Luận văn Thu nhập và các biện pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người lao động tại công ty in Công đoàn

LỜI NÓI ĐẦU. Thu nhập của người lao động luôn là mối quan tâm hàng đầu trong chính sách, chiến lược phát triển của mỗi doanh nghiệp. Người lao động luôn muốn thu nhập được tăng lên nhằm đảm bảo một cuộc sống ổn định cho bản thân, gia đình cả trong hiện tại và trong tương lai. Về phía người sử dụng lao động, thu nhập của người lao động là một phần chi phí cấu thành chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Mặt khác, mức thu nhập của người lao động cũng là vấn đề gây nhiều bàn cãi đối với các nhà quản lý. Mức thu nhập cho người lao động như thế nào thì có thể thoả mãn những nhu cầu thiết yếu của họ, có thể kích thích họ hăng hái làm việc, đóng góp hết sức mình cho doanh nghiệp đồng thời tạo cho họ tâm lý thoải mái, an tâm nhất? Trong nền kinh tế thị trường, việc trả công cho người lao động không chỉ đơn giản là vấn đề tiền lương, tiền thưởng mà còn phải chú trọng đến những yếu tố khác như các chế độ phúc lợi, bảo hiểm xã hội, trợ cấp . Nâng cao thu nhập cho người lao động chính là kích thích họ hăng hái làm việc, phát huy khả năng sáng tạo đồng thời làm cho họ gắn bó với doanh nghiệp hơn. Tuy nhiên, việc nâng cao thu nhập chỉ thực sự là động lực thúc đẩy người lao động làm việc khi nó được trả đúng chỗ, trả đủ và phù hợp với sức lao động mà người lao động đã bỏ ra. Là một doanh nghiệp Nhà nước, cũng như các doanh nghiệp khác, công ty in Công đoàn gặp rất nhiều khó khăn khi chuyển từ nền kinh tế tập chung bao cấp sang nền kinh tế thị trường. Công ty đã liên tục kiện toàn tổ chức, thay đổi máy móc thiết bị, công nghệ nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, hạ giá thành sản phẩm, chiếm lĩnh thị trường . nhằm theo kịp guồng máy sôi động của kinh tế thị trường và đáp ứng những nhu cầu về sách báo, văn hoá phẩm của người tiêu dùng. Một trong những giải pháp giúp Công ty có một chỗ đứng vững chắc trong cơ chế mới chính là những phương hướng, biện pháp tạo cho người lao động có một thu nhập ổn định. Hiện nay, vấn đề về thu nhập của người lao động trong Công ty vẫn luôn được ban giám đốc nghiên cứu và có biện pháp điều chỉnh sao cho phù hợp với sự phát triển của Công ty. Sau một thời gian thực tập và nghiên cứu về thực trạng thu nhập của người lao động tại công ty in Công đoàn, em đã chọn đề tài : “ Thu nhập và các biện pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người lao động tại công ty in Công đoàn” làm luận văn tốt nghiệp. Ngoài lời mở đầu và kết luận, khoá luận gồm có ba chương: Chương 1: THU NHẬP CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP Chương 2: NGHIÊN CỨU THU NHẬP CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY IN CÔNG ĐOÀN Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO THU NHẬP CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY IN CÔNG ĐOÀN

doc74 trang | Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1417 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Thu nhập và các biện pháp nhằm nâng cao thu nhập cho người lao động tại công ty in Công đoàn, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ng c¸ nh©n ( søc khoÎ kh«ng ®¶m b¶o hoÆc ch­a chó t©m vµo c«ng viÖc hay bÞ ¸p lùc vÒ t©m lý ...), còng cã thÓ do ng­êi lao ®éng nµy chuyÓn sang lµm ë bé phËn mang nÆng tÝnh gia c«ng h¬n... Sè c«ng nh©n cßn l¹i ( sè 2,4,5 ) l¹i cã møc tiÒn l­¬ng b×nh qu©n 1 ngµy c«ng n¨m 2001 cao h¬n n¨m 2000. §Æc biÖt, ë c«ng nh©n sè 5 ®· t¨ng lªn 5000®/ngµy c«ng. Ngyuªn nh©n cã thÓ do ng­êi c«ng nh©n nµy ®· chó träng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n hoÆc do thµnh tÝch trong s¶n xuÊt. ë tæ ph¬i b¶n, møc tiÒn l­¬ng b×nh qu©n ngµy n¨m 2000 vµ n¨m 2001 cña mçi c«ng nh©n t¨ng lªn râ rÖt . Nguyªn nh©n chÝnh lµ do c«ng ty n©ng cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ ë tæ ph¬i b¶n dÉn ®Õn n¨ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ ®­îc t¨ng lªn lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n. Qua ®©y, ta nhËn thÊy râ viÖc n©ng cÊp, thay míi m¸y mãc thiÕt bÞ, d©y chuyÒn c«ng nghÖ trong mçi doanh nghiÖp ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. 2.2.1.1 H×nh thøc tr¶ l­¬ng cña C«ng ty. TiÒn l­¬ng hµng th¸ng cña mçi c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc trong C«ng ty ®­îc tr¶ theo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh hµng th¸ng vµ theo chøc danh nghµnh nghÒ- ®­îc chia thµnh 2 khu vùc : l­¬ng khu vùc s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ l­¬ng khu vùc gi¸n tiÕp. Møc l­¬ng tèi thiÓu cña C«ng ty ®­îc tÝnh nh­ sau: HÖ sè K1 = 1 HÖ sè theo vïng = 0,3 HÖ sè theo nghµnh in = 0,8 Hª sè K2 = HÖ sè vïng + HÖ sè nghµnh = 0,3 + 0,8 HÖ sè K ®iÒu chØnh: K®c = K1 + K2 = 1+ (0,3 +0,8) = 2,1 Møc l­¬ng ®iÒu chØnh gèc lµ: 210.000 x2,1 = 441.000 ®/ng­êi/th¸ng C¨n cø vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty n¨m 2000 vµ 2001 : c¨n cø vµo kh¶ n¨ng kinh doanh cña C«ng ty trong n¨m 2002, C«ng ty chän møc l­¬ng tèi thiÓu cña doanh nghiÖp lµ 350.000®/ng­êi/th¸ng. ë khu vùc lao ®éng gi¸n tiÕp, tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh theo møc l­¬ng b×nh qu©n cña khu vùc lµm s¶n phÈm. HÖ sè l­¬ng b×nh qu©n cña khu vùc nµy phô thuéc vµo møc ®é phøc t¹p vÒ chuyªn m«n vµ tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc. TiÒn l­¬ng khèi lao ®éng gi¸n tiÕp ®­îc tÝnh nh­ sau : TiÒn l­¬ng mét lao ®éng gi¸n tiÕp nhËn ®­îc mét th¸ng lµ: L­¬ng khu vùc s¶n phÈm TL = x HÖ sè l­¬ng b×nh qu©n khu vùc s¶n phÈm Sè lao ®éng trùc tiÕp VÝ dô: Cã sè liÖu vÒ l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp trong 2 th¸ng nh­ sau: Ph©n x­ëng chÕ b¶n: 50 ng­êi- tæng l­¬ng : 57.500.000® Ph©n x­ëng in :30 ng­êi – tæng l­¬ng : 39.000.000® Ph©n x­ëng s¸ch : 80 ng­êi –tæng l­¬ng 78.400.000® TiÒn l­¬ng cña qu¶n ®èc víi bËc chøc danh ë bËc hai: 2,2 sÏ cã møc l­¬ng trong th¸ng 2 lµ: 57,5 +39 +78,4 TL tr­ëng phßng = x 2,2 = 2.404.850®/th¸ng 50 +30 +80 Víi c¸ch ph©n chia cô thÓ, râ rµng, chÝnh x¸c hÖ sè l­¬ng b×nh qu©n theo khu vùc s¶n phÈm ®­îc ¸p dông ®èi víi mçi bËc chøc danh, C«ng ty ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸n bé, nh©n viªn tù phÊn ®Êu ®Ó n©ng hÖ sè l­¬ng cña b¶n th©n. Mçi nh©n viªn sÏ ®­îc s¾p xÕp hÖ sè l­¬ng theo møc ®é phøc t¹p vµ tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc ®¶m nhËn. Sau thêi gian lµm viÖc, hä sÏ n©ng cao hÖ sè cña m×nh nÕu chÞu khã häc hái, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n... Nh­ vËy, tiÒn l­¬ng cña khèi lao ®éng gi¸n tiÕp phô thuéc vµo l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. C¸ch tÝnh l­¬ng nµy cña c«ng ty in C«ng ®oµn cã t¸c dông n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña lùc l­îng lao ®éng gi¸n tiÕp ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn n©ng cao thu nhËp cña m×nh, nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý ph¶i t×m biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao møc n¨ng suÊt lao ®éng cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. §èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt , tiÒn l­¬ng ®­îc tr¶ theo ®¬n gi¸ cña C«ng ty ®· quy ®Þnh vµ l­îng s¶n phÈm hä lµm ra mçi th¸ng. ë mçi ph©n x­ëng, bé phËn, C«ng ty sÏ nghiªn cøu, tÝnh to¸n kü l­ìng råi sau ®ã tæng hîp, chän ra mét ®¬n gi¸ s¶n phÈm hîp lý nhÊt ®Ó ¸p dông cho mçi ph©n x­ëng, bé phËn Êy. b¶ng 11. §¬n gi¸ s¶n phÈm tæ ph¬i b¶n – ph©n x­ëng chÕ b¶n §¬n gi¸ s¶n phÈm Ph¬i b¶n 4 trang 750®/khu«n Ph¬i b¶n 8 trang 1000®/khu«n Ph¬i b¶n 16 trang 2000®/khu«n DÞch 1000®/khu«n Giê phô lµm c¸c c«ng viÖc kh¸c 1200®/giê In c«ng nghiÖp 0,017®/trang b¶ng 12. ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm cña tæ m¸y in offset Hiedelberg 5 mµu Tê in GiÊy th­êng GiÊy Couse ( hÖ sè 1) HÖ sè 2 1 mµu :4® 4®x1,2 4®x1,5 2 mµu (1/1 ) : 6® 6®x1,2 6®x1,5 3 mµu : 8® 8®x1,2 8®x1,5 4 mµu :10® 10®x1,2 10®x1,5 12®x1,2 12®x1,5 Mµu nÒn = gi¸ tiÒn 1,5 - §¬n gi¸ s¶n phÈm lµm ca ba ®­îc nh©n hÖ sè 1,35. §¬n gi¸ lµm thªm ngµy chñ nhËt ®­îc nh©n hÖ sè 1,5; ngµy lÔ nh©n hÖ sè 2 §¬n gi¸ m¸y Toshiba tÝnh theo ®¬n gi¸ m¸y Coroman nh©n hÖ sè 1,4. TiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp ®­îc tÝnh theo c¸ch sau: TL th¸ng = §G x q Trong ®ã: TLth¸ng : tiÒn l­¬ng c«ng nh©n nh©n nhËn ®­îc trong mét th¸ng §G : §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm cña bé phËn nµo ®ã q : sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh. VÝ dô : Mét c«ng nh©n tæ ph¬i b¶n trong mét th¸ng lµm ®­îc l­îng s¶n phÈm nh­ sau: Ph¬i b¶n 40 trang: 460 khu«n Ph¬i b¶n 16 trang : 220 khu«n DÞch : 330 khu«n Giê phô :8 giê VËy møc l­¬ng ng­êi ®ã nhËn ®­îc sau mét th¸ng lµm viÖc lµ : TL = 460x750 +220x2000 +330x1000 +8x1200 TL =1.124.600® Së dÜ C«ng ty ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy v× quy tr×nh s¶n xuÊt cña mçi bé phËn ®Òu mang tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi, sau mçi b­íc ®Òu cã nghiÖm thu s¶n phÈm cô thÓ. C¸ch tÝnh l­¬ng nµy cã t¸c dông lín trong viÖc kÝch thÝch ng­êi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng – lµ c¸ch ng­êi lao ®éng cã thÓ trùc tiÕp t¨ng møc tiÒn l­¬ng cña b¶n th©n. §Ó h¹n chÕ ®­îc nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy C«ng ty ®· ®Æt ra c¸c møc ph¹t nhÊt ®Þnh ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n coi th­êng chÊt l­îng s¶n phÈm hay l·ng phÝ nguyªn vËt liÖu. Cô thÓ : NÕu b¶o d­ìng, söa ch÷a m¸y kh«ng tèt, ph¹t : 100.000®/th¸ng NÕu l·ng phÝ giÊy: ph¹t 100% sè giÊy l·ng phÝ víi ®Þnh møc theo gi¸ thÞ tr­êng. C¨n cø vµo c¸c th«ng t­, chØ thÞ cña Nhµ n­íc, C«ng ty x¸c ®Þnh c¸c kho¶n phô cÊp ®­îc tÝnh vµ l­¬ng nh­ sau: B¶ng 13. C¸c lo¹i phô cÊp ®­îc tÝnh vµo l­¬ng cña c«ng ty Lo¹i phô cÊp Møc phô cÊp hÖ sè hoÆc % TiÒn phô cÊp l­¬ng 1 th¸ng I. Phô cÊp ®éc h¹i - VËn hµnh m¸y in offset - Söa ch÷a m¸y ( c¬ ®iÖn ) - VËn hµnh m¸y xÐn giÊy - M¸y vµo b×a keo nhiÖt 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 42.000®/ng­êi 42.000®/ng­êi 42.000®/ng­êi 42.000®/ng­êi 42.000®/ng­êi II. Phô cÊp tr¸ch nhiÖm vµ phô cÊp chøc vô l·nh ®¹o - Tr­ëng phßng vµ t­¬ng ®­¬ng - Phã phßng vµ t­¬ng ®­¬ng - Phô cÊp tæ tr­ëng vµ thñ quü 0,4 0,3 0,1 84.000®/ng­êi 63.000®/ng­êi 21.000®/ng­êi V× mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty lu«n ®­îc bè trÝ 24/ngµy, 7 ngµy/tuÇn nªn mét sè c«ng nh©n ph¶i lµm thªm vµo ngµy chñ nhËt vµ lµm ca ba. L­¬ng s¶n phÈm lµm thªm giê cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp ®­îc tÝnh nh­ sau: Lsp = §g x k x q Trong ®ã: Lsp : L­¬ng lµm thªm giê cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp q : L­îng s¶n phÈm hoµn thµnh k : HÖ sè lµm thªm giê - ®­îc tÝnh nh­ sau: Ngµy b×nh th­êng : x 1,35 Ngµy chñ nhËt : x 1,5 Ngµy lÔ : x 2,0 Ngoµi ra, vµo thêi gian c«ng nh©n nghØ chê viÖc do söa m¸y, chê nguyªn vËt liÖu ®­îc C«ng ty tr¶ 1.500®/giê. 2.2.1.2. C¸c h×nh thøc th­ëng: §Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, khuyÕn khÝch vÒ mÆt tinh thÇn cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc trong C«ng ty,C«ng ty in C«ng ®oµn ®· ¸p dông c¸c h×nh thøc th­ëng sau: -Th­ëng thùc hiÖn tèt néi quy lao ®éng ®èi víi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng: 2000®/ngµy c«ng/ng­êi vµ nhiÒu nhÊt lµ 50.000®/ng­êi/th¸ng. -Th­ëng c¸c dÞp lÔ, tÕt. -Th­ëng ®èi víi bé phËn s¶n xuÊt C«ng ty ¸p dông theo h×nh thøc ph©n lo¹i s¶n phÈm- ®­îc tÝnh nh­ sau: + §èi víi ph©n x­ëng s¸ch: S¶n phÈm lo¹i A=1,1 §G s¶n phÈm S¶n phÈm lo¹i B= 0,8 §G s¶n phÈm S¶n phÈm lo¹i C= 0,5 §G s¶n phÈm. NÕu ng­êi lµm c«ng ®o¹n sau ph¸t hiÖn khuyÕt tËt cña c«ng ®o¹n tr­íc vµ b¸o cho tæ tr­ëng hoÆc qu¶n ®èc sÏ d­îc th­ëng 5.000®/khuyÕt tËt. + §èi víi ph©n x­ëng chÕ b¶n: S¶n phÈm lo¹i A=1,1 §G s¶n phÈm S¶n phÈm lo¹i B= 0,85 §G s¶n phÈm S¶n phÈm lo¹i C= 0,7 §G s¶n phÈm. ë bé phËn ph¬i b¶n,nÕu tiÕt kiÖm sè b¶n ®­îc th­ëng 50% sè b¶n tiÕt kiÖm ®­îc. + NÕu s÷a ch÷a, b¶o d­ìng m¸y tèt (ng­êi phô tr¸ch vµ c¬ ®iÖn kiÓm tra bÊt kú 4 lÇn/th¸ng)sÏ ®­îc th­ëng 200.000®/th¸ng/tæ. + Th­ëng tiÕt kiÖm giÊy: sè tiÒn th­ëng nhËn ®­îc b»ng 100% sè giÊy tiÕt kiÖm ®­îc so víi ®Þnh møc theo gi¸ thÞ tr­êng. Tuú vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh mçi n¨m, ban l·nh ®¹o C«ng ty sÏ trÝch quü khen th­ëng b»ng 20 – 30% quü tiÒn l­¬ng. Nh×n chung c¸c h×nh thøc th­ëng mµ C«ng ty ¸p dông cã t¸c ®éng tèt trong viÖc gióp ng­êi lao ®éng n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n ®èi víi c«ng viÖc; cè g¾ng tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, häc hái kinh nghiÖm ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña b¶n th©n… 2.2.1.3 B¶o hiÓm x· héi vµ phóc lîi: Lµ C«ng ty trùc thuéc Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam, C«ng ty in C«ng ®oµn ®· thùc hiÖn tèt c¸c chÕ ®é phóc lîi vµ b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Cô thÓ: - Hµng n¨m, C«ng ty tæ chøc cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn cã nhiÒu thµnh tÝch trong s¶n xuÊt vµ c«ng t¸c ®­îc ®i tham quan, nghØ m¸t tõ 2- 3 ngµy. - C«ng ty tæ chøc c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ v¨n nghÖ cho ng­êi lao ®éng nh©n c¸c ngµy lÔ lín: 3-2; 8-3; 1-5; 27-7; 2- 9; 20-10….; thùc hiÖn tèt viÖc hiÕu, hû cña gia ®×nh c¸n bé, c«ng nh©n viªn, gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é theo ®óng luËt ®Þnh. - C«ng ty lËp quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ®­îc trÝch tõ lîi nhuËn sau thuÕ = 5%. - Ng­êi lao ®éng ®· lµm viÖc trong C«ng ty tõ 10 n¨m trë lªn tr­íc khi nghØ h­u theo chÕ ®é hiÖn hµnh ®­îc C«ng ty tæ chøc ®i tham quan, du lÞch c¸c tØnh phÝa Nam tõ 7 ®Õn 10 ngµy (nÕu c¸ nh©n cã nhu cÇu) Trong khi lµm viÖc t¹i C«ng ty, ngoµi nh÷ng chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ng­êi lao ®éng cßn ®­îc h­ëng nh÷ng quyÒn lîi sau : - Ng­êi lao ®éng ®ang lµm viÖc t¹i C«ng ty bÞ chÕt: +Th©n nh©n ®­îc h­ëng trî cÊp 1.500.000®. +Con cña ng­êi lao ®éng ®­îc ph¸p luËt c«ng nhËn ch­a ®Õn tuæi lao ®éng th× vî (chång) ®­îc C«ng ty trî cÊp 1.000.000®. - Bè, mÑ ng­êi lao ®éng chÕt (c¶ bªn vî vµ bªn chång) ®­îc C«ng ty trî cÊp 200.000®. NÕu ë xa C«ng ty trî cÊp thªm b»ng sè tiÒn tµu xe cho ng­êi lao ®éng vÒ gi¶i quyÕt viÖc gia ®×nh; nÕu cã ®iÒu kiÖn,C«ng ty sÏ ®Õn th¨m viÕng. - Ng­êi lao ®éng ®ñ tiªu chuÈn vÒ h­u ( hoÆc vÒ mÊt søc) theo chÕ ®é hiÖn hµnh cßn ®­îc C«ng ty trî cÊp thªm mçi n¨m c«ng t¸c t¹i C«ng ty lµ 50.000®, tr¶ mét lÇn khi nhËn sæ. VÒ b¶o hiÓm x· héi, C«ng ty thùc hiÖn trÝch nép b¶o hiÓm x· héi theo luËt ®Þnh (ng­êi lao ®éng nép 5%, C«ng ty nép 15% tiÒn l­¬ng hµng th¸ng), ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng c¸c chÕ ®é : èm ®au, thai s¶n, tai n¹n, bÖnh nghÒ nghiÖp, h­u trÝ, tö tuÊt. C«ng ty cßn thùc hiÖn nép quü b¶o hiÓm y tÕ 3% trong ®ã ng­êi sö dông lao ®éng ®ãng 2% vµ ng­êi lao ®éng nép 1% tiÒn l­¬ng th¸ng. Ng­êi lao ®éng trong C«ng ty ®­îc kh¸m søc khoÎ mçi n¨m mét lÇn, nÕu ph¸t hiÖn thÊy bÖnh nghÒ nghiÖp sÏ ®­îc C«ng ty cho ®i ®iÒu trÞ theo yªu cÇu cña c¬ quan y tÕ. Nh­ vËy, C«ng ty ®· thùc hiÖn tèt c¸c chÕ ®é phóc lîi vµ b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng. Víi c¸c quy ®Þnh nµy, kh«ng nh÷ng C«ng ty ®¶m b¶o ®­îc tÝnh d©n chñ trùc tiÕp cña c«ng nh©n viªn chøc lao ®éng mµ cßn lµm cho ng­êi lao ®éng g¾n bã h¬n víi C«ng ty, ®ãng gãp hÕt søc m×nh vµ tËn t×nh víi c«ng viÖc ®­îc giao. b¶ng 14. quü tiÒn l­¬ng trÝch nép bhxh cña c¸n bé qu¶n lý vµ tæ ph¬I b¶n TT M· sè BHXH Hä vµ tªn Chøc danh, NghÒ nghiÖp TiÒn l­¬ng,tiÒn c«ng phô cÊp trÝch nép BHXH 1 th¸ng Tæng sè tiÒn nép BHXH 1 th¸ng L­¬ng c¬ b¶n Phô cÊp chøc vô 01 01 NguyÔn Quang §oµi Gi¸m ®èc 4,32 0,4 148.680 02 03 NguyÔn ThÕ H»ng Tr­ëng phßng Tæ chøc 3,28 0,4 115.920 03 25 NguyÔn ThÕ Nghiªm Tr­ëng phßng kÕ ho¹ch 4,10 0,4 141.750 04 24 NguyÔn M¹nh Tuý Phã phßngTC-HC 2,91 0,3 101.115 05 27 NguyÔn ThÞ Toan Phã phßng kÕ to¸n 1,58 0,3 59.920 06 28 KiÒu ThÞ V©n Qu¶n ®èc ph©n x­ëng 3,28 0,4 115.920 07 33 §ç ThÞ Hoan Qu¶n ®èc ph©n x­ëng 3,28 0,4 115.920 08 43 NguyÔn TiÕn C«ng C«ng nh©n 1,62 51.030 09 44 NguyÔn V¨n T©n C«ng nh©n 1,62 51.030 10 127 Lª V¨n M¹nh C«ng nh©n 1,47 46.305 11 175 §Æng Ngäc Tèn C«ng nh©n 1,47 46.305 12 178 TrÇn V¨n Minh C«ng nh©n 1,55 48.825 13 192 NguyÔn ThiÖn Hµ C«ng nh©n 1,55 48.825 (Nguån: Danh s¸ch lao ®éng vµ quü tiÒn l­¬ng trÝch nép BHXH n¨m 2001). 2.2.2. C¬ cÊu thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong C«ng ty C¬ cÊu thu nhËp cña ng­êi lao ®éng nãi chung bao gåm l­¬ng, th­ëng, phóc lîi, b¶o hiÓm x· héi vµ c¸c kho¶n thu kh¸c. Trong ®ã tiÒn l­¬ng chiÕm mét tû träng rÊt lín vµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng .Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp, cña tõng ngµnh, mçi doanh nghiÖp sÏ cã sù thay ®æi c¬ cÊu thu nhËp sao cho hîp lý nh»m khai th¸c tèi da, cã hiÖu qu¶ tinh thÇn, n¨ng lùc cña ng­êi lao ®éng vµ phï hîp víi qui ®Þnh cña ph¸p luËt. HiÖn nay, trong c¸c doanh nghiÖp, tû träng tiÒn l­¬ng so víi thu nhËp ngµy mét gi¶m, c¸c kho¶n thu kh¸c ngoµi tiÒn l­¬ng l¹i t¨ng lªn. §iÒu nµy lµ do c¬ chÕ tiÒn l­¬ng ch­a hîp lý mÆc dï Nhµ n­íc võa n©ng møc l­¬ng tèi thiÓu lªn 210.000®/th¸ng/ng­êi. H¬n n÷a, møc tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp ngoµi l­¬ng còng tuú theo ®iÒu kiÖn cña tõng ngµnh. VÝ dô: thu nhËp kh¸c ngoµi l­¬ng trong tæng thu nhËp cña H¶i quan lµ 63,9%; gi¶ng viªn ®¹i häc lµ 62,2%; bÖnh viÖn lµ 40,7%. (Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra n¨m 1995 cña Ban chØ ®¹o tiÒn l­¬ng Nhµ n­íc) C¬ cÊu thu nhËp cña C«ng ty in C«ng ®oµn bao gåm: tiÒn l­¬ng, th­ëng lÔ, tÕt vµ tiÒn ¨n ca. Trong ®ã tû träng tiÒn l­¬ng trong tæng thu nhËp vÉn chiÕm tû lÖ kh¸ cao (75- 80%), ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau: B¶ng 15. C¬ cÊu thu nhËp cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong C«ng ty in C«ng ®oµn ChØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 Lao ®éng gi¸n tiÕp Lao ®éng trùc tiÕp Lao ®éng gi¸n tiÕp Lao ®éng trùc tiÕp Sè lao ®éng Sè ng­êi 31 145 35 152 Tû lÖ (%) 17,62 82,38 18,72 81,28 TiÒn l­¬ng Thùc lÜnh(®ång) 294.974.300 1.112.839.800 362.956.000 1.247.028.000 Tû lÖ (%) 77,56 77,52 77,47 73,84 ¡n ca Thùc lÜnh (®ång) 25.491.000 113.443.000 29.349.000 123.917.000 Tû lÖ (%) 6,7 7,69 6,26 7,34 LÔ, tÕt Thùc lÜnh (®ång) 59.850.000 247.300.000 76.180.000 317.926.000 Tû lÖ (%) 15,74 16,79 16,27 18,82 Tæng thu nhËp 380.315.300 1.473.582.800 468.485.000 1.688.871.000 (Nguån: Tù tæng hîp tõ b¸o c¸o thu nhËp c¸c n¨m cña C«ng ty in C«ng ®oµn) Qua b¶ng 15 ta thÊy, nh×n chung tû träng tiÒn l­¬ng so víi tæng thu nhËp cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong C«ng ty thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ- ®Æc biÖt lµ ë khèi lao ®éng gi¸n tiÕp. §èi víi lao ®éng trùc tiÕp , tõ n¨m 1999 ®Õn 2000, tû träng cña tiÒn l­¬ng gi¶m kho¶ng 1,68%. Tû träng tiÒn ¨n ca so víi tæng thu nhËp còng gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ : 0,35%. §Æc biÖt lµ sù t¨ng lªn cña tiÒn th­ëng lÔ tÕt tõ 16,7% lªn 18,82% ( t¨ng 2,55%). §iÒu nµy chøng tá C«ng ty ®· t¨ng lîi nhuËn n¨m 2000, C«ng ty ®· bá kho¶n thu nhËp lµ tiÒn ¨n ca, tû träng tiÒn l­¬ng trong thu nhËp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt lµ 84,03%; tiÒn th­ëng lÔ tÕt chiÕm 18,97%, Nh­ vËy, tiÒn th­ëng cña C«ng ty cã tû träng kh«ng mÊy thay ®æi; chØ cã sù gia t¨ng cña tiÒn l­¬ng- t¨ng tû träng 7,19% trong tæng thu nhËp. C¬ cÊu thu nhËp trªn ®· thÓ hiÖn sù t­¬ng ®èi gi÷a tiÒn l­¬ng vµ tiÒn th­ëng cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong C«ng ty. * C¬ cÊu thu nhËp cña cña c«ng nh©n tæ ph¬i b¶n. Trong c¬ cÊu thu nhËp cña c«ng nh©n tæ ph¬i b¶n còng thÓ hiÖn nhËn xÐt chung nh­ ®èi víi toµn C«ng ty. V× so s¸nh gi÷a 2 n¨m 2000 –2001 nªn sÏ nhËn râ viÖc gi¶m mét kho¶n thu nhËp ( tiÒn ¨n ca ) cã t¸c ®éng nh­ thÕ nµo ®èi víi ng­êi lao ®éng .( Xem b¶ng d­íi ) NhËn xÐt: Tû träng tiÒn l­¬ng trong thu nhËp cña nhãm c«ng nh©n nµy kh¸ cao ( 75 ®Õn 89% ). Khi gi¶m mét kho¶n thu nhËp tiÒn ¨n ca, tû träng tiÒn th­ëng gi¶m mÆc dï møc tiÒn th­ëng n¨m 2001 t¨ng so víi n¨m 2000. Trong hai n¨m, tû träng tiÒn l­¬ng trong tæng thu nhËp cña mçi ng­êi t¨ng lªn ®¸ng kÓ ( tõ 5 ®Õn 10% ). ë ®©y tiÒn l­¬ng ®· thùc sù ®ãng vai trß chñ ®¹o trong thu nhËp cña ng­êi lao ®éng . TiÒn l­¬ng t¨ng chøng tá n¨ng suÊt lao ®éng cña nhãm c«ng nh©n nµy ®· ®­îc n©ng cao. VÝ dô: C«ng nh©n NguyÔn TiÕn C«ng víi ngµy c«ng cña 2 n¨m gÇn b»ng nhau( chªnh 1/2 ngµy c«ng ) nh­ng møc tiÒn l­¬ng anh nhËn ®­îc t¨ng lªn 3.806.000®/n¨m. NghÜa lµ anh ®· rÊt cè g¾ng trong viÖc häc tËp, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b¶n th©n, ®ång thêi n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng còng do sù trang bÞ, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ cña C«ng ty. B¶ng 16.C¬ cÊu thu nhËp tæ ph¬i b¶n( trang 53) ( Nguån : Tù tæng hîp tõ b¸o c¸o thu nhËp c¸c n¨m cña C«ng ty in C«ng ®oµn) Tæng thu nhËp 2001 19.609 18.876 14.546 12.776 17.814 7.266 2000 16.718 15.423 12.597 10.031 15.451 ¨n ca (2000) % 5,47 5,86 5,84 7,30 5,92 Thùc lÜnh 1000® 915 903 735 732 915 lÔ tÕt Tû lÖ % 2001 11,22 11,66 13,75 17,22 12,35 24,77 2000 13,16 14,27 17,46 14,95 14,24 17,46 Thùc lÜnh 1000® 2001 2.200 2.200 2.200 2.200 2.200 1.800 2000 2.200 2.200 2.200 1.500 2.200 l­¬ng Tû lÖ % 2001 88,78 88.34 86,25 82,78 87,65 75,23 2000 81,37 79,87 76,7 77,75 79,84 76,70 Thùc lÜnh 1000® 2001 17.409 16.676 12.546 10.576 15.414 5.466 2000 13.603 12.310 9.662 7.799 12.336 ngµy c«ng 2001 304,5 319,5 251 286 306 178,5 2000 304 301 245 244 305 hä vµ tªn NguÔn TiÕn C«ng NguyÔn Ngäc T©n TrÇn V¨n Minh NguyÔn ThiÖn Hµ Lª V¨n m¹nh §Æng Ngäc TÊn 2.3. nhËn xÐt chung vÒ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong c«ng ty in c«ng ®oµn. Nh×n s¬ bé, C«ng ty in C«ng §oµn ®· ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng mét møc thu nhËp kh¸ cao vµ æn ®Þnh so víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ c¸c C«ng ty trong cïng nghµnh in. C«ng ty lu«n ®i ®Çu trong viÖc thùc hiÖn ch¨m lo b¶o vÖ lîi Ých cho ng­êi lao ®éng , thùc hiÖn chÕ ®é d©n chñ. §Æc biÖt, C«ng ty ®· lu«n t¹o ®iÒu kiªn cho ng­êi lao ®éng tham gia, ®ãng gãp ý kiÕn vÒ c¸c kho¶n thu – chi, vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc, nghØ ng¬i, c¸c chÕ ®é tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng cña C«ng ty. Tõ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh hÕt søc khã kh¨n, C«ng ty ®· m¹nh d¹n ®Çu t­, thay ®æi c«ng nghÖ, m¸y mãc ®Ó ®¶m b¶o chç ®øng v÷ng ch¸c trªn thÞ tr­êng vµ quan träng nhÊt lµ t¹o cho ng­êi lao ®éng cã mét cuéc sèng æn ®Þnh . Ngoµi viÖc n©ng cao møc tiÒn l­¬ng cho mçi ng­êi lao ®éng, C«ng ty cßn ®¶m b¶o cho hä c¸c chÕ ®é phóc lîi vµ b¶o hiÓm x· héi ®Çy ®ñ, hîp lý... Cã thÓ nãi C«ng ty in C«ng ®oµn ®· thùc hiÖn tèt c«ng t¸c t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng th«ng qua møc thu nhËp – c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Cã thÓ nªu ra sau ®©y mét sè ­u ®iÓm cña C«ng ty ®¹t ®­îc trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nh©n sù cña m×nh: - Më líp båi d­ìng, ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ, bËc thî cho ng­êi lao ®éng nh»m t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng ®¶m b¶o vµ n©ng cao møc thu nhËp cña m×nh - Trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c trang thiÕt bÞ cña b¶o hiÓm lao ®éng c¸ nh©n cho ng­êi lao ®éng; tæ chøc tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ý thøc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vÒ vÖ sinh an toµn lao ®éng cho ng­êi lao ®éng. - Mua ®Çy ®ñ 100% chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi vµ b¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi lao ®éng - Thùc hiÖn tÝnh l­¬ng chÝnh x¸c, tr¶ l­¬ng ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®óng kú h¹n cho ng­êi lao ®éng. - Ph©n chia râ rµng, c«ng b»ng, chÝnh x¸c quü phóc lîi tËp thÓ cña C«ng ty. - Cã nh÷ng chÕ ®é lµm viÖc ngoµi giê, nghØ ng¬i, èm ®au hîp lý nh»m ®éng viªn, khuyÕn khÝch, t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. - §æi míi, n©ng cao thiÕt bÞ d©y chuyÒn ®ång bé vµ khÐp kÝn víi c«ng suÊt tèi ®a cã thÓ ®¹t 15 tû trang 1 n¨m . §©y lµ b­íc tiÕn lín cña C«ng ty trong n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng ngµy moät n©ng cao møc thu nhËp cho b¶n th©n. Ngoµi ra, C«ng ty cßn lu«n chó träng t¹o ®iÒu kiÖn lµm viÖc tho¶i m¸i cho ng­êi lao ®éng, gi÷ nh÷ng mèi liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a c¸n bé qu¶n lý vµ nh©n viªn còng nh­ c«ng nh©n lao ®éng. §iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ m«i tr­êng lµm viÖc cña C«ng ty, C«ng ty in C«ng ®oµn lµ mét trong sè c¸c doanh nghiÖp cã ®­îc m«i tr­êng v¨n ho¸ cëi më, th©n mËt, mäi ng­êi lµm viÖc trong C«ng ty ®Òu c¶m thÊy an t©m, tho¶i m¸i vµ Êm cóng. Cã ®­îc ®iÒu nµy mét phÇn lµ do lùc l­îng lao ®éng trong C«ng ty Ýt (h¬n 200 ng­êi ) mét phÇn do phong c¸ch qu¶n trÞ cña Ban l·nh ®¹o C«ng ty . ChÝnh v× vËy, ng­êi lao ®éng lu«n mong muèn ®ãng gãp hÕt søc m×nh cho C«ng ty nh»m ®­a C«ng ty ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc, C«ng ty in C«ng ®oµn vÉn cßn gÆp kh¸ nhiÒu v­íng m¾c: - MÆt b»ng nhµ x­ëng mÆc dï cã c¶i t¹o, s÷a ch÷a nh­ng vÉn cßn qu¸ chËt chéi, ch­a t­¬ng xøng víi c«ng suÊt thùc tÕ hiÖn cã ®Ó quy ho¹ch, bè trÝ kho tµng vµ khu vùc s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý, khoa häc. -§éi ngò l·nh ®¹o tuy ®· ®­îc tinh gän vµ cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao nh­ng cßn mét bé phËn nhá ch­a cã kinh nghiÖm, chñ yÕu r¬i vµo lùc l­îng trÎ míi ra tr­êng. -VÒ c«ng t¸c ®Þnh møc lao ®éng, C«ng ty ®ang sö dông ph­¬ng ph¸p ®Þnh møc lao ®éng theo thèng kª kinh nghiÖm. MÆc dï ®Þnh møc lao ®éng theo ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ x©y dùng nhanh vµ x©y dùng nhiÒu møc trong mét thêi gian ng¾n víi chi phÝ thÊp nh­ng hiÖu qu¶ møc lao ®éng l¹i kh«ng ph¶n ¸nh ®óng hao phÝ lao ®éng x· héi, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, kh«ng khuyÕn khÝch viÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc míi vµ c¸c kinh nghiÖm s¶n xuÊt tiªn tiÕn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ch­¬ng 3 mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao møc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng t¹i c«ng ty in c«ng ®oµn 3.1. mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp . N©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ lµ chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh quan träng ®èi víi mçi doanh nghiÖp. Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng chÝnh lµ c«ng cô mµ ng­êi lao ®éng cã thÓ sö dông ®Ó kÝch thÝch, khai th¸c tèi ®a kh¶ n¨ng lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng. ViÖc n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng ngoµi lîi Ých thiÕt th©n mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc, cßn ®em l¹i nhiÒu hiÖu qu¶ cho doanh nghiÖp. Thu nhËp cao sÏ lµ ®éng lùc tèt thóc ®Èy ng­êi lao ®éng häc hái, t×m tßi, ph¸t huy ãc s¸ng t¹o, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cña b¶n th©n. §ång thêi, n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng sÏ lµm hä cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm h¬n, h¨ng h¸i h¬n trong s¶n xuÊt. Nhê ®ã, n¨ng suÊt lao ®éng cña doanh nghiÖp ®­îc t¨ng lªn, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cao, ®­a doanh nghiÖp ngµy cµng ®i lªn. Thùc tÕ ë ViÖt nam hiÖn nay, nhiÒu doanh nghiÖp ch­a chó träng ®Õn vÊn ®Ò nµy. Hä lµm mäi c¸ch ®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn nh­ng ng­êi lao ®éng l¹i ch­a ®­îc tr¶ l­¬ng mét c¸ch tho¶ ®¸ng. ThËm chÝ mét sè c«ng ty, doanh nghiÖp cßn t×m c¸ch bít xÐn tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n qua c¸c h×nh thøc ph¹t v« lý. Tuy nhiªn, viÖc lµm nµy sÏ g©y ¶nh h­ëng xÊu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn doanh nghiÖp vÒ l©u dµi. Nh÷ng c«ng ty, doanh nghiÖp nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña thu nhËp ®èi víi ng­êi lao ®éng, chó träng, quan t©m ®Õn lîi Ých cña ng­êi lao ®éng sÏ cã ®­îc sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ l©u bÒn. V× chØ nh÷ng nhµ qu¶n trÞ cã tÇm nh×n réng, muèn x©y dùng mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi cho doanh nghiÖp m×nh míi cã sù quan t©m, t×m biÖn ph¸p nh»m n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. §Ó cã biÖn ph¸p n©ng cao møc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, tr­íc hÕt cÇn xÐt ®Õn c¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh vµ ¶nh h­ëng ®Õn møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. ViÖc nghiªn cøu, xem xÐt c¸c yÕu tè nµy sÏ gióp doanh nghiÖp lËp ®­îc møc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng mét c¸ch c«ng b»ng, kh¸ch quan vµ chÝnh x¸c. 3.1.1. C¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh vµ ¶nh h­ëng ®Õn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng C¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh vµ ¶nh h­ëng ®Õn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng bao gåm: m«i tr­êng cña C«ng ty; thÞ tr­êng lao ®éng; b¶n th©n ng­êi lao ®éng; b¶n th©n c«ng viÖc vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña C«ng ty. XÐt yÕu tè m«i tr­êng C«ng ty: ®©y lµ yÕu tè cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn møc thu nhËp cña méi nh©n viªn trong C«ng ty. ViÖc quyÕt ®Þnh møc thu nhËp cña mét ng­êi lao ®éng lµ bao nhiªu phô thuéc vµo chÝnh s¸ch gi¸, kh¶ n¨ng chi tr¶ cña C«ng ty. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ vµ c¬ cÊu tæ chøc cña C«ng ty.Trªn c¬ së xem xÐt vÞ thÕ cña C«ng ty trªn thÞ tr­êng, xem xÐt kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña C«ng ty, ban l·nh ®¹o sÏ ®­a ra mét møc thu nhËp hîp lý- cã thÓ cao h¬n, b»ng hoÆc thÊp h¬n møc thu nhËp trung b×nh trªn thÞ tr­êng. YÕu tè thø hai: thÞ tr­êng lao ®éng . §©y lµ yÕu tè mang tÝnh kh¸ch quan ®èi víi møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. YÕu tè nµy ¶nh h­ëng lín ®Õn møc thu nhËp cña mçi nh©n viªn nh­ng l¹i kh«ng n»m trong tÇm kiÓm so¸t cña doanh nghiÖp hay b¶n th©n ng­êi lao ®éng. YÕu tè nµy bao gåm møc l­¬ng tèi thiÓu do ChÝnh phñ quy ®Þnh, tæ chøc c«ng ®oµn, søc Ðp x· héi, thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Ngoµi ra, møc thu nhËp cña mçi ng­êi lao ®éng cßn tuú thuéc vµo b¶n th©n c«ng viÖc mµ hä ®¶m nhËn; n¨ng lùc tr×nh ®é tay nghÒ, chuyªn m«n cña mçi ng­êi vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña C«ng ty. Nh­ vËy, møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng cã t¸c dông quan träng ®èi víi c¶ b¶n th©n ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp. Thu nhËp lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc khuyÕn khÝch con ng­êi h¨ng say lµm viÖc víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao nh­ng còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra sù bÊt m·n, tr× trÖ trong s¶n xuÊt hoÆc ng­êi lao ®éng sÏ chuyÓn ®Õn lµm viÖc cho C«ng ty kh¸c nÕu kh«ng ®­îc tr¶ thu nhËp tho¶ ®¸ng. Do ®ã, ®Ó cã mét chÝnh s¸ch vÒ thu nhËp cho ng­êi lao ®éng mét c¸ch hîp lý, ®Ó thu nhËp thùc sù lµ ®ßn bÈy kinh tÕ, ngoµi cè g¾ng cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng cßn ph¶i cã sù nghiªn cøu , ®iÒu chØnh cña mçi nhµ qu¶n trÞ. 3.1.2 Mét sè biÖn ph¸p nh»m n¨ng cao møc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. 3.1.2.1 B¶n th©n ng­êi lao ®éng. B¶n th©n ng­êi lao ®éng ®ãng vai trß rÊt quan träng trong n©ng cao møc thu nhËp cña hä. Muèn cã thu nhËp cao, ng­êi lao ®éng ph¶i hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh, ph¶i cã tr×nh ®é, kinh nghiÖm, tay nghÒ cao nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Ngoµi ra, cÇn ph¶i cã nh÷ng yÕu tè kh¸c nh­ th©m niªn c«ng t¸c, sù trung thµnh víi doanh nghiÖp, tiÒm n¨ng cña b¶n th©n... lµ nh÷ng t¸c ®éng phô ®Õn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. §Ó n©ng cao møc thu nhËp cña b¶n th©n, ng­êi lao ®éng cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm sau: Ph¶i sö dông triÖt ®Ó vµ cã hiÖu qu¶ quü thêi gian lµm viÖc. §©y lµ mét biÖn ph¸p tÝch cùc vµ dÔ thùc hiÖn nhÊt nh»m n©ng cao møc thu nhËp cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng. Sö dông triÖt ®Ó vµ cã hiÖu qu¶ quü thêi gian lµm viÖc sÏ gãp phÇn t¨ng thu nhËp th«ng qua t¨ng hiÖu qu¶ c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng. VÝ dô : 1 c«ng nh©n ®øng m¸y trong 1 ngµy lµm viÖc (8 giê) sÏ ®­îc 4 s¶n phÈm. Trong thêi gian lµm viÖc, anh ta tù nhËn thÊy m×nh ch­a sö dông triÖt ®Ó quü thêi gian ; cßn tiªu tèn thêi gian vµo viÖc hót thuèc, uèng n­íc, trß chuyÖn... Vµ v× vËy, anh ta quyÕt ®Þnh thö søc lao ®éng thùc sù cña m×nh. KÕt qu¶, sè s¶n phÈm anh ta lµm ®­îc trong 8 giê lµm viÖc t¨ng lªn 5 s¶n phÈm. VËy khi ng­êi lao ®éng lao ®éng chó träng h¬n ®Õn thêi gian lµm viÖc, cã ý thøc sö dông nã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, n¨ng suÊt lao ®éng sÏ ®­îc t¨ng lªn gãp phÇn gia t¨ng thu nhËp cho b¶n th©n hä. 2. Mçi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng ph¶i cã ý thøc tù häc hái, ®óc rót kinh nghiÖm, n©ng cao tr×nh ®é thùc hiÖn møc lao ®éng, ph¸t huy s¸ng kiÕn kü thuËt trong s¶n xuÊt... §©y lµ nh÷ng viÖc cÇn lµm th­êng xuyªn, liªn tôc ®èi víi mçi c«ng nh©n s¶n xuÊt. V×, khoa häc kü thuËt ngµy cµng hiÖn ®¹i, sù nhanh nh¹y ®èi víi c«ng viÖc cña mçi c«ng nh©n ngµy cµng ®ßi hái cao, nÕu kh«ng muèn tôt hËu, ng­êi lao ®éng ph¶i biÕt c¸ch tù trang bÞ kinh nghiÖm, kiÕn thøc cho m×nh. VÝ dô, häc hái kinh nghiÖm ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt nh­ kinh nghiÖm gi¶m thêi gian l·ng phÝ, tiÕc kiÖm nguyªn vËt liÖu, gi¶m l­îng phÕ phÈm... Ngoµi ra, mçi c«ng nh©n cÇn n©ng cao tr×nh ®é, tay nghÒ cña b¶n th©n qua c¸c ®ît thi tay nghÒ, thi n©ng bËc thî cña doanh nghiÖp. §ång thêi, ng­êi lao ®éng cßn cÇn chó t©m ®Õn c«ng viÖc, ph¸t huy s¸ng kiÕn kü thuËt, c«ng nghÖ nh»m sö dông tèi ®a c«ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÕc kiÖm nguyªn vËt liÖu, tiÕc kiÖm thêi gian hao phÝ... 3. T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n Cã nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n nh­ c¸c yÕu tè g¾n víi ®iÒu kiÖn lao ®éng; c¸c yÕu tè thuéc vÒ nhµ qu¶n lý vµ c¸c yÕu tè thuéc vÒ b¶n th©n ng­êi lao ®éng. ë môc nµy, chØ xÐt ®Õn c¸c yÕu tè g¾n víi b¶n th©n ng­êi lao ®éng. §Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña b¶n th©n m×nh, tr­íc hÕt, ng­êi lao ®éng ph¶i cã kü n¨ng, tr¹ng th¸i søc khoÎ nhÊt ®Þnh nh»m ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Ngoµi ra, cÇn cã c­êng ®é lao ®éng cao; cã th¸i ®é lao ®éng ®óng ®¾n ; cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc, nhiÖm vô ®­îc giao. §Æc biÖt, ng­êi lao ®éng cµn ph¶i t«n träng kû luËt lao ®éng, néi quy, quy chÕ cña doanh nghiÖp ®Ò ra vµ ph¶i cã sù g¾n bã víi doanh nghiÖp. Tãm l¹i, ®Ó cã møc thu nhËp æn ®Þnh ®ång thêi theo kÞp sù ph¸t triÓn nhanh nh¹y cña khoa häc kü thuËt, ng­êi lao ®éng cÇn trang bÞ cho m×nh nh÷ng tri thøc, kü n¨ng cÇn thiÕt nh»m lµm n©ng cao møc thu nhËp cña b¶n th©n. Thùc tÕ, trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ë ViÖt nam, c«ng nh©n cßn s¶n xuÊt thô ®éng, ch­a cã nhiÒu s¸ng kiÕn phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tr×nh ®é øng dông khoa häc, kü thuËt vµo s¶n xuÊt cña c«ng nh©n ch­a cao. §a sè c«ng nh©n ®Òu ch­a ý thøc ®­îc viÖc tù häc hái, ®óc rót kinh nghiÖm; thËm chÝ cßn mét sè c«ng nh©n cßn cã t­ t­ëng û l¹i, bÊt m·n, ý thøc chÊp hµnh kû luËt lao ®éng kÐm... §Ó cã mét ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ, ngoµi tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhµ qu¶n lý, tr­íc hÕt, ng­êi lao ®éng ph¶i tù ý thøc trau dåi kiÕn thøc, kü n¨ng cña b¶n th©n, tù n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ chuyªn m«n nh»m n©ng cao thu nhËp, møc sèng cho m×nh vµ gia ®×nh. 3.1.2.2 VÒ phÝa doanh nghiÖp . N©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng lu«n lµ c©u hái hãc bóa ®èi víi mçi nhµ qu¶n lý. Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ®­îc æn ®Þnh sÏ lµm cho hä g¾n bã h¬n víi doanh nghiÖp, lµm viÖc h¨ng h¸i vµ hÕt m×nh h¬n. §Ó cã thÓ t¨ng møc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, doanh nghiÖp cÇn chó ý rÊt nhiÒu yÕu tè. Cã thÓ nªu ra mét sè biÖn ph¸p sau: 1. §¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng cã viÖc lµm th­êng xuyªn vµ æn ®Þnh. T¹o viÖc lµm ®Çy ®ñ cho ng­êi lao ®éng cã ý nghÜa hÕt søc quan träng bëi ®©y chÝnh lµ t¹o c¬ héi cho ng­êi lao ®éng thùc hiÖn quyÒn lµ nghÜa vô cña m×nh – quyÒn ®­îc lµm viÖc nu«i sèng b¶n th©n vµ gia ®×nh ®ång thêi gãp phÇn x©y dùng ®Êt n­íc. Khi t¹o viÖc lµm th­êng xuyªn vµ æn ®Þnh cho ng­êi lao ®éng, doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng t¨ng thu nhËp, n©ng cao møc sèng mµ cßn gãp phÇn lµm gi¶m c¸c tªn n¹n x· héi, lµm cho x· héi ngµy cµng v¨n minh h¬n. §Ó ng­êi lao ®éng cã viÖc lµm æn ®Þnh, doanh nghiÖp cÇn chó träng nghiªn cøu vµ më réng thÞ tr­êng, thay ®æi mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm nh»m t¹o uy tÝn trªn thÞ tr­êng, thu hót sù quan t©m,chó ý cña kh¸ch hµng. Trong sù c¹nh tranh quyÕt liÖt hiÖn nay mçi doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng ph­¬ng h­íng, biÖn ph¸p nh»m t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng th­êng xuyªn vµ æn ®Þnh, gãp phÇn t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp cña x· héi. N©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng N©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng lµ môc tiªu hµng ®Çu cña mçi doanh nghiÖp. T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng sÏ gióp lµm gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, tiÕc kiÖm chi phÝ tiÒn l­¬ng trong mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cßn cho phÐp gi¶m sè ng­êi lµm viÖc, tiÕc kiÖm quü tiÒn l­¬ng ®ång thêi t¨ng møc thu nhËp cho tõng c«ng nh©n do hoµn thµnh v­ît møc s¶n l­îng. HiÖn nay, ë ViÖt nam, do nÒn kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn, v× vËy, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ biÖn ph¸p nh»m ®­a ViÖt nam thµnh n­íc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, thùc hiÖn môc tiªu: “ D©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh” . §Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, c¸c nhµ qu¶n lý cÇn chó träng nh÷ng vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, c¶i tiÕn ®æi míi kü thuËt vµ d©y chuyÒn c«ng nghÖ. §©y lµ yÕu tè m¹nh nhÊt lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong mçi doanh nghiÖp. HiÖn nay trªn toµn thÕ giíi, khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ kh«ng ngõng ®æi míi víi tèc ®é chãng mÆt. V× vËy, ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, mçi doanh nghiÖp ph¶i nhanh chãng øng dông c¸c thµnh tùu cña khoa häc , kü thuËt, c«ng nghÖ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Thùc tÕ, trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt nam, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ d©y chuyÒn c«ng nghÖ hÇu hÕt ®· l¹c hËu hoÆc kh«ng ®ång bé do thiÕu vèn ®Çu t­. Do ®ã ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lªn nhanh chãng, mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m mét h­íng ®i t¸o b¹o nh»m ®æi míi kü thuËt, m¸y mãc, c«ng nghÖ trong doanh nghiÖp m×nh. C¶i tiÕn ®æi míi hÖ thèng m¸y mãc, d©y chuyÒn s¶n xuÊt chÝnh lµ c¸ch tèt nhÊt t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n, n©ng cao thu nhËp cña b¶n th©n. Thø hai, t¹o ®éng lùc vµ gia t¨ng ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. Trong vÊn ®Ò nµy doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu ®iÒu chØnh sao cho ng­êi lao ®éng cã c¸c møc tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng hîp lý, thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh phóc lîi vµ dÞch vô tù nguyÖn. §©y chÝnh lµ ®éng lùc quan träng thóc ®Èy ng­êi lao ®éng lµm viÖc. Ngoµi ra cÇn ph¶i chó träng ®Õn viÖc t¹o ®iÒu kiÖn lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng sao cho ng­êi lao ®éng ®­îc lµm viÖc trong m«i tr­êng tèt nhÊt, ®¶m b¶o vÒ an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng. TiÒn l­¬ng vµ th­ëng cao lµ c«ng cô khuyÕn khÝch quan träng nh­ng ch­a ®ñ, cÇn ph¶i t¹o ra mét m«i tr­êng hîp t¸c trong doanh nghiÖp – hay nãi c¸ch kh¸c, cÇn t¹o ra bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cëi më trong doanh nghiÖp ®Ó ng­êi lao ®éng coi doanh nghiÖp nh­ mét phÇn cuéc sèng cña hä vµ chÝnh hä lµ nh÷ng thµnh viªn trong gia ®×nh lín ®ã. Thø ba, tæ chøc phôc vô n¬i lµm viÖc tèt nhÊt. Tæ chøc vµ phôc vô tèt n¬i lµm viÖc sÏ t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh c¸c nhiÖm vô s¶n xuÊt víi n¨ng suÊt cao ®ång thêi ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc liªn tôc vµ nhÞp nhµng. H¬n n÷a, tæ chøc vµ phôc vô tèt n¬i lµm viÖc sÏ t¹o høng thó tÝch cùc víi ng­êi lao ®éng, gióp hä c¶m thÊy yªu thÝch, h¨ng h¸i víi c«ng viÖc h¬n ®ång thêi cho phÐp hä ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p vµ c¸c thao t¸c lao ®éng tiªn tiÕn, gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Thø t­, thùc hiÖn tèt ph©n c«ng vµ hiÖp t¸c lao ®éng. Ngµy nay, viÖc s¶n xuÊt dùa vµo m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®· t¹o ra c¸c h×nh thøc hiÖp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng míi, ®ßi hái sù ph©n lo¹i c¸c c¸n bé kü thuËt, kü s­, c«ng nh©n lµnh nghÒ theo c¸c chuyªn m«n kh¸c nhau. Do ®ã, ®ßi hái sù ph©n c«ng lao ®éng tû mØ, chÆt chÏ, chÝnh x¸c, cã tÝnh to¸n ®Õn c¸c tû lÖ, ®Õn tr×nh ®é lµnh nghÒ kh¸c nhau sao cho phï hîp víi nhu cÇu s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Thø n¨m, më réng gi¸o dôc ®µo t¹o, n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng. §©y lµ biÖn ph¸p gióp ng­êi lao ®éng tù hoµn thiÖn kü n¨ng lµm viÖc cña b¶n th©n, ®ång thêi gióp doanh nghiÖp cã mét ®éi ngò lao ®éng ®ång bé, cã chÊt l­îng cao vµ ®¶m b¶o theo sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt. Ngµy nay, d­íi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa häc kü thuËt, sù s¸ng t¹o vµ ¸p dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c¸c c«ng cô ngµy cµng hiÖn ®¹i ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n t­¬ng øng. NÕu kh«ng hä sÏ kh«ng thÓ ®iÒu khiÓn ®­îc m¸y mãc, kh«ng thÓ n¾m b¾t ®­îc c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. ë ViÖt nam n¨ng suÊt lao ®éng ch­a cao do tr×nh ®é øng dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt cßn thÊp ; ng­êi lao ®éng ch­a ®­îc ®µo t¹o kü vÒ chuyªn m«n,tay nghÒ ; tû lÖ lao ®éng giái cßn Ýt... NhiÒu doanh nghiÖp cßn ch­a quan t©m ®Õn tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng, ch­a chó träng ®Õn n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña mçi c«ng nh©n. Gi¸o dôc, ®µo t¹o, n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng kh«ng nh÷ng lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn n»m trong chiÕn l­îc vÒ con ng­êi trong mçi doanh nghiÖp. §µo t¹o, n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng lµ c¸ch tèt nhÊt ®¶m b¶o cho hä mét cuéc sèng æn ®Þnh sau nµy. N©ng cao tr×nh ®é cña lao ®éng qu¶n lý. Lao ®éng qu¶n lý lµ lùc l­îng nßng cèt, cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh trong mçi doanh nghiÖp. C¸n bé qu¶n lý giái, cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, cã kinh nghiÖm, hÕt lßng v× doanh nghiÖp sÏ gãp phÇn ®­a doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng møc s¶n l­îng, më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm nh»m t¨ng quü l­¬ng cña doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp muèn ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong nÒn kinh tÕ thÞ truêng cÇn ph¶i cã mét ®éi ngò qu¶n lý n¨ng ®éng linh ho¹t, cã tr×nh ®é cao ®Ó theo kÞp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Sù kh¾t khe cña c¹nh tranh buéc mçi c¸n bé qu¶n lý ph¶i häc tËp, trau dåi kiÕn thøc, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n mét c¸ch liªn tôc nÕu kh«ng sÏ kh«ng b¾t kÞp vµ sÏ bÞ lo¹i khái th­¬ng tr­êng. H¬n n­a, c¸n bé qu¶n lý lµ lùc l­îng quyÕt ®Þnh trong t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. C¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i t¹o ®­îc m«i tr­êng v¨n ho¸ cëi më, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong c«ng ty cña m×nh. BÇu kh«ng khÝ lµm viÖc vµ th¸i ®é cña cÊp qu¶n lý víi cÊp d­íi lµ ®Æc biÖt quan träng. Ng­êi lao ®éng dÔ n¶n lßng, hêi hît víi c«ng viÖc nÕu ph¶i lµm viÖc trong mét bÇu kh«ng khÝ ¶m ®¹m vµ d­íi quyÒn nh÷ng nhµ qu¶n lý b¶o thñ, chÌn Ðp. V× vËy, kiÖn toµn vµ n©ng cao chÊt l­îng bé m¸y qu¶n lý trong mçi doanh nghiÖp lµ viÖc lµm cÇn thiÕt gióp ng­êi lao ®éng lµm viÖc cã chÊt l­îng, yªu nghÒ vµ h¨ng say víi c«ng viÖc h¬n. Ngoµi ra, doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i chó träng ®Õn ®iÒu chØnh c¸c hÖ sè, phô cÊp trong tÝnh l­¬ng cho ng­êi lao ®éng sao cho hîp lý vµ cã lîi cho ng­êi lao ®éng nhÊt . VÝ dô, ®iÒu chØnh ®¬n gi¸ s¶n phÈm ( ®èi víi doanh nghiÖp tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm ) ; ®iÒu chØnh hÖ sè cÊp bËc c«ng viÖc, hÖ sè phô cÊp tr¸ch nhiÖm ( ®èi víi doanh nghiÖp tÝnh l­¬ng theo thêi gian ) ; n©ng møc tiÒn l­¬ng tèi tiÓu trong doanh nghiÖp lªn møc tèi ®a cho phÐp ... VÒ tiÒn th­ëng, mçi doanh nghiÖp cÇn cã quü tiÒn th­ëng ®Ó kÞp thêi th­ëng cho nh÷ng lao ®éng cã s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, th­ëng cho ng­êi lao ®éng v­ît ®Þnh møc... Nhµ n­íc còng cÇn cã nh÷ng ®iÒu chØnh hîp lý vÒ møc tiÒn l­¬ng, phô cÊp cho ng­êi lao ®éng ; quy ®Þnh møc l­¬ng tèi thiÓu ®èi víi tõng vïng, tõng nghµnh. HiÖn nay, mÆc dï møc l­¬ng tèi thiÓu míi ®­îc n©ng lªn 210.000 ®ång/th¸ng nh­ng qua ®iÒu tra, ®a sè ng­êi lao ®éng ®Òu cho r»ng møc l­¬ng nµy ch­a ®ñ ®Ó ®¶m b¶o cho hä mét møc sèng tèi thiÓu - ®Æc biÖt lµ ë c¸c thµnh phè. Tãm l¹i, viÖc ¸p dông c¸c chÕ ®é, quy ®Þnh còng nh­ sù quan t©m, ®·i ngé cña mçi doanh nghiÖp ®Òu kh¸c nhau. Ban l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp, ®¬n vÞ sÏ tuú vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt vµ ®iÒu kiÖn cho phÐp mµ cã h×nh thøc ®·i ngé nhÊt ®Þnh ®èi víi ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn, ®Ó n©ng cao møc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, kh«ng thÓ chØ quy vÒ mét phÝa nµo c¶ mµ c¶ ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng cÇn ph¶i hîp t¸c, cã ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n nh»m ®¹t môc tiªu chung lµ ®­a doanh nghiÖp ph¸t triÓn v÷ng ch¾c vµ æn ®Þnh. 3.2. nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao møc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng t¹i c«ng ty in c«ng ®oµn. Qua 55 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn, c«ng ty in C«ng ®oµn ®· cã mét ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn lµnh nghÒ; hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt t­¬ng ®èi ®ång bé; C«ng ty ®· hoµn toµn chñ ®éng viÖc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång in víi chÊt l­îng, gi¸ c¶ c¹nh tranh, ®¸p øng ®­îc tiÕn ®é ph¸t hµnh... HiÖn nay møc thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng t¹i C«ng ty kh¸ cao (1..050.000®/ng­êi/th¸ng) nh­ng qua nghiªn cøu, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng thu nhËp cña C«ng ty trong vµi n¨m gÇn ®©y, t«i nhËn thÊy vÉn cßn mét sè tån t¹i vµ khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh lµm h¹n chÕ ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña C«ng ty còng nh­ kh¶ n¨ng n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. V× vËy, víi kiÕn thøc ®· ®­îc trang bÞ, t«i m¹nh d¹n ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó C«ng ty nghiªn cøu vµ xem xÐt nh»m hoµn thiÖn vµ n©ng cao møc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng t¹i C«ng ty trong thêi gian tíi: 3.2.1 C¸c gi¶i ph¸p vÒ tiÒn l­¬ng C«ng ty in C«ng ®oµn lËp tæng quü l­¬ng theo c«ng thøc: Vc = VKH + VBS Trong ®ã: Vc : Tæng quü tiÒn l­¬ng chung n¨m kÕ ho¹ch VKH : Tæng quü tiÒn l­¬ng n¨m kÕ ho¹ch x©y dùng theo ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng VBS : Quü tiÒn l­¬ng bæ sung Quü tiÒn l­¬ng kÕ ho¹ch tÝnh theo ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho ®¬n vÞ s¶n phÈm vµ khèi l­îng s¶n phÈm ®­îc tÝnh nh­ sau: Vkh = V®g x Tæng s¶n phÈm kÕ ho¹ch TL minDN x Hcb x ( 1+Hpc ) V®g = Vgiê x Tsp = xTsp Lao ®éng ®Þnh biªn Vgiê : TiÒn l­¬ng 1 giê Tsp : Møc lao ®éng cña mét ®¬n vÞ s¶n phÈm Møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cña C«ng ty ®­îc tÝnh nh­ sau: TLmindn =TLminxkdc = 210.000x2.1 = 441.000®/ng­êi/th¸ng C«ng ty in C«ng ®oµn ®· chän møc l­¬ng tèi thiÓu cña doanh nghiÖp lµ 350.000®/th¸ng. C¨n cø vµo thùc tÕ s¶n xuÊt kinh doanh, vµo ®Þnh møc l­¬ng tèi thiÓu míi cña Nhµ n­íc, C«ng ty nªn cè g¾ng chän møc l­¬ng tèi thiÓu cao h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu cña C«ng ty ®ang ¸p dông ( 350.000®/th¸ng )- cã thÓ chän møc l­¬ng tèi thiÓu lµ 400.000®/th¸ng hoÆc n©ng lªn møc l­¬ng tèi thiÓu ®iÒu chØnh: 441.000®/th¸ng. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao møc tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng lµ t¨ng quü l­¬ng cña doanh nghiÖp. ë ®©y cÇn chó ý ®Õn c¸ch tÝnh ®¬n gi¸ s¶n phÈm cña C«ng ty. Møc lao ®éng tæng hîp tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (Tsp) cña C«ng ty ®­îc tÝnh dùa vµo møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cña C«ng ty, hÖ sè cÊp bËc, hÖ sè phô cÊp vµ sè lao ®éng ®Þnh biªn. ë c«ng ty in C«ng ®oµn, hÖ thèng ®Þnh møc lao ®éng ®­îc x©y dùng b»ng ph­¬ng ph¸p bÊm giê vµ thèng kª kinh nghiÖm dùa trªn c«ng suÊt thùc tÕ cña m¸y. Tuy nhiªn, t×nh tr¹ng m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu lu«n lu«n cã sù thay ®æi nªn viÖc bÊm giê chØ cã thÓ ph¸t huy tÝch cùc trong thêi gian ®Çu sau ®ã sÏ trë nªn l¹c hËu, kÐm chÝnh x¸c. Ngoµi hÖ thèng m¸y míi ®­îc trang bÞ, C«ng ty cßn rÊt nhiÒu m¸y mãc cò, tèc ®é lµm viÖc gi¶m sót do ®ã chÊt l­îng møc lao ®éng kh«ng ®¶m b¶o. §iÒu nµy g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn møc thu nhËp cña toµn bé c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty – do C«ng ty ¸p dông chÕ ®é tr¶ l­¬ng cho c¸n bé qu¶n lý dùa vµo s¶n phÈm hoµn thµnh cña lao ®éng trùc tiÕp. ChÝnh v× vËy, trong thêi gian tíi, C«ng ty nªn cã nh÷ng biÖn ph¸p x©y dùng hÖ thèng ®Þnh møc lao ®éng khoa häc, chÊt l­îng, ph¶n ¸nh ®óng hao phÝ lao ®éng x· héi. Hµng n¨m, C«ng ty nªn tiÕn hµnh rµ so¸t l¹i toµn bé c¸c ®Þnh møc ®Ó cã sù bæ sung, söa ®æi kÞp thêi cho phï hîp víi thùc tÕ s¶n xuÊt kinh doanh. Ngoµi ra, C«ng ty cÇn hoµn thiÖn, n©ng cao tr×nh ®é cña ng­êi x©y dùng ®Þnh møc. V× muèn cã ®­îc mét møc lao ®éng chÝnh x¸c, cã chÊt l­îng cao th× ®iÒu quan träng lµ ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c ®Þnh møc cã tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm. Lµm tèt c«ng t¸c ®Þnh møc chÝnh lµ C«ng ty ®· t¹o c¬ së ®Ó tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng mét c¸ch chÝnh x¸c , ®óng theo chÊt l­îng vµ sè l­îng lao ®éng nh»m hoµn thiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. 3.2.2. C¸c gi¶i ph¸p vÒ tiÒn th­ëng. TiÒn th­ëng lµ mét trong nh÷ng phÇn quan träng trong thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. ë c«ng ty in C«ng ®oµn, c¸c møc tiÒn th­ëng,diÖn th­ëng ®­îc quy ®Þnh trong néi quy, quy chÕ cña C«ng ty ®· cã t¸c ®éng tèt trong viÖc gióp ng­êi lao ®éng n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n ®èi víi c«ng viÖc Tuy nhiªn cÇn ph¶i cã quy ®Þnh, chØ tiªu xÐt th­ëng, ®iÒu kiÖn th­ëng mét c¸ch râ rµng vµ kh«ng nªn ®Ó tiÒn th­ëng trë thµnh mét lo¹i tiÒn cè ®Þnh. C«ng ty cÇn nghiªn cøu, trÝch lËp vµ sö dông quü tiÒn th­ëng cho phï hîp víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. Ngoµi ra, c¸c h×nh thøc tiÒn th­ëng cña C«ng ty nªn ¸p dông kÕt hîp víi c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng nh»m khuyÕn khÝch v­ît møc s¶n phÈm, tiÕc kiÖm nguyªn vËt liÖu, ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ thêi gian hoµn thµnh c«ng viÖc. 3.2.3. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c HiÖn nay c¸c C«ng ty trong nghµnh in ®ang cã sù c¹nh tranh gay g¾t. Trªn thÞ tr­êng, c«ng ty in C«ng ®oµn ph¶i ®èi mÆt víi h¬n 400 doanh nghiÖp in c«ng nghiÖp víi nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i; h¬n 5000 c¬ së in b¸n c«ng nghiÖp, fotocopy, in l­íi... Trong khi ®ã, hÇu hÕt c¸c hîp ®ång C«ng ty ®ang ®¶m nhËn ®Òu lµ nh÷ng hîp ®ång t¹m thêi ( chØ cã B¸o Lao ®éng vµ nh÷ng v¨n ho¸ phÈm cña Tæng Liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt nam lµ nh÷ng kh¸ch hµng æn ®Þnh ). ChÝnh v× vËy, C«ng ty ph¶i t×m nh÷ng biÖn ph¸p nh»m më réng thÞ tr­êng thu hót kh¸ch hµng b»ng uy tÝn vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. CÇn ph¶i h¹n chÕ tèi ®a l­îng s¶n phÈm sai háng, ®¶m b¶o tr¶ hµng ®óng hÑn, ®óng mÉu m· tho¶ thuËn. C«ng ty nªn tiÕp tôc më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm b»ng c¸ch t×m kiÕm, thu hót b¹n hµng ë c¸c tØnh l©n cËn. NÕu cã thÓ, nªn cö mét sè c¸n bé ®i th¨m dß, t×m kiÕm ®èi t¸c. HiÖn nay, qu¶ng c¸o ®ang lµ h×nh thøc ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp ¸p dông. V× vËy, C«ng ty cã thÓ sö dông c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o cho s¶n phÈm cña m×nh- nh­ qu¶ng c¸o ngay trªn tê b¸o Lao ®éng- mét tê b¸o cã uy tÝn trªn c¶ n­íc. Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nhÊt nh»m n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng trong C«ng ty lµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n. Muèn vËy, C«ng ty nªn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau: - Thùc hiÖn tèt h¬n n÷a ph©n c«ng vµ hiÖp t¸c lao ®éng. §ång thêi tæ chøc tèt phôc vô n¬i lµm viÖc. §©y lµ gi¶i ph¸p quan träng ®èi víi C«ng ty do mÆt b»ng s¶n suÊt vµ kho b·i chËt hÑp trong khi s¶n xuÊt ngµy cµng ®ßi hái ®­îc më réng. Víi diÖn tÝch mÆt b»ng s¶n xuÊt hiÖn nay, C«ng ty rÊt khã kh¨n khi thùc hiÖn nh÷ng hîp ®ång lín. Trong khi ®ã viÖc bè trÝ, quy ho¹ch l¹i ch­a hîp lý; c«ng t¸c phôc vô n¬i lµm viÖc ch­a chu ®¸o; ph©n c«ng vµ hiÖp t¸c lao ®éng ch­a khoa häc... ChÝnh v× vËy, C«ng ty cÇn coi träng h¬n c«ng t¸c tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc còng nh­ viÖc ph©n c«ng vµ hiÖp t¸c lao ®éng mét c¸ch hîp lý. Ph©n c«ng hiÖp t¸c lao ®éng vµ tæ chøc tèt phôc vô n¬i lµm viÖc sÏ gãp phÇn lµm gi¶m tèi ®a hao phÝ lao ®éng kh«ng cÇn thiÕt, gióp sö dông tèi ®a c«ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ. - C«ng ty còng nªn coi träng h¬n n÷a c«ng t¸c s÷a ch÷a c¬ ®iÖn. CÇn cã sù theo dâi, kiÓm tra s¸t sao ®Ó phôc håi kÞp thêi c¸c thiÕt bÞ h­ háng hoÆc xuèng cÊp. MÆt kh¸c, ph¶i gióp cho c«ng nh©n hiÓu ®­îc m¸y mãc thiÕt bÞ lµ ph­¬ng tiÖn lµm viÖc, lµ c¸i quyÕt ®Þnh chÊt l­îng c«ng viÖc cña hä ®Ó c«ng nh©n tù c¶m thÊy cã tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n, gi÷ g×n m¸y mãc, thiÕt bÞ trong C«ng ty. - VÒ gi¸o dôc ®µo t¹o: hiÖn t¹i Ban L·nh ®¹o C«ng ty ®· cã chó träng ®Õn ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn nh­ng vÉn cßn nhiÒu tån t¹i. ChÊt l­îng cña c«ng nh©n trong C«ng ty ch­a ®ång bé, mét bé phËn nhá ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. V× vËy, C«ng ty nªn cã c¸c líp ®µo t¹o cho c«ng nh©n, gióp hä hiÓu râ quy tr×nh s¶n xuÊt, tuyªn truyÒn, gi¸o dôc hä t¸c phong c«ng nghiÖp nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho hä tù trang bÞ kiÕn thøc chuyªn m«n cho b¶n th©n. C«ng ty cã thÓ tæ chøc c¸c cuéc huÊn luyÖn th­êng xuyªn t¹i C«ng ty hoÆc tæ chøc thi tay nghÒ, tæng kÕt nh»m nhËn ra nh÷ng mÆt yÕu, ph¸t huy mÆt m¹nh cña ®ång nghiÖp. Th­êng xuyªn tæ chøc cho ng­êi lao ®éng häc nghÒ( ë c¸c tr­êng d¹y vµ häc nghÒ ) nh»m x©y dùng mét lùc l­îng nßng cèt, n¾m gi÷ nh÷ng träng tr¸ch trong quy tr×nh s¶n xuÊt, ¸p dông ®­îc nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc hiÖn ®¹i. H¬n n÷a, víi c¸c lao ®éng míi ®­îc tuyÓn dông, ngoµi ®ßi hái vÒ tr×nh ®é chuyªn nghµnh, C«ng ty nªn cã c¸c líp båi d­ìng kü n¨ng, hiÓu biÕt vÒ c«ng nghÖ in cho hä ( ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng nh©n viªn kh«ng ph¶i nghµnh in ). Bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty tuy ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu tinh gi¶m, gän nhÑ cña Nhµ n­íc. Nh×n chung, c¸n bé qu¶n lý, ngoµi lùc l­îng l·nh ®¹o cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, cã nhiÒu kinh nghiÖm vÉn cßn mét sè Ýt ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh r¬i vµo lùc l­îng trÎ míi ra tr­êng. §Ó cã thÓ ph¸t triÓn nhanh h¬n n÷a, c«ng ty nªn chó träng ®µo t¹o mét ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý n¨ng ®éng, linh ho¹t, cã tr×nh ®é cao ®Ó theo kÞp víi sù ph¸t triÓn cña nghµnh in. Ban l·nh ®¹o C«ng ty cÇn kiªn quyÕt sµng läc nh÷ng ng­êi kh«ng ®ñ tr×nh ®é, n¨ng lùc, phÈm chÊt; ®ång thêi cã chÕ ®é th­ëng ph¹t c«ng minh nh»m khuyÕn khÝch, ®éng viªn kÞp thêi nh÷ng ng­êi hoµn thµnh tèt nhiÖm vô. Ngoµi ra, C«ng ty còng nªn tæ chøc c¸c líp häc nghÒ ng¾n ngµy vÒ ph¸p luËt vµ nh÷ng c¶i c¸ch ®æi míi cña ng­êi Nhµ n­íc- ®Æc biÖt lµ nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng... V× c«ng ty in C«ng ®oµn lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc trùc thuéc Tæng Liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt nam, nªn viÖc n©ng cao hiÓu biÕt ph¸p luËt cho ng­êi lao ®éng trong C«ng ty lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt. H¬n n÷a, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng t×m hiÓu vÒ LuËt lao ®éng, t×m hiÓu c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc vµ cña C«ng ty chÝnh lµ C«ng ty ®· thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ trong qu¸ tr×nh lao ®éng; gióp c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty tù n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt; lµ c¸ch gi¸n tiÕp gióp hä n©ng cao thu nhËp cña b¶n th©n... kÕt luËn Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng chÝnh lµ ®éng lùc tèt nhÊt thóc ®Èy hä h¨ng say lµm viÖc, t×m tßi, häc hái, ph¸t huy kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña b¶n th©n, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cho doanh nghiÖp. Thu nhËp chØ thùc sù lµ c«ng cô kinh tÕ khi nã ®­îc tr¶ ®óng, tr¶ ®ñ, phï hîp víi søc lao ®éng mµ ng­êi lao ®éng ®· bá ra trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. ChÝnh v× vËy, n©ng cao møc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng gióp hä n©ng cao møc sèng cña b¶n th©n vµ gia ®×nh, kÕt hîp hµi hoµ víi lîi Ých cña doanh nghiÖp lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt. N©ng cao møc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng cßn lµ thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc: “ D©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh”. Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong c«ng ty in C«ng ®oµn ngoµi nh÷ng mÆt m¹nh, còng cßn tån t¹i mét vµi khã kh¨n trong viÖc n©ng cao møc thu nhËp cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty. V× vËy, t«i ®· cã mét sè ®Ò xuÊt víi ban l·nh ®¹o C«ng ty nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a viÖc tr¶ l­¬ng, th­ëng còng nh­ c¸c biÖn ph¸p kiÖn toµn ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty. Nh÷ng gi¶i ph¸p nµy sÏ gãp phÇn n©ng cao møc thu nhËp cho mçi c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty ®ång thêi gióp C«ng ty ngµy mét ®i lªn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng víi sù c¹nh tranh gay g¾t hiÖn nay. Mét lÇn n÷a t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban l·nh ®¹o C«ng ty, c¸c c« chó c¸n bé c«ng nh©n viªn - ®Æc biÖt lµ phßng tæ chøc vµ phßng tµi vô ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh tèt bµi luËn v¨n tèt nghiÖp nµy./. tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ kinh doanh tæng hîp ( TËp 1 ) – Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ nh©n sù – NguyÔn H÷u Th©n – NXB Thèng kª Gi¸o tr×nh Kinh tÕ lao ®éng – Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n Gi¸o tr×nh tæ chøc lao ®éng khoa häc – Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n Bé LuËt Lao ®éng cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam – NXB ChÝnh trÞ quèc gia. C¸c v¨n b¶n quy ®Þnh chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi – Bé lao ®éng th­¬ng binh x· héi. C¸c B¸o c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty in C«ng ®oµn

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • doc28247.DOC
Tài liệu liên quan