Luận văn Vận dụng phương pháp dạy học nhóm để dạy một số bài mới và bài tập toán học ở trung học phổ thông

âu 8: Trong các đường thẳng sau, đường thẳng nào vuông góc với đường thẳng ∆ có phương trình: x − 4y + 5 = 0. a) 2x + 3y = 1 b) x + y = 0 c) 4x + y = 0 d) –x – 4y – 2 = 0 Câu 9: Cho 2 đường thẳng 1d : 2x y 1 0+ + = 2d : x 2y 6 0− + + = Gọi α là góc giữa 1 2d ;d . Khi đó cosα bằng: GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 23 a) 0 b) 1 2 c) 3 2 d) 2 2 Câu 10: Cho 2 đường thẳng d : x my 2 0− + = : x 2y 3 0∆ + + = Khi đó: m bằng bao nhiêu trong các kết quả sau đây để d tạo với ∆ một góc 090 a) m = 2 b) m = -1 c) m = -2 d) m = 1 2 Câu 11: Cho điểm A(3; 4) và đường thẳng d: x −2y + 1 = 0. Khi đó khoảng cách từ A đến d là: a) 4 5 b) 4 5 − c) 1 d) -1 Câu 12: Cho đường thẳng ∆ có phương trình tham số x 3 t y 2 4t = − +⎧⎨ = −⎩ . Khoảng cách từ I(1; 2) đến ∆ bằng: a) 16 17 b) 15 16 c) 5 17 d) 1 16 Cho 2 đường thẳng : 3 2 1 0x y∆ + − = ' : x my m 0∆ − + − = Câu 13: ∆ song song với '∆ khi m bằng: a) 2 3 b) 2 3 − c) 3 2 d) 3 2 − Câu 14: ∆ cắt '∆ khi đó m được chọn là: a) 2m 3 ≠ b) 3m 2 ≠ c) 2m 3 ≠ − d) 3m 2 ≠ − GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 24 Câu 15: ∆ vuông góc với '∆ khi m bằng: a) 1m 2 = b) 1m 2 = − c) 2m 3 = d) 3m 2 = Câu 16: Khi m = 1, côsin của góc giữa ∆và '∆ là: a) 1 26 − b) 1 26 c) 2 26 d) 3 26 Câu 17: Khoảng cách từ gốc toạ độ O(0; 0) đến '∆ bằng: a) 2 m 1 m+ b) 2 m 1 m − + c) 2 m 1 m+ d) 0 Câu 18: Xét 4 đường thẳng: 1 : 3x 4y 25 0;∆ + − = 2 : 3x 4y 25 0;∆ − + = 3 : 4x 3y 25 0;∆ + + = 4 : 4x 3y 25 0.∆ − − = Đường thẳng nào qua điểm A(-1; 7) và thỏa khoảng cách từ gốc O đến đường thẳng đó bằng 5. a) 1∆ b) 2∆ c) 3∆ d) 4∆ Câu 19: Cho hai đường thẳng: 1 : mx 2y m 0;∆ − − = 2 : (m 1)x my 1 0.∆ + + − = Để 1∆ cắt 2∆ tại A(1;0) thì chọn tham số m là: a) m = −1 b) m = 1 c) m = 0 d) Không có m. Câu 20: Cho hai đường thẳng: 21 : (m 3)x 2y m 1 0;∆ − + + − = 22 : x my m 2m 1 0.∆ − + + − + = GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 25 Để 1∆ cắt 2∆ , tham số m được chọn là: a) m 0≠ b) m 1≠ − c) m 3≠ d) m 1 m 2 ≠⎧⎨ ≠⎩ BÀI TẬP TỰ LUẬN: Câu 21: Tìm bán kính của đường tròn tâm C(−2;−2) tiếp xúc với đường thẳng : 5x 12y 10 0∆ + − = . Câu 22: Viết phương trình tổng quát của ∆ nếu biết ∆ đi qua điểm M(2; 5) và cách đều 2 điểm A(-1; 2), B(5; 4) Câu 23: Cho điểm I(1; 2). Hãy lập phương trình của đường thẳng qua I và chắn trên hai trục toạ độ hai đoạn có độ dài bằng nhau. Câu 24: Cho đường thẳng d : 3x 4y 5 0+ − = . Viết phương trình đường thẳng ∆ , biết ∆ song song với d và ∆ chắn trên hai trục tạo độ tại hai điểm A và B sao cho d(O;∆ ) = 5. Câu 25: Cho tam giác ABC biết phương trình cạnh AB : 7x y 4 0− + = ; đường cao AH : 2x y 4 0+ − = ; đường cao BH : x y 2 0− − = . Viết phương trình cạnh AC. - Thời gian thực hiện: 2 tiết. ™ Bước 1: Thành lập nhóm Đối với nội dung ôn tập này ta có thể tổ chức hoạt động nhóm 2 lần. - Lần 1: Ta chia lớp làm 6 nhóm. Như vậy sẽ có 5 nhóm, mỗi nhóm thực hiện 4 câu; và một nhóm thực hiện 5 câu. - Lần 2: Ta đánh số thứ tự đối với từng thành viên ở mỗi nhóm. Khi đó các thành viên có cùng số thứ tự sẽ lập thành một nhóm mới. Tùy thuộc vào số lượng học sinh trong lớp mà ta có các nhóm lớn nhỏ khác nhau. VD: áp dụng chia nhóm đối với lớp 50 học sinh. - Lần 1: Chia lớp làm 6 nhóm. Như vậy ta được: 4 nhóm (mỗi nhóm gồm 8 thành viên) 2 nhóm (mỗi nhóm gồm 9 thành viên) - Lần 2: Ta đánh số thứ tự từ 1 đến 8 ở mỗi nhóm. Ở nhóm có 9 thành viên ta sẽ cho 2 thành viên được đánh cùng số thứ tự (chẳng hạn ở nhóm một ta cho 2 thành viên có cùng số thứ tự 1, ở nhóm hai ta cho 2 thành viên có cùng số thứ tự là 2). Các thành viên có cùng số thứ tự sẽ lập thành một nhóm mới. Như vậy ta được 8 nhóm trong đó: Được 6 nhóm, mỗi nhóm gồm 6 thành viên. Và 2 nhóm, mỗi nhóm gồm 7 thành viên. ™ Bước 2: Lập kế hoạch GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 26 - Lần 1: Nhóm 1: Thực hiện câu 1, 2, 3, 21 Nhóm 2: Thực hiện câu 4, 5, 6, 22 Nhóm 3: Thực hiện câu 7, 8, 9, 23 Nhóm 4: Thực hiện câu 10, 11, 12, 24 Nhóm 5: Thực hiện câu 13, 14, 15, 25 Nhóm 6: Thực hiện câu 16, 17, 18, 19, 20 Yêu cầu là mỗi thành viên trong nhóm đều tự giải các câu mà giáo viên đã phân công cho nhóm. Sau đó mới thống nhất và trao đổi với nhau những bài mà cá nhân không giải được. Mục tiêu đặt ra là mỗi thành viên đều nắm vững các bài của nhóm mình. Thời gian thực hiện là 15’. - Lần 2: Các thành viên được lập từ các nhóm khác nhau nên mỗi em sẽ nắm vững những bài khác nhau (do hoạt động ở nhóm trước). Nhiệm vụ của mỗi thành viên là sẽ truyền đạt lại phần mình biết cho tất cả các thành viên khác trong nhóm. Mục tiêu đặt ra là các thành viên đều giải được tất cả nội dung ôn tập. Thời gian thực hiện là 45’. Trung bình mỗi thành viên trong nhóm sẽ trình bày phần của mình hơn 7’. ™ Bước 3: Thực hiện kế hoạch - Trong quá trình thực hiện, các thành viên phải thực hiện thật sự nghiêm túc, nắm vững phần bài tập mình được giao nhất là ở lần hoạt động đầu. Như vậy ở lần hai các em sẽ trình bày được rõ ràng giúp các bạn tiếp thu nhanh và chính xác. - Giáo viên luôn theo dõi các nhóm thực hiện, đảm bảo không gây mất trật tự nhất là ở hoạt động nhóm lần 2. ™ Bước 4: Hoàn thành hoạt động - Các thành viên sẽ kiểm tra lại toàn bộ kết quả mà nhóm mình đạt được. - Đối với bài tập tự luận cần có sự trình bày chặt chẽ, chính xác. - Đối với bài tập trắc nghiệm cần có kết quả chính xác đồng thời cũng có lời giải thích. ™ Bước 5: Đánh giá. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 27 Đối với hình thức phân nhóm này, ta đánh giá kết quả chung cho cả nhóm. Vì ở đây kết quả cuối cùng mà nhóm đạt được đều do sự đóng góp tích cực của tất cả các thành viên. Cho mỗi nhóm lên trình bày kết quả của nhóm mình, và sự đóng góp của một thành viên trong nhóm cũng sẽ được tính vào kết quả chung cho cả nhóm. Cần chú ý đánh giá cách trình bày đối với các bài tập tự luận. 2.2. Ôn tập chương IV: Giới hạn Nội dung ôn tập: Gồm 30 câu trắc nghiệm sau: Câu 1: Kết quả của giới hạn: (n 1)(2n 1)lim (3n 2)(n 3) + − + + là: a) - 3 1 b) 2 1 c) 3 2 d) ∞ Câu 2: Kết quả của giới hạn: 2n n 1lim 2n 1 − + − là: a) 2 1 b) 1 2 − c) 0 d) +∞ Câu 3: Kết quả của giới hạn: 2lim( n n n)+ − là: a) 0 b) −∞ c) 1 2 − d) 2 1 Câu 4: Cho dãy n(u ) với n 2 1 2 ... nu 2n 1 + + += − thì nlim u bằng: a) 1 4 b) 2 1 c) +∞ d) Không tồn tại Câu 5: Kết quả của giới hạn: 3 2 1 3nlim n n n +⎛ ⎞⎛ ⎞+⎜ ⎟⎜ ⎟⎝ ⎠⎝ ⎠ là: GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 28 a) 0 b) 1 c) -1 d) +∞ Câu 6: Kết quả của giới hạn: n 2n 1lim n +⎛ ⎞⎜ ⎟⎝ ⎠ là: a) e b) e c) 2e d) +∞ Câu 7: Kết luận nào sau đây là đúng? a) Một dãy số hội tụ thì đơn điệu. b) Nếu dãy n(u ) tăng thì nlim(u ) = +∞ . c) Mọi dãy số giảm và bị chặn dưới thì hội tụ. d) nlim q 0= với mọi q. Câu 8: Cho 2 n sin nA lim n 1 = + . Khi đó: a) A = 0 b) A =+∞ c) A = 1 d) A không xác định. Câu 9: Cho 2 2 2 2 1 2 3 n 1M lim ... n n n n −⎛ ⎞= + + + +⎜ ⎟⎝ ⎠ . Khi đó: a) M = +∞ b) M = 0 b) M = 1 b) M = 1 2 Câu 10: Cho ( )N lim n 1 n= + − . Khi đó: a) N = 1 b) N = 0 c) N = +∞ d) N không xác định. Câu 11: Kết quả của giới hạn: ∞→xlim 2 2 271 345 xx xx +− −+ là: GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 29 a) - 2 3 b) 0 c) 2 5 d) ∞ Câu 12: Kết quả của giới hạn : 2 2x 2 x 4lim x 3x 2→ − − + là: a) -2 b) 1 c) 0 d) 4 Câu 13: Kết quả của giới hạn: 49 32lim 27 − −− → x x x là : a) - 49 2 b) - 56 1 c) 7 2 d) ∞ Câu 14: Kết quả của giới hạn: 3 2x 1 x 1lim x 3 2→− + + − là: a) - 3 2 b) 3 1 c)7 d)10 Câu 15: Kết quả của giới hạn: 2 x lim (x x x 1)→−∞ + − + là: a) 0 b) −∞ c) 1 d) -1 Câu 16 : Kết quả của giới hạn: 4 x 0 1lim(x cos ) x→ là: a) 0 b) 1 c) -1 d) +∞ GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 30 Câu 17 : Kết quả của giới hạn: 2x xlim sin x→−∞ là: a) 1 b) 0 c) +∞ d) Không xác định Câu 18: Kết quả của giới hạn: 2 x 0 1lim x sin x→ là: a) +∞ b) −∞ c) 0 d) 1 Câu 19: Kết quả của giới hạn: 2 3x 5cos x xlim x 1→+∞ + + là: a) 0 b) +∞ c) −∞ d) 1 Câu 20: Cho M= 2 x lim (x x x 1→±∞ + − + . Khi đó M bằng: a) M = +∞ b) M = 1 2 c) M = 0 d) M = ⎧+∞ → +∞⎪⎨ → −∞⎪⎩ neáu x 1 neáu x 2 Câu 21: Cho M = ( )2 2xlim x x x 1→±∞ − − + . Khi đó M bằng: a) M = 0 b) M = −∞ c) M = ⎧− → +∞⎪⎪⎨⎪ → −∞⎪⎩ 1 neáu x 2 1 neáu x 2 d) M = ⎧ → +∞⎪⎪⎨⎪− → −∞⎪⎩ 1 neáu x 2 1 neáu x 2 Câu 22: Cho hàm số : ⎧ − ≠⎪= −⎨⎪ + =⎩ 2x 25  neáu   x 5 f(x) x 5 2a 1   neáu   x 5 GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 31 Để hàm số trên liên tục trên R thì giá trị của a là: a) 2 b) 2 7 c) 4 d) 2 9 Câu 23: Cho hàm số : ⎧ − ≠⎪= −⎨⎪ =⎩ 2x 16  neáu   x 4f(x) x 4 9           neáu    x 4 Câu nào sau đây đúng: a) Hàm số trên liên tục tại x = 4 b) Hàm số trên không xác định tại x=4 c) Hàm số trên gián đoạn tại x = 4 d) Hàm số trên liên tục trên R . Câu 24: Kết luận nào sau đây là sai? a) 3y x= liên tục trên R b) 2y sin x x= + liên tục trên R c) y tan x= liên tục trên (0; )π d) 1y x = liên tục trên (0; )+∞ Câu 25: Cho 2 2 x 1 1(x 0)f (x) x A (x 0) ⎧ + −⎪ ≠= ⎨⎪ =⎩ f (x) liên tục trên R khi: a) A=0 b) A=1 c) A= 1 2 d) A= 1 2 − Câu 26: Cho 2 1 cos x (x 0) f (x) x A (x 0) −⎧ ≠⎪= ⎨⎪ =⎩ Để f (x) liên tục trên R thì: a) A = −1 b) A = 1 GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 32 c) A = 0 d) A = 1 2 Câu 27: Cho 3 1 x 1(x 0)g(x) x B (x 0) ⎧ + − ≠⎪= ⎨⎪ =⎩ g(x) liên tục tại x = 0 khi: a) B = 1 3 b) B = 1 3 − c) B = 0 d) B = +∞ Câu 28: Cho ⎧ − − ≠ −⎪= ⎨ +⎪ = −⎩ 3x 3x 2 neáu x 1f(x) x 1 A         neáu  x 1 Để f(x) liên tục trên R thì: a) A = 0 b) A = −1 c) A = 6 d) Xác định với mọi A. Câu 29: Cho ⎧ ≥⎪= ⎨ − <⎪⎩ 2x neáu x 1f(x) 2x 1  neáu  x 1 . Khi đó: a) f(x) gián đoạn tại x = 1 b) f(x) chỉ liên tục trên [1; )+∞ c) f(x) chỉ liên tục trên ( ;1)−∞ d) f(x) liên tục trên R. Câu 30: Cho x 4 2 (x 0)f (x) x m (x 0) ⎧ + − <⎪= ⎨⎪ ≥⎩ f(x) liên tục tại x = 0 khi: a) m = 0 b) m = ∞ c) m = 1 4 d) m = 1 2 Thời gian: 2 tiết. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 33 ™ Bước 1: Thành lập nhóm Để đảm bảo tất cả các học sinh yếu đều tham gia giải bài tập, ta phân nhóm tăng dần sau mỗi lần lập nhóm mới. - Lần 1: Lập nhóm gồm hai học sinh ngồi cạnh nhau. - Lần 2: Ghép hai nhóm thành một ta được nhóm mới gồm 4 học sinh (các em này vẫn ngồi cạnh nhau, không cần di chuyển chỗ ngồi). - Lần 3: Tiếp tục ta ghép hai nhóm cạnh nhau thành một nhóm mới gồm 8 học sinh. ™ Bước 2: Lập kế hoạch - Ở lần 1, các nhóm có thể thực hiện tùy ý những bài mà mình có khả năng. Yêu cầu là mỗi nhóm phải hoàn thành từ 50% số bài tập đưa ra. Do đó đòi hỏi mỗi thành viên trong nhóm phải tích cực hoạt động. Thời gian thực hiện là 30’. Trung bình mỗi câu thực hiện trong 2’. - Ở lần 2, các em cần đối chiếu để bổ sung những câu chưa hoàn thành. Và mục tiêu đặt ra là các nhóm cần hoàn thành trên 70% số bài tập đưa ra. Thời gian thực hiện là 15’. - Yêu cầu ở lần 3 là các nhóm cần hoàn thành toàn bộ bài tập đưa ra. Thời gian thực hiện là 20’. - Thời gian còn lại, các nhóm sẽ trình bày kết quả mình đạt được: + Tất cả các nhóm sẽ lên trình bày đáp án, từ đó các nhóm có thể đối chiếu lại với nhau. + Giáo viên gọi bất kỳ học sinh giải thích những câu khó, những câu mà các nhóm làm sai hoặc chưa thống nhất với nhau. ™ Bước 3: Thực hiện kế hoạch - Về học sinh: + Các em có thể cùng nhau tìm ra hướng giải của từng bài tập, sau đó phân công các thành viên trong nhóm tìm ra kết quả cụ thể. Như vậy sẽ rút ngắn được thời gian làm bài nhưng vẫn đảm bảo các thành viên trong nhóm đều nắm được. + Sau khi kết thúc, các em ghi nhận lại những câu mà mình đã hoàn thành cũng như chưa hoàn thành, để ở những lần thảo luận tiếp theo được tiến hành nhanh hơn. - Về giáo viên: Luôn theo dõi các nhóm và nhắc nhở để các nhóm hoàn thành công việc theo đúng thời gian quy định. ™ Bước 4: Hoàn thành hoạt động GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 34 Các nhóm lên bảng trình bày kết quả mà nhóm mình đạt được. Các nhóm khác có thể bổ sung ý kiến của mình nếu chưa đồng ý với nhóm của bạn. II. DẠY HỌC NỘI DUNG BÀI MỚI: 1. Vị trí, chức năng của việc dạy bài mới: Nếu tiết ôn tập là quan trọng và cần thiết, thì việc dạy kiến thức mới càng quan trọng hơn nhiều. Trong tiết dạy bài mới bao gồm việc dạy khái niệm, định lí…Chúng là nền tảng để các em áp dụng vào bài tập cụ thể. Việc truyền đạt để học sinh nắm được nội dung bài mới thì có rất nhiều cách bằng nhiều phương pháp dạy học khác nhau. Nhưng làm thế nào để học sinh tự nhận ra thì các em sẽ nhớ được sâu sắc, và từ đó vận dụng được ngay vào bài tập cụ thể. Đó là mục tiêu mà chúng ta cần đạt được. 2. Dạy học một số bài mới bằng phương pháp dạy học nhóm: 2.1. Bài 5: “DẤU CỦA TAM THỨC BẬC HAI” (Tiết 2) ([2]; trang 103, 104, 105) Ta có thể tổ chức hoạt động nhóm xen kẻ với bài giảng ở từng phần như sau: - Phần khái niệm: Giáo viên cho 2 học sinh ngồi cạnh nhau tự đọc và trao đổi phần này. Và yêu cầu các em rút ra dạng của phương trình bậc hai, cho ví dụ cụ thể. Thời gian: 5’. - Giải bất phương trình bậc hai: Giáo viên chia lớp làm 6 nhóm và phân công: + Ba nhóm đầu thực hiện xét dấu tam thức bậc hai 2f (x) 2x 3x 5= − + + . + Ba nhóm sau thực hiện xét dấu tam thức bậc hai 2g(x) 3x 7x 4= − + − . Từ kết quả xét dấu của các nhóm vừa tìm được, giáo viên có thể gọi bất kỳ học sinh tìm các khoảng trong đó f(x) trái dấu với hệ số của 2x , và các khoảng mà g(x) cùng dấu với hệ số của 2x . Giáo viên chốt lại: Khoảng của x trong đó f(x) > 0 được gọi là nghiệm của bất phương trình f(x) > 0, trường hợp còn lại tương tự. Sau đó, giáo viên yêu cầu học sinh tự rút ra kết luận: “Các bước thực hiện để giải một bất phương trình bậc hai”. Thời gian: 10’. - Phần VD3: GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 35 Giáo viên trình bày một câu và hướng dẫn từng bước để các em nắm được cách trình bày khi giải một bất phương trình bậc hai. Đồng thời, vẫn giữ nhóm như cũ, giáo viên yêu cầu tất cả các nhóm tự đọc các ví dụ còn lại và trao đổi với nhau. Phân công các nhóm thực hiện bài tập áp dụng: Giải các bất phương trình sau: a) = + + ≥2f(x) 4x 12x 9 0 b) = − + <2f(x) 2x 5x 2 0 c) = − + ≥2 9 9f(x) x x 0 2 2 d) = + + >2f(x) 2x 3x 2 0 Nhóm 1, nhóm 5 thực hiện câu a) Nhóm 2, nhóm 6 thực hiện câu b) Nhóm 3 thực hiện câu c) Nhóm 4 thực hiện câu d). Tất cả các thành viên trong nhóm đều thực hiện và đại diện một thành viên trong nhóm trình bày vào bảng phụ. Giáo viên dựa vào kết quả bài làm của các nhóm, từ đó sẽ đánh giá được mức độ hiểu bài của các em. Thời gian: 15’ - Phần VD4: Giáo viên cần trình bày và hướng dẫn từng bước để các em hiểu và nắm vững nội dung bài tập. Trong quá trình hướng dẫn, giáo viên có thể yêu cầu học sinh nhắc lại những kiến thức cũ liên quan tới bài giải (Chẳng hạn: phương trình bậc hai có hai nghiệm trái dấu khi nào?). 2.2. Bài 1: “PHƯƠNG TRÌNH ĐƯỜNG THẲNG” (Tiết 2) ([1]; trang 73, 74, 75, 76) Trong quá trình dạy bài mới, ta có thể chia lớp làm nhiều nhóm nhưng cùng thực hiện một công việc. Và cũng có thể chia nhỏ công việc cho các nhóm thực hiện để các em tích cực tham gia xây dựng bài, đồng thời cũng hiểu bài sâu sắc hơn. - Phần vectơ pháp tuyến (VTPT) của đường thẳng: x Chia lớp làm nhiều nhóm nhỏ, mỗi nhóm gồm 4 học sinh ngồi cạnh nhau và tất cả các nhóm đều thực hiện hoạt động 4. Từ đó, cùng với sự hướng dẫn của giáo viên thì các nhóm rút ra định nghĩa VTPT của đường thẳng. x Sau đó cho các nhóm tự thảo luận thực hiện các yêu cầu sau: GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 36 Dựa vào định nghĩa hãy chứng tỏ: Nếu r n là một VTPT của đường thẳng ∆ , thì ≠ r kn (k 0) cũng là một VTPT của ∆ . Có bao nhiêu đường thẳng nhận r n cho trước làm VTPT ? Có bao nhiêu đường thẳng nhận r n làm VTPT và đi qua điểm M cho trước ? x Sau khi thảo luận, các nhóm có thể cử đại diện trả lời. Từ đó các em sẽ rút ra được nhận xét. - Phần phương trình tổng quát của đường thẳng: Đối với lớp học khá: Giáo viên có thể tổ chức các nhóm tự thảo luận, sau đó trình bày cách xây dựng phương trình tổng quát của đường thẳng. Đối với lớp học bình thường: Giáo viên cần hướng dẫn để các em xây dựng. Yêu cầu đặt ra là: Cần rút ra được phương trình tổng quát của đường thẳng. - Phần nhận xét: Giáo viên cần nêu phần nhận xét. Sau đó cho các nhóm thực hiện việc chứng minh phần nhận xét trên. Từ đó áp dụng vào bài tập cụ thể: Cho đường thẳng ∆ có phương trình tổng quát : − + =5x 3y 1 0 . Hãy tìm một VTPT và một VTCP của ∆ . Á Để củng cố phần phương trình tổng quát của đường thẳng, giáo viên yêu cầu các nhóm thực hiện bài tập sau: Viết phương trình tổng quát của đường thẳng d đi qua điểm A(1; 2) và có VTPT = r n (3;1) . - Các trường hợp đặc biệt: Gộp 2 nhóm lúc đầu lại thành một nhóm mới, hoặc có thể chia lớp làm 6 nhóm. Sau đó phân công: + Nhóm 1, nhóm 6 thực hiện trường hợp a = 0 + Nhóm 2 thực hiện trường hợp b = 0 + Nhóm 3 thực hiện trường hợp c = 0 + Nhóm 4, nhóm 5 thực hiện trường hợp còn lại. Yêu cầu: Các nhóm cần đưa ra phương trình đường thẳng ở mỗi trường hợp, và nhận xét dạng đồ thị tương ứng. Sau khi các nhóm đã trình bày, giáo viên cần nhấn lại những điểm quan trọng ở các trường hợp, đặc biệt là ở trường hợp 4. Cuối cùng phân công các nhóm thực hiện hoạt động 7. Và yêu cầu các nhóm trình bày vào bảng phụ. + Nhóm 1 vẽ đường thẳng 1d GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 37 + Nhóm 2 vẽ đường thẳng 2d + Nhóm 3, nhóm 4 vẽ đường thẳng 3d + Nhóm 5, nhóm 6 vẽ đường thẳng 4d . GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 38 KẾT LUẬN CHƯƠNG II Thông qua việc phân tích lý luận của phương pháp dạy học nhóm ở chương I, nội dung chương II đã tiến hành nghiên cứu một số nội dung Toán học ở phổ thông và đề xuất hướng dạy những nội dung đó theo phương pháp dạy học nhóm. Mỗi nội dung đều trình bày cách tổ chức nhóm cụ thể dựa trên phần lí thuyết đã phân tích, từ đó cũng có công việc cụ thể cho từng nhóm. Tuy nhiên, cách tổ chức đó cũng chỉ là cách tổ chức chung chứ không phải chỉ áp dụng đối với một bài tập và một lớp cụ thể nào đó. Từ cách tổ chức này, tùy thuộc vào từng lớp cụ thể, giáo viên có thể tổ chức nhóm phù hợp để phát huy được tính tích cực của học sinh. Từ đó giúp hoạt động dạy - học đạt hiệu quả cao nhất. Ngoài ra còn có những hình thức làm việc nhóm khác, chẳng hạn giao cho các nhóm học sinh làm bài tập về nhà. Sau đó mỗi nhóm lên trình bày phần bài tập của mình trên bảng và nộp lại nội dung trình bày đó cho giáo viên. Và lưu ý khi tổ chức dạy học nhóm cần đưa ra những nội dung phù hợp, dựa trên kiến thức và trình độ của học sinh. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 39 CHƯƠNG III: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM I. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM: 1. Mục đích việc nghiên cứu: Việc khảo sát thực tế nhằm tìm hiểu những quan điểm của giáo viên phổ thông về việc đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay và đặc biệt là việc sử dụng phương pháp dạy học mới. Bên cạnh đó, việc khảo sát thực tế còn nhằm tìm hiểu được thái độ cũng như những mong muốn của học sinh đối với phương pháp dạy học nhóm. Việc thực nghiệm sư phạm nhằm tìm hiểu khả năng hoạt động nhóm, cũng như khả năng trao đổi học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau của học sinh phổ thông hiện nay. Qua đó, bản thân người thực hiện đúc kết, rút ra những bài học cho bản thân về việc đổi mới phương pháp cũng như những bài học trong việc sử dụng phương pháp dạy học nhóm trong dạy học. Đồng thời đề xuất ý kiến để việc sử dụng phương pháp này vào dạy học Toán ngày càng hiệu quả hơn. 2. Biện pháp thực hiện: Để hỏi ý kiến giáo viên, em đã soạn một số câu hỏi dưới dạng trắc nghiệm và trả lời ngắn mang tên: “ PHIẾU HỎI Ý KIẾN GIÁO VIÊN”. Những phiếu này được phát cho giáo viên trong tổ Toán - Tin của Trường Trung học Phổ Thông Long Xuyên (Long Xuyên- An Giang), và một số giáo viên dạy Toán của Trường Trung học Phổ Thông Trần Văn Thành (Châu Phú- An Giang). Để tìm hiểu thái độ của học sinh khi tham gia phương pháp dạy học nhóm em cũng soạn một số câu hỏi dưới dạng trắc nghiệm và trả lời ngắn mang tên: “PHIẾU HỎI Ý KIẾN HỌC SINH”. Do điều kiện thực tế nên em chỉ tìm hiểu thái độ của học sinh ở hai khối 10 và 11 Trường Trung học Phổ Thông Long Xuyên, gồm bốn lớp (2 lớp 10 và 2 lớp 11). Để kiểm tra tính hiệu quả của phương pháp dạy học nhóm, em đã áp dụng phương pháp này trong quá trình thực tập . Do thời gian thực tập có hạn nên em chỉ thực nghiệm được một số tiết ở khối 10. Nội dung thực nghiệm là cách tổ chức hoạt động nhóm cụ thể của giáo viên trong tiết sửa bài tập và tiết dạy nội dung bài mới. 3. Nội dung phiếu thực nghiệm: 3.1. Phiếu hỏi ý kiến giáo viên: Nội dung phiếu hỏi ý kiến giáo viên gồm những câu hỏi sau: 1. Xin cho biết ý kiến của thầy (cô) về sự cần thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 40 a. Rất cần thiết b. Cần thiết c. Không cần thiết 2. Theo thầy (cô) quá trình giảng dạy có nên kết hợp phương pháp truyền thống với phương pháp mới hiện nay? a. Có b. Kết hợp có chọn lọc c. Không cần 3. Thầy (cô) có thường sử dụng phương pháp dạy học nhóm trong giải bài tập Toán? a. Thường xuyên b. Thỉnh thoảng c. Không có 4. Trong quá trình dạy học, thầy (cô) thấy hiệu quả của việc dạy học bằng phương pháp tổ chức hoạt động nhóm so với các phương pháp khác như thế nào? a. Hiệu quả hơn b. Như nhau c. Kém hơn 5. Xin cho biết nhận xét chung của thầy (cô) về thái độ học tập của học sinh hiện nay. a. Luôn tích cực b. Chỉ tích cực đối với vài môn c.Thụ động 6. Mục tiêu mà thầy (cô) đặt ra khi áp dụng phương pháp dạy học nhóm là gì? ........................................................................................................................ ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 7. Thầy (cô) làm thế nào để đạt được mục tiêu đặt ra? .................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 8. Xin cho biết những thuận lợi mà thầy (cô) thấy được khi sử dụng phương pháp dạy học nhóm? ................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 9. Xin cho biết những khó khăn mà thầy (cô) thường gặp khi sử dụng phương pháp dạy học nhóm? .................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 10. Xin thầy (cô) cho một vài ý kiến về hướng khắc phục những khó khăn trên? ........................................................................................................................ ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 3.2. Phiếu hỏi ý kiến học sinh: Nội dung phiếu hỏi ý kiến học sinh gồm những câu hỏi sau: GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 41 1. Khi giải bài tập Toán giáo viên có thường tổ chức cho các em làm việc theo nhóm? a. Thường xuyên b. Thỉnh thoảng c. Không có 2. Được tổ chức làm việc theo nhóm các em cảm thấy như thế nào? a. Vui b. Bổ ích, thiết thực c. Nhàm chán 3. Trong nhóm làm việc, em thường ở vị trí nào? a. Trưởng nhóm b. Thành viên tích cực c. Thành viên bình thường 4. Theo em, việc đề xuất ý kiến xây dựng bài cho nhóm có vị trí như thế nào? a. Vô cùng quan trọng b. Việc tất yếu c. Không cần thiết 5. Thái độ của em khi làm việc trong nhóm? a. Tích cực b. Bình thường c. Thụ động 6. Em thường được phân công làm việc trong nhóm có bao nhiêu thành viên? a. 4 b. 5 c. 6 d. Ý kiến khác:…………….. 7. Em có nhận xét như thế nào về thời gian mà giáo viên phân bố cho các em làm việc nhóm? a. Phù hợp b. Quá dài c. Quá ngắn d. Ý kiến khác:……………. 8. Em có nhận xét gì về hiệu quả của làm việc nhóm so với phương pháp làm việc theo cá nhân? a. Hiệu quả hơn b. Như nhau c. Kém hơn d. Ý kiến khác:…………… 9. Khi làm việc theo nhóm, em thường gặp phải khó khăn gì? (có thể chọn nhiều hơn một câu) a. Bất đồng ý kiến b. Mất thời gian c. Quá ồn ào d. Ý kiến khác:……………. 10. Làm việc nhóm đem lại hiệu quả gì đối với bản thân em? (có thể chọn nhiều hơn một câu). a. Học hỏi, chia sẻ được nhiều kinh nghiệm . b. Có cơ hội để phát huy bản thân . c. Tự tin hơn. d. Ý kiến khác:…………. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 42 11. Nếu được lựa chọn, em thích làm việc nhóm chung với các bạn có học lực như thế nào so với em? a. Giỏi hơn b. Ngang nhau c. Kém hơn d. Ý kiến khác:……………. 12. Giáo viên thường tổ chức, sắp xếp cho các em làm việc theo nhóm bằng cách nào? a. Chọn ngẫu nhiên b. Theo chỗ ngồi c. Theo danh sách d. Ý kiến khác:…………….. 13. Để hoàn thành tốt công việc nhóm do giáo viên yêu cầu, các thành viên trong nhóm cần phải làm gì?................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 14. Em có muốn phương pháp làm việc theo nhóm được tổ chức ở tất cả các môn học? Tại sao? ............................................................................................ ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 15. Em có đề xuất gì để giúp cho việc học nhóm được tốt hơn?.................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 3.3. Nội dung trong tiết thực nghiệm sư phạm: - Bài 1:“PHƯƠNG TRÌNH ĐƯỜNG THẲNG” (Tiết 2) ([1]; trang 73, 74, 75, 76) - Tiết ôn tập: “PHƯƠNG TRÌNH ĐƯỜNG THẲNG”: Gồm 20 câu trắc nghiệm và 5 câu tự luận. - Bài 5:“DẤU CỦA TAM THỨC BẬC HAI” (Tiết 2) ([2]; trang 103, 104, 105) 4. Kết quả: 4.1. Đối với giáo viên: - Phát phiếu cho 10 giáo viên Trường Trung học Phổ Thông Long Xuyên. Thu lại được 6 phiếu. - Phát phiếu cho 9 giáo viên Trường Trung học Phổ Thông Trần Văn Thành. Thu lại được 7 phiếu. - Bảng số liệu thống kê các ý kiến trả lời của giáo viên: GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 43 Câu trả lời Câu hỏi a b c Câu 1 84,62% 15,38% Câu 2 69,23% 30,77% Câu 3 20,08% 79,92% Câu 4 53,85% 46,15% Câu 5 76,92% 23,08% Nhận xét: - Đa số giáo viên đều cho rằng việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay là rất cần thiết. - Giáo viên ở các trường phổ thông bước đầu đã có sự đổi mới về phương pháp giảng dạy. Điều này thể hiện ở việc các giáo viên đều có sử dụng phương pháp phương pháp dạy học nhóm trong dạy học, dù mức độ ít nhiều có khác nhau. - Hầu hết các giáo viên đều cho rằng: khi sử dụng phương pháp dạy học nhóm trong dạy học sẽ đạt hiệu quả hơn, giúp học sinh tích cực hơn so với sử dụng các phương pháp khác, đặc biệt là so với các phương pháp dạy học truyền thống. - Tuy nhiên, cũng có một số giáo viên cho rằng hiệu quả của phương pháp dạy học nhóm so với các phương pháp khác là như nhau. Và trong quá trình dạy học giáo viên vẫn chưa sử dụng rộng rãi phương pháp dạy học này bởi những lí do sau: ƒ Hầu hết học sinh chưa có thái độ tích cực trong học tập. Việc trao đổi kinh nghiệm trong học tập của các em còn rất hạn chế. Đa số các em sẽ bỏ qua nếu gặp vấn đề và các em rất ít trao đổi với bạn bè. ƒ Mất nhiều thời gian trong việc thành lập nhóm và phổ biến kế hoạch để học sinh thực hiện, đặc biệt là trong tiết truyền đạt kiến thức mới. Điều đó gây khó khăn cho giáo viên trong việc dạy đúng theo chương trình do Bộ giáo dục và đào tạo qui định. ƒ Số lượng học sinh trong một lớp quá đông (có lớp hơn 50 học sinh), do đó dễ gây mất trật tự, giáo viên càng khó quản lí. Có thể gây ảnh hưởng đến các lớp xung quanh. Và có một số học sinh không thực hiện hoạt động. ƒ Chưa trang bị được đầy đủ cơ sở vật chất trong dạy học nên việc tiết kiệm thời gian còn hạn chế. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 44 ƒ Có nhiều nội dung trong chương trình phổ thông không thể hoặc rất khó dạy theo phương pháp này. ƒ Trong một lớp học, trình độ của học sinh là khác nhau. Do đó việc lựa chọn để phân nhóm cho hợp lí là rất khó. - Các thầy (cô) cũng đưa ra một số hướng khắc phục những khó khăn trên: ƒ Cần có kế hoạch rõ ràng, đưa ra hệ thống câu hỏi hợp lí (không quá khó nhưng cũng không dễ), để tạo hứng thú cho học sinh, không gây nhàm chán trong dạy học. ƒ Cần có biện pháp xử lí nghiêm khắc đối với những học sinh gây mất trật tự. ƒ Để đảm bảo tất cả các thành viên trong nhóm cùng hoạt động, thì khi đánh giá hầu hết các thầy cô đều cho rằng nên chỉ định bất kỳ một thành viên trong nhóm lên trình bày, không nên để các em cử đại diện. ƒ Trang bị cơ sở vật chất tiện lợi cho hoạt động: Bàn ghế phù hợp cho việc tổ chức cũng như thực hiện hoạt động nhóm. Phương tiện dạy học hiện đại như đầu chiếu đa năng, máy vi tính để giáo viên rút ngắn thời gian phần giảng bài, thay vào đó là phần thảo luận nhóm. - Mục tiêu chung mà các thầy (cô) đặt ra khi áp dụng phương pháp dạy học nhóm là phát huy tính tích cực của học sinh nhằm đạt hiệu quả hơn trong học tập, giúp các em rèn luyện kỹ năng khi giải quyết vấn đề. Bên cạnh đó cũng để hoàn thành nội dung chương trình theo đúng qui định. - Để đạt được mục tiêu đặt ra, các thầy (cô) cho rằng trước hết người giáo viên cần chuẩn bị kỹ nội dung cũng như cách tổ chức hoạt động nhóm. Quản lí chặt chẽ về thời gian, theo sát học sinh trong quá trình thực hiện hoạt động. 4.2. Đối với học sinh: - Phát 100 phiếu cho 2 lớp ở khối 10 (lớp 10B2 và 10B6) Trường Trung học Phổ Thông Long Xuyên, thu lại được 90 phiếu. - Phát 95 phiếu cho 2 lớp ở khối 11 (lớp 11A1 và 11A2) Trường Trung học Phổ Thông Long Xuyên, thu lại được 80 phiếu. - Các bảng số liệu tổng hợp: KHỐI 10: Câu trả lời Câu hỏi a b c d Câu 1 47,19% 52,81% 0% Câu 2 41,15% 52,27% 6,58% GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 45 Câu 3 5,56% 24,44% 70% Câu 4 39,33% 57,3% 3,37% Câu 5 30% 67,78% 2,22% Câu 6 59,55% 5,62% 32,58% 2,25% Câu 7 66,29% 1,12% 32,59% 0% Câu 8 80,01% 12,22% 4,44% 3,33% Câu 9 38,89% 13,33% 40% 7,78% Câu 10 58,89% 16,67% 10% 14,44% Câu 11 57,78% 33,33% 0% 8,89% Câu 12 2,22% 93,33% 0% 4,45% KHỐI 11: Câu trả lời Câu hỏi a b c d Câu 1 17,5% 75,09% 7,41% Câu 2 40% 47,67% 12,33% Câu 3 2,5% 23,46% 74,04% Câu 4 26,58% 72,17% 1,25% Câu 5 31,25% 63,81% 4,94% Câu 6 78,75% 12,35% 7,4% 1,5% Câu 7 48,75% 2,47% 46,91% 1,87% Câu 8 77,5% 13,58% 4,94% 3,98% Câu 9 46,25% 14,81% 23,46% 15,48% Câu 10 58,23% 13,75% 11,25% 16,77% Câu 11 65% 25,93% 0% 9,07% Câu 12 1,27% 90% 1,25% 7,48% GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 46 Nhận xét: - Đa số học sinh đều cho rằng khi tham gia làm việc theo nhóm thì cảm giác thật vui vẻ, thoải mái không bị căng thẳng. Đồng thời cũng mang lại hiệu quả hơn so với làm việc theo cá nhân. - Tuy nhiên, học sinh lại chưa hoạt động tích cực khi tham gia làm việc theo nhóm. Vì thế các em mong muốn được lập nhóm chung với những thành viên giỏi hơn mình. - Hầu hết học sinh đều rất thích phương pháp làm việc theo nhóm được tổ chức ở tất cả các môn học, vì trước hết nó giúp các em hoàn thành tốt công việc được giao. Bên cạnh đó, còn tạo cơ hội để các em học hỏi, chia sẻ được nhiều kinh nghiệm và giúp các em ngày càng tiến bộ. - Bản thân của mỗi học sinh đều có những phương hướng để giúp cho hoạt động nhóm được tốt hơn. 4.3. Đối với tiết thực nghiệm: - Đa số các nhóm đều nắm được yêu cầu đặt ra và hoàn thành đúng theo thời gian qui định. - Các thành viên trong nhóm đều nắm được bài, chứ không phải chỉ một vài cá nhân. Việc này được kiểm tra thông qua: Giáo viên gọi bất kỳ thành viên trong nhóm giải thích bài làm của nhóm thì hầu hết các em đề giải thích đúng. - Sau khi thảo luận nhóm ở phần lý thuyết thì hầu hết các em đều biết áp dụng ngay vào bài tập cụ thể. II. MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT: Việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung, việc sử dụng phương pháp dạy học nhóm nói riêng đã và đang là nhu cầu cấp thiết hiện nay. Để thực hiện tốt được điều này, đòi hỏi phải có sự thay đổi một cách đồng bộ giữa các cấp, các ngành, từ người học, người dạy đến các cấp quản lí. Á Những yêu cầu đối với học sinh: - Học sinh phải chuẩn bị bài kỹ trước khi đến lớp. - Học sinh cần thực hiện nghiêm túc những qui định của giáo viên, tránh trường hợp đi trễ và gây mất trật tự. - Học sinh cần tập cho mình thói quen học bài mới phải bài ôn cũ. Cần có thái độ học tập tích cực, tìm tòi trao đổi rút kinh nghiệm lẫn nhau. Cần mạnh dạng học hỏi bạn bè vì có câu “ Học thầy không tầy học bạn”. Á Đối với giáo viên: - Bản thân người giáo viên phải nhận thức được rằng việc đổi mới phương pháp dạy học là nhu cầu khách quan, xuất phát từ thực tiễn giáo dục của nước ta. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 47 - Trong quá trình dạy học Toán, giáo viên cần phát huy tối đa tính tích cực của học sinh thể hiện qua phương pháp dạy học nhóm. Đồng thời cũng cần áp dụng các phương pháp khác để đạt hiệu quả cao nhất trong hoạt động dạy - học. - Đối với phương pháp dạy học nhóm, để áp dụng phương pháp này trong dạy học, yêu cầu đối với giáo viên là: ƒ Trước hết, người giáo viên cần có năng lực tổ chức, quản lí chặt chẽ các nhóm trong từng khâu của hoạt động. ƒ Giáo viên cần lập kế hoạch rõ ràng để học sinh thực hiện. Khi sử dụng phương pháp dạy học nhóm, giáo viên cần quan tâm đến nhiều vấn đề, trong đó chủ yếu là: nội dung thảo luận, cách tổ chức nhóm và cách đánh giá. Tránh tình trạng lập nhóm một cách hình thức, vô tình làm cho một số học sinh có cơ hội gây mất trật tự và kết quả học tập ngày càng kém hơn. ƒ Không phải mọi nội dung, mọi lớp đều có thể dạy theo phương pháp này. Phương pháp này không phải là vạn năng. Vì vậy ta cần lựa chọn nội dung và tùy từng tình hình của mỗi lớp cũng như cơ sở vật chất mà áp dụng phương pháp dạy học nhóm cho phù hợp (chẳng hạn bàn ghế không phù hợp, số lượng học sinh quá đông sẽ khó tổ chức hoạt động nhóm). Á Để việc đổi mới phương pháp dạy học đạt hiệu quả cao, phát huy được tính tích cực của học sinh thì Trường Đại Học Sư Phạm cần tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận với nhiều phương pháp dạy học, nhất là phương pháp dạy học nhóm. Ví dụ như tổ chức các buổi tọa đàm, bàn về những vấn đề trong phương pháp dạy học ở phổ thông hiện nay, tổ chức thảo luận, tăng số tiết của học phần “Phương pháp dạy học”…Ngoài ra, phải thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn cho giáo viên về nội dung đổi mới phương pháp dạy học, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 48 KẾT LUẬN Á Quá trình nghiên cứu đề tài, em đã đạt được một số kết quả sau: 1. Chỉ ra sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học Toán hiện nay ở các trường phổ thông. 2. Phân tích và làm rõ cơ sở lý luận của phương pháp dạy học nhóm. 3. Nêu ra những cách thông dụng để lập nhóm có hiệu quả. Ở mỗi cách đều nêu ra một số ví dụ minh họa để người đọc thấy được mỗi cách lập nhóm là không có gì khó, tuy nhiên nó chỉ phù hợp với một số nội dung nhất định. 4. Nghiên cứu một số nội dung ôn chương và một số bài mới trong sách giáo khoa lớp 10, 11. Từ đó đề xuất được hướng dạy nội dung này theo phương pháp dạy học nhóm. 5. Bước đầu cho thấy việc sử dụng phương pháp dạy học nhóm của giáo viên ở trường phổ thông và thái độ của học sinh khi tham gia hoạt động nhóm. 6. Thấy được những thuận lợi và khó khăn chủ yếu mà giáo viên ở trường phổ thông bắt gặp khi sử dụng phương pháp dạy học nhóm. 7. Thu nhận được nhiều hướng khắc phục từ các giáo viên, và thấy được hiệu quả trong tiết thực nghiệm sư phạm. 8. Thấy được việc sử dụng phương pháp dạy học nhóm trong dạy học đạt hiệu quả thông qua các tiết thực nghiệm. 9. Đề xuất một số ý kiến để việc sử dụng phương pháp dạy học nhóm đạt được hiệu quả cao. Á Từ những điều đã đạt được cho phép rút ra một số kết luận: - Để đáp ứng việc đổi mới phương pháp dạy học, bên cạnh việc sử dụng các phương pháp dạy học không truyền thống khác, giáo viên cần nghiên cứu và áp dụng thường xuyên phương pháp dạy học nhóm. Bởi vì bằng phương pháp này: x Giáo viên sẽ giúp học sinh tiếp nhận kiến thức một cách tích cực, giúp học sinh ngày càng tự tin hơn và có cơ hội phát huy được bản thân. Điều này thể hiện ở chỗ các kiến thức hay vấn đề được giải quyết hoàn chỉnh đều do các em trao đổi với nhau trong hoạt động nhóm là chính, giáo viên chỉ đóng vai trò là người hướng dẫn. x Bên cạnh đó còn giúp các em vững vàng hơn trong cuộc sống sau này và có tinh thần đoàn kết, học hỏi trong công việc. - Tuy nhiên, như chúng ta đã biết không có phương pháp nào là vạn năng. Do đó phương pháp dạy học nhóm cũng có những nhược điểm của nó (như gây ồn ào, mất thời gian, nhiều nội dung rất khó thực hiện…). Điều này GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Trang 49 yêu cầu giáo viên phải biết kết hợp hài hòa phương pháp dạy học nhóm với các phương pháp dạy học khác. Phải biết lựa chọn nội dung cho phù hợp với người học, và phải biết tùy thuộc vào từng tình hình lớp (trình độ chung của lớp, sĩ số lớp…) mà áp dụng phương pháp dạy học nhóm để hoạt động dạy - học đạt hiệu quả cao nhất. - Đề tài đã chỉ ra rằng có nhiều nội dung Toán ở trường phổ thông có thể dạy học theo phương pháp dạy học nhóm. Điều quan trọng nhất là cần rèn luyện cho học sinh có thái độ tích cực trong học tập, có tinh thần trách nhiệm cao khi giải quyết vấn đề. Á Trên đây là những nội dung, những bài học em đã tích lũy được trong quá trình nghiên cứu đề tài. Vì khả năng kiến thức và kinh nghiệm có hạn cùng với thời gian nghiên cứu tương đối ngắn nên luận văn không thể tránh khỏi sự thiếu sót, rất mong được sự chỉ dạy của quý thầy (cô) và sự đóng góp ý kiến của các bạn đồng môn để nội dung nghiên cứu được hoàn chỉnh hơn. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP PHỤ LỤC ™ Phiếu hỏi ý kiến giáo viên. ™ Phiếu hỏi ý kiến học sinh. ™ Giáo án thực nghiệm. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG CỘNG HÒA Xà HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM KHOA SƯ PHẠM Độc lập- Tự do- Hạnh phúc -----FG----- -----FG----- PHIẾU HỎI Ý KIẾN GIÁO VIÊN - Em tên: TRỊNH THỊ THÚY KIỀU. MSSV: DTN040591 - Hiện nay em đang thực hiện đề tài khóa luận tốt nghiệp: “Vận dụng phương pháp dạy học nhóm để dạy một số bài mới và bài tập Toán học ở Trung học Phổ Thông”. - Do em chỉ mới đi thực tập sư phạm và được đứng lớp dạy học trong một số lượng tiết học còn hạn chế nên chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc sử dụng các phương pháp dạy học cũng như việc đổi mới phương pháp dạy học. Vì vậy, em rất mong nhận được sự chỉ dạy quý báo của thầy (cô). Xin thầy (cô) cho biết một số ý kiến về vấn đề này. 1. Xin cho biết ý kiến của thầy (cô) về sự cần thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. a. Rất cần b. Cần thiết c. Không cần thiết 2. Theo thầy (cô) quá trình giảng dạy có nên kết hợp phương pháp truyền thống với phương pháp mới hiện nay? a. Có b. Kết hợp có chọn lọc c. Không cần 3. Thầy (cô) có thường sử dụng phương pháp dạy học nhóm trong giải bài tập toán? a. Thường xuyên b. Thỉnh thoảng c. Không có 4. Trong quá trình dạy học, thầy (cô) thấy hiệu quả của việc dạy học bằng phương pháp tổ chức hoạt động nhóm so với các phương pháp khác như thế nào? a. Hiệu quả hơn b. Như nhau c. Kém hơn 5. Xin cho biết nhận xét chung của thầy (cô) về thái độ học tập của học sinh hiện nay. a. Luôn tích cực b. Chỉ tích cực đối với vài môn c. Thụ động 6. Thầy (cô) làm thế nào để đạt được mục tiêu đặt ra? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP 7. Để đạt được mục tiêu đặt ra,đòi hỏi thầy (cô) phải làm gì? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 8. Xin cho biết những thuận lợi mà thầy (cô) đã thấy được khi sử dụng phương pháp dạy học nhóm? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 9. Xin cho biết những khó khăn mà thầy (cô) thường bắt gặp khi sử dụng phương pháp dạy học nhóm? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 10. Và xin thầy (cô) cho một vài ý kiến về hướng khắc phục những khó khăn trên? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của quý thầy (cô) ! GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG CỘNG HÒA Xà HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM KHOA SƯ PHẠM Độc lập- Tự do- Hạnh phúc -----FG----- -----FG----- PHIẾU HỎI Ý KIẾN HỌC SINH 1. Khi giải bài tập toán giáo viên có thường tổ chức cho các em làm việc theo nhóm? a. Thường xuyên b. Thỉnh thoảng c. Không có 2. Được tổ chức làm việc theo nhóm các em cảm thấy như thế nào? a. Vui b. Bổ ích, thiết thực c. Nhàm chán 3. Trong nhóm làm việc, em thường ở vị trí nào? a. Trưởng nhóm b. Thành viên tích cực c. Thành viên bình thường 4. Theo em, việc đề xuất ý kiến xây dựng bài cho nhóm có vai trò như thế nào? a. Vô cùng quan trọng b. Việc tất yếu c. Không cần thiết 5. Thái độ của em khi làm việc trong nhóm? a. Tích cực b. Bình thường c. Thụ động 6. Em thường được phân công làm việc trong nhóm có bao nhiêu thành viên? a. 4 b. 5 c. 6 d. Ý kiến khác: …………….. 7. Em có nhận xét như thế nào về thời gian mà giáo viên phân bố cho các em làm việc nhóm? a. Phù hợp b. Quá dài c. Quá ngắn d. Ý kiến khác:……………. 8. Em có nhận xét gì về hiệu quả của làm việc nhóm so với phương pháp làm việc theo cá nhân? a. Hiệu quả hơn b. Như nhau c. Kém hơn d. Ý kiến khác:…………… 9. Khi làm việc theo nhóm, em thường gặp phải khó khăn gì? (có thể chọn nhiều hơn một câu) a. Bất đồng ý kến b. Mất thời gian c. Quá ồn ào d.Ý kiến khác:……………. 10. Làm việc nhóm đem lại hiệu quả gì đối với bản thân em? (có thể chọn nhiều hơn một câu) GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP a. Học hỏi, chia sẻ được nhiều kinh nghiệm . b. Có cơ hội để phát huy bản thân . c. Tự tin hơn. d. Ý kiến khác:…………. 11. Nếu được lựa chọn, em thích làm việc nhóm chung với các bạn có học lực như thế nào so với em? a. Giỏi hơn b. Ngang nhau c. Kém hơn d. Ý kiến khác:……………. 12. Giáo viên thường tổ chức, sắp xếp cho các em làm việc theo nhóm bằng cách nào? a. Chọn ngẫu nhiên b. Theo chỗ ngồi c. Theo danh sách d. Ý kiến khác:…………….. 13. Để hoàn thành tốt công việc nhóm do giáo viên yêu cầu, các thành viên trong nhóm cần phải làm gì? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 14. Em có muốn, phương pháp làm việc theo nhóm được tổ chức ở tất cả các môn học? Tại sao? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 15. Em có đề xuất gì để giúp cho việc học nhóm được tốt hơn? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Cám ơn sự góp ý của các em! Chúc các em luôn thành công! GVHD: TH.S Vương Vĩnh Phát SVTH: Trịnh Thị Thúy Kiều KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TÀI LIỆU THAM KHẢO ------‡------ [1]. Trần Văn Hạo (tổng chủ biên). 2006. Hình Học 10. Nhà Xuất Bản Giáo Dục. [2]. Trần Văn Hạo (tổng chủ biên). 2006. Đại Số 10. Nhà Xuất Bản Giáo Dục . [3]. Nguyễn Hữu Ngọc. 2006. Các Dạng Toán Và Phương Pháp Giải Hình Học 10. Nhà Xuất Bản Giáo Dục. [4]. Trần Văn Hạo (tổng chủ biên). 2006. Đại Số và Giải Tích 11. Nhà Xuất Bản Giáo Dục. [5]. Trần Minh Quang. 2007. 206 Bài tập nâng cao và 171 câu hỏi trắc nghiệm Toán Đại Số và Giải Tích. Nhà xuất bản Đại Học Quốc Gia Hà Nội. [6]. Nguyễn Bá Kim. 2000. Phương Pháp dạy học môn Toán( Phần đại cương). Nhà Xuất Bản Giáo Dục. [7]. Nguyễn Bá Kim. 2002. Phương Pháp dạy học môn Toán ( Phần I). Nhà Xuất Bản Giáo Dục. [8]. Nguyễn Bá Kim. 1994. Phương Pháp dạy học môn Toán ( Phần II). Nhà Xuất Bản Giáo Dục. [9]. Nguyễn Bá Kim. Phát triển lí luận dạy học môn Toán. Nhà Xuất Bản Giáo Dục. [10]. Thái Duy Tiên. 1998. Những vấn đề cơ bản của giáo dục học hiện đại. Nhà Xuất Bản Giáo Dục.