Luận văn Xây dựng môi trường văn hóa ở thành phố Hạ Long trong thời kỳ đổi mới hiện nay

ặc biệt chú trọng việc phát triển kinh tế bền vững trên cơ sở bảo vệ, tái tạo và làm giàu tài nguyên của thành phố như rừng, biển, đất đai, nguồn nước... - Phát triển kinh tế phải gắn với công bằng và tiến bộ xã hội, nâng cao đời sống vật chất và đời sống văn hóa của nhân dân. Xây dựng môi trường phát triển hài hòa giữa các vùng trên cơ sở khai thác thế mạnh của từng vùng. Đặc biệt, trong xây dựng kinh tế phải hết sức quan tâm vấn đề việc làm cho người lao động, phấn đấu giải quyết trên 4 vạn chỗ làm/năm, đến năm 2010 giảm tỷ lệ thất nghiệp xuống còn 5 - 3,5% [51, tr. 64]. Trong hoạch định kế hoạch, chính sách, chương trình, dự án phát triển kinh tế của thành phố phải chú trọng cả hai mặt: đảm bảo hiệu quả kinh tế nhưng không gây ảnh hưởng tiêu cực cho xã hội. Hạn chế thấp nhất tình trạng ô nhiễm xăng dầu trên biển, chặt phá cây xanh để xây dựng đường sá mà không trồng mới, đánh bắt thủy hải sản trái phép, ùn tắc rác thải công nghiệp... vốn là những nguyên nhân trực tiếp làm mất vẻ đẹp cảnh quan, ảnh hưởng không tốt đến MTST của thành phố, làm suy kiệt tiềm năng kinh tế biển, gây ô nhiễm môi trường sống của cộng đồng. Các ngành công nghiệp có tiềm năng lớn như du lịch, dịch vụ trong khi khai thác, phát triển cần có những biện pháp ngăn chặn sự phát sinh các TNXH làm ảnh hưởng đến phong tục tập quán và những truyền thống tốt đẹp của người dân thành phố. Việc sử dụng những biện pháp tích cực để tăng trưởng kinh tế, chú ý khai thác và phát huy yếu tố văn hóa nhằm tăng nhanh nhịp độ tăng trưởng kinh tế của thành phố là sự vận động theo đúng định hướng của Đảng: phát triển kinh tế gắn với phát triển văn hóa nhằm mục tiêu tất cả vì con người. Nghị quyết Trung ương 5 (Khóa VIII) cũng xác định rõ: "Việc xây dựng các mục tiêu giải pháp kinh tế phải gắn với các mục tiêu, giải pháp văn hóa, chăm lo con người, nêu cao đạo đức trong sản xuất, kinh doanh, xây dựng văn minh thương nghiệp, đạo đức nghề nghiệp, văn hóa kinh doanh" [4, tr. 458]. Đây cũng chính là những điều kiện cần thiết góp phần xây dựng MTVH của thành phố. Thực tế cho thấy, không thể có một nền văn hóa văn minh, tiến bộ được tạo dựng trên cơ sở một nền kinh tế thấp kém, chậm phát triển. Ngược lại, một nền kinh tế phát triển hùng hậu sẽ là nền tảng vững chắc, tạo điều kiện vật chất cho việc xây dựng MTVH phong phú, lành mạnh, hội đủ những yếu tố cần thiết thúc đẩy kinh tế phát triển. Củng cố và ổn định tình hình chính trị nhằm xây dựng một môi trường chính trị tốt đẹp, tạo động lực cho sự phát triển kinh tế và văn hóa. Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, chính trị là sự tham gia vào những công việc chung của nhà nước, vạch hướng đi cho nhà nước, xác định những hình thức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà nước. Vì vậy, chính trị là lĩnh vực có quan hệ đến hàng triệu người, là vấn đề lãnh đạo, tổ chức quần chúng với những mục tiêu, định hướng thống nhất, xác định. Trong đường lối đổi mới của Đảng, việc giữ vững ổn định chính trị có tầm quan trọng hàng đầu bởi có ổn định chính trị mới có thể thực hiện đổi mới mọi mặt. Môi trường chính trị của ta hướng vào mục tiêu dân chủ hóa đời sống chính trị đất nước, đồng thời là điều kiện và nhân tố bảo đảm cho sự tiếp tục đổi mới có hiệu quả, đảm bảo cho sự vận động và phát triển của xã hội theo đúng đường hướng chung đã vạch ra vì lợi ích của cả cộng đồng - điều chỉ có thể đạt tới dưới chế độ XHCN. Thực tế cho thấy, những thành tựu lớn lao của thành phố Hạ Long trong những năm đổi mới vừa qua chỉ có thể là kết quả đạt được trong một môi trường chính trị ổn định, lành mạnh. Không xây dựng được môi trường chính trị nhân văn thì không thể có được một MTVH lành mạnh, trong sạch. Xây dựng môi trường chính trị ở thành phố Hạ Long hiện nay cần tập trung giải quyết các vấn đề sau: - Đổi mới hệ thống chính trị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và uy tín của Đảng, Nhà nước và các đoàn thể, tổ chức trong hệ thống chính trị. Ở thành phố Hạ Long hiện nay, việc đổi mới hệ thống chính trị đã và đang được đặt vào vị trí hết sức quan trọng. Nó không chỉ nhằm thực hiện dân chủ hóa đời sống chính trị của thành phố mà còn là điều kiện và nhân tố bảo đảm cho sự tiếp tục đổi mới kinh tế có hiệu quả. Dân chủ hóa và đi đôi với nó là việc đổi mới hệ thống chính trị đòi hỏi con người phải có những kiến thức chính trị cần thiết, những tri thức ở tầm khoa học để có thể giải quyết đúng đắn những vấn đề chính trị thực tiễn hết sức phức tạp hiện nay. Vì vậy, để có thể xây dựng kịp thời và có căn cứ khoa học các nhiệm vụ chính trị, đội ngũ cán bộ lãnh đạo quản lý cần phải được trang bị những kiến thức khoa học có hệ thống về chính trị chứ không thể bằng lòng với tầm hiểu biết ở trình độ kinh nghiệm. Thiếu những kiến thức và kỹ năng chính trị cụ thể, người cán bộ chính trị sẽ lúng túng trước các tình huống phức tạp và tế nhị, cần có sự ứng xử nhạy bén và kịp thời. - Phát huy vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, tăng cường chức năng quản lý của các cấp chính quyền, nâng cao trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể xã hội. Chú trọng đổi mới và hoàn thiện các chính sách phân phối, tiêu dùng, bảo đảm quyền lợi và trách nhiệm cho công dân. Xây dựng và hoàn chỉnh các quy chế hoạt động của hệ thống chính trị tạo điều kiện phát huy dân chủ cho nhân dân theo phương châm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra", khắc phục tình trạng "hành chính hóa", phô trương, hình thức, quan liêu, xa dân..., qua đó thực hiện tăng cường đoàn kết toàn dân. - Nâng cao trình độ giác chính trị cho nhân dân, làm cho nhân dân hiểu rõ quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước, xây dựng ý thức tự giác, chủ động tham gia vào các phong trào xây dựng ĐSVH cơ sở; coi nhiệm vụ xây dựng MTVH là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và của mỗi người dân. - Phát động và tổ chức triển khai các phong trào thi đua yêu nước, đoàn kết xây dựng cuộc sống mới một cách sâu rộng trong quần chúng. Kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn và bài trừ những biểu hiện suy thoái, xuống cấp về tư tưởng, đạo đức, lối sống, khắc phục kịp thời những bất ổn trong đời sống chính trị - xã hội đe dọa sự ổn định môi trường chính trị của thành phố. Hoàn chỉnh hệ thống pháp luật, xây dựng môi trường pháp luật chặt chẽ, nghiêm minh mang tính nhân đạo XHCN. Nhà nước quản lý xã hội bằng nhiều công cụ khác nhau, trong đó pháp luật là công cụ có vai trò quan trọng đặc biệt trong suốt quá trình quản lý xã hội của nhà nước. Tính hơn hẳn của công cụ pháp luật thể hiện ở chỗ: pháp luật bao gồm các qui tắc xử sự giữa các chủ thể trong các quan hệ xã hội do nhà nước đặt ra hoặc thừa nhận, vì vậy, nó điều chỉnh hầu hết các quan hệ xã hội và được thực hiện bằng bộ máy cưỡng chế của Nhà nước. Điều 12 Hiến pháp 1992 của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã ghi nhận cơ sở pháp lý của pháp luật Việt Nam là Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, tăng cường pháp chế XHCN. Trong MTVH truyền thống của nước ta, do cơ cấu dân cư và các quan hệ kinh tế tự cấp, tự túc mà hệ thống pháp luật điều chỉnh các hành vi chưa chặt chẽ. Trong thời kỳ đổi mới hiện nay, nhiều quan hệ kinh tế và xã hội phức tạp đã hình thành ở nước ta. Muốn xây dựng MTVH lành mạnh, ổn định nhất thiết phải tạo dựng được một hành lang pháp luật sâu để điều chỉnh sự công bằng và bình đẳng xã hội, tạo nên trong MTVH sự bình đẳng theo hệ chuẩn pháp luật. Thói quen sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật của mọi người dân sẽ làm cho MTVH ở nước ta gắn với một xã hội thực sự dân chủ. Ở thành phố Hạ Long những năm qua, những yếu kém, bất cập của môi trường pháp luật đã tạo ra kẽ hở cho nhiều vấn đề xã hội phức tạp nảy sinh và ngày càng gia tăng: tệ làm ăn phi pháp bất chấp luân thường đạo lý và kỷ cương phép nước, tệ tham nhũng, quan liêu, ăn hối lộ, tội phạm hình sự v.v... Tình hình đó đòi hỏi phải nhanh chóng hoàn thiện hệ thống pháp luật chung, tạo nên một môi trường pháp luật chặt chẽ, nghiêm minh, điều chỉnh mọi hành vi của cá nhân, xã hội. Dưới CNXH, luật pháp không phải vì luật pháp mà vì con người, cho nên xây dựng môi trường pháp luật mang tính nhân đạo XHCN là điều kiện quan trọng thể hiện sâu sắc bản chất ưu việt của chế độ ta. Pháp luật với chức năng là công cụ điều chỉnh các mối quan hệ xã hội theo hướng nhân đạo sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi cho các hoạt động văn hóa phát triển theo định hướng XHCN. Để xây dựng môi trường pháp luật ở thành phố Hạ Long đáp ứng những yêu cầu trên, cần chú ý thực hiện một số biện pháp cụ thể sau: - Nhà nước cần có kế hoạch điều chỉnh, bổ sung, hoàn chỉnh các bộ luật, các văn bản dưới luật để hướng các hành vi của công dân theo lối sống văn minh của xã hội tiên tiến, mở ra một hành lang pháp lý rộng rãi để mọi tầng lớp nhân dân có điều kiện phát huy mọi khả năng của mình trong cuộc sống và lao động sáng tạo. - Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố cần dựa trên những qui định của các bộ luật có liên quan, xây dựng và ban hành những qui định cụ thể và hướng dẫn các cơ quan, ban ngành, đoàn thể, nhân dân hoạt động theo đúng chức năng nhiệm vụ của mình, tuân thủ những qui định của pháp luật. Ở mỗi cơ quan, đơn vị cần tăng cường hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, giám sát kiểm tra thường kỳ hoạt động của cơ quan, có biện pháp xử lý, ngăn chặn kịp thời những hành vi vi phạm pháp luật. - Tăng cường mở rộng các hình thức giáo dục pháp luật trong mọi tầng lớp nhân dân: đưa giáo dục pháp luật vào chương trình học của học sinh phổ thông, tổ chức thi tìm hiểu pháp luật trong cán bộ công nhân viên chức, tuyên truyền giáo dục pháp luật trên các sóng phát thanh, truyền hình... nhằm tạo cho mọi người dân có phong cách sống và làm việc theo pháp luật, tôn trọng kỷ cương xã hội. Đặc biệt chú trọng công tác giáo dục pháp luật cho đồng bào miền núi và nông thôn, nơi các phương tiện truyền thông đại chúng còn rất hạn chế, tránh tình trạng vi phạm pháp luật do không hiểu biết về pháp luật. Đây cũng chính là biện pháp thiết thực đưa nhân dân miền núi và nông thôn lại gần với NSVM, hiện đại. - Đẩy mạnh các cuộc vận động xây dựng NSVM, xây dựng ĐSVH ở khu dân cư, xây dựng GĐVH mới. Đây chính là những hoạt động tích cực, thiết thực để giảm thiểu, ngăn chặn những hành vi vi phạm pháp luật, tạo lập những yếu tố lành mạnh cho MTVH chung của thành phố. - Xử lý nghiêm minh các vụ việc vi phạm pháp luật, giữ cho môi trường pháp luật luôn trong sạch là điều kiện đảm bảo cho môi trường pháp luật làm đúng chức năng điều hòa quyền lợi và nghĩa vụ công dân, dân chủ hóa đời sống xã hội, đảm bảo cho mọi người dân đều bình đẳng trước pháp luật. Đẩy mạnh hoạt động GD-ĐT, đổi mới công tác KH-CN trên địa bàn thành phố nhằm xây dựng môi trường GD-ĐT, môi trường KH-CN lành mạnh, ổn định, có chất lượng. Thế kỷ XXI mở ra trước mắt chúng ta những cơ hội lớn và cả những thách thức gay gắt trên bước đường phát triển cho thấy rõ, thời đại ngày nay là thời đại của tri thức, của văn hóa, văn minh, nhân đạo. Thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam trong những năm qua đã chỉ ra rằng, muốn nhanh chóng hòa nhập vào tiến trình toàn cầu hóa kinh tế, đuổi kịp các nước phát triển trên thế giới, chúng ta chỉ có thể dựa vào và bằng con đường phát triển GD-ĐT, KH-CN. Đây là hai lĩnh vực quan trọng tạo ra tiềm lực trí tuệ và năng lực nội sinh để phát triển kinh tế - xã hội. Tình hình đó đặt ra nhiệm vụ to lớn và trách nhiệm nặng nề cho thành phố Hạ Long là phải quán triệt tinh thần các Nghị quyết Đại hội Đảng về các lĩnh vực này, coi phát triển GD-ĐT, KH-CN là "quốc sách hàng đầu" trong công cuộc đổi mới toàn diện đất nước nhằm đào tạo những con người phát triển toàn diện, có khả năng sáng tạo và ứng dụng những tiến bộ KH-CN trên thế giới vào Việt Nam, thúc đẩy nhanh quá trình phát triển.Vì vậy, cần thiết phải xây dựng môi trường GD-ĐT và môi trường KH-CN, hướng vào những biện pháp cụ thể sau đây: - Xây dựng môi trường GD-ĐT trong sáng lành mạnh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. + Đẩy mạnh các hoạt động giáo dục trong hệ thống các trường phổ thông và trường dạy nghề trên địa bàn thành phố. Chú trọng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh về đức - trí - thể - mỹ thông qua các phong trào thi đua "dạy tốt học tốt". Tăng cường giáo dục tư tưởng chính trị, bồi dưỡng lòng yêu mến quê hương, xây dựng lý tưởng sống cao đẹp; từ đó xác định ý thức, thái độ học tập rèn luyện đúng đắn cho học sinh. + Đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên tâm huyết với nghề nghiệp, có chuyên môn vững vàng, có phẩm chất đạo đức trong sáng, mẫu mực, có tinh thần tận tụy vì học sinh. Phòng Giáo dục thành phố cần có sự phối hợp chặt chẽ với Sở Giáo dục, thống nhất kế hoạch, tổ chức có chất lượng các lớp học tập chính trị và bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên. Tăng cường vận động đổi mới phương pháp dạy học, mở các chuyên đề soạn giảng theo phương pháp mới nhằm tạo sự chuyển biến về chất lượng dạy và học trong giáo viên, học sinh. + Đẩy mạnh các hoạt động thu hút sự tham gia của đông đảo giáo viên và học sinh như công tác Đoàn, Đội, các phong trào thi đua và một số hoạt động văn nghệ thể thao hướng về các ngày truyền thống: ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, ngày Truyền thống khu mỏ 22/12, ngày thành lập Đoàn 26/3, ngày sinh nhật Bác 19/5..., qua đó thắt chặt thêm mối quan hệ thầy trò, bè bạn trong nhà trường. + Tiếp tục đẩy mạnh triển khai cuộc vận động học sinh, sinh viên tham gia phòng chống TNXH nhằm giảm thiểu tiến tới chấm dứt tệ nạn ma túy học đường để giữ cho môi trường giáo dục thực sự trong sạch. Khuyến khích học sinh tự giác tham gia vào các hoạt động công ích, từ thiện, qua đó giáo dục truyền thống đạo lý tốt đẹp cho thế hệ trẻ. + Tăng cường đầu tư kinh phí xây dựng cơ sở vật chất, đảm bảo trường học phải có sân chơi rộng rãi, sạch sẽ, các phòng học phải thoáng mát, đủ ánh sáng, trang thiết bị đạt tiêu chuẩn. + Trong công tác quản lý lãnh đạo, Phòng Giáo dục thành phố cần tham mưu cho cấp ủy, chính quyền thành phố về kế hoạch, chương trình thực hiện nhiệm vụ GD - ĐT. Phối hợp chặt chẽ với Sở Giáo dục và các ban ngành của thành phố làm tốt hoạt động quản lý học sinh trong và ngoài nhà trường, đẩy mạnh công tác "xã hội hóa giáo dục" theo mô hình "gia đình - nhà trường - xã hội". - Xây dựng môi trường KH-CN hội đủ các điều kiện để phát huy tiềm năng trí tuệ của đội ngũ cán bộ khoa học của thành phố. Hiện nay, tình hình phát triển mạnh mẽ, nhanh chóng của thành phố đặt ra yêu cầu công tác KH-CN của thành phố cần có bước phát triển mới, tập trung nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ KH-CN vào sản xuất và đời sống, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội mà Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ X đã đề ra. Để đáp ứng yêu cầu đó, các biện pháp chủ yếu cần thực hiện là: + Giáo dục, nâng cao nhận thức của các cấp lãnh đạo Đảng, chính quyền, các đoàn thể, tổ chức xã hội và nhân dân về KH-CN, cần làm cho đông đảo mọi người hiểu rõ vị trí hàng đầu của KH-CN trong việc thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. + Lãnh đạo các đơn vị, địa phương tổ chức phát động các phong trào lao động sáng tạo, phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật, lấy ứng dụng thành tựu KH-CN làm hướng đi chủ yếu để đạt hiệu quả cao trong sản xuất và đời sống. Ưu tiên đầu tư nghiên cứu công nghệ phục vụ cho các ngành kinh tế mũi nhọn, đưa nhanh các dự án, đề tài khoa học đã kết luận về bảo vệ môi trường áp dụng vào thực tiễn để từng bước cải thiện môi trường sống của thành phố. + Xây dựng hệ thống chính sách đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng hợp lý đội ngũ cán bộ khoa học. Có chế độ đãi ngộ xứng đáng đối với các công trình nghiên cứu, các dự án có giá trị đem lại hiệu quả kinh tế cao bằng các hình thức: tiền lương, tiền thưởng, cấp bằng phát minh sáng chế..., đây là biện pháp quan trọng để ngăn chặn tình trạng "chảy máu chất xám" đang hết sức bức xúc làm chậm lại tiến trình phát triển của thành phố. Đặc biệt, cần hết sức coi trọng việc xây dựng chính sách thu hút nhân tài, những người có học hàm học vị cao từ các tỉnh, thành phố khác về công tác tại địa phương và tham gia nghiên cứu các chương trình, dự án lớn của thành phố. + Tăng cường xây dựng đội ngũ những người làm công tác nghiên cứu khoa học trên mọi lĩnh vực, triển khai các kế hoạch bồi dưỡng nâng cao kiến thức chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ khoa học. Đặc biệt chú ý đào tạo bồi dưỡng các cán bộ khoa học trẻ, khắc phục tình trạng hẫng hụt về đội ngũ kế cận không chỉ ở thành phố Hạ Long mà còn là tình trạng đáng lo ngại của đất nước hiện nay. Hiện nay, xây dựng môi trường GD-ĐT trong sạch, lành mạnh, môi trường KH-CN tiên tiến, hiện đại là yêu cầu bức thiết đặt ra cho thành phố Hạ Long, đòi hỏi phải có sự quan tâm chỉ đạo chặt chẽ của các cấp lãnh đạo. Phải có sự ưu tiên đầu tư hợp lý để tạo ra nguồn lực chủ yếu (con người) và động lực quan trọng nhất (KHKT), góp phần đáp ứng tốt nhất mục tiêu đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp vào năm 2020 như Đảng ta đã đề ra. Xây dựng môi trường đạo đức mới trong sáng, lành mạnh tạo cơ sở cho những hành vi ứng xử cao đẹp. Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội và là một phương diện cơ bản của văn hóa, là phép ứng xử mang tính nhân văn giữa con người với nhau, nó xác lập mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội, giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội cho nên nội dung của đạo đức chính là năng lực phục vụ tự nguyện tự giác lợi ích của toàn xã hội. Cũng chính vì vậy, đạo đức là biểu hiện quan trọng của văn hóa. Bản chất của việc xây dựng MTVH của ta là tạo ra sự hài hòa của các mối quan hệ trong cộng đồng, nhất thiết phải dựa trên nền tảng môi trường đạo đức trong sáng, lành mạnh. Xây dựng môi trường đạo đức chính là tạo lập trong cộng đồng những nếp cảm, nếp nghĩ, hành vi ứng xử và quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người. Môi trường đạo đức mới phải kế thừa những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, lấy đó làm cơ sở để tiếp thu, chọn lọc các giá trị đạo đức của các quốc gia dân tộc trên thế giới. Để xây dựng môi trường đạo đức mới cần tập trung làm tốt các vấn đề sau: - Phải xây dựng trong cá nhân và cộng đồng những giá trị nhân văn cao quý, biểu hiện ở ý thức đạo đức, hành vi đạo đức và các mối quan hệ đạo đức nhằm hình thành một môi trường đạo đức trong sáng, nơi lưu giữ và nuôi dưỡng những giá trị đạo đức truyền thống, đồng thời hình thành những chuẩn mực đạo đức mới của cộng đồng, dân tộc. Ở môi trường đạo đức ấy, những biểu hiện thiếu văn hóa, phản văn hóa, trái ngược với thuần phong mỹ tục và đạo đức truyền thống của dân tộc phải bị loại trừ, tiêu diệt; những hành vi cao đẹp, nhân bản vị tha được tôn vinh, hướng tới. Xu thế toàn cầu hóa kinh tế, giao lưu văn hóa thế giới và cơ chế thị trường, ngoài những tác động tích cực đã gây ra một số ảnh hưởng xấu tới đạo đức xã hội. Vì vậy, việc xây dựng cho được một môi trường đạo đức lành mạnh, tiến bộ để thắp lên những điểm sáng đạo đức trong mỗi cá nhân, cộng đồng, giữ cho con người đủ sức đề kháng trước những biểu hiện tiêu cực, phi đạo đức mới nảy sinh là một yêu cầu hết sức quan trọng và cấp thiết. Phải giáo dục cho người dân thành phố ý thức chính trị và pháp luật, chống các thói quen lạc hậu, tàn dư của xã hội cũ như mê tín dị đoan, bản vị, cục bộ địa phương..., đồng thời tạo điều kiện để mọi tầng lớp nhân dân, nhất là lớp trẻ được học tập, tiếp cận với những giá trị nhân văn hiện đại, từ đó hình thành nên những tình cảm đạo đức, hành vi đạo đức, phong cách sống khoa học, hiện đại. - Đưa hoạt động của các đơn vị, tổ chức vào nề nếp, hướng tới những tình cảm đạo đức trong sáng, hướng về mục tiêu chung vì lợi ích tập thể; xử lý nghiêm khắc các hiện tượng tham nhũng, tham ô, trù úm, gây mất đoàn kết nội bộ..., ảnh hưởng tiêu cực đến bầu không khí chung của đơn vị. Các tổ chức, đoàn thể trong hệ thống chính trị cần thông qua các phong trào vận động "Đền ơn đáp nghĩa", "Xóa đói giảm nghèo", các quỹ "Khuyến học", quỹ "Tình thương" và các hoạt động nhân đạo khác để giáo dục ý thức đạo đức tốt đẹp cho nhân dân. Đẩy mạnh các hoạt động xây dựng NSVM và GĐVH ở khu dân cư, tổ chức các buổi sinh hoạt có nội dung lành mạnh, nêu gương người tốt việc tốt và phê phán những thói hư tật xấu nhằm hình thành và củng cố những quan niệm đạo đức mới, hành vi đạo đức mới. - Tăng cường quản lý nhà nước bằng pháp luật kết hợp với việc sử dụng sức mạnh của dư luận xã hội trong việc điều chỉnh và xử lý các hành vi vi phạm đạo đức xã hội. Đây là hoạt động vừa thể hiện tính chất nghiêm minh của pháp luật, vừa thể hiện bản chất nhân đạo XHCN. Xây dựng môi trường thẩm mỹ phong phú, lành mạnh nhằm giáo dục tình cảm thẩm mỹ cho đông đảo nhân dân, đưa cái đẹp vào cuộc sống. Năng lực sáng tạo cái đẹp và thưởng thức cái đẹp là thuộc tính bản chất của con người. Xuất phát từ yêu cầu của giai đoạn cách mạng mới là xây dựng những con người phát triển toàn diện, nhất thiết phải khởi dậy và phát huy ở mỗi con người nhu cầu, khả năng thưởng thức và sáng tạo cái đẹp. Muốn vậy, phải chú trọng xây dựng một môi trường thẩm mỹ trong sáng, cao đẹp, giúp con người có một đời sống tinh thần phong phú, lành mạnh, tạo cơ sở cho việc điều chỉnh hành vi của mình hướng tới cái đúng, cái tốt. Cần sử dụng một số biện pháp tích cực sau: - Tăng cường giáo dục nhận thức thẩm mỹ, tình cảm thẩm mỹ, thị hiếu thẩm mỹ lành mạnh, giúp nhân dân nhận thức được cái đẹp trong sinh hoạt thường ngày, có ý thức xây dựng, vun trồng cái đẹp trong cuộc sống, không dung nạp những biểu hiện thiếu lành mạnh, đi ngược lại thị hiếu thẩm mỹ, nhu cầu thẩm mỹ của cộng đồng. Hiện nay, vấn đề giáo dục thẩm mỹ ở thành phố Hạ Long đã được chú trọng hơn bằng việc đưa giáo dục thẩm mỹ vào trong nhà trường hoặc phổ biến trong cộng đồng, xã hội thông qua các phương tiện thông tin đại chúng (sách, báo, truyền hình, đài phát thanh...), song nhìn chung chưa đáp ứng được một cách đầy đủ yêu cầu của xã hội. Một bộ phận nhân dân, đặc biệt là thanh thiếu niên do chưa được giáo dục thẩm mỹ tốt dẫn đến không đánh giá được một cách chính xác các hiện tượng thẩm mỹ trong cuộc sống thường ngày. Từ cái nhìn lệch lạc, đánh giá sai lầm đó dẫn đến những hành vi thiếu thẩm mỹ trong cuộc sống. Sự bất đồng trong cách nhìn nhận các giá trị và phản giá trị giữa các thế hệ (thậm chí giữa các hế hệ trong một gia đình) thường xuyên xảy ra. Do vậy, yêu cầu cấp thiết đặt ra là phải tăng cường giáo dục thẩm mỹ, đưa nó trở thành một bộ phận quan trọng trong hoạt động giáo dục thế hệ trẻ hiện nay. Trong công tác giáo dục thẩm mỹ cần đặc biệt chú trọng phát huy vai trò tích cực của văn học nghệ thuật, lĩnh vực hết sức nhạy cảm trong việc bồi dưỡng tình cảm, dẫn dắt hành vi ứng xử của con người thông qua hình tượng nghệ thuật. Nghệ thuật không chỉ làm giàu thêm khả năng thưởng thức cái đẹp của con người mà còn làm nảy sinh ở con người nhu cầu sáng tạo cái đẹp cho cộng đồng, cho xã hội. Bởi vậy, phải đưa nghệ thuật trở thành một phương tiện quan trọng trong việc giáo dục văn hóa thẩm mỹ cho quần chúng nhân dân, góp phần giáo dục con người toàn diện trong công cuộc đổi mới hiện nay. - Xây dựng hệ thống các chính sách, chế độ đãi ngộ thỏa đáng đối với các tài năng nghệ thuật kết hợp với tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa nghệ thuật. Phải xây dựng được một môi trường thông thoáng cho văn nghệ sĩ lao động sáng tạo, đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, đảm bảo tự do sáng tạo và tôn trọng cá tính sáng tạo của văn nghệ sĩ, thực hiện dân chủ hóa trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa nhằm khơi nguồn và phát triển các tài năng sáng tạo, đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật ngày càng cao của người dân thành phố. Cần xây dựng chính sách ưu tiên cho việc sưu tầm, bảo quản, khôi phục và phổ biến các giá trị văn nghệ dân gian của các dân tộc, năng động hóa các giá trị truyền thống hướng tới vun đắp đời sống tinh thần của nhân dân. - Chú trọng bảo tồn, tôn tạo các di sản văn hóa, các di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh trên địa bàn thành phố. Xây dựng, nâng cấp các công trình văn hóa như: tượng đài anh hùng liệt sĩ, đài tưởng niệm, công trình tôn giáo... trở thành những biểu tượng đẹp trong lòng người dân thành phố, đồng thời chú ý xây dựng, cải tạo cảnh quan môi trường "xanh - sạch - đẹp" tạo nên nét đẹp khỏe khoắn, vui tươi của thành phố du lịch. Hiện nay, việc triển khai thực hiện quy hoạch thành phố Hạ Long đang diễn ra một cách tích cực, khẩn trương. Tuy nhiên, cần hết sức coi trọng công tác quản lý quy hoạch đô thị để hoạt động cải tạo và xây dựng thành phố vừa không ảnh hưởng đến cảnh quan di tích, vừa không gây ra những tiêu cực trong nếp sống sinh hoạt thường ngày như lối sống xô bồ nhộn nhạo, xu hướng di dời về trung tâm thành phố, tình trạng độc hại do ô nhiễm môi trường... - Tiếp tục đẩy mạnh các cuộc vận động xây dựng NSVM và GĐVH, tạo ra cái đẹp lành mạnh trong đời sống cộng đồng. Ở tất cả các cơ quan ban ngành, đoàn thể trên địa bàn thành phố phải phát động các phong trào: sống và làm việc theo pháp luật, xây dựng "cơ quan văn hóa", "công sở văn hóa", "nhà trường kiểu mẫu"... để tạo ra nếp sống, lối sống đẹp cho mọi người dân, thông qua đó bồi dưỡng tình cảm thẩm mỹ, thúc đẩy lao động sáng tạo, xây dựng thành phố giàu đẹp, văn minh. Cần làm tốt hơn nữa công tác phòng chống TNXH, bài trừ văn hóa phẩm độc hại, lên án và có biện pháp xử lý thích đáng những hành động càn quấy, gây rối trật tự an toàn xã hội, phá hoại mỹ quan thành phố. Tóm lại: Phát huy vai trò của văn hóa ở mọi lĩnh vực kể trên (kinh tế, chính trị, pháp luật, GD-ĐT, KH-CN, đạo đức, thẩm mỹ) chính là giải pháp thiết thực nhằm tạo ra một tổng thể những nhân tố tích cực, những điều kiện thiết yếu nhất cấu thành nên MTVH chung của thành phố trong thời kỳ đổi mới, đặc biệt là trong giai đoạn đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước hiện nay. 3.2.2. Đẩy mạnh các phong trào hoạt động của nhân dân góp phần bảo vệ và nâng cao chất lượng môi trường văn hóa của thành phố Xây dựng MTVH trong sạch, lành mạnh, ổn định, vững chắc không chỉ đòi hỏi sự nỗ lực phấn đấu của các cấp lãnh đạo, các cơ quan ban ngành đoàn thể, các tổ chức chính trị - xã hội mà nó còn phải được thực hiện tốt ở việc xây dựng những không gian văn hóa trong phạm vi sống và sinh hoạt của từng nhóm dân cư trong cộng đồng. Nhiệm vụ đó phải được cụ thể hóa bằng việc thực hiện tốt các hoạt động sau: Xây dựng gia đình văn hóa Gia đình là một thành tố thuộc cấp độ vi mô trong cấu trúc của MTVH, hình thành và tồn tại dựa trên quan hệ hôn nhân và huyết thống. Với tư cách là "tế bào của xã hội", gia đình là hạt nhân quan trọng nhất trong việc hình thành tư tưởng, đạo đức, lối sống của con người. Việc nâng cao đời sống văn hóa và tinh thần, xây dựng con người có văn hóa bắt đầu từ mỗi gia đình trong cộng đồng dân cư. Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) khẳng định xây dựng MTVH phải chú ý "giữ gìn và phát huy những đạo lý tốt đẹp của gia đình Việt Nam. Coi trọng xây dựng gia đình văn hóa" [32, tr. 60]. Là "cái nôi thân yêu nuôi dưỡng suốt cả đời người", gia đình không chỉ đảm nhiệm chức năng duy trì nòi giống mà còn có vai trò to lớn trong việc "văn hóa hóa con người". Văn hóa gia đình là yếu tố cơ bản để gia đình thực hiện vai trò "hạt nhân xã hội" của nó. Vì vậy, xây dựng GĐVH là hoạt động có ý nghĩa hết sức quan trọng, đặc biệt là trong giai đoạn cách mạng mới hiện nay. Xây dựng GĐVH là hoạt động được chú trọng đẩy mạnh từ nhiều năm qua ở thành phố Hạ Long, và đã có những đóng góp quan trọng vào nhiệm vụ xây dựng MTVH của thành phố trong thời kỳ đổi mới. Để làm tốt hơn nhiệm vụ xây dựng GĐVH, mỗi gia đình cần thực hiện theo những yêu cầu sau: - Phải tạo lập một nền giáo dục gia đình thật tốt cho mọi thành viên trong gia đình. Ông bà, cha mẹ phải có nếp sống và sinh hoạt mẫu mực cho con cháu noi theo. Phải định hướng cho sự phát triển nhân cách, tạo dựng cầu nối những truyền thống tốt đẹp của gia đình cho các thế hệ kế tiếp để hình thành và hoàn thiện nhân cách con người trong xã hội hiện đại. - Chú trọng giáo dục gia đình ý thức học tập, công tác, tu dưỡng đạo đức, sống có lý tưởng, có hoài bão, biết quan tâm chăm sóc gia đình và làm những việc có ích cho xã hội. Có ý thức kết hợp thực hiện cuộc vận động xây dựng GĐVH với nhiệm vụ xây dựng MTVH của thành phố, hướng mọi sinh hoạt của gia đình vào các hoạt động lành mạnh, bổ ích như học tập, thể thao, vui chơi giải trí lành mạnh, bảo vệ cảnh quan, giữ vệ sinh trong gia đình và nơi công cộng... - Xây dựng mối quan hệ hòa thuận, đoàn kết gắn bó giữa các thành viên trong gia đình, thương yêu, đùm bọc, sẻ chia giúp đỡ nhau trong mọi hoàn cảnh. Do tập quán của người Việt Nam, ở thành phố Hạ Long hiện nay song song tồn tại hai loại gia đình: gia đình truyền thống (3-4 thế hệ cùng chung sống) và gia đình hạt nhân (gia đình 2 thế hệ), đòi hỏi giữa các thành viên phải có sự quan tâm đầy đủ với nhau, giữ vững nền tảng gia đình khiến cho gia đình luôn là tổ ấm sau mỗi ngày làm việc, học tập. - Xây dựng mối quan hệ đoàn kết gắn bó, giúp đỡ lẫn nhau với xóm giềng và bạn bè xung quanh. Rèn luyện lối sống lành mạnh, giản dị, cởi mở, chân thành, sống hòa đồng với tổ dân, khối phố, tích cực tham gia các phong trào hoạt động xã hội do địa phương tổ chức. Thiết lập mối quan hệ chặt chẽ giữa gia đình - nhà trường - xã hội, hình thành môi trường giáo dục tốt cho con em có đủ điều kiện để phát triển, đồng thời ngăn chặn kịp thời những biểu hiện của TNXH xâm lấn vào từng gia đình. Việc xây dựng gia đình thành một đơn vị văn hóa ổn định, trong đó mọi sinh hoạt đi vào nề nếp, có tác dụng hữu ích cho mỗi cá nhân trong gia đình không chỉ là trách nhiệm của mỗi gia đình mà còn là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Vì vậy, để thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng GĐVH, chính quyền địa phương các cấp phải xây dựng được một hệ thống các chính sách, quy chế, tiêu chuẩn về xây dựng GĐVH để khuyến khích, động viên, đánh giá chính xác tình hình thực hiện trên địa bàn. Có các chính sách hỗ trợ hoạt động xây dựng GĐVH tới từng gia đình, tập trung vào chính sách lao động, giải quyết công ăn việc làm, hỗ trợ các gia đình ở diện chính sách, neo đơn, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn... để nâng dần mức sống, mức hưởng thụ văn hóa nghệ thuật của người dân thành phố. Làm cho xây dựng GĐVH trở thành hoạt động tích cực, rộng khắp, hình thành nên các quan hệ nhân tính, góp phần tạo dựng MTVH cho sự phát triển bền vững của thành phố. Xây dựng khối phố văn hóa Khối phố, thôn là những cộng đồng dân cư nhỏ thuộc đơn vị phường, xã do thành phố quản lý. Là đơn vị có quan hệ trực tiếp, gần gũi nhất của chính quyền địa phương đến mỗi gia đình, cá nhân nên khối phố (thuộc đơn vị phường) và thôn (thuộc đơn vị xã) chịu trách nhiệm bao quát, quản lý, điều chỉnh mọi hoạt động của khu vực dân cư mình quản lý. Vai trò chủ yếu của khối phố, thôn được thể hiện ở việc phổ biến mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến từng hộ gia đình; khuyến khích, động viên mọi cá nhân, gia đình tham gia vào các cuộc vận động, các phong trào do thành phố phát động, tổ chức triển khai, giám sát, điều chỉnh để hoạt động đạt kết quả tốt. Thành phố Hạ Long bao gồm 16 phường và 2 xã, dân cư chủ yếu tập trung ở khu vực đô thị, vì vậy, việc xây dựng khối phố văn hóa ở thành phố được thực hiện trong một số điều kiện tương đối thuận lợi: cơ sở hạ tầng đảm bảo, các phương tiện thông tin đại chúng khá phát triển, các thiết chế văn hóa ngày càng nhiều và có chất lượng, trình độ dân trí khá cao và đồng đều, đời sống vật chất được ổn định và nâng cao dần, đời sống văn hóa tinh thần được cải thiện rõ rệt. Tuy vậy, cũng có những khó khăn nhất định cần khắc phục: quan hệ cư dân trong cộng đồng lỏng lẻo, lối sống và nếp sống không thuần nhất, người dân thành phố du lịch dễ nhạy cảm với cái mới mà không lường hết những ảnh hưởng tiêu cực do mặt trái của nó gây nên. Do vậy, nhiệm vụ xây dựng khối phố văn hóa ở thành phố Hạ Long hiện nay là nhiệm vụ quan trọng và phải được tiến hành bằng nhiều biện pháp tích cực: - Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp chính quyền kết hợp chặt chẽ với hoạt động của các tổ chức, đoàn thể quần chúng và sự triển khai giám sát của khối phố, tổ dân tới từng gia đình. Triển khai sâu rộng cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư", đồng thời phát động các phong trào tự quản, đảm bảo mọi hoạt động phải được tiến hành theo những quy định và tổ chức chặt chẽ, có đánh giá, tổng kết, báo cáo, rút kinh nghiệm kịp thời. - Giáo dục ý thức thực hiện tốt các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước thông qua các buổi sinh hoạt và thực tiễn hoạt động của tổ dân, khối phố, đảm bảo phát huy quyền dân chủ cho nhân dân. - Củng cố mối quan hệ cư dân, xây dựng tinh thần đoàn kết tương thân tương ái, lối sống trọng nghĩa tình để cùng nhau xây dựng cái mới, cái tốt đẹp, xóa bỏ cái cũ, cái lạc hậu; ngăn chặn, loại trừ cái xấu, cái ác len lỏi trong đời sống xã hội. - Từng bước khắc phục tình trạng đói nghèo tiến tới không còn hộ đói ở từng tổ dân, khối phố, giảm dần khoảng cách phân hóa giàu nghèo. Vận động các hộ gia đình hỗ trợ, giúp đỡ nhau làm kinh tế, nâng dần mức sống của cư dân trong khu vực, phấn đấu đến năm 2005 có 80% và năm 2010 đạt 100% phường xã hoàn thành nâng cao mức sống cho đối tượng chính sách [53, tr. 3]. - Giáo dục ý thức giữ gìn môi trường cảnh quan sạch đẹp, đường phố vệ sinh, các điểm vui chơi giải trí hoạt động lành mạnh, thiết thực, bổ ích. Ở vùng nông thôn, miền núi, trên địa bàn thôn, xã có thuận lợi là cư dân ổn định, thuần phác, quan hệ cộng đồng chặt chẽ hơn trong các mối quan hệ dòng tộc, xóm giềng, song lại thường là nơi tồn tại những phong tục tập quán cổ hủ lạc hậu, cơ sở hạ tầng thấp kém, phương tiện thông tin đại chúng còn hạn chế, trình độ dân trí thấp, tư duy chậm đổi mới... Vì vậy, ngoài những biện pháp trên, việc xây dựng thôn văn hóa ở hai xã của thành phố cần có thêm một số ưu tiên như: đầu tư xây dựng mới và nâng cấp các thiết chế văn hóa, mua sắm thêm phương tiện thông tin đại chúng, xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng, tạo điều kiện cải thiện đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, xóa dần khoảng cách giữa nông thôn và đô thị. Đẩy mạnh công tác giáo dục, vận động quần chúng xóa bỏ các phong tục, nếp sống lạc hậu, xây dựng một môi trường cởi mở, tiếp thu nhanh những tiến bộ văn minh của xã hội hiện đại. Các hoạt động xây dựng khối phố văn hóa, thôn văn hóa ở thành phố Hạ Long đã và đang tạo nên những biến chuyển sâu sắc, góp phần làm thay đổi hẳn diện mạo cũng như chất lượng phát triển của thành phố trong thời kỳ đổi mới. Xây dựng công sở văn hóa Công sở là một từ chung dùng để chỉ tất cả các đơn vị, tổ chức, đoàn thể... có trụ sở hoạt động, thuộc quyền quản lý của Nhà nước như: cơ quan, xí nghiệp, bệnh viện, trường học, đơn vị bộ đội... Công sở bao gồm lực lượng được đào tạo tốt nhất, năng động nhất, tích cực nhất trong mọi mặt hoạt động của xã hội... Hầu hết các cá nhân trong khu vực này là cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức nhà nước, lại đồng thời là thành viên trong mỗi gia đình, mỗi khối phố, thôn bản. Vì vậy, xây dựng công sở văn hóa là yêu cầu cấp thiết góp phần quan trọng để tạo ra MTVH lành mạnh, khỏe khoắn, nơi hội tụ những điều kiện thiết yếu thúc đẩy mạnh mẽ sự nghiệp phát triển của thành phố trong thời kỳ đổi mới. Nhiệm vụ xây dựng công sở văn hóa cần được thực hiện bằng các biện pháp sau: - Nâng cao trình độ nhận thức của mọi thành viên trong đơn vị về các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, khắc phục tình trạng phai nhạt lý tưởng, thờ ơ trước thời cuộc dẫn đến tư tưởng tiêu cực, yếm thế trong cán bộ, đảng viên, quần chúng. - Xây dựng nội quy, quy chế hoạt động của đơn vị một cách chặt chẽ, khoa học để đưa mọi hoạt động, sinh hoạt của đơn vị vào nề nếp, quy củ. Trong đó chú ý tạo ra những điều kiện cần thiết cho việc đẩy mạnh hoạt động học tập, lao động sáng tạo, nghiên cứu khoa học, ứng dụng tiến bộ KHKT vào thực tiễn... tạo ra hiệu quả cao, phục vụ tốt cho đời sống xã hội. - Thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy tinh thần đoàn kết nội bộ, giúp nhau trong công tác và trong đời sống. Nghiêm khắc đấu tranh với những biểu hiện tiêu cực trong đơn vị như quan liêu, cửa quyền, đố kỵ, phá hoại của công..., thẳng thắn phê phán những hành vi và những mối quan hệ thiếu lành mạnh trong đơn vị. Xử lý nghiêm minh các vụ việc sai phạm, giữ cho bầu không khí hoạt động của đơn vị luôn sôi nổi, tích cực, khẩn trương, đạt hiệu quả công việc. - Xây dựng quy chế giữ vệ sinh nơi công sở, trong đó có những quy định rõ về ăn mặc, giao tiếp, ứng xử, phong cách làm việc, sinh hoạt... của các thành viên. - Các cấp ủy Đảng, chính quyền thành phố cần có sự phối hợp chỉ đạo, hướng dẫn xây dựng ở công sở những tiêu chuẩn thi đua sát hợp để phát huy tính tự giác, kỷ luật trong lao động. Lãnh đạo đơn vị cần đề ra các kế hoạch kiểm tra giám sát chặt chẽ mọi hoạt động của đơn vị, tăng cường hoạt động của Ban thanh tra nhân dân nhằm ngăn chặn kịp thời những biểu hiện tiêu cực, đồng thời phải định ra được những tiêu chuẩn đánh giá năng lực và chất lượng công việc của từng cá nhân, tập thể một cách công bằng, khách quan. Có chế độ khen thưởng thỏa đáng để khuyến khích lao động sáng tạo và ý thức phấn đấu của tập thể, cá nhân. Do bao quát nhiều mặt hoạt động của các cá nhân và tổ chức trong đơn vị như: công tác chuyên môn, công tác Đảng, công tác phụ nữ, công tác thanh tra... cho nên, xây dựng công sở văn hóa một mặt tạo ra ý thức, thái độ, tác phong lao động, sinh hoạt theo lối công nghiệp, tiến bộ, văn minh, mặt khác có tác dụng thúc đẩy năng suất, chất lượng và hiệu quả hoạt động của đơn vị theo mục tiêu đã đề ra. Xây dựng công sở văn hóa ở thành phố Hạ Long hiện nay được xem là một trong những biện pháp tích cực để phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, cũng là biện pháp hữu hiệu góp phần xây dựng MTVH ở thành phố Hạ Long trong thời kỳ đổi mới hiện nay. Tóm lại, xây dựng MTVH là một vấn đề có nghĩa quan trọng và cấp thiết đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước ta, đồng thời cũng là một nhiệm vụ hết sức khó khăn, phức tạp trong giai đoạn cách mạng mới, đòi hỏi phải có sự nỗ lực cố gắng và tinh thần quyết tâm cao độ của toàn Đảng, toàn dân ta. Xây dựng MTVH ở thành phố Hạ Long trong thời kỳ đổi mới hiện nay đang là hoạt động thiết thực nhất để thúc đẩy nhanh tiến trình phát triển của thành phố, đồng thời góp phần tích cực vào nhiệm vụ xây dựng MTVH chung của cả nước. Tuy nhiên, đây là một nhiệm vụ mới mẻ, có nội dung đa dạng, phong phú đòi hỏi phải có một nhận thức sâu sắc để có những bước đi đúng đắn, sát hợp với tình hình thực tiễn của địa phương, kết hợp đồng bộ các giải pháp hữu hiệu nhằm đạt tới những hiệu quả cao nhất, xây dựng thành phố Hạ Long giàu đẹp, tiến bộ, văn minh. KẾT LUẬN Nói đến văn hóa là nói đến giá trị. Một tập hợp các yếu tố văn hóa tồn tại trong một môi trường nhất định tạo nên một MTVH, nơi mà các giá trị văn hóa biểu hiện một cách cụ thể, sinh động và mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Bước vào thế kỷ XXI, cùng với sự phát triển như vũ bão của KHKT trên phạm vi toàn cầu, vai trò quan trọng của văn hóa đối với phát triển cũng ngày càng được khẳng định. Xây dựng MTVH phong phú, văn minh, hiện đại đã trở thành nhiệm vụ trọng yếu trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều quốc gia, dân tộc trên thế giới và trong khu vực, đem lại cho những nước này những bước phát triển mạnh mẽ, vững chắc, thậm chí những bước nhảy vọt đáng tự hào. Dưới dự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, MTVH của ta cũng đang vận động mạnh theo hướng kết hợp hài hòa các giá trị truyền thống và hiện đại, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại trên cơ sở giữ gìn bản sắc, sức sống và tâm hồn Việt Nam. Đó là MTVH phong phú, lành mạnh, tiến bộ, thống nhất trong đa dạng, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng, phát triển theo định hướng XHCN. Đó là MTVH tiêu biểu cho tinh thần tiên tiến của thời đại, hướng tới mục tiêu cao cả là giải phóng và phát triển toàn diện con người, xây dựng một cuộc sống ấm no, tự do hạnh phúc. Vì vậy, bảo vệ và xây dựng MTVH là một nhiệm vụ chiến lược trong sự nghiệp xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc XHCN, gắn bó chặt chẽ với các nhiệm vụ khác, góp phần quan trọng tạo ra động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đẩy mạnh CNH, HĐH, thực hiện thắng lợi mục tiêu của sự nghiệp đổi mới mà Đảng ta đã đề ra. Hạ Long là một thành phố trẻ rất giàu tiềm năng và triển vọng, đang được chú trọng xây dựng trở thành một đô thị văn minh, hiện đại. Đặc biệt, với cảnh quan nổi tiếng Vịnh Hạ Long hai lần được UNESCO công nhận là Di sản thế giới cùng với những giá trị nổi trội về văn hóa - lịch sử lâu đời của mảnh đất và con người nơi đây, Hạ Long đang trở thành điểm du lịch thu hút ngày càng đông khách du lịch trong nước và quốc tế. Thực tế ấy đòi hỏi, cùng với những biện pháp tích cực nhằm thúc đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, thành phố phải đặc biệt quan tâm vấn đề bảo vệ và xây dựng MTVH lành mạnh, tiến bộ, nhân văn nhằm từng bước cải thiện đời sống vật chất và văn hóa tinh thần, nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân. Đây là điều kiện quan trọng và cấp thiết đảm bảo cho sự phát triển nhanh và bền vững của thành phố trước tác động nhiều mặt của xu thế hội nhập kinh tế và giao lưu văn hóa toàn cầu hiện nay. Để đáp ứng yêu cầu trên đòi hỏi phải huy động sức mạnh tổng hợp của các cấp lãnh đạo Đảng, chính quyền, các cơ quan, ban ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội và cá nhân trên địa bàn thành phố, tạo ra một sức bật mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, thúc đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế - xã hội của thành phố trong thời kỳ đổi mới. Phấn đấu, xây dựng Hạ Long trở thành một thành phố có tầm vóc tương xứng với vị thế "trung tâm chính trị - kinh tế - văn hóa" của tỉnh Quảng Ninh, trở thành một trong những khu du lịch và công nghiệp cảng lớn của Việt Nam. Công cuộc đổi mới toàn diện theo chủ trương, đường lối của Đảng từ năm 1986 đến nay đã đem lại những thành tựu to lớn, tạo nên những đổi thay kỳ diệu về diện mạo của thành phố, đời sống vật chất của nhân dân được nâng lên, chất lượng sinh hoạt văn hóa cộng đồng và mức hưởng thụ văn hóa tinh thần được cải thiện rõ rệt. Tuy vậy, ở thành phố Hạ Long trong thời gian qua, bên cạnh những thành tựu nổi bật về xây dựng MTVH mà Đảng bộ và nhân dân thành phố đã quyết tâm nỗ lực phấn đấu để đạt được cũng còn không ít những tồn tại, yếu kém cần khắc phục. Tình hình đó đặt ra yêu cầu nhiệm vụ mới cho hoạt động xây dựng MTVH của thành phố Hạ Long trong thời gian tới là phải tiến hành khảo sát, điều tra, nghiên cứu, tổng kết toàn diện, sâu sắc thực trạng MTVH của thành phố, trên cơ sở đó xây dựng một hệ thống những chính sách và giải pháp đồng bộ, hữu hiệu. Kết hợp phát huy vai trò tổng hợp của mọi tầng lớp nhân dân, khai thác tốt nhất những điều kiện thuận lợi để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, xây dựng MTVH. Phấn đấu xây dựng ở thành phố Hạ Long một MTVH phong phú, lành mạnh, tiến bộ văn minh mà giá trị lớn lao của nó tập trung vào các tiêu điểm phát triển MTVH đã được Đại hội lần thứ IX của Đảng thông qua: tăng trưởng nguồn lực con người, vì sự phát triển hài hòa giữa cá nhân và cộng đồng, giữa dân tộc và quốc tế trên nền tảng chân - thiện - mỹ. Góp phần đáng kể vào việc thực hiện nhiệm vụ "Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc" nhằm xây dựng một nước Việt Nam "Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh", tiến bước vững chắc lên CNXH. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO A.I. Ác-nôn-đốp (Chủ biên) (1981), Cơ sở lý luận văn hóa Mác - Lênin, Nxb Văn hóa, Hà Nội. Đào Duy Anh (1998), Việt Nam văn hóa sử cương (tái bản), Nxb Tổng hợp, Đồng Tháp. Ban Quản lý vịnh Hạ Long (2000), Hạ Long những lời đánh giá và ngợi ca, Quảng Ninh. Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương (2000), Một số văn kiện của Đảng về công tác tư tưởng - văn hóa, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. TS. Đào Đình Bắc (1998), "Cơ sở lý luận của vấn đề giáo dục môi trường nhân văn theo tinh thần hòa hợp với thiên nhiên", Kỷ yếu hội thảo: Khoa học về giáo dục môi trường nhân văn, tr. 72. Nguyễn Đức Bình (1995), "Nghị quyết của Bộ Chính trị về một số định hướng lớn trong công tác tư tưởng hiện nay", Tạp chí Cộng sản, (11), tr. 3-5. GS.TS Trần Văn Bính (Chủ biên) (1998), Văn hóa trong quá trình đô thị hóa ở nước ta hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. GS.TS Trần Văn Bính (Chủ nhiệm đề tài) (2000), Đề cương bài giảng lý luận văn hóa (Cho hệ đào tạo cao học và nghiên cứu sinh), Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Bộ Văn hóa Thông tin và Thể thao (1992), Mấy vấn đề văn hóa và phát triển ở Việt Nam hiện nay, Nxb Thế giới, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (1986), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb Sự thật, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb Sự thật, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb Sự thật, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (1993), Văn kiện Hội nghị lần thứ 4 Ban chấp hành Trung ương (khóa VII), Nxb Sự thật, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung ương (khóa VIII), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Nguyễn Khoa Điềm (Chủ biên) (2001), Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Phạm Văn Đồng (1995), Văn hóa và đổi mới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Federico Mayor (1993), "Ban đầu và cuối cùng là văn hóa", Người đưa tin UNESCO, (10), tr, 35. Georges Olivier (1992), Sinh thái nhân văn, Nxb Thế giới, Hà Nội. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (1997), Văn hóa xã hội chủ nghĩa (Tập bài giảng), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (2000), Giáo trình lý luận văn hóa và đường lối văn hóa của Đảng (Dùng cho hệ cử nhân chính trị), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. GS.TS Đỗ Huy (2001), Xây dựng môi trường văn hóa ở nước ta hiện nay từ góc nhìn giá trị học, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội. Nguyễn Văn Hy - Phan Văn Tú - Hoàng Sơn Cường (1998), Quản lý hoạt động văn hóa, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội. GS. Vũ Khiêu (1993), Mấy vấn đề văn hóa và phát triển ở Việt Nam hiện nay, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. Võ Văn Kiệt (1997), "Chấn hưng, bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc là nhiệm vụ trực tiếp của báo chí, xuất bản", Nghiên cứu nghệ thuật, tr. 13. PGS. Trường Lưu (1999), Văn hóa - một số vấn đề lý luận, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. C. Mác - Ph. Ăngghen (1996), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Michel Batisse (1999), "Ngôi nhà xanh của chúng ta", Người đưa tin UNESCO, (11), tr. 47-48. Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. "Một số khái niệm về sự kiện và môi trường" (1992), Tư tưởng văn hóa, (10), tr. 25. Đỗ Mười (1993), Chăm sóc, bồi dưỡng, phát huy nhân tố con người vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh, Nxb Sự thật, Hà Nội. GS.TS Phan Ngọc (1993), Văn hóa Việt Nam và cách tiếp cận mới, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội. Vũ Hào Quang (1999), "Giáo dục chủ nghĩa yêu nước truyền thống, vấn đề cốt yếu của môi trường nhân văn", Văn hóa nghệ thuật, (11), tr. 3-4. Sở Giáo dục - Đào tạo Quảng Ninh, Phòng Giáo dục - Đào tạo thành phố Hạ Long (2000), Báo cáo tổng kết ngành giáo dục - đào tạo Hạ Long năm học 1999 - 2000. Sở Giáo dục - Đào tạo Quảng Ninh, Phòng Giáo dục - Đào tạo thành phố Hạ Long (2001), Báo cáo tổng kết công tác năm 2001. Sở Y tế Quảng Ninh, Trung tâm Y tế thành phố Hạ Long (2001), Báo cáo kết quả hoạt động y tế năm 2001. Tập thể tác giả (1993), Đại cương lịch sử văn hóa Trung Quốc, Hà Nội. Văn Đức Thanh (1999), Cơ sở phương pháp luận xây dựng môi trường văn hóa bộ đội không quân hiện nay, Luận án tiến sĩ quân sự, Học viện Chính trị Quân sự, Hà Nội. Thành ủy Hạ Long (2000), Báo cáo tình hình thực hiện nhiệm vụ công tác năm 2000 và phương hướng công tác năm 2001. Thành ủy Hạ Long (2001), Báo cáo tình hình thực hiện nhiệm vụ công tác năm 2001. Trần Ngọc Thêm (1997) Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh. Cung Kim Tiến (Biên soạn) (2002), Từ điển Triết học, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội. "Tìm hiểu khái niệm môi trường - bảo vệ môi trường" (1996), Tạp chí Cộng sản, (19), tr. 58. Lê Toán (2000), "Nơi hội tụ của Rồng", Báo Quảng Ninh, ngày 17/10, tr. 1. Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (1999), Nuôi dưỡng giá trị văn hóa trong nhân cách người chiến sĩ quân đội nhân dân Việt Nam, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia, Viện Khoa học xã hội tại thành phố Hồ Chí Minh (1997), "Số chuyên đề về nếp sống văn minh đô thị", Khoa học xã hội, (32). Hà Xuân Trường (1994), Văn hóa - khái niệm và thực tiễn, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long, Ban chỉ đạo phòng chống tệ nạn xã hội (1999), Báo cáo kết quả công tác cai nghiện ma túy 1994 - 1999 tại thành phố Hạ Long. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long (2001), Chương trình thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội của thành phố năm 2001. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long (2002), Dự thảo quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thành phố Hạ Long đến năm 2010. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long, Phòng Tổ chức - Lao động - Thương binh xã hội (2001), Báo cáo tổng kết công tác năm 2001. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long, Phòng Tổ chức - Lao động - Thương binh xã hội (2001), Chương trình phát triển dân số, lao động và giải quyết việc làm giai đoạn 2001 - 2010. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long, Phòng Tổ chức - Lao động - Thương binh xã hội (2002), Báo cáo kết quả công tác tệ nạn xã hội 6 tháng đầu năm 2002. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long, Phòng Văn thể (2001), Báo cáo công tác văn hóa thông tin năm 2001. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long, Phòng Văn thể (2002), Báo cáo công tác 6 tháng đầu năm 2002. Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, Sở Khoa học, Công nghệ và Môi trường (2001), Báo cáo kiểm điểm kết quả 5 năm (1997 - 2001) thực hiện Nghị quyết Ban chấp hành Trung ương 2 (khóa VIII) về giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ. Viện Ngôn ngữ học (1997), Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng. GS.TS Hoàng Vinh (1999), Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn xây dựng văn hóa ở nước ta, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội.