Luận văn Trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần Đệ Nhất

MỤC LỤC Phần mở đầu Chương 1: QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG KINH DOANH NGÂN HÀNG VÀ TRÍCH LẬP DỰ PHÒNG ĐỂ XỬ LÝ RRTD 1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 1 1.1.1 Khái niệm về rủi ro trong kinh doanh NH. 1 1.1.2 Quản trị rủi ro 1 1.1.3 Các loại rủi ro chủ yếu 2 1.1.4 Các nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong kinh doanh NH. 3 1.2 RỦI RO TÍN DỤNG . 4 1.2.1 Khái niệm 4 1.2.2 Đánh giá rủi ro tín dụng và chất lượng tín dụng . 4 1.2.3 Biện pháp xử lý khi có RRTD: nhiều biện pháp, trong đó có sử dụng dự phòng RRTD 7 1.3 QUI ĐỊNH VỀ TRÍCH LẬP DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG . 8 1.3.1 Phân loại nợ và trích lập dự phòng cụ thể 8 1.3.2 Dự phòng chung . 10 1.3.3 Sử dụng dự phòng 11 1.3.4 Hạch toán , báo cáo . 12 1.4 SỰ CẦN THIẾT PHẢI TRÍCH LẬP DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG . 13 1.4.1 Tác động của Luật Ngân hàng Nhà nước . 13 1.4.2 Tác động của Luật các tổ chức tín dụng . 13 1.4.3 Yếu tố chủ quan : để xử lý nợ tồn đọng 13 1.4.4 Yếu tố khách quan: xu hướng hội nhập và thông lệ quốc tế 14 1.5 KINH NGHIỆM TRÍCH LẬP DỰ PHÒNG ĐỂ XỬ LÝ RRTD TẠI MỘT SỐ NƯỚC VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM 14 1.5.1 Kinh nghiệm các nước 14 1.5.2 Bài học cho các Ngân hàng TM Việt Nam . 16 Kết luận 17 Chương 2: THỰC TRẠNG TRÍCH LẬP DỰ PHÒNG ĐỂ XỬ LÝ RRTD TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐỆ NHẤT 2.1 GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG TMCP ĐỆ NHẤT . 18 2.2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG VÀ KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐỆ NHẤT 18 2.2.1 Qui mô hoạt động 18 2.2.2 Kết quả hoạt động tín dụng . 19 2.2.2.1 Dư nợ phân theo thành phần kinh tế 19 2.2.2.2 Dư nợ phân theo cơ cấu nợ . 24 2.2.3 Kết quả kinh doanh . 26 2.3 THỰC TRẠNG TRÍCH LẬP VÀ SỬ DỤNG DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG ĐỆ NHẤT . 29 2.3.1. Mức độ rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đệ Nhất 29 2.3.2. Công tác trích lập và sử dụng dự phòng RRTD . 32 2.3.2.1 Trích lập. . 32 2.3.2.2 Sử dụng . 36 2.3.3 So sánh mức độ RRTD và sử dụng dự phòng RRTD của Ngân hàng Đệ Nhất với hệ thống NHTM TPHCM . 41 2.4. TÁC ĐỘNG CỦA TRÍCH LẬP RRTD ĐẾN HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG ĐỆ NHẤT . 44 2.4.1 Tác động đến cơ cấu nợ , phân loại nợ . 44 2.4.2 Tác động đến chi phí 46 2.4.3 Tác động đến lợi nhuận trước thuế . 47 2.4.4 Tác động đến giá trị cổ phiếu . 48 2.4.5 So sánh mức độ ảnh hưởng của QĐ493 tại Ngân hàng Đệ Nhất với hệ thống Ngân hàng TMCP 49 2.5. NHỮNG THÀNH CÔNG (ĐẠT ĐƯỢC) VÀ HẠN CHẾ 49 2.5.1 Thành công 49 2.5.2 Hạn chế và nguyên nhân Chương 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÔNG TÁC TRÍCH LẬP VÀ SỬ DỤNG DỰ PHÒNG RRTD TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐỆ NHẤT ĐẾN NĂM 2010. 3.1. QUAN ĐIỂM VÀ MỤC TIÊU VỀ TRÍCH LẬP DỰ PHÒNG RRTD ĐẾN NĂM 2010 54 3.1.1 Cơ hội và thách thức của quá trình hội nhập đối với các Ngân hàng TM Việt Nam 54 3.1.2 Kiểm soát các rủi ro cho vay tại Ngân hàng Đệ Nhất trong quá trình hội nhập kinh tế 56 3.1.3 Quan điểm và mục tiêu trích lập dự phòng RRTD tại Ngân hàng Đệ Nhất đến năm 2010 . 58 3.2 GIẢI PHÁP SỬ DỤNG DỰ PHÒNG PHÙ HỢP THÔNG LỆ QUỐC TẾ . 62 3.3 CÁC GIẢI PHÁP GIẢM TÁC ĐỘNG CỦA QĐ493 ĐẾN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG ĐỆ NHẤT TỪ NAY ĐẾN 2010 . 64 3.4 CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TRÍCH LẬP VÀ SỬ DỤNG DỰ PHÒNG . 65 3.4.1 Đề xuất thay đổi một số điểm của QĐ493 . 65 3.4.1.1 Thời điểm trích lập dự phòng rủi ro 65 3.4.1.2 Phân loại nợ và hạch toán nợ theo tiêu chuẩn quốc tế . 65 3.4.1.3 Phân loại nhóm nợ 66 3.4.1.4 Áp dụng đồng thời 2 phương pháp phân loại nợ . 67 3.4.1.5 Thay đổi công thức tính chi phí trích lập 67 3.4.2 Nhóm giải pháp đối với chính phủ 67 3.4.3 Nhóm giải pháp đối với ngân hàng nhà nước 68 3.4.4 Nhóm giải pháp đối với ngân hàng Đệ Nhất . 69 3.4.4.1 Thành lập bộ phận quản trị rủi ro . 69 3.4.4.2 Nhanh chóng thực hiện bảo hiểm rủi ro tín dụng . 70 3.4.4.3 Thành lập công ty quản lý nợ và khai thác tài sản 71 3.4.4.4 Xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ phù hợp hoạt động kinh doanh của Ngân hàng và thông lệ quốc tế 71 3.4.4.5 Ban hành sổ tay tín dụng 72 3.4.4.6 Tích cực áp dụng các khuyến nghị của Uỷ ban Basel 72 3.4.4.7 Xây dựng hệ thống thông tin tín dụng nội bộ . 72 3.4.4.8 Xây dựng chương trình quản lý. 73 Kết luận Tài liệu tham khảo Phụ lục PHẦN MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI: Trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, vấn đề hội nhập quốc tế là tất yếu khách quan đối với các quốc gia trên thế giới. Hội nhập quốc tế bên cạnh những thách thức to lớn lại tạo ra cơ hội phát triển và áp dụng những tiến bộ của thế giới. Trong xu thế ấy, hệ thống tài chính nói chung và hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam nói riêng không chỉ là huyết mạch của nền kinh tế quốc dân mà còn mang trong mình vận hội vươn rộng ra thế giới. Điều đó đòi hỏi mỗi ngân hàng phải nâng cao năng lực tài chính, sức cạnh tranh, chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ phù hợp thông lệ quốc tế Để đảm bảo tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả và bền vững, góp phần phát triển kinh tế phù hợp với thông lệ quốc tế đáp ứng các yêu cầu của Ủy ban Basel ( Basel II ) về quản trị rủi ro trong hoạt động ngân hàng, gần đây NHNN đã ban hành một số văn bản liên quan đến công tác quản trị rủi ro tín dụng nhằm ngăn ngừa và hạn chế rủi ro như : - Chỉ thị số 02/2005/CT- NHNN ngày 20/04/2005 yêu cầu các ngân hàng tuân thủ đúng qui định về cho vay, bảo lãnh, cho thuê tài chính, chiết khấu bảo đảm tăng trưởng tín dụng hiệu quả, chú trọng quản trị rủi ro, kiểm soát nội bộ. - Quyết định 783/2005/QĐ-NHNN ngày 31/05/2005 của Thống đốc NHNN về sửa đổi bổ sung Quy chế cho vay của NHTM đối với KH. - Quyết định 475/2005/QĐNHNN ngày 19/04/2005 của Thống đốc NHNN Quy định về các các tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động của NHTM. - Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/04/2005 của Thống đốc NHNN quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của NHTM - sau đây gọi tắt là QĐ493 (thay thế QĐ488/2000/QĐ-NHNN5, ngày 27/11/2000 về phân loại tài sản có, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động ngân hàng–gọi tắt QĐ488). Các quyết định này bước đầu đã định hướng và mở ra lối đi trên con đường hội nhập cho các NHTM. Trong đó, các ngân hàng rất quan tâm đến chuẩn mực đánh giá KH và phân loại nợ, áp dụng chính sách trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng phù hợp và hiệu quả, xem xét tác động của việc trích lập và sử dụng dự phòng đến hiệu quả kinh doanh và lợi nhuận dưới góc độ quản trị rủi ro ngân hàng. Qua khảo sát tình hình hoạt động của các Ngân hàng TM Việt Nam, Ngân hàng TM trên địa bàn TPHCM và Ngân hàng Đệ Nhất nói riêng, tác giả thấy có nhiều vấn đề cần nghiên cứu trong mối quan hệ tác động giữa công tác xử lý rủi ro tín dụng với vấn đề quản trị kinh doanh ngân hàng. Vì lý do đó, tác giả mạnh dạn chọn đề tài “TRÍCH LẬP VÀ SỬ DỤNG DỰ PHÒNG ĐỂ XỬ LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP ĐỆ NHẤT” là đề tài nghiên cứu cho luận văn của mình. 2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI Đóng góp ý kiến và đề xuất biện pháp xử lý rủi ro tín dụng thông qua nợ tồn đọng, xem xét tác động của rủi ro tín dụng, mối quan hệ giữa quản trị rủi ro với công tác trích lập và sử dụng dự phòng, liên hệ với kết quả kinh doanh của Ngân hàng Đệ Nhất. So sánh với hệ thống các Ngân hàng cùng loại để có định hướng và giải pháp phát triển việc trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đệ Nhất đến năm 2010 trong xu hướng hội nhập, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh, giảm tác động của chi phí dự phòng rủi ro . 3. MỤC TIÊU CỦA LUẬN VĂN: Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng của các Ngân hàng thương mại Việt Nam, Ngân hàng TM trên địa bàn TPHCM để thấy được mức độ rủi ro tín dụng ở tầm vĩ mô đồng thời so sánh với thực trạng tại Ngân hàng Đệ Nhất. Bên cạnh phân tích, đề tài cũng đưa ra các đánh giá, định hướng chiến lược trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý nợ tồn đọng nhằm nâng cao hiệu qủa kinh doanh của Ngân hàng Đệ Nhất. Đồng thời đánh giá tác động của chi phí dự phòng rủi ro và biện pháp để giảm ảnh hưởng của chi phí trên. Đề xuất một số giải pháp trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro tín dụng đến năm 2010 tại Ngân hàng Đệ Nhất, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của QĐ493, nhóm giải pháp đối với Chính phủ và NHNN để nâng cao công tác quản trị rủi ro tín dụng cho Ngân hàng Đệ Nhất và hệ thống Ngân hàng nói chung 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là chính sách trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro tín dụng của ngành ngân hàng thực hiện theo quyết định 493, QĐ488 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Phạm vi nghiên cứu: tập trung chủ yếu các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam, địa bàn TPHCM và phạm vi chính là Ngân hàng TMCP Đệ Nhất. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Với lý thuyết chuyên ngành tài chính – ngân hàng cùng với các phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh kết hợp với phương pháp duy vật biện chứng, phỏng vấn, trao đổi với các chuyên gia để thấy được các mặt mạnh, mặt yếu, những ảnh hưởng của Quyết định 493, QĐ488 nhằm tạo cơ sở cho việc xây dựng chính sách, đề xuất biện pháp và giải pháp phát triển việc trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro tín dụng . 6. THÔNG TIN CẦN THIẾT Thông tin thứ cấp: - Chiến lược và chính sách phát triển của Ngân hàng TMCP Đệ Nhất đến năm 2010, văn bản chính thức tại Đại hội cổ đông 08/2006 . - Các số liệu thống kê và các báo cáo chuyên ngành, báo cáo thường niên của Ngân hàng Đệ Nhất, các NHTMCP, Ngân hàng Nhà nước TPHCM - Kinh nghiệm xử lý nợ có rủi ro và sử dụng dự phòng rủi ro tại Ngân hàng Đệ Nhất ( các biểu báo cáo phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng; tài liệu dự thảo chính sách phát triển công tác quản trị rủi ro tín dụng theo tiêu chuẩn quốc tế do Bộ phận quản lý tín dụng trình Tổng Giám đốc ). Thông tin sơ cấp: - Các bài viết chuyên ngành trên tạp chí ngân hàng, tạp chí phát triển kinh tế, các bài phỏng vấn và hỏi đáp các vấn đề chuyên môn liên quan đến xử lý nợ có rủi ro, biện pháp giải quyết nợ tồn đọng. - Tài liệu tập huấn tại buổi hội thảo tập huấn QĐ493 của NHNN TPHCM ngày 17/09/2005 cho các Ngân hàng TM trên địa bàn TPHCM. 7. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN: Phần Mở đầu Chương 1: Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng và trích lập dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng . Chương 2: Thực trạng trích lập dự phòng để xử lý RRTD tại Ngân hàng TMCP Đệ Nhất . Chương 3: Giải pháp phát triển công tác trích lập và sử dụng dự phòng RRTD tại Ngân hàng Đệ Nhất đến năm 2010 Kết luận Tài liệu tham khảo Phụ lục Tác giả đã nổ lực nghiên cứu để hoàn thành luận văn này, nhưng do thời gian và trình độ có hạn nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định, Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến chân tình của Quý thầy cô, các anh chị học viên, bạn bè và những ai quan tâm đến công tác quản trị rủi ro của Ngân hàng để vấn đề được nghiên cứu sâu rộng và hiệu quả hơn

84 trang | Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1595 | Lượt tải: 1

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần Đệ Nhất, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

oán taïi nhieàu TCTD, moái quan heä trong ñaùnh giaù caùc khoaûn nôï seõ nhö theá naøo: coù ñaët ra khoâng? Neáu ñaët ra seõ thöïc hieän nhö theá naøo? Ñaây laø haïn cheá veà kyõ thuaät vaø phaùp lyù khi ñaùnh giaù KH theo qui ñònh taïi QÑ493. Thöù nhaát, trong QÑ493 chöa ñeà caäp ñeán moái quan heä naøy. Ñoù laø ñieàu chöa hôïp lyù, bôûi caùch tieáp caän ñaùnh giaù chaát löôïng nôï hieän nay nhaèm vaøo chaát löôïng (ruûi ro) hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng. Do ñoù, khoâng theå coù vaø khoâng ñöôïc pheùp toàn taïi tröôøng hôïp cuøng moät khaùch haøng, maø caùc khoaûn vay cuûa hoï ôû caùc TCTD khaùc nhau laïi ñöôïc ñaùnh giaù khaùc nhau. Ñaây cuõng chính laø söï thieáu huït cô sôû phaùp lyù cho vieäc ñaùnh giaù, phaân loaïi nôï. Thöù hai, neáu moái quan heä naøy ñöôïc thieát laäp thì phaûi coù cô sôû vaø ñieàu kieän ñeå thöïc hieän. Töï caùc TCTD khoù coù theå coù ñöôïc nay ñuû vaø chính xaùc thoâng tin veà quan heä cuûa khaùch haøng cuûa mình vôùi caùc chuû nôï khaùc. Hôn nöõa,söï phoái 61 hôïp, cung caáp thoâng tin ñeå ñaùnh giaù nôï giöõa caùc TCTD vôùi nhau laø raát khoù khaên vôùi nhieàu lyù do (keå caû tröôøng hôïp hoï töï ñaùnh giaù hoaëc ñöôïc NHNN ñaùnh giaù). Duø theá naøo thì cuõng caàn phaûi coù ñieàu kieän thoâng tin ñeå thöïc hieän ñöôïc söï “ñaùnh giaù lieân ngaân haøng” naøy. Thöù ba, vieäc cung caáp thoâng tin ñaùp öùng yeâu caàu cho vieäc “ñaùnh giaù lieân ngaân haøng” naøy, neân chaêng phaûi do moät toå chöùc coù”vai troø trung gian” laøm ñaàu moái thöïc hieän. Thích hôïp nhaát cho hoaït ñoäng naøy coù leõ laø Trung taâm thoâng tin tín duïng (CIC) – toå chöùc hoäi tuï khaù nay ñuû caùc ñieàu kieän caàn thieát. - Veà tröôøng hôïp neù traùnh thueá thu nhaäp, caùc TCTD coù theå deã daøng giaûm möùc thu nhaäp tröôùc thueá baèng caùch ñaùnh giaù nhieàu khoaûn nôï suy giaûm nhanh hôn thöïc teá, taêng möùc trích laäp döï phoøng, thaäm chí caân baèng thu chi. Ñaây laø moät ñieåm haïn cheá trong QÑ493 coù nguyeân nhaân töø söï thoâng thoaùng trong ñaùnh giaù vaø phaân loaïi nôï, neân chaêng caàn qui ñònh cuï theå moät trình töï chuyeån töø nhoùm nôï thaáp leân nhoùm nôï cao theo moät tieâu chí ñaùnh giaù chung aùp duïng thoáng nhaát, khoâng neân nhaûy nhoùm moät caùch khoâng caàn thieát ñeå traùnh laïm duïng. 62 Chöông 3: GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN COÂNG TAÙC TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RRTD TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT ÑEÁN NAÊM 2010 3.1 QUAN ÑIEÅM VAØ MUÏC TIEÂU TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÁN 2010: 3.1.1 CÔ HOÄI VAØ THAÙCH THÖÙC CUÛA QUAÙ TRÌNH HOÄI NHAÄP ÑOÁI VÔÙI CAÙC NGAÂN HAØNG TM VIEÄT NAM Quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaøø gia nhaäp WTO, ñaët ra cô hoäi vaø thaùch thöùc ñaët ra khoâng chæ vôùi heä thoáng Ngaân haøng noùi chung maø coøn ñeán Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát noùi rieâng. Vaäy caùc cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoù laø gì? 3.1.1.1 Cô hoäi cuûa caùc TCTD Vieät Nam khi hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. - Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá thaønh coâng ñem laïi cho Vieät Nam nhieàu cô hoäi töø quaù trình môû cöûa thò tröôøng, taän duïng kinh nghieäm quaûn lyù vaø phaùt trieån nhaân löïc treân cô sôû keá thöøa nhöõng thaønh töïa khoa hoïc cuûa caùc nöôùc ñi tröôùc. - Ñoái vôùi lónh vöïc taøi chính ngaân haøng, hoäi nhaäp taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy coâng cuoäc ñoåi môùi vaø caûi caùch heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam, ñaëc bieät laø naâng cao naêng löïc quaûn lyù ñaùp öùng yeâu caàu vaø cam keát vôùi caùc toå chöùc quoác teá. - Caùc TCTD Vieät Nam coù ñieàu kieän trao ñoåi vaø hôïp taùc veà taøi chính, tieàn teä vôùi nhöõng heä thoáng ngaân haøng coù coâng ngheä hieän ñaïi. Baèng vieäc hôïp taùc kinh doanh, caùc TCTD Vieät Nam coù ñieàu kieän tieáp caän vaø söû duïng nhöõng tieän ích cuûa ngaân haøng hieän ñaïi, tranh thuû voán, coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù, töø ñoù giaûm ñöôïc chi phí, taêng lôïi ích cho KH, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm … - Tuaân thuû caùc nguyeân taéc khoâng phaân bieät ñoái xöû theo Hieäp ñònh chung veà thöông maïi – dòch vuï (GATS), Hieäp ñònh thöông maïi Vieät – Myõ, caùc TCTD Vieät Nam vaø nöôùc ngoaøi seõ caïnh tranh trong moâi tröôøng bình ñaúng, cuøng coù lôïi. 63 - Gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO), caùc TCTD Vieät Nam cuõng seõ coù ñieàu kieän thuaän lôïi môû roäng kinh doanh ôû thò tröôøng nöôùc ngoaøi. - Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá thuùc ñaåy caùc TCTD Vieät Nam chuyeân moân hoùa saâu saéc hôn caùc nghieäp vuï ngaân haøng, quaûn trò ngaân haøng, quaûn lyù taøi saûn Nôï, taøi saûn Coù, caûi thieän chaát löôïng tín duïng, ñoåi môùi coâng ngheä, trình ñoä caùn boä … 3.1.1.2 Thaùch thöùc cuûa caùc TCTD Vieät Nam khi hoäi nhaäp kinh teá quoác teá: Thöù nhaát: naêng löïc taøi chính cuûa caùc TCTD Vieät Nam coøn quaù nhoû beù. - Voán töï coù: laø nhaân toá cô baûn ñeå chöùng minh söùc maïnh taøi chính, quyeát ñònh quy moâ, phaïm vi hoaït ñoäng vaø möùc ñoä an toøan cuûa moät TCTD. Voán naøy khaù moûng khi ñaët noù trong quan heä caïnh tranh vôùi caùc TCTD khaùc treân theá giôùi. - Hieän taïi dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc TCTD Vieät Nam coøn ñôn ñieäu ngheøo naøn, caùc nghieäp vuï ngaân haøng hieän ñaïi chöa phaùt trieån, caùc NHTM chöa coù chieán löôïc kinh doanh hieäu quaû vaø beàn vöõng. Hoaït ñoäng kieåm soaùt noäi boä coøn yeáu, heä thoáng baùo caùo taøi chính, keá toùan vaø thoâng tin quaûn lyù(MIS) chöa ñaït tôùi möùc chuaån möïc vaø thoâng leä quoác teá. - Ñoäi nguõ caùn boä cuûa TCTD Vieät Nam trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu hoäi nhaäp. Cô caáu toå chöùc noäi boä chöa phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc quaûn lyù hieän ñaïi . Thöù hai: coâng ngheä cuûa caùc TCTD coøn laïc haäu nhieàu so vôùi theá giôùi Möùc ñoä hieän ñaïi hoaù coâng ngheä ngaân haøng töông ñoái nhanh, nhieàu öùng duïng ñöôïc ñöa vaøo kinh doanh nhö: Heä thoáng ATM, Homebanking, Mobilebanking … Song vieäc hieän ñaïi hoùa coâng ngheä vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng chæ ñöôïc taäp trung ôû moät soá ngaân haøng TMNN vaø ngaân haøng TMCP. Thöù ba: naêng löïc quaûn trò, ñieàu haønh cuûa caùc TCTD Vieät Nam coøn haïn cheá. Naêng löïc quaûn trò ñieàu haønh cuûa ñoäi nguõ caùn boä ngaân haøng coù nhieàu thay ñoåi vaø ñöôïc naâng cao, tuy nhieân phaàn lôùn vaãn thieáu moät taàm nhìn chieán löôïc cho söï phaùt trieån laâu daøi vaø beàn vöõng, thieáu nhöõng giaûi phaùp nhaïy beùn vaø linh hoaït … 64 Thöù tö: chòu taùc ñoäng vaø aûnh höôûng cuûa thò tröôøng taøi chính theá giôùi Heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam seõ chòu taùc ñoäng maïnh meõ veà tyû giaù, laõi suaát vaø ruûi ro lan truyeàn caùc cuoäc khuûng hoaûng vaø cuù soác ngoaïi sinh. 3.1.2 KIEÅM SOAÙT CAÙC RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT TRONG QUAÙ TRÌNH HOÄI NHAÄP KINH TEÁ: Thoâng qua quan saùt toång theå hoaït ñoäng tín duïng vaø coâng taùc quaûn lyù ruûi ro tín duïng cuûa caùc ngaân haøng baïn, Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ tìm ra moät soá toàn taïi chung cuûa ngaân haøng nhö sau: • Heä thoáng thoâng tin döõ lieäu khaùch haøng tín duïng khoâng ñaày ñuû. • Caùc ngaân haøng ñang söû duïng nguoàn baùo caùo taøi chính coù chaát löôïng keùm, khoù ñaùnh giaù ñuùng thöïc traïng vaø phaân tích xu höôùng cuûa doanh nghieäp. • Coâng taùc laäp keá hoaïch kinh doanh tín duïng vaø trieån khai thöïc hieän thieáu ñònh höôùng neân khoâng giaûm thieåu ruûi ro tín duïng cho ngaân haøng. • Heä thoáng caùc qui cheá, quy ñònh, quy trình cuûa chính saùch tín duïng coøn choàng cheùo, khoù hieåu, khoù trieån khai. • Nhaân vieân tín duïng ít quan taâm ñeán nghieân cöùu thò tröôøng, chöa tuaân thuû vieäc thöïc hieän kieåm tra, theo doõi hoà sô, qui trình thaåm ñònh khaùch haøng… Vôùi quyeát taâm kieåm soaùt cho vay, haïn cheá thaáp nhaát nhöõng ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng, ngaøy 14/07/2006 Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ ban haønh quyeát ñònh soá 018/QÑHÑQT veà vieäc naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro tín duïng ñeå ñaûm baûo an toaøn hoaït ñoäng ngaân haøng. Quyeát ñònh neâu roõ moät soá noäi dung sau: xaây döïng theå cheá quaûn trò taøi saûn Coù theo tieâu chuaån quoác teá, chính saùch tín duïng, xaây döïng chieán löôïc kieåm soaùt ruûi ro cho vay, phaùt trieån heä thoáng thoâng tin quaûn lyù. Quyeát ñònh cuõng taùch hoaït ñoäng tín duïng thaønh 2 maûng song song vaø hoã trôï laãn nhau laø: Boä phaän taïo doanh thu vaø Boä phaän quaûn lyù ruûi ro tín duïng. Boä phaän taïo doanh thu tín duïng tröïc thuoäc Phoøng kinh doanh, chi nhaùnh/Phoøng giao dòch, coøn boä phaän quaûn lyù tín 65 duïng tröïc thuoäc Hoäi sôû chòu söï chæ ñaïo vaø quaûn lyù tröïc tieáp cuûa Toång Giaùm ñoác. Söï toàn taïi cuûa hai boä phaän naøy ñaûm baûo cho hoaït ñoäng tín duïng ñöôïc caân baèng, an toaøn, phaùt trieån maïnh meõ döïa treân nguyeân taéc “Phaân taùch ngöôøi/boä phaän chaáp nhaän ruûi ro vaø ngöôøi/boä phaän kieåm soaùt ruûi ro” theo caùc tieâu chí sau: • Chieán löôïc quaûn lyù ruûi ro tín duïng: Caân baèng ruûi ro vaø lôïi nhuaän • Höôùng tôùi khaùch haøng tín duïng baèng chaát löôïng dòch vuï • Phaân coâng traùch nhieäm roõ raøng ñeå quaûn lyù vaø ñaït caùc muïc tieâu tín duïng. Caùc chöùc naêng chính cuûa 2 boä phaän: 3.1.2.1 Boä phaän taïo doanh thu tín duïng • Thu huùt khaùch haøng qua thöông hieäu, phaùt trieån saûn phaåm • Thieát laäp & duy trì quan heä vôùi khaùch haøng • Chòu traùch nhieäm taïo ra doanh thu • Taïo söï khaùc bieät veà chaát löôïng vaø dòch vuï cung caáp tín duïng • Tröïc tieáp laøm hoà sô vaø höôùng daãn caùc thuû tuïc vay voán theo qui ñònh. 3.1.2.2. Boä phaän quaûn lyù tín duïng (QLTD): Quaûn lyù ruûi ro tín duïng: Ñònh kyø laäp baùo caùo phaân tích tình hình ñaàu tö tín duïng, chaát löôïng tín duïng, bieán ñoäng cuûa nôï xaáu vaø möùc ñoä hôïp lyù cuûa vieäc trích döï phoøng cho nhöõng khoaûn nôï xaáu. Toå chöùc hoaït ñoäng tín duïng: ñaùnh giaù ruûi ro vaø chaát löôïng thaåm ñònh hoà sô tín duïng tröôùc khi pheâ duyeät; kieåm tra laïi hoaït ñoäng tín duïng, ñaûm baûo söï caân baèng giöõa chaát löôïng tín duïng vaø taêng tröôûng kinh doanh. Xaây döïng chính saùch tín duïng: naêng ñoäng ñeà caäp ñaày ñuû ñeán caùc khía caïnh ruûi ro vaø lôïi nhuaän. Caùc chính saùch tín duïng phaûi hôïp lyù, phuø hôïp vôùi thöïc teá vaø baûo veä quyeàn lôïi laâu daøi cuûa ngaân haøng maø khoâng kìm haõm taêng tröôûng kinh doanh. Ña daïng hoaù ruûi ro tín duïng vaø phaân taùn caùc khoaûn vay, quaûn lyù möùc ñoä taäp trung theo caùc ngaønh kinh teá, khu vöïc, loaïi tieàn teä vaø caùc khaùch haøng lôùn. 66 Giaùm saùt chaát löôïng tín duïng: Phoái hôïp vôùi caùc Giaùm ñoác chi nhaùnh/Tröôûng phoøng kinh doanh ñaët ra caùc tieâu chuaån thaåm ñònh tín duïng, höôùng daãn caùc caùn boä kinh doanh ñöa ra caùc tôø trình tín duïng coù chaát löôïng cao. Caûi tieán quy trình tín duïng: Trieån khai thöû nghieäm aùp duïng nhöõng quy trình môùi nhöng vaãn ñaûm baûo tính hieäu quûa vaø toác ñoä ra quyeát ñònh cho vay. 3.1.3 QUAN ÑIEÅM VAØ MUÏC TIEÂU TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT ÑEÁN 2010: 3.1.3.1 Quan ñieåm: Theo keá hoaïch cuûa caùc ngaân haøng Chaâu AÂu, Chaâu AÙ vaø caùc ngaân haøng lôùn cuûa Myõ seõ trieån khai thöïc hieän nhöõng quy ñònh veà phoøng ngöøa ruûi ro theo coâng thöùc II cuûa Ngaân Haøng Thanh Toaùn Quoác Teá (Basel II). Theo caùc nhaø chuyeân moân ñaùnh giaù Basel II seõ giuùp cho caùc ngaân haøng coù theå xaây döïng cho mình moät heä thoáng phoøng ngöøa ruûi ro hieäu quaû vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh. Tuy nhieân, vieäc trieån khai Basel II cuõng chöùa ñöïng raát nhieàu thaùch thöùc. Basel II ñöôïc döïa treân ba nguyeân taéc truï coät (pillar): - Nguyeân taéc truï coät 1: Ñöa ra nhöõng yeâu caàu veà voán döï phoøng ruûi ro toái thieåu ñoái vôùi caùc taøi saûn ruûi ro cuûa caùc toå chöùc taøi chính maø trong ñoù caùc khoaûn caáp tín duïng noäi vaø ngoaïi baûng chieám moät tyû troïng raát lôùn; - Nguyeân taéc truï coät 2: Ñaët ra caùc yeâu caàu giaùm saùt vaø trao traùch nhieäm theo doõi cho giaùm ñoác vaø caùc nhaø quaûn lyù cao caáp cuûa toå chöùc taøi chính nhaèm taêng cöôøng thöïc thi caùc nguyeân taéc veà kieåm soaùt noäi boä vaø nhöõng hoaït ñoäng quaûn lyù doanh nghieäp khaùc theo yeâu caàu cuûa cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc. - Nguyeân taéc truï coät 3: ñoøi hoûi caùc ngaân haøng coâng khai thoâng tin nhieàu hôn nhaèm thöïc thi caùc quy taéc thò tröôøng moät caùch coù hieäu quaû. Taïo moät saân chôi bình ñaúng cho caùc toå chöùc taøi chính treân theá giôùi treân phöông dieän quoác gia vaø quoác teá laø muïc tieâu quan troïng nhaát maø UÛy ban Basel mong muoán khi ñöa ra Hieäp ñònh Basel II. Maëc duø vieäc vaän duïng Basel II ñoái 67 vôùi moãi ngaân haøng ñeå ñaûm baûo hoaït ñoäng an toaøn vaø khaû naêng caïnh tranh phaûi döïa treân vieäc phaân tích tính ñaëc thuø cuûa neàn kinh teá quoác gia vaø cuûa töøng ngaân haøng (quy moâ, ñoä phöùc taïp,bieán ñoäng cuûa chính saùch…) nhöng chaéc chaén raèng caùc nguyeân taéc vaø höôùng daãn cuûa Basel II seõ giuùp cho caùc ngaân haøng quaûn lyù vaø kinh doanh ruûi ro toát hôn, ñaëc bieät laø trong hoaït ñoäng tín duïng. Ngoaøi ra, Basel II cuõng giuùp cho caùc ngaân haøng chuû ñoäng vaø bieát caùch thu thaäp döõ lieäu coù tính heä thoáng vaø coù tính ñònh höôùng cao duøng cho vieäc tính toaùn vaø quaûn lyù ruûi ro. Treân con ñöôøng hoäi nhaäp vaø gia nhaäp WTO, ñeå phuø hôïp caùc tieâu chuaån theo thoâng leä quoác teá, Ngaân haøng Nhaø Nöôùc ñaõ ban haønh caùc QÑ493, quyeát ñònh 457/2005/QÑ-NHNN. Caùc quy ñònh naøy ñöôïc döïa moät phaàn vaøo caùc nguyeân taéc, höôùng daãn cuûa Basel II. Ñaây laø caùc böôùc trieån khai cöïc kyø quan troïng ñoái vôùi heä thoáng caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam laâu nay ñang hoaït ñoäng treân caùc quy ñònh quaûn lyù ruûi ro töông ñoái deã daõi cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc. Xuaát phaùt töø nhöõng yeáu toá treân, Ngaân haøng Ñeä Nhaát tieáp tuïc cuûng coá vaø phaùt trieån quan ñieåm laø duy trì vaø xaây döïng chính saùch veà coâng taùc trích laäp döï phoøng phuø hôïp qui ñònh vaø thoâng leä quoác teá. Töø nay ñeán 2010, haøng naêm ñeàu phaûi quan taâm ñeán coâng taùc trích laäp döï phoøng, xaây döïng chính saùch cuï theå cho töøng naêm, gaén coâng taùc quaûn trò ruûi ro trong phöông aùn xaây döïng chính saùch döï phoøng. Quan ñieåm xaây döïng chính saùch trích laäp döï phoøng ñöôïc thöïc hieän treân tieâu chí veà Quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa Uyû ban Basel, ñöôïc phoå bieán ñeán nhaø quaûn trò caáp cao nhö sau: + Hoäi ñoàng quaûn trò: chòu traùch nhieäm pheâ duyeät vaø ñònh kyø xem xeùt laïi chính saùch trích laäp döï phoøng – chieán löôïc vaø chính saùch ruûi ro tín duïng; thuyeát phuïc coå ñoâng chaáp nhaän möùc coå töùc hôïp lyù haøng naêmsau khi ñaõ söû duïng moät phaàn lôïi nhuaän ñeå trích laäp döï phoøng ruûi ro tín duïng. Cuûng coá vaø keâu goïi coå ñoâng tieáp tuïc uûng hoä chính saùch döï phoøng RRTD ñeå taêng naêng löïc taøi chính, laøm 68 saïch baûng caân ñoái taøi saûn, taêng khaû naêng caïnh tranh. Laäp keá hoaïch taêng voán ñieàu leä ñeå taêng nguoàn voán trung vaø daøi haïn nhaèm an toaøn hoaït ñoäng tín duïng + Ban ñieàu haønh: chòu traùch nhieäm thöïc hieän chính saùch trích laäp döï phoøng, xaây döïng caùc chính saùch vaø quy trình ñeå thöïc hieän, haïch toaùn soá tieàn trích laäp döï phoøng vaøo chi phí kinh doanh, ñònh kyø haøng quyù leân keá hoaïch söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù nôï xaáu ñuùng qui ñònh. Söû duïng coù hieäu quaû vaø tieát kieäm chi phí döï phoøng, khoâng laïm duïng. + Boä phaän quaûn lyù tín duïng: ñeà xuaát muïc tieâu, chính saùch trích laäp döï phoøng haøng naêm treân cô sôû phaân tích caùc khoaûn nôï xaáu, tình hình thò tröôøng vaø caùc taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng kinh doanh. Ñaùnh giaù caùc khoaûn nôï xaáu, ñeà xuaát danh saùch KH maát khaû naêng traû nôï ñeå xöû lyù baèng döï phoøng. + Giaùm ñoác chi nhaùnh, Tröôûng Phoøng giao dòch, Phoøng kinh doanh nôi coù boä phaän taïo doanh thu tín duïng: thöïc hieän trích laäp döï phoøng cho töøng khoaûn nôï, theo doõi dieãn bieán nôï, ñeà xuaát bieän phaùp xöû lyù nôï, bieän phaùp söû duïng döï phoøng ruûi ro. Thu huùt vaø cung öùng saûn phaåm ñeán KH treân tinh thaàn thoâng hieåu caùc qui ñònh veà quaûn trò ruûi ro, keát hôïp vôùi boä phaän quaûn lyù tín duïng theo doõi dieãn bieán nôï vaø bieän phaùp xöû lyù khi coù nôï xaáu xaûy ra. 3.1.3.2 Muïc tieâu: Theo ñaùnh giaù cuûa boä phaän quaûn lyù tín duïng, töø naêm 2001 – 2004 soá tieàn trích laäp haøng naêm theo QÑ488 laø raát lôùn khoaûng töø treân 6 tyû ñoàng, nhöng naêm 2005 khi aùp duïng theo QÑ493 thì soá tieàn trích laäp chæ khoaûng 1.518 trieäu ñoàng khaù thaáp so vôùi möùc dö nôï hieän taïi. Khoù khaên xaûy ra khi ngaân haøng caàn söû duïng döï phoøng xöû lyù thì khoâng ñaït ñöôïc keát quaû. Do vaäy ñeå giaûi quyeát tình traïng treân, Boä phaän naøy ñaõ trình Ban ñieàu haønh moät baûn chính saùch trích laäp döï phoøng theo QÑ493 töø naêm 2006 ñeán 2010 vôùi caùc noäi dung chính sau: • Tieáp tuïc thöïc hieän vieäc phaân loaïi nhoùm nôï töø 1 – 5 theo phöông phaùp ñònh löôïng trong naêm 2006 – 2007. 69 • Naêm 2008 – 2010 xaây döïng chính saùch döï phoøng ruûi ro môùi, bao goàm caùc noäi dung: xaây döïng heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä, chính saùch quaûn lyù ruûi ro tín duïng, moâ hình giaùm saùt ruûi ro tín duïng, phöông phaùp xaùc ñònh vaø ño löôõng ruûi ro tín duïng, phaân ñònh traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh tín duïng. Treân cô sôû ñoù hình thaønh vieäc phaân loaïi vaø trích laäp döï phoøng theo phöông phaùp ñònh tính phuø hôïp thoâng leä quoác teá. • Öu tieân trích laäp döï phoøng cuï theå ñuû 100% vaøo chi phí kinh doanh haøng naêm, döï phoøng chung phaûi hoaøn taát trong naêm 2008. • Haøng quyù ñaùnh giaù veà chaát löôïng tín duïng cuûa töøng KH, khoâng neù traùnh vaø saõn saøng ñöa vaøo nôï nhoùm 5 caùc tröôøng hôïp KH bò ñaùnh giaù suy giaûm khaû naêng traû nôï. • Phaán ñaáu ñeán 2007, nôï xaáu cuûa Ngaân haøng laø döôùi 0,5% toång dö nôï, nôï quaù haïn döôùi 2%. Ñeà xuaát chính saùch hoaëc coù kieán nghò thay ñoåi möùc trích laäp döï phoøng cho khoaûn nôï phaùt sinh ngay töø ñaàu duø noù chöa phaùt sinh daáu hieäu suy giaûm theo nguyeân taéc: nôï coù taøi saûn ñaûm baûo tyû leä trích laäp thaáp, nôï khoâng coù hoaëc coù taøi saûn hình thaønh trong töông lai tyû leä trích laäp cao. • Duy trì nguoàn döï phoøng chung vaø cuï theå haøng naêm khoaûng 1,25% toång taøi saûn coù ñeå phuø hôïp thoâng leä quoác teá, nhöng toái thieåu phaûi baèng nguoàn döï phoøng chung ñaõ trích laäp ñuû haøng naêm. Nhö vaäy, chieán löôïc trích laäp döï phoøng treân ñaõ laøm roõ moái quan taâm cuûa laõnh ñaïo Ngaân haøng ñoái vôùi coâng taùc quaûn lyù ruûi ro tín duïng vaø ñaûm baûo muïc tieâu thöôøng xuyeân söû duïng bieän phaùp döï phoøng nhö moät giaûi phaùp troïng taâm trong coâng taùc xöû lyù nôï. Vaán ñeà coøn laïi laø ngaân haøng sôùm ñaët ra caùc yeâu caàu cho töøng boä phaän, phoøng, ban hoäi sôû, töøng chi nhaùnh, phoøng giao dòch quaùn trieät vaø thöïc hieän ñuùng chính saùch döï phoøng treân ñeå ñaït ñöôïc thaønh coâng nhaát ñònh. Caàn cuï theå quaù trình baèng caùch ban haønh 1 chieán löôïc vôùi caùc muïc tieâu cuï theå treân ñeå caùc ñôn vò trong toaøn heä thoáng thöïc hieän. 70 3.2 GIAÛI PHAÙP SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RUÛI RO PHUØ HÔÏP THOÂNG LEÄ QUOÁC TEÁ: QÑ 493 ra ñôøi môû ra moät bieän phaùp xöû lyù ruûi ro tín duïng phuø hôïp thoâng leä quoác teá. Theo ñoù “TCTD ñöôïc söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD theo trình töï: söû duïng döï phoøng cuï theå, phaùt maïi taøi saûn ñaûm baûo, tröôøng hôïp phaùt maïi taøi saûn khoâng ñuû buø ñaép thì ñöôïc söû duïng döï phoøng chung ñeå xöû lyù”. Tuy nhieân giaûi phaùp naøy chöa phaûi laø trieät ñeå vaø hoaøn thieän nhaát. Vieäc söû duïng döï phoøng keøm phaùt maõi taøi saûn theo qui ñònh trong ñieàu kieän hieän nay laø thieáu tính khaû thi. Vaán ñeà phaùt maõi taøi saûn laø moät quaù trình nhieâu kheâ vaø toán nhieàu thôøi gian. Duø coâng taùc phaùt maõi taøi saûn ñaõ ñöôïc nhieàu cô quan, boä ban haønh nhieàu quyeát ñònh, nghò ñònh, Luaät … thoâng thoaùng ñeå xöû lyù nhö: Boä luaät daân söï, Nghò ñònh 178/1999NÑCP, Nghò ñònh soá 85/2002/NÑ-CP, Thoâng tö soá 07/2003/TT- NHNN, Thoâng tö soá 03/2001/TTLT/NHNN-BTP-BCA-BTC-TCÑC… Trong ñoù, coù nhieàu ñieåm môùi nhö: cho pheùp Ngaân haøng tröïc tieáp baùn taøi saûn, uûy quyeàn cho beân thöù 3 baùn taøi saûn, nhôø con ñöôøng toá tuïng … Nhöng thöïc teá aùp duïng thì khoâng coù ngaân haøng naøo coù theå baùn ñöôïc taøi saûn theá chaáp theo qui ñònh ñaõ coù. Khi taøi saûn chöa phaùt maõi ñöôïc, maø ñaõ ñöôïc söû duïng döï phoøng cuï theå xöû lyù ruûi ro, thì phaàn nôï naøy ñöôïc chuyeån ra theo doõi ngoaïi baûng, phaàn nôï coøn laïi theo doõi noäi baûng. Tröôøng hôïp naøy gaây khoù khaên trong vieäc theo doõi moät khoaûn nôï vöøa haïch toaùn ôû noäi baûng laãn ôû ngoaïi baûng, laøm vieäc xöû lyù khoaûn nôï naøy khoâng döùt ñieåm. Ñeå khaéc phuïc vöôùng maéc treân ñeà nghò söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro ñöôïc thay ñoåi theo trình töï sau: söû duïng döï phoøng cuï theå, döï phoøng chung vaø sau cuøng laø phaùt maõi taøi saûn baûo ñaûm ñeå phuø hôïp thoâng leä quoác teá. Khi xöû lyù xong nôï caàn chuyeån sang haïch toaùn ngoaïi baûng ñeå theo doõi, song song ñoù laø bieän phaùp xöû lyù phaùt maõi taøi saûn hay chuyeån giao cho coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn ñaûm baûo ñeå thöïc hieän tieáp coâng ñoaïn thu nôï coøn laïi. 71 Giaûi quyeát vaán ñeà naøy, kinh nghieäm moät soá nöôùc, khi trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñaõ aùp duïng tieâu chuaån cuûa Basel I nay chuyeån sang Basel II. Nguyeân nhaân laø Basel I ñaõ giuùp quaûn trò ngaân haøng hieäu quaû vaø choáng ñôõ vôùi ruûi ro toát hôn. Tuy nhieân qua quaù trình aùp duïng Basel I ñaõ coù moät soá vaán ñeà: + Thöù nhaát: vieäc phaân loaïi chöa chi tieát cho caùc khoaûn cho vay. Chaúng haïn ruûi ro theo ñoái taùc (ví duï khaû naêng taøi chính ) hoaëc theo ñaëc ñieåm cuûa khoaûn tín duïng (ví duï nhö theo thôøi haïn). Noù chæ ra raèng caùc ngaân haøng coù cuøng tyû leä an toøan voán nhöng coù theå ñoái maët vôùi caùc ruûi ro khaùc nhau, ôû möùc ñoä khaùc nhau. + Thöù hai: Basel I chöa tính ñeán lôïi ích cuûa ña daïng hoùa hoaït ñoäng. Ruûi ro seõ giaûm neáu ña daïng hoùa danh muïc ñaàu tö. Basel I quy ñònh veà voán toái thieåu khoâng coù söï khaùc bieät giöõa moät ngaân haøng kinh doanh ña daïng( ít ruûi ro hôn) vaø moät ngaân haøng kinh doanh taäp trung (nhieàu ruûi ro hôn). + Thöù ba: Basel I chöa tính ñeán caùc ruûi ro khaùc nhö ruûi ro quoác gia, ruûi ro ngoaïi hoái. Basel II hoøan thieän hôn trong xaùc ñònh tyû leä an toaøn voán vaø khuyeán khích caùc ngaân haøng thöïc hieän caùc phöông phaùp quaûn lyù ruûi ro tieân tieán hôn. Basel II ñöa caùc phöông aùn löïa choïn, cho pheùp quyeàn töï quyeát raát lôùn trong giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Noù goàm caùc chuaån möïc giaùm saùt nhaèm hoaøn thieän kyõ thuaät quaûn lyù ruûi ro vaø ñöôïc caáu truùc theo 3 caáp ñoä: Pillar I, Pillar II, Pillar III. Basel II phaïm vi aùp duïng roäng hôn, bao goàm: khoâng chæ caùc ngaân haøng quoác teá maø caû caùc coâng ty meï, thay ñoåi ñònh nghóa veà taøi saûn ñieàu chænh theo ruûi ro. Ñoái vôùi ruûi ro tín duïng neáu Basel I ñöa ra moät phöông phaùp chung thì Basel II ñeà xuaát 2 löïa choïn: phöông phaùp chuaån vaø phöông phaùp phaân haïng noäi boä. - Phöông phaùp chuaån: phöông phaùp naøy nhaèm ño löôøng ruûi ro tín duïng töông töï nhö Basel I nhöng ôû möùc ñoä nhaïy caûm vôùi ruûi ro hôn vì theo phöông phaùp naøy seõ söû duïng phaân haïng taøi chính do caùc toå chöùc taøi chính phaân haïng ñoäc laäp cung caáp laøm heä soá khi tính toaùn taøi saûn ñieàu chænh theo ruûi ro. 72 - Phöông phaùp phaân haïng noäi boä: phöông phaùp naøy chuû yeáu döïa vaøo ñaùnh giaù noäi boä cuûa ngaân haøng veà heä soá ruûi ro ñeå xaùc ñònh tyû leä voán caàn thieát. Tuy nhieân vaãn döïa vaøo uûy ban höôùng daãn cuûa Basel ñeå xaùc ñònh ruûi ro cho töøng loaïi taøi saûn bao goàm: Yeáu toá caáu thaønh ruûi ro: goàm caùc ñaùnh giaù veà heä soá ruûi ro (Xaùc suaát ruûi ro, toång soá tieàn cuûa moùn vay, soá tieàn cho vay coù khaû naêng thaát thoaùt, thôøi haïn cho vay hieäu quaû) do ngaân haøng töï tính toaùn. Phöông trình ruûi ro: coâng thöùc ñeå tính toaùn taøi saûn ñieàu chænh theo ruûi ro döïa vaøo caùc yeáu toá caáu thaønh theo ruûi ro. Möùc yeâu caàu voán toái thieåu: tieâu chuaån toái thieåu cho moät ngaân haøng söû duïng phöông phaùp phaân haïng noäi boä cho töøng loaïi taøi saûn. 3.3 GIAÛI PHAÙP GIAÛM TAÙC ÑOÄNG CUÛA QÑ493 ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT TÖØ NAY ÑEÁN 2010. Treân cô sôû chính saùch döï phoøng do Boä phaän quaûn lyù tín duïng xaây döïng töø nay ñeán 2010, ñeå chính saùch döï phoøng ñaûm baûo thaønh coâng vaø thöïc hieän khaû thi treân thöïc teá, Ngaân haøng Ñeä Nhaát caàn quan taâm moät soá giaûi phaùp sau: - Phaân loaïi ñuùng vaø ñuû caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï vaøo nhoùm 2. Ñaùnh giaù caùc khoaûn nôï suy giaûm khaû naêng traû nôï ñuùng thöïc teá, khoâng laïm duïng ñeå neù traùnh thueá thu nhaäp doanh nghieäp. - Caàn haïch toaùn chi phí döï phoøng cuï theå ñöôïc trích laäp töøng quyù vaøo chi phí kinh doanh, khoâng neù traùnh chôø lôïi nhuaän cuoái naêm môùi haïch toaùn ñuû theo qui ñònh nhaèm caân baèng thu chi. - Haïch toaùn khoaûn döï phoøng chung ngay trong naêm 2007 vaø 2008, phaân boå töøng naêm vaøo chi phí kinh doanh. - Xaây döïng heä thoáng xeáp haïng noäi boä trong naêm 2007, xeáp loaïi KH vaø ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng sau 3 thaùng keå töø ngaøy vay, trích laäp döï phoøng theo ñaùnh giaù cuûa Ngaân haøng ngay, khoâng chôø khi khoaûn nôï coù daáu hieäu suy giaûm. 73 - Khoâng ñònh giaù quaù cao TSTC, Ban ñieàu haønh caàn xaây döïng möùc giaù traàn ñoái vôùi töøng khu vöïc, töøng con ñöôøng ñeå aùp giaù taøi saûn khi cho vay. - Thöïc hieän ñuùng chính saùch trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng quaûn trò thoâng qua töøng naêm, khoâng laøm giaûm lôïi nhuaän ñeå aûnh höôûng ñeán chính saùch phaân chia coå töùc cuûa coå ñoâng. 3.4 CAÙC GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG : 3.4.1 ÑEÀ XUAÁT THAY ÑOÅI MOÄT SOÁ ÑIEÅM CUÛA QÑ 493 3.4.1.1 Thôøi ñieåm trích laäp döï phoøng ruûi ro: QÑ 493 phaân loaïi nôï theo 5 nhoùm vôùi tyû leä trích laäp laø 0%, 5%, 20%, 50% vaø100%. Thôøi ñieåm ñeå trích laäp laø cuoái moãi quyù vôùi ñieàu kieän coù nôï quaù haïn xaûy ra laø khoâng phuø hôïp. Neáu khoâng coù nôï quaù haïn xaûy ra coù nghóa laø khoâng coù vieäc trích laäp döï phoøng ruûi ro. Thöïc teá ruûi ro vaø tín duïng luoân toàn taïi vaø khoâng theå chia caét, neân khoâng theå loaïi tröø ñöôïc ruûi ro caû trong tröôøng hôïp khoâng coù nôï quaù haïn. Caàn thay ñoåi moät phaàn QÑ 493 laø caàn thöïc hieän vieäc trích laäp döï phoøng ngay caû khi nôï chöa bò quaù haïn, thaäm chí ngay caû khi môùi phaùt sinh cho vay. Caên cöù ñeå trích laäp cho caùc moùn nôï naøy coù theå döïa vaøo khoaûn nôï ñoù coù taøi saûn hay khoâng, coù taøi saûn thì tyû leä trích laäp thaáp hoaëc ngöôïc laïi; hoaëc treân cô sôû chaát löôïng töøng khoaûn nôï tín duïng toát hay xaáu döïa treân heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä. 3.4.1.2 Phaân loaïi nôï vaø haïch toaùn nôï theo tieâu chuaån quoác teá ñeå minh baïch tình hình taøi chính: coâng vieäc naøy ñoøi hoûi phaûi quaùn trieät ñuùng tieâu chí vaø caáu truùc phaân loaïi nôï. Vieäc phaân loaïi caùc khoaûn cho vay cuûa Ngaân haøng tröôùc heát phaûi döïa treân phaân tích keát hôïp 2 yeáu toá laø khaû naêng traû nôï vaø tình hình taøi chính cuûa KH, ñöôïc moâ phoûng theo sô ñoà: 74 Khaû naêng traû Tình nôï hình taøi chínhï Raát toát Toát Trung bình Trung bình yeáu Keùm Raát toát Nôï toát Nôï toát Nôï caàn chuù yù Nôï döôùi tieâu chuaån Nôï khoù ñoøi Toát Nôï toát Nôï toát Nôï caàn chuù yù Nôï khoù ñoøi Nôï khoù ñoøi Trung bình Nôï caàn chuù yù Nôïcaàn chuù yù Nôï döôùi tieâu chuaån Nôï khoù ñoøi Nôï maát voán Trung bình yeáu Nôï döôùi tieâu chuaån Nôï khoù ñoøi Nôï khoù ñoøi Nôï maát voán Nôï maát voán Keùm Nôï khoù ñoøi Nôï khoù ñoøi Nôï maát voán Nôï maát voán Nôï maát voán Ngoaøi ra ñeå ñaùnh giaù phaân loaïi nôï phuø hôïp, ngaân haøng phaûi keát hôïp ñaùnh giaù theâm moät soá tieâu thöùc sau cuûa khaùch haøng: naêng löïc taøi saûn maùy moùc vaø thieát bò phuïc vuï kinh doanh; naêng löïc quaûn lyù cuûa nhaø quaûn trò; chaát löôïng heä thoáng baùo caùo, thoâng tin vaø kieåm soaùt noäi boä; khaû naêng hieän taïi vaø trieån voïng saép tôùi veà thò tröôøng ñaàu ra vaø ñaàu vaøo; chính saùch cuûa nhaø nöôùc . 3.4.1.3 Phaân loaïi nhoùm nôï: Theo QÑ493 chia nôï thaønh 5 nhoùm so vôùi 4 nhoùm QÑ488 laø thaät söï khoâng caàn thieát, bôûi vì ôû QÑ493 xuaát hieän nôï nhoùm 2 vôùi nhöõng khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï ( hay coøn goïi laø nôï ñaõ ñöôïc gia haïn ) coù möùc trích laäp döï phoøng laø 5%. Soá tieàn trích laäp khoâng cao, neáu aùp duïng coâng thöùc, neân noù khoâng laøm taêng döï phoøng cuï theå cuûa Ngaân haøng. Tuy nhieân, noù laïi taïo ra ñieåm xaáu vì caùc khoaûn nôï gia haïn ñöôïc xem laø nôï quaù haïn. ÔÛ Ngaân haøng Ñeä Nhaát khi thöïc hieän phaân loaïi nhoùm nôï theo QÑ493 ngay töø Q2/2005 ñaõ gaây tyû leä nôï quaù haïn laø treân 30%, phaàn lôùn nôï quaù haïn do kyõ thuaät phaân loaïi nôï môùi. Thöïc teá nôï naøy vaãn ñaûm baûo khaû naêng traû nôï vaø coù chaát löôïng toát, quan heä vay uy tín nhöng vì thuû tuïc cho vay môùi phaûi thöïc hieän qua nhieàu coâng ñoaïn: xeùt duyeät, coâng chöùng, ñaêng kyù theá chaáp … maát thôøi gian, do vaäy giaûi phaùp gia haïn nôï ñeå KH coù thôøi gia 75 traû nôï laø bieän phaùp raát toát laïi ít toán thôøi gian maø ngaân haøng ñaõ löïa choïn. Tuy nhieân gaëp QÑ493 thì vöôùng. Theo taùc giaû vieäc phaân ñònh nhoùm nôï goàm 4 loaïi theo QÑ488 laø raát thöïc teá, khoaûng caùch cuûa caùc nôï quaù haïn goàm 0- 180, 181 – 360, treân 360 laø phuø hôïp thôøi gian ñaùnh giaù khaû naêng traû nôï. Trong phaân loaïi nôï cuûa QÑ493 thì nôï quaù haïn coù khoaûng caùch khaù ngaén 0-90, 90-180 … laø chöa ñuû thôøi gian ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä suy giaûm khaû naêng traû nôï vaø eùp ñaåy leân nhoùm nôï cao hôn ñeå taêng möùc trích laäp laø chöa caàn thieát ñoái hoaøn caûnh noäi taïi cuûa moät moùn nô. 3.4.1.4 AÙp duïng ñoàng thôøi 2 phöông phaùp phaân loaïi nôï: Hieän taïi QÑ493 quy ñònh TCTD phaân loaïi nôï theo moät trong hai phöông phaùp ñònh löôïng (aùp duïng ngay) hoaëc ñònh tính (phöông phaùp tieân tieán aùp duïng trong 3 naêm tôùi sau khi xaây döïng ñöôïc heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä). Tuy vaäy, ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng trong thôøi gian tôùi neân aùp duïng ñoàng thôøi 2 phöông phaùp treân, phöông phaùp ñònh löôïng xöû lyù nhanh nhôø aùp duïng coâng ngheä thoâng tin neân TCTD phaân loaïi vaø trích laäp kòp thôøi; phöông phaùp ñònh tính ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng chính xaùc hôn thoâng qua hoaït ñoäng kinh doanh vaø taøi chính cuûa KH. Sau khi phaân loaïi baèng 2 phöông phaùp treân, ñoái chieáu keát quaû phaân loaïi, neáu keát quaû theo phöông phaùp ñònh tính phaûi ñöa khoaûn nôï vaøo nhoùm ruûi ro cao hôn thì TCTD phaûi trích boå sung phaàn cheânh leäch. 3.4.1.5 Thay ñoåi coâng thöùc tính chi phí trích laäp: Coâng thöùc R = max[0,( A-C)] x r cho soá tieàn trích laäp nhoû neáu hieäu soá A-C nhoû vì söï coá tình trong ñaùnh giaù taøi saûn ñaûm baûo. Neân chaêng loaïi boû yeáu toá C hoaëc thay ñoåi caùch tính giaù trò C trong coâng thöùc treân ñeå vieäc trích laäp döï phoøng ñöôïc minh baïch hôn. 3.4.2 NHOÙM GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI CHÍNH PHUÛ: Vieäc xaây döïng xeáp haïng tín duïng noäi boä taïi caùc NHTM coøn gaëp nhieàu khoù khaên vì caùch tieáp caän caùc thoâng tin giuùp ñaùnh giaù, xeáp haïng tín duïng KH 76 nhö tình hình kinh doanh, taøi chính, taøi saûn, uy tín ñoái vôùi NHTM ñaõ giao dòch tröôùc ñaây … vaãn coøn nhieàu haïn cheá. Hieän nay, taïi Vieät Nam chæ môùi coù 1 coâng ty xeáp haïng tín nhieäm laø Vietnamnet ñöôïc thaønh laäp, tuy nhieân, khuoân khoå phaùp lyù cho hoaït ñoäng cuûa coâng ty xeáp haïng tín nhieäm trong nöôùc chöa hoaøn thieän, do ñoù, caùc NHTM chöa theå tham khaûo keát quaû xeáp haïng doanh nghieäp do coâng ty xeáp haïng tín nhieäm trong nöôùc thöïc hieän khi phaân tích ñaùnh giaù, xeáp haïng tín nhieäm. Vì vaäy, chính phuû caàn giao cho Boä taøi chính sôùm ban haønh khuoân khoå phaùp lyù cho hoaït ñoäng cuûa coâng ty xeáp haïng tín nhieäm. 3.4.3 NHOÙM GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI NGAÂN HAØNG NHAØ NÖÔÙC - Phoái hôïp vôùi caùc ñôn vò lieân quan thöôøng xuyeân toå chöùc caùc khoaù ñaøo taïo vaø boài döôõng kieán thöùc caäp nhaät cho boä phaän quaûn lyù ruûi ro taïi caùc NHTM ñeå naâng cao naêng löïc ñaùnh giaù, ño löôõng, phaân tích, kieåm soaùt ruûi ro tín duïng. Thöôøng xuyeân taäp huaán cho NHTM veà caùc tröôøng hôïp phaùt sinh môùi trong phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng ruûi ro. Höôùng xöû lyù vôùi caùc tröôøng hôïp cuï theå. Ñònh kyø haøng naêm toå chöùc caùc lôùp boài döôõng nghieäp vuï ñeå giaûi ñaùp thaéc maéc vaø vöôùng maéc trong quaù trình thöïc hieän trích laäp döï phoøng ruûi ro. - Caàn hoaøn thieän vaên baûn phaùp lyù, hoaøn chænh caùc thieáu soùt cuûa QÑ 493. Phoái hôïp cuøng Boä taøi chính, cô quan thueá coù qui ñònh cuï theå veà vieäc haïch toaùn döï phoøng vaøo chi phí kinh doanh, traùnh tình traïng NHTM laån traùnh thueá hoaëc ñieàu tieát thueá thu nhaäp doanh nghieäp theo höôùng coù lôïi cho ñôn vò. - Phoái hôïp vôùi Boä , ngaønh hoaøn thieän heä thoáng keá toaùn theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá ( IAS ). Xaây döïng caùc giaûi phaùp chính saùch ñeå hoaøn thieän phöông phaùp kieåm soaùt vaø kieåm toaùn noäi boä trong caùc TCTD vaø tieán tôùi theo caùc chuaån möïc quoác teá. - Naâng cao hôn nöõa chaát löôïng thoâng tin tín duïng taïi Trung taâm thoâng tin tín duïng cuûa NHNN nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu thoâng tin caäp nhaät vaø chính xaùc veà 77 KH. Coù nhöõng bieän phaùp tuyeân truyeàn thích hôïp ñeå caùc NHTM nhaän thaáy quyeàn lôïi vaø nghóa vuï trong vieäc cung caáp vaø söû duïng thoâng tin tín duïng. Theo ñoù: + CIC phaûi caäp nhaät ñöôïc söï phaân loaïi khaùch haøng theo töøng khoaûn nôï, ñaùnh giaù theo töøng nhoùm nôï cuûa khaùch haøng, chuaån hoùa caùc quy trình töï ñoäng xöû lyù döõ lieäu (Hieän chæ coù CIC môùi coù ñaày ñuû nhaát soá lieäu cuûa KH treân toaøn quoác, coù quan heä vôùi caùc haõng chuyeân thu nhaäp vaø cung caáp thoâng tin treân theá giôùi) + CIC phaûi ñöôïc giao nhieäm vuï thöïc hieän hoã trôï caùc toå chöùc, ñôn vò coù chöùc naêng vaø nhieäm vuï phaân loaïi, ñaùnh giaù caùc khoaûn nôï cuûa caùc khaùch haøng cuûa TCTD, ñöôïc quyeàn cung caáp keát quaû ñaùnh giaù phaân loaïi nôï cuûa TCTD , cuûa ñôn vò giaùm saùt coù chöùc naêng ñaùnh giaù nôï cho caùc TCTD. + CIC phaûi khaùch quan veà ñoä chuaån xaùc vaø giaù trò phaùp lyù cuûa thoâng tin, veà caùc loaïi nôï cuûa moät khaùch haøng vay taïi nhieàu TCTD. - Ñoái vôùi tröôøng hôïp ñaùnh giaù nôï moät KH vay nhieàu hoà sô taïi moät TCTD, NHNN caàn coù giaûi phaùp ñeå aùp duïng ñöôïc caùc chuaån möïc quoác teá veà ñaùnh giaù nôï, khoâng ñoàng nhaát möùc ñoä suy giaûm caùc khoaûn nôï cuøng 1 nhoùm neáu thöïc teá khoaûn nôï ñoù coøn coù theå thu ñöôïc. - NHNN caàn coù nhöõng quy ñònh cuï theå veà cô cheá ñaùnh giaù caùc loaïi nôï cuûa moät khaùch haøng vay taïi caùc TCTD khaùc nhau. Caàn thieát ban haønh hoaëc boå sung theâm moät soá ñieàu QÑ493 veà coâng taùc ñaùnh giaù nôï cuûa moät KH vay taïi nhieàu TCTD khaùc nhau. Coù bieän phaùp cheá taøi caùc TCTD vi phaïm khoâng phoái hôïp trong ñaùnh giaù nôï theo tieâu chuaån do NHNN ban haønh. Trong ñaùnh giaù caàn phaûi chuù troïng thoâng tin tín duïng do CIC cung caáp. 3.4.4 NHOÙM GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT: 3.4.4.1 Thaønh laäp boä phaän quaûn trò ruûi ro: Beân caïnh boä phaän quaûn lyù tín duïng, Ngaân haøng caàn thaønh laäp boä phaän quaûn trò ruûi ro chuyeân bieät veà tín duïng ñeå xaây döïng chieán löôïc quaûn trò ruûi ro, toå chöùc phaân loaïi caùc khoaûn vay theo möùc ñoä ruûi ro. Caùc khoaûn nôï xaáu ñöôïc taùch khoûi 78 nhaân vieân tín duïng chuyeån giao cho boä phaän quaûn trò ruûi ro tieán haønh phaân tích ñoái töôïng vay, leân phöông aùn traû nôï vaø cuûng coá hoà sô chuaån bò xöû lyù. Thoâng qua keát quaû phaân loaïi nôï töøng khoaûn nôï, boä phaän quaûn trò ruûi ro tieán haønh phaân tích theo nhoùm khaùch haøng, thaønh phaàn kinh teá, ngaønh kinh teá, khu vöïc nhaèm xaùc ñònh khuynh höôùng ruûi ro, qua ñoù xaùc ñònh giôùi haïn tín duïng cho töøng nhoùm khaùch haøng, thaønh phaàn kinh teá, ngaønh kinh teá, khu vöïc phuø hôïp vôùi möùc ñoä ruûi ro maø Ngaân haøng chaáp nhaän ñöôïc. Boä phaän quaûn trò ruûi ro phaân loaïi nôï theo phöông phaùp ñònh löôïng chính xaùc vaø kòp thôøi haøng quyù, xaùc ñònh ñuùng chaát löôïng tín duïng ñeå laøm cô sôû trích laäp döï phoøng ruûi ro. Sau ñoù, aùp duïng phöông phaùp ñònh tính nhaèm ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng chính xaùc hôn, khi keát quaû phaân loaïi theo phöông phaùp ñònh tính phaûi ñöa khoaûn nôï vaøo nhoùm ruûi ro cao hôn thì TCTD phaûi trích laäp boå sung phaàn cheânh leäch. Boä phaän quaûn trò ruûi ro tö vaán cho nhaân vieân tín duïng khi thöïc hieän taùi thaåm ñònh nhöõng khoaûn vay lôùn, phöùc taïp ñoàng thôøi coøn coù nhieäm vuï quaûn trò ruûi ro ñoái vôùi töøng nhaân vieân tín duïng. Tröïc tieáp ñeà xuaát söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 5 vaø caùc tröôøng hôïp doanh nghieäp bò giaûi theå, phaù saûn theo quy ñònh cuûa phaùp luaät hoaëc caù nhaân bò cheát, maát tích. Toå chöùc phaân tích cô caáu tín duïng, laäp baûng toång keát tyû leä nôï khoâng thu hoài ñöôïc ít nhaát 5 naêm trôû laïi, ñaùnh giaù tyû leä nôï khoù thu hoài theo ngaønh kinh teá, nhoùm khaùch haøng…. ñeå ñieàu chænh chính saùch cho vay phuø hôïp. 3.4.4.2 Nhanh choùng thöïc hieän baûo hieåm ruûi ro tín duïng Coù nhieàu bieän phaùp vaø kyõ thuaät phoøng ngöøa ruûi ro khaùc nhau nhö: Hoaøn thieän quy trình cho vay, taêng cöôøng giaùm saùt voán vay, löïa choïn khaùch haøng, trích laäp döï phoøng ruûi ro... nhöng caùc phöông phaùp treân chæ phaùt huy trong moät giôùi haïn nhaát ñònh. Moät giaûi phaùp mang tính khaû thi maø caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ vaø ñang thöïc hieän ñoù laø baûo hieåm ruûi ro tín duïng. 79 Baûo hieåm ruûi ro tín duïng ñöôïc thöïc hieän ngay sau khi moät hôïp ñoàng tín duïng ñöôïc kyù keát vôùi söï tham gia cuûa caùc coâng ty baûo hieåm chuyeân nghieäp. Baûo hieåm tín duïng trôû thaønh laù chaén kinh teá thaät söï cho caùc NHTM buø ñaép kòp thôøi nhöõng ruûi ro tín duïng xaûy ra vaø ñaûm nhaän coâng vieäc coøn laïi lieân quan ñeán xöû lyù nôï thay cho NHTM, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho NHTM yeân taâm kinh doanh. 3.4.4.3 Thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn Quaûn lyù ruûi ro tín duïng laø moät quaù trình lieân tuïc dieãn ra töø ñaàu cho ñeán cuoái goàm: bieän phaùp phoøng choáng, giaûi phaùp quaûn lyù vaø xöû lyù ruûi ro… trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM. Tuy nhieân, treân thöïc teá ruûi ro tín duïng vaãn xaûy ra, xuaát phaùt töø nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan laãn chuû quan. Do ñoù, vieäc xöû lyù khoaûn vay khi coù ruûi ro laø raát caàn thieát vaø söï ra ñôøi cuûa moät thò tröôøng mua baùn khoaûn nôï cuõng nhö vieäc thaønh laäp caùc coâng ty mua baùn nôï cuûa chính caùc ngaân haøng hay coâng ty mua baùn nôï ñoäc laäp seõ goùp phaàn giaûi quyeát hieäu quaû vaán ñeà naøy. Noù giuùp chuyeån giao ruûi ro ngaân haøng sang 1 ñôn vò ñoäc laäp ñeå xöû lyù chuyeân nghieäp vaø hieäu quaû hôn. 3.4.4.4 Xaây döïng heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä phuø hôïp hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng vaø thoâng leä quoác teá: • Muïc ñích : Laø moät coâng cuï giaùm saùt vaø kieåm tra tín duïng quan troïng nhaèm hoã trôï cho NH trong vieäc ra caùc quyeát ñònh tín duïng. Heä thoáng giuùp theo doõi nhöõng daáu hieäu ruûi ro ñeå coù nhöõng chính saùch KH vaø quyeát ñònh caáp tín duïng nhaèm naâng cao chaát löôïng cho vay cuûa NH. • Cô sôû xaây döïng : Heä thoáng xeáp haïng tín duïng döïa treân phöông phaùp so saùnh caùc soá lieäu ñònh löôïng, soá lieäu ñònh tính thöïc teá cuûa khaùch haøng vôùi caùc soá lieäu chuaån ôû trong baûng chaám ñieåm. Soá lieäu naøy döïa treân cô sôû keát quaû nghieân cöùu, kinh nghieäm phaân tích ñaùnh giaù keát hôïp vôùi coâng taùc thoáng keâ cuûa caùc chuyeân gia taøi 80 chính veà lónh vöïc ngaønh ngheà kinh doanh, loaïi hình toå chöùc. Caàn löu yù laø caùc soá lieäu chuaån naøy chæ mang tính töông ñoái ñeå tham khaûo . Xeáp haïng laø moät caùch löôïng hoùa caùc chæ tieâu nhaèm giuùp nhaân vieân tín duïng coù theå so saùnh söï khaùc nhau giöõa caùc khaùch haøng. Moãi tieâu chí seõ coù söï phuø hôïp vaø quan troïng khaùc nhau ñoái vôùi töøng khaùch haøng. Do ñoù, heä thoáng seõ aùp duïng caùc troïng soá khaùc nhau vôùi töøng tieâu chí. Heä thoáng chaám xeáp haïng tín duïng söû duïng heä thoáng thang ño khoaûng caùch ñeå laøm cô sôû cho vieäc chaám ñieåm. Ñaây laø loaïi thöôùc ño khoâng chæ saép xeáp theo thöù töï maø coøn phaân bieät thaønh nhöõng khoaûng caùch baèng nhau. * Caùc yeáu toá cuûa heä thoáng xeáp haïng - Yeáu toá taøi chính, yeáu toá phi taøi chính - Yeáu toá moâi tröôøng kinh doanh - Yeáu toá thò phaàn, thöông hieäu, uy tín vaø qui moâ kinh doanh. - Yeáu toá con ngöôøi, heä thoáng quaûn trò, ñieàu haønh - Yeáu toá taøi saûn: voán chuû sôû höõu, nhaø xöôûng, ñaát ñai, maùy moùc thieát bò … 3.4.4.5 Ban haønh soå tay tín duïng: Caàn sôùm nghieân cöùu soaïn thaûo vaø ban haønh soå tay tín duïng. Soå tay tín duïng phaûi ñöôïc xem laø coâng cuï quaûn lyù, ñöôïc ñieàu chænh vaø ñoåi môùi theo höôùng quaûn trò ruûi ro vaø xaây döïng theo qui chuaån ñeå phaûn aùnh ñuùng caùc caùc tieâu chí ruûi ro cuûa QÑ 493 thöïc teá, chöù khoâng phaûi laø 493 danh nghóa theo heä thoáng baùo caùo vaø coøn nhieàu khe hôõ nhö hieän nay. Trong chöông trình taùi cô caáu nghieäp vuï caùc NHTM tôùi ñaây, Ngaân haøng caàn phaûi taäp trung maïnh vaøo caáu phaàn naøy. 3.4.4.6 Tích cöïc aùp duïng caùc khuyeán nghò cuûa Uyû ban Basel veà giaùm saùt ngaân haøng, taäp trung vaøo 25 tieâu chí maø caùc Ngaân haøng thöông maïi caàn quan taâm. 3.4.4.7 Xaây döïng heä thoáng thoâng tin tín duïng noäi boä: thaønh laäp boä phaän quaûn lyù vaø giaùm saùt chaát löôïng tín duïng toaøn heä thoáng ngaân haøng coøn goïi laø “Trung taâm phoøng ngöøa ruûi ro”, thöôøng xuyeân cung caáp thoâng tin cho caùc chi 81 nhaùnh/Phoøng giao dòch veà nhöõng KH coù quan heä tín duïng vôùi nhieàu TCTD, vôùi chính ngaân haøng, phaân tích ñaùnh giaù KH töø caùc thoâng tin thu thaäp ñöôïc. Beân caïnh ñoù, trung taâm thoâng tin cuõng caàn cung caáp theâm veà caùc thoâng tin giaù caû thieát bò, möùc ñaàu tö ñoái vôùi caùc döï aùn cuï theå … ñeå caùc chi nhaùnh, phoøng giao dòch tham khaûo. 3.4.4.8 Xaây döïng chöông trình quaûn lyù: nhanh choùng thöïc hieän ñoåi môùi coâng ngheä thoâng tin, xaây döïng chöông trình quaûn lyù rieâng theo QÑ493 ñeå giaùm saùt vaø kòp thôøi theo doõi caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn coù khaû naêng traû nôï ñeå coâng taùc tính toaùn vieäc trích laäp döï phoøng khoâng bò sai soùt, nhaàm laãn vaø mang tính chuyeân nghieäp hôn. 82 KEÁT LUAÄN Trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng coù nhieàu yeáu toá khaùch quan vaø chuû quan mang laïi ruûi ro, nhieàu yeáu toá baát khaû khaùng neân khoâng traùnh khoûi ruûi ro. Chính vì vaäy, haøng naêm caùc NHTM ñöôïc pheùp vaø caàn phaûi trích laäp quyõ buø ñaép ruûi ro haïch toaùn vaøo chi phí. Trong quaûn trò ngaân haøng, quaûn trò ruûi ro laø moät noäi dung quan troïng maø caùc caáp laõnh ñaïo phaûi ñaëc bieät quan taâm, noù laø thöôùc ño naêng löïc “ soáng “ hay “cheát” cuûa moät NHTM. Ñieàu quan troïng khi hoäi nhaäp kinh teá, gia nhaäp WTO, thì vieäc NHNN ban haønh vaø cho thöïc thi QÑ493 trong phaân loaïi vaø trích laäp döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng ñöôïc xem laø moät böôùc tieán ban ñaàu trong tieáp caän an toaøn voán, khoâng chæ nhaèm muïc ñích phaân loaïi nôï, maø coøn nhaèm ñaùnh giaù ruûi ro khoaûn vay, quaûn lyù chaát löôïng tín duïng. Laøm saïch caùc moùn nôï xaáu treân baûng toång keát taøi saûn cuûa caùc NHTM laø bieän phaùp haøng ñaàu ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh, naêng löïc taøi chính treân böôùc ñöôøng hoäi nhaäp. Vôùi mong muoán ñoùng goùp vaøo coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát, taùc giaû ñaõ choïn ñeà taøi “ Trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh taïi Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát” laøm ñeà taøi luaän vaên thaïc só cuûa mình. Luaän vaên ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû môùi nhö sau: (1). Phaân tích vieäc aùp duïng caùc chuaån möïc môùi veà phaân loaïi nôï, quaûn lyù khoaûn vay vaø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát. (2). Ñaët coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát trong moái quan heä so saùnh vôùi heä thoáng NHTMVN, NHTM taïi TPHCM vaø caùc ngaân haøng TMCP khaùc coù qui moâ lôùn, vöøa vaø nhoû . (3). Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp thöïc hieän ñeå naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro vaø giaûi phaùp phaùt trieån coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng. Luaän vaên coù nhöõng haïn cheá nhö sau: 83 (1). Chæ môùi ñi saâu vaøo noäi taïi cuûa 1 ñôn vò laø Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát. Chöa môû roäng ñeà taøi sang toaøn heä thoáng Ngaân haøng TMCP, TMNN … (2). Chöa ñeà caäp toaøn boä thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng, bieän phaùp haïn cheá vaø xöû lyù RRTD ngoaøi bieän phaùp trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro trong moái quan heä taùc ñoäng vôùi bieän phaùp treân. (3) Chöa bao quaùt ñöôïc toaøn boä quaù trình quaûn trò ruûi ro cuûa heä thoáng ngaân haøng trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi. Do kinh nghieäm vaø kieán thöùc trong lónh vöïc ngaân haøng coøn nhieàu haïn cheá, taùc giaû khoâng theå traùnh khoûi caùc thieáu soùt khi thöïc hieän luaän vaên. Ñaây laø moät ñeà taøi raát thöïc tieãn ñoøi hoûi söï tìm toøi hoïc hoûi vaø aùp duïng töø thöïc teá lieân tuïc nhaèm mang laïi söï oån ñònh vaø an toaøn cho hoaït ñoäng thöôøng ngaøy cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi, vaø moät trong nhöõng vaán ñeà maø baûn thaân taùc giaû seõ tieáp tuïc nghieân cöùu laø “Caùc phöông phaùp vaø coâng cuï ño löôøng ruûi ro tín duïng aùp duïng theo Basel II ”. Vaán ñeà naøy khoâng laï, khoâng môùi vôùi caùc ngaân haøng cuûa caùc nöôùc tieân tieán treân theá giôùi nhöng ñoái vôùi caùc ngaân haøng cuûa chuùng ta thì vieäc hieåu vaø aùp duïng vaãn chöa ñöôïc caùc ngaân haøng quan taâm ñuùng möùc. Xin chaân thaønh caùm ôn Quyù Thaày Coâ Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá Thaønh Phoá Hoà Chí Minh ñaõ nhieät tình giaûng daïy vaø höôùng daãn trong suoát khoùa hoïc vôùi raát nhieàu kieán thöùc, thoâng tin boå ích, thieát thöïc. Xin chaân thaønh caùm ôn Thaày Traàn Huy Hoaøng ngöôøi ñaõ heát loøng giuùp ñôõ taùc giaû hoaøn thaønh luaän vaên naøy. Vì thôøi gian ngaén, trình ñoä coøn nhieàu haïn cheá neân luaän vaên coøn nhieàu maët chöa hoaøn thieän vaø ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thöïc teá. Vì vaäy, trong caùc nghieân cöùu sau, taùc giaû seõ coá gaéng ñi saâu vaøo khaûo saùt, phaân tích caùc ñieåm haïn cheá neâu treân, ñoàng thôøi taùc giaû cuõng raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù chaân tình cuûa Quyù Thaày Coâ, caùc baïn hoïc vieân vaø nhöõng ai quan taâm ñeán vaán ñeà quaûn trò ruûi ro ngaân haøng ñeå coâng taùc quaûn trò ngaân haøng ngaøy moät toát hôn . (TP.HCM 10/2006) 84 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Nhoùm taùc giaû do TS. Phaïm Thanh Bình chuû bieân (2005), coâng trình khoa hoïc “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa heä thoáng NHTMVN trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø quoác teá ”. 2. Nguyeãn Thò Caønh (2004), Phöông phaùp vaø phöông phaùp luaän nghieân cöùu khoa hoïc kinh teá, NXB Ñaïi hoïc quoác gia TP.HCM, TP.Hoà Chí Minh. 3. Nguyeãn Ñaêng Dôøn (chuû bieân), Hoaøng Ñöùc, Traàn Huy Hoaøng, Traàm Xuaân Höông, Nguyeãn Quoác Anh (2000), “Tín Duïng Ngaân Haøng”, NXB Thoáng Keâ. 4. Traàn Huy Hoaøng (2003), “Quaûn trò ngaân haøng thöông maïi”, Nhaø xuaát baûn Thoáng Keâ. 5. Ngoâ Höôùng ( chuû bieân ) (2001), “Giaùo trình Lyù thuyeát tieàn teä vaø ngaân haøng”, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ. 6. Phaïm Linh (2005), “Naâng cao chaát löông cuûa heä thoáng quaûn lyù ruûi ro taïi caùc Ngaân haøng TMVN ”, Luaän vaên thaïc só, Tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá TPHCM. 7. Luaät NHNN, Luaät caùc TCTD, Quyeát ñònh 493, Quyeát ñònh 488, caùc Nghò ñònh Thoâng tö lieân boä ... 8. NHNN CN TPHCM ( 2006 ), Baùo caùo sô keát hoaït ñoäng ngaân haøng treân ñòa baøn TPHCM 6 thaùng naêm 2006, baùo caùo thöôøng nieân naêm 2004 - 2005, taøi lieäu taäp huaán QÑ493 cho caùc Ngaân haøng treân ñòa baøn TPHCM. 9. Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát caùc naêm 1997 - 2006 10. Taïp chí ngaân haøng caùc naêm 2004 – 2006. 11. Taïp chí Kinh teá phaùt trieån caùc naêm 2005, 2006. 12. Fiona Mann & Ian Michael – Bank of England, “ Dynamic provisioning: issues & application”, baûn dòch cuûa Vieät Duõng – Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam. 13. Thoâng tin Internet, saùch baùo khaùc .

Các file đính kèm theo tài liệu này:

45599.pdf