Một số biện pháp thúc đẩy phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam

iÕt, thÝch øng nhanh. + CÇn cï chÞu khã, ý chÝ tù häc ®Ó n©ng cao tr×nh ®é. - Nh­îc ®iÓm: Cho ®Õn nay c¸c tr­êng ®¹i häc trong n­íc chñ yÕu ®µo t¹o phÇn mÒm, do lÜnh vùc phÇn cøng ®ßi hái h¹ tÇng c¬ së mµ ta ch­a cã vµ còng thiÕu thÇy ®Ó d¹y. Do ®ã ta bÞ thiÕu chuyªn gia phÇn cøng. · Trong lÜnh vùc phÇn mÒm, c¸c chuyªn gia ViÖt Nam ch­a cã ®ñ n¨ng lùc xö lý c¸c hÖ thèng vµ c¸c phÇn mÒm øng dông toµn côc quy m« lín. · Lùc l­îng c¸n bé tin häc ®µo t¹o tõ c¸c tr­êng kh¸ phong phó nh­ng ch­a tËn dông ®­îc. V× thÕ lùc l­îng qua ®µo t¹o kh«ng thÓ tËp hîp nhau l¹i trong c¸c ®Ò ¸n lín ®Ó ph¸t triÓn mµ ng­îc l¹i, kiÕn thøc kÐm dÇn ®i, tíi mét lóc kh«ng ph¸t huy ®­îc n÷a. 2.2-/ D©n chóng ®«ng ®¶o: øng dông Internet/Web, tû lÖ ng­êi sö dông Internet trªn 1.000 d©n míi ®¹t 0,02 (b»ng 1/10 ë Brun©y) c¶ n­íc chØ cã c«ng ty VDC lµ nhµ cung cÊp duy nhÊt ®Çu vµo m¹ng (IAP) vµ 4 nhµ cung cÊp dÞch vô ISP (so víi 16 ë Th¸i Lan vµ 120 ë Philippine). HiÖu qu¶ sö dông Internet ë c¸c c¬ quan rÊt thÊp, kh«ng khai th¸c ®­îc nhiÒu th«ng tin trªn Internet. Cã thÓ nãi viÖc sö dông m¸y vi tÝnh ngµy cµng phæ biÕn nh­ng Ýt nhiÒu vÉn mang tÝnh tù ph¸t. Thùc tÕ ViÖt Nam ch­a cã ngµnh c«ng nghÖ tin häc. Nguyªn nh©n: · ThiÕu mét chiÕn l­îc Nhµ n­íc ®Ó ph¸t triÓn ngµnh tin häc. Tuy Nhµ n­íc ®· cã nhiÒu nç lùc: N¨m 1975 ban hµnh hµng lo¹t NghÞ ®Þnh liªn quan ®Õn ph¸t triÓn vµ øng dông tin häc, thµnh lËp tæng côc ®iÖn tö tin häc, viÖn tin häc, x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ nghiªn cøu øng dông tin häc. Th¸ng 8/93, ra quyÕt ®Þnh sè 49/CP vÒ viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ®Õn n¨m 2000 vµ thµnh lËp Ban chØ ®¹o quèc gia. Song tíi nay vÉn ch­a cã mét chiÕn l­îc ®­îc c«ng bè vÒ ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn tö tin häc. · ThiÕu ®Çu t­ ®Çy ®ñ vµ c©n ®èi, nh¸nh truyÒn th«ng ®­îc ®Çu t­ nhiÒu h¬n tÝnh to¸n. · B¾t cËp vÒ chÝnh s¸ch: c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ kh«ng thÓ hiÖn ®­îc ý ®å ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin tr¸i l¹i nhiÒu chÝnh s¸ch b¾t cËp vÒ thuÕ (qu¸ cao), vÒ lËp nghiÖp (thñ tôc), vÒ b¶o hé, chÝnh s¸ch ViÖt kiÒu. 3-/ H¹ tÇng c¬ së kinh tÕ, ph¸p lý cho TM§T: N­íc ta lµ n­íc “n«ng nghiÖp l¹c hËu”, 80% d©n sè lµm n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp míi chiÕm 32%, chi phÝ dÞch vô cao. XÐt riªng vÒ bu«n b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô th× th­¬ng m¹i ë møc ph¸t triÓn thÊp. Tæng doanh sè hµng ho¸ b¸n lÎ hµng n¨m chØ ®¹t 180-190 ngh×n tû ®ång. N¨m 1998 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 11 tû USD, hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ nguyªn liÖu th« vµ hµng c«ng nghiÖp møc ®é chÕ biÕn thÊp. ChØ riªng bèn mÆt hµng dÇu th«, g¹o, h¶i s¶n vµ cµ phª chiÕm kho¶ng 40% kim ng¹ch xuÊt khÈu, dÖt may vµ giµy dÐp chiÕm trªn 20% hµng chÕ biÕn s©u vµ hµng chÕ t¹o ch­a tíi 25% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng bu«n b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ta, møc ®é giao dÞch thÊp, c¶ ë trong vµ ngoµi n­íc. VÒ bu«n b¸n ®èi ngo¹i, tuy cã trao ®æi bu«n b¸n víi trªn 100 n­íc vµ ®Þa khu, nh­ng vÉn tËp trung chñ yÕu vµo c¸c b¹n hµng truyÒn thèng trong vïng (ASEAN). M¹ng l­íi b¹n hµng trong vµ ngoµi n­íc cña c¸c c«ng ty rÊt hÑp; ®a sè c«ng ty thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng hµng ho¸, b¹n hµng nªn c¬ héi kinh doanh bÞ h¹n chÕ. §i t×m nguyªn nh©n: 3.1-/ N¨ng lùc kinh tÕ: N¨ng lùc yÕu kÐm, hÖ thèng tiªu chuÈn theo ®óng nghÜa ch­a h×nh thµnh, hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ quèc gia còng kh«ng t­¬ng thÝch víi hÖ thèng tiªu chuÈn quèc tÕ, b¶n th©n hÖ thèng nµy còng cã m©u thuÉn vµ kh«ng thèng nhÊt, hÖ thèng m· quèc gia ch­a cã, lµ ®iÒu sÏ g©y trë ng¹i lín cho viÖc chuyÓn sang mét nÒn “kinh tÕ sè ho¸”. 3.2-/ N¨ng suÊt lao ®éng thÊp, tæ chøc lao ®éng: L¹c hËu, tû lÖ thÊt nghiÖp thùc cßn ë møc cao 6,85% ë c¶ n­íc (n¨m 1998). Trong ®ã ë Hµ Néi 9,09%, H¶i Phßng 8,43%, TP. HCM 6,76%, §µ N½ng 6,35%; ch­a t¹o ®­îc ®éng lùc thùc tÕ thóc ®Èy tiÕt kiÖm cao ®é chi phÝ vËt chÊt vµ thêi gian (lµ môc tiªu c¬ b¶n nhÊt cña TM§T). 3.3-/ Møc sèng liªn quan ®Õn sö dông TM§T: Møc sèng thÊp GDP ®Çu ng­êi kh«ng cho phÐp d©n chóng vµ ®«ng ®¶o doanh nghiÖp tiÕp cËn dÔ dµng víi c¸c ph­¬ng tiÖn cña “kinh tÕ sè ho¸”. Ph­¬ng tiÖn ®iÖn tö l¹i qu¸ cao so víi møc sèng (gi¸ m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ c¸c trang bÞ phô trî gÇn 1.000 USD, phÝ hoµ m¹ng Internet 250 ngh×n ®ång, phÝ thuª bao hµng th¸ng 50 ngh×n ®ång, phÝ truy cËp 290 ®/phót ®Òu rÊt cao so víi thu nhËp ®Çu ng­êi, vµ cßn rÊt cao so víi phÝ dÞch vô Internet trong khu vùc. ë ViÖt Nam theo VDC mét ng­êi dïng Internet 30 giê trong 1 th¸ng ph¶i tr¶ 54 USD, cßn ë Th¸i Lan lµ 25,5 USD). 3.4-/ ThiÕu tù ®éng ho¸: Ch­a cã hÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh tù ®éng tøc lµ thiÕu mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng nhÊt cña TM§T, lµ nh©n tè kh«ng chØ ®¶m b¶o cho tÝnh kinh tÕ mµ c¶ tÝnh kh¶ thi cña TM§T. X©y dùng hÖ thèng nµy ®ång thêi ph¶i kh¾c phôc thãi quen dïng tiÒn mÆt trong d©n chóng. 3.5-/ Ch­a h×nh thµnh vµ thùc thi ®­îc viÖc tiªu chuÈn ho¸ toµn bé nÒn kinh tÕ: §a sè hµng ho¸ vÉn cßn trao ®æi theo mÉu vµ theo quan s¸t trùc tiÕp, hµng gi¶ cßn phæ biÕn, ch­a nãi tíi thèng nhÊt m· th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi (liªn quan tíi TM§T qua biªn giíi). Riªng m· v¹ch tíi nay míi thÓ hiÖn trªn thÞ tr­êng vµ theo dù kiÕn sau 5 n¨m n÷a míi ®¹t tû lÖ 80%. ThiÕu chiÕn l­îc m· quèc gia lµm c¬ së ph¸t triÓn c«ng nghÖ m· ho¸ phôc vô môc ®Ých b¶o ®¶m an toµn d÷ liÖu th«ng tin. * LuËt ph¸p: HÖ thèng luËt ph¸p hiÖn ®¹i ®ang míi ë giai ®o¹n h×nh thµnh ®Çu trªn vµ cßn ch­a hoµn thiÖn; ®Æc biÖt lµ hµng lo¹t vÊn ®Ò ph¸p lý cña c¸c giao dÞch TM§T ch­a ®­îc ph¶n ¸nh trong “Bé luËt th­¬ng m¹i”, “Bé luËt b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ”, “Bé luËt h×nh sù” vµ c¸c bé luËt kh¸c cã liªn quan. Trong ®ã c¸c vÊn ®Ò nh­: luËt ph¸p vÒ gi¸ trÞ ph¸p lý cña c¸c giao dÞch ®iÖn, vÒ x¸c thùc vµ chøng nhËn ch÷ ký ®iÖn tö, vÒ chèng x©m nhËp tr¸i phÐp vµo c¸c d÷ liÖu,... vÉn ch­a hoµn thiÖn. HiÖu lùc thi hµnh vµ do ®ã hiÖu lùc ®iÒu chØnh cña c¸c luËt ®· ban hµnh cßn thÊp, ngay c¶ trong hoµn c¶nh kinh tÕ vµ th­¬g m¹i cßn ®ang ®­îc vËn hµnh trªn c¬ së giÊy tê. 4-/ H¹ tÇng c¬ së chÝnh trÞ, x· héi cho TM§T: ViÖt Nam lµ mét n­íc x· héi chñ nghÜa - mét hÖ thèng ®èi lËp víi t­ b¶n chñ nghÜa. C¸c n­íc thï ®Þch t×m mäi c¸ch chèng ph¸ chÕ ®é ta. VÒ mÆt chÝnh trÞ, Internet/Web ®· lµ mét ph­¬ng tiÖn tuyÖt vêi cho b¹n ph¶n chÕ ho¹t ®éng, vµ th©m nhËp, ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i cã biÖn ph¸p b¶o vÖ thÝch hîp. Ngay tõ 1996, ®· cã chØ thÞ vÒ t¨ng c­êng chØ ®¹o, qu¶n lý, ®Êu tranh lµm thÊt b¹i ©m m­u, thñ ®o¹n cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch dïng ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®iÖn tö ®Ó chèng ph¸ ta, trong ®ã ®· ®Ò cËp ®Õn ph­¬ng tiÖn ®iÖn tho¹i, fax, kªnh truyÒn h×nh TURO, kÕt nèi m¹ng th«ng tin Internet vµ c¸c ho¹t ®éng mua b¸n, trao ®æi th«ng tin gi÷a mét sè c¬ quan trong vµ ngoµi n­íc. Ngoµi ra, cßn ph¶i ®Ò phßng phim ¶nh kh«ng lµnh m¹nh, c¸c lèi sèng thùc dông, b¹o lùc th©m nhËp qua Internet/Web. VÒ c¸ch sèng vµ lµm viÖc d©n ta cßn quan giao dÞch trªn v¨n b¶n giÊy tê, muc hµng ph¶i qua c¸c gi¸c quan thö nghiÖm, tr¶ b»ng tiÒn mÆt,... kh«ng phï hîp víi TM§T. VÒ mÆt x· héi, ng­êi ViÖt Nam ch­a x©y dùng ®­îc t¸c phong “lµm viÖc ®ång ®éi” ë tÇm toµn x· héi vµ tÇm quèc tÕ, ch­a cã lèi sèng theo ph¸p luËt chÆt chÏ, ch­a cã thãi quen “c«ng nghiÖp” vµ tiªu chuÈn ho¸. §Òu lµ nh÷ng yÕu tè c¶n ®­êng tiÕn tíi “kinh tÕ sè ho¸” vµ TM§T. Tãm l¹i, tõ 4 h¹ tÇng c¬ së trªn cho thÊy, m«i tr­êng ®iÓn h×nh cho “kinh tÕ sè ho¸” nãi chung vµ TM§T nãi riªng ch­a h×nh thµnh ®Çy ®ñ ë ViÖt Nam, ®ßi hái ngay b©y giê ph¶i cã kÕ ho¹ch chuÈn bÞ kü cµng, kh«ng ®­îc chËm nh­ng kh«ng ®­îc nãng véi. II-/ ViÖt Nam ®· lµm g× ®Ó h­íng tíi TM§T: ViÖt Nam ®· héi nhËp APEC, lµ thµnh viªn ASEAN vµ quan s¸t viªn WTO, cho dï chóng ta cßn kÐm vÒ mäi mÆt m«i tr­êng TM§T. Song cïng víi yªu cÇu cña xu thÕ thÕ giíi, kÕt hîp víi sù th«ng minh s¸ng t¹o vèn cã cña ng­êi ViÖt Nam chóng ta cã ®­îc møc ®é nhÊt ®Þnh. ViÖc sö dông ®iÖn tho¹i, Fax, th­ ®iÖn tö vµ sö dông m¸y tÝnh ®iÖn tö nh­ mét c«ng cô lµm viÖc ë tÇm dïng h¹n chÕ ®Òu ®· ®­îc thùc thi tõ l©u (tuy møc ®é cßn h¹n chÕ). Nh­ng nÕu xÐt theo nghÜa chÆt chÏ cña TM§T lµ tiÕn hµnh trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ mua b¸n dung liÖu, hµng ho¸, dÞch vô qua m¹ng Internet vµ c¸c ph©n m¹ng cña nã th× sù tham gia cña ViÖt Nam míi ë b­íc ®Çu gåm: · Tõ cuèi 1997 ®Õn nay, kh¸i niÖm TM§T ®· ®­îc ®Ò cËp trªn c¸c tµi liÖu s¸ch b¸o (th­¬ng m¹i, diÔn ®µn doanh nghiÖp, thêi b¸o kinh tÕ,...); héi th¶o tin häc, vµ trªn truyÒn h×nh, dï cßn s¬ l­îc. · §· tham gia th¶o luËn vµ cam kÕt quèc tÕ vÒ TM§T: - Trong ASEAN: ViÖt Nam tham gia héi nghÞ ASEAN vÒ TM§T (10-97 t¹i M· Lai), tham gia ho¹t ®éng trong tiÓu b¶n ®iÒu phèi vÒ TM§T (CCEC) cña ASEAN. - Trong APEC: Khi gia nhËp APEC (14/11/98) ViÖt Nam tho¶ thuËn tham gia vµo “ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö APEC”. · Mét sè tæ chøc chuyªn tr¸ch vÒ TM§T ra ®êi: - Th¸ng 6/1998. B¶n chØ ®¹o quèc gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ®­îc thµnh lËp. Tæ c«ng t¸c TM§T n»m trong ban nµy vµ ®· cö mét ®oµn ®i ¤xtr©ylia kh¶o s¸t vÒ TM§T. §· tæ chøc héi th¶o vÒ TM§T. - Th¸ng 12/1998. Bé Th­¬ng m¹i thµnh lËp ban TM§T trùc thuéc Bé tr­ëng ®Ó xóc tiÕn c¸c c«ng viÖc cã liªn quan trong ph¹m vi Bé Th­¬ng m¹i. - Th¸ng 3/1999. Bé Th­¬ng m¹i ®· tæ chøc mét cuéc héi th¶o quèc tÕ vÒ TM§T. · Mét sè ®¬n vÞ ë TP. HCM ®· sö dông ph­¬ng tiÖn Internet ®Ó qu¶ng c¸o hµng ra n­íc ngoµi nhê ®ã ®· t×m ®­îc kh¸ch hµng. · C¸c c«ng ty triÓn khai ho¹t ®éng b¸n hµng qua m¹ng: C«ng ty FPT chuÈn bÞ më mét siªu thÞ trªn Internet/Web víi 15 ngh×n mÆt hµng lµm viÖc theo kiÓu ®Æt hµng qua Internet thanh to¸n b»ng tiÒn khi giao hµng. · Ngµy 22/11/1999 t¹i Hµ Néi Héi nghÞ B­u chÝnh viÔn th«ng gi÷a ViÖt Nam - Lµo - Campuchia diÔn ra. Th¶o luËn bèn vÊn ®Ò liªn quan tíi viÔn th«ng trong ®ã cã vÊn ®Ò thÓ lÖ víi TM§T. · Ngµy 2-3/12/199 t¹i Hµ Néi diÔn ra héi th¶o Comnet ViÖt Nam 99 bµn vÒ TM§T. Nh­ vËy ho¹t ®éng vÒ TM§T ë ViÖt Nam cßn rÊt s¬ khai vµ ®ang chuÈn bÞ b¾t ®Çu cã quy m«. Ngay c¶ hiÓu biÕt vÒ TM§T trong d©n chóng cßn ch­a râ rµng, thËm chÝ cã ng­êi hiÓu biÕt cßn sai lÖch. III-/ Nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu ®¹t ®­îc vµ nh÷ng bÊt cËp cßn tån t¹i TM§T ë ViÖt Nam: PhÇn nµy giíi thiÖu 2 siªu thÞ ®iÖn tö ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. 1-/ Siªu thÞ b¸ch ho¸ ViÖt Nam Cybermall: - Giíi thiÖu: Ngµy 19/12/1998. Siªu thÞ ®iÖn tö ®Çu tiªn ë ViÖt Nam trªn Internet tªn gäi “VietNam Cybermall” chÝnh thøc khai tr­¬ng. Siªu thÞ ¶o VietNam Cybermall lµ mét b­íc ph¸t triÓn míi trong viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo TM§T. Trªn siªu thÞ ®iÖn tö kh¸ch hµng cã thÓ thÊy chiÕc xe h¬i Debus cho tíi lä t­¬ng ít. HiÖn nay siªu thÞ cã trªn 500 mÆt hµng víi nhiÒu nhµ cung cÊp thuéc c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau tõ hµng cao cÊp ®Õn hµng tiªu dïng. - Gi¶i ph¸p tæ chøc: Víi t­ c¸ch lµ mét kh¸ch hµng, ta cã thÓ sö dông m¸y tÝnh (cã nèi m¹ng Internet) truy cËp vµo ®Þa chØ cña Internet ngay trang Web chñ ®Çu tiªn (cña VDC), chØ cÇn nh¸y chuét vµo Cybermall mét thÞ tr­êng phong phó ®Çy mµu s¾c hiÖn ra tr­íc m¾t ®Ó ta chän lùa. C¸c mÆt hµng ®­îc ph©n lo¹i vµ ng­êi mua t×m kiÕm dÔ dµng c«ng cô t×m kiÕm “Search” cã s½n trªn ®ã. D­íi mçi s¶n phÈm ®Òu cã gi¸ cô thÓ. §èi víi c¸c mÆt hµng cã gi¸ lµ ngo¹i tÖ th× tû gi¸ ®­îc cËp nhËt th­êng xuyªn. Siªu thÞ b¸n hµng 24/24 khi ®¨ng ký mua hµng, ta ®iÒn th«ng tin vµo mÉu ®¬n ®Æt hµng, sau ®ã siªu thÞ sÏ cã ng­êi giao hµng ®Õn tËn n¬i. Siªu thÞ ký hîp ®ång ph©n phèi tíi c¸c nhµ ph©n phèi ®Þa ph­¬ng nªn khi nhËn ®­îc yªu cÇu cña kh¸ch hµng t¹i ®Þa ph­¬ng nµo th× sÏ nèi m¹ng Internet liªn l¹c víi nhµ ph©n phèi hay s¶n xuÊt ë ®Þa ph­¬ng ®ã ®Ó hä giao hµng. - KÕt qu¶ ho¹t ®éng vµ mét sè tån t¹i: Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 1999 siªu thÞ ®· nhËn ®­îc trªn 15.000 ®¬n ®Æt hµng tõ kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, trong ®ã cã Mü, Ph¸p, Cana®a, Australia,... Siªu thÞ ®· gi¶i quyÕt gÇn 12.000 tr­êng hîp chñ yÕu lµ TP. HCM vµ c¸c vïng l©n cËn. HiÖn nay, sè l­îng truy cËp vµo trang siªu thÞ ®iÖn tö ®¹t h¬n 7.600 l­ît/ngµy. Vµo dù triÓn l·m ViÖt Nam Computer World Expo ’99 (21/4/1999) UASC kÕt hîp víi mét sè nhµ cung cÊp ®­a ra mét sè dÞch vô míi trªn siªu thÞ nh­: b¸n s¸ch b¸o t¹p chÝ Tin häc vµ ®êi sèng, B­u chÝnh viÔn th«ng, b¸n vÐ m¸y bay vµ ®Æt chç cho Pacific Airlines víi môc tiªu ban ®Çu lµ t¹o ra mét c¸i “chî” trªn m¹ng gióp cho c¸c doanh nghiÖp tæ chøc c¸c dÞch vô vµ giíi thiÖu s¶n phÈm hµng ho¸ t¹o ra kªnh ph©n phèi trªn thÞ tr­êng. Cybermall ®· thùc sù mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ thiÕt thùc c¶ vÒ th­¬ng m¹i vµ c«ng nghÖ. Do sè l­îng nhµ cung cÊp cßn Ýt, sè mÆt hµng ch­a nhiÒu nªn víi c¸c ®¬n ®Æt hµng xa ch­a ®¸p øng ®­îc. C¸c nhµ tæ chøc siªu thÞ hy väng r»ng trong t­¬ng lai, khi c¸c nhµ cung cÊp trªn siªu thÞ t¨ng lªn, hÖ thèng ®¹i lý cña c¸c nhµ cung cÊp më réng h¬n th× viÖc khai th¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nµy sÏ thuËn lîi h¬n nhiÒu. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia tin häc còng nh­ c¸c nhµ ph©n tÝch thÞ tr­êng kÕt qu¶ ban ®Çu cña ViÖt Nam Cybermall nh­ vËy lµ kh¶ quan, mÆc dï tèc ®é t¨ng tr­ëng doanh thu cña c¸c nhµ cung cÊp trªn m¹ng quy m« cßn nhá, nh­ng tèc ®é t¨ng tr­ëng doanh thu qua c¸c th¸ng th× lín h¬n bÊt kú ph©n ®o¹n thÞ tr­êng nµo kh¸c (kho¶ng 50%/th¸ng). §iÒu nµy chøng tá kh¶ n¨ng ph¸t triÓn TM§T ë ViÖt Nam rÊt lín, nÕu nh­ cã h×nh thøc khai th¸c vµ cã chÝnh s¸ch hîp lý. - Khã kh¨n tån t¹i: Sè l­îng ng­êi ViÖt Nam sö dông m¸y tÝnh vµ kÕt nèi Internet cßn qu¸ Ýt. Trong khi ph­¬ng thøc thanh to¸n trùc tiÕp hiÖn nay bÊt tiÖn cho c¶ ng­êi mua vµ ng­êi b¸n, dÊt rÔ x¶y ra ®Æt hµng khèng. Kh¸c víi siªu thÞ ®iÖn tö ë n­íc ngoµi hiÖn nay thanh to¸n b»ng thÎ tÝn dông ë n­íc ta cßn rÊt Ýt. Theo VietCombank ®Õn 12/99 míi chØ ph¸t hµnh ®­îc trªn 6000 thÎ tÝn dông trong c¶ n­íc. Ngoµi ra vµo siªu thÞ ®iÖn tö ph¶i mÊt c­íc phÝ truy nhËp Internet, nªn nhiÒu ng­êi e ng¹i. Gi¶i quyÕt khã kh¨n trªn theo c¸c chuyªn gia VASC, hÖ thèng ng©n hµng cÇn sím hoµn thiÖn hÖ thèng thanh to¸n vµ ®­a vµo sö dông réng r·i tiÒn ®iÖn tö. Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch ­u ®·i víi c­íc phÝ truy nhËp. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî, ­u ®·i vÒ thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ cung cÊp lùa chän kªnh ph©n phèi míi nµy. 2-/ Siªu thÞ Blue sky - siªu thÞ ®iÖn tö chuyªn vÒ m¸y tÝnh vµ thiÕt bÞ v¨n phßng: - Giíi thiÖu: Ngµy 9/5/99 t¹i Hµ Néi siªu thÞ m¸y tÝnh Blue sky ®· chÝnh thøc më dÞch vô b¸n hµng trùc tuyÕn qua m¹ng Internet. C¸c kh¸ch hµng sö dông Internet cã thÓ truy nhËp trang chñ cña Blue sky theo ®Þa chØ Bluesky.COM.VN ®Ó nghiªn cøu th«ng tin vµ ®Æt hµng c¸c chñng lo¹i m¸y tÝnh còng nh­ thiÕt bÞ tin häc, v¨n phßng mµ Blue sky ®ang cung cÊp trªn thÞ tr­êng. Khai tr­¬ng 4/98 sau h¬n mét n¨m ho¹t ®éng siªu thÞ Blue sky ®· trë thµnh mét trong nh÷ng c«ng ty kinh doanh tin häc lín t¹i Hµ Néi víi doanh sè 1998 ®¹t h¬n 25 tû ®ång. Kh¸ch hµng träng ®iÓm cña siªu thÞ lµ c¸c Bé, c¸c ban ngµnh cña Nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty liªn doanh c¸c ®¹i sø qu¸n vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ. ThÕ m¹nh cña siªu thÞ lµ kh¶ n¨ng nhËp hµng chÝnh gèc víi sè l­îng lín nªn gi¸ c¶ kh«ng cao so víi cöa hµng cã quy m« nhá. Siªu thÞ ®¶m b¶o hÖ thèng b¶o hµnh vµ hËu m·i tèt. Vµ viÖc chuyªn nghiÖp ho¸ ®éi ngò b¸n hµng lµ mét yÕu tè thµnh c«ng cña siªu thÞ. - Gi¶i ph¸p tæ chøc: HiÖn nay trang Web cña siªu thÞ Blue sky ®­îc x©y dùng b»ng hai giao diÖn tiÕng ViÖt vµ tiÕng Anh. C¬ së d÷ liÖu trªn m¸y tÝnh qu¶n lý ®­îc cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ s¶n phÈm, vÒ kh¸ch hµng, vµ vÒ ®¬n ®Æt hµng. Tõ ®©y siªu thÞ ph©n tÝch ®Ó thu ®­¬c c¸c th«ng tin h÷u Ých tõ s¶n phÈm nµo b¸n ch¹y nhÊt kh¸ch hµng nµo mua nhiÒu nhÊt,... Trªn trang chñ cã hµng ngµn mÆt hµng mµ kh¸ch hµng cã thÓ chän lùa tõ m¸y in, m¸y tÝnh, c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi, c¸c thiÕt bÞ v¨n phßng. §èi víi tõng s¶n phÈm kh¸ch hµng cã thÓ chän lùa theo h·ng s¶n xuÊt hoÆc chän lùa theo møc gi¸ mµ kh¸ch hµng cã ®ñ kh¶ n¨ng chi tr¶. Khi mét ®¬n hµng ®­îc cËp nhËt th× chØ kho¶ng 10-15 phót ®¬n hµng ®ã ®­îc chuyÓn tíi mét trung t©m xö lý c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Tõ ®©y nh©n viªn sÏ liªn l¹c víi kh¸ch hµng qua ®iÖn tho¹i ®Ó kh¼ng ®Þnh vÒ gi¸ c¶, h×nh thøc thanh to¸n còng nh­ vËn chuyÓn mÆt hµng ®ã ®Õn tËn nhµ. Ph­¬ng thøc thanhto¸n lµ thÎ tÝn dông, chuyÓn kho¶n, tiÒn mÆt, sÐc,... Nh­ng kh¸ch hµng ch­a thùc hiÖn thanh to¸n trùc tiÕp qua m¹ng b»ng thÎ tÝn dông. §©y lµ trë ng¹i chÝnh cho viÖc ph¸t triÓn lo¹i dÞch vô mua s¾m trªn m¹ng ë ViÖt Nam. M« h×nh mua hµng trùc tiÕp ë siªu thÞ Blue sky Trang chñ T×m kiÕm S¶n phÈm §Æt hµng Danh s¸ch s¶n phÈm C¸c mÆt hµng ®· chän Göi ®¬n®Æt hµng · Trang chñ: kh¸ch hµng cã thÓ xem c¸c th«ng tin míi nhÊt vÒ khuyÕn m¹i, hµng ho¸ ­u chñng nhÊt, c¸c tin tøc vÒ lÜnh vùc m¸y tÝnh. · S¶n phÈm: kh¸ch hµng cã thÓ tra cøu nh÷ng th«ng tin ®Çy ®ñ nhÊt vÒ c¸c mÆt hµng hiÖn ®ang cã t¹i Blue sky. · T×m kiÕm: t×m kiÕm th«ng tin vÒ hµng ho¸. · §Æt hµng: ®Æt hµng trùc tiÕp vµ siªu thÞ x¸c nhËn ®¬n ®Æt hµng. · Danh s¸ch s¶n phÈm: tra cøu th«ng tin cô thÓ vÒ gi¸ c¶ còng nh­ chÊt l­îng cô thÓ cña hµng ho¸. · C¸c mÆt hµng ®· chän: t¹i mçi trang Web giíi thiÖu s¶n phÈm, nÕu thÊy muèn mua kh¸ch hµng kÝch chuét vµo biÓu t­îng giá mua hµng. Kh¸ch hµng hoµn toµn cã thÓ thay ®æi sè l­îng hµng ho¸ ®· chän hoÆc huû bá c¸c mÆt hµng kh«ng cÇn thiÕt. T¹i mçi trang Web siªu thÞ sÏ chia ra kÕt qu¶ tÝnh to¸n t¹m thêi sè tiÒn mµ kh¸ch hµng ®· chän, tû gi¸ ®­îc cËp nhËt theo tû gi¸ cña ng©n hµng ngo¹i th­¬ng. · Göi ®¬n ®Æt hµng: sau khi ®· lùa chän c¸c mÆt hµng cÇn mua, kh¸ch hµng cã thÓ ®Æt hµng trùc tiÕp qua m¹ng Internet. NÕu lµ lÇn ®Çu ®Õn víi Blue sky, kh¸ch hµng cã thÓ ghi l¹i tªn truy cËp vµ mËt khÈu ®Ó tiÖn cho kh¸ch hµng vµo lÇn mua hµng tiÕp sau,... Mét ®Æc didÓm ®¸ng chó ý n÷a ë siªu thÞ ¶o nµy lµ ®Ó truy cËp vµo trang chñ Blue sky m¸y tÝnh cña kh¸ch hµng (ë Hµ Néi) kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i kÕt nèi víi Internet mµ chØ cÇn truy nhËp vµo m¸y chñ cña Blue sky theo sè ®iÖn tho¹i 7.563838 ­u ®iÓm nµy sÏ tiÕt kiÖm ®­îc phÝ Internet cho kh¸ch hµng khi hä ®i “d¹o” trong siªu thÞ. Nh­ vËy ë ViÖt Nam hiÖn ®· cã 2 siªu thÞ ¶o kinh doanh trªn m¹ng Internet, cã thÓ coi ®©y lµ nh÷ng b­íc ®i chËp ch÷ng ®Çu tiªn cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc lµm quen víi th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Hai siªu thÞ sÏ gióp cho ng­êi d©n ViÖt Nam lµm quen vµ h×nh thµnh mét tËp qu¸n míi mua hµng qua m¹ng. §ång thêi chóng còng chøng tá kh¶ n¨ng cña c¸c kü s­ tin häc ViÖt Nam trong viÖc lµm chñ c«ng nghÖ th«ng tin vµ hai siªu thÞ nµy thËt sù lµ nh÷ng viªn g¹ch ®Çu tiªn h×nh thµnh TM§T t¹i ViÖt Nam. IV-/ §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh TM§T ë ViÖt Nam: 1-/ TriÓn väng t­¬ng lai: - ViÖt Nam tuy míi cã kh¸i niÖm TM§T tõ n¨m 1997 song l¹i ®­îc ®¸nh gi¸ lµ n­íc cã triÓn väng gia nhËp tèc ®é cao trong khu vùc. - ViÖt Nam ®· ®¹t tho¶ thuËn vÒ c¸c nguyªn t¾c chØ ®¹o chung (trong ASEAN) vµ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cña APEC vÒ TM§T. Ta ®· tham gia ban ®iÒu phèi vÒ TM§T cña ASEAN vµ so¹n th¶o c¸c nguyªn t¾c. Nh­ vËy b­íc ®Çu ta ®· cã kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc vµ sù ñng hé tõ n­íc ngoµi. - Tèc ®é ph¸t triÓn vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ngµy cµng cao. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®· cã trang bÞ vi tÝnh ®Çy ®ñ vµ mét sè ®· truy cËp, nèi m¹ng Internet. §©y lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò quan träng cho TM§T ph¸t triÓn. - C¸c c«ng ty ®Çu ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin liªn tôc tham gia thö nghiÖm vµ t×m c¸ch gi¶m gi¸ c­íc phÝ, ®ång thêi liªn doanh liªn kÕt víi n­íc ngoµi ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ nh­ VDC, FPT, Netnam,... - HÖ thèng truyÒn th«ng ®· t¨ng tr­ëng rÊt nhanh 70%/n¨m vµ Nhµ n­íc ®ang ®Çu t­ ®Ó cã thÓ cung cÊp dÞch vô tèt h¬n n÷a (b»ng c¸c héi th¶o cña ngµnh b­u chÝnh). Nhê hÖ thèng truyÒn th«ng ph¸t triÓn nhanh mµ c¸c bé ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n, nèi m¹ng víi hÇu hÕt c¸c tØnh thµnh trong c¶ n­íc, gi¶m hao phÝ trong c«ng viÖc, vµ t¨ng tÝnh ®ång bé, thèng nhÊt trong c¸c ngµnh. - HÖ thèng luËt ph¸p vÒ TM§T dï ch­a nhiÒu song hÇu nh­ ®· ®­îc ®Ò cËp ®Õn. - VÒ nguån nh©n lùc cho TM§T chóng ta ph¶i tù hµo v× ng­êi ViÖt Nam vèn th«ng minh, cÇn cï, chÞu khã, ham häc hái. Víi con sè 15 ngh×n chuyªn gia kiÕn thøc cao, 50 ngh×n ViÖt kiÒu tin häc vµ hµng ngh×n sinh viªn cña c¸c tr­êng ®¹i häc khoa tin, ®©y lµ lùc l­îng vèn quý lµ tµi s¶n v« h×nh cña n­íc ta. CÇn tËn dông vµ khai th¸c hiÖu qu¶ ®ång thêi båi d­ìng ®µo t¹o kh«ng ngõng th× con sè trªn sÏ ngµy mét lín lªn vÒ chÊt vµ l­îng. - øng dông TM§T ®· b­íc ®Çu khëi s¾c thµnh c«ng trªn th­¬ng tr­êng ViÖt Nam. Cïng víi sù nç lùc cña m×nh TM§T ViÖt Nam ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn ®Çy triÓn väng. 2-/ Th¸ch thøc tån t¹i: Kh«ng thÓ phñ nhËp r»ng TM§T lµ mét th¸ch thøc lín víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam: - C¬ së h¹ tÇng cho TM§T cña ta qu¸ nhá bÐ. C«ng nghÖ tÝnh to¸n cßn rÊt ®¬n gi¶n cô thÓ nh­ doanh sè vÒ c«ng nghÖ tin häc ViÖt Nam 1997 b»ng 1,7% GDP, ta nhËp m¹ng chËm nªn TM§T cßn lµ qu¸ míi mÎ trong nhËn thøc. C«ng nghÖ phÇn mÒm l¹i non yÕu, n¹n sao chÐp b¶n quyÒn bÊt hîp ph¸p vÉn x¶y ra ngµy cµng t¨ng, ho¹t ®éng phÇn mÒm chñ yÕu lµ cµi ®Æt. - C¸c thiÕt bÞ ®iÖn tö hÇu nh­ ë thÕ hÖ cò, lçi thêi. ThiÕt bÞ nhËp ngo¹i ë c¸c doanh nghiÖp bÞ lõa nhiÒu dÉn ®Õn chÊt l­îng ph­¬ng tiÖn rÊt kÐm. - HÖ thèng luËt ph¸p gi¶n ®¬n, ch­a ®Çy ®ñ vµ ®ång bé lµ mét rµo c¶n lín cho ph¸t triÓn TM§T. - §iÖc lùc yÕu kÐm, liªn tôc bÞ thiÕu hôt trong vµi n¨m gÇn ®©y g©y khã kh¨n cho c«ng nghÖ tÝnh to¸n vµ truyÒn th«ng. - Møc sèng qu¸ thÊp lµ nguyªn nh©n lín ng¨n c¶n tiÕp xóc vµ thö nghiÖm TM§T. - Nh©n lùc cña ta dåi dµo song ta kh«ng tËn dông ®­îc do ch­a cã chÝnh s¸ch thu hót hîp lý, dÉn ®Õn ch¶y m¸u chÊt x¸m. H¬n n÷a hÖ thèng ®µo t¹o tin häc cña ta rÊt s¬ sµi chñ yÕu lµ ®µo t¹o v¨n b¶n ®¬n gi¶n. - C¸c thÕ lùc thï ®Þch vµ c¸c thÕ lùc ph¶n x· héi vÉn th­êng xuyªn tÊn c«ng chóng ta d­íi nhiÒu h×nh thøc, phæ biÕn lµ th«ng qua Internet sö dông nh÷ng v¨n ho¸ phÈm thiÕu lµnh m¹nh ®Çu ®éc giíi trÎ - nh÷ng t­¬ng lai ®Êt n­íc. - Trong thêi ®¹i toµn cÇu ho¸, th«ng tin lµ c«ng cô chiÕn l­îc. C¸c chuyªn gia thÕ giíi cho r»ng sù bÊt b×nh ®¼ng næi bËt nhÊt gi÷a c¸c doanh nghiÖp cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ sù truy cËp th«ng tin. Hµng tr¨m doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc lîi thÕ c¹nh tranh cña m×nh v× hä kh«ng th©m nhËp ®­îc tíi nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn ch­a quen víi ho¹t ®éng kinh doanh trªn m¹ng. - ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan. Xu thÕ th­¬ng m¹i kh«ng giÊy tê dùa trªn c¬ së trao ®æi TM§T ®ang m¹nh dÇn. Nã cho phÐp x¸c ®Þnh ngay lËp tøc c¸c c¬ héi xuÊt khÈu, mµ doanh nghiÖp l¹i thiÕu th«ng tin. Tr­íc thùc tÕ trªn ViÖt Nam cÇn cã chiÕn l­îc cô thÓ cho ph¸t triÓn TM§T. Ch­¬ng III mét sè biÖn ph¸p thóc ®Èy ph¸t triÓn TM§T ë ViÖt Nam I-/ Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin cña ViÖt Nam ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña TM§T: 1-/ Nh÷ng kiÕn nghÞ ®èi víi c¬ quan qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc: 1.1-/ Nh÷ng kiÕn nghÞ ®èi víi ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin: Thùc chÊt ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin b¾t ®Çu ®­îc ®Çu t­ vµ thùc hiÖn tõ n¨m 1990. NghÞ quyÕt 49/CP cña ChÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin: “Môc tiªu x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ë n­íc ta ®Õn n¨m 2000 lµ: x©y dùng nh÷ng nÒn mãng b­íc ®Çu v÷ng ch¾c cho mét kÕt cÊu h¹ tÇng vÒ th«ng tin trong x· héi cã kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c nhu cÇu c¬ b¶n th«ng tin trong qu¶n lý Nhµ n­íc vµ trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi,...” ban hµnh 8/1993. Ch­¬ng tr×nh thùc sù cã vai trß xóc t¸c cho sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin n­íc nhµ. Cho ®Õn nay, tÊt c¶ c¸c v¨n phßng cña c¸c bé ngµnh, uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng ®· sö dông m¸y tÝnh trong c«ng t¸c nghiÖp vô. ë nh÷ng n¬i nµy còng ®· b­íc ®Çu tæ chøc c«ng viÖc qua m¹ng côc bé vµ trao ®æi th«ng tin qu¶n lý víi v¨n phßng ChÝnh phñ. Mét sè m¹ng nghiÖp vô diÖn réng ®· mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi rÊt lín nh­ c¸c m¹ng Ng©n hµng, Tµi chÝnh, B­u ®iÖn, H¶i quan, Hµng kh«ng, Du lÞch th«ng qua ch­¬ng tr×nh 7 khoa c«ng nghÖ th«ng tin träng ®iÓm cña 7 tr­êng ®¹i häc lín cña ®Êt n­íc ®· ®­îc n©ng cÊp vÒ c¬ së vËt chÊt cho gi¶ng d¹y vµ nghiªn cøu gãp phÇn cho viÖc thùc hiÖn môc tiªu ®Õn n¨m 2000 ®µo t¹o cho 2 v¹n sinh viªn tèt nghiÖp cho lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin. Ch­¬ng tr×nh ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹ng Internet ViÖt Nam. Mét sè c¬ së chñ lùc quèc gia b­íc ®Çu ®­îc nghiªn cøu vµ thiÕt lËp nh­ c¬ së d÷ liÖu quèc gia vÒ luËt tµi chÝnh, ®Êt ®ai, thèng kª, d©n c­, c¸n bé vµ c«ng thuÕ Nhµ n­íc, kinh tÕ x· héi. §Ò ¸n vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®· ®­îc ®«ng ®¶o c¸c chuyªn gia trong n­íc x©y dùng lµm tiÒn ®Ò cho viÖc tæ chøc thùc hiÖn trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. HiÖn nay c«ng nghÖ th«ng tin ®· trë thµnh mét lÜnh vùc thiÕt yÕu cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam. Nh­ng khi c«ng nghÖ th«ng tin trë nªn phæ biÕn ®Êt n­íc ta l¹i ®øng tr­íc th¸ch thøc míi cña TM§T vµ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn kinh tÕ sè. VËy lµm thÕ nµo øng dông c«ng nghÖ th«ng tin mét lÜnh vùc ®ang tiÕn bé vµo ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trªn mét m«i tr­êng kinh doanh lu«n thay ®æi. Tr­íc hÕt, c¸c nhµ qu¶n lý cÇn thÊy râ m«i tr­êng ph¸p lý cña chóng ta ch­a thùc sù khuyÕn khÝch cho viÖc øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin. Ban chØ ®¹o ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ Bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng quèc gia cïng c¸c c¬ quan chøc n¨ng Nhµ n­íc ®· so¹n th¶o vÒ chÝnh s¸ch luËt, tr×nh lªn ChÝnh phñ xem xÐt vµ phª duyÖt. Nhµ n­íc cÇn ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch, qui ®Þnh cô thÓ ®Ó t¹o m«i tr­êng vµ c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo doanh nghiÖp, cÇn chó ý: thuÕ nh­ thuÕ nhËp khÈu phÇn cøng, vµ phÇn mÒm, gi¶m phÝ dÞch vô, (phÝ truyÒn d÷ liÖu, phÝ truy cËp Internet,...) chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u tiªn viÖc ph¸t triÓn c¸c phÇn mÒm tin häc trong n­íc, quy ®Þnh râ chÕ ®é khÊu hao tµi s¶n thiÕt bÞ tin häc vµ viÔn th«ng, nghiªn cøu vµ chia ra c¸c chuÈn mùc kü thuËt vÒ th«ng tin vµ nghiÖp vô. Ngoµi ra cÇn x©y dùng vµ hoµn thiÖn m¹ng th«ng tin quèc gia v÷ng m¹nh, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp c¸c liªn kÕt kinh tÕ, liªn kÕt céng ®ång sÏ ®­îc c¶i t¹o th«ng qua h¹ tÇng c¬ së viÔn th«ng hiÖn ®¹i. 1.2-/ Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn hÖ thèng m¹ng Intranet quèc gia: Thùc tÕ ë n­íc ta trong vµi n¨m qua, c¸c Intranet cña c¸c bé, ban, ngµnh ph¸t triÓn réng kh¾p c¸c n¬i nh­ng nhiÒu n¬i, nhiÒu chç chØ mang tÝnh chÊt tù ph¸t, theo phong trµo, th«ng tin trªn c¸c m¹ng Intranet võa Ýt, chÊt l­îng thÊp hÇu hÕt kh«ng cã ®Þnh h­íng cô thÓ nµo. NÕu chØ dõng l¹i ë møc ®é cã m¹ng mµ ch­a thËt chó träng tíi viÖc ph¸t triÓn c¸c th«ng tin trªn m¹ng cho mäi ng­êi cã thÓ sö dông th× hÕt søc l·ng phÝ. NÕu tÊt c¶ c¸c hÖ thèng m¹ng ®ã ®Òu thùc sù quan t©m tèt c¸c th«ng tin cña bé m×nh ngµnh m×nh vµ cã tr¸ch nhiÖm cËp nhËt th­êng xuyªn vµ ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin ®ã lªn m¹ng th× ®©y thùc sù lµ viÖc hoµn toµn lµm ®­îc, nã lµ tiÒn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu khi kÕt nèi m¹ng Intranet l¹i víi nhau ta sÏ ®­îc m¹ng Intranet quèc gia Nhµ n­íc mong muèn. Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ x©y dùng trôc truyÒn th«ng B¾c - Nam cho mét Intranet ViÖt Nam. Mét Intranet kÕt nèi tÊt c¶ c¸c bé, ban, ngµnh c¸c trung t©m th«ng tin, c¸c doanh nghiÖp ë kh¾p n¬i ®Ó ®­a th«n tin ®Õn cho mäi ng­êi. Mét khi hÖ thèng m¹ng Intranet Quèc gia ®­îc h×nh thµnh vµ ®­a vµo sö dông th× chóng ta thùc sù cã ®­îc th­ viÖn ®iÖn tö khæng lå b»ng tiÕng ViÖt cho qu¶ng ®¹i ®ång bµo ta, kh¸c víi hiÖn nay 0,03% (24.000/80 triÖu d©n) sö dông hÖ thèng m¹ng Internet. Qua ®©y giao dÞch bu«n b¸n qua m¹ng cña TM§T sÏ ®­îc ph¸t huy t¸c ®éng. 2-/ Ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó øng dông cã hiÖu qu¶ c«ng nghÖ th«ng tin vµo qu¸ tr×nh kinh doanh: 2.1-/ Nh÷ng ®Þnh h­íng chung: ViÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo doanh nghiÖp ®ang khëi s¾c. Song thùc tÕ ë ViÖt Nam ch­a chó ý thÝch ®¸ng cho phÇn mÒm nhÊt lµ c¸c phÇn mÒm øng dông, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cã trang bÞ hÖ thèng m¹ng còng kh«ng c¶i thiÖn ®­îc ho¹t ®éng doanh nghiÖp. Mét thùc tÕ kh¸c c¸c doanh nghiÖp rÊt lóng tóng trong triÓn khai. Do Nhµ n­íc ch­a cã chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng cïng víi kiÕn thøc, tr×nh ®é cña doanh nghiÖp cã h¹n nªn hä sî rñi ro. Tr­íc t×nh h×nh ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña khoa häc vµ c«ng nghÖ, nÕu ngåi ®îi mäi thø æn ®Þnh th× lµ mét sai lÇm. Nhµ qu¶n lý ph¶i ph©n tÝch ®Ó hiÓu ®­îc c«ng nghÖ míi cã thÓ lµm ®­îc nh÷ng g× vµ chän c«ng nghÖ øng dông hîp lý nhÊt. VÊn ®Ò chän thêi ®iÓm vµ tèc ®é nh­ thÕ nµo. NÕu b©y giê nh¶y vµo TM§T qu¸ sím, doanh nghiÖp kh«ng cã kh¸ch hµng, nh­ng nÕu qu¸ chËm cã thÓ doanh nghiÖp sÏ mÊt c¬ héi. 2.2-/ Mét sè ®iÓm c¸c doanh nghiÖp cÇn l­u ý khi tham gia TM§T: Trong t­¬ng lai sÏ tån t¹i c¸c c«ng ty ¶o, thùc hiÖn kinh doanh ®iÖn tö, trong t×nh h×nh hiÖn nay c¸c nhµ s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng biÕn tõ triÓn väng c«ng nghÖ thµnh hiÖn thùc trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n. V× vËy tham gia TM§T toµn cÇu lµ tÊt yÕu. Song víi TM§T c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam cã nh÷ng h¹n chÕ: · ThiÕu hiÓu biÕt vÒ TM§T vµ c¸c øng dông cña Web trªn Internet. · Kh«ng ch¾c ch¾n vÒ lîi Ých TM§T víi lÜnh vùc kinh doanh cña TM§T. · C¸c giao dÞch vµ thanh to¸n cßn ë d¹ng ph«i thai. · Møc ®é phøc t¹p vµ chi phÝ cña TM§T cßn cao. ThuÕ s¶n phÈm phï hîp ®Ó thùc hiÖn TM§T. · ThiÕu mét khung ph¸p lý hoµn chØnh. ViÖc sö dông TM§T cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá phô thuéc vµo kh¶ n¨ng hä n¾m b¾t ®­îc c¸c c¬ héi mµ TM§T cã thÓ mang l¹i cho doanh nghiÖp còng nh­ t¸c dông cña c¸c c¬ héi nµy ®èi víi doanh nghiÖp. V× vËy lËp chiÕn l­îc ph¸t triÓn TM§T quan t©m ®Õn triÓn khai c¸c øng dông trªn m¹ng nh­ thÕ nµo ®Ó thóc ®Èy kinh doanh. Khi lËp chiÕn l­îc ph¶i ch¾c ch¾n r»ng tÊt c¶ c¸c qu¶n trÞ viªn cao cÊp ph¶i cã liªn quan. Khi ®Þnh h­íng kh¸ch hµng trªn Internet, mét c«ng ty cÇn ph¶i lËp tµi liÖu sao cho ng­êi qu¶n trÞ cã thÓ ®Þnh h­íng chÝnh x¸c c¸c thuËn lîi vµ bÊt lîi khi vµo thÞ tr­êng míi nµy. Xem xÐt Internet cã phôc vô môc tiªu cña doanh nghiÖp nh­ thÕ nµo. Thùc tÕ TM§T kh«ng ph¶i lµ mét má vµng tiÒm n¨ng ®Ó cã thÓ ®Æt nªn ®ã nh÷ng môc tiªu kh«ng thùc tÕ. HiÖn nay cã nhiÒu trang Website TM§T trùc tuyÕn tõ doanh nghiÖp tíi kh¸ch hµng cña c¸c n­íc trong khu vùc cho ®Õn nay ch­a sinh lêi. NÕu môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ b¸n ®­îc hµng h¬n n÷a th× h·y xem Internet lµ h×nh thøc thø hai ®Ó b¸n hµng. Mét khi c¸c môc tiªu cña c«ng ty ®· ®éc lËp c¸c th«ng sè ph¸t triÓn nh©n khÈu häc cña Internet ®­îc kiÓm tra kü l­ìng. Thay v× h­íng tíi Internet nh­ mét thÞ tr­êng duy nhÊt cña 80 triÖu d©n, h·y ph©n ®o¹n Internet ®Ó t×m ra phÇn thÞ tr­êng thÝch hîp nhÊt cho dÞch vô cña s¶n phÈm c«ng ty. Sù thµnh c«ng cña TM§T hiÖn nay lµ ë kh¶ n¨ng øng dông cã tèt kh«ng. ThiÕt kÕ trang Web thÕ nµo ®Ó thu hót nhiÒu ng­êi nhÊt. Cè g¾ng lµm næi bËt ®Þa chØ cña c«ng ty trªn Web. ë ViÖt Nam c¸c c«ng ty chØ ®¬n gi¶n lËp trang Web theo kiÓu tê giíi thiÖu s¶n phÈm mµ kh«ng ph¶i lµ giíi thiÖu ®èi t­îng vÒ m×nh, nªn kh«ng thÝch hîp víi kh¶ n¨ng b¸n hµng tù ®éng. Nguån lùc trong c¸c doanh nghiÖp cßn Ýt, nh©n viªn lµ ho¹ sÜ thiÕt kÕ trang Web cßn h¹n chÕ, v× vËy cÇn ph¶i ®Çu t­ ®µo t¹o h¬n n÷a. Tr­íc khi tham gia TM§T doanh nghiÖp rÊt nªn x©y dùng m¹ng néi bé cña doanh nghiÖp. §©y chÝnh lµ m« h×nh m¹ng m¸y kiÓu Internet thu nhá vµo trong mét c¬ quan, xÝ nghiÖp cã nhiÒu m¹ng nhá n»m ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau, vµ sö dông nh÷ng c¸ch thøc, ph­¬ng tiÖn kü thuËt nh­ trong Internet ®Ó trao ®æi th«ng tin. TM§T cã thÓ mang l¹i cho c«ng ty nhiÒu c¸ch song tr­íc khi tham gia vµo nã doanh nghiÖp h·y tù t×m cho m×nh mét h­íng tham gia, phï hîp víi tiÒm lùc cña m×nh. NÕu c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp kh«ng tr¶ lêi ®­îc c¸c c©u hái lín ®ßi hái cña TM§T th× còng cã nghÜa hä ch­a ®ñ tiÒm lùc tham gia ngay vµo TM§T, cÇn ph¶i cã thêi gian chê ®îi h¬n n÷a. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®iÒu cÇn lµm lóc nµy lµ ph¶i cã thêi gian lµm quen víi Internet vµ World Wide Web. Khi cã ®iÒu kiÖn h·y tham gia vµo c¸c diÔn ®µn th¶o luËn vÒ TM§T vµ ®¨ng ký c¸c t¹p chÝ E-mail vÒ lÜnh vùc TM§T. Khi c¸ qu¶n trÞ gia cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch th× cã thÓ b¾t ®Çu hµnh trang vµo TM§T. II-/ Mét sè vÊn ®Ò vÒ hoµn thiÖn m«i tr­êng thuËn lîi cho TM§T: 1-/ X©y dùng h¹ tÇng c¬ së kinh tÕ vµ ph¸p lý cho TM§T: Thø nhÊt: c¬ së kinh tÕ cña ta qu¸ nghÌo ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy cÇn cã nhiÒu yÕu tè c¶ chñ quan vµ kh¸ch quan, cña tÊt c¶ c¸c ngµnh kh«ng riªng g× lÜnh vùc TM§T. §Ó kh¾c phôc c¸i “khã” chóng ta ph¶i n¶y sinh c¸i “kh«n” trong lÜnh vùc TM§T. · H×nh thµnh hÖ thèng tiªu chuÈn, hÖ thèng th«ng tin quèc gia t­¬ng øng víi quèc tÕ vµ nhÊt lµ khu vùc ASEAN, ph¶i cã hÖ thèng m· quèc gia. · Do møc sèng thÊp nªn t¹m thêi Nhµ n­íc cÇn bï lç trong kinh doanh TM§T nh­ gi¶m phÝ hoµ m¹ng Internet, v× phÝ hoµ m¹ng cña ta hiÖn nay tÝnh trung b×nh mét th¸ng truy cËp 30 giê th× kho¶ng 54 USD trong khi ®ã ë Th¸i Lan lµ 25,5 USD. CÇn cã ch­¬ng tr×nh Marketing cho TM§T t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc vµ b­íc ®Çu ë c¸c thµnh phè lín. Nh»m khuyÕn khÝch d©n chóng tiÕp cËn víi nÒn “kinh tÕ sè ho¸”. · H×nh thµnh hÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh tù ®éng, thÎ kh«n minh, thÎ tÝn dông,... dÇn dÇn tõ c¸c thµnh phè lín sau ®ã tiÕn tíi c¸c ®Þa ph­¬ng xa h¬n, ph¶i liªn tôc qu¶ng c¸o trªn truyÒn h×nh vµ hÖ thèng m¸y vµ nªu râ t¸c dông cña nã. · M· ho¸ vµ tiªu chuÈn ho¸ cho c¸c doanh nghiÖp, hµng ho¸, dÞch vô cÇn thiÕt. Cã chiÕn l­îc m· ho¸ quèc gia lµm c¬ së ph¸t triÓn c«ng nghÖ m· ho¸. Thø hai: vÒ ph¸p lý. · CÇn x©y dùng ngay c¸c luËt nh­ luËt vÒ gi¸ trÞ ph¸p lý cña c¸c giao dÞch ®iÖn tö, x¸c thùc vµ chøng nhËn ch÷ ký ®iÖn tö, vÒ b¶o vÖ quyÒn së h÷u vÒ chèng x©m nhËp tr¸i phÐp vµo c¸c d÷ liÖu. · H¶i quan vµ thuÕ kho¸. ë Mü vµ mét sè n­íc ph¸t triÓn thuÕ kho¸ hä kh«ng l­u t©m. Song víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam t×nh h×nh kinh tÕ kh«ng m¹nh, kÎ thï dµm ngã, sù x©m nhËp v¨n ho¸ ®éc h¹i lu«n t¸c ®éng kh«ng tèt víi thuÇn phong mü tôc ViÖt Nam. HÖ thèng thuÕ quan cña n­íc ta cÇn ph¶i: - Kh«ng bãp mÐo còng nh­ kh«ng g©y trë ng¹i cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. HÖ thèng thuÕ kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c ph­¬ng thøc giao dÞch. - HÖ thèng thuÕ ph¶i ®¬n gi¶n dÔ thùc hiÖn. - Ph¶i phï hîp víi hÖ thèng thuÕ quèc gia vµ cña c¸c n­íc xung quanh. · B¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Th­¬ng m¹i trªn Internet th­êng liªn quan ®Õn b¸n hay chuyÓn nh­îng mét phÇn (tøc lµ license) quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. §Ó thóc ®Èy TM§T ng­êi b¸n ph¶i tin t­ëng r»ng quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cña hä sÏ kh«ng bÞ ®¸nh c¾p vµ ng­êi mua còng biÕt r»ng hä nhËn ®­îc b¶n gèc. Võa qua ë ViÖt Nam ta viÖc ®¸nh c¾p b¶n quyÒn x¶y ra th­êng xuyªn, kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc ng­êi s¸ng t¹o phÇn mÒm. ChiÕn dÞch chèng vi ph¹m b¶n quyÒn phÇn mÒm cña Microsoft mang tªn AP2000 khuyÕn m¹i ng­êi mua b¶n quyÒn phÇn mÒm sÏ ®­îc tham gia kho¸ ®µo t¹o miÔn phÝ vµ øng dông cña Microsoft Office 2000. Víi ChÝnh phñ ph¶i cã luËt b¶n quyÒn vµ c¸c luËt xö lý nghiªm minh sai ph¹m. - B»ng s¸ng chÕ: Sù ph¸t triÓn cña h¹ tÇng c¬ së th«ng tin toµn cÇu mµ phô thuéc vµo sù kÝch thÝch sù ®æi míi trong nhiÒu lÜnh vùc c«ng nghÖ trong ®ã cã phÇn cøng phÇn mÒm m¸y tÝnh vµ viÔn th«ng. Nhµ n­íc cÇn thiÕt lËp tiªu chuÈn phï hîp víi tiªu chuÈn quèc tÕ cho viÖc x¸c ®Þnh hiÖu lùc cña quyÒn sö dông b»ng s¸ng chÕ. · B¶o mËt. TÝnh riªng tõ c¸ nh©n vµ ®é an toµn lµ yªu cÇu ®Çu tiªn. ë ViÖt Nam tuy míi truy cËp Internet c¸c hiÖn t­îng xÊu x¶y ra ch­a nhiÒu song nã l¹i ®ang ph¸t triÓn vµ ch­a cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn. NhiÒu doanh nghiÖp kh«ng tin t­ëng vµo hÖ thèng b¶o mËt nªn e dÌ gia nhËp Internet. Yªu cÇu trong thêi gian tíi: - C¸c m¹ng viÔn th«ng ph¶i ®¶m b¶o an toµn tin cËy. - Ph¶i cã ph­¬ng tiÖn h÷u Ých ®Ó b¶o vÖ c¸c hÖ thèng th«ng tin kÕt nèi m¹ng. - CÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p hiÖu qu¶ ®Ó x¸c nhËn vµ b¶o ®¶m tÝnh b¶o mËt cña d÷ liÖu ®iÖn tö tr¸nh truy nhËp tr¸i phÐp. - §µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é ng­êi sö dông. Tãm l¹i, ph¸p lý lu«n lµ vÊn ®Ò næi cém trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam hiÖn nay v× thùc tÕ kinh nghiÖm vÒ TM§T cña ta cßn qu¸ Ýt. Do ®ã Nhµ n­íc cÇn nghiªn cøu kinh nghiÖm cña c¸c n­íc xung quanh víi ®iÒu kiÖn t­¬ng tù ta ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc cÇn thiÕt. 2-/ Ph¸t triÓn n©ng cÊp c«ng nghÖ th«ng tin: HiÖn nay ë ViÖt Nam dÞch vô viÔn th«ng qu¸ ®¾t, lµ hµng rµo c¶n qu¸ tr×nh tham gia TM§T. Bªn c¹nh ®ã n­íc ta cßn duy tr× hµng rµo thuÕ quan ngay c¶ nhËp khÈu nh÷ng thiÕt bÞ ®iÖn tö c¶ phÇn cøng vµ phÇn mÒm. Thø nhÊt: c«ng nghÖ tÝnh to¸n. Nh­ phÇn thùc tr¹ng ®· nªu c«ng nghÖ tÝnh to¸n cña ta qu¸ nhá bÐ, vµ ®Æc biÖt lÜnh vùc phÇn mÒm chiÕm tû träng nhá (10%). · KhuyÕn khÝch qu¶n lý d÷ liÖu cã cÊu tróc ®­îc qu¶n lý b»ng hÖ c¬ së d÷ liÖu kh¸c nhau (dBase, Fox, Paskan, Access, Oracle,...) t¹i c¸c doanh nghiÖp. · TriÓn khai m¹ng m¸y tÝnh t¹i c¸c bé c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp quèc doanh vµ t­ nh©n. - M¹ng VINANET (hiÖn ph¸t triÓn thµnh Vietranet) Bé Th­¬ng m¹i lµ m¹ng th«ng tin th­¬ng m¹i. §©y lµ m¹ng chuyªn hiÖn l¹i c¸c th«ng tin th­¬ng m¹i tõ c¸c nguån tin cña phãng viªn trªn kh¾p c¶ n­íc cña c¸c h·ng th«ng tÊn lín nh­ AP, UPI, Router. - M¹ng VCCINET thuéc phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam. M¹ng nµy cung cÊp mét c¬ së d÷ liÖu th«ng tin phong phó cho c¸c doanh nghiÖp héi viªn trong c¶ n­íc bao gåm c¸c th«ng tin vÒ doanh nghiÖp, s¶n phÈm th«ng tin xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­, th«ng tin ph¸p luËt, t­ vÊn thÞ tr­êng kinh tÕ thÕ giíi, c¸c dÞch vô cã liªn quan. - M¹ng ECONET cña th«ng tÊn x· ViÖt Nam ®©y lµ b¶n tinh kinh tÕ ViÖt Nam cña thÕ giíi b»ng hai ng«n ng÷ ViÖt, Anh. · Thay ®æi m« h×nh ph©n bè m¸y cã thÓ lµ 60% ë c¬ quan xÝ nghiÖp Nhµ n­íc, 15% ë c¸c c¬ quan nghiªn cøu vµ quèc phßng (hiÖn nay lµ 10%) 5% ë c¸c hé gia ®×nh. · Cã chÝnh s¸ch hîp lý khi nhËp m¸y vi tÝnh v× hiÖn nay mét sè c¬ quan Nhµ n­íc do kÐm hiÓu biÕt nªn nhËp m¸y tÝnh vÒ toµn lµ m¸y ®êi cò 486 hoÆc lµ m¸y h­ háng ®­îc söa sang l¹i, cïng víi ®ã cÇn ph¶i ph¸t huy t¸c dông cña m¸y tÝnh trong c¸c c¬ quan tr¸nh t×nh tr¹ng biÕn nã trë thµnh c¸c m¸y ch÷. · Tiªu chuÈn ho¸ ®éi ngò lËp tr×nh viªn. Võa qua trung t©m lËp tr×nh viªn quèc tÕ FPT Aptech trong viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc héi nhËp Quèc tÕ trong 3 th¸ng (tõ th¸ng 9/1999 ®Õn 12/1999) ®· thu ®­îc thµnh c«ng kh«ng nhá vÒ chÊt l­îng gi¶ng d¹y vµ doanh sè. Th¸ng 9/1999 t¹i Hµ Néi vµ TP. Hå ChÝ Minh më 9 líp víi 200 häc viªn. Sau 2 n¨m n÷a hä sÏ trë thµnh lËp tr×nh viªn quèc tÕ. Tuy nhiªn häc phÝ qu¸ cao 800 USD/n¨m nªn ng­êi ViÖt Nam kh«ng phï hîp víi thu nhËp. Thø hai: ngµnh truyÒn th«ng. Võa qua theo thèng kª c¶ n­íc cã 232 triÖu m¸y ®iÖn tho¹i ®¹t b×nh qu©n 3 m¸y/100 d©n cã 7 tr¹m mÆt ®Êt th«ng tin viÔn th«ng. §Æc biÖt mét sè dÞch vô viÔn th«ng võa ra ®· ®­îc kh¸ch hµng h­ëng øng m¹nh nh­ dÞch vô Mobicard, Vinacard, cho ®Õn th¸ng 12/99 m¹ng Vinaphone vµ Mobifone ®· cã h¬n 300.000 thuª bao. Dù b¸o cuèi 2000 con sè lµ 500.000 thuª bao. Hay nh­ trong lÜnh vùc th­ ®iÖn tö vÒ c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. Th¸ng 11 n¨m 199 hÖ thèng th­ ®iÖn tö ®Çu tiªn ViÖt Nam Catalogue doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng do VCCI tæ chøc nèi m¹ng víi hÖ thèng th­ ®iÖn tö c«ng céng t¹i 61 tØnh c¶ n­íc khai th¸c nguån th«ng tin tiÒm n¨ng t¹i c¶ n­íc. §ã lµ nh÷ng chÊm ph¸ kh¶ quan. §Æc biÖt ngµy 22/11/1999 t¹i Hµ Néi tæ chøc Héi nghÞ b­u chÝnh viÔn th«ng gi÷a ViÖt Nam - Lµo - Campuchia ®Ò cËp c¸c vÊn ®Ò viÔn th«ng trong ®ã cã thÓ chÕ TM§T chøng tá ngµnh viÔn th«ng cã quan t©m ®Æc biÖt ®Õn TM§T. Tãm l¹i ®Ó ngµnh truyÒn th«ng ph¸t triÓn cÇn ph¶i: · T¨ng tÝnh tin cËy trong ngµnh b»ng c¸c bé luËt vµ b¶o mËt. · Gi¶m chi phÝ dÞch vô truyÒn th«ng. · KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nèi m¹ng khi ®· ®ñ ®iÒu kiÖn. HiÖn nay VDC ph¸t triÓn dÞch vô France Replay - dÞch vô nèi m¹ng d÷ liÖu theo ph­¬ng thøc chuyÓn m¹ch gãi, ho¹t ®éng ë møc liªn kÕt gióp doanh nghiÖp gi¶m chi phÝ c­íc vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi linh ho¹t kÕt nèi m¹ng m¸y víi nhau. Muèn vËy ph¶i khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tham gia ph¸t triÓn ngµnh truyÒn th«ng lµ yªu cÇu bøc thiÕt cho sù ph¸t triÓn TM§T. H­íng ph¸t triÓn cña ngµnh B­u chÝnh viÔn th«ng lµ kh«ng bÞ chÌn Ðp trong c¹nh tranh. X©y dùng c¸c doanh nghiÖp B­u chÝnh viÔn th«ng ho¹t ®éng hiÖu qu¶ ®ñ søc c¹nh tranh, ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng, doanh sè ®Õn 2010 ®¹t 1,25 tû USD vµ phÊn ®Êu lµ 12-15 m¸y/100 d©n. 3-/ §µo t¹o nguån nh©n lùc cho TM§T: Thùc tÕ viÖc d¹y vµ häc tin häc hiÖn nay ë ViÖt Nam ch­a ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ kh¶ thi sè m¸y tÝnh ph©n bè kh«ng ®Òu: ë Hµ Néi lµ 30%, ë TP. Hå ChÝ MInh lµ 40%, c¸c tØnh kh¸c lµ 30%. Tin häc míi ph¸t triÓn rÊt th« s¬, quan niÖm øng dông tin häc còng cßn gi¶n ®¬n ë møc lËp v¨n b¶n lµ chñ yÕu. - Thùc tÕ ®µo t¹o: + Ch­a ®¸p øng yªu cÇu chÊt l­îng. ThÕ kû 21 cÇn 200.000 c¸n bé cã tr×nh ®é kü s­ tin häc míi ®¸p øng ®­îc cho ViÖt Nam ph¸t triÓn. VËy mµ n¨m 98 con sè lµ 2.000 kü s­ phÇn mÒm, 1999 lµ 3.000 kü s­ phÇn mÒm. ë TP. HCM më hÕt c«ng suÊt ®¹t ®­îc lµ 1.000 kü s­ ®µo t¹o thªm/n¨m. Nh­ vËy ph¶i 200 n¨m n÷a chóng ta míi cã ®ñ sè kü s­ cÇn thiÕt. + ChÊt l­îng kÐm. ¦íc tÝnh chØ kho¶ng 30-40% ng­êi ®­îc ®µo t¹o ra tr­êng t­¬ng xøng víi bËc häc. + Ngµnh nghÒ ®µo t¹o thiÕu ®Þnh h­íng: ë NhËt B¶n hä ®· ph©n thµnh 6 lo¹i kü s­: · Kü s­ ph©n tÝch hÖ thèng. · Kü s­ qu¶n lý dù ¸n tin häc. · Kü s­ qu¶n lý øng dông. · Kü s­ chÕ t¹o. · Kü s­ vÒ hÖ thèng. · Kü s­ vÒ qu¶n lý tin häc. Trong khi ®ã chóng ta chØ cã mét lo¹i kü s­ kh«ng biÕt gäi tªn lµ g×. H¬n n÷a l¹i chñ yÕu ®µo t¹o kü s­ lËp tr×nh nªn vµi n¨m n÷a x¶y ra t×nh tr¹ng thõa vµ thiÕu kü s­ phÇn mÒm. §µo t¹o nÆng vÒ lý thuyÕt, to¸n häc, thiÕu thùc tÕ. + ThiÕu tµi liÖu gi¸o tr×nh nghiªm träng. Bé gi¸o tr×nh ®Õm trªn ®Çu ngãn tay, tµi liÖu n­íc ngoµi qu¸ ®¾t so víi tói tiÒn sinh viªn ViÖt Nam. + ChÊt l­îng gi¶ng d¹y ch­a hÕt. 80%-90% gi¸o viªn V× vËy tõ thùc tÕ trªn cho thÊy Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch h÷u hiÖu ngay tõ b©y giê. Thø nhÊt: §µo t¹o chuyªn gia c«ng nghÖ th«ng tin. · Tr­êng B¸ch Khoa vµ Tæng hîp cÇn më réng líp ®µo t¹o phÇn cøng vµ phÇn mÒm ®Ó cã thÓ tr¸nh sù thiÕu hôt. · DÇn dÇn tõng b­íc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin v÷ng ch¾c, t¹o thuËn lîi cho chuyªn gia phÇn mÒm cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy. · Cã chÝnh s¸ch tËp hîp c¸c chuyªn gia tin häc toµn quèc (nh­ vÊn ®Ò l­¬ng bæng) nh»m lËp ra c¸c ®Ò ¸n ph¸t triÓn lín, quy m«, ph¶i cã chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Ó thu hót hä l¹i. · Song song víi ®µo t¹o trong n­íc cÇn ph¶i më réng cho nghiªn cøu t¹i n­íc ngoµi. Nh­ng nhÊt thiÕt ph¶i cã chÝnh s¸ch vµ cam kÕt ®ßi hái nh÷ng ng­êi ®i du häc trë l¹i ViÖt Nam c«ng t¸c ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ch¶y m¸u chÊt x¸m nh­ hiÖn nay. Thø hai: Víi d©n chóng. · Cã ch­¬ng tr×nh tin häc vÒ tËn c¸c tr­êng phæ th«ng trong n­íc. CÇn cã vèn ®Ó ®Çu t­ trang thiÕt bÞ cho tr­êng. Võa qua IBM hç trî m¸y tÝnh cho 6 tr­êng ë Hµ Néi n¨m häc 1999-2000. Trao tÆng 10 bé m¸y tÝnh 6L 400 MHZ, 2 m¸y in vµ c¸c phÇn mÒm gi¸o dôc hiÖn ®¹i cho tr­êng Chu V¨n An vµ NguyÔn Tr­êng Té. Dù tÝnh vµo n¨m tíi IBM tiÕp tôc trao tiÕp 15 bé m¸y tÝnh vµ 1 m¸y in cßn l¹i cho PTCS TrÇn Quèc To¶n, Amstecdam, cao ®¼ng s­ ph¹m Hµ Néi. §©y lµ dù ¸n hç trî ph¸t triÓn nghiÖp vô Bé Gi¸o dôc ®µo t¹o vµ IBM ký chÝnh thøc tõ th¸ng 9 n¨m 1990. IBM cam kÕt ®ãng gãp kho¶ng 50.000 USD nh»m c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y. · §Çu t­ c©n ®èi gi÷a truyÒn th«ng vµ tÝnh to¸n ®Ó ph¸t triÓn ®ång bé. · §µo t¹o tin häc cho mäi ng­êi kh«ng chØ dõng l¹i ë b­íc t¹o v¨n b¶n mµ cÇn ph¶i d¹y c¶ ng«n ng÷ lËp tr×nh. ThiÕt nghÜ ph¶i cã ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc tû mû chø kh«ng ph¶i chØ ®¬n gi¶n lµ “c­ìi ngùa xem hoa” nh­ ë mét sè tr­êng ®¹i häc hiÖn nay. · §µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò nh©n viªn Nhµ n­íc vÒ tin häc ë d¹ng lËp tr×nh chø kh«ng chØ lµ ®¸nh m¸y ch÷. · Liªn tôc cã c¸c héi th¶o tin häc vµ c¸c cuéc thi nh»m n©ng cao tÇm hiÓu biÕt vµ ph¸t huy s¸ng t¹o cho tin häc n­íc nhµ. Thø ba: T×m c¸ch liªn kÕt víi c¸c tæ chøc n­íc ngoµi vÒ ®µo t¹o tin häc cho TM§T: + Tham gia c¸c héi th¶o cña khu vùc ASEAN cïng häc hái kinh nghiÖm. + Tranh thñ vèn ®Çu t­, liªn doanh tõ bªn ngoµi cïng víi khoa häc c«ng nghÖ tõ phÝa n­íc ngoµi. + T×m kiÕm nguån t­ liÖu míi tõ n­íc ngoµi tæ chøc biªn dÞch phæ biÕn ngay. + G¾n kÕt c«ng ty muèn lµm ¨n cña ViÖt Nam qu¶ng c¸o c«ng nghÖ cña hä th«ng qua mét trung t©m c«ng nghÖ cña héi më líp tËp huÊn ®µo t¹o ng¾n h¹n. + TËp hîp c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi n­íc tæ chøc biªn so¹n gi¸o tr×nh phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. Nguån nh©n lùc cho TM§T lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn l©u dµi cho ph¸t triÓn TM§T nã kh¼ng ®Þnh ®­îc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn TM§T cã ®óng ®¾n hay kh«ng. III-/ X©y dùng tæ chøc chuyªn tr¸ch t­ vÊn: Quan ®iÓm chØ ®¹o vµ thùc thi TM§T liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu ngµnh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi vµ an ninh quèc gia. Víi n­íc ta cÇn cã m« h×nh võa cã “héi ®ång quèc gia vÒ TM§T” nh­ c¬ quan t­ vÊn vµ võa cã “uû ban quèc gia vÒ TM§T” nh­ c¬ quan ph¸p lý vµ ®iÒu hµnh. §©y lµ ®Çu mèi quèc gia vÒ kinh tÕ sè ho¸ vµ TM§T. · Héi ®ång quèc gia vÒ TM§T: Gåm ®¹i diÖn cña c¸c bé ngµnh (bé tµi chÝnh, bé th­¬ng m¹i, bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, bé x©y dùng, bé khoa häc c«ng nghÖ vµ th«ng tin,...) vµ c¸c giíi h¹n doanh nghiÖp, tin häc, th­¬ng m¹i,... lµ mét tæ chøc cÇn cã ®Ó héi tô ®­îc kiÕn thøc vµ sù nh×n nhËn tõ nhiÒu gãc c¹nh. Héi ®ång ®ãng vai trß t­ vÊn lµ chñ yÕu. · Uû ban quèc gia vµ TM§T: Cã chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n ra quyÕt ®Þnh chØ ®¹o vµ xö lý gi¶i quyÕt. Héi ®ång vµ uû ban sÏ lµ ®Çu mèi v¹ch chiÕn l­îc còng nh­ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng tr­íc m¾t ®ång thêi chØ ®¹o thùc hiÖn chiÕn l­îc tr¸nh ®­îc xu h­íng thiÕu toµn diÖn hoÆc cho lµ ch­a thÓ lµm g× víi TM§T hoÆc ng­îc l¹i tiÕn hµnh qu¸ nãng véi thµnh “ph« diÔn” kh«ng thu ®­îc kÕt qu¶ l¹i ®Ó l¹i hËu qu¶ vÒ chÝnh trÞ vµ an ninh sau nµy. Trong khi v¹ch chiÕn l­îc Héi ®ång quèc gia vµ uû ban quèc gia vÒ TM§T sÏ tham kh¶o chiÕn l­îc vµ ch­¬ng tr×nh ®· cã cña c¸c n­íc kÕt hîp víi ®Æc thï ViÖt Nam. IV-/ TriÓn khai TM§T cã thö nghiÖm: TM§T lµ mét lÜnh vùc míi mÎ, vµ ®Çy phøc t¹p kh«ng ph¶i mét sím, mét chiÒu muèn tham gia vµo TM§T lµ ®­îc ngay, vµ kh«ng ph¶i cø tham gia lµ thu ®­îc lîi nhuËn. Thùc tÕ cho thÊy vµo n¨m 1997 c«ng ty TNHH Tin häc Duy ViÖt x©y dùng m¹ng Intrant cã tªn Infornet vµ lÇn ®Çu tiªn thö nghiÖm b¸n hµng qua m¹ng nh­ng ®Õn nay ®· ngõng ho¹t ®éng. Hay nh­ dù ¸n siªu ®iÖn tö h¬n 1.000 mÆt hµng cña FPT ®Þnh thµnh lËp nh­ng ®· ph¶i huû bá v× lý do v¾ng kh¸ch. Råi ®Õn m¹ng “¶o”, ng©n hµng ¶o, ë ta cßn qu¸ s¬ sµi vÒ thÎ thanhto¸n vµ thÎ tÝn dông. Vietcombank tõ khi ph¸t hµnh thÎ thanh to¸n ®Õn nay chØ cã ph¸t hµnh ®­îc 6.000 thÎ tÝn dông c¶ n­íc,... ATM ®· sö dông mét sè n¬i vÒ thÎ rót tiÒn tù ®éng, ®Õn nay míi chØ cã 10 m¸y. Nh»m t¨ng kh¶ n¨ng sö dông thÎ Visacard, Mastercard. Song thùc tÕ kÕt qu¶ rÊt thÊp kh¸ch hµng vÉn chän ph­¬ng thøc giao hµng vµ trao tiÒn mÆt lµ chñ yÕu. V× vËy ngay c¶ c¸c n­íc m¹nh h¬n ta, cã kinh nghiÖm TM§T hä còng coi b­íc thö nghiÖm lµ rÊt cÇn thiÕt. ë ViÖt Nam, võa qua VDC nh©n kû niÖm ngµy thµnh lËp 10 n¨m (6/12/1999), ®· ®­a ra thÞ tr­êng dÞch vô míi VNN trong n­íc. DÞch vô nµy lµ “xa lé th«ng tin” gi¸ c­íc thÊp, thñ tôc ®¬n gi¶n, nhanh chãng vµ c«ng ty còng ®ang tiÕn hµnh thö nghiÖm cho mét sè kh¸ch hµng sö dông dÞch vô IPDATA ®Ó ®Õn ®Çu 2000 ®­a vµo triÓn khai. Còng VDC ®ang chuÈn bÞ ®­a ra dÞch vô Internet chuyÓn vïng quèc tÕ, gäi lµ Roaming Internet. §©y lµ h×nh thøc më réng h×nh thøc cung cÊp dÞch vô vµ b¸n hµng qua m¹ng, gióp c¸c thuª bao truy cËp Internet tõ xa b»ng Account vµ Password mµ m×nh ®¨ng ký trong n­íc khi ®i ®Õn c«ng t¸c t¹m tró ë n­íc ngoµi. Hai h·ng Sharp/Voqutte míi c«ng bè phÇn mÒm Minidisc vµ Net link cho phÐp ghi vµ l­u tr÷ bÊt kú ©m thanh nµo ®Þnh d¹ng Internet, vµ ®ang thö nghiÖm ®­a vµo øng dông. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ¶o trªn VNN hoµ nhËp kinh tÕ sè ho¸, ®ãn sù ra ®êi ho¹t ®éng chøng kho¸n ViÖt Nam, thÞ tr­êng chøng kho¸n ¶o cßn cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng chøng kho¸n, chØ sè tiªu biÓu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, thñ tôc gia nhËp, phÝ niªm yÕt,... tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n ¶o c«ng ty cæ phÇn ®­îc x©y dùng trang Web cho riªng m×nh. Nh­ vËy cã thÓ nãi thö nghiÖm lµ cÇn thiÕt v× cã thö nghiÖm sÏ tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra trªn ph¹m vi réng. Nhµ n­íc vµ c¸c c«ng ty cÇn th­êng xuyªn theo dâi rµ so¸t c¸c ch­¬ng tr×nh thö nghiÖm ®Ó cã biÖn ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi. §Æc biÖt víi t­ c¸ch lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn n­íc ta nªn tham gia vµo ch­¬ng tr×nh TRADE POINT cña liªn hiÖp quèc nh­ mét trong c¸c ho¹t ®éng thÝ ®iÓm cã liªn quan tíi TM§T vµ giíi h¹n trong lÜnh vùc ®Èy bu«n b¸n xuÊt nhËp khÈu cña c¸c c«ng ty. Ta cã thÓ lËp 1-2 “t©m ®iÓm mËu dÞch” (Trade Point) ë ®ã c¸c trung t©m kinh tÕ lín trong n­íc víi t­ c¸ch c¸c tæ chøc kinh doanh, cung cÊp dÞch vô qu¶ng c¶o, tiÕp thÞ, giao dÞch s¬ bé trªn m¹ng víi n­íc ngoµi, vµ c¸c dÞch vô huÊn luyÖn ®µo t¹o. C¸c TRADE POINT thµnh lËp ph¶i: · §ñ m¹nh vÒ c«ng nghÖ kü thuËt m¹ng vµ giao dÞch m¹ng. · §ñ m¹nh vÒ kü thuËt th­¬ng m¹i. · §ñ m¹nh vÒ anh ng÷, nhÊt lµ anh ng÷ th­¬ng m¹i vµ anh ng÷ TM§T. · Cã quan ®iÓm ®óng ®Ó võa kinh doanh võa phôc vô thiÕt thùc cho viÖc xóc tiÕn héi nhËp vµo nÒn “kinh tÕ sè ho¸” nãi chung vµ TM§T nãi riªng. kÕt luËn Sù ph¸t triÓn TM§T mét mÆt lµ kÕt qu¶ cña xu h­íng tÊt yÕu kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh “sè ho¸” toµn bé ho¹t ®éng con ng­êi, mét mÆt lµ kÕt qu¶ cña sù nç lùc chñ quan cña tõng ®iÒu kiÖn mçi n­íc, trªn b×nh diÖn t¹o m«i tr­êng ph¸p lý vµ ®­êng lèi chÝnh s¸ch ®ång bé cho kinh tÕ sè ho¸ nãi chung vµ TM§T nãi riªng. TM§T më ra c¬ héi lín, cïng víi th¸nh thøc míi, tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®Ó tËn dông c¬ héi tõ ®©y, vµ h¹n chÕ rñi ro kh¶ dÜ mçi n­íc ph¶i cã chiÕn l­îc chung vÒ TM§T ch­¬ng tr×nh tæng thÓ, ph­¬ng ¸n hµnh ®éng tõng b­íc, cã tæ chøc chuyªn tr¸ch t­ vÊn. Song c¸ch nh×n nhËn ®¸nh gi¸, c¸ch chuÈn bÞ triÓn khai vµ b­íc ®i cña mçi n­íc kh¸c nhau tuú theo ®Æc ®iÓm vµ ý ®å cña tõng n­íc. ViÖt Nam b­íc ®Çu tham gia vµo TM§T chóng ta gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n c¶ vÒ kh¸ch quan vµ chñ quan, tuy vËy nhËn thøc tÇm quan träng cña TM§T víi sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n­íc, ViÖt Nam b­íc ®Çu ®¹t ®­îc thµnh tùu to lín tõ TM§T mang l¹i më ra mét t­¬ng lai míi cho ViÖt Nam. §Ó ®¹t ®­îc thµnh c«ng khi tham gia vµo TM§T, ®ßi hái c¸c cÊp c¸c ngµnh tõ trung ­¬ng tíi ®Þa ph­¬ng ph¶i cã sù kÕt hîp thèng nhÊt thÓ hiÖn trªn chiÕn l­îc chung vµ chiÕn l­îc tæng thÓ, chiÕn l­îc hµnh ®éng thèng nhÊt vµ ®ång bé, gãp phÇn t¹o b­íc nh¶y vät cho n­íc nhµ. tµi liÖu tham kh¶o 1-/ Th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Bé th­¬ng m¹i. 2-/ T¹p chÝ th­¬ng m¹i Sè 4-99, 5-99. 3-/ T¹p chÝ thêi b¸o kinh tÕ sµi gßn Sè 38,37,43,44,45. 4-/ Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam Sè th¸ng 4,9; th¸ng 10, th¸ng 11,12/99. 5-/ B¸o ®Çu t­. Sè 83, 89, 75, 92, 95, 99. 6-/ B¸o doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. Sè xu©n Kû M·o. 7-/ T¹p chÝ thÞ tr­êng gi¸ c¶. Sè 7-99. 8-/ T¹p chÝ ®iÖn tö tin häc. Sè 4/98. 9-/ B¸o tin häc t×m kiÕm vµ chØ dÉn. Sè 74. 10-/ C¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan ®Õn TM§T. môc lôc