Luận văn Thực thi các cam kết của Việt Nam với WTO về Thương mại Dịch vụ, những cơ hội và thách thức đối với Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

gia cã tiÒm lùc tµi chÝnh, c«ng nghÖ cao, tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn, ®ãng gãp ngµy cµng quan träng vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa cña n­íc ta. Ba lµ: Gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi sÏ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn, chÝnh s¸ch kinh tÕ, c¬ chÕ qu¶n lý ngµy cµng minh b¹ch h¬n, m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi h¬n, kh¬i dËy m¹nh mÏ nh÷ng tiÒm n¨ng to lín cña ®Êt n­íc vµ søc s¸ng t¹o cña c¸c tÇng líp nh©n d©n, viÖc ph©n bæ vµ sö dông c¸c nguån lùc sÏ hiÖu qu¶ h¬n; t¨ng tr­ëng kinh tÕ sÏ nhanh vµ bÒn v÷ng h¬n. Bèn lµ: Lµ thµnh viªn cña tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi, n­íc ta cã ®Þa vÞ b×nh ®¼ng víi c¸c thµnh viªn kh¸c khi tham gia vµo viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i toµn cÇu, thiÕt lËp mét trËt tù kinh tÕ c«ng b»ng h¬n; cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®Êu tranh b¶o vÖ quyÒn lîi doanh nghiÖp ViÖt Nam trong c¸c cuéc tranh chÊp th­¬ng m¹i víi c¸c thµnh viªn kh¸c, h¹n chÕ nh÷ng thiÖt h¹i x¶y ra ®èi víi ViÖt nam. N¨m lµ: Chóng ta cã nh÷ng thuËn lîi míi ®Ó thùc hiÖn ®­êng lèi ®èi ngo¹i cña §¶ng: “ ViÖt nam lµ b¹n, ®èi t¸c tin cËy cña c¸c n­íc trong céng ®ång quèc tÕ, ph¸t huy vai trß cña n­íc ta trong c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ, x©y dùng quan hÖ ®èi t¸c b×nh ®¼ng víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Ngoµi ra, khi lµ thµnh viªn Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, ng­êi tiªu dïng trong n­íc sÏ cã thªm sù lùa chän vµ hµng hãa, dÞch vô cã chÊt l­îng cao, gi¸ c¶ c¹nh tranh; c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã thÓ tiÕp cËn nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo víi gi¸ c¹nh tranh h¬n, dÞch vô hç trî tiÖn lîi h¬n, cã chÊt l­îng h¬n, tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ kinh doanh. 2.2. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam Theo quan ®iÓm cña Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng trong NghÞ quyÕt sè 08-NQ/TW, bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi khi trë thµnh thµnh thµnh viªn WTO chóng ta còng ®ång thêi gÆp nh÷ng th¸ch thøc trong viÖc thùc thi c¸c cam kÕt vÒ Th­¬ng m¹i DÞch vô nh­ sau: Thø nhÊt: N­íc ta ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh gay g¾t trªn c¶ 3 cÊp ®é: s¶n phÈm, doanh nghiÖp vµ quèc gia. C¸c s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp cña ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh víi s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp n­íc ngoµi, kh«ng chØ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi mµ ngay c¶ trªn thÞ tr­êng trong n­íc. ChÝnh phñ ta ph¶i c¹nh tranh víi chÝnh phñ c¸c n­íc trong viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng thu hót ®Çu t­. Cïng víi viÖc ®­îc tiÕp cËn thÞ tr­êng t¹i c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c cña WTO, chóng ta còng ph¶i më cöa thÞ tr­êng cho c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c. §iÒu ®ã sÏ t¹o ra th¸ch thøc cho chóng ta trong viÖc c¹nh tranh s¶n phÈm, c¹nh tranh m«i tr­êng thu hót ®Çu t­ víi c¸c quèc gia kh¸c. Thø hai: Gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, tham gia vµo tiÕn tr×nh toµn cÇu hãa kinh tÕ cã thÓ lµm t¨ng thªm sù ph©n phèi lîi Ých kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c khu vùc, c¸c ngµnh, c¸c vïng, miÒn ®Êt n­íc; cã nh÷ng bé phËn doanh nghiÖp cã thÓ bÞ ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp cã thÓ t¨ng lªn; kho¶ng c¸ch giµu nghÌo, møc sèng gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ vµ cã thÓ c¸ch biÖt lín h¬n, tõ ®ã cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng yÕu tè g©y bÊt æn ®Þnh x· héi, ¶nh h­ëng ®Õn ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña ®Êt n­íc. Thø ba: Víi sù héi nhËp s©u h¬n vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, nh÷ng biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh, tiÒn tÖ, thÞ tr­êng hµng hãa quèc tÕ sÏ t¸c ®éng m¹nh h¬n, nhanh h¬n ®Õn thÞ tr­êng trong n­íc, tiÒm Èn nguy c¬ kh«ng kiÓm so¸t ®­îc thÞ tr­êng, cã thÓ g©y ra rèi lo¹n, thËm chÝ khñng ho¶ng kinh tÕ, tµi chÝnh, ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n­íc. Thùc thi c¸c cam kÕt cña WTO, nÒn kinh tÕ n­íc ta ch¾c ch¾n bÞ ¶nh h­ëng bëi nh÷ng cam kÕt vµ quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, më cöa thÞ tr­êng, gi¶m thuÕ sÏ lµm cho s¶n phÈm vµ sù ®Çu t­ cña c¸c quèc gia kh¸c vµo ViÖt Nam mét c¸ch å ¹t. §iÒu ®ã sÏ t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi c¸c doanh nghiÖp, cã thÓ lµm c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¸ s¶n, g©y rèi lo¹n kinh tÕ. Thø t­: §éi ngò c¸n bé, c«ng chøc n­íc ta (bao gåm c¸n bé qu¶n lý nhµ n­íc, qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ chuyªn gia trong c¸c lÜnh vùc cßn thiÕu vµ yÕu c¶ vÒ n¨ng lùc vµ chuyªn m«n, tr×nh ®é tin häc, ngo¹i ng÷. §Æc biÖt, chóng ta cßn thiÕu mét ®éi ngò luËt s­ giái, th«ng th¹o luËt ph¸p quèc tÕ vµ ngo¹i ng÷ ®Ó gi¶ quyÕt c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i vµ t­ vÊn cho c¸c doanh nghiÖp trong kinh doanh. Lùc l­îng lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o cßn chiÕm tØ träng lín, sè lao ®éng kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ tay nghÒ cao cßn thiÕu nhiÒu. Thø n¨m: Cïng víi nh÷ng th¸ch thøc trong lÜnh vùc kinh tÕ, qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ còng ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi chÕ ®é chÝnh trÞ, vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ viÖc gi÷ v÷ng ®Þnh h­íng x¸ héi chñ nghÜa, viÖc b¶o ®¶m quèc phßng, an ninh, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Êt n­íc. II. Mét sè c¬ héi vµ th¸ch thøc c¬ b¶n ®èi víi ViÖt Nam trong thùc thi cam kÕt vÒ Th­¬ng m¹i DÞch vô víi WTO trong giai ®o¹n hiÖn nay 1. Mét sè c¬ héi c¬ b¶n ®èi víi ViÖt Nam trong thùc thi cam kÕt vÒ Th­¬ng m¹i DÞch vô víi WTO trong giai ®o¹n hiÖn nay Khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô víi WTO, kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng c¹nh tranh ®­îc më réng ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam thÓ hiÖn ë hai khÝa c¹nh: • KhÝa c¹nh thø nhÊt lµ më réng quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN-The most favored nation) vµ ®èi xö quèc gia (NT - Nation treament) l©u dµi vµ v« ®iÒu kiÖn g¾n liÒn víi quy chÕ thµnh viªn cña WTO. DÞch vô cña ViÖt Nam ®­îc h­ëng chÕ ®é ®·i ngé tèi huÖ quèc vµ ®·i ngé quèc gia ®a ph­¬ng v« ®iÒu kiÖn vµ æn ®Þnh, cã quyÒn tù do qu¸ c¶nh tíi h¬n 150 n­íc thµnh viªn. • KhÝa c¹nh thø hai lµ khi thùc thi c¸c cam kÕt víi WTO th× ViÖt Nam sÏ tr¸nh ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p trong c¸c hµnh ®éng chèng ph¸ gi¸ cña c¸c ®èi t¸c th­¬ng m¹i. Thùc tiÔn cho thÊy r»ng c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ th­êng ®­îc ¸p dông m¹nh h¬n cho ®èi víi nh÷ng n­íc ch­a ph¶i lµ thµnh viªn WTO so víi nh÷ng n­íc lµ thµnh viªn cña WTO. C¸c quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh chung vÒ dÞch vô th­¬ng m¹i cña WTO yªu cÇu c¸c n­íc thµnh viªn tõng b­íc më cöa thÞ tr­êng dÞch vô, bao gåm c¸c ngµnh dÞch vô: dÞch vô th­¬ng nghiÖp, tiÒn tÖ, ®iÖn tÝn, du lÞch, gi¸o dôc... trªn c¬ së nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. Víi nguyªn t¾c nh­ vËy, khi trë thµnh thµnh viªn cña WTO, thùc thi c¸c cam kÕt vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô, ViÖt nam sÏ tõng bø¬c më cöa thÞ tr­êng dÞch vô cña m×nh cho n­íc ngoµi vµ nh­ vËy sÏ thóc ®Èy thÞ tr­êng trong n­íc ph¸t triÓn vµ cã tÝnh c¹nh tranh h¬n. Sù c¹nh tranh sÏ thóc ®Èy chi phÝ vÒ dÞch vô gi¶m vµ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Khi chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn WTO, vÊn ®Ì xuÊt khÈu, doanh nghiÖp, hµng ho¸ cña ViÖt Nam sÏ kh«ng bi bã hÑp trong c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng vµ khu vùc mµ sÏ cã thÞ tr­êng toµn cÇu; kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö so víi hµng ho¸ vµ doanh nghiÖp cña c¸c quèc gia kh¸c. ViÖc gi¶m bít hµng rµo th­¬ng m¹i sÏ thóc ®Èy th­¬ng m¹i t¨ng tr­ëng ®èi víi n­íc ta. Bªn c¹nh ®ã, khi thùc hiÖn yªu cÇu vÒ viÖc minh b¹ch ho¸ hÖ thèng chÝnh s¸ch quèc gia theo yªu cÇu cña WTO, ViÖt Nam sÏ t¹o ®­îc niÒm tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn, t¹o ra ngo¹i lùc cho ®Êt n­íc ph¸t triÓn. M«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· trë nªn th«ng tho¸ng h¬n sau nhiÒu nç lùc cña WTO. Tuy nhiªn vÉn cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. §ã lµ nh÷ng rµo c¶n th­¬ng m¹i Èn d­íi c¸c c«ng cô ®­îc WTO cho phÐp. Tranh chÊp th­¬ng m¹i lµ ®iÒu khã tr¸nh khái mµ phÇn thua thiÖt th­êng thuéc vÒ c¸c n­íc nhá. Gia nhËp WTO, thùc thi c¸c cam kÕt chóng ta ®­îc sö dông c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, ®¶m b¶o ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng nh­ c¸c quèc gia thµnh viªn kh¸c cña WTO, ViÖt Nam sÏ cã mét vÞ thÕ b×nh ®¼ng nh­ c¸c thµnh viªn kh¸c, ®­îc tham gia ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i toµn cÇu, cã c¬ héi b¶o vÖ lîi Ých cña ®Êt n­íc m×nh. Thùc thi c¸c cam kÕt cã nghÜa lµ viÖt nam ph¶i cã nh÷ng thay ®æi phï hîp víi t×nh h×nh míi cña ®Êt n­íc, lµ ®éng lùc ®Ó ViÖt Nam tiÕn hµnh c¶i c¸ch c¸c ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ®èi néi còng nh­ ®èi ngo¹i, t¹o ra nguån néi lùc, vµ c¸c ®iÒu kiÖn gióp viÖt nam tr¸nh sù tôt hËu khi tham gia vµo tiÕn tr×nh héi nhËp cña c¶ thÕ giíi. ViÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña WTO ®ßi hái ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh cña ViÖt Nam, ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc ph¶i ®æi míi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng phï hîp víi ®ßi hái cña WTO. Nh÷ng c¶n trë, v­íng m¾c trong qu¶n lý hµnh chÝnh sÏ ®­îc b·i bá, nhiÒu dÞch vô hµnh chÝnh c«ng sÏ ra ®êi, t¹o ®iÒu hç trî cho c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi d©n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO, ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tiÕp nhËn nh÷ng thµnh tùu vµ kinh nghiÖm tiªn tiÕn cña c¸c n­íc trong WTO vÒ qu¶n lý kinh tÕ , c¸ch thøc tiÕp thÞ, phôc vô kh¸ch hµng nhÊt lµ trong th­¬ng m¹i dÞch vô v× hiÖn nay trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô viÖt nam cßn yÕu kÐm trong chÊt l­îng dÞch vô, còng nh­ c¸ch thøc tiÕn hµnh cung cÊp c¸c dÞch vô cho kh¸ch hµng. Thùc thi c¸c cam kÕt vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô, ViÖt nam sÏ t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi v× ®Ó thùc thi c¸c cam kÕt ViÖt nam b¾t buéc ph¶i c¶i c¸ch c¸c chÝnh s¸ch, thÓ chÕ ®Ó ®¶m b¶o thùc thi ®óng c¸c quy ®Þnh nh­ ®· cam kÕt víi WTO vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô. ViÖc thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt vÒ më cöa thÞ tr­êng dÞch vô ch¾c ch¾n sÏ kÐo theo mét lµn sãng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo nhiÒu ngµnh kinh tÕ dÞch vô, ®em l¹i nh÷ng c¬ héi lín cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Tuy nhiªn, khi më cöa th¸ch thøc tõ nh÷ng yÕu tè cña qua tr×nh héi nhËp ®èi víi chóng ta còng lµ rÊt lín. 2. Mét sè th¸ch thøc c¬ b¶n ®èi víi ViÖt Nam trong thùc thi cam kÕt vÒ Th­¬ng m¹i DÞch vô víi WTO trong giai ®o¹n hiÖn nay Khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn ®Çy ®ñ cña WTO vµ b¾t ®Çu h­ëng c¸c quyÒn lîi vµ cã nghÜa vô thùc hiÖn c¸c cam kÕt gia nhËp WTO th× bªn c¹nh thêi c¬ lµ nh÷ng th¸ch thøc vµ khã kh¨n. MÆc dï cã mét sè thêi gian chuyÓn tiÕp nhÊt ®Þnh, nh­ng viÖc thùc thi c¸c cam kÕt gia nhËp WTO lµ th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi ViÖt nam. Th¸ch thøc trong viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ kh«ng ph©n biÕt ®èi xö vµ ®¶m b¶o c¹nh tranh b×nh ®¼ng. Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö-®­îc thÓ hiÖn qua hai quy chÕ MFN vµ NT- lµ nguyªn t¾c nÒn t¶ng cña WTO còng nh­ cña c¸c tæ chøc, thÓ chÕ kinh tÕ quèc tÕ. Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt nam ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn nguyªn t¾c ®èi xö b×nh ®¼ng trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. ChÝnh phñ ®· tõng b­íc gi¶m vµ tiÕn tíi hñy bá c¸c quy ®Þnh cã tÝnh chÊt ph©n biÖt ®èi xö gi÷a dÞch v ô cña ViÖt Nam vµ n­íc ngoµi. Khung ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh doanh t¹i ViÖt Nam cßn ch­a ®ång bé vµ chång chÐo. Cho ®Õn nay vÉn ch­a cã v¨n b¶n chung ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô. C¸c ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô chñ yÕu do tõng bé ngµnh h÷u quan phô tr¸ch ngµnh dÞch vô ban hµnh. M«i tr­êng ph¸p lý chóng ta ch­a thËt ®ång bé vµ cã ®iÓm ch­a ®Çy ®ñ theo th«ng lÖ quèc tÕ. HÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu míi. §©y lµ th¸ch thøc kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt khi gia nhËp WTO, mµ cßn lµ v­íng m¾c ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp n­íc ta. N­íc ta ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh gay g¾t trªn c¶ 3 cÊp ®é: s¶n phÈm, doanh nghiÖp vµ quèc gia. C¸c s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp cña ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh víi s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp n­íc ngoµi, kh«ng chØ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi mµ ngay c¶ trªn thÞ tr­êng trong n­íc. ChÝnh phñ ta ph¶i c¹nh tranh víi chÝnh phñ c¸c n­íc trong viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng thu hót ®Çu t­. Th¸ch thøc ®èi víi n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia: *§é më cöa: sÏ gia t¨ng khi vÊn ®Ò b¶o hé, trî cÊp kh«ng cßn vµ theo ®ã, vÊn ®Ò x©y dùng c¸c hµng rµo kü thuËt sÏ ph¶i chó träng ®Ó b¶o vÖ thÞ tr­êng trong n­íc. Chóng ta còng sÏ ph¶i ®èi mÆt víi vÊn ®Ò më cöa m¹nh vÒ th­¬ng m¹i trong khi më cöa vÒ ®Çu t­ thÊp, ch­a ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån ®Çu t­ vÉn t¨ng ®Çu t­ nhµ n­íc vµ FDI, c¸c nguån ®Çu t­ kh¸c cßn kÐm. Nguån lùc trong n­íc, ®Æc biÖt lµ tõ khu vùc t­ nh©n huy ®éng ch­a hiÖu qu¶. *M«i tr­êng kinh tÕ vÜ m«: HÖ thèng thuÕ ch­a hoµn chØnh, nhÊt lµ ch­a cã gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ ®Êt. Còng t­¬ng tù nh­ vËy, vÊn ®Ò thuÕ nhËp khÈu gi¶m m¹nh khiÕn cho chóng ta ph¶i ®èi mÆt víi c¸c th¸ch thøc vÒ nguån thu vµ qu¶n lý ng©n s¸ch. C¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tû gi¸ hèi ®o¸i… ch­a linh ho¹t còng cã thÓ c¶n trë lín ®èi víi viÖc huy ®éng vµ ph©n bæ c¸c nguån lùc trong vµ ngoµi. *C«ng nghÖ yÕu kÐm: Cïng víi viÖc ch­a cã m«i tr­êng c¹nh tranh vµ thÞ tr­êng khoa häc c«ng nghÖ, viÖc tiÕp nhËn c«ng nghÖ míi ®Ó t¹o bøt ph¸ cho c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ sÏ tiÕp tôc gÆp nhiÒu khã kh¨n. *KÕt cÊu h¹ tÇng: ThiÕu ®ång bé, ®Çu t­ ph©n t¸n vÒ nguån lùc, tÝnh kÕt nèi thÊp trong héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi, trong khi ®©y lµ tiÒn ®Ò ®Çu tiªn ®Ó t¹o ra ®ét ph¸ trong ph¸t triÓn, ®¸ng chó ý lµ vÒ x©y dùng ®­êng cao tèc, h¹ tÇng mÒm vµ c¸c ®iÒu kiÖn hç trî ph¸t triÓn kh¸c. *Lao ®éng vµ nguån nh©n lùc: Ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn, chÊt l­îng thÊp vµ thiÕu tÝnh linh ho¹t trªn thÞ tr­êng lao ®éng. VÉn ch­a cã c¬ chÕ tèt ®Ó ph¸t huy ®­îc c¸c nguån nh©n lùc ViÖt Nam ë trong vµ ngoµi n­íc. - N¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp yÕu: HiÖn nay c¶ n­íc ta cã h¬n 230.000 doanh nghiÖp nh­ng chñ yÕu vÉn lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Sau 20 n¨m ®æi míi kh«ng cã c¸c tËp ®oµn lín (trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®ang cã xu h­íng thµnh lËp c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh, nh­ng sù h×nh thµnh cña chóng ch­a thùc sù t­¬ng thÝch víi c¸c nguyªn t¾c thÞ tr­êng). TÝnh minh b¹ch vÒ m«i tr­êng kinh doanh cña doanh nghiÖp thÊp. Th¸ch thøc cµng lín h¬n tr­íc yªu cÇu tham gia vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Nguy c¬ ph¸ s¶n c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ thÊt nghiÖp sÏ t¨ng cao d­íi t¸c ®éng cña dßng hµng hã, dÞch vô nhËp khÈu å ¹t tõ n­íc ngoµi. - N¨ng lùc c¹nh tranh cña mét sè ngµnh vµ s¶n phÈm chñ chèt thÊp: *Nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhng cã gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp nh­ da giµy, dÖt may, thuû s¶n, ®iÖn tö, chÕ biÕn n«ng phÈm… sÏ cã nguy c¬ lín vÒ viÖc mÊt thÞ tr­êng, kÓ c¶ thÞ tr­êng néi ®Þa. Do møc thuÕ quan vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ gi¶m m¹nh trong thêi gian ng¾n, nªn sù c¹nh tranh vÒ c¸c s¶n phÈm nµy trªn thÞ tr­êng rÊt quyÕt liÖt. Nguy c¬ bÞ ®Æt tr­íc c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ cã thÓ x¶y ra ë nh÷ng ngµnh nµy. Cïng víi viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, cÇn chó träng ®Õn viÖc cã kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p phßng hé vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸. C¸c ngµnh nµy dÔ bÞ thu hÑp tríc ¸p lùc cña c¸c nhµ ®Çu t­ bªn ngoµi vµ bÞ lÖ thuéc, nÕu néi lùc cña ta qu¸ yÕu. *Nh÷ng ngµnh míi vµ cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao nh­ng l¹i mang tÝnh ®éc quyÒn sÏ bÞ th¸ch thøc lín tr­íc sù gi¶m m¹nh cña trî cÊp, b¶o hé sau WTO nh­: dÞch vô viÔn th«ng, ng©n hµng-tµi chÝnh, dÞch vô ph©n phèi… *Nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp nÒn t¶ng vèn ®­îc ph¸t triÓn chñ yÕu dùa vµo chÝnh s¸ch b¶o hé cao cña nhµ n­íc nh­ xi m¨ng, s¾t thÐp, ho¸ chÊt… sÏ cã nguy c¬ bÞ mÊt chç ®øng ngay trªn c¶ thÞ tr­êng néi ®Þa. S¶n phÈm cña tÊt c¶ c¸c ngµnh nµy ®Òu bÞ th¸ch thøc vÒ chÊt l­îng gi¸ c¶, th­¬ng hiÖu vµ kh¶ n¨ng tham gia vµo hÖ thèng ph©n phèi. Còng t­¬ng tù nh­ vËy, WTO còng sÏ buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt c¸c tiªu chuÈn quèc gia vµ quèc tÕ trong khi vÉn duy tr× ®­îc tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Khi gia nhËp WTO, ViÖt Nam ®· ph¶i cam kÕt ®iÒu chØnh, bæ sung hÖ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý kinh tÕ trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau, (trong ®ã cã lÜnh vùc dÞch vô) phï hîp víi nh÷ng quy t¾c cña WTO còng nh­ c¸c thÓ chÕ kinh tÕ th­¬ng m¹i quèc tÕ mµ ViÖt nam tham gia. Tuy nhiªn, hÖ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch cña kinh tÕ so víi c¸c vÊn ®Ò trªn cßn ch­a hoµn chØnh vµ cßn nhiÒu bÊt cËp so víi quy ®Þnh quèc tÕ, cña WTO ®Æc biÖt lµ cßn thiÕu tÝnh minh b¹ch vµ æn ®Þnh, kh«ng nhÊt qu¸n ®Ó t¹o ra mét m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh lµnh m¹nh. Cßn nhiÒu kho¶ng trèng vµ bÊt cËp trong hÖ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng dÞch vô: tµi chÝnh tiÒn tÖ, chøng kho¸n, ng©n hµng...§ã lµ mét th¸ch thøc khi chóng ta ph¶i thùc thi c¸c cam kÕt víi WTO vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô. Ngµnh dÞch vô cña n­íc ta ph¸t triÓn ch­a cao, míi chiÕm 40% GDP( trong khi ®ã b×nh qu©n chung cña thÕ giíi lµ h¬n 60%). Søc c¹nh tranh cña dÞch vô cßn qu¸ yÕu, do chÊt l­îng thÊp, gi¸ thµnh cao, ch­a ®¸p øng sù ph¸t triÓn ®a d¹ng vÒ thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng. NhiÒu Doanh nghiÖp chËm chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt, ®æi míi ph­¬ng thøc qu¶n lý, ®æi míi c«ng nghÖ. Mét sè Doanh nghiÖp ch­a coi träng qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu, ch­a t×m c¸ch ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh; cßn thô ®éng trong chiÕm  lÜnh thÞ tr­êng trong n­íc vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp dÞch vô khoa häc, nghiªn cøu thÞ tr­êng, tiÕp thÞ, thiÕt kÕ ... míi ®­îc h×nh thµnh, kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp sÏ cã nguy c¬ bÞ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi chiÕm lÜnh ngay khi më cöa thÞ tr­êng. Gia nhËp WTO cã nghÜa lµ chóng ta dÇn xãa bá hoµn toµn sù trî gióp cña nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc, më réng thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i “tù th©n vËn ®éng” ®Ó kh«ng bÞ ®µo th¶i khái nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Sù ph©n phèi lîi Ých gi÷a khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh, gi÷a vïng ®« thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a c¸c khu vùc ®Þa lý sÏ kh«ng ®ång ®Òu v× theo c¬ chÕ míi. Cã thÓ mét bé phËn ng­êi d©n sÏ kh«ng ®­îc h­ëng lîi tõ qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa v× ¶nh h­ëng cña nh÷ng quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. (VÝ dô: Khi xãa bá trî cÊp vµ ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp th× c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ ph¶i cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ vµo nh÷ng ®Þa bµn cã thÓ thu ®­îc lîi nhuËn ®Ó ®¶m b¶o sù tån t¹i cña m×nh. Lóc ®ã, ng­êi d©n ë nh÷ng ®Þa bµn miÒn nói, vïng s©u… sÏ khã cã thÓ ®­îc h­ëng nh÷ng lîi Ých mµ qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa ®em l¹i). ViÖt Nam cam kÕt më cöa thÞ tr­êng dÞch vô trong ®ã cho phÐp sù xuÊt hiÖn cña c¸c ng©n hµng 100% vèn n­íc ngoµi khi gia nhËp WTO, c¬ cÊu thÞ phÇn tiÒn tÖ sÏ cã nhiÒu thay ®æi. ViÖc h×nh thµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia sÏ chiô t¸c ®éng chi phèi cña nh÷ng thay ®æi kinh tÕ x· héi toµn cÇu. Sù biÕn ®éng tØ gi¸ vµ ®Çu t­ quèc tÕ sÏ lµm t¨ng c¸c giao dÞch vèn cã vµ gia t¨ng rñi ro trong c¸c hÖ thèng Ng©n hµng Thùc thi c¸c cam kÕt ®ång thêi víi viÖc nguån thu ng©n s¸ch bÞ suy gi¶m: ViÖc c¾t gi¶m thuÕ sÏ lµm gi¶m ®¸ng kÓ nguån thu ng©n s¸ch trong giai ®o¹n ®Çu. Th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n sau khi gia nhËp WTO lµ vÊn ®Ò lo ng¹i cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng Khi thùc thi c¸c cam kÕt víi WTO, nguån nh©n lùc lµ mét yÕu tè quan träng vµ bao trïm nhiÒu th¸ch thøc lín. C¸c c¸n bé ViÖt Nam th­êng bÞ h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm, kiÕn thøc kinh tÕ thÞ tr­êng, ngo¹i ng÷ vµ ®Æc biÖt lµ kü n¨ng ®µm ph¸n; ®Ó cã thÓ thùc thi c¸c cam kÕt chóng ta ph¶i ®µo t¹o l¹i cho c¸c c¸n bé ®Ó ®¸p øng yªu cÇu trong t×nh h×nh míi. §ång thêi vÊn ®Ò an sinh x· héi: Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng d­ thõa do c¶i tæ ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó ph¸t triÓn... còng lµ nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá khi chóng ta thùc hiÖn cam kÕt dÞch vô víi WTO Cïng víi viÖc thùc thi c¸c cam kÕt víi WTO, tu©n thñ triÖt ®Ó c¸c quy chÕ cña WTO, ViÖt Nam ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt ®a ph­¬ng, song ph­¬ng víi c¸c quèc gia vµ tæ chøc quèc tÕ kh¸c. CÇn ph¶i cã sù c©n b»ng trong viÖc thùc thi c¸c cam kÕt ®Ó dung hßa lîi Ých, quyÒn lîi, nghÜa vô cña chóng ta mµ kh«ng x¶y ra c¸c m©u thuÉn vµ bÊt lîi trong qu¸ tr×nh thùc thi. MÆc dï ®· cã nhiÒu nç lùc ®Ó hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý liªn quan ®Õn kinh tÕ – th­¬ng m¹i, ViÖt Nam vÉn cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lµm khi gia nhËp WTO. Tr­íc hÕt, ph¶i liªn tôc hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ c¹nh tranh ®Ó ®¶m b¶o mét m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ c«ng b»ng khi héi nhËp.  Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c chñ ®¹o cña WTO lµ minh b¹ch hãa. §©y lµ th¸ch thøc to lín ®èi víi mäi nÒn hµnh chÝnh quèc gia. Khi gia nhËp WTO, nÒn hµnh chÝnh quèc gia ch¾c ch¾n sÏ ph¶i cã sù thay ®æi theo h­íng c«ng khai h¬n, minh b¹ch h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n. NÕu kh«ng t¹o ra ®­îc mét nÒn hµnh chÝnh nh­ vËy, sÏ kh«ng thÓ tËn dông ®­îc c¸c c¬ héi do viÖc gia nhËp WTO ®em l¹i. Mét trong nh÷ng th¸ch thøc to lín khi ViÖt Nam gia nhËp WTO lµ th¸ch thøc vÒ nguån nh©n lùc. §Ó qu¶n lý mét c¸ch nhÊt qu¸n toµn bé tiÕn tr×nh héi nhËp, hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý, t¹o dùng m«i tr­êng c¹nh tranh n¨ng ®éng vµ c¶i c¸ch cã hiÖu qu¶ nÒn hµnh chÝnh quèc gia, bªn c¹nh quyÕt t©m vÒ mÆt chñ tr¬ng, cÇn ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé ®ñ m¹nh, xuyªn suèt tõ trung ­¬ng tíi ®Þa ph¬ng. §©y còng lµ mét th¸ch thøc to lín ®èi víi n­íc ta do phÇn ®«ng c¸n bé cña ta cßn bÞ h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm ®iÒu hµnh mét nÒn kinh tÕ më, cã sù tham gia cña yÕu tè níc ngoµi. NÕu kh«ng cã sù chuÈn bÞ tõ b©y giê, th¸ch thøc nµy sÏ trë thµnh nh÷ng khã kh¨n dµi h¹n rÊt khã kh¾c phôc. Ngoµi ra, ®Ó tËn dông ®­îc c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO vµ tham gia cã hiÖu qu¶ vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n trong t­¬ng lai cña tæ chøc nµy, ta còng cÇn ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé th«ng th¹o quy ®Þnh vµ luËt lÖ cña WTO, cã kinh nghiÖm vµ kü n¨ng ®µm ph¸n quèc tÕ. Th«ng qua ®µm ph¸n gia nhËp, ta ®· tõng bíc x©y dùng ®­îc ®éi ngò nµy nh­ng vÉn cßn thiÕu vµ yÕu. “ViÖt nam gia nhËp WTO ®Ó ph¸t triÓn, nh­ng kh«ng cã nghÜa lµ b¶n th©n viÖc gia nhËp WTO sÏ lµm cho chóng ta giµu lªn mµ ®ã chØ lµ c¬ héi cho chóng ta. Bªn c¹nh ®ã gia nhËp WTO còng mang ®Õn cho chóng ta nhiÒu th¸ch thøc. Chóng ta tËn dông ®­îc c¬ héi th× chóng ta giµu cã, chóng ta v­ît qua ®­îc th¸ch thøc th× chóng ta t¹o ®­îc c¬ héi míi...” ( TrÝch lêi ph¸t biÓu cña thø tr­ëng Bé Th­¬ng m¹i L­¬ng V¨n Tù). C¬ héi vµ th¸ch thøc ®an xen nhau, chuyÓn hãa lÉn nhau, kh«ng tÜnh lÆng mµ lu«n chuyÓn ®éng. §Ó ®­îc h­ëng lîi tõ qu¸ tr×nh tù do hãa nµy vµ chñ ®éng héi nhËp mét c¸ch hiÖu qu¶ th× chóng ta cÇn ph¶i cã c¸c hµnh ®éng cô thÓ ®Ó tËn dông c¬ héi vµ h¹n chÕ th¸ch thøc. III. Kinh nghiÖm quèc tÕ trong viÖc thùc thi cam kÕt dÞch vô víi WTO. Bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam Khi ViÖt Nam vµo WTO, Trung Quèc ®· lµ thµnh viªn cña tæ chøc nµy 5 n¨m. ThÞ tr­êng réng lín, nh©n c«ng gi¸ rÎ, tØ gi¸ thÊp, Trung Quèc ®· tËn dông nh÷ng ­u thÕ nµy ®Ó duy tr× mét tèc ®é t¨ng tr­ëng ngoµi søc t­ëng t­îng. Khi ViÖt Nam vµo WTO. ChÊm døt qu¸ tr×nh ®µm ph¸n kÐo dµi 15 n¨m râng r·, th¸ng 12/2001, Trung Quèc chÝnh thøc gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ WTO. Sau 5 n¨m gia nhËp WTO, Trung Quèc ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín: N¨m 2004, víi tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng ®¹t møc 1.1548 tû USD vÒ tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng8 NguyÔn Minh H»ng vµ NguyÔn Kim B¶o: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 6(70)-2006: “Trung Quèc sau 5 n¨m gia nhËp WTO” . Víi tæng kim ng¹ch nµy Trung Quèc ®· v­ît qua NhËt B¶n ®Ó trë thµnh c­êng quèc ngo¹i th­¬ng lín nhÊt Ch©u ¸ vµ thø 3 thÕ giíi ( chØ sau MÜ vµ §øc ), cã ¶nh h­ëng quan träng ®Õn hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc kinh tÕ trªn thÕ giíi. Trung Quèc ®· lµm g× ®Ó cã kÕt qu¶ trªn? Sau 5 n¨m gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, Trung Quèc ®· lµm cho c¸c tËp ®oµn ®a quèc gia thÊt b¹i khi muèn x©m nhËp thÞ tr­êng khæng lå nµy. Còng nh­ phÇn lín c¸c thµnh viªn ®ang ph¸t triÓn, sau khi gia nhËp WTO. Trung Quèc cã mét giai ®o¹n qu¸ ®é kÐo dµi 5 n¨m ( tõ 11-12-2001 ®Õn 11-12-2004 ) ®Ó cã thÓ thÝch nghi víi nh÷ng ®Þnh chÕ cña WTO, chuÈn bÞ cho viÖc thùc thi cam kÕt vµ më cöa toµn diÖn thÞ tr­êng. Trong thêi k× ®Çu, Trung Quèc ®· ®Þnh chÕ vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch phï hîp víi quy t¾c cña WTO, tõng b­íc gi¶m thuÕ quan, b·i bá dÇn sù b¶o hé ®èi víi mét sè ngµnh s¶n xuÊt nh­: xe h¬i, ®å dïng gia ®×nh, dÖt, giÊy, r­îu… b¾t ®Çu cho phÐp më cöa thÞ tr­êng dÞch vô c¸c ngµnh b¶o hiÓm, ng©n hµng, viÔn th«ng, vËn t¶i, x©y dùng, du lÞch, gi¸o dôc…Thêi k× sau ( tõ 11-12-2006), mét phÇn lín c¸c ngµnh nghÒ ph¶i kÕt thóc thêi k× qu¸ ®é, kh«ng cßn ®­îc b¶o hé, thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt sau cïng cña viÖc gia nhËp WTO. §Ó thùc hiÖn tèt c¸c cam kÕt víi WTO, Trung Quèc ®· tÝch cùc ®iÒu chØnh nhiÒu chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p trªn toµn bé c¸c ph­¬ng diÖn. D­íi t¸c ®éng cña c¸c cam kÕt WTO, hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®· ®­îc Trung Quèc söa ®æi, bæ sung. §é minh b¹ch cña hÖ thèng ph¸p luËt ®­îc n©ng cao, tõng b­íc x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i thèng nhÊt, minh b¹ch, phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ tr­êng XHCN. Trung Quèc ®· sö dông WTO nh­ mét c«ng cô cho sù “bµnh tr­íng” thÞ tr­êng cña m×nh. Kh«ng cã thµnh viªn nµo cña WTO cã mét vÞ trÝ quan träng nh­ vÞ trÝ cña Trung Quèc khi ®µm ph¸n: ThÞ tr­êng khæng lå, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt tèt, gi¸ nh©n c«ng rÊt rÎ, chÝnh s¸ch më cöa th«ng tho¸ng. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2004, Trung Quèc ®· söa ®æi h¬n 2000 v¨n b¶n ph¸p luËt, quan träng nhÊt trong ®ã lµ LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi vµ LuËt Ngo¹i th­¬ng; C¸c ®Þa ph­¬ng ®· hñy bá 190.000 quy ®Þnh mang tÝnh ®Þa ph­¬ng, ®iÒu lÖ cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch kh¸c. N¨m 2004, víi tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng ®¹t 1.154.8 tû USD, Trung Quèc ®· trë thµnh thµnh viªn cña “ c©u l¹c bé c¸c n­íc ®¹t ngµn tû USD vÒ tæng ng¹ch ngo¹i th­¬ng”, v­ît qua NhËp B¶n ®Ó trë thµnh c­êng quèc ngo¹i th­¬ng lín nhÊt Ch©u ¸ vµ thø 3 thÕ giíi ( chØ sau Mü vµ §øc). HÇu nh­ c¸c C«ng ty ®a quåc gia ®Òu muèn ®Çu t­ vµo Trung Quèc.9 NguyÔn TrÇn QuÕ: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 4(68): “ Sau khi gia nhËp WTO Trung Quèc tiÕp tôc t¨ng c­êng ®iÒu chØnh vµ c¶i c¸ch Doanh nghiÖp Nhµ n­íc”. VÝ dô: T¹i Th­îng H¶i (Trung Quèc) xuÊt hiÖn ®¹i lý cña tÊt c¶ c¸c h·ng thêi trang næi tiÕng trªn thÕ giíi nh­ : Dior; Levis; Victoria’s sceret; Luis-Vuitton...T¹i Nam Kinh, cø 150m l¹i cã mét cöa hµng thuéc hÖ thèng Mc Donal. HÖ thèng siªu thÞ cña Wal-Mart xuÊt hiÖn t¹i tÊt c¶ c¸c thµnh phè lín cña Trung Quèc víi 66 cöa hµng vµ hiÖn t¹i ®ang tiÕp tôc x©y dùng nhiÒu h¬n... N¨m n¨m qua, kÓ tõ khi trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO (12/2001), kinh tÕ Trung Quèc ®· ®¹t ®­îc rÊt nhiÒu lîi Ých tõ qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa. Suèt 5 n¨m qua tæng s¶n phÈm quèc néi cña Trung Quèc ( GDP) t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ h¬n 9%. Víi møc t¨ng tr­ëng nh¶y vät, Trung Quèc ®· chuyÓn tõ vÞ trÝ thø 6 thµnh n­íc ®øng thø 4 thÕ giíi vÒ møc ®é t¨ng tr­ëng GDP ( quy ®æi theo USD).10 Ph¹m Th¸i Quèc: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 5(63)-2005: “Trung Quèc: c¶i c¸ch chÝnh phñ sau khi gia nhËp WTO” KÓ tõ khi gia nhËp WTO, Trung Quèc ®· trë thµnh quèc gia tiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lín nhÊt trªn thÕ giíi. N¨m 2005, cã kho¶ng 72,4 tû USD ®­îc ®Çu t­ vµo Trung Quèc. Mét kÕt qu¶ rÊt quan träng nhê gia nhËp WTO lµ Trung Quèc ®· ph¸t huy ®­îc l¬i thÕ so s¸nh, t¨ng c­êng ®iÒu chØnh kÕt cÊu ngµnh nghÒ trong n­íc. C¸c ngµnh dÞch vô còng thu ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ tÝch cùc. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2005, ®· cã 71 ng©n hµng n­íc ngoµi tõ 20 quèc gia vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo Trung Quèc. DÞch vô b¶o hiÓm, thÞ tr­êng chøng kho¸n, dÞch vô ph¸p luËt, dÞch vô du lÞch…còng cã nh÷ng ph¸t triÓn nhanh chãng nhê chÝnh s¸ch më cöa th«ng tho¸ng. HiÖn t¹i, kinh tÕ cña Trung Quèc ®· ¶nh h­ëng ®Õn kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, bëi gi¸ c¶, mÉu m· hµng hãa chiÕm ­u thÕ trªn thÞ tr­êng. S¶n phÈm “ Made in China” ®· lan táa kh¾p thÕ giíi. T¨ng m¹nh xuÊt khÈu ®· ®­a Trung Quèc trë thµnh chñ nî lín nhÊt trªn thÕ giíi, víi kho¶n dù tr÷ ngäai tÖ kho¶ng 1.000 tû USD (cuèi n¨m 2006). Mét nöa t¨ng tr­ëng kinh tÕ thÕ giíi trong nh÷ng n¨m võa qua lµ do Trung Quèc vµ Mü ®ãng gãp. N¨m 2005, riªng Trung Quèc chiÕm kho¶ng 12% t¨ng tr­ëng th­¬ng m¹i toµn cÇu. Mü lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu hµng Trung Quèc lín nhÊt. Cïng víi tèc ®é héi nhËp, vÞ thÕ cña Trung Quèc ngµy cµng t¨ng h¬n trªn tr­êng quèc tÕ. Mäi lÜnh vùc, mäi ho¹t ®éng mang tÝnh toµn cÇu kh«ng thÓ thiÕu sù xuÊt hiÖn cña Trung Quèc. Tuy nhiªn, cïng víi nh÷ng thµnh qu¶ rùc rì vµ lîi Ých to lín cña toµn cÇu hãa mang l¹i, Trung Quèc còng chÞu rÊt nhiÒu bÊt lîi vµ khã kh¨n do qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa: • Thø nhÊt, ph­¬ng thøc qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc vÉn ch­a hoµn toµn thÝch øng víi t×nh míi, viÖc øng phã cña c¸c khu vùc vµ c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau vÊn ch­a ®ång ®Òu vµ ®ñ m¹nh. • Thø hai, nÒn kinh tÕ Trung Quèc cã nhiÒu biÓu hiÖn qu¸ nãng dï nhµ n­íc ®· sö dông rÊt nhiÒu biÖn ph¸p h¹n chÕ: Tèc ®é t¨ng tr­ëng ®¹t 9.5% dÔ g©y lÖch l¹c, mÊt c©n ®èi. S¶n l­îng c«ng nghiÖp t¨ng nhanh, ®¹t tíi 17.7%. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®Òu xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng v­ît cÇu, c¸c doanh nghiÖp nhá søc c¹nh tranh kÐm ®Òu bÞ ph¸ s¶n, søc Ðp l¹m ph¸t vµ rñi ro tiÒn tÖ t¨ng cao. • Thø ba, th­¬ng m¹i quèc tÕ cña Trung Quèc bÞ ®e däa bëi chÝnh s¸ch b¶o hé th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc vµ sù vi ph¹m b¶n th©n c¸c ban ngµnh, c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc. Riªng n¨m 2004, cã 16 n­íc vµ khu vùc tiÕn hµnh 57 cuéc ®iÒu tra vÒ an toµn s¶n phÈm ®Æc thï, chèng b¸n ph¸ gi¸ víi c¸c nhµ xuÊt khÈu Trung Quèc víi trÞ gi¸ 1,26 tû USD. • Thø t­, søc Ðp më cöa thÞ tr­êng ®èi víi nÒn kinh tÕ t¨ng cao, kinh tÕ c¸c vïng trong n­íc ph¸t triÓn kh«ng c©n b»ng; vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cßn nhiÒu khã kh¨n. Tuy nÒn kinh tÕ ®¹t møc t¨ng tr­ëng trªn 9% nh­ng víi kÕt cÊu kinh tÕ hiÖn nay th× Trung Quèc chØ cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu viÖc lµm cho h¬n 10 triÖu ng­êi, vÉn cßn kho¶ng hµng tr¨m triÖu ng­êi thiÕu viÖc lµm. Theo Bé tr­ëng Lao ®éng vµ An sinh x· héi Trung Quèc th× toµn cÇu hãa ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc vÒ an sinh x· héi; HÖ thèng an sinh x· héi kh«ng b¾t kÞp víi sù thay ®æi chãng mÆt vÒ x· héi. Riªng n¨m 2004, chi phÝ « nhiÔm m«i tr­êng cña Trung Quèc lµ 500 tû Nh©n d©n tÖ. Dï hiÖn cã h¬n 1.000 tû USD dù tr÷, Trung Quèc còng kh«ng ®ñ lùc ®Ó gi¶ quyÕt c¸c vÊn ®Ò nµy. Dï hiÖn nay Trung Quèc ch­a cã nh÷ng chÝnh s¸ch x· héi phï hîp ®Ó lµm gi¶m bít nh÷ng t¸c ®éng khi më cöa ®Êt n­íc víi thÕ.giíi. Tuy nhiªn sau 5 n¨m qu¸ ®é thùc hiÖn cam kÕt víi WTO, Trung Quèc ®­îc nhiÒu h¬n mÊt trong viÖc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thÕ giíi. Nh÷ng kÕt qu¶ nµy cã ®­îc lµ do Trung Quèc ®· cã sù chuÈn bÞ kü l­ìng, n¾m ch¾c thêi c¬ thuËn lîi do giai ®o¹n qu¸ ®é ®­a lªn, cñng cè ®­îc nhiÒu mèi quan hÖ quèc tÕ, n©ng cao tiÒm lùc kinh tÕ vµ søc c¹nh tranh quèc tÕ cho m×nh. §©y lµ bµi häc kinh nghiÖm quan träng nhÊt cña Trung Quèc sau 5 n¨m gia nhËp WTO. Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®Òu lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn. Trung Quèc cã nh÷ng ®iÓm t­¬ng tù nh­ ViÖt Nam vÒ ®iÒu kiÖn x· héi, tr×nh ®é ph¸t triÓn... Sè liÖu so s¸nh sau ®©y gi÷a ViÖt nam vµ Trung Quèc cho thÊy hai n­íc cã xuÊt ph¸t ®iÓm gÇn gièng nhau nh­ng nhê ®Èy m¹nh c¶i c¸ch, më cöa vµ HNKT nªn Trung Quèc t¨ng tèc m¹nh mÏ trong khi ViÖt Nam bÞ chËm l¹i. T¨ng tr­ëng XuÊt khÈu hµng n¨m(%) N¨m Trung Quèc ViÖt Nam 1995-2002 11,8 11,9 1997-2002 12,2 12,6 2000-2002 14,4 7,0 §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn ®Çu ng­êi ( USD) N¨m Trung Quèc ViÖt Nam 1997 36 29 1998 35 22 1999 31 18 2000 30 17 2001 34 16 2002 41 17 (Nguån OECCD – Economic survey of China 2005) Th¸ng 1/2007, ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO, thêi gian gia nhËp ch­a ®ñ ®Ó ®¸nh gi¸ ViÖt Nam sÏ ®­îc vµ mÊt g× sau khi gia nhËp WTO trªn thùc tÕ mµ chØ cã thÓ dù ®o¸n nh÷ng th¸ch thøc vµ c¬ héi mµ ViÖt Nam sÏ gÆp khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt DÞch vô víi WTO. Trung Quèc vµ ViÖt Nam cã cïng mét xuÊt ph¸t ®iÓm, cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi t­¬ng tù; Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®Òu ®­îc coi lµ thÞ tr­êng ®Çu t­ an toµn vµ hÊp dÉn ®Çu t­ do gi¸ nh©n c«ng rÎ, thÞ tr­êng lao ®éng réng lín, cã chÝnh s¸ch më cöa. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ th× Trung Quèc ®· v­ît chóng ta rÊt xa vµ lÝ do chñ yÕu lµ do chÝnh s¸ch ph¸t triªn kinh tÕ vµ më cöa th«ng tho¸ng cã tÝnh to¸n kü l­ìng. §Ó ®uæi kÞp Trung Quèc vµ giµnh ®­îc vÞ trÝ nh­ Trung Quèc trong WTO hiªn nay ®èi víi ViÖt nam lµ rÊt khã nh­ng kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng thÓ thùc hiÖn. N¨m 2006, ViÖt Nam ®· v­ît qua Trung Quèc ®Ó giµnh ®­îc sù ®Çu t­ tõ tËp ®oµn s¶n xuÊt Intel - Mü víi møc vèn ®Çu t­ h¬n 1 tû USD. Häc tËp kinh nghiÖm mµ Trung Quèc ®· sö dông ®Ó v­ît qua th¸ch thøc, tËn dông c¬ héi trong viÖc thùc thi cam kÕt ®Ó më cöa thÞ tr­êng ®ã lµ tËn dông tèi ®a nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc trong viÖc thùc thi cam kÕt cïng víi néi lùc s½n cã, cïng sù ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó t¹o kh¶ n¨ng vµ ®éng lùc v­ît qua th¸ch thøc. Häc tËp kinh nghiÖm tõ Trung Quèc trong viÖc c¶i tæ chÝnh s¸ch, ®­êng lèi cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt n­íc trong t×nh h×nh míi. Häc tËp tõ nh÷ng lîi Ých mµ toµn cÇu hãa mang l¹i cho Trung Quèc, vµ rót ®­îc bµi häc kinh nghiÖm tõ nh÷ng bÊt lîi mµ Trung Quèc gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa, trong qu¸ tr×nh thùc thi cam kÕt lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó gióp ViÖt nam ph¸t triÓn h¬n vµ tiÕn xa h¬n trªn con ®­êng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Ch­¬ng III Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p tËn dông c¬ héi, v­ît qua th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh thùc thi c¸c cam kÕt th­¬ng m¹i dÞch vô cña viÖt nam víi wto trong giai ®o¹n hiÖn nay I. Ph­¬ng h­íng tËn dông c¬ héi, v­ît qua th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh thùc thi cam kÕt vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô cña ViÖt Nam víi WTO trong giai ®o¹n hiÖn nay Sù kiÖn ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi WTO ®· ®¸nh dÊu mét mèc quan träng trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña n­íc ta, më ra mét giai ®o¹n míi, nÒn kinh tÕ n­íc ta héi nhËp s©u vµ toµn diÖn h¬n vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®ang cã nh÷ng biÕn ®æi nhanh vµ s©u s¾c. Trë thµnh thµnh viªn cña WTO, cïng víi nh÷ng quyÒn lîi khi trë thµnh thµnh viªn th× chóng ta ph¶i thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô nh­ ®· cam kÕt víi tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. Tr­íc t×nh h×nh vµ bèi c¶nh míi, nh»m t©n dông c¬ héi, vuît qua th¸ch thøc, ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng vµ ChÝnh phñ ®· cã NghÞ quyÕt sè 08/2006/NQ-TW vµ NghÞ quyÕt 16/2007/NQ-CP ban hµnh ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 08/2006/NQ-TW héi nghÞ lÇn thø 4 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng khãa10 vÒ mét sè chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch lín ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng khi ViÖt nam gia nhËp WTO. Quan ®iÓm chØ ®¹o chung lµ gi÷ v÷ng ®éc lËp, chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ, héi nhËp v× lîi Ých ®Êt n­íc, gi÷ v÷ng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §ång thêi nhÊn m¹nh mét sè quan ®iÓm sau: Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ c«ng viÖc cña toµn d©n. Nh©n d©n lµ chñ thÓ cña héi nhËp vµ ®­îc h­ëng thµnh qu¶ tõ héi nhËp. Mäi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ph¶i nh»m ph¸t huy tinh chñ ®éng, tÝch cùc, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ ph¸t huy mäi nguån lùc cña nh©n d©, t¹o ra sù ®ång thuËn cao trong toµn x· héi. Duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao ®i liÒn víi n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña t¨ng tr­ëng; t¨ng tr­ëng kinh tÕ ph¶i ®i ®«i víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi; gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ - x· héi; gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc; b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. G¾n khai th¸c víi sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc; ph¸t huy tèi ®a néi lùc ®i ®«i víi thu hót vµ sö dung cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc bªn ngoµi, t¹o thµnh søc m¹nh quèc gia, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ; chñ ®éng, tÝch cùc t¹o ra vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n­íc. Trªn c¬ së thùc hiÖn c¸c cam kÕt gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, ®Èy nhanh nhÞp ®é c¶i c¸ch thÓ chÕ, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp víi chñ tr­¬ng, ®Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc; Gi÷ v÷ng vµ t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®ång thêi ph¸t huy vai trß cña Nhµ n­íc, MÆt trËn tæ quèc vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n, t«n träng vµ ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, t¨ng c­êng søc m¹nh cña khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. T¨ng c­êng c«ng t¸c t­ t­ëng, n©ng cao nhËn thøc trong toµn §¶ng, toµn d©n, toµn qu©n. Tæ chøc tuyªn truyÒn chñ tr­¬ng gia nhËp WTO, nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc khi chóng ta gia nhËp vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. KhÈn tr­¬ng bæ sung, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ thÓ chÕ kinh tÕ phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c, quy ®Þnh cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, h×nh thµnh nhanh vµ ®ång bé c¸c yÕu tè cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa; ph¸t huy tèi ®a vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc. • KhÈn tr­¬ng rµ so¸t hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt hiÖn hµnh, lo¹i bá nh÷ng v¨n b¶n, quy ®Þnh chång chÐo, kh«ng cßn phï hîp; söa ®æi, bæ sung nh÷ng quy ®Þnh míi phï hîp víi c¸c cam kÕt quèc tÕ. TËp trung x©y dùng vµ bæ sung, hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt trong mét sè lÜnh vùc quan träng nh­: quyÒn së h÷u, quyÒn tù do kinh doanh, LuËt Träng tµi vµ tµi ph¸n trong tranh chÊp th­¬ng m¹i..., c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, tiªu chuÈn vª sinh an toµn thùc phÈm, tiªu chuÈn m«i tr­êng trong n­íc vµ ng­êi tiªu dïng, b¶o vÖ m«i tr­êng phï hîp víi c¸c cam kÕt vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ n­íc ta. • H×nh thµnh nhanh vµ ®ång bé c¸c yÕu tè cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. X©y dùng vµ thùc hiÖn lé tr×nh lo¹i bá c¸c h×nh thøc bao cÊp qua gi¸, thùc hiÖn gi¸ thÞ tr­êng cho mäi hµng hãa, dÞch vô; lo¹i bá c¸c h×nh thøc trî cÊp theo lé tr×nh cam kÕt; bæ sung nh÷ng h×nh thøc trî cÊo phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. §æi míi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­. Nhµ n­íc ­u tiªn ®Çu t­, ®ång thêi ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc thu hót vèn ®Çu t­ cho x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng giao th«ng, n¨ng l­îng. Rµ so¸t, ®iÒu chØnh chiÕn l­îc vµ quy ho¹c tæng thÓ ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô cã lîi thÕ so s¸nh, ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ t¨ng cao, cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm nhËp khÈu; lùa chän ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp then chèt cã lîi thÕ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, n©ng cao hiÖu qu¶, hiÖu lùc cña bé m¸y nhµ n­íc N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia, doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm. • Huy ®éng mäi nguån lùc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sù dông c¸c nguån lùc ®Ó ®Èy nhanh ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng giao th«ng, n¨ng l­îng, th«ng tin. • Ph¸t triÓn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc. • N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp: - C¸c doanh nghiÖp ®iÒu chØnh c¬ cÊu vµ quy m« s¶n xuÊt trªn c¬ së x¸c ®Þnh ®óng ®¾n chiÕn l­îc s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng; t¨ng nhanh n¨ng lùc tµi chÝnh, øng dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong s¶n xuÊt, kinh doanh nh»m t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng canh tranh. - N©ng cao tr×nh ®é qu¶n trÞ kinh doanh; cñng cè chÕ ®é kiÓm to¸n néi bé; ®Èy m¹nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i, thiÕt lËp nhanh m¹ng l­íi kinh doanh, t¨ng c­êng liªn kÕt, hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, hç trî doanh nghiÖp trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng, th«ng tin, ®µo t¹o nguån nh©n lùc, ®¹i diÖn doanh nghiÖp trong c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸. - N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, dÞch vô. §iÒu chØnh quy ho¹ch ph¸t triÓn, nhanh chãng cã biÖn ph¸p n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, dÞch vô. Ph¸t triÓn nhanh c¸c ngµnh dÞch vô cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao vµ c¸c dÞch vô c¬ b¶n phôc vô ph¸t triÓn cña c¸c lÜnh vùc cã liªn quan trong nÒn kinh tÕ nh­ tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm, viÔn th«ng, vËn t¶i, du lÞch, dÞch vô t­ vÊn chÊt l­îng cao... Gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò x· héi n¶y sinh trong qu¸ tr×nh thùc thi c¸c cam kÕt víi tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. • X©y dùng vµ ban hµnh ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch hç trî d¹y nghÒ, t¹o viÖc lµm vµ tù t¹o viÖc lµm, chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp, cung cÊp c¸c dÞch vô t­ vÊn viÖc lµm, th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng, gi¶ quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng mÊt viÖc lµm do doanh nghiÖp kh«ng ®øng v÷ng ®­îc trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh vµ n«ng d©n bÞ thu håi ®Êt ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ; thùc hiÖn b¶o hiÓm thÊt nghiÖp. • X©y dùng vµ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ hÖ thèng an sinh x· héi; ®æi míi chÝnh s¸ch lao ®éng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc dÞch chuyÓn lao ®éng gi÷a c¸c khu vùc kinh tÕ, gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng, gi÷a c¸c ngµnh nghÒ vµ gi÷a c¸c doanh nghiÖp theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng. • §iÒu chØnh luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch vÒ quan hÖ lao ®éng, x©y dùng quan hÖ lao ®éng lµnh m¹nh, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng ng¨n ngõa vµ xö lý tranh chÊp lao ®éng, x©y dùng vµ thùc hiÖn c¬ chÕ th­¬ng l­îng tËp thÓ vµ tháa ­íc lao ®éng tËp thÓ trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh vÒ lao ®éng. B¶o vÖ vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa d©n téc khi thùc thi c¸c cam kÕt víi tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. TiÕp thu nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn cña thÕ giíi ®ång thêi b¶o vÖ nh÷ng gi¸ trÞ b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc cña ®Êt n­íc Gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng trong qua tr×nh ph¸t triÓn. Hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu lùc hÖ thèng ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng: thóc ®Èy nhanh viÖc ¸p dông c¸c c«ng cô kinh tÕ phï hîp víi c¬ chÐ thÞ tr­êng, t¨ng c­êng n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng, phßng ngõa vµ kh¾c phôc hËu qu¶ do sù cè m«i tr­êng. Gi÷ v÷ng vµ t¨ng c­êng quèc phßng, an ninh quèc gia trong qu¸ tr×nh héi nhËp. X©y dùng nÒn quèc phßng toµn d©n vµ an ninh nh©n d©n v÷ng m¹nh, b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®éc lËp, chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ cña ®Êt n­íc; cã c¸c ph­¬ng ¸n ®Êu tranh chèng l¹i ©m m­u diÔn biÕn hßa b×nh, chuyÓn hãa chÕ ®é cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch; cã chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i b¶o ®¶m an ninh chÝnh trÞ, an ninh t­ t­ëng, an ninh th«ng tin, an ninh kinh tÕ – x· héi... Hoµn thiÖn c¸c thiÕt chÕ d©n chñ, x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa, ®æi míi vµ t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng. - TiÕp tôc bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ d©n chñ ë c¸c cÊp ®Þa ph­¬ng. - §Èy m¹nh x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cña d©n, do d©n, v× d©n, träng t©m lµ c¶i c¸ch hµnh chÝnh; söa ®æi c¸c LuËt tæ chøc Quèc héi, LuËt tæ chøc chÝnh phñ, LuËt tæ chøc Héi ®ång nhan d©n vµ ñy ban nh©n d©n. TiÕp tôc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch t­ ph¸p theo yªu cÇu cña ph¸t triÓn vµ héi nhËp. - T¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng, x©y dùng §¶ng trong s¹ch, v÷ng m¹nh, n©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng, nhÊt lµ c¸c tæ chøc ®¶ng ë c¬ së; tËp trung x©y dùng c¬ së ®¶ng trong c¸c doanh nghiÖp vµ x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n trong ®iÒu kiÖn míi; ph¸t huy m¹nh mÏ vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc vµ c¸c ®oµn thÓ chÝnh trÞ – x· héi trong x©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, tham gia x©y dùng §¶ng vµ chÝnh quyÒn. II. Gi¶i ph¸p tËn dông c¬ héi, v­ît qua th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh thùc thi c¸c cam kÕt th­¬ng m¹i dÞch vô cña ViÖt Nam víi WTO trong giai ®o¹n hiÖn nay Gia nhËp WTO míi chØ lµ b­íc ®Çu cña qu¸ tr×nh tham gia tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi cña ViÖt Nam. Chóng ta ®· hoµn thµnh cam kÕt vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô. Nh­ng ®Ó triÓn khai thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong thùc tÕ kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®¬n gi¶n. CÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ViÖt Nam cã thÓ khai th¸c hÕt c¸c quyÒn lîi cña m×nh khi lµ thµnh viªn cña WTO vµ thùc thi ®óng ®¾n c¸c nghÜa vô, c¸c cam kÕt vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô víi WTO. Dùa vµo nh÷ng yªu cÇu cña WTO, chóng ta tiÕp tôc qu¸ tr×nh ®æi míi vµ c¶i c¸ch toµn diÖn, s©u s¾c ®Ó nhanh chãng h×nh thµnh m«i tr­êng vµ c¬ chÕ phï hîp víi hÖ thèng quy t¾c quèc tÕ vµ t×nh h×nh ®Êt n­íc trong bèi c¶nh míi. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn chóng ta ph¶i tËn dông sù gióp ®ì cña WTO ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ : ®iÒu kiÖn vµ chÝnh s¸ch b¶o hé trong n­íc; duy tr× c¸c rµo c¶n thuÕ quan cã thêi h¹n... ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn trong kho¶ng thêi gian ch­a ph¶i thùc hiÖn toµn bé c¸c cam kÕt. Còng nh­ sù gióp ®ì cña WTO vÒ mÆt ph¸p lý dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn khi cã tranh chÊp th­¬ng m¹i x¶y ra. TËn dông nh÷ng c¬ héi khi trë thµnh thµnh viªn cña WTO ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Lµ c¬ héi ®Ó nhËn biÕt ®­îc c¸c doanh nghiÖp cã søc c¹nh tranh, lo¹i bá c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. Còng nh­ nhËn biÕt tõng lo¹i hµng hãa, dÞch vô cña ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng thÕ giíi ®Ó cã ph­¬ng h­íng x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ. T¨ng c­êng ®æi míi kinh tÕ trong n­íc vµ vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc. - §Ó héi nhËp ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tÝch cùc, cÇn tiÕp tôc ®Èy manh qu¸ tr×nh ®æi míi, c¶i c¸ch thÞ tr­êng; thóc ®Èy sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ tõng b­íc hoµn thiÖn c¸c yÕu tè thÞ tr­êng vµ c¸c lo¹i thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ quan t©m ®Õn c¸c thÞ tr­êng quan träng nh­ng hiÖn ch­a ph¸t triÓn nh­: thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng lao ®éng. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng vµ n©ng cao søc mua cña thÞ tr­êng trong n­íc ®ång thêi më réng thÞ tr­êng ë n­íc ngoµi. C¶i thiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ g¾n liÒn víi ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­, qua ®ã tËn dông ®­îc c¬ héi gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng trong n­íc, tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mang vµo ViÖt Nam. - ChÝnh s¸ch ®Çu t­ nªn tõng b­íc gi¶m thiÓu viÖc b¶o hé c¸c ngµnh thay thÕ nhËp khÈu mµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh ®Þnh h­íng xuÊt khÈu. - Më réng tÝn dông ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n, ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­ theo h­íng ®Çu t­ cho nh÷ng dù ¸n tËn dông vèn ®Çu t­ ®ång thêi gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. §µo t¹o nguån nh©n lùc cho tiÕn tr×nh héi nhËp, x©y dùng chiÕn l­îc ®µo t¹o dµi h¹n ®Ó cã mét lùc l­îng lao ®éng vµ c¸n bé qu¶n lý cã tr×nh ®é cao, thÝch øng víi ®ßi hái cña héi nhËp. Cã chÝnh s¸ch träng dông nh©n tµi, ®·i ngé hîp lý ®èi víi ng­êi lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng nh©n lùc cho ®éi ngò c¸n bé ®Ó tiÕp cËn nÒn kinh tÕ tri thøc phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn hiÖu qu¶ c¸c ngµnh kinh tÕ träng ®iÓm nh­: c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao, ngµnh dÞch vô. Hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt phôc vô ph¸t triÎn kinh tÕ vµ héi nhËp quèc tÕ. - MÆc dï ®· cã sù söa ®æi bæ sung trong thêi gian qua nh­ng nh×n chung ph¸p luËt ViÖt Nam nãi riªng vµ ph¸p luËt trong lÝnh vùc th­¬ng m¹i kinh tÕ nãi chung ®· béc lé nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm cÇn ®­îc kh¾c phôc. §Ó gãp phÇn c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc gia chóng ta cÇn ph¶i x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt phï hîp víi ®­êng lèi cña §¶ng vµ th«ng lÖ quèc tÕ. §Ó thùc thi c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô víi WTO mét c¸ch tèt nhÊt chóng ta ph¶i ph¸t triÓn th­¬ng m¹i; n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng ®Ó më réng thÞ tr­êng trong n­íc vµ thùc thi c¸c cam kÕt mét c¸ch hiÖu qu¶. H×nh thµnh c¸c trung t©m th­¬ng m¹i lín, ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö, t×m kiÕm, më réng thÞ tr­êng cho s¶n phÈm cña ViÖt nam. - Ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô vËn t¶i, cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. Dµnh thÞ phÇn lín cho doanh nghiÖp trong n­íc vËn chuyÓn hµng hãa ViÖt Nam theo ®­êng biÓn, hµng kh«ng quèc tÕ. Ph¸t triÓn m¹nh vËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng ë c¸c thµnh phè lín. - Ph¸t triÓn nhanh vµ hiÖn ®¹i hãa dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng, ®iÒu chØnh gi¸ c­íc ®Ó khuyÕn khÝch sö dông réng r·i trong ng­êi d©n, n©ng cao tØ lÖ sö dông dÞch vô. - Më réng c¸c dÞch vô tµi chÝnh tiÒn tÖ nh­ tÝn dông, b¶o hiÓm, kiÓm to¸n, chøng kho¸n...¸p dông c¸c quy chuÈn quèc tÕ, t­ng b­íc h×nh thµnh trung t©m tµi chÝnh lín trong khu vùc. - Ph¸t triÓn m¹nh c¸c dÞch vô lü thuËt, dÞch vô t­ vÊn, dÞch vô phôc vô dêi sèng, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng trong s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ®êi sèng x· héi. - N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c nhµ cung cÊp ViÖt Nam, x©y dùng mét sè tËp ®oµn cung cÊp dÞch vô lín b»ng c¸c ph­¬ng thøc hîp nhÊt hoÆc s¸p nhËp ®Ó cã ®ñ nguån n¨ng lùc c¹nh tranh víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Hoµn thiÖn khung ph¸p lý theo h­íng x©y dùng v¨n b¶n chung vÒ ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô. Hoµn chØnh vµ x©y dùng hÖ thèng ph©n lo¹i vµ thèng kª vÒ kinh doanh dÞch vô. - HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp rÊt cÇn t­ vÊn vÒ luËt ph¸p, c¬ chÕ qu¶n lý, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p khuyÕn khÝch thÞ tr­êng xuÊt khÈu, nhËp khÈu, nghiÖp vô ký kÕt hîp ®ång mua b¸n hµng hãa... trong khi ®ã c¸c c¬ quan nhµ n­íc ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vai trß cña t­ vÊn nªn ch­a thùc sù t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c tæ chøc t­ vÊn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. V× vËy nªn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¸c tæ chøc t­ vÊn, qua ®ã n©ng cao n¨ng lùc cho c¸c doanh nghiÖp. KÕt luËn Trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO ®· chøng tá sù thõa nhËn cña céng ®ång thÕ giíi ®èi víi ViÖt Nam, ®ång thêi ®¸nh d©u mét b­íc quan trong trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. B¶n th©n viÖc gia nhËp tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO kh«ng lµm chóng ta giµu lªn hay nghÌo ®i mµ ®em l¹i cho chóng ta nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn ®Êt n­íc còng nh­ nh÷ng th¸ch thøc to lín. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®an xen nhau, chuyÓn hãa lÉn nhau, kh«ng tÜnh lÆng mµ lu«n chuyÓn ®éng. TËn dông ®­îc c¬ héi th× chóng ta giµu cã, v­ît qua ®­îc th¸ch thøc th× chóng ta t¹o ra c¬ héi míi. Thùc thi c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam víi WTO lµ chóng ta thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh. TËn t©m thùc hiÖn c¸c nghÜa vô ®· cam kÕt sÏ lµ ®éng lùc ®Ó chóng ta ph¸t triÓn, héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi. NhËn thøc râ ®­îc c¸c c¬ héi vµ th¸ch thøc sÏ gióp chóng ta cã c¸c ph­¬ng h­íng vµ gi¶ ph¸p phï hîp ®Ó v­ît qua c¸c khã kh¨n, th¸ch thøc, tËn dông tèi ®a c¸c c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Bài viÕt cña Thñ t­íng NguyÔn TÊn Dòng ®¨ng trªn Website ChÝnh phñ (www.chinhphu.vn) ngµy 08/11/2006. B¸o c¸o kÕt qu¶ ®µm ph¸n gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi cña Bé Th­¬ng m¹i ngay 31/12/2006. B¸o c¸o c¸c yÕu tè vµ c¬ chÕ t¹o kh¶ n¨ng thÝch øng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sau khi gia nhËp WTO – Ban kinh tÕ Trung ¦¬ng HiÖp ®Þnh Marrakesh vÒ thµnh lËp tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO ngµy 15/04/1994. HiÖp ®Þnh chung vÒ Th­¬ng m¹i DÞch vô (GATS) Gi¸o tr×nh LuËt Quèc tÕ - §¹i häc LuËt Hµ Néi (NXB C«ng An) Gi¸o tr×nh LuËt Th­¬ng m¹i quèc tÕ - §¹i häc LuËt Hµ Néi (NXB T­ ph¸p) LuËt Quèc tÕ – Lý luËn chung vµ thùc tiÔn – TS TrÇn V¨n Th¾ng/ TS Lª Mai Anh (chñ biªn) – NXB Gi¸o Dôc NghÞ quyÕt sè 08/2006/NQ-TW héi nghÞ lÇn thø 4 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng khãa 10 vÒ mét sè chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch lín ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng khi ViÖt nam gia nhËp WTO. NguyÔn Minh H»ng vµ NguyÔn Kim B¶o: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 6 (70)-2006: “Trung Quèc sau 5 n¨m gia nhËp WTO” NguyÔn TrÇn QuÕ: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 4(68): “ Sau khi gia nhËp WTO Trung Quèc tiÕp tôc t¨ng c­êng ®iÒu chØnh vµ c¶i c¸ch Doanh nghiÖp Nhµ n­íc”. Ph¹m Th¸i Quèc: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 5(63)-2005: “Trung Quèc: c¶i c¸ch chÝnh phñ sau khi gia nhËp WTO” www.ibla.org.vn ( ViÖn khoa häc ph¸p lý vµ kinh doanh quèc tÕ) www.wto.dddn.com.vn (Trang web cña Bé Th­¬ng m¹i) www.baothuongmai.com.vn (Trang web cña Bé khoa häc c«ng nghÖ) (T¹p chÝ nghiªn cøu lËp ph¸p cña V¨n phßng quèc héi) www.wikipedia.org (B¸ch khoa toµn th­ më) www.vneconomy.com.vn (B¸o ®iÖn tö – Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam) www.dddn.com.vn (DiÔn ®µn doanh nghiÖp) www.trade.hochiminhcity.gov.vn ( Së Th­¬ng m¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh) www.mofa.gov.vn (Website cña Bé Ngo¹i giao ViÖt Nam) www.moi.gov.vn ( Website cña Bé Th­¬ng m¹i) Môc lôc