Một là, trong trường hợp dịch bệnh mà
tung tin đồn thất thiệt có tính chất vu khống
thì sẽ bị xử lý hình sự về Tội vu khống. Theo
quy định tại Điều 156 Bộ luật Hình sự 2015
(BLHS): “1. Người nào thực hiện một trong
các hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ
10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt
cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc
phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm: a) Bịa đặt
hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai
sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân
phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền,
lợi ích hợp pháp của người khác” e) Sử
dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông,
phương tiện điện tử để phạm tội.
Hai là, trong trường hợp người mắc
bệnh truyền nhiễm “cố ý lây lan tác nhân
gây bệnh, che giấu không khai báo, cố ý khai
báo sai sự thật về bệnh truyền nhiễm ” mà
làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy
hiểm cho người thì có thể bị xử lý theo Điều
240 BLHS về Tội làm lây lan dịch bệnh
truyền nhiễm nguy hiểm cho người. Theo đó,
phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau
đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm: “a)
Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm
quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh
hoặc Bộ trưởng Bộ Y tế; b) Làm chết
người”; phạm tội thuộc một trong các
trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm
đến 12 năm: “a) Dẫn đến phải công bố dịch
thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ;
b) Làm chết 02 người trở lên”. Trong những
trường hợp này, người phạm tội còn có thể
bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến
100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ,
cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định
từ 01 năm đến 05 năm.
Ba là, bỏ trốn khỏi nơi cách ly dịch
bệnh. Hành vi trốn khỏi nơi cách ly còn có
thể bị truy cứu theo Điều 315 BLHS về Tội
vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh,
sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc
dịch vụ y tế khác. Nếu bị truy tố, tùy theo
mức độ gây thiệt hại mà người phạm tội có
thể bị phạt tù lên đến 10 năm.
Bốn là, người nào có hành vi đầu cơ
(khẩu trang y tế) gây ảnh hưởng nghiêm
trọng tới cộng đồng, đến việc phòng ngừa
dịch bệnh sẽ bị xử lý hình sự về tội đầu cơ.
Theo quy định tại Điều 196 BLHS thì
“Người nào lợi dụng tình hình khan hiếm
hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo trong tình
hình thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh hoặc
tình hình khó khăn về kinh tế mua vét hàng
hóa thuộc danh mục mặt hàng bình ổn giá
hoặc thuộc danh mục hàng hóa được Nhà
nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất
chính thuộc một trong các trường hợp sau
đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến
300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng
đến 03 năm”.
6 trang |
Chia sẻ: hachi492 | Ngày: 19/01/2022 | Lượt xem: 253 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Luật phòng, chống bệnh truyền nhiễm trong công cuộc đấu tranh phòng, chống đại dịch Covid-19 hiện nay ở nước ta, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
49Số 4(404) - T2/2020
NGHIÊN CỨU
LẬP PHÁP
THỰC TIỄN PHÁP LUẬT
LuẬt phòng, chống bệnh truyền nhiỄM
trong cÔng cuỘc đấu tranh phòng, chống
đẠi dịch covid-19 hiện nay Ở nưỚc ta
Lê Văn Tranh*
Đặng Lương Mạnh Hà**
* Giảng viên, Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh
** Phi công, Đoàn bay 919, Vietnam Airlines.
Thông tin bài viết:
Từ khoá: Bệnh truyền nhiễm, Luật
Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, dịch
bệnh COVID-19
Lịch sử bài viết:
Nhận bài : 12/02/2020
Biên tập : 17/02/2020
Duyệt bài : 21/02/2020
Article Infomation:
Keywords: Infectious diseases; Law on
Prevention and Control of Infectious
Diseases; COVID-19.
Article History:
Received : 12 Feb. 2020
Edited : 17 Feb. 2020
Approved : 21 Feb. 2020
Tóm tắt:
Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm (PCBTN) được Quốc
hội thông qua ngày 21/11/2007 và có hiệu lực từ ngày
01/7/2008. Với tính chất là một đạo luật chuyên ngành, Luật
PCBTN đã bao quát đầy đủ các nội dung liên quan đến phòng,
chống bệnh truyền nhiễm, tao cơ sở pháp lý quan trong cho
cuộc đấu tranh phòng, chống đại dịch COVID-19 ở nước ta
hiện nay.
Abstract:
The National Assembly on November 21, 2007 and its e
ffectiveness has been activated from July 1, 2008. As a
specialized law, the Law on Prevention and Control of
Infectious Diseases has comprehensive coverage of the
contents related to prevention and control of infectious
diseases, providing an important legal ground for the current
fights against the pandemic of COVID-19 in our country.
1. Nhận diện bệnh truyền nhiễm theo
Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm
Thứ nhất, về bản chất bệnh truyền
nhiễm: Bệnh truyền nhiễm “là bệnh lây
truyền trực tiếp hoặc gián tiếp từ người hoặc
từ động vật sang người do tác nhân gây
bệnh truyền nhiễm”1.
Bệnh truyền nhiễm được biết từ xa xưa,
thời Hypocrát, bệnh truyền nhiễm đã được
người ta biết đến với tên gọi là “Bệnh dịch”
1 Khoản 1 Điều 2 Luật PCBTN.
Số 4(404) - T2/202050 NGHIÊN CỨULẬP PHÁP
THỰC TIỄN PHÁP LUẬT
2 Xem
truyen-nhiem/742/, truy cập 12/02/2020.
3 Đại dịch hay Pandemic là một từ có nguồn gốc từ Hy Lạp (Pan là tất cả; demos là người), là thuật ngữ được
các chuyên gia về bệnh sử dụng khi dịch bệnh lây lan ra nhiều quốc gia và châu lục đồng thời. “Đại dịch”
là thuận ngữ đề cập sự lây lan của một căn bệnh, không chỉ bởi mức độ lây lan của nó mà còn là sự nguy
hiểm của nó đối với toàn cầu.
4 Xem Điều 3 Luật PCBTN.
để nói lên tính chất nặng và phát triển rộng
của bệnh2. Đa số bệnh truyền nhiễm là
những bệnh thường gặp ở tất cả các nước
trên thế giới. Tuỳ từng vùng địa lý, khí hậu,
tuỳ trình độ dân trí và điều kiện sống của
mỗi vùng mà tỷ lệ mắc bệnh và cơ cấu bệnh
truyền nhiễm cũng khác nhau. Bệnh truyền
nhiễm đều có khả năng lây từ người bệnh
sang người lành, nhiều bệnh phát triển thành
dịch, thậm chí là đại dịch3. Do vậy, số lượng
bệnh nhân mắc bệnh truyền nhiễm rất đông
và số lượng tử vong cũng lớn, một số bệnh
truyền nhiễm còn lan tràn đã là mối đe doạ
hiện hữu cho nhân loại như bệnh sốt rét,
viêm gan virut, sốt xuất huyết Dengue, sốt
xuất huyết do virut Ebola, MERS - CoV...
Một số mầm bệnh trong quá trình phát triển
đột biến gây nên những trạng thái bệnh lý
mới, bệnh rất nặng và khó chẩn đoán
(SARS, cúm A H5N1 , Covid 19).
Thứ hai, tác nhân gây bệnh truyền
nhiễm: Tác nhân gây bệnh truyền nhiễm là
“vi rút, vi khuẩn, ký sinh trùng và nấm có
khả năng gây bệnh truyền nhiễm”4. Với đặc
tính là loại/nhóm bệnh có thể lây truyền trực
tiếp/gián tiếp do tác nhân gây bệnh như vi
rút, vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm mốc có thể
lây lan nhanh chóng, gây nguy hiểm cho tính
mạng, sức khoẻ người bệnh. Chẳng hạn, tác
nhân gây bệnh uốn ván là trực khuẩn uốn
ván (Clostridium tetani), gram dương, có
lông quanh thân, di động tương đối trong môi
trường yếm khí. Trực khuẩn thường tạo nha
bào. Nha bào có dạng hình cầu tròn ở dạng
tự do hoặc ở một đầu của tế bào trực khuẩn
nên có hình dùi trống. Vi khuẩn uốn ván chết
ở 56 độ C, nhưng nha bào uốn ván rất bền
vững. Nha bào còn có khả năng gây bệnh uốn
ván sau 5 năm tồn tại trong đất. Các dung
dịch sát trùng như phenol, formalin có thể
diệt nha bào sau 8-10 tiếng. Nha bào chết sau
khi đun sôi 30 phút. Trong khi đó, tác nhân
gây bệnh Covid -19 có thể là do một chủng
virus gây ra, nó có tên chính thức là SARS-
CoV-2 (WHO gọi là virus COVID-19).
Phương thức lây truyền chính của virus
COVID-19 là qua các giọt dịch cơ thể khi mà
người bệnh hắt hơi, ho hoặc thở ra.
Ngoài tác nhân gây bệnh còn có “trung
gian truyền bệnh” là côn trùng, động vật,
môi trường, thực phẩm và các vật khác mang
tác nhân gây bệnh truyền nhiễm và có khả
năng truyền bệnh. Vì thế, vai trò của việc
chăm sóc vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi
trường đóng vai trò quan trọng trong phòng,
chống bệnh truyền nhiễm.
Thứ ba, người mắc bệnh truyền nhiễm:
Người mắc bệnh truyền nhiễm là người bị
nhiễm tác nhân gây bệnh truyền nhiễm có
biểu hiện triệu chứng bệnh. Nhẹ có thể tự
khỏi, nặng thì đe dọa tính mạng có thể phải
nhập viện và dung thuốc kháng sinh/ đặc trị
để xử lý. Mỗi bệnh truyền nhiễm có dấu hiệu
cụ thể và các triệu chứng của nó. Tổng dấu
hiệu và triệu chứng phổ biến cho nhiều bệnh
truyền nhiễm bao gồm: sốt cao, mệt mỏi, đau
cơ, khó thở, chán ăn Bên cạnh
người/nhóm người mắc bệnh truyền nhiễm
51Số 4(404) - T2/2020
NGHIÊN CỨU
LẬP PHÁP
THỰC TIỄN PHÁP LUẬT
còn có những nhóm sau cần tránh/hạn chế
tiếp xúc như người mang mầm bệnh truyền
nhiễm (mang tác nhân gây bệnh truyền
nhiễm nhưng không có biểu hiện triệu chứng
bệnh), người tiếp xúc (có tiếp xúc với người
mắc bệnh truyền nhiễm, người mang mầm
bệnh truyền nhiễm, trung gian truyền bệnh
và có khả năng mắc bệnh), người bị nghi
ngờ mắc bệnh truyền nhiễm (người tiếp xúc
hoặc người có biểu hiện triệu chứng bệnh
truyền nhiễm nhưng chưa rõ tác nhân gây
bệnh).
Thứ tư, phân loại bệnh truyền nhiễm:
Tuỳ theo cấp/mức độ mà bệnh truyền nhiễm
có thể phân thành: nhóm đặc biệt nguy hiểm,
nhóm nguy hiểm, nhóm ít nguy hiểm. Theo
Luật PCBTN của Việt Nam, bệnh truyền
nhiễm được chia thành 03 nhóm5:
Nhóm A: các bệnh truyền nhiễm đặc
biệt nguy hiểm có khả năng lây truyền rất
nhanh, phát tán rộng và tỷ lệ tử vong cao
hoặc chưa rõ tác nhân gây bệnh (bệnh viêm
đường hô hấp nặng Covid -19; A-H5N1;
bệnh dịch hạch; bệnh đậu mùa; bệnh sốt xuất
huyết do vi rút Ê - bô - la (Ebola), Lát-sa
(Lassa) hoặc Mác-bớc (Marburg); bệnh sốt
Tây sông Nin (Nile)
Nhóm B6: các bệnh truyền nhiễm nguy
hiểm có khả năng lây truyền nhanh và có thể
gây tử vong. Các bệnh truyền nhiễm thuộc
nhóm B bao gồm bệnh do vi rút A-đê-nô
(Adeno); bệnh do vi rút gây ra hội chứng suy
giảm miễn dịch mắc phải ở người
(HIV/AIDS); bệnh bạch hầu; bệnh cúm;
bệnh dại; bệnh ho gà; bệnh lao phổi
Nhóm C: gồm các bệnh truyền nhiễm ít
nguy hiểm, khả năng lây truyền không nhanh.
Các bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm C bao
gồm bệnh do Cờ-la-my-đi-a (Chlamydia);
bệnh giang mai; các bệnh do giun; bệnh lậu;
bệnh mắt hột; bệnh do nấm Can-đi-đa-an-bi-
căng (Candida albicans); bệnh Nô-ca-đi-a
(Nocardia); bệnh phong
Thứ năm, nguyên tắc phòng, chống
bệnh truyền nhiễm: Về mặt kinh tế, chi phí
phòng bệnh luôn luôn thấp hơn chi phí chữa
bệnh, vì thế phòng bệnh được xem là giải
pháp cần thiết trong kiểm soát mọi dịch
bệnh. Điều 4 Luật PCBTN xác định, “lấy
phòng bệnh là chính trong đó thông tin,
giáo dục, truyền thông, giám sát bệnh
truyền nhiễm là biện pháp chủ yếu”. Mặt
khác, cần kết hợp biện pháp chuyên môn kỹ
thuật y tế với các biện pháp xã hội, hành
chính trong phòng, chống bệnh truyền
nhiễm; thực hiện việc phối hợp liên ngành
và huy động xã hội trong phòng, chống
bệnh truyền nhiễm; lồng ghép các hoạt động
phòng, chống bệnh truyền nhiễm vào các
chương trình phát triển kinh tế - xã hội. Bên
cạnh đó, cần thực hiện việc công khai, chủ
động, chính xác, kịp thời thông tin về dịch
và xử lý triệt để nguồn bệnh.
2. Hành vi bị cấm trong Luật Phòng,
chống bệnh truyền nhiễm
Theo quy định tại Điều 8 Luật PCBTN,
các hành vi sau đây bị cấm: “1. Cố ý làm lây
lan tác nhân gây bệnh truyền nhiễm. 2.
Người mắc bệnh truyền nhiễm, người bị nghi
ngờ mắc bệnh truyền nhiễm và người mang
mầm bệnh truyền nhiễm làm các công việc
dễ lây truyền tác nhân gây bệnh truyền
nhiễm theo quy định của pháp luật. 3. Che
giấu, không khai báo hoặc khai báo không
kịp thời các trường hợp mắc bệnh truyền
nhiễm theo quy định của pháp luật. 4. Cố ý
5 Xem Điều 3 Luật PCBTN.
6 Xem Điều 3 Luật PCBTN quy định này đã được cụ thể hóa bởi Điều 1 Quyết định 740/QĐ-BYT năm 2016.
Số 4(404) - T2/202052 NGHIÊN CỨULẬP PHÁP
THỰC TIỄN PHÁP LUẬT
khai báo, thông tin sai sự thật về bệnh truyền
nhiễm. 5. Phân biệt đối xử và đưa hình ảnh,
thông tin tiêu cực về người mắc bệnh truyền
nhiễm. 6. Không triển khai hoặc triển khai
không kịp thời các biện pháp phòng, chống
bệnh truyền nhiễm theo quy định của Luật
này. 7. Không chấp hành các biện pháp
phòng, chống bệnh truyền nhiễm theo yêu
cầu của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền”.
Về nguyên tắc, điều cấm của luật là quy
định không cho phép chủ thể thực hiện
một/một số hành vi nhất định nào đó, và nếu
vi phạm sẽ bị áp dụng các biện pháp chế tài
để xử lý hành vi. Tuỳ thuộc vào tính chất vi
phạm và mức độ nguy hiểm của hành vi mà
chủ thể vi phạm có thể chịu trách nhiệm dân
sự, hành chính, kỷ luật hoặc trách nhiệm
hình sự đối với hành vi vi phạm.
Các nhóm hành vi bị cấm biểu hiện ở
các dạng khác nhau nhưng đều mang tính
chất nguy hiểm cho xã hội. Ví dụ, “hành vi
cố ý làm lây lan tác nhân gây bệnh truyền
nhiễm”. Đây là hành vi đặc biệt nguy hiểm
của chủ thể vi phạm khi đã biết nguồn/tác
nhân gây bệnh truyền nhiễm là nguy hiểm
nhưng vẫn “cố ý” làm lây lan cho người
khác trong cộng đồng. Thực tiễn phòng,
chống dịch COVID-19 cho thấy, có trường
hợp, “cô gái lên mạng xã hội” tự khoe bí
quyết vượt qua được sự kiểm soát của lực
lượng hải quan, an ninh tại các sân bay về y
tế để không bị phát hiện mình trở về từ các
vùng tâm dịch đã gây khó khăn cho công tác
chống dịch Covid -19. Trong trường hợp xấu
thì hậu quả nghiêm trọng bởi một người bị
nhiễm virus Covid -19 có thể lây lan trong
cộng đồng, rồi người bị nhiễm tiếp theo sẽ
tiếp tục lây lan cho nhiều người khác với cấp
số nhân.
“Hành vi cố ý khai báo, thông tin sai sự
thật về bệnh truyền nhiễm”, cho dù xuất
phát từ “động cơ” khác nhau của chủ thể
khai báo (sợ ảnh hưởng đến thi đua, khen
thưởng, kỷ luật, nhằm trốn tránh việc cách
ly, để không bị cấm nhập, xuất cảnh), hệ
quả chung của hành vi làm cho cơ quan có
thẩm quyền không đánh giá đúng được mức
độ nguy hiểm của bệnh truyền nhiễm để ứng
phó, các tổ chức cá nhân không biết người
mắc bệnh truyền nhiễm, hoặc sự tồn tại của
bệnh truyền nhiễm tại nơi mình sinh sống,
làm việc để phòng tránh. Thông tin sai sự
thật về bệnh truyền nhiễm gây ra một hệ lụy
xấu: không chỉ tạo ra những đồn đoán thất
thiệt, gây hoang mang dư luận mà còn có
thể khởi nguồn cho các hiệu ứng tiêu cực
ảnh hưởng tới an ninh, chính trị, hình ảnh
của tổ chức, cá nhân trong phòng chống
bệnh truyền nhiễm. Hành vi này, làm cản trở
chính sách của Nhà nước về “huy động sự
đóng góp về tài chính, kỹ thuật và nhân lực
của toàn xã hội trong phòng, chống bệnh
truyền nhiễm”.
3. Chế tài áp dụng với chủ thể vi phạm về
phòng, chống bệnh truyền nhiễm
Chế tài áp dụng với chủ thể vi phạm về
PCBTN được đặt ra để ngăn chặn, xử lý các
hành vi vi phạm nhằm đảm bảo hiệu lực,
hiệu quả cho hoạt động phòng chống bệnh
truyền nhiễm. Các chế tài được áp dụng có
thể là, chế tài dân sự, hành chính, kỷ luật, và
hình sự. Như vậy, phòng, chống bệnh truyền
nhiễm là trách nhiệm của mọi tổ chức, cá
nhân trong và ngoài nước có liên quan.
Trách nhiệm này là cơ sở để áp dụng chế tài
đối với hành vi vi phạm về phòng, chống
bệnh truyền nhiễm. Các loại chế tài dân sự,
7 Ngoài các biện pháp khắc phục hậu quả được quy định tại các điểm a, c, d, đ, e, g, h và i khoản 1 Điều 28
Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012.
53Số 4(404) - T2/2020
NGHIÊN CỨU
LẬP PHÁP
THỰC TIỄN PHÁP LUẬT
hành chính, kỷ luật, hình sự có thể được xem
xét áp dụng trong những trường hợp sau:
Thứ nhất, chế tài dân sự được áp dụng
khi xử lý vi phạm về PCBTN: Chế tài dân sự
được áp dụng đối với chủ thể (người mắc
bệnh, người mang mầm, người bị nghi ngờ
mắc bệnh truyền nhiễm) có hành vi vi phạm
trong quan hệ dân sự khi họ không thực
hiện, thực hiện không đúng việc cách ly y
tế mà gây thiệt hại cho chủ thể khác. Chế tài
dân sự trong lĩnh vực này thường liên quan
đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng.
Thứ hai, chế tài hành chính được áp
dụng khi xử lý vi phạm hành chính về
PCBTN: Vi phạm hành chính (hành vi có lỗi
do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy
định của pháp luật về quản lý nhà nước mà
không phải là tội phạm và theo quy định của
pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành
chính). Chế tài áp dụng trong lĩnh vực này
gồm 2 hình thức (xử phạt, biện pháp khắc
phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực
hiện hành vi vi phạm). Các hình thức xử phạt
vi phạm hành chính có thể bao gồm: Cảnh
cáo; Phạt tiền; Tước quyền sử dụng giấy
phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc
đình chỉ hoạt động có thời hạn; Tịch thu
tang vật, phương tiện vi phạm hành chính;
Trục xuất. Tùy theo tính chất, mức độ vi
phạm, cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính
trong lĩnh vực y tế có thể bị áp dụng một
trong các biện pháp “khắc phục hậu quả”.
Theo Nghị định số 176/2013/NĐ-CP về xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế
như sau7: “Buộc tổ chức thực hiện các biện
pháp tẩy uế, khử khuẩn chất thải, quần áo,
đồ dùng, môi trường xung quanh, phương
tiện vận chuyển người bệnh; Buộc tiếp nhận
người mắc bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm
A; Buộc thực hiện việc cách ly y tế, cưỡng
chế cách ly y tế, xử lý y tế đối với người,
phương tiện vận tải, hàng hóa mang tác
nhân gây bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A;
Buộc xin lỗi trực tiếp hoặc công khai trên
phương tiện thông tin đại chúng”.
Thứ ba, về chế tài kỷ luật: Cán bộ, công
chức vi phạm quy định của Luật PCBTN,
tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm phải chịu
một trong những hình thức kỷ luật sau đây:
a) Khiển trách; b) Cảnh cáo; c) Hạ bậc
lương; d) Giáng chức; đ) Cách chức; e) Buộc
thôi việc. Những hành vi vi phạm sau cán
bộ, công chức, người có thẩm quyền có thể
phải chịu trách nhiệm kỷ luật:
“Không triển khai hoặc triển khai không
kịp thời các biện pháp phòng, chống bệnh
truyền nhiễm theo quy định của Luật này8”.
“Cơ sở giáo dục có trách nhiệm giáo
dục cho người học về vệ sinh phòng bệnh
truyền nhiễm bao gồm vệ sinh cá nhân, vệ
sinh trong sinh hoạt, lao động và vệ sinh môi
trường”; “Đơn vị y tế của cơ sở giáo dục
chịu trách nhiệm tuyên truyền về vệ sinh
phòng bệnh; kiểm tra, giám sát vệ sinh môi
trường, an toàn vệ sinh thực phẩm và triển
khai thực hiện các biện pháp phòng, chống
bệnh truyền nhiễm”9.
“Cơ quan nhà nước có thẩm quyền về y
tế có trách nhiệm giúp Uỷ ban nhân dân
cùng cấp trong việc chỉ đạo các cơ sở y tế
giám sát bệnh truyền nhiễm”; “Cơ sở y tế
có trách nhiệm thực hiện hoạt động giám sát
bệnh truyền nhiễm. Khi phát hiện môi
trường có tác nhân gây bệnh truyền nhiễm
thuộc nhóm A cơ sở y tế phải thông báo
8 Khoản 6 Điều 8 Luật PCBTN.
9 Khoản 2,3 Điều 13 Luật PCBTN.
Số 4(404) - T2/202054 NGHIÊN CỨULẬP PHÁP
THỰC TIỄN PHÁP LUẬT
cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền về y
tế, triển khai vệ sinh, khử trùng, tẩy uế và
các biện pháp phòng, chống bệnh truyền
nhiễm khác”10.
Thứ tư, chế tài hình sự: Đây là chế tài
nặng nhất để xử lý hành vi vi phạm về
PCBTN. Theo đó, một số trường hợp dưới
đây có thể bị xử lý hình sự:
Một là, trong trường hợp dịch bệnh mà
tung tin đồn thất thiệt có tính chất vu khống
thì sẽ bị xử lý hình sự về Tội vu khống. Theo
quy định tại Điều 156 Bộ luật Hình sự 2015
(BLHS): “1. Người nào thực hiện một trong
các hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ
10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt
cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc
phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm: a) Bịa đặt
hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai
sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân
phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền,
lợi ích hợp pháp của người khác” e) Sử
dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông,
phương tiện điện tử để phạm tội...
Hai là, trong trường hợp người mắc
bệnh truyền nhiễm “cố ý lây lan tác nhân
gây bệnh, che giấu không khai báo, cố ý khai
báo sai sự thật về bệnh truyền nhiễm” mà
làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy
hiểm cho người thì có thể bị xử lý theo Điều
240 BLHS về Tội làm lây lan dịch bệnh
truyền nhiễm nguy hiểm cho người. Theo đó,
phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau
đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm: “a)
Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm
quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh
hoặc Bộ trưởng Bộ Y tế; b) Làm chết
người”; phạm tội thuộc một trong các
trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm
đến 12 năm: “a) Dẫn đến phải công bố dịch
thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ;
b) Làm chết 02 người trở lên”. Trong những
trường hợp này, người phạm tội còn có thể
bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến
100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ,
cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định
từ 01 năm đến 05 năm.
Ba là, bỏ trốn khỏi nơi cách ly dịch
bệnh. Hành vi trốn khỏi nơi cách ly còn có
thể bị truy cứu theo Điều 315 BLHS về Tội
vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh,
sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc
dịch vụ y tế khác. Nếu bị truy tố, tùy theo
mức độ gây thiệt hại mà người phạm tội có
thể bị phạt tù lên đến 10 năm.
Bốn là, người nào có hành vi đầu cơ
(khẩu trang y tế) gây ảnh hưởng nghiêm
trọng tới cộng đồng, đến việc phòng ngừa
dịch bệnh sẽ bị xử lý hình sự về tội đầu cơ.
Theo quy định tại Điều 196 BLHS thì
“Người nào lợi dụng tình hình khan hiếm
hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo trong tình
hình thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh hoặc
tình hình khó khăn về kinh tế mua vét hàng
hóa thuộc danh mục mặt hàng bình ổn giá
hoặc thuộc danh mục hàng hóa được Nhà
nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất
chính thuộc một trong các trường hợp sau
đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến
300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng
đến 03 năm”.
4. Kết luận
Với tính chất là một đạo luật chuyên
ngành, Luật PCBTN đã bao quát đầy đủ các
nội dung liên quan đến phòng, chống bệnh
truyền nhiễm, tao cơ sở pháp lý quan trong
cho cuộc đấu tranh phòng, chống đại dịch
COVID-19 ở nước ta hiện nay n
10 Điều 23 Luật PCBTN.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- luat_phong_chong_benh_truyen_nhiem_trong_cong_cuoc_dau_tranh.pdf