Một số giải pháp nhằm hạn chế những tranh chấp phát sinh trong quy trình nhập khẩu tại công ty xuất nhập khẩu vật tư đường biển

o ®ã, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ph¶i tr¶ cho c«ng ty miÒn Trung 70.000USD theo ®óng quy ®Þnh ph¶i tr¶ c¸c kho¶n tiÒn nµy lµ 146.645USD (cã phiÕu thu vµ phiÕu chi cña hai bªn). Ngµy 19/2/2000, c«ng ty XNK v©t t­ ®­êng biÓn nhËn ®­îc tõ ng­êi b¸n c«ng ty Hµn Quèc mét b¶n ph« t« giÊy chøng nhËn bÊt kh¶ kh¸ng do bé phËn th­¬ng m¹i thuéc §¹i Sø qu¸n cña mét n­íc th­ ba ®ãng tai Hµn Quèc cÊp ngµy 25/11/2000 cho c«ng ty Hµn Quèc vÒ hîp ®ång mua No CB/CI 01/99 c«ng ty Hµn Quèc (ng­êi mua) víi nhµ cung cÊp ph«i thÐp cña n­íc thø ba ®ã. Hîp ®ång No CB/CI 01/99 ký ngµy 4/7/1999 víi sè l­îng 8000 MT ph«i thÐp. Sau ®ã, c«ng ty Hµn Quèc l¹i göi tiÕp cho c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn hai b¶n ph« t« giÊy chøng nhËn bÊt kh¶ kh¸ng do Bé phËn th­¬ng m¹i thuèc §¹i Sø qu¸n cña n­íc thø ba ®ãng t¹i Hµn Quèc cÊp ngµy 21/1/2000 vµ ngµy 9/3/2000, mét b¶n ph« t« giÊy chøng nhËn bÊt kh¶ kh¸ng do uû ban xóc tiÕn th­¬ng m¹i quèc tÕ cña n­íc th­ ba ®ã cÊp ngµy 5/5/2000. C¶ ba giÊy chøng nhËn bÊt kh¶ kh¸ng nµy do nhµ cung cÊp cña n­íc thø ba göi cho c«ng ty Hµn Quèc, c«ng ty Hµn Quèc ph« t« göi cho c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn. Trong c¸c giÊy chøng nhËn bÊt kh¶ kh¸ng ®ã ®Òu nghi: ë n­íc th­ ba bÞ m­a lín vµ lò lôt, ®­êng s¸ bÞ sôt lón nÆng, kh«ng chë nguyªn liÖu vµo nhµ m¸y ®­îc coi lµ bÊt kh¶ kh¸ng. Nhµ m¸y ®ang cè g¾ng kh¾c phôc hËu qu¶ ®Ó trë l¹i ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ sÏ th«ng b¸o lÞch giao hµng cô thÓ. C«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn kh«ng chÊp nhËn lý do mµ ng­êi b¸n (C«ng ty Hµn Quèc) nªu r lµ bÊt kh¶ kh¸ng ®èi víi ng­êi b¸n tiÕp tôc ®ßi ng­êi b¸n båi th­êng thiÖt h¹i do kh«ng giao hµng. Qua nhiÒu lÇn ®ßi mµ kh«ng ®­îc båi th­êng, c«ng ty XNK vËt t­ kiÖn c«ng ty Hµn Quèc ra Trung t©m träng tµi Quèc tÕ ViÖt nam ®ßi c¸c kho¶n nh­ sau: + TiÒn ph¹t ®· ph¶i tr¶ cho kh¸c hµng néi ®Þa (ng­êi mua miÒn Trung) 70.000USD. + L·i suÊt ng©n hµng tiÒn ký quü më L/C tõ ngµy 20/9/1999 ®Õn 20/6/1997 lµ: 300.000 USD 5 2.1% / th¸ng 5 9 th¸ng = 56700USD + Ph¹t do chËm trÔ giao hµng theo ®iÒu 15 hîp ®ång lµ: 692.000 USD 5 3% = 20760 USD + L·i kh«ng thu ®­îc 2USD/ 1MT lµ 4000 MT 5 4 USD = 800 USD + Tæng céng: 155.460 USD Trong v¨n b¶n tù b¶o vÖ, ng­êi b¸n – c«ng ty Hµn Quèc tr×nh bµy: Ng­êi b¸n c«ng ty Hµn Quèc ký hîp ®ång mua ph«i thÐp c¸n nãng cña nhµ cung cÊp thuéc n­íc thø 3, nhµ cung cÊp gÆp bÊt kh¶ kh¸ng (nhµ m¸y kh«ng s¶n xuÊt ®­îc thÐp) kh«ng giao ®­îc hµng cho ng­êi b¸n nªn ng­êi b¸n kh«ng giao ®­îc hµng cho ng­êi mua c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn, do vËy, ng­êi b¸n- c«ng ty Hµn Quèc còng ®­îc coi lµ gÆp tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng, ®­îc miÔn tr¸ch.GiÊy chøng nhan¹ bÊt kh¶ kh¸ng do §¹i Sø qu¸n vµ Uû ban xóc tiÕn th­¬ng m¹i quèc tÕ cña n­íc thø ba cÊp ®­îc coi lµ b»ng chøng vÒ bÊt kh¶ kh¸ng cña ng­êi b¸n. T¹i phiªn häp xÐt xö, c«ng ty Hµn Quèc (ng­êi b¸n) kh«ng xuÊt tr×nh ®­îc b»ng chøng vÒ thêi gian, ®Þa chØ x¶y ra lò lôt cña n­íc thø ba, trong khi ®ã, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn xuÊt tr×nh ®­îc b»ng chøng minh ®Þa ®iÓm x¶y ra lò lôt, thêi gian lò lôt ho¹t ®éng lµ th¸ng 8/1999. Sau khi x¶y ra lò lôt ë n­íc thø ba, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®· hái c«ng ty Hµn Quèc lµ cã ph«i thÐp c¸n nãng kh«ng v× lò lôt ë n­íc ng­êi cung cÊp xi m¨ng, nÕu cã th× mêi ký hîp ®ång, nÕu kh«ng th× th«i, c«ng ty Hµn Quèc thõa nhËn lµ ®· ®iÖn hái nhµ cung cÊp lµ cã hµng kh«ng ®Ó c«ng ty Hµn Quèc (ng­êi b¸n) ký hîp ®ång b¸n l¹i cho c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn, ng­êi cung cÊp ®iÖn tr¶ lêi lµ sÏ cã hµng giao mÆc dï hiÖn nay ®ang gÆp khã kh¨n cao, nªn c«ng ty Hµn Quèc ®· ký hîp ®ång sè 1809/99 ngµy 20/9/1999 víi c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn. Tuy vËy, c«ng ty Hµn Quèc vÉn yªu cÇu ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm v×: Thø nhÊt: Ng­êi cung cÊp gÆp bÊt kh¶ kh¸ng thùc sù cho nªn c«ng ty Hµn Quèc còng ®­îc c«i lµ bÊt kh¶ kh¸ng, bëi v× ®iÒu 14 hîp ®ång qui ®Þnh “nhµ m¸y s¶n xuÊt bÞ ®ãng cöa” còng lµ mét tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng. Thø hai: Kh«ng ph¶i lµ c«ng ty Hµn Quèc (ng­êi b¸n) kh«ng giao hµng, mµ lµ ch­a giao hµng v× nhµ cung cÊp cßn ®ang kh¾c phôc khã kh¨n ®Ó cã hµng giao cho C«ng ty Hµn Quèc vµ C«ng ty Hµn Quèc sÏ giao hµng cho C«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn. Ph¶n ®èi lËp luËn cña c«ng ty Hµn Quèc, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn xuÊt tr×nh hai b¶n ph« t« B/L ph«i thep c¸n nãng cÊp tõ n­íc ng­êi cung cÊp cho hai c«ng ty ViÖt nam vµo th¸ng 2 vµ th¸ng 3 n¨m 1997 lµ hµng ®· vÒ ®Õn c¶ng ViÖt nam. Trong khi ®ã ®Õn 15 /6/1996, c«ng ty Hµn Quèc vÉn kh«ng giao hµng. C¨n cø vµo tµi liªu, b»ng chøng trong hå s¬ kiÖn, v¨n b¶n biÖn minh cña bªn bÞ (c«ng ty Hµn Quèc) cïng c¸c ý kiÕn tr×nh bµy cña hai bªn t¹i phiªn häp xÐt xö, träng tµi ph©n tÝch nh­ sau: Mét lµ, lò lôt x¶y ra ë n­íc th­ ba vµo th¸ng 8/1999 lµ bÊt kh¶ kh¸ng ®èi víi ng­êi cung cÊp hµng cho c«ng ty Hµn Quèc trong quan hÑ hîp ®ång gi÷a ng­êi cung cÊp vµ c«ng ty Hµn Quèc, bëi v× hîp ®ång ký ngµy 25/6/1999 mµ lò lôt x¶y ra vµo th¸ng 8/1999 lam cho ng­êi cung cÊp kh«ng giao ®­îc hµng cho c«ng ty Hµn Quèc. C«ng ty Hµn Quèc kh«ng trùc tiÕp gÆp bÊt kh¶ kh¸ng, v× lò lôt kh«ng x¶y ra t¹i Hµn Quèc. Hai lµ, bëi v× c«ng ty Hµn Quèc ®· biÕt lò lôt x¶y ra ë n­íc th­ ba (n­íc cung cÊp) vµo th¸ng 8/1999, nh­ng kh«ng tÝnh to¸n kü, tin vµo sù cam kÕt b¨ng lêi nãi cña ng­êi cung cÊp, vÉn kü hîp ®ång b¸n l¹i l« hµng cho bªn nguyªn c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn vµo ngµy 20/9/1999, th× ph¶i cã nghÜa vô giao hµng ®óng hîp ®ång Ba lµ, tr­íc lóc ký hîp ®ång b¸n hµng cho bªn nguyªn : C«ng ty Hµn Quèc, bªn bÞ, ®· biÕt lò lôt x¶y vµ hËu qu¶ cña nã råi th× lò lôt ®èi víi bªn bÞ kh«ng ph¶i lµ bÊt kh¶ kh¸ng, c¨n cø miªn tr¸ch nhiÖm cjo viÖc kh«ng giao hµng, bëi v× bÊt khr kh¸ng ph¶i lµ hiÖn t­îng x¶y ra sau khi ký hîp ®ång, hiÖn t­îng c¸c bªn kh«ng l­êng tr­íc ®­îc. Bèn lµ, lËp luËn cña bªn bÞ (c«ng ty Hµn Quèc) vÒ viÖc “nhµ m¸y s¶n xuÊt bÞ ®ãng cöa” lµ mét tr­êng bÊt kh¶ kh¸ng ®èi víi bªn bÞ kh«ng ®­îc träng tµi thõa nhËn bëi v×: -Nhµ m¸y s¶n xuÊt bÞ ®ãng cöa lµ hËu qu¶ cña lò lôt x¶y ra ë n­íc ng­êi cung cÊp, mµ lò lôt ®ã kh«ng ®­îc c«ng nhËn lµ bÊt kh¶ kh¸ng c¨n cø miÔn tr¸ch nhiÖm cho bªn bÞ nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn -Bªn bÞ ®· biÕt ®­îc viÖc nhµ mµy s¶n xuÊt bÞ ®ãng cöa tr­íc khi ký hîp ®ång b¸n hµng cho bªn nguyªn, cho nªn viÖc nhµ m¸y bÞ ®ãng cöa trong tr­êng hîp nµy kh«ng ®­îc thõa nhËn lµ bÊt kh¶ kh¸ng víi bªn bÞ N¨m lµ, ý kiÕn cña bªn bÞ vÒ viÖc bªn bÞ ch­a giao hµng chø kh«ng ph¶i lµ kh«ng giao hang còng kh«ng ®­îc träng tµi thõa nhËn, bëi v× thêi h¹n giao hµng lµ th¸ng 12/1999 mµ ®Ðn th¸ng 1 n¨m 2000 bªn bÞ vÉn ch­a giao hµng th× hoµn toµn cã thÓ kÕt luËn lµ bªn bÞ kh«ng giao hµng. Lý do lµ kh«ng thÓ b¾t bªn nguyªn (ng­êi mua) chê ®îi viÖc giao hµng qu¸ thêi h¹n l©u sau khi ®· kÕt thóc thêi h¹n giao hµng. NÕu lµm nh­ thÕ th× bªn nguyªn kh«ng ®¹t ®­îc môc ®Ých cña hîp ®ång vµ ph¸ vì kÕ ho¹ch kinh doanh b×nh th­êng cña bªn nguyªn. MÆt kh¸c, sau khi kÕt thóc thêi h¹n giao hµng mµ hµng vÉn ch­a ®­îc diao th× ng­êi mua chØ chê ®îi hµng trong mét thêi gian hîp lý chø kh«ng thÓ chê ®îi v« thêi h¹n ®­îc, trõ phi hîp ®ång cã quy ®Þnh kh¸c. Tõ ®ã bªn bÞ (C«ng ty Hµn Quèc) ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc bªn nguyªn (C«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ) vÒ viÖc kh«ng giao hµng. VÒ c¸c kho¶n tiÒn bªn nguyªn ®ßi bªn bÞ trong c¸c ®¬n kiÖn: + TiÒn ph¹t ph¶i tr¶ bªn nguyªn néi ®Þa (c«ng ty MiÒn Trung) ViÖt nam 70.000 USD vµ l·i suÊt ng©n hµng ký. Träng tµi x¸c ®Þnh bªn bÞ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc kh«ng giao hµng. Trong tr­êng hîp nµy, hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh tiÒn ph¹t do kh«ng giao hµng, nªn bªn nguyªn hoµn toµn cã quyÒn ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i ph¸t sinh. V× bªn bÞ kh«ng giao hµng nªn bªn nguyªn kh«ng cã hµng giao cho kh¸ch hµng néi ®Þa vµ ph¶i nép ph¹t cho kh¸ch hµng néi ®Þa, do vËy tiÒn ph¹t nµy ®­îc coi lµ kho¶n thiÖt h¹i ph¸t sinh do bªn nguyªn. L·i suÊt ng©n hµng trªn sè tiÒn ký quü më L/C còng ®­îc coi lµ mét kho¶n thiÖt h¹i cña bªn nguyªn v× nÕu kh«ng ký quü sè tiÒn nµy ®Ó më L/C th× bªn nguyªn ký quü tiÒn më L/C nh»m nhËn ®­îc hµng tõ bªn bÞ, nhøng bëi bÞ kh«ng giao hµng, do vËy, bªn bÞ ph¶i båi th­êng tiÒn l·i suÊt cho bªn nguyªn. - VÒ tiÒn ph¹t do chËm trÔ giao hµng theo ®iÒu 15 hîp ®ång lµ 20716 USD, bëi nguyªn kh«ng cã quyÒn ®ßi bªn bÞ v× bªn bÞ kh«ng giao hµng chËm mµ lµ kh«ng giao hµng. MÆt kh¸c, bªn nguyªn ®· ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i do kh«ng giao hµng råi th× kh«ng ®­îc ®ßi ph¹t do chËm tõ giao hµng. - VÒ l·i kh«ng thu ®­îc 40.000 USD. Bªn nguyªn ®ßi bªn bÞ båi th­êng l·i mÊt h­ëng nh­ng kh«ng cÊp ®ñ b»ng chøng ®Ó chøng minh l·i ®ã, nªn träng tµi kh«ng thõa, h¬n n÷a, l·i suÊt trªn sè tiÒn ký quü më L/C mµ bªn nguyªn ®· ®ßi ®­îc coi lµ mét phÇn lêi mÊt h­ëng do kh«ng giao hµng do ®ã kh«ng giao hµng. - Trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu ph©n tÝch nªu trªn, träng tµi quyÕt ®Þnh buéc bªn bÞ (c«ng ty Hµn Quèc) ph¶i båi th­êng cho bªn nguyªn (C«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ) 126700 ®« la Mü, bao gåm tiÒn ph¹t mµ bªn nguyªn ®· ph¶i tr¶ cho kh¸ch hµng néi ®Þa vµ tiÒn l·i suÊt trªn sè tiÒn ký quü më L/C, ®ång thêi ®iÓm cÇn l­u ý sau ®©y. Th­ nhÊt, kh«ng ®­îc tin vµo sù cam kÕt hêi hît, tam kÕt b»ng lêi nãi cña kh¸ch hµng ®Ó ký kÕt hîp ®ång cÇn ph¶i nhËn ®Þnh t×nh h×nh, ph©n tÝch, tÝnh to¸n thËt kü c¸c sù kiÖn x¶y ra råi h·y ký hîp ®ång. Th­ hai, c¸c hiÖn t­îng nh­ b·o, lò lôt, ®éng ®Êt.... lµ bÊt kh¶ kh¸ng c¨n cø miÔn tr¸ch cho ng­êi nµy nh­ng ch­a ch¾c ®· ph¶i lµ bÊt kh¶ kh¸ng c¨n cø miÔn tr¸ch nhiÖm cho ng­êi kh¸c. Muèn ®­îc thõa nhËn lµ bÊt kh¶ kh¸ng ®Ó miÔn tr¸ch th× ph¶i chøng minh hiÖn t­îng tù nhiªn ®ã ph¶i x¶y r sau khi ký hîp ®ång mµ bªn gÆp ph¶i kh«ng l­êng tr­íc ®­îc vµ kh«ng tµi nµo kh¾c phôc ®­îc. Thø ba, khi ®i kiÖn ra toµ ¸n hoÆc träng tµi th× ph¶i nghiªm cøu kü hîp ®ång, luËt ¸p dông cho hîp ®ång, chØ tèn tiÒn ph¹t, tiÒn båi th­êng thiÖt h¹i ¸p dông cho tõng tr­¬ng hîp vi ph¹m cô thÓ, kh«ng ®­îc ®ßi bªn chÞu tr¸ch nhiÖn theo nh÷ng c¨n cø mµ ng­êi ta kh«ng vi ph¹m. Thø t­, muèn ®ßi båi th­êng l·i kh«ng thu ®­îc (lîi mÊt h­ëng) th× ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ b»ng chøng x¸c thùc ®Ó chøng minh, bëi nÕu thiÕu b»ng chøng th× bÞ b¸c. 1.2 C¸c tranh chÊp ph¸t sinh do doanh nghiÖp n­íc ngoµi giao hµng kÐm phÈm chÊt, hoÆc sai chñng lo¹i. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhiÒu doanh nghiÖp n­íc ngoµi giao hµng ®óng chñng lo¹i, phÈm chÊt nh­ quy ®Þnh cña hîp ®ång cho c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn . Tuy nhiªn còng cã mètè tr­êng hîp c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi giao hµng sai chñng lo¹i, kÐm phÈm chÊt vµ do ®ã ph¸t sinh tranh chÊp gi­a hai bªn khi ®ã x¶y ra tæn thÊt. Khi tranh chÊp ®· ph¸t sinh th× c¸c bªn ph¶i gi¶i quyÕt tr¸nh chÊp ®ã. §Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh do doanh nghiÖp n­íc ngoµi giao hµng sai chñng lo¹i, kÐm phÈm chÊt, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn th­êng dïng ph­¬ng ph¸p th­¬nng l­îng trùc tiÕp gi÷a hai bªn vµ ®i kiÖn träng tµi. Khi ph¸t hiÖn hµng sai chñng lo¹i, kÐm phÈm chÊt c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn mêi c«ng ty gi¸m ®Þnh hµng ho¸ ®Õn gi¸m ®Þnh l« hµng. Khi cã biªn b¶n gi¸m ®Þnh cña c«ng ty gi¸m ®Þnh kÕt luËn hµng sai chñng lo¹i hoÆc kÐm phÈm chÊt, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn göi biªn lai gi¸m ®Þnh ®ã céng víi, hÇu nh­ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ngay tõ ®Çu kh«ng thõa nhËn biªn b¶n gi¸m ®Þnh, kh«ng chÊp nhËn khiÕu n¹i b»ng c¸ch ph¶n b¸c hoÆc im lÆng. §Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn, tiÕp tôc khiÕu n¹i b»ng c¸ch ®­a ra nh÷ng lËp luËn, b»ng chøng bæ sung chøng minh doanh nghiÖp n­íc ngoµi giao hµng kÐm phÈm chÊt. Cã doanh nghiÖp n­íc ngoµi cuèi cïng chÊp nhËn gi¶m gi¸ hoÆc båi th­êng chi phÝ lo¹i trõ khuyÕt tËt cho c«ng ty Tuy nhiªn cã nh÷ng doanh nghiÖp n­íc ngoµi tiÕp tôc ú ra kh«ng gi¶i quyÕt, lóc ®ã, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn buéc ph¶i mêi ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Õn ViÖt nam xem xÐt l¹i hµng, gi¸m ®Þnh ®èi ®Þnh, hoÆc hai bªn cïng mêi mét c«ng ty gi¸m ®Þnh thø ba ®Õn gi¸m ®Þnh l¹i l« hµng ®Ó lÊy b»ng chøng cuèi cïng gi¶i quyÕt tranh chÊp. Còng cã tr­êng hîp chÝnh, doanh nghiÖp n­íc ngoµi yªu cÇu hai bªn mêi gi¸m ®Þnh th­ ba. Khi kÕt qu¶ xem xÐt l¹i hµng gi¸m ®Þnh ®èi ®Þch hoÆc gi¸m ®Þnh thø ba kÕt luËn hµng kÐm phÈm chÊt, mét sè doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®· chÊp nhËn khiÕu n¹i cña c«ng ty b»ng c¸ch gi¶m gia hoÆc båi th­êng thiÖt h¹i, nh­ng vÉn cã doanh nghiÖp n­íc ngoµi vÉn kh«ng chÞu ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng ty. Trong tr­êng hîp nh­ vËy c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ph¶i kiÖn ra träng tµi ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh. Cã tr­êng hîp ph¸t hiÖn hµng kÐm phÈm chÊt, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®iÖn mêi ®¹i diÖn doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Õn xem xÐt gi¸m ®Þnh l¹i l« hµng, doanh nghiÖp n­íc ngoµi kh«ng ®Õn, ®iÖn yªu cÇu hai bªn cïng tho¶ thuËn chän gi¸m ®Þnh thø ba, doanh nghiÖp n­íc ngoµi còng kh«ng tho¶ thuËn chän. Khi ®ã muèn b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®µnh ®i kiÖn doanh nghiÖp n­íc ngoµi ra toµ ¸n hoÆc träng tµi C¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu do c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn vµ c¸ch gi¶i quyÕt. C¸c tranh chÊp ph¸t sinh do c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn vi ph¹m hîp ®ång thÓ hiÖn trong viÖc thùc hiÖn kh«ng tr¶ tiÒn hµng, cè ý kh«ng nhËn hµng... viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp trong thùc tÕ còng rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p. Mét sè tranh chÊp th­¬ng l­îng m·i kh«ng ®­îc ®µnh ®­a ra träng tµi. 2.1 C¸c tranh chÊp ph¸t sinh do c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn vi ph¹m ghÜa vÞ tr¶ tiÒn hµng. C¸c tranh chÊp ph¸t sinh do c«ng ty vi ph¹m nghÜa vô tr¶ tiÒn hµng chñ yÕu ®­îc thÓ hiÖn trong viÖc kh«ng më th­ tÝn dông theo quy ®Þnh cña hîp ®ång C«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®µm ph¸n ký hîp ®ång víi mét c«ng ty NhËt B¶n. Sau khi thèng nhÊt ®­îc hµng ho¸ vµ gi¸ c¶, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®· chuyÓn cho c«ng ty NhËt B¶n mét hîp ®ång mÉu mµ doanh nghiÖp ®· ký víi b¹n hµng n­íc ngoµi tr­íc ®©y ®Ó c«ng ty NhËt B¶n tham kh¶o so¹n th¶o c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång. Sau khi so¹n th¶o xong, ngµy 6/12/1997, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn vµ c«ng ty NhËt B¶n ®· ký hîp ®ång mua b¸n, theo ®ã c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn mua 500 MT + - 50% c¸p thÐp víi gi¸ 100USD/ Mt CFR c¶ng H¶i Phßng, L/C ph¶i ®­îc më chËm nhÊt ngµy 15/12/1997, qu¸ h¹n nµy mµ ch­a më bªn mua ph¶i nép ph¹t 3% trÞ gi¸ hîp ®ång, tiÒn ph¹t nµy ph¶i ®­îc tr¶ tron vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy më L/C, ng­êi b¸n ph¶i giao hang trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy më L/C. Thùc hiÖn hîp ®ång, ngµy 8/12/1997 c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®· göi cho c«ng ty NhËt B¶n dù th¶o giÊy yªu cÇu më L/C, trong ®ã cã nhiÒu ®iÓm thay ®æi so víi c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång ®· ký vµ ®Ò nghÞ c«ng ty NhËt B¶n chÊp nhËn th× c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn sÏ më L/C Ngµy 10/12/1997, c«ng ty NhËt B¶n göi tr¶ l¹i c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn b¶n dù th¶o giÊy yªu cÇu më L/C, trong ®ã chØ ®ångý 3 ®iÓm söa ®æi, cßn 4 ®iÓm söa ®æi kh¸c chØ ®ång ý. C«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn l¹i tiÕp tôc ®µm ph¸n ®Ò nghÞ c«ng ty NhËt B¶n chÊp nhËn 4 ®iÓm söa ®æi cßn l¹i. §Õn ngµy 20/2/1997, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn vÉn ch­a më L/C nªn c«ng ty NhËt B¶n ®iÖn khiÕu n¹i ®ßi c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn nép ph¹t ngay 3% trÞ gi¸ hîp ®ång víi sè tiÒn 15000 USD theo ®óng quy ®Þnh cña hîp ®ång. NhËn ®­îc ®iÖn khiÕu n¹i, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn b¸c ngay víi lý do lµ c«ng ty NhËt B¶n kh«ng ®­a vµo hîp ®ång nh÷ng ®iÒu kho¶n gièng nh­ trong hîp ®ång mÉu mµ c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn chuyÓn cho c«ng ty, mÆt kh¸c c«ng ty NhËt B¶n kh«ng cã thiÖn chÝ trong viÖc söa ®æi bæ sung hîp ®ång ®Ó cïng nhau kh¾c phôc khã kh¨n nh»m thùc hiÖn hîp ®ång. NhiÒu lÇn yªu cÇu c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn tr¶ tiÒn ph¹t nh­ng vÉn ch­a ®­îc tr¶. LÇn cuèc, c«ng ty NhËt B¶n th­¬ng l­îng víi c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn gi¶m tiÒn ph¹t xuèng mét phÇn nh­ng c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn kh«n chÊp nhËn v× kh«ng tr¶ tiÒn ph¹t th­¬ng l­îng, ®ßi tiÒn ph¹t kh«ng ®­îc, c«ng ty NhËt B¶n kiÖn c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ra träng tµi ®åi nép ph¹t 15000 USD. T¹i phiªn häp xÐt xö, träng tµi ®Ò nghÞ c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn gi¶i thÝch lý do kh«ng më L/C. Ngoµi lý do nh­ ®· nªu khi b¸c khiÕu n¹i, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn cßn nªu r»ng khi hîp ®ång ®­îc c«ng ty NhËt B¶n so¹n th¶o xong, do kh«ng th¹o tiÕng Anh nªn c«ng ty ®· kü vµo hîp ®ång mµ kh«ng ®èi chiÕu víi hîp ®ång mÉu cã söa ®æi so víi quy ®Þnh cña hîp ®ång mÉu do m×nh ®· ®­a ra. V× vËy, nÕu më L/C mµ kh«ng cã söa ®æi so víi quy ®Þnh cña hîp ®ång th× c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn sÏ bÊt lîi. VÒ tranh chÊp nµy träng tµi ph©n tÝch nh­ sau: ViÖc c«ng ty NhËt B¶n kh«ng ®­a mÉu do c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn chuyÓn cho ®ã lµ quyÒn cña c«ng ty NhËt B¶n. Tr­íc khi ký hîp ®ång cÇn ph¶i ®äc kü néi dung hîp ®ång, nÕu kh«ng ®ång ý th× c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn cã quyÒn kh«ng ký. Khi ®· ký vµo b¶n hîp ®ång th× c¸c bªn ph¶i cã nghÜa vô th­c hiÖn hîp ®ång ®ã. V× thÕ lý do “kh«ng th¹o tiÕng anh” kh«ng ph¶i lµ mét c¨n cø hîp ph¸p cho viÖc kh«ng më L/C (kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång). Sau khi hîp ®ång ®· ®­îc ký, mäi néi thay ®æi bæ sung hîp ®ång ph¶i ®­îc thùc lµm b»ng v¨n b¶n, cã ch÷ ký cña hai bªn kia ®ång ý b»ng v¨n b¶n th× ®Òu kh«ng cã gi¸ trÞ. Do ®ã c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ph¶i cã nghÜa vô më L/C ®óng h¹n theo qui ®Þnh cña hîp ®ång. Kh«ng më L/C ®óng h¹n, c«ng ty ph¶i nép ph¹t theo ®óng quy ®Þnh cña hîp ®ång. Tõ nh÷ng ®iÒu ph©n tÝch ®ã, träng tµi ra ph¸n quyÕt buéc c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ph¶i nép ph¹t cho c«ng ty NhËt B¶n 15000 USD Tõ viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp nµy chóng ta thÊy r»ng ng­êi nhËp khÈu ®· kh«ng xem xÐt, kiÓm tra kü c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång, cho nªn sau khi ký míi thÊy quyÒn lîi cña m×nh kh«ng ®­îc ®¶m b¶o. MÆt kh¸c lý do kh«ng th«ng th¹o tiÕng Anh kh«ng ®­îc träng tµi c«ng nhËn lµ c¨n cø hîp ph¸p cho viÖc tõ chèi thùc hiÖn hîp ®ång. V× thÕ khi ký kÕt hîp ®ång b¨ng tiÕng Anh c«ng ty cÇn chän ng­êi th«ng th¹o tiÕng Anh ®Ó ®äc, kiÓm tra ph©n tÝch kü hîp ®ång. 2.2 Tranh chÊp ph¸t sinh vÒ viÖc c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ngõng tr¶ tiÒn hµng do doanh nghiÖp n­íc ngoµi giao hµng kÐm phÈm chÊt. §Çu n¨m 1998 c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ký hîp ®ång nhËp khÈu cña hµng cña mét c«ng ty Hµn Quèc. Hîp ®ång quy ®Þnh thanh to¸n b»ng th­ tin dông (L/C), sau khi giao hµng, ng­êi b¸n göi b»ng DHL mét vËn ®¬n gèc cho ng­êi mua, cßn 2/3 B/L gèc göi trong bé chøng tõ lÊy tiÒn theo th­ tin dông. Thùc hiÖn hîp ®ång c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®· më L/C c«ng ty Hµn Quèc ®· giao hµng. Hµng ®· ®Õn c¶ng H¶i Phßng tr­íc khi bé chøng tõ vÒ tíi ng©n hµng më L/C. C«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn nhËn hµng vµ mêi c«ng ty gi¸m ®Þnh l« hµng, biªn b¶n gi¸m ®Þnh kÕt luËn hµng kÐm phÈm chÊt. LËp tøc c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn göi ®¬n yªu cÇu cïng víi biªn b¶n gi¸m ®Þnh phÈm chÊt tíi ng©n hµng mëi L/C yªu cÇu ng©n hµng ngõng tr¶ tiÒn cho Doanh nghiÖp Hµn Quèc. MÆc dï bé chøng tõ xuÊt tr×nh ®Õn ng©n hµng lµ hîp lÖ, nh­ng xuÊt ph¸t tõ chç muèn phôc vô mäi yªu cÇu cña kh¸ch hµng ng©n hang më L/C ®· ngõng tr¶ tiÒn cho c«ng ty Hµn Quèc. C«ng ty Hµn Quèc ®· khiÕu n¹i ngay ng©n hµng më L/C ViÖt nam (ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n). Ng©n hµng më L/C ®· gi¶i thÝch lý do ng­ng tr¶ tiÒn hµng lµ thùc hiÖn yªu cÇu cña ng­êi mua - c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn. NhËn ®­îc ®iÖn tr¶ lêi ®ã, c«ng ty Hµn Quèc ®· ®iÖn quy kÕt ng©n hµng më L/C vi ph¹m cam kÕt tr¶ tiÒn L/C, vi ph¹p UCP 500 cña phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ. MÆt kh¸c, c«ng ty Hµn Quèc ®· khiÕu n¹i vÒ yªu cÇu cña c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®èi víi ngan hµng më L/C. Cïng thêi gian ®ã, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®· ®iÖn khiÕu n¹i c«ng ty Hµn Quèc vÒ viÖc giao hµng kÐm phÈm chÊt yªu cÇu c«ng ty Hµn Quèc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ phÈm chÊt råi míi yªu cÇu ng©n hµng më L/C tr¶ tiÒn. V× ch­a lÊy ®­îc tiÒn hµng mét mÆt võa khiÕu n¹i ng©n hµng më L/C, mÆt kh¸c c«ng ty Hµn Quèc buéc ph¶i th­¬ng l­îng víi c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn vÒ phÈm chÊt hang ho¸. C«ng ty Hµn Quèc ®· chØ thÞ cho tr­ëng v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Hµ Néi tíi H¶i Phßng xem xÐt kiÓm tra phÈm chÊt hµng. Hai bªn ®· tiÕn hµng kiÓm tra ®èi tÞch ®¹i diÖn l« hµng vµ thèng nhÊt biªn b¶n kiÓm tra, trong ®ã ghi nhËn hµng cã mét chØ tiªu phÈm chÊt ch­a hoµn toµn ®óng nh­ quy ®Þnh cña hîp ®ång. Sau khi biªn b¶n kiÓm tra ®èi tÞch ®Ó lÊy ®­îc tiÒn hµng mét c¸ch nhanh chãng, c«ng ty Hµn Quèc ®µnh chÊp nhËn gi¶m gi¸ víi tû lÖ 1% gi¸ l« hµng. Khi ®· ®­îc h¹ gi¸, c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®· ®Ò nghÞ ng©n hµng më L/C thanh to¸n 99% trÞ gi¸ l« hµng cho c«ng ty Hµn Quèc. Tranh chÊp vÒ viÖc ngõng tr¶ tiÒn ®· ®­îc gi¶i quyÕt. VÒ vô tranh chÊp nµy, cã thÓ ph©n tÝch rót ra kÕt luËn nh­ sau: ViÖc ng©n hµng më L/C ngõng tr¶ tiÒn cho bé chøng tõ hîp lÖ theo yªu cÇu cña ng­êi më L/C lµ sai, bëi v× sau khi ®­îc më ra trªn c¬ së hîp ®ång th× nã l¹i ®éc lËp víi hîp ®ång, ng©n hµng cã nghÜa vô tr¶ tiÒn c¨n cø vµo chøng tõ chø kh«ng ph¶i c¨n cø vµo thùc tÕ cña hµng ho¸. Tuy nhiªn, trong tr­êng hîp nµy viÖc lµm sai cña ng©n hµng l¹i gióp c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn gi¶i quyÕt ®­îc khiÕu n¹i vÒ phÈm chÊt víi c«ng ty Hµn Quèc mét c¸ch nhanh chãng. Gi¶ sö ng©n hµng sau khi kiÓm tra thÊy bé chøng tõ hîp lÖ cø thùc hiÖn ®óng nghÜa vô cña ng©n hµng lµ tr¶ tiÒn cho c«ng ty Hµn Quèc th× ch¾c ®©u c«ng ty Hµn Quèc ®· gi¶m gi¸ cho c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn, cã chÊp nhËn còng kh«ng thÓ nhanh chãng nh­ vËy ®­îc. Song viÖc lµm ®ã cña ng©n hµng ®· lµm gi¶m mét phÇn uy tÝn cña ng©n hµng tr­íc kh¸ch hang n­íc ngoµi. Nguyªn nh©n ph¸t sinh c¸c tr¸nh chÊp trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu Nh­ c¸c phÇn trªn tr×nh bÇy chóng ta thÊy c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ qu¸ tr×nh nhËp khÈu lµ rÊt ®a d¹ng va phøc t¹p. Khi c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tÊt yÕu sÏ ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c«ng ty. V× vËy c¸c th­¬ng nh©n th­êng muèn gi¶i quyÕt c¸c tr¹nh chÊp nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Tuy nhiªn muèn gi¶i quyÕt tèt nhÊt c¸c tranh chÊp nµy vÒ c¬ b¶n c¸c nguyªn nh©n ph¸t sinh cã thÓ chia lµm hai nhãm lµ c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ c¸c nguyªn nh©n chñ quan C¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan. §©y lµ c¸c nguyªn nh©n xÈy ra n»m ngoµi ý muèn chñ quan cña ng­êi xuÊt khÈu vµ ng­êi nhËp khÈu. C¸c nguyªn nh©n ®ã th­êng lµ Do truyÒn thèng v¨n ho¸ cña c¸c n­íc cã sù kh¸c nhau: TruyÒn thèng v¨n ho¸ cña mçi n­íc cña mçi n­íc mçi d©n téc còng nh­ ®êi sèng v¨n h¸o hiÖn t¹i cña hä ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c¸c nhËn thøc, ®Õn c¸c hµnh vi vµ c¸ch xö sù cña con ng­êi. Trong kinh doanh quèc tÕ còng vËy c¸c nhµ kinh doanh th­êng ë xa nhau, Ýt cã ®iÒu kiÖn gÆp gì th­êng xuyªn vµ nÕu cã th­ëng xuyªn vµ nÕu cã gÆp nhau th× l¹i bÞ nh÷ng khã kh¨n vÒ v¨n ho¸ øng xö ng¨n trë. Kinh nghiÖm cña nhiÒu th­¬ng gia cho thÊy lêi høa trong kinh doanh cã møc ®é tin cËy kh¸c nhau tuú thuéc vµo nguån gèc v¨n ho¸. Lêi høa cña giíi kinh doanh Mü th­êng ®­îc coi lµ lêi cam kÕt thùc sù. Ng­êi Mü høa ®iÒu g× th× ®iÒu cã thÓ tin t­ëng r»ng hä sÏ thùc hiÖn b»ng mäi c¸ch. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ lèi sèng thùc dông vµ sù tù tin cña hä. Nh­ng ®èi víi c¸c th­¬ng gia Ph¸p vµ th­¬ng gia ë c¸c n­íc Ch©u ©u kh¸c th× lêi høa chØ mang tÝnh x· giao, Ýt khi h×nh thµnh c¸c cam kÕt thùc sù. b. Do ng«n ng÷ cña c¸c d©n téc kh¸c nhau: Trong giao tiÕp hµng ngµy cña x· héi loµi ng­êi nãi chung vµ cña c¸c th­¬ng gia nãi riªng th× ng«n ng÷ lµ ph­¬ng tiÖn cùc kú quan träng, nh­ng ng«n ng÷ cña c¸c d©n téc th× l¹i kh«ng ®«ng nhÊt víi nhau. Sù bÊt ®ång vÒ ng«n ng÷ trong kinh doanh lµm cho sù hiÓu biÕt cña c¸c bªn kh«ng gièng nhau lµ nguyªn nh©n th­êng xuyªn dÉn ®Õn c¸c tranh chÊp x¶y ra. Trong th­¬ng m¹i quèc tÕ c¸c thø tiÕng Anh, Ph¸p ®­îc sö dông kh¸ phæ biÕn ®Ó lµm cÇu nèi gi÷a c¸c nhµ kinh doanh. Tuy nhiªn viÖc sö dông c¸c ng«n ng÷ nµy trong giao tiÕp th«ng th­êng ®«i khi còng g©y ra hiÓu nhÇm, hiÓu sai ý t­ëng cña nhau huèng chi lµ trong kinh doanh cÇn ph¶i sö dông thø ng«n ng÷ th­¬ng m¹i vµ ph¸p lý chÆt chÏ, chÝnh x¸c nhiÒu khi cßn cÇu kú, khã hiÓu nh­ c¸c côm tõ chuyªn m«n, thuËt ng÷ rót gän theo tËp qu¸n, c¸c tõ viÕt t¾t v.v Lµm cho c¸c th­¬ng gia hiÓu kh«ng chÝnh x¸c néi dung giao dÞch va kh«ng ph¶i c¸c nhµ kinh doanh ®Òu sö dông thµnh th¹o ngo¹i ng÷ mµ thËm chÝ cã khi hä ph¶i sö dông c¶ “ng«n ng÷ ” ®iÖu bé. Do sù kh¸c biÖt vÒ th«ng tin: Th«ng tin mµ c¸c nhµ kinh doanh quan t©m lµ nh÷ng tin tøc liªn quan ®Õn thÞ tr­êng, hµng ho¸, gi¸ c¶, kh¸ch hµng v.v hiÖn nay th«ng tin kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò nan gi¶i trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn vÉn cã sù c¸ch biÖt vÒ m¹ng l­íi th«ng tin gi÷a c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. Kh«ng ph¶i ë ®©u c¸c nhµ kinh doanh còng ®Òu cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn ®Çy ®ñ mäi th«ng tin chÝnh x¸c mµ hä cÇn. Th«ng tin chËm vµ th«ng tin kh«ng chung thùc vÉn cßn g©y khã kh¨n kh«ng Ýt cho c¸c nhµ kinh doanh. HiÖn nay c«ng ty ma, c«ng ty ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, hµng ho¸ vËn chuyÓn lßng vßng hay hµng kÐm chÊt l­îng, kÐm phÈm chÊt v.v kh¸ phæ biÕn nh­ng c¸c nhµ kinh doanh XNK l¹i chØ ph¸t hiÖn ra khi thùc hiÖn hîp ®ång mét phÇn lµ do th«ng tin kh«ng kÞp thêi hoÆc thiÕu chÝnh x¸c. Do sù kh¸c biÖt vÒ luËt ph¸p vµ tËp qu¸n th­¬ng m¹i: LuËt ph¸p ®iÒu chØnh c¸c hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng ®Çy ®ñ, song mçi hÖ th«ng ph¸p luËt l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt. HÖ thèng ph¸p luËt lôc ®Þa, ®iÓn h×nh lµ luËt cña Ph¸p, §øc ®Òu ®­îc v¨n b¶n ho¸ tØ mØ , chÝnh x¸c vµ kh«ng nhÊn m¹nh vµo vai trß cña tiÒn lÖ ph¸p (¸n lÖ). Tr¸i l¹i hÖ thèng ph¸p luËt cña Anh - Mü Ýt ®­îc ph¸p ®iÓn ho¸ nh­ng l¹i nhÊn m¹nh vai trß cña tiÒn lÖp ph¸p. V× vËy cïng mét vÊn ®Ò liªn quan ®Õn hîp ®ång XNK nh­ng luËt ph¸p cña mçi quèc gia cã thÓ cã nh÷ng quy ®Þnh, c¸ch gi¶i quyÕt kh¸c nhau. C¸c v¨n b¶n luËt (®ao luËt, bé luËt) Ýt thay ®æi nh­ng c¸c v¨n b¶n d­íi luËt th­êng hay thay ®æi. Bªn c¹nh ®ã c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i trªn thÕ giíi cung nh­ c¸c tËp qu¸n ë c¸c khu vùc còng rÊt phong phó vµ phøc t¹p. Do vËy, nÕu c¸c bªn ký kÕt kh«ng n¾m b¾t kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ sù thay ®æi cña c¸c quy ph¹m ph¸p luËt , c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i th× sÏ khã tr¸nh khái c¸c tranh chÊp ph¸t sinh. Do yÕu tè cung cÇu trªn thÞ tr­êng: Quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng cã liªn quan chÆt chÏ tíi hiÖu qu¶ kinh doanh cña c«ng ty v× thÕ khi quan hÖ cung cÇu biÕn ®éng theo chiÒu h­íng bÊt lîi cho mét trong c¸c bªn ký kÕt th× rÊt cã thÓ ®Èy hä vµo t×nh thÕ chÊp nhËn vi ph¹m hîp ®ång. Do vËy ®©y còng lµ nguyªn nh©n ph¸t sinh tranh chÊp gi­a c¸c chñ thÓ cña hîp ®ång XNK. 3.2. Nguyªn nh©n chñ quan XÐt vÒ mÆt chñ quan th× sù kh¸c biÖt nhiÒu khi lµ sù ®èi lËp vÒ quyÒn lîi cña ng­êi xuÊt khÈu vµ ng­êi nhËp khÈu chÝnh lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm ph¸t sinh tranh chÊp gi÷a c¸c bªn. Nh÷ng ®iÒu g× cã lîi cho ng­êi xuÊt khÈu th× cã thÓ bÊt lîi cho ng­êi nhËp khÈu vµ ng­îc l¹i. Trong kinh doanh c¸c bªn ký kÕt ®Òu muèn ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt trong mçi th­¬ng vô. Lîi nhuËn th­êng lµ môc ®Ých cuèc cïng mµ c¸c bªn mong ®îi trong qu¸ tr×nh giao dÞch, ®µm ph¸m, ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®«ng. MÆt kh¸c ®Ó tËn dông c¬ héi kinh doanh nhiÒu khi c¸c nhµ kinh doanh d¸m chñ ®éng vi ph¹m c¸c vi ph¹m trong hîp ®ång vµ s½n sµng vi ph¹m nghÜa vô ®· cam kÕt khi c©n nh¾c hiÖu qu¶ kinh doanh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång. Nãi c¸ch kh¸c, trong mét sè tr­¬ng hîp chÝnh c¸c bªn ký kÕt ®· chñ ®éng vi ph¹m hîp ®ång nªn g©y ra c¸c tranh chÊp. Nh­ vËy c¸c tranh chÊp trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu cã thÓ ph¸t sinh do nhiÒu c¸c nguyªn nh©n kh¸c nhau v× vËy ®Ó h¹n chÕ ®­îc c¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn cÇn t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n cô thÓ ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cho doanh nghiÖp. MÆt kh¸c cÇn lùa chän c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nhÊt . Nãi tãm l¹i trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung cô thÓ cña ho¹t ®éng kinh doanh nhËp khÈu c¸c mÆt hµng cña c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn mµ trong thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty em ®· s­u tËp ®­îc ®Ó hoµn thµnh néi dung ®Ò tµi cña m×nh.Vµ tõ ®©y em ®· cã thÓ ®­a ra mét sè quan ®iÓm ®Ó cã thÓ gãp ý cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro vµ tranh chÊp trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu. Mét sè sù b¸o vÒ t×nh h×nh nhËp khÈu trong thêi gian têi vµ ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cña c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn. T×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam n¨m 2001 vµ dù b¸o n¨m 2002. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu n¨m 2001 ®· v­ît xa dù kiÕn ban ®Çu. Theo sè liÖu cña bé th­¬ng m¹i, xuÊt khÈu cña n¨m 2001 ®· ®¹t trªn 14,3 tØ USD, t¨ng 13% so víi kª ho¹ch vµ t¨ng 24% so víi møc víi møc thùc hiÖn n¨m 2000. Tõ nh÷ng sè liÖu trªn cho ta thÊy: Tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña n­íc ta phôc håi rÊt nhanh sù ®Èy nhanh tèc ®é xuÊt khÈu n¨m 2001 cßn do søc mua cña thÞ tr­êng khi viÖc ®· b­íc vµo giai ®o¹n håi phôc; theo ®¸nh gi¸ cña Bé th­¬ng m¹i, søc mau ë nhiÒu khu vùc ch©u ¸ ®ang dÇn trë l¹i b×nh th­êng nh­ tr­íc khi x¶y ra khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, do ®ã mét sè thÞ tr­êng nh­ Trung Quèc, ir¨c, Malayxia, Philippin, Indonexia, ®· t¨ng nhanh tèc ®é nhËp khÈu hµng ho¸ cña n­íc ta. + Gi¸ mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ta trªn thÞ tr­êng thÕ giíi t¨ng nh­ dÇu th«, ®iÒu, h¹t tiªu, g¹o... trong khi gi¸ mét sè mÆt hµng kh¸c l¹i gi¶m ®iÓn h×nh lµ Cafe vµ ®­êng, hoÆc cßn ®øng ë møc thÊp. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tèc ®é t¨ng xuÊt khÈu nãi trªn lµ do chóng ta ®Èy m¹nh khèi l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu, theo tÝnh to¸n. Dù kiÕn n¨m 2002 tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 19200 triÖu USD. Trong ®ã xuÊt khÈu hµng ho¸ ­íc ®¹t 16.600 triÖu USD vµ xuÊt khÈu dÞch vô ­íc ®¹t 2.600 triÖu USD. VÒ nhËp khÈu tæng kim ng¹ch NhËp khÈu c¶ n¨m ®¹t 15,7 tØ USD t¨ng 1,9 tØ so víi kÕ ho¹ch vµ t¨ng 30% so víi n¨m 2000 nhËp khÈu t¨ng nhanh nh­ vËy lµ do khèi l­îng hµng nhËp khÈu t¨ng ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng nhËp khÈu chñ lùc nh­ nguyªn vËt liÖu vµ thiÕt bÞ phô tïng phôc vô cho s¶n xuÊt theo tÝnh to¸n cña Bé Th­¬ng M¹i trong vßng 11 th¸ng ®Çu n¨m 2001 nhËp khÈu t¨ng 31,8% so víi cïng ký n¨m 2000, ®¹t 13772 triÖu USD. Do ®ã nhËp khÈu gi÷ vai trß quan träng trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam. KÕ ho¹ch nhËp khÈu n¨m 2002 dù kiÕn ®¹t 18.800 triÖu USD. Trong ®ã nhËp khÈu hµng ho¸ dù kiÕn ®¹t 17.450 triÖu USD vµ nhËp khÈu dÞch vô lµ 1350 triÖu USD. Nh­ng mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu: « t« nguyªn chiÕc c¸c lo¹i dù kiÕn lµ 15500 chiÕc, « t« linh kiÖn l¾p r¸p dù kiÕn nhËp 1250 ngh×n tÊn, ph©n bãn URE 2200 ngh×n tÊn...§iÒu ®ã chøng tá tû träng nhËp khÈu so víi xuÊt khÈu ®· cã phÇn gi¶m h¬n vµ dÇn dÇn c¶i thiÖn cÇn thanh to¸n. Ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cña c«ng ty trong thêi gian tíi. Tõ thùc tÕ cña ho¹t ®éng kinh doanh XNK trong thêi gian võa qua vµ n¾m b¾t xu thÕ cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ khu vùc, mét xu thÕ më, tù do ho¸ mËu dÞch vµ c¹nh tranh gay g¾t cïng nh÷ng dù to¸n vÒ t×nh h×nh kinh doanh trong thêi gian tíi, c«ng ty xuÊt nhËp khÈu vËt t­ - ®­êng biÓn ®· ®Æt cho m×nh mét h­íng ®i míi trong t­¬ng lai. H­íng ph¸t triÓn cña c«ng ty trong thêi gian tíi lµ më réng h¬n n÷a lÜnh vùc kinh doanh mÆt hµng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®Æc biÖt lµ tiÕp tôc thóc ®Èy m¹nh c«ng t¸c nhËp khÈu vµ kinh doanh cung øng nhiªn liÖu träng t©m lµ c«ng t¸c cung øng tiªu thô nhiªn liÖu, träng t©m lµ c«ng t¸c cung øng tiªu thô nhiªn liÖu ë thÞ tr­êng trong n­íc, ®Æc biÖt ®èi víi c«ng t¸c c«ng ty vËn t¶i trong ngµnh vµ c¸c c¶ng biÓn. TiÕp tôc c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng nh»m t×m kiÕm nh÷ng thÞ tr­êng míi, c¬ héi vµ th¸ch thøc míi bªn ngoµi, dùa vµo nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m qua tiÕp tôc khai th¸c thªm nh÷ng nguån lîi cã thÓ ®¹t ®­îc trong c«ng t¸c giao nhËn hµng ho¸, ®Èy m¹nh h¬n n÷a mèi quan hÖ víi c¸c b­íc trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu cña c«ng ty tõ ®ã gi¶m bít nh÷ng rñi ro vµ tranh chÊp ®èi víi b¹n hµng tõ ®ã gi¶m thiÓu nh÷ng chi phÝ kh«ng ®¸ng cã trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu. Bªn c¹nh ®ã c«ng ty ®Æt ra nh÷ng môc tiªu cao h¬n trong c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu trong thêi gian tíi nh­ sau: C¸c chØ tiªu cho n¨m 2002. Gi¸ trÞ kim ng¹ch XNK: 32000000 USD Trong ®ã : XuÊt khÈu 4000000 USD NhËp khÈu : 28000000 USD - Doanh sè b¸n ra : 330.000 triÖu ®ång. - L·i gép : 9000 triÖu ®ång - Nép ng©n s¸ch :57.000 triÖu ®ång trong ®ã : ThuÕ VAT : 31.000 triÖu ®ång ThuÕ XNK : 26000 triÖu ®ång Môc tiªu chñ yÕu cña c«ng ty ®Æt ra trong n¨m 2002 lµ: ChÊn chØnh l¹i c«ng t¸c qu¶n lý ®Ó tËp trung ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c qu¶n lý ®Ó tËp trung ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, c«ng t¸c thÞ tr­êng, nh»m phôc vô cho c¸c nhu cÇu cña c¸c ®¬n vÞ trong ngµnh. TriÖt ®Ó khai th¸c c¸c nguån hµng kinh doanh néi ®Þa nh»m t×m ®Çu vµo cho c¸c ®¬n ®Æt hµng ë n­¬cs ngoµi. ChÊn chØnh vµ ph¸t triÓn c¸c dÞch vô vËn t¶i biÓ nh»m thu thªm lîi nhuËn tõ c«ng t¸c dÞch vô hµng h¶i. MÆt kh¸c c«ng ty cã thÓ tËn dông lîi Ých s½n cã cña m×nh vÒ dÞch vô hµng h¶i ®Ó bao tiªu trän goÝ cho nh÷ng l« hµng xuÊt khÈu sang c¸c n­íc l¸ng giÒng hay c¸c n­íc trong khu vùc, mµ c«ng ty cã lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa lý, ®Ó cã thÓ cã ®­îc lîi nhuËn cao h¬n trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Môc tiªu t¨ng kim ng¹ch XNK n¨m 2002 ®Õn 32000.000 USD t¨ng 15% so víi kim ng¹ch XNK n¨m 2001. Ngoµi c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu c«ng ty sÏ tËp trung ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó t×m kiÕm thªm nguån hµng vµ n¬i tiªu thô ®Ó mëi réng h¬n n÷a ngµnh hµng kinh doanh nh»m t¨ng doanh thu cho c«ng ty vµ lîi Ých cho x· héi. C«ng ty x©y dùng kÕ ho¹ch thùc hiÖn doanh sè b¸n ra trong n­m lµ 330.000 triÖu ®ång, t¨ng 120% so víi doanh sè b¸n ra c«ng ty ­íc thùc hiÖn n¨m 2001, l·i gép c«ng ty phÊn ®Êu thùc hiÖn lµ 9000 triÖu ®ång, l·i gép chiÕm tû träng 2,7% so víi doanh sè b¸n ra vµ nép ng©n s¸ch lµ 57.000 triÖu ®ång. Trªn ®©y lµ nh÷ng kÕ ho¹ch do ban gi¸m ®èc cïng toµn thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c«ng ty x©y dùng vµ nhÊt trÝ th«ng qua. Qua ®©y còng cã thÓ thÊy ®­îc quyÕt t©m cña toµn c«ng ty trong thêi gian tíi lµ t×m c¸ch gia t¨ng lîi nhuËn, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng ®Çu t­ vµo lÜnh vùc kinh doanh ®· ®em l¹i 92% tæng doanh thu cña toµn c«ng ty. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ tranh chÊp ph¸t sinh t¹i c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn. Thùc tÕ ®· chøng tá sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi do §¶ng ®Ò x­íng vµ l·nh ®¹o. Hµng ho¸ ngµy mét dåi dµo, ho¹t ®éng mua b¸n víi tÊt c¶ c¸c ch©u lôc vµ kÕt qu¶ lµ ®· mang vÒ cho ViÖt Nam sù thay ®æi tõng ngµy, ®êi sèng cña nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn, mÆt hµng tiªu dïng ngµy cµng nhiÒu. Kinh tÕ ®Êt n­íc ngµy mét ph¸t triÓn ®Æc biÖt c¸n c©n th­¬ng m¹i dÇn dÇn ®­îc c¶i thiÖn, kinh doanh XNK mang vÒ cho n­íc ta nguån ngo¹i tÖ t­¬ng ®èi lín, c¶i thiÖn t×nh h×nh thanh to¸n quèc tÕ. Tuy nhiªn viÖc mua b¸n víi n­íc ngoµi kh«ng ph¶i kh«ng gÆp nh÷ng khã kh¨n khi mµ c«ng ty XNKVT§B ch­a cã sù hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ méi tr­êng kinh doanh bªn ngoµi nªn dÉn ®Õn nh÷ng tranh chÊp x¶y ra trong kinh doanh chÝnh nh÷ng tranh chÊp nµy ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ hiÖu qu¶ kinh doanh cña c«ng ty. Trong nh÷ng n¨m tíi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh nhËp khÈu hµng ho¸ c«ng ty cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp. Song, thµnh ng÷ ViÖt Nam cã c©u “ phong bÖn h¬n ch÷a bÖnh”, v× vËy ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh XNK nãi chung vµ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp tõ lo¹i hîp ®ång nµy nãi riªng tr­íc hÕt cÇn ph¶i nãi tíi c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh, sau ®ã míi nãi tíi c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp ®ã. Gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ c¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong kh©u ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång. Ký kÕt hîp ®ång nhËp khÈu ph¶i cã néi dung ®Çy ®ñ, chÆt chÏ vÒ khÝa c¹nh kü thuËt ph¸p lý. Nh­ trong ch­¬ng I ®· ph©n tÝch c¸c tranh chÊp tõ hîp ®ång XNK hµng ho¸ cã thÓ ph¸t sinh ngay trong kh©u ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång. V× vËy, ®Ó h¹n chÕ ®­îc tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh sau nµy biÖn ph¸p ®Çu tiªn mµ c«ng ty cÇn quan t©m ®Õn lµ ph¶i ®µm ph¸n ký kÕt ®­îc hîp ®ång XNK cã néi dung ®Çy ®ñ, chÆt chÏ vÒ khÝa c¹nh ph¸p lý vµ kü thuËt. Hîp ®ång XNK ®­îc coi lµ luËt cao nhÊt ®èi víi c¸c bªn xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu, do vËy khi ký kÕt, hîp ®ång sÏ cã gi¸ trÞ giµng buéc c¸c bªn liªn quan khi cã tranh chÊp ph¸t sinh th× chÝnh hîp ®ång XNK lµ c¬ së ph¸p lý ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt ®Ó x¸c ®Þnh quyÒn, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña c¸c bªn ký kÕt. Do vËy, viÖc x©y dùng mét hîp ®ång cã néi dung ®Çy ®ñ, chÆt chÏ, kÝn kÏ c¶ vÒ khÝa c¹nh kü thuËt vµ ph¸p lý lµ ®iÒu hÕt søc quan träng thËm chÝ cã thÓ nãi lµ mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù thµnh c«ng cña th­¬ng vô. Muèn lµm ®­îc ®iÒu ®ã tr­íc hÕt cÇn ®¶m b¶o cho hîp ®ång ®­îc ký kÕt ph¶i cã ®ñ ®iÒu kiÖn hiÖu lùc cÇn thiÕt cho quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §Ó ®¶m b¶o hîp ®ång ký kÕt cã hiÖu lùc vÒ chñ thÓ th× khi giao dÞch ký kÕt hîp ®ång nhËp khÈu c«ng ty cÇn t×m hiÓu kü ®èi t¸c vÒ t­ c¸ch ph¸p lý cña hä. NÕu coi nhÑ viÖc t×m hiÓu kü ®èi t¸c vÒ t­ c¸ch chñ thÓ cña hä ®èi t¸c sÏ cã thÓ dÉn ®Õn tr­êng hîp hîp ®ång ®· ®­îc ký kÕt nh­ng l¹i kh«ng ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn hiÖu lùc v× chñ thÓ ký kÕt kh«ng ®ñ t­ c¸ch ph¸p lý hoÆc thËm chÝ sÏ bÞ ®èi ph­¬ng lõa dèi, khi ®ã c«ng ty cã thÓ bÞ thiÖt h¹i mµ kh«ng biÕt khiÕu n¹i hoÆc kiÖn ai. MÆt kh¸c ng­êi thay mÆt bªn ®­¬ng sù ký kÕt hîp ®ång ph¶i lµ ng­êi cã thÈm quyÒn, cho nªn ph¶i kiÓm tra thÈm quyÒn cña ng­êi ký kÕt. NÕu hîp ®ång do ng­êi ®¹i diÖn kh«ng cã thÈm quyÒn ký kÕt th× sau nµy dÔ ph¸t sinh tranh chÊp vµ hËu qu¶ lµ hîp ®ång bÞ coi lµ v« hiÖu. H¬n n÷a, ng­êi thay mÆt c¸c bªn ký vµo v¨n b¶n söa ®æi bæ sung hîp ®ång còng ph¶i lµ ng­êi cã thÈm quyÒn. NÕu kh«ng khi bªn ®­¬ng sù kia thõa nhËn th× v¨n b¶n söa bæ sung ®ã sÏ kh«ng cã gi¸ trÞ. Trong thùc tiÔn kinh doanh ngo¹i th­¬ng hiÖn t­îng nµy rÊt hay x¶y ra. Néi dung cña hîp ®ång ph¶i hîp ph¸p lµ mét ®iÒu kiÖn hiÖu lùc cña hîp ®ång XNK, cho nªn c¸c bªn ®­¬ng sù cÇn ®Æc biÖt quan t©m. Mét hîp ®ång cã néi dung hîp ph¸p lµ hîp ®ång cã ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ cã ®èi t­îng lµ lo¹i hµng ho¸ ®­îc phÐp XNK theo quy ®Þnh cña n­íc XK vµ n­íc NK. V× vËy, tr­íc hÕt c«ng ty kh«ng ®­îc ký kÕt hîp ®ång XNK nh÷ng lo¹i hµng ho¸ mµ n­íc XK, còng nh­ n­íc NK cÊm xuÊt hoÆc cÊm nhËp. TiÕp theo lµ c«ng ty ký kÕt hîp ®ång ph¶i cã ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu nh­: tªn hµng, sè l­îng, quy c¸ch phÈm chÊt, gi¸ c¶, ph­¬ng thøc thanh to¸n, ®Þa ®iÓm vµ thêi h¹n giao nhËn hµng. Do vËy, cho dï hîp ®ång ®­îc ký víi c¸c th­¬ng nh©n mang quèc tÞch Anh, Mü lµ n¬i mµ luËt ph¸p quy ®Þnh néi dung hîp ®ång chØ cÇn cã tho¶ thuËn vÒ ®èi t­îng hîp ®ång ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt th× vÉn ph¶i ®¶m b¶o ®ñ c¸c néi dung tèi thiÓu, theo quy ®Þnh c¸c luËt ph¸p ViÖt Nam. NÕu so suÊt ®Ó thiÕu mét trong c¸c ®iÒu kiÖn ®ã th× hîp ®ång sÏ bÞ coi lµ v« hiÖu . ViÖc b¶o ®¶m cho hîp ®ång XNK cã ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt míi chØ ®¶m b¶o ®­îc tÝnh hîp ph¸p cña hîp ®ång. Muèn cã ®­îc hiÖu qu¶ kinh doanh cao th× néi dung hîp ®ång cßn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh kü thuËt, cã nghÜa lµ hîp ®ång cßn ph¶i cã c¶ nh÷ng ®iÒu kho¶n kh¸c mµ ph¸p luËt kh«ng b¾t buéc ph¶i cã nh­ng nã trùc tiÕp liªn quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn. §ång thêi, nh÷ng tho¶ thuËn trong hîp ®ång ph¶i cã thÓ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ ë møc ®é cao nhÊt cã thÓ ®­îc, vÝ dô, mua ®­îc hµng víi chÊt l­îng cao mµ gi¸ c¶ l¹i võa ph¶i hoÆc b¸n ®­îc nhiÒu hµng víi gi¸ cao nhÊt, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt.v..v.. Muèn vËy c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn cÇn tr¸nh tr­êng hîp ch­a n¾m v÷ng thÞ tr­êng, gi¸ c¶, ch­a t×m hiÓm râ th­¬ng nh©n n­íc ngoµi ®· véi ký hîp ®ång, sau ®ã thÊy bÊt lîi l¹i xin ®iÒu chØnh hoÆc söa ®æi , thËm chÝ xin hñy hîp ®ång mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng, thùc tiÔn kinh doanh ®· cã kh«ng Ýt tr­êng hîp v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nªn ngay sau khi ký hîp ®ång phÝa c«ng ty ®· xin huû hîp ®ång mµ kh«ng t×m ra ®­îc lý do ®Ó thuyÕt phôc ®­îc kh¸ch hµng n­íc ngoµi. Khi ®ã khã tr¸nh khái c¸c tranh chÊp ph¸t sinh theo chiÒu h­íng bÊt lîi cho phÝa c«ng ty. Lùa chän luËt ¸p dông vµ c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp mét c¸ch hîp lý khi ký kÕt c¸c hîp ®ång NK. Ngoµi nh÷ng néi dung b¾t buéc ph¶i cã theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh sau nµy, khi giao kÕt hîp ®ång c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn còng nªn quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng c¸ch ®­a vµo hîp ®ång thµnh mét ®iÒu kho¶n riªng cã thÓ gép c¸c néi dung nµy vµo ®iÒu kho¶n “ träng tµi vµ luËt ¸p dông”. Khi lùa chän luËt ¸p dông còng cÇn chó ý chän nguån luËt nµo thuËn lîi nhÊt. Tõ th¸ng 1/1999, LuËt th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®· chÝnh thøc cã hiÖu lùc, v× thÕ trong giao dÞch c«ng ty nªn h­íng tíi viÖc ¸p dông luËt th­¬ng m¹i ViÖt Nam cho hîp ®ång ký víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi. ViÖc lùa chän c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cÇn chó ý tíi nh÷ng ­u ®iÓm cña tõng lo¹i h×nh c¬ quan xÐt xö. Tuú tõng vô giao dÞch cô thÓ, tuú ®èi t­îng hîp ®ång ®Ó lùa chän c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cho thÝch hîp. Tuy nhiªn c«ng ty XNK VËt t­ ®­êng biÓn còng nªn cè g¾ng lùa chän c¸c c¬ quan xÐt xö cña ViÖt Nam, vµ nÕu ®iÒu kiÖn cho phÐp th× cè g¾ng tho¶ thuËn chän Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam, v× nh­ thÕ sÏ gÆp thuËn lîi h¬n trong viÖc tranh chÊp vµ bÊt ®ång cã thÓ x¶y ra tõ hoÆc cã liªn quan ®Õn hîp ®ång nµy tr­íc hÕt ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt b»ng ph­¬ng ph¸p th­¬ng l­îng trùc tiÕp. NÕu kh«ng thÓ gi¶i quyÕt b»ng ph­¬ng ph¸p th­¬ng l­îng trùc tiÕp c¸c bªn sÏ ®­a tranh chÊp ra trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam. ViÖc xÐt xö ®­îc tiÕn hµnh theo quy t¾c tè tông cña trung t©m nµy, ph¸n quyÕt cña träng tµi lµ khung thÈm. N©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô vµ tr×nh ®é ph¸p lý cña c¸n bé lµm c«ng t¸c XNK. §Ó cã thÓ phßng ngõa h¹n chÕ c¸c tranh chÊp b»ng c¸c c¸ch nªu trªn cÇn ph¶i n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô còng nh­ tr×nh ®é ph¸p lý cña ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c XNK, ®Æc biÖt cña nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia ®µm ph¸n ký kÕt vµ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång XNK hµng ho¸. Thùc tÕ cho thÊy kh«ng Ýt tr­êng hîp c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn tham gia ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång NK víi th­¬ng nh©n ng­êi n­íc ngoµi mµ ng­êi trùc tiÕp ®µm ph¸n ký kÕt th× l¹i võa yÕu vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô võa yÕu vÒ tr×nh ®é ph¸p lý. NhiÒu hîp ®ång NK sau khi ký kÕt võa kh«ng chÆt chÏ vÒ mÆt kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng võa qu¸ së hë vÒ ph¸p lý. §èi víi nh÷ng hîp ®ång nh­ thÕ tranh chÊp x¶y ra lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. V× thÕ, viÖc n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô vµ tr×nh ®é ph¸p lý cña c¸c c¸n bé trong c«ng ty tr­íc tiªn nh»m kh¾c phôc c¸c tranh chÊp ph¸t sinh g©y thiÖt h¹i cho c«ng ty xuÊt ph¸t tõ sù yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é kinh doanh. Nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia ®µm ph¸n ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång NK cÇn ph¶i cã tr×n ®é hiÓu biÕt ®¸ng kÓ vÒ kü thuËt s¶n xuÊt, th­¬ng phÈm häc, nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i th­¬ng, ph¸p luËt vÒ kinh doanh XNK vµ ngo¹i ng÷. cao h¬n n÷a, c«ng ty cÇn cã mét chuyªn gia ph¸p lý ®Ó hç trî cho m×nh trong viÖc ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, trùc tiÕp theo dâi viÖc khiÕu kiÖn vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång NK . Muèn n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô vµ tr×nh ®é ph¸p lý th× ph¶i häc tËp ë tr­êng líp vµ häc tËp trong thùc tiÔn. Do vËy c«ng ty cÇn quan t©m ®Õn viÖc ®µo t¹o c¸n bé, cã kÕ ho¹ch cho c¸n bé tham gia c¸c líp häc vÒ nghiÖp vô XNK, vÒ ph¸p luËt kinh doanh XNK th«ng qua c¸c líp ng¾n h¹n, t¹i chøc, chuyªn ®Ò, héi th¶o, n©ng cao. Häc hái ®Ó n©ng cao tr×nh ®é qua thùc tiÔn còng hÕt søc quan träng, cho nªn nh÷ng c¸n bé cã chuyªn m«n nghiÖp vô, tr×nh ®é ph¸p lý vµ kinh nghiÖm cÇn h­íng dÉn c¸c c¸n bé míi vµo nghÒ, c¸c c¸n bé cßn ch­a chuyªn s©u. Mét vµi ®Ò xuÊt víi c«ng ty vµ kiÕn nghÞ víi nhµ n­íc §èi víi c«ng ty. Nghiªn cøu thÞ tr­êng, lùa chän nguån cung cÊp: Trong thêi gian qua viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña c«ng ty ch­a ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu vµ ch­a ph¸t huy tèt, c«ng ty chñ yÕu bÞ ®éng trong viÖc ký kÕt hîp ®ång NK hµng hãa nªn c«ng ty cÇn cã mét bé phËn chuyªn vÒ Marketing cã tr×nh ®é, cã ®Çu ãc khi viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng cã khoa häc th× c«ng ty cã nhiÒu c¬ héi ®Ó lùa chän c¸c nguån hµng tèt nhÊt vµ më réng c¬ cÊu mÆt hµng nhËp khÈu cña m×nh tõ ®ã mang l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cao cho c«ng ty. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn vµ tæ chøc khai th¸c tèi ­u c¸c nguån vèn kh¸c: Víi sè vèn hiÖn nay cña c«ng ty kh«ng thÓ ®¸p øng tÊt c¶ c¸c th­¬ng vô kinh doanh XNK do vËy cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch sö dông vèn hîp lý b»ng c¸ch ­u tiªn vèn cho c¸c mÆt hµng kinh doanh cã l·i suÊt cao, t¨ng vßng quay vèn l­u ®éng kÕt hîp víi viÖc khai th¸c nguån vèn bªn ngoµi nh­: +Khai th¸c nguån vèn tõ liªn doanh liªn kÕt + Huy ®éng nguån vèn tõ c«ng nh©n viªn trong c«ng ty vµ sö dông c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n hîp lý. C«ng t¸c qu¶n lý nh©n sù: + CÇn cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c phßng ban, chi nh¸nh trong c«ng ty, cã sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi mét c¸ch hîp lý tr¸nh sù chång chÐo quyÒn lùc gi÷a c¸c phßng ban. + C¾t gi¶m bé m¸y cång kÒnh kÐm hiÖu qña, gi¶m thiÓu chi phÝ qu¶n lý, trÎ ho¸ ®éi ngò c¸n bé th«ng qua tuyÓn dông vµ ®µo t¹o c¸n bé trÎ cã tr×nh ®é vµ n¨ng lùc. + N©ng cao tr×nh ®é ngo¹i ng÷, nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng cho c¸n bé kinh doanh XNK th«ng qua c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n vµ dµi h¹n ë c¸c trung t©m ®µo t¹o ngo¹i th­¬ng. KiÕn nghÞ ®èi víi nhµ n­íc: Nhµ n­íc cÇn hoµn thiÖn vµ ban hµnh míi c¸c v¨n b¶n hîp ®ång XNK. §Ó cã m«i tr­êng ph¸p lý ®Çy ®ñ vµ ®ång bé Nhµ n­íc ViÖt Nam cÇn sím hoµn thiÖn vµ ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý cÇn thiÕt trùc tiÕp lu«n quan t©m ®ªn viÖc giao dÞch vµ ký kÕt c¸c hîp ®ång XNK còng nh­ viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn hîp ®ång nµy. Ngµy 10/5/1998, Quèc héi kho¸ IX n­íc CHXHCNVN ký häp thø XI ®· th«ng qua luËt th­¬ng m¹i. LuËt th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®· chÝnh thøc cã hiÖu lùc tõ ngµy 01/01/1999. Tuy nhiªn ®Ó luËt th­¬ng m¹i thùc sù ®i vµo cuéc sèng nghÜa lµ t¹o c¬ së ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång th× chÝnh phñ sím ban hµnh vµ hoµn thiÖn mét hÖ thèng ®ång bé c¸c v¨n b¶n d­íi luËt h­íng dÉn viÖc thùc hiÖn luËt th­¬ng m¹i, thiÕu hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ®ã th× LuËt th­¬ng m¹i ch­a ph¸t huy ®­îc vai trß cña nã. Sau khi cã nghÞ ®Þnh 57 N§/CP ngµy 31/7/1999 th× vÊn ®Ò vÒ thÈm quyÒn ký kÕt hîp ®ång XNK ®· ®­îc gi¶i quyÕt, nh­ng cßn nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan ®Õn hîp ®ång XNK ( hîp ®ång mua b¸n víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi). ®iÒu kiÖn ®Ó huy ®éng khi chØnh hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh g×, c¸c tr­êng hîp miÔn tr¸nh kh¸c ngoµi c¸c sù kiÖn ®­îc coi lµ bÊt kh¶ kh¸ng, c¬ quan cã thÈm quyÒn x¸c nhËn c¸c sù kiÖn ®­îc coi lµ bÊt kh¶ kh¸ng...vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt. Tuy nhiªn luËt th­¬ng m¹i ViÖt Nam dï cã ®Çy ®ñ ®ång bé ®Õn ®©u còng ch­a ch¾c ®· cã thÓ ¸p dông cho hîp ®ång XNK, v× ®iÒu ®ã cßn tuú thuéc vµo sù tho¶ thuËn lùa chän gi÷a c¸c bªn khi ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång. NÕu th­¬ng nh©n n­íc ngoµi kh«ng tin t­ëng vµo LuËt ViÖt Nam th× hä sÏ tõ chèi ¸p dông luËt cña ta mµ t×m ®Õn c¸ch nguån luËt kh¸c mµ hä tin cËy h¬n, ®­îc biÕt ®Õn nhiÒu h¬n. Mét trong nh÷ng nguån luËt ®ã lµ c«ng ­íc viªn 1980 vÒ mua b¸n quèc tÕ hµng ho¸. §Ó t¹o thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ c«ng ty XNKVT§B nãi riªng ¸p dông ®iÒu ­íc quèc tÕ quan träng nµy c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã liªn quan nh­ Bé th­¬ng m¹i, Bé t­ ph¸p, Bé Ngo¹i giao. V..v.. cÇn tËp trung nghiªn cøu ®Ò nghÞ Nhµ n­íc ta gia nhËp c«ng ­íc viªn 1980 trong thêi gian sím nhÊt. HiÖn nay do n­íc ta ch­a gia nhËp c«ng ­íc nµy nªn c¸c nhµ kinh doanh XNK cßn gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong viÖc lùa chän nguån luËt ¸p dông cho c¸c hîp ®ång mua b¸n víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi. Bëi lÎ viÖc ¸p dông luËt ViÖt Nam cho lo¹i hîp ®ång nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc t×m hiÓu néi dung cña c¸c quy ph¹m ph¸p luËt liªn quan, cßn nÕu chØ tr«ng chê vµo viÖc ¸p dông c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ Incoterm 2001 th× còng kh«ng thÓ gi¶i quyÕt hÕt ®­îc mäi vÊn ®Ò cã thÓ ph¸t sinh tõ hîp ®ång, v× Incoterm 2001 chØ cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc mét sè vÊn ®Ò nh­ ph©n chi nghÜa vô lµm thñ tôc h¶i quan, ph©n chia chi phÝ, thêi ®iÓm di chuyÓn rñi ro cña hµng ho¸, nghÜa vô mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸ vµ nghÜa vô thuª tµu. C¸c nghÜa vô kh¸c kh«ng ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong Incoterm 2001. V× thÕ, viÖc ¸p dông c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ nh­ c«ng ­íc viªn 1980 sÏ cã nhiÒu thuËn tiÖn h¬n. §Õn nay ®· cã 53 n­íc trªn thÕ giíi phª chu¶n c«ng ­íc nµy. ViÖc ¸p dông c«ng ­íc nµy cho phÐp c¸c nhµ kinh doanh XNK cña ta võa cã thÓ h¹n chÕ ®­îc nh÷ng tranh chÊp, bÊt ®ång cã thÓ ph¸t sinh, võa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c bªn trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp khi ®· ph¸t sinh tõ c¸c hîp ®ång XNK hµng ho¸. Nhµ n­íc nªn ®¬n gi¶n ho¸ c¸c n­íc thuÕ XNK vµ më réng kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c møc thuÕ. Tr¸nh t×nh tr¹ng cã qu¸ nhiÒu møc thuÕ r­êm rµ nh­ hiÖn nay, c¸c møc thuÕ ®­îc ¸p dông cÇn nh»m b¶o hé chung chung. LuËt thuÕ XNK nªn cã c¸c quy ®Þnh vÒ møc thuÕ suÊt kh¸c nhau bao gåm møc thuÕ suÊt phæ th«ng, møc thuÕ ­u ®·i vµ møc thuÕ ­u ®·i ®Æc biÖt KÕt luËn: Qua viÖc ph©n tÝch nghiªn cøu thùc tÕ t¹i c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn chóng ta cã thÓ rót ra kÕt luËn sau: Thùc tiÔn qu¸ tr×nh NhËp khÈu ë c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®· chøng minh cã c¸c tranh chÊp ph¸t sinh v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Do vËy ®Ó h¹n chÕ c¸c tranh chÊp ph¸t sinh c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn cÇn ®Æc biÖt chó ý tíi kh©u ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång sao cho hîp ®ång thÓ hiÖn ®Çy ®ñ ý chÝ cña m×nh, hîp ®ång cßn ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n quy ®Þnh chÆt chÏ quyÒn, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn. MÆt kh¸c cÇn lùa chän thËt kü ®èi t¸c vÒ mÆt uy tÝn vµ thiÖn chÝ, bëi v× dï hîp ®ång cã ®Çy ®ñ néi dung vµ chÆt chÏ ®Õn ®©u ®i n÷a, nh­ng bªn ®èi t¸c kh«ng cã uy tÝn, kh«ng thiÖn chÝ vÉn x¶y ra vi ph¹m vµ ph¸t sinh tranh chÊp. HiÖn nay còng nh­ tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc kh¸c c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®ang ph¶i nç lùc phÊn ®Êu v­ît qua nh÷ng khã kh¨n trong giai ®o¹n ®Çu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tuy ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ nh­ng c«ng ty cßn nhiÒu tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt, ®Æc biÖt cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa tranh chÊp ph¸t sinh trong quy tr×nh nhËp khÈu. ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “Mét sè gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ c¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu ” kh«ng ngoµi môc ®Ých nµo kh¸c lµ mong muèn gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña c«ng ty. Do ph¹m vi nghiªn cøu réng vµ cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ thêi gian còng nh­ vÒ tr×nh ®é lý luËn, kinh nghiÖm thùc tiÔn nªn ch¾c ch¾n ®Ò tµi cña t«i sÏ cã nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn t«i mong r»ng nh÷ng nghiªn cøu suy nghÜ t×m tßi cña m×nh trong ®Ò tµi nµy sÏ cã ý nghÜa thiÕt thùc vµ h÷u Ých ®èi víi c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn trong ho¹t ®éng nhËp khÈu cña m×nh. Cuèi cïng em xin ®­îc göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh nhÊt ®Õn c« gi¸o Vò Ph­¬ng Nga vµ c¸c c¸n bé nh©n viªn trong c«ng ty XNK vËt t­ ®­êng biÓn ®Æc biÖt lµ c¸c b¸c, c¸c c« chó, anh chÞ phßng th­¬ng m¹i vµ dÞch vô ®· tËn t×nh chØ b¶o gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.