Một số giải pháp huy động vốn nhằm thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam trong giai đoạn tới (2001 – 2005)

Mét sè gi¶i ph¸p huy ®éng vèn nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi (2001 - 2005) A. §Æt vÊn ®Ò Trong c¸c nÒn kinh tÕ hiÖn nay, kÓ c¶ c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá (DNV&N) ®Òu cã vai trß hÕt søc quan träng. Nã kh«ng chØ t¹o ra mét tû lÖ GDP ®¸ng kÓ, mµ cßn gãp phÇn t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi, tËn dông vµ khai th¸c tèt c¸c tiÒm n¨ng vµ nguån lùc t¹i chç. V× vËy nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®· cã chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. ë n­íc ta, nhÊt lµ trong thêi kú ®æi míi vµ chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn nhanh chãng. Tíi nay, theo kÕt qu¶ ®iÒu tra th× c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· t¹o ra tæng s¶n phÈm chiÕm gÇn 80% GDP, chiÕm 79% lùc l­îng lao ®éng cña c¶ n­íc, gãp 70% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, chñ yÕu lµ xuÊt khÈu g¹o, thuû s¶n, cµ phª, chÌ… kÕt qu¶ nµy cã ®­îc lµ do nhµ n­íc ta ®· nhËn thøc ®­îc vai trß cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa. Tõ ®ã nhµ n­íc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i, hç trî ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. MÆc dï vËy, trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trë ng¹i: Tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ thÊp, tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm, khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn ®Çu t­… VËy, ph¶i lµm g× ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n­íc ta hiÖn nay? Cã rÊt nhiÒu c¸c gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n tån ®äng ®ã, gióp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn ®óng víi tiÒm n¨ng vµ vÞ trÝ cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Bµi viÕt nµy em chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn t¹i c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay, tõ ®ã ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn h¬n n÷a cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong giai ®o¹n tíi. §Ó hoµn thµnh ®­îc bµi viÕt nµy em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThÇy gi¸o_Th¹c sü Vò C­¬ng ®· gióp ®ì vµ h­íng dÉn em trong suèt qu¸ tr×nh viÕt. MÆc dï ®· cè g¾ng nghiªn cøu tµi liÖu vµ viÕt bµi, nh­ng do tÇm hiÓu biÕt vµ th«ng tin thu thËp ®­îc cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò I. Kh¸i qu¸t chung vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá. 1. Quan niÖm vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá: Thùc tÕ trªn thÕ giíi, c¸c n­íc cã quan niÖm rÊt kh¸c nhau vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá, nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn sù kh¸c nhau nµy tiªu thøc dïng ®Ó ph©n lo¹i quy m« doanh nghiÖp kh¸c nhau. Tuy nhiªn trong hµng lo¹t c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i ®ã cã hai tiªu thøc ®­îc sö dông ë phÇn lín c¸c n­íc lµ quy m« vèn vµ sè l­îng lao ®éng. MÆt kh¸c viÖc l­îng ho¸ c¸c tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i quy m« doanh nghiÖp cßn tuú thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nh­: + Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mçi n­íc vµ nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong tõng giai ®o¹n. + Trong ngµnh nghÒ kh¸c nhau th× chØ tiªu ®é lín cña c¸c tiªu thøc còng kh¸c nhau. §iÒu nµy ta cã thÓ thÊy râ th«ng qua sè liÖu ë b¶ng 1. B¶ng 1: Tiªu thøc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá ë mét sè n­íc vµ vïng l·nh thæ. N­íc Tiªu thøc ¸p dông Sè lao ®éng Tæng vèn hoÆc gi¸ trÞ tµi s¶n In®«nªxia Xingapo Th¸i Lan Hµn Quèc NhËt B¶n EU Mªhic« Mü <100 <100 <100 <300 trong CN, XD <200 trong TM&DV <100 trong b¸n bu«n <50 trong b¸n lÎ <250 <250 <500 <0.6 tû Rupi <499 triÖu USD <200 Bath <0.6 triÖu USD <0,25 triÖu USD <10 triÖu yªn <100 triÖu yªn <27 triÖu ECU <7 triÖu USD <20 triÖu USD Nguån: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam – NXB CTQG, tr2. T¹i ViÖt Nam tiªu chÝ x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá ®­îc thÓ hiÖn trong nghÞ ®Þnh 90/2001/N§ ngµy 23-11-2001 cña ChÝnh Phñ. Theo quy ®Þnh nµy doanh nghiÖp võa vµ nhá ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ sau: ”Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµnh n¨m kh«ng qua 30 ng­êi”. Nh­ vËy, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã ®¨ng ký kinh doanh vµ tho¶ m·n mét trong hai ®iÒu kiÖn trªn ®Òu ®­îc coi lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ë ViÖt Nam cã kho¶ng 93% trong tæng sè doanh nghiÖp hiÖn cã lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá, cô thÓ lµ 80% c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc thuéc nhãm doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm tû träng 97% xÐt vÒ vèn vµ 99% xÐt vÒ lao ®éng so víi tæng sè doanh nghiÖp cña c¶ n­íc. 2. §Æc tr­ng ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. 2.1 TÝnh chÊt ho¹t ®éng kinh doanh: Doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng tËp trung ë nhiÒu khu vùc chÕ biÕn vµ dÞch vô, tøc lµ gÇn víi ng­êi tiªu dïng h¬n. Trong ®ã cô thÓ lµ: + Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ vÖ tinh, chÕ biÕn bé phËn chi tiÕt cho c¸c doanh nghiÖp lín víi t­ c¸ch lµ tham gia vµo c¸c s¶n phÈm ®Çu t­. + Doanh nghiÖp võa vµ nhá thùc hiÖn c¸c dÞch vô ®a d¹ng vµ phong phó trong nÒn kinh tÕ nh­ c¸c dÞch vô trong qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ th­¬ng m¹i ho¸, dÞch vô sinh ho¹t vµ gi¶i trÝ, dÞch vô t­ vÊn vµ hç trî. + Trùc tiÕp tham gia chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm cho ng­êi tiªu dïng cuèi cïng víi t­ c¸ch lµ nhµ s¶n xuÊt toµn bé. ChÝnh nhê tÝnh chÊt ho¹t ®éng kinh doanh nµy mµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã lîi thÕ vÒ tÝnh linh ho¹t. Cã thÓ nãi tÝnh linh ho¹t lµ ®Æc tÝnh tréi cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nhê cÊu tróc vµ quy m« nhá nªn kh¶ n¨ng thay ®æi mÆt hµng, chuyÓn h­íng kinh doanh thËm chÝ c¶ ®Þa ®iÓm kinh doanh ®­îc coi lµ mÆt m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. 2.2. VÒ nguån lùc vËt chÊt: Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ h¹n chÕ bëi nguån vèn, tµi nguyªn, ®Êt ®ai vµ c«ng nghÖ. Sù h÷u h¹n vÒ nguån lùc nµy lµ do t«n chØ vµ nguån gèc h×nh thµnh doanh nghiÖp. MÆt kh¸c cßn do sù h¹n hÑp trong c¸c quan hÖ víi thÞ tr­êng tµi chÝnh – tiÒn tÖ, qu¸ tr×nh tù tÝch luü th­êng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh cña tõng doanh nghiÖp võa vµ nhá. NhËn thøc vÒ vÊn ®Ò nµy c¸c quèc gia ®ang tÝch cùu hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó hä cã thÓ tham gia tèt h¬n trong c¸c tæ chøc hç trî ®Ó kh¾c phôc sù h¹n hÑp nµy. 2.3. VÒ n¨ng lùc qu¶n lý ®iÒu hµnh: XuÊt ph¸t tõ nguån gèc h×nh thµnh, tÝnh chÊt, quy m«... c¸c qu¶n trÞ gia doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng n¾m b¾t, bao qu¸t vµ qu¸n xuyÕn hÇu hÕt c¸c mÆt cña ho¹t ®éng kinh doanh. Th«ng th­êng hä ®­îc coi lµ nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp h¬n lµ nhµ qu¶n lý chuyªn s©u.. ChÝnh v× vËy mµ nhiÒu kü n¨ng, nghiÖp vô qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn rÊt thÊp so víi yªu cÇu. 2.4. VÒ tÝnh phô thuéc hay bÞ ®éng: Do c¸c ®Æc tr­ng kÓ trªn nªn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ thô ®éng nhiÒu h¬n ë thÞ tr­êng. C¬ héi “®¸nh thøc”, “dÉn d¾t” thÞ tr­êng cña hä rÊt nhá. Nguy c¬ “bÞ bá r¬i”, phã mÆc ®­îc minh chøng b»ng con sè doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ ph¸ s¶n ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n ë Mü, b×ng qu©n mçi ngµy cã tíi 100 doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸ s¶n (®­¬ng nhiªn l¹i cã sè doanh nghiÖp t­¬ng øng phï hîp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá míi xuÊt hiÖn), nãi c¸ch kh¸c c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã “tuæi thä” trung b×nh thÊp. 3. Vai trß cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ mçi n­íc, kÓ c¶ c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao. Trong xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ nh­ hiÖn nay th× c¸c n­íc ®Òu chó ý hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh»m huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc vµ hç trî cho CN lín, t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. §èi víi ViÖt Nam th× vÞ trÝ doanh nghiÖp võa vµ nhá l¹i cµng quan träng. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Cô thÓ; 3.1.Doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm tû träng lín trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp. Trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh ë n­íc ta hiÖn nay doanh nghiÖp võa vµ nhá cã søc lan to¶ trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Theo tiªu chÝ míi th× doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 93% tæng sè c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c h×nh thøc: Doanh nghiÖp nhµ n­íc, doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Qua sè liÖu tham kh¶o ë b¶ng 2 chóng ta cã thÓ thÊy theo tiªu chÝ vÒ vèn th× doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 99.6% tæng sè c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, chiÕm 97.38% trong tæng sè HTX, chiÕm 94.72% trong tæng sè c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, chiÕm 42.37% trong tæng sè c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ 65.88% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (Theo tiªu chÝ vÒ vèn cña c«ng v¨n 681/CP – KT ngµy 20-06-1998). Nh­ vËy cã thÓ nãi r»ng hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¹i ViÖt Nam lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. DN Sè DN Vèn d­íi 1 tû Vèn tõ 1-5 tû Vèn < 5 tû Vèn >5 tû DN % DN % DN % DN % 1. DN trong n­íc. 23016 16547 71.9 4076 17.7 20623 89.6 2393 10.9 -DNNN 5873 1585 28.0 2284 38.9 3869 65.9 2004 34.1 - DNTN 10916 10383 95.1 485 4.4 10868 99.6 48 0.4 - HTX 1867 1634 87.5 184 9.9 1818 97.4 49 2.6 - CTCF 118 17 14.4 33 28.0 50 42.4 68 57.6 - CTTNHH 4242 2928 69.0 1090 25.7 4018 97.7 224 5.28 2. DN cã vèn §T n­íc ngoµi 692 123 17.8 107 15.4 230 33.2 462 66.8 - 100% vèn n­íc ngoµi 150 19 12.7 26 17.3 45 30 105 70.0 - LDTPKTNN 433 77 17.8 58 13.4 135 31.2 298 68.8 - LDTPKTTN 59 11 18.6 12 20.3 23 39 36 64 - LDTPKTTT 6 6 100 0 0 6 100 0 0 - LDTPKTHH 32 11 34.4 8 25.0 19 59.4 13 40.6 - Hîp ®ång hîp t¸c KD 12 2 16.7 3 25.0 5 41.7 7 58.3 Tæng sè 23708 16673 70.3 4183 17.6 20856 88 2852 12 Nguån: Theo MPI – UNIDO th¸ng 1/99 3.2. Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ n¬i t¹o ra viÖc lµm chñ yÕu ë ViÖt Nam. Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua cho thÊy toµn bé c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá mµ phÇn lín lµ khu vùc ngoµi quèc doanh lµ nguån chñ yÕu t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Cô thÓ tõ sè liÖu cña tæng côc thèng kª cho thÊy doanh nghiÖp võa vµ nhá tuyÓn dông gÇn 1 triªuh lao ®éng chiÕm 49% lùc l­îng lao ®éng trªn ph¹m vi c¶ n­íc, ë duyªn h¶i miÒn Trung sè lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá so víi sè lao ®éng trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc chiÕm cao nhÊt trong c¶ n­íc (67%), §«ng Nam Bé cã tû lÖ thÊp nhÊt (44%) so víi møc trung b×nh cña c¶ n­íc. Cô thÓ tõ n¨m 1996 ®Õn nay sè lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n chØ gi¶m trong n¨m 1997, cßn l¹i ®Òu t¨ng. So s¸nh víi tæng lao ®éng toµn x· héi th× khu vùc nµy chiÕm 11% qua c¸c n¨m, riªng n¨m 200 lµ 12%. N¨m 2000 sè l­îng lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ 463844 ng­êi, so víi n¨m 1999 t¨ng 778681 ng­êi (t¨ng 20.14%). Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000, tèc ®é t¨ng lao ®éng ë doanh nghiÖp b×nh qu©n lµ 2.01%/n¨m, sè lao ®éng lµm viÖc trong doanh nghiÖp t¨ng thªm 48745 ng­êi (t¨ng 137.57%). Trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, lao ®éng trong c«ng nghiÖp chiÕm tû träng cao nhÊt 2712228 ng­êi, chiÕm 45.67%, lao ®éng trong ngµnh khai th¸c 786792 ng­êi chiÕm 16.94%. Qua nh÷ng sè liÖu trªn ta cã thÓ thÊy c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm chñ yÕu ë ViÖt Nam, ®¸p øng nhu cÇu viÖc lµm cña ng­êi d©n, gãp phÇn t¹o ra thu nhËp vµ n©ng cao møc sèng cho ng­êi d©n. 3.3. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c¸c nhµ kinh doanh n¨ng ®éng: Sù xuÊt hiÖn vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nh÷ng nhµ sµng lËp ra chóng. Do ®Æc thï lµ sè l­îng doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ rÊt lín vµ th­êng xuyªn ph¶i thay ®æi ®Ó thÝch nghi víi m«i tr­êng xung quanh, ph¶n øng víi nh÷ng t¸c ®éng bÊt l­äi do sù ph¸t triÓn, xu h­íng tÞch tô vµ tËp trung ho¸ s¶n xuÊt. Sù s¸p nhËp, gi¶i thÓ vµ xuËt hiÖn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng xuyªn diÔn ra trong mäi giai ®o¹n. §ã lµ søc Ðp lín buéc nh÷ng ng­êi qu¶n lý vµ s¸ng lËp ra chóng ph¶i cã tÝnh linh ho¹t cao trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh, d¸m ngh, d¸m lµm vµ chÊp nhËn sù m¹o hiÓm, sù cã mÆt cña ®éi ngò nh÷ng ng­êi qu¶n lý nµy cïng víi kh¶ n¨ng, tr×nh ®é, nhËn thøc cña hä vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng vµ kh¶ n¨ng n¾m b¾t c¬ héi kinh doanh sÏ t¸c ®éng lín ®Õn ho¹t ®éng cña tõng doanh nghiÖp võa vµ nhá. Hä lu«n lµ ng­êi ®i ®Çu trong ®æi míi, t×m kiÕm ph­¬ng thøc míi, ®Æt ra nhiÖm vô chuyÓn ®æi cho phï hîp víi m«i tr­êng kinh doanh. §èi víi mét quèc gia th× sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ phô thuéc rÊt lín vµo sù cã mÆt cña ®éi ngò nµy, vµ chÝnh ®éi ngò nµy sÏ t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, linh ho¹t phï hîp cíi thÞ tr­êng. 3.4 Khai th¸c vµ ph¸t huy tèt c¸c nguån lùc t¹i chç: Tõ c¸c ®Æc tr­ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· t¹o ra cho doanh nghiÖp lîi thÕ vÒ ®Þa ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc tÕ ®· cho thÊy doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c vïng, ®Þa ph­¬ng. ChÝnh ®iÒu nµy ®· gióp cho doanh nghiÖp tËn dông vµ khai th¸c tèt c¸c nguån lùc t¹i chç. Chóng ta cã thÓ chøng minh th«ng qua nguån lùc lao ®éng: doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· sö dông gÇn 1/2 lùc l­îng s¶n xuÊt lao ®éng phi n«ng nghiÖp (49%) trong c¶ n­íc, vµ t¹i mét sè vïng nã ®· sö dông tuyÖt ®¹i ®a sè lùc l­îng s¶n xuÊt lao ®éng phi n«ng nghiÖp. Ngoµi lao ®éng ra doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn sö dông nguån tµi chÝnh cña d©n c­ trong vïng, nguån nguyªn liÖu trong vïng ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. KÕt luËn: Qua c¸c ph©n tÝch ë trªn chóng ta cã thÓ thÊy râ vai trß vµ tÇm quan träng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¨ng lªn vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña khu vùc nµy rÊt réng lín. Bëi v× c¸ doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang lµ ®éng lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ huy ®éng nguån vèn trong n­íc… V× nh÷ng lý do ®ã viÖc khuyÕn khÝch, hç trî ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ gi¶i ph¸p quan träng ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2010, ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. III. Gi¶i ph¸p ®Ó huy ®éng c¸c nguån vèn nh»m thóc ®Èy h¬n n÷a sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam. C«ng viÖc ®æi míi kinh tÕ vµ nç lùc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc ®· t¹o ®éng lùc ®¸ng kÓ ®èi víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, trong ®ã cã khu vùc ngoµi quèc doanh – Chñ yÕu lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. HiÖn nay doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, huy ®éng c¸c nguån vèn trong n­íc cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh võa häc võa lµm doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· vµ ®ang ®µo t¹o mét ®éi cgò c¸c nhµ doanh nghiÖp trÎ vµ c«ng nh©n, víi kiÕn thøc vµ tay nghÒ ®ang tõng b­íc ®­îc hoµn thiÖn. XÐt vÒ mÆt qu¶n lý chung doanh nghiÖp võa vµ nhá chÝnh lµ lùc l­îng quan träng, gãp phÇn hiÖu suÊt vµ tÝnh lho¹t cña nÒn kinh tÕ. Nh»m gãp phÇn gi¶i quyÕt mét sè khã kh¨n trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn h¬n n÷a theo ®óng tiÒm n¨ng cña chóng th× em xin ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p sau sau ®©y: 1. Thµnh lËp c¸c quü b¶o l·nh tÝn dông: Tõ n¨m 1995, quü b¶o lanhc tÝn dông ®· ho¹t ®éng thÝ ®iÓm ë B¾c Giang gi÷a ng©n hµng N«ng NghiÖp & Ph¸t TriÓn N«ng Th«n vµ trung t©m t­ vÊn doanh nghiÖp B¾c Giang víi viÖn Friedrich Erbut (§øc), sau ®ã lµ quü b¶o l·nh tÝn dông gi÷a NH C«ng Th­¬ng ViÖt Nam vµ ng©n hµng c©n ®èi §øc víi gi¸ trÞ 1 triªu DEM. Tõ nh÷ng kinh nghiÖp kh¶ quan b­íc ®Çu ®ã ChÝnh Phñ ®· ra nghÞ ®Þnh sè 90/2001/10-CP ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ thµnh lËp quü tÝn dông, vµ chóng ta nªn nhanh chãng thµnh lËp quü nµy ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. XuÊt ph¸t tõ t×nh th×nh thùc tÕ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña n­íc ta, quü b¶o l·nh tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nªn lµ mét tæ chøc trung gian gi÷a NH vµ DN, lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh phi lîi nhuËn, n»m trong hÖ thèng NH vµ chÞu sù gi¸m s¸t cña NHNN. Nguyªn lý c¬ b¶n cña quü b¶o l·nh tÝn dông lµ: Doanh nghiÖp võa vµ nhá ®i vay ng©n hµng víi sù b¶o l·nh cña quü tÝn dông. Quü lµ ng­êi trung gian ®¾c lùc gi÷a ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n cña doanh nghiÖp ®Ó kiÕn nghÞ NH cho vay. Quü ®øng ra b¶o l·nh cho c¸c kho¶n vay cong thiÕu thÕ chÊp vµ tr¶ nî thay cho doanh nghiÖp nÕu doanh nghiÖp ch­a cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. §Ó ®­îc b¶o l·nh doanh nghiÖp ph¶i nép lÖ phÝ b¶o l·nh cho quü (møc phÝ thÝ ®iÓm võa qua lµ 1 – 2% tæng vèn vay). Quü cã thÓ chØ b¶o l·nh tèi ®a 70 – 80% vèn vay, phÇn cßn l¹i lµ NH g¸nh chÞu ®Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm thÈm ®Þnh cña ng©n hµng. Ngoµi ra Nhµ n­íc cßn cã thÓ hç trî quü theo h­íng: + Nhµ n­íc cung cÊp vèn ban ®Çu, kh«ng hoÆc cã thÓ rót dÇn them møc tÝch luü vèn cña quü. + Nhµ n­íc t¸i b¶o l·nh miÔn phÝ (mét tØ lÖ bÊt ky) cho quü. + Còng cho vay ­u ®·i (mét tû lÖ nhÊt ®Þnh trªn sè d­ b¶o l·nh khi cÇn thiÕt). 2. T¨ng c­êng nghiÖp vô thuª, mua tµi chÝnh: Nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn II/2 th× nghiÖp vô thuª mua tµi chÝnh hiÖn nay rÊt thùc tÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë chç: giao dÞch ng¾n, thêi h¹n thuª mua t­¬ng ®èi dµi, quy m« cña hîp ®ång thuª ®ñ lín ®Ó ®¸p øng nhu cÇu trang bÞ cña doanh nghiÖp võa vµ nhá. Nh­ng theo nghiªn cøu cña MPDF th× hiÖn nay c¸c c«ng ty thuª mua tµi chÝnh ®ang gÆp mét sè khã kh¨n. HiÖn thêi c¸c c«ng ty thuª mua tµi chÝnh kh«ng cã quyÒn ®­îc nhËp khÈu thiÕt bÞ trùc tiÕp. C¬ së ®èi viÖc hç trî vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng thuª mua ch­a hoµn toµn hoµn thiÖn vÝ dô nh­ c¬ quan c«ng an ch­a cã quyÒn h¹n cÇn thiÕt ®Ó cÊp biÓn ®¨ng ký cho c¸c lo¹i xe thuª mua, viÖc thùc thi c¸c hîp ®ång thuª mua vÉn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, r¾c rèi. Sè l­îng c¸c c«ng ty thuª mua tµi chÝnh bÞ NHNN ViÖt Nam h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã qu¸ tr×nh ®¨ng ký gÆp rÊt nhiÒu trë ng¹i, vµ mÊt rÊt nhiÒu thêi gian. V× thÕ ®Ó cung cÊp vèn mét c¸ch kh¶ thi, cã hiÖu qu¶ cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam th«ng qua h×nh thøc thuª mua tµi chÝnh, nªn ch¨ng cã mét sè chÝnh s¸ch th«ng tho¸ng h¬n cho ngµnh thuª, mua tµi chÝnh. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam cã thÓ ®Ò nghÞ c¸c c«ng ty nµy cho thuª bÊt ®éng s¶n vµ ®éng s¶n mµ hä dù kiÕn, ký hîp ®ång víi c¸c c«ng ty tµi chÝnh vµ cã sù høa hÑn vÒ viÖc b¸n tµi s¶n tuú theo t×nh h×nh. 3. Ng©n hµng nªn cã c¸c chÝnh s¸ch hç trî vèn th«ng qua h×nh thøc níi láng c¸c quy ®Þnh vay vèn…. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy th× c¸c ng©n hµng ph¶i lµm nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau: + §iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i nhËn thøc ®óng vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ tõ ®ã t¹o ra mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho mäi doanh nghiÖp trong viÖc vay vèn ng©n hµng. + C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®­îc vay vèn tÝn dông víi c¸c thñ tôc kh«ng nªn qua r­êm rµ, phøc t¹p, c¸c quy ®Þnh vÒ thÕ chÊp, c«ng chøng, lÖ phÝ, thêi gian cÇn söa ®æi cho râ rµng, hîp lý vµ ®¬n gi¶n h¬n. + T¨ng thªm nguån vèn trung vµ dµi h¹n víi l·i suÊt ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt vµ hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ. + Kh«ng nªn hç trî vèn chØ dõng l¹i ë hç trî ban ®Çu mµ nªn tiÕp tôc hç trî trong c¶ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi qu¶n lý sao cho doanh nghiÖp võa vµ nhá æn ®Þnh ho¹t ®éng l©u dµi. 4. C¶i tiÕn chÝnh s¸ch ®Êt ®ai t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho c¸c doanh nghiÖp thÕ chÊp quyÒn së h÷u ®Êt ®Ó vay vèn. HiÖn nay trong chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña chóng ta cã nhiÒu v¨n b¶n ph¸p quy cã liªn quan ®Õn ®Êt, c¸c quyÒn sö dông vµ thÕ chÊp c¸c quyÒn ®ã rÊt phøc t¹p, kh«ng râ rµng, cô thÓ lµ: + HÖ thèng cÊp phÐp cña ChÝnh Phñ trong tõng viÖc thùc hiÖn quyÒn sö dông ®Êt cßn rÊt cång kÒnh, phiÒn to¸i, kh«ng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ t¹o ra nh÷ng c¬ héi ®Ó trôc lîi, l¹m dông kh¸c. + Ch­a cã hÖ thèng ®¨ng ký c«ng khai vÒ c¸c quyÒn h¹n cho thuª ®Êt vµ thÕ chÊp. + VÒ mÆt hµnh chÝnh gi¸ trÞ cña quyÒn sö dông ®Êt do UBND tØnh, thµnh phè, x¸c ®Þnh ch÷ ký ph¶i theo gi¸ thÞ tr­êng, vµ ®­îc mçi tØnh ¸p dông mét c¸ch kh¸c nha. MÆt kh¸c NH ®Þnh gi¸ cña quyÒn sö dông ®Êt còng kh«ng theo gi¸ thÞ tr­êng vµ gi¶ trÞ thùc cña nã. §iÒu nµy g©y ra cho doanh nghiÖp mét tæn thÊt lín vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp vµ trë ng¹i. V× vËy ®Ó t¹o cho doanh nghiÖp võa vµ nhá dÔ dµng trong viÖc thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt ®Ó vay vèn tÝn dông th× Nhµ n­íc nªn c¶i tiÕn chÝnh s¸ch ®Êt ®ai theo h­íng: Lµm râ vµ ®Èy nhanh c¸c thñ tôc cÊp quyÒn sö dông ®Êt ®ai cho doanh nghiÖp. Thèng nhÊt vµ hiÖn ®¹i ho¸ viÖc ®¨ng ký ®Êt ®ai vµ nhµ x­ëng, hîp lý ho¸ c¸c thñ tuck ®¨ng ký ®Êt ®ai vµ nhµ x­ëng. PhÝ vµ thuÕ trong viÖc ®¨ng ký ®Êt ®ai nªn v­ît qu¸ 25% gi¸ trÞ tµi s¶n. Níi láng c¸c ®iÒu kiÖn. 5. Tæ chøc thµnh lËp quü theo kiÓu hiÖp héi kinh doanh. Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy sù hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp th­êng kh«ng ®­îc hiÓu nh­ lµ mét nguån lîi v× hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu coi c¸c doanh nghiÖp kh¸c lµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong viÖc tiÕp cËn víi nguån vèn, nguyªn liÖu, lao ®éng cña ®¸t n­íc. NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò nµy tõ cuèi nh÷ng n¨m 90, ChÝnh Phñ ®· khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c hiÖp héi ngµnh nghÒ, víi môc tiªu x©y dùng c¸c ®Çu mèi cÊp quèc gia cho c¸c doanh nghiÖp trong hÇu hÕt c¸c ngµnh nghÒ vµ ngµnh hµng xuÊt khÈu. Nh­ng trªn thùc tÕ cã rÊt Ýt c¸c hiÖp héi ®­îc ra ®êi nh­ hiÖp héi giµy da (LESAFO), hiÖp héi hµng dÖt may (VITAS), hiÖp héi c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n (VASEP), vµ hiÖp héi rau qu¶ ViÖt Nam (Vina Fruit)… vµ chøc n¨ng cña c¸c hiÖp héi chØ hç trî cho c¸c thµnh viªn xóc tiÕn xuÊt khÈu th«ng qua héi trî triÓn l·m, cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng…. Ch­a cã qu¶ng c¸o, hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. V× vËy ®Ó t¨ng thªm chøc n¨ng nµy th× c¸c hiÖp héi nªn tæ chøc ra mét quü chung cho c¸c thµnh viªn. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña quü nµy cã thÓ lµ: C¸c thµnh viªn cña hiÖp héi hµng th¸ng, hµng quý ph¶i ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh cho hiÖp héi, sau ®ã bèc th¨m ®Ó ph©n chia thø tù øng tiÒn quü (thùc ra ®©y lµ c¸ch “chiÕm dông” vèn gi÷a c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong mét thêi gian ng¾n). Víi c¸ch thµnh lËp theo kiÓu nµy th× sÏ thu ®­îc rÊt nhiÒu lîi Ých: + Gióp cho chñ doanh nghiÖp nhanh chãng cã ®­îc nguån vèn lín ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. + T¹o ra sù hîp t¸c, hç trî gi÷a c¸c ngµnh cã liªn quan tõ ®ã tån t¹i mét mèi liªn kÕt vµ bæ xung gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ ®©y lµ mét ngu«ng mang l¹i lîi thÕ c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp. c. KÕt luËn Víi môc tiªu chiÕn l­îc ®Õn n¨m 2010 lµ ®­a n­íc ta tho¸t khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, t¹o nªn nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i, tõng b­íc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc, n©ng cao râ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. §ång thêi cã thÓ rót ng¾n thêi gian ph¸t triÓn so víi c¸c n­íc ®i tr­íc, võa cã nh÷ng b­íc tuÇn tù, võa cã nh÷ng b­íc nh¶y vät. Cã thÓ coi ®©y lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm lín cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta ®Õn ®Çu thÕ kØ XXI mµ ë c¸c §¹i héi §¶ng tr­íc ®©y ch­a nªu ra hoÆc ch­a ®­îc nhÊn m¹nh. §ã lµ nh÷ng nhiÖm vô mang tÝnh sèng cßn cña ®Êt n­íc, ph¶i hoµn thµnh vµ hoµn thµnh mét c¸ch khÈn tr­¬ng víi chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ míi ®Ó v­ît qua nh÷ng th¸ch thøc lín lao cña héi nhËp vµ c¹nh tranh kinh tÕ quèc tÕ. §Ó h­íng vµo môc tiªu nãi trªn th× chóng ta ph¶i ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, tËp trung th¸o gì mäi v­íng m¾c, xo¸ bá mäi trë ng¹i ®Ó kh¬i dËy ngu«ng lùc trong d©n, cæ vò c¸c nhµ kinh doanh vµ ng­êi d©n ra søc lµm giµu cho m×nh vµ cho ®Êt n­íc. §iÒu nµy th× thÓ hiÖ râ nÐt trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. ChÝnh v× vËy mµ ®¸nh gi¸ ®óng vai trß quan träng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, th¸o gì mét sè khã kh¨n trªn con ®­êng ho¹t ®éng kinh doanh cña chóng sÏ lµ mét gi¶i ph¸p gãp phÇn n©ng cao hiªu suÊt vµ tÝnh linh ho¹t cña nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn chiÕn l­îc ®Õn n¨m 2010. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThÇy gi¸o_Th¹c sü Vò C­¬ng ng­êi ®· tËn t×nh h­íng dÉn em trong suèt qu¸ tr×nh viÕt. C¸m ¬n mäi ý kiÕn ®ãng gãp vµ chØ b¶o cña c¸c thÇy vµ c¸c c«. Danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o 1. Nguån vèn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam. T¹p chÝ Ng©n hµng 1,2/200 2. Nh÷ng gi¶i ph¸p hç trî cÊp thiÕt ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n­íc ta. T¹p chÝ KTPT sè 133/99 3. B¶o l·nh tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ 2/99 4. Vai trß, xu thÕ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam. T¹p chÝ nghiªn cøu lý luËn 1/99 5. Tõ kinh nghiÖm vµ chÝnh s¸ch hç trî vèn ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá. T¹p chÝ th­¬ng m¹i 1/2001 6. Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n­íc ta tiÒm n¨ng vµ h¹n chÕ. T¹p chÝ KTPT 114/2000 7. Chuyªn ®Ò nghiªn cøu kinh tÕ cña MPDF. Chuyªn ®Ò nghiªn cøu kinh tÕ sè 2,10/2000 8. B¸o c¸o nghiªn cøu hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ ®æi míi c¸c thu tôck hµnh chÝnh nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i ViÖt Nam. 9. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam. NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2002