Một số giải pháp nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam vào thị trường EU

MFN). §©y lµ nhãm mÆt hµng EU kh«ng khuyÕn khÝch nhËp khÈu. + Nhãm 3: S¶n phÈm b¸n nhËy c¶m: bao gåm phÇn lín thuû s¶n ®«ng l¹nh ®­îc h­ëng møc thuÕ suÊt GSP b»ng 35% thuÕ suÊt tèi huÖ quèc (MFN). §©y lµ nhãm mÆt hµng EU khuyÕn khÝch nhËp khÈu. + Nhãm 4: S¶n phÈm kh«ng nhËy c¶m: chñ yÕu lµ mét sè lo¹i thùc phÈm, ®å uèng , nguyªn liÖu, n«ng s¶n v.v... ®­îc h­ëng møc thuÕ GSP b»ng 0%-10% thuÕ suÊt tèi huÖ quèc (MFN). §©y lµ nhãm mÆt hµng EU ®Æc biÖt khuyÕn khÝch nhËp khÈu. Hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) tõ 1/7/1996 cho ®Õn nay. ThuÕ ®¸nh vµo hµng dÖt may cña ViÖt Nam hiÖn nay lµ tõ 6.8% ®Õn 11.2% cho c¸c s¶n phÈm cã m· HS 61.01 ®Õn 61.10 và 62.01 ®Õn 62.06. Tiªu chuÈn kü thuËt HÖ thèng tiªu chuÈn kü thuËt lµ biÖn ph¸p phi thuÕ quan chÝnh mµ EU ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ngoµi liªn minh, ®©y lµ hÖ thèng b¶o hé b»ng rµo c¶n kü thuËt hiÖu qu¶ nhÊt thÕ giíi hiÖn nay vµ hoµn toµn phï hîp víi xu thÕ chung cña th­¬ng m¹i thÕ giíi. HÖ thèng rµo c¶n kü thuËt: ®­îc cô thÓ ho¸ ë 5 tiªu chuÈn cña s¶n phÈm: tiªu chuÈn chÊt l­îng, tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm, tiªu chuÈn an toµn cho ng­êi sö dông, tiªu chuÈn b¶o vÖ m«i tr­êng vµ tiªu chuÈn vÒ lao ®éng. - §èi víi tiªu chuÈn chÊt l­îng: HÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9000 gÇn nh­ lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU thuéc c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Thùc tÕ cho thÊy ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸ vµ ViÖt Nam, hµng cña nh÷ng doanh nghiÖp cã giÊy chøng nhËn ISO 9000 th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU dÔ dµng h¬n nhiÒu so víi hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã giÊy chøng nhËn nµy. Tæ Chøc Quèc TÕ Tiªu ChuÈn Ho¸(International Organization for Standardisation – ISO) ph¸t triÓn vµ mét c¸ch tæng qu¸t chÊp nhËn sªri ISO 9000 nh»m cung cÊp mét c¬ së cho qu¶n lý vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng. C¸c nhµ s¶n xuÊt xem chøng nhËn ISO 9001, ISO 9002 nh­ lµ mét tµi s¶n quan träng vµ nh­ 1 ®iÓm b¾t ®Çu ®Ó c¹nh tranh trong thÞ tr­êng EU. Chøng nhËn ISO sÏ t¹o mét niÒm tin m¹nh mÏ cña ®èi t¸c. GiÊy chøng nhËn ISO chØ cã gi¸ trÞ trong 3 n¨m, do vËy ®Ó tiÕp tôc duy tr× ISO, c¸c ®ît kiÓm to¸n néi bé (1-2 lÇn/n¨m) vµ kiÓm to¸n tõ bªn ngoµi (2 lÇn trong n¨m) cÇn ®­îc thùc hiÖn. §iÒu nµy cã nghÜa lµ c«ng ty cÊn ph¶i cã 1 ng­êi qu¶n lý chÞu tr¸ch nhiÖm cho chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý chÊt l­îng. + §èi víi tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm: C¸c c«ng ty chÕ biÕn thùc phÈm ph¶i tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh chÆt chÏ. VÒ ph­¬ng diÖn nµy, viÖc ¸p dông hÖ thèng HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point) lµ rÊt quan träng vµ gÇn nh­ lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn thñy h¶i s¶n cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn muèn xuÊt khÈu s¶n phÈm vµo thÞ tr­êng EU. HACCP (the Hazard Analysis Critical Control Point system) ®­îc ¸p dông cho ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm. ChØ thÞ vÒ vÖ sinh thùc phÈm (93/43/EC) cã hiÖu lùc tõ th¸ng 1/1996 x¸c ®Þnh r»ng “c¸c c«ng ty thùc phÈm sÏ x¸c ®Þnh tõng khÝa c¹nh cña c¸c ho¹t ®éng ¶nh h­ëng ®Õn an toµn thùc phÈm vµ b¶o ®¶m r»ng c¸c biÖn ph¸p an toµn cã thÓ cã sÏ ®­îc thiÕt kÕ, ¸p dông, thùc hiÖn vµ kiÓm tra l¹i trªn c¬ së cña hÖ thèng HACCP. + §èi víi tiªu chuÈn an toµn cho ng­êi sö dông: Ký m· hiÖu trë nªn quan träng sè 1 trong viÖc l­u th«ng hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng EU. C¸c s¶n phÈm cã liªn quan tíi søc khoÎ cña ng­êi tiªu dïng ph¶i cã ký m· hiÖu theo qui ®Þnh cña EU. VÝ dô, ký m· hiÖu CE b¾t buéc ®èi víi ®å ch¬i, thiÕt bÞ ®iÖn ¸p thÊp, thiÕt bÞ y tÕ, nguyªn vËt liÖu x©y dùng,v.v... . Môc ®Ých cña nh·n CE lµ ®Æt ra yªu cÇu chung ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt nh»m chØ ®­a ra nh÷ng s¶n phÈm an toµn t¹i thÞ tr­êng EU. Nh·n CE ®­îc coi lµ mét giÊy th«ng hµnh cña nhµ s¶n xuÊt l­u th«ng nhiÒu s¶n phÈm c«ng nghiÖp nh­ m¸y mãc thiÕt bÞ, c¸c thiÕt bÞ ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ thÊp, ®å ch¬i, c¸c thiÕt bÞ an toµn c¸ nh©n, c¸c thiÕt bÞ y tÕ… trªn thÞ tr­êng EU. Tuy nhiªn nh·n CE kh«ng ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ c«ng nghiÖp. Nh·n CE kh«ng chØ lµ rµng buéc duy nhÊt ®èi víi s¶n phÈm. Nh·n CE kh«ng ¸p dông cho c¸c s¶n phÈm trang trÝ néi thÊt, quÊn ¸o vµ c¸c s¶n phÈm da. Nh·n CE chØ ra r»ng s¶n phÈm tu©n thñ c¸c yªu cÇu vÒ luËt ®Þnh vµ cã thÓ ®­îc ¸p dông vÒ an toµn, søc khoÎ, m«i tr­êng vµ b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng. CÇn ph¶i chó ý r»ng, nh·n CE kh«ng ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm. + §èi víi tiªu chuÈn b¶o vÖ m«i tr­êng: ThÞ tr­êng EU yªu cÇu hµng ho¸ cã liªn quan ®Õn m«i tr­êng ph¶i d¸n nh·n theo qui ®Þnh (nh·n sinh th¸i, nh·n t¸i sinh) vµ cã chøng chØ ®­îc quèc tÕ c«ng nhËn. VÝ dô, tiªu chuÈn GAP (Good agricultural Practice) vµ c¸c nh·n hiÖu sinh th¸i (Ecolabels) ®ang ngµy cµng ®­îc phæ biÕn, chøng tá c¸c cÊp ®é kh¸c nhau vÒ m«i tr­êng tèt. Ngoµi ra, c¸c c«ng ty ngµy cµng ®­îc yªu cÇu ph¶i tu©n thñ hÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng (c¸c tiªu chuÈn ISO14000) vµ c¸c bé luËt mang tÝnh x· héi vÒ ®¹o ®øc. Tiªu chuÈn The social Accountability 8000 sÏ ngµy cµng trë nªn quan träng trong nh÷ng n¨m tíi. + §èi víi tiªu chuÈn vÒ lao ®éng: Uû Ban Ch©u ¢u (EC) ®×nh chØ ho¹t ®éng cña c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt néi ®Þa ngay khi ph¸t hiÖn ra nh÷ng xÝ nghiÖp nµy sö dông lao ®éng c­ìng bøc vµ cÊm nhËp khÈu nh÷ng hµng hãa mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sö dông bÊt kú mét h×nh thøc lao ®éng c­ìng bøc nµo nh­ ®­îc x¸c ®Þnh trong c¸c HiÖp ­íc Geneva ngµy 25/9/1926 vµ 7/9/1956 vµ c¸c HiÖp ­íc Lao ®éng Quèc tÕ sè 29 vµ 105 (Theo “Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ thÞ tr­êng EU”, trang 42). VÝ dô, c¸c h×nh thøc lao ®éng c­ìng bøc nh­: lao ®éng tï nh©n, lao ®éng trÎ em,v.v... . C¸c yªu cÇu kü thuËt ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam khi xuÊt vµo EU VÒ tiªu chuÈn: kh«ng cã mét chuÈn thèng nhÊt cho hµng may mÆc t¹i EU. Mçi quèc gia thµnh viªn cã nh÷ng yªu cÇu riªng vÒ chÊt l­îng tuú theo lo¹i v¶i, sîi, kÝch cì vµ mµu s¾c. Nh·n vµ ®ãng gãi: bao b× ®ãng gãi ph¶i ®ñ v÷ng ch¾c ®Ó gi÷ cho hµng ho¸ cã thÓ chèng ®ì l¹i nh÷ng thay ®æi khi vËn chuyÓn, xö lý. Ngoµi ra c¸c s¶n phÈm còng ®­îc yªu cÇu chèng l¹i sù thay ®æi cña thêi tiÕt, thay ®æi nhiÖt ®é vµ xö lý kh«ng cÈn thËn vµ chèng mÊt m¸t. Víi lý do m«i tr­êng trong 1 vµi tr­êng hîp c¸c lo¹i bao b× b»ng PVC kh«ng ®­îc c¸c chÝnh phñ cho phÐp, c¸c nhµ xuÊt khÈu t¹i ViÖt Nam cÇn ph¶i th¶o luËn víi kh¸ch hµng cña m×nh vµ cÇn ph¶i dù ®o¸n tr­íc c¸c chi phÝ ®ãng gãi ®Æc biÖt trong chi phÝ b¸n cña hä nÕu cã yªu cÇu. Nh×n chung cã 2 lo¹i néi dung trªn nh·n cña s¶n phÈm: C¸c yªu cÇu b¾t buéc nh­ xuÊt xø, tØ lÖ sîi, kh¶ n¨ng dÔ ch¸y. C¸c yªu cÇu kh«ng b¾t buéc :h­íng dÉn giÆt tÈy, nh½n, kÝch cì. C¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng Nh·n sinh th¸i Nh·n sinh th¸i EU – The EU ecolabel; Milieukeur: c¸c yªu cÇu tËp trung trong s¶n xuÊt sîi; OKO-Tex: TËp trung nhiÒu vµo s¶n phÈm cuèi cïng, nhiÒu t¹i §øc; SKAL: TËp trung nhiÒu vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ¸p dông nhiÒu t¹i Hµ Lan vµ §øc; Nh·n SG: Nh»m h¹n chÕ mét sè chÊt ®éc h¹i nh­: formaldehyde, pentachloropenol (PCP), chlorified phenols (non-PCP),thuèc trõ s©u, cadmium,thuû ng©n, nickel, chromium C¸c ®iÒu kiÖn vÒ lao ®éng ( c¸c vÊn ®Ò cÇn quan t©m lµ) Thanh to¸n l­¬ng hîp lý; Tù do tæ chøc vµ tho¶ ­íc tËp thÓ; Kh«ng buéc lµm viÖc ngoµi giê; Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö; Kh«ng cã lao ®éng trÎ em; §¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn an toµn vµ søc khoÎ t¹i n¬i lµm viÖc. C¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng ISO 14000 trong in vµ nhuém: 1 vµi h­íng dÉn lµ nhuém víi tØ lÖ sîi/n­íc cao, tr¸nh nhuém cho 1 l« nhá, kiÓm tra kh¶ n¨ng thay ®æi mµu cña nh÷ng l« sau. C¸c chÊt nhuém mµu h÷u c¬ hoÆc c¸c chÊt ®éc h¹i, cã thÓ bÞ h¹n chÕ. ThuÕ vµ quota ThuÕ tõ 6.8% ®Õn 11.2% cho c¸c s¶n phÈm cã m· HS 61.01 ®Õn 61.10 và 62.01 ®Õn 62.06. Quota ®­îc Ên ®Þnh trªn c¬ së tõng quèc gia. 2.3.2.2`C¹nh tranh tõ phÝa Trung Quèc (®èi thñ lín nhÊt trong ngµnh) Tr­íc ngµy 1/1/2005, theo tho¶ thuËn toµn cÇu MFA ®¹t ®­îc ë héi nghÞ WTO n¨m 1995, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®­îc h­ëng phÇn h¹n ng¹ch do c¸c n­íc ph¸t triÓn cÊp cho vµ ®iÒu nµy ®· nu«i sèng nhiÒu ngµnh dÖt may ®ang cßn non trÎ ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam vµ còng lµ h×nh thøc b¶o hé cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may t¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn. §iÒu nµy lµm k×m h·m sù bïng næ cña Trung Quèc, ®Êt n­íc cã d©n sè 1,2 tØ ng­êi, víi qu¸ nhiÒu tiÒm n¨ng trong ngµnh dÖt may. Nhê ®ã s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam vÉn cã thÓ c¹nh tranh nhê quota. Cã thÓ ®iÒu nµy cßn cã thÓ kÐo dµi ®­îc trong thêi gian ng¾n khi mµ c«ng nghÖ thiÕt kÕ mÉu cña VN ch­a ph¸t triÓn nªn hµng may mÆc xuÊt khÈu cña VN chñ yÕu lµ gia c«ng cho n­íc ngoµi. Nh­ng theo b¸o c¸o cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ Giíi (WTO), kÓ tõ n¨m 2005 Trung Quèc s½n sµng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi trÞ gi¸ h¬n 400 tû USD, theo ®ã c¸c n­íc giµu cã nh­ Mü, Canada vµ Liªn hiÖp Ch©u ¢u (EU) kh«ng ®­îc phÐp b¶o hé ngµnh dÖt may trong n­íc b»ng h×nh thøc quota, gi¸ trÇn v.v.. ®èi víi hµng dÖt may nhËp khÈu tõ c¸c n­íc kh¸c. Lóc ®ã, hµng dÖt may gi¸ thÊp, chÊt l­îng tèt sÏ ®­îc xuÊt khÈu th¶ ®µn vµ c¸c chuyªn gia cho r»ng hµng Trung Quèc vµ Ên §é sÏ kh«ng cã ®èi thñ. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh t¹i thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm lín nhÊt thÕ giíi Mü th× TQ cã thÓ chiÕm 80% thÞ tr­êng dÖt may Mü v× c¸c nhµ nhËp khÈu Mü cã thÓ ®Æt TQ lµm cho hä bÊt cø s¶n phÈm dÖt may nµo mµ hä muèn víi gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng rÊt c¹nh tranh. §iÓm m¹nh cña hµng dÖt may Trung Quèc ®ã lµ: Nguån lao ®éng vµ nguyªn vËt liÖu rÎ, tØ lÖ néi ®Þa ho¸ cao. Cã sù hç trî m¹nh tõ ngµnh c«ng nghiÖp dÖt Cã nhiÒu quan hÖ víi nhµ nhËp khÈu Mü Nh¹y bÐn thÝch øng nhanh víi sù thay ®æi cña thÞ tr­êng dÖt may C«ng nghÖ hiÖn ®¹i Lµ thµnh viªn cña WTO vµ ATC, ®­îc gì bá h¹n ng¹ch vµo n¨m 2005 Nh÷ng bÊt lîi vÒ c¹nh tranh : Tr×nh ®é lao ®éng thÊp Ho¹t ®éng kinh doanh theo m« h×nh Opaque ThÞ tr­êng EU chiÕm 40% kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc cña ViÖt Nam, NhËt B¶n 23%, trong khi thÞ tr­êng Mü chØ chiÕm kho¶ng 2%. Trong c¶ ba thÞ tr­êng nµy, hµng dÖt may cña TQ ®Òu ®øng ®Çu. Ngµnh dÖt may ViÖt Nam vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ nguyªn liÖu cña ngµnh may, trong khi hÇu hÕt nguyªn liÖu ngµnh may cña TQ ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc, gi¸ thµnh s¶n phÈm cña VN l¹i cao h¬n 15-20% so víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña TQ. Theo c¸c nhµ mua hµng ®Õn tõ Mü, tuy gi¸ lao ®éng dÖt may ë VN dao ®éng tõ 28-48 USD/th¸ng lµ rÊt c¹nh tranh nÕu so s¸nh víi gi¸ lao ®éng ë TQ (trung b×nh 73 USD/th¸ng) nh­ng hiÖu qu¶ cña c¸c nhµ m¸y VN chØ b»ng 60% so víi c¸c nhµ m¸y TQ. Trung Quèc, Ên §é vµ Pakistan ®­îc dù b¸o sÏ lµ c¸c n­íc h­ëng lîi nhiÒu nhÊt khi h¹n ng¹ch dÖt may ®­îc dì bá. Nh÷ng n­íc nµy cã lîi thÕ nhê gi¸ c¶ lao ®éng vµ n¨ng suÊt. Trung Quèc cßn tranh thñ ®«ng vèn vµ kªnh ph©n phèi, hÖ thèng b¸n hµng ch©n rÕt tõ v« sè c¸c c«ng ty kinh doanh th­¬ng m¹i ë HongKong vµ §µi Loan. V× thÕ, theo Ng©n hµng thª giíi, khi chÕ ®é h¹n ng¹ch dÖt may kh«ng cßn n÷a, thÞ tr­êng quÇn ¸o toµn cÇu sÏ n»m trong tay c¸c c«ng ty dÖt may Trung Quèc, sÏ tõ 17% nh­ hiÖn nay t¨ng lªn thµnh 45%. HiÖn nay con sè 60 tØ USD Trung Quèc thu ®­îc tõ c«ng nghiÖp dÖt may ®· cã 6,5 tØ USD lµ tõ viÖc xuÊt khÈu ¸o quÇn sang Mü nh­ng khi kh«ng cßn bÞ giíi h¹n bëi h¹n ng¹ch, gi¸ trÞ hµng may cña Trung Quèc nhËp vµo Mü cã thÓ lªn ®Õn 40 tØ USD vµo n¨m 2010. HiÖn nay hµng dÖt may cña TQ xuÊt vµo EU cã nhiÒu lîi thÕ nh­ hä hoµn toµn tù tóc vµ chñ ®éng nguån nguyªn liÖu, chi phÝ s¶n xuÊt l¹i thÊp, gi¸ thµnh rÊt h¹…HoÆc so víi c¸c ®èi thñ trong khu vùc vÒ mËt hµng dÖt may nh­ Philippines, Th¸i Lan, Indonesia th× tr×nh ®é c«ng nghª cña hä ®Òu ®i tr­íc ta nhiÒu n¨m, h¬n n÷a hä rÊt nhËy bÐn, thÝch øng nhanh víi thay ®æi cña thÞ tr­êng nªn s¶n phÈm th­êng rÊt sinh ®éng. 2.3.2.3Nguyªn phô liÖu cho ngµnh dÖt may: Trong møc t¨ng 19,72% n¨m 2003 cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu, riªng mÆt hµng dÖt may ®· ®ãng gãp 5,08%. Tuy møc ®ãng gãp nµy vÉn thua kÐm mÆt hµng “®Çu b¶ng” lµ dÇu th« (­íc t¨ng 1,185 tØ USD, t­¬ng øng víi møc t¨ng kû lôc 47,12%, ®ãng gãp 7,09% vµo møc t¨ng tr­ëng chung), nh­ng kh¸c víi xuÊt khÈu dÇu th« lµ “bãc” tµi nguyªn ®em b¸n, ®©y lµi lµ mÆt hµng chÕ biÕn s©u ®Çu tiªn v­ît “ng­ìng” 3 tØ USD, thÓ hiÖn rÊt râ nÐt b­íc tiÕn quan träng cña nÒn kinh tÕ n­íc ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp. MÆc dï v©y, còng kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng, tuy xuÊt khÈu hµng dÖt may cã b­íc tiÕn v­ît bËc, nh­ng phÇn ®ãng gãp cña ngµnh kinh tÕ mòi nhän nµy vµo sù t¨ng tr­ëng chung cña nÒn kinh tÕ l¹i rÊt kh«ng t­¬ng xøng. NhËn ®Þnh nµy dùa vµo nh÷ng c¨n cø sau ®©y: Tr­íc hÕt, nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, tuy xuÊt khÈu hµng dÖt may t¨ng nhanh, nh­ng nhËp khÈu c¸c lo¹i vËt t­ cÇn thiÕt cho ngµnh nµy cßn t¨ng nhanh h¬n nhiÒu. Cô thÓ, theo ­íc t×nh cña Bé Th­¬ng M¹i, chØ riªng kim ng¹ch nhËp khÈu bèn lo¹i vËt t­ chñ yÕu gåm b«ng, sîi, v¶i vµ nguyªn phô liÖu dÖt may trong n¨m 2003 nµy ®· ®¹t 4,152 tû USD, t¨ng 33,16% so víi n¨m 2002, tøc lµ t¨ng cao h¬n so víi t¨ng tr­ëng cña hµng dÖt may xuÊt khÈu. Sù gia t¨ng m¹nh h¬n trong nhËp khÈu c¸c lo¹i vËt t­ nãi trªn cã thÓ cßn do sù gia t¨ng nhu cÇu hµng dÖt may cña thÞ tr­êng trong n­íc, nh­ng ch¾c ch¾n, viÖc t¨ng gi¸ cña c¸c mÆt hµng nµy trªn thÞ tr­êng thÕ giíi còng gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng. Ch¼ng h¹n, c¸c sè liÖu thèng kª cña Bé Th­¬ng M¹i cho thÊy, ­íc gi¸ sîi nhËp khÈu t¨ng kho¶ng 16%, gi¸ b«ng nhËp khÈu t¨ng trªn 11%… §iÒu nµy cã nghÜa lµ, ch¼ng nh÷ng xuÊt khÈu hµng dÖt may g©y nhËp siªu (­íc ®¹t møc kû lôc trong n¨m 2003 nµy), mµ ®iÒu cßn quan träng h¬n n÷a lµ, hiÖu qu¶ thu ®­îc trong xuÊt khÈu mÆt hµng nµy chÝ Ýt lµ t¨ng kh«ng t­¬ng øng, nÕu nh­ kh«ng muèn nãi lµ ®· gi¶m. H¬n thÕ nÕu quan s¸t kü h¬n, cã thÓ thÊy, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng nhËp khÈu c¸c mÆt hµng nµy trong ba n¨m qua còng rÊt kh¸c nhau. Cô thÓ, vÉn theo c¸c sè liÖu thèng kª cña Bé th­¬ng m¹i, còng lÊy n¨m 2000 lµm c¬ së, trong khi xuÊt khÈu hµng dÖt may t¨ng 90,27%, th× cã ba mÆt hµng nhËp khÈu t¨ng thÊp h¬n lµ b«ng (30,95%), nguyªn phô liÖu (30,95%) vµ sîi 76,14%), riªng nhËp khÈu v¶i t¨ng vät tíi 379,23%. B¶ng 2.3. T×nh h×nh nhËp khÈu b«ng & s¬ sîi dÖt N¨m 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 B«ng (1000 tÊn) 41,5 67,6 83,3 90,4 98,0 98,0 91,0 T¬,Sîi vµ sîi dÖt (triÖu USD) 192,4 244,5 263,0 326,4 347,5 391,6 298,3 (Nguån:Tæng côc thèng kª Bé th­¬ng m¹i. www.gso.gov.vn) B¶ng 2.4. T×nh h×nh nhËp khÈu nguyªn phô liÖu dÖt, may, da N¨m 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 NPL dÖt,may (triÖu USD) 1239,6 709,7 1095,8 1421,7 1589,6 1710,9 2033,6 (Nguån:Tæng côc thèng kª Bé th­¬ng m¹i. www.gso.gov.vn) Nh÷ng sè liÖu ®ã chøng tá r»ng, nÕu nh­ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt nguyªn phô liÖu trong n­íc phôc vô may xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn nhÊt ®Þnh, thay thÕ ®­îc mét phÇn hµng xuÊt khÈu, th× hai ngµnh c«ng nghiÖp sîi vµ c«ng nghiÖp dÖt ®Òu bÊt cËp, cßn n«ng d©n trång b«n cña n­íc ta th× hÇu nh­ vÉn cßn ®øng ngoµi cuéc. H¬n thÕ, trong khi gi¸ b«ng thÕ giíi t¨ng kho¶ng 40% so víi cuèi n¨m 2002, lµm cho gi¸ thµnh cña c¸c doanh nghiÖp dÖt trong n­íc t¨ng kho¶ng 15-20%, th× diÖn tÝch trång b«ng cña n«ng d©n n­íc ta vô nµy gi¶m kho¶ng 20-23% so víi vô tr­íc, cho nªn s¶n l­îng b«ng vÉn chØ ®¸p øng kho¶ng 10% nhu cÇu cña ngµnh dÖt. Ng­îc l¹i, doanh nghiÖp may phÇn lín lµ gia c«ng xuÊt khÈu (60-70%) nªn th­êng kh¸ch hµng n­íc ngoµi chØ ®Þnh nguån nguyªn phô liÖu n­íc ngoµi v× thÕ Ýt quan t©m khai th¸c v¶i cña c¸c doanh nghiÖp dÖt trong n­íc cho dï v¶i cña c¸c doanh nghiÖp dÖt trong n­íc cã cïng chñng lo¹i kh«ng thua kÐm g× vÒ mÆt chÊt l­îng. H¬n n÷a, mua v¶i cña n­íc ngoµi, ngoµi yÕu tè chÊt l­îng ®¶m b¶o, th× dÞch vô hËu m·i cña hä l¹i rÊt tèt. NÕu nh­ l« v¶i mua vÒ kh«ng ®¶m b¶o vÒ yªu cÇu chÊt l­îng còng nh­ mÉu th× ®èi t¸c cung cÊp sÏ s½n sµng ®æi l¹i, thËm chÝ bá c¶ l« hµng v¶i xÊu ®ã, cung cÊp l« v¶i míi kh¸c cho doanh nghiÖp ViÖt Nam. §iÒu nµy ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÕm cã doanh nghiÖp nµo lµm ®­îc. MÆt kh¸c chÊt l­îng hµng ho¸, phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc còng l¹i kh«ng ®¶m b¶o. Mét sè chñng lo¹i s¶n phÈm trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc nh­ v¶i lµm ¸o Jacket, s¬ mi, quÇn t©y, v¶i may comple, phô kiÖn nh­ cóc ¸o, x¬ sîi tæng hîp, sîi phi lam¨ng, t¹o mèt cho v¶i, quÇn ¸o… Nh­ vËy cã thÓ thÊy r»ng, tuy ngµnh c«ng nghiÖp may xuÊt khÈu cña n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn v­ît bËc trong hai n¨m 2002 vµ 2003, chñ yÕu do khai th¸c ®­îc thÞ tr­êng hµng dÖt may Hoa Kú, song vai trß cña nã trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× hoµn toµn kh«ng t­¬ng xøng, bëi viÖc nhËp khÈu c¸c lo¹i vËt t­ phôc vô cho ngµnh c«ng nghiÖp may t¨ng ®ét biÕn kh«ng cã g× kh¸c h¬n lµ gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c nÒn kinh tÕ mét sè n­íc trong khi vùc mµ chóng ta ®ang ph¶i nhËp siªu qu¸ lín. 2.3.2.4 Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam: Tr­íc hÕt ph¶i nãi r»ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ ch­a cao. §iÒu nay kh¼ng ®Þnh qua nh÷ng bÊt cËp: - Nhà x­ëng thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña ngµnh dÖt may cßn l¹c hËu ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu míi, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp. Ngay nh­ trong khu vùc, trang thiÕt bÞ cña ta so s¸nh víi Th¸i Lan, Indonesia vµ Philippin ®· cã kho¶ng c¸ch kh¸ lín. Ch­a kÓ c¸c doanh nghiÖp hÇu hÕt lµ s¶n xuÊt nhá, ch­a cã nhiÒu sù chñ ®éng vÒ tµi chÝnh, kh¶ n¨ng liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp ch­a cã nhiÒu. - PhÇn lín nguyªn phô liÖu ®Çu vµo ph¶i nhËp khÈu vµ chi phÝ vËn chuyÓn cao. Ph¶i kh¼ng ®Þnh lµ viÖc nhËp khÈu nguyªn phô liÖu cho ngµnh dÖt may gãp phÇn vµo t×nh h×nh nhËp siªu cña n­íc ta rÊt nhiÒu. Nguyªn nh©n chÝnh lµ c¸c doanh nghiÖp gia c«ng qu¸ nhiÒu vµ ph¶i nhËp khÈu nguyªn phô liÖu tõ n­íc ngoµi, trong khi ngµnh b«ng vµ dÖt cña chóng ta rÊt cã tiÒm n¨ng. H¬n thÕ n÷a, viÖc c¸c dÞch vô thiÕt yÕu cho ph©n phèi cao lµ nguyªn nh©n gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. - C¬ cÊu mÆt hµng ®¬n gi¶n, kiÓu c¸ch mÉu m·, bao b× ®¬n ®iÖu, ch­a ®¸p øng ®­îc sù thay ®æi nhu cÇu th­êng xuyªn cña thÞ tr­êng quèc tÕ. §iÒu nµy cã nguyªn nh©n tõ thiÕt kÕ, t¹o mÉu ch­a ph¸t triÓn, nªn c¸c doanh nghiÖp vÉn ho¹t ®éng kh«ng cã ®Þnh h­íng, chø ch­a thÓ cã sù chñ ®éng trong ho¹t ®éng nghiªn cøu nhu cÇu, t×m hiÓu thÞ tr­êng vµ cung cÊp ®­îc. §iÒu nµy cµng khã cho c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh x©y dùng th­¬ng hiÖu, t¨ng gi¸ trÞ gia t¨ng trong s¶n phÈm vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. - Tû träng s¶n phÈm gia c«ng hoÆc xuÊt khÈu qua khÈu trung gian cßn cao. Sau mét thêi gian kh¸ dµi lµm gia c«ng hoÆc xuÊt khÈu qua trung gian mµ c¸c doanh nghiÖp vÉn ch­a tiÕp cËn trùc tiÕp ®­îc víi nhiÒu kh¸ch hµng. Sè l­îng doanh nghiÖp xuÊt theo FOB cßn rÊt thÊp, theo t×nh to¸n cña nhiÒu doanh nghiÖp, xuÊt khÈu thao FOB kÐm hiÖu qu¶ do nguyªn phô liÖu cña ngµnh dÖt may trong n­íc kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu s¶n xuÊt. Mét h¹n chÕ kh¸c lµ vèn cña doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn Ýt, kh«ng ®ñ n¨ng lùc ®Ó lµm mét ®¬n hµng theo gi¸ FOB. §a sè c¸c doanh nghiÖp còng ch­a quen lµm nh÷ng ®¬n hµng nµy. - Lîi thÕ cña nh÷ng doanh nghiÖp nhá khi ph¶i c¹nh tranh trªn s©n ch¬i chung khi ViÖt Nam gia nhËp WTO lµ quy m« cña c«ng ty nhá, thiÕt bÞ m¸y mãc dÔ dµng thay ®æi ®Ó ®¸p øng tõng ®¬n hµng cô thÓ cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi víi sè l­îng nhá, nh­ng cã gi¸ trÞ cao. Doanh nghiÖp cÇn t×m ra nh÷ng khe hë thÞ tr­êng ®Ó c¹nh tranh ®­îc víi hµng dÖt may Trung Quèc. Ph¶i t×m ra thÕ m¹nh cña m×nh ®Ó c¹nh tranh, xem nh÷ng n­íc xuÊt khÈu yÕu vÒ mÆt hµng nµo, c¸c doanh nghiÖp nªn tranh thñ mÆt hµng ®ã ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - Nh÷ng nguyªn nh©n trªn dÉn tíi chÊt l­îng s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam cßn thÊp, gi¸ thµnh cao, ch­a chñ ®éng vÒ thÞ tr­êng, tÝnh c¹nh tranh s¶n phÈm kh«ng cao, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thÊp. ViÖc liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ lµ cÇn thiÕt vµ cÇn ®­îc ph¸t huy qua c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, sù t­ vÊn cña hiÖp héi vµ vÊn ®Ò sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp tr­íc xu thÕ cña toµn cÇu. 2.3.2.5 Nh÷ng bÊt lîi kh¸c: Tõ phÝa tho¶ thuËn toµn cÇu (MFA) vµ ViÖt Nam ra nhËp WTO Trong n¨m 2004, nh÷ng h¹ng môc cuèi cïng trong tho¶ thuËn toµn cÇu Multi-Fiber Arrangement (MFA) cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) Ên ®Þnh phÇn h¹n ng¹ch chia cho c¸c n­íc nghÌo chuyªn xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo c¸c n­íc ph¸t triÓn sÏ lÇn l­ît hÕt hiÖu lùc. Vµ tõ ngµy 1/1/2005 trë ®i, vÒ nguyªn t¾c, hÖ thèng h¹n ng¹ch nµy sÏ kh«ng cßn n÷a. NÕu nh­ sÏ cã nhiÒu n­íc ph¸t triÓn vui mõng v× ®iÒu nµy th× còng sÏ cã kh«ng Ýt n­íc kh¸c cã thÓ l©m vµo t×nh c¶nh khã kh¨n v× suy cho cïng chÕ ®é h¹n ng¹ch nµy ®· tõng lµ ch×a kho¸ gióp nÒn kinh tÕ cña hä cã thÓ sèng ®­îc trong nh÷ng n¨m qua. C¸c n­íc thµnh viªn cña WTO kh¸c bÞ tæn th­¬ng v× nay ®· lµ mét thµnh viªn WTO y nh­ Trung Quèc, n­íc ®­îc xem sÏ lµ mét c­êng quèc xuÊt khÈu ¸o quÇn may víi gi¸ cùc rÎ, nh­ng ch¾c ch¾n kh«ng thÓ c¹nh tranh ë kho¶n nµy víi TQ. Cßn ViÖt Nam th× bÞ thiÖt h¹i v× ch­a lµ n­íc thµnh viªn WTO khi chÕ ®é phi h¹n ng¹ch dÖt may víi mäi n­íc thµnh viªn WTO b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/2005. Lóc Êy, hµng dÖt may tõ ViÖt Nam nhËp khÈu EU sÏ bÞ ngËp trµn bëi hµng b¸n gi¸ rÎ bëi Trung Quèc, Campuchia, Bangladesh, Philippines…nh÷ng n­íc ®· lµ thµnh viªn WTO. VÊn ®Ò lµ ë chç, ai còng hiÓu lµ thµnh viªn cña WTO , kh«ng thÓ c¹nh tranh ®­îc víi hµng ho¸ Trung Quèc, nh­ng nã chÝnh lµ tiÕn tr×nh hoµ nhËp kinh tÕ mµ ViÖt Nam ph¶i tr¶i qua ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn ngµnh dÖt may. C¸i ®¸ng quan t©m lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thÝch øng víi t×nh h×nh nµy nh­ thÕ nµo?. Tuy ViÖt Nam ®­îc bá h¹n ngh¹ch dÖt may vµo thÞ tr­êng EU nh­ng l¹i ch­a ®­îc gia nhËp WTO, ®©y thùc sù lµ mét th¸ch thøc lín trong n¨m 2005. ViÖt Nam khã c¹nh tranh do thiÕu nguyªn phô liÖu, c«ng nghÖ ch­a ®¹t tr×nh ®é cao b»ng c¸c n­íc kh¸c nh­ Trung Quèc, Ên §é, Pakixtan, B¨ngladÐt; c¸c chi phÝ kh¸c liªn quan nh­ viÔn th«ng, vËn t¶i ®Òu cao h¬n c¸c n­íc trong khu vùc tuy gÇn ®©y c­íc phÝ mét sè lo¹i dÞch vô viÔn th«ng ®· ®­îc gi¶m bít. Tuy nhiªn chóng ta cã mét sè lîi thÕ c¹nh tranh nh­ c¸c nhµ m¸y tr¶i dµi däc ®­êng biÓn, tõ c¸c nhµ m¸y ra c¸c cöu khÈu rÊt gÇn - ®©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó gi¶m chi phÝ vËn t¶i, nguån lao ®éng dåi dào, khÐo lÐo, chi phÝ lao ®éng kh«ng cao l¾m. N¨m 2005 ViÖt Nam th× khã kh¨n sÏ cµng lín h¬n, ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ rÊt nhiÒu vÒ c«ng nghÖ vµ nguyªn phô liÖu. Víi tiÕn tr×nh vµ yªu cÇu chuyªn m«n ho¸ s¶n phÈm th× c¸c doanh nghiÖp nªn chän nh÷ng c«ng ®o¹n cã lîi thÕ c¹nh tranh vµ thu nhiÒu lîi nhuËn ®Ó lµm. VÊn ®Ò míi lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m ®­îc khe hë thÞ tr­êng vµ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång nhá nh­ng lîi nhuËn cao, cã nÐt ®Æc tr­ng nh»m c¹nh tranh víi hµng ho¸ gi¸ rÎ vµ phæ th«ng cña Trung Quèc. Mét ®iÒu n÷a lµ tõ nhiÒu n¨m nay DN ViÖt Nam phÇn lín lµm hµng vµ xuÊt khÈu gi¸n tiÕp, ch­a chó ý nhiÒu ®Õn kh¸ch hµng trùc tiÕp. Kh¸ch hµng gi¸n tiÕp th­êng cã yªu cÇu víi sè l­îng lín vµ liªn quan ®Õn quota. Khi quota b·i bá, kh¸ch hµng gi¸n tiÕp cã h­íng tËp trung vµo nhµ cung cÊp cã n¨ng lùc lín vµ th­êng kh«ng ­u tiªn cho nhµ cung cÊp nhá. V× vËy, c¸c DN nhá vµ võa nªn më réng ®èi t­îng xuÊt khÈu theo h­íng t×m kiÕm nh÷ng kh¸ch hµng trùc tiÕp. Muèn lµm ®­îc viÖc nµy, DN cÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng qu¶ng b¸ vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë nh÷ng thÞ tr­êng míi ®Ó t×m kiÕm kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. NÕu DN cã n¨ng lùc c¹nh tranh cao, nh­ng l¹i kh«ng chó ý ®Õn ho¹t ®éng qu¶ng b¸, th× hä sÏ khã cã c¬ héi cã thªm nh÷ng kh¸ch hµng míi. Vµ ®iÒu nµy cßn cÇn thiÕt h¬n ®èi víi DN ViÖt Nam, khi quota ®ang ®e do¹ ng¨n c¶n b­íc ph¸t triÓn cña DN. Kh¸ch hµng n­íc ngoµi sÏ dÔ bá qua DN ViÖt Nam ®Ó ®Õn víi nh÷ng nhµ cung cÊp kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi quota.Nh­ng nÕu DN ViÖt Nam t¹o ®­îc h×nh ¶nh ®èi víi hä th× cã thÓ thay ®æi suy nghÜ vÒ ®iÒu nµy.Tham gia vµo c¸c héi chî triÓn l·m quèc tÕ, DN ViÖt Nam cã thÓ tiÕp cËn ®­îc nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. ¶nh h­ëng cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü: Ngµy 13 th¸ng 7 n¨m 2000, HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt nam-Hoa Kú ®­îc ký kÕt vµ ngµy 10/12/2001 t¹i New York (Mü) ®¹i diÖn hai ChÝnh phñ ®· trao ®æi th­ phª chuÈn HiÖp ®Þnh vµ HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt nam – Hoa Kú chÝnh thøc cã hiÖu lùc. Më ra mét triÓn väng vÒ hîp t¸c kinh tÕ vµ c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕp cËn ®Êt n­íc víi d©n sè 270 triÖu d©n, lµ n­íc nhËp khÈu hµng ho¸ nhiÒu nhÊt trªn thÕ giíi. Tr¶i qua ba n¨m, rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®· t¹o dùng ®­îc ®èi t¸c lµm ¨n uy tÝn víi nhiÒu b¹n hµng t¹i Hoa Kú. ViÖc bá ngá thÞ tr­êng phi quota nh­ NhËt, Hàn Quèc, Canada, Trung §«ng... hay nh­ EU lµ thÞ tr­êng lín mµ doanh nghiÖp dÖt may kh«ng t©n dông hÕt ®­îc h¹n ng¹ch mµ qu¸ chó träng ®Õn thÞ tr­êng Mü giµu tiÒm n¨ng ®· t¹o lªn mét t×nh tr¹ng “mÊt bß míi lo lµm chuång” trong c¸c doanh nghiÖp dÖt may hiÖn nay. Theo nhiÒu doanh nghiÖp, khã kh¨n cña ngµnh may khi chuÈn bÞ vµo WTO lµ do c¸c doanh nghiÖp qu¸ tËp trung vµo thÞ tr­êng Mü. B»ng chøng lµ hiÖn thÞ tr­êng Mü chiÕm tíi 50% tØ träng nhËp khÈu cña hµng dÖt may trong n­íc, trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004 tØ lÖ nµy lµ 54%. E r»ng, nÕu thÞ tr­êng MÜ kh«ng cßn h¹n ng¹ch th× c¸c doanh nghiÖp sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m l¹i c¸c ®èi t¸c quen thuéc ( nªn nhí r»ng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt n¨m 2001 lµ trªn 30%, nay gi¶m ®i nhiÒu). MÊt thÞ tr­êng kh«ng ph¶i kh«ng lÊy l¹i ®­îc, nh­ng trong thêi gian tíi nã sÏ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho dÖt may ViÖt Nam cµng gÆp khã kh¨n h¬n. Ch­¬ng3 :C¸c biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU 3.1 §Þnh h­íng cña xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU trong thêi gian tíi B­íc vµo ®Çu thÕ kû 21,t×nh h×nh kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i thÕ giíi ®· cã nhiÒu thay ®æi thuËn lîi cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam .V× vËy Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt nam ®· tr×nh vµ ®­îc ChÝnh phñ phª duyÖt “ ChiÕn l­îc t¨ng tèc ph¸t triÓn nghµnh dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010” víi nh÷ng môc tiªu phï hîp víi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña nghµnh dÖt may ViÖt Nam trong thêi gian tíi . Tõ n¨m 2001-2005 dù kiÕn kim ngh¹ch xuÊt khÈu t¨ng trung b×nh mçi n¨m 13,3% ®Õn n¨m 2005 ®¹t 4,5-5 tû USD,riªng thÞ tr­êng EU ®¹t 1,2 tû ,sö dông lao ®éng t¨ng b×nh qu©n 12%/n¨m ®¹t tõ 3-3,5 triÖu ng­êi .§Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy cÇn cã sù cè g¾ng nç lùc vµ sù ®Çu t­ nhanh cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Tõ n¨m 2006-2010 chØ tiªu ®Æt ra cho toµn nghµnh lµ ®¹t kim ngh¹ch xuÊt khÈu tõ 7-8 tû USD víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 11% ,trong ®ã thÞ tr­êng EU ®¹t h¬n 2 tû USD .§Ó ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ trªn th× toµn nghµnh ph¶i n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng Nªn tiÕp tôc tËp trung ph¸t triÓn nh÷ng mÆt hµng mµ ta ®· cã lîi thÕ ë thÞ tr­êng EU nh­ cat4,5, 6, 7,8 ,14, 18, 21, 76 …trong ®ã cat21(jacket) ®øng ®Çu ,tiÕp theo lµ cat4(T-shØrt),cat6(quÇn ©u) cat7,8(¸o s¬ mi n÷ vµ nam) …do chóng thùc sù chinh phôc thÞ tr­êng EU ë chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ .Muèn ®¹t ®­îc môc tiªu nµy nghµnh dÖt may ViÖt Nam cÇn thiÕt kÕ mét ch­¬ng tr×nh t¨ng tèc ®Çu t­ trong 5n¨m mét .Song song víi c¸c ch­¬ng tr×nh nµy lµ mét lo¹t c¸c gi¶i ph¸p vÜ m« vµ vi m« cÇn ®­îc tÝnh ®Õn .ChÝnh phñ vµ Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh CÇn ®­a ra nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ hµnh lang ph¸p lý mang ®Æc c¸ch cho ngµnh dÖt may nh»m kÝch thÝch vµ thu hót c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc vµo ViÖt Nam .Cã nh­ vËy míi ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra. 3.2 – Gi¶i ph¸p tõ phÝa chÝnh phñ: 3.2.1. §µm ph¸n víi EU Duy tr× vµ ph¸t triÓn mét mèi quan hÖ ngo¹i giao- chÝnh trÞ- kinh tÕ tèt ®Ñp gi÷a hai nhµ n­íc TiÕp tôc thùc hiÖn quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc x¸c ®Þnh EU lµ mét ®èi t¸c quan träng trong qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ cña n­íc ta. Cô thÓ lµ mét thÞ tr­êng lín, cã ®¼ng cÊp nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm cã lîi thÕ so s¸nh cña ta nh­ dÖt may, thuû s¶n, giµy dÐp… vµ lµ n¬i cung cÊp c¸c c«ng nghÖ nguån hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt cña ta. Thêi gian võa qua, ViÖt Nam ®· tæ chøc thµnh c«ng héi nghÞ ASEM 5, qua ®ã ®· t¹o ra h×nh ¶nh ®Ñp cho c¸c n­íc Ch©u ¢u vÒ mét ®Êt n­íc th©n thiÖn, an toµn vµ ®Çy tiÒm n¨ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ. V× viÖc thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c ¸- ¢u sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn quan hÖ ViÖt Nam- EU. §Ó c¸c ho¹t ®éng trong ASEM thùc sù thiÕt thùc, ViÖt Nam nªn ®Ò xuÊt mét sè s¸ng kiÕn nh­: lËp c¸c diÔn ®µn trao ®æi vÒ c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ c¸c biÖn ph¸p xóc tiÕn trong c¸c ngµnh hµng c¸c bªn quan t©m, thµnh lËp c¸c nhãm céng t¸c nh»m t¨ng c­êng liªn kÕt doanh nghiÖp trong ASEM vÒ trao ®æi th«ng tin c¬ héi thÞ tr­êng gi÷a c¸c doanh nghiÖp… Vµ nh­ ®· nghiªn cøu, viÖc EU ®­a ra mét chiÕn l­îc quan hÖ míi víi Ch©u ¸ vµ x¸c ®Þnh ViÖt Nam- cöa ngâ cña §«ng Nam ¸- lµ ®iÓm tùa ®Ó EU x©m nhËp thÞ tr­êng Ch©u ¸ ®Çy tiÒm n¨ng ®· t¹o ra mét chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®Æc biÖt dµnh cho ViÖt Nam. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Nhµ n­íc vÒ c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ §Ó nhanh chãng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ViÖt Nam cÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn dÔ dµng t­¬ng thÝch víi quèc tÕ nh­ mét hÖ thèng ph¸p luËt ®Çy ®ñ, mét c¬ chÕ qu¶n l‎ý cëi më, n¨ng ®éng cña Nhµ n­íc, gi¶m dÇn tÝnh quan liªu. Chóng ta ®· biÕt hÖ thèng ph¸p luËt cña EU rÊt ®å sé, chÆt chÏ vµ phÇn lín thèng nhÊt víi c¸c qui ®Þnh cña WTO nªn ®Ó lµm ¨n víi ®èi t¸c EU, chóng ta cÇn t¹o nªn mét m«i tr­êng ph¸p lý t­¬ng ®èi æn ®Þnh, minh b¹ch, ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng, nghiªm minh cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc. Muèn vËy Nhµ n­íc cÇn chØ ®¹o c¸c Bé ngµnh h÷u quan tiÕp tôc rµ so¸t l¹i hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng cña ViÖt Nam nh»m lo¹i bá nh÷ng v¨n b¶n luËt hoÆc d­íi luËt ®· lçi thêi, bÊt cËp; söa ®æi l¹i luËt Th­¬ng m¹i vèn chØ ®iÒu chØnh th­¬ng m¹i hµng ho¸ mµ ch­a ®Ò cËp ®Õn th­¬ng m¹i dÞch vô vµ c¸c quan hÖ së h÷u trÝ tuÖ; x©y dùng LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸; nhanh chãng ®­a LuËt c¹nh tranh, LuËt chèng ®éc quyÒn vµo thùc thi nh»m t¹o ra sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc … Mét ®iÒu còng rÊt quan träng n÷a lµ cÇn t¹o mét mèi liªn hÖ hiÖu qu¶, kÞp thêi gi÷a chÝnh phñ vµ giíi doanh nghiÖp ®Ó sù hç trî, hîp t¸c ®­îc th«ng suèt. ViÖc t¹o nªn nh÷ng ®éng th¸i tÝch cùc còng lµ mét biÖn ph¸p kh¼ng ®Þnh sù s½n sµng cña ViÖt Nam trong qÝa tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 3.2.2. ChÝnh s¸ch tõ Bé, C¬ chÕ chÝnh phñ + T¹o ®iÒu kiÖn gi¶m chi phÝ ChØ ®¹o c¸c ngµnh h÷u quan nh­ : b­u chÝnh viÔn th«ng, vËn t¶i hµng kh«ng, tµu biÓn , ®iÖn n­íc v.v… t×m c¸ch gi¶m gi¸ nh÷ng dÞch vô ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp gi¶m gi¸ ®Çu vµo. Xem xÐt ®iÒu chØnh phÝ c«ng ®oµn hîp lý. Ngoµi ra, liªn Bé Th­¬ng m¹i – Bé tµi chÝnh – Bé C«ng nghiÖp sÏ tiÕp tôc c¶i thiÖn chÝnh s¸ch thuª, hç trî xóc tiÕn vµ ®µo t¹o ®iÒu kiÖn ®Çu t­ n©ng cÊp d©y chuyÒn c«ng nghÖ ®Ó c¸c doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Sù nç lùc tõ nhiÒu phÝa sÏ gi¶m thiÓu chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm b¾t nguån tõ viÖc gi¶m thiÓu c¸c kho¶n thuÕ vµ phÝ, gi¶m thiÓu chi phÝ trung gian vÒ quy tr×nh, thñ tôc liªn quan ®Õn c¸c kh©u nh­ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu, tæ chøc s¶n xuÊt, xuÊt khÈu; nç lùc gi¶m chi phÝ ®Çu vµo… Bªn c¹nh ®ã ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh kh¸c vµ uy tÝn s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. + TiÕp tôc triÓn khai, thùc hiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó t¨ng tèc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may theo quyÕt ®Þnh 55/CP ngµy 23/02/2001. §Çu t­ c¸c doanh nghiÖp, c¬ së míi nh»m t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt ngµnh dÖt may, tõng b­íc chuyÓn tõ h×nh thøc gia c«ng sang trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc tham gia ®Çu tõ s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu (®Æc biÖt nh÷ng h·ng, c«ng ty lín…) + Quy ho¹ch vµ ®Çu t­ x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp may, c¬ së vÖ tinh s¶n xuÊt nguyªn liÖu, phô liÖu, bao b× cho ngµnh dÖt may ®Ó tõng b­íc n©ng cao tû lÖ néi ®Þa ho¸ vµ lµ c¬ së ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mét ®Æc ®iÓm n÷a mµ doanh nghiÖp n­íc ta cÇn chó träng lµ gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, t¨ng tû lÖ néi ®Þa ho¸ cña s¶n phÈm ngµnh dÖt may ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho ngµnh. Trong thêi gian tíi, Nhµ n­íc ta sÏ ®­a b«ng vµo c¬ cÊu c©y trång ®Ó ®¶m b¶o cho ®Õn n¨m 2010 ph¶i cã 90.000 tÊn b«ng x¬, trong ®ã chñ ®éng 70% nguyªn liÖu vµ tiÕn tíi lµm chñ hoµn toµn nguyªn liÖu trong n­íc lµ môc tiªu cña ngµnh dÖt may. Thñ t­íng ChÝnh Phñ ®· ®ång ý ®Çu t­ 1.500 tû ®ång cho viÖc ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. §ång thêi c«ng ty b«ng ViÖt Nam ®ang tÝch cùc ®Çu t­ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. H×nh thøc ®Çu t­ trän gãi tõ ®Çu vµo ®Õn bao tiªu s¶n phÈm ®ang ®­îc thùc hiÖn ë mét sè vïng: §akLac, Ninh ThuËn, §ång Nai…Dù b¸o tíi n¨m 2010, diÖn tÝch trång b«ng trªn c¶ n­íc cã kh¶ n¨ng sÏ ®¹t 150.000 ha, n¨ng suÊt b«ng b×nh qu©n ®¹t 18 tÊn/ha cã thÓ ®¸p øng 70% nhu cÇu nguyªn liÖu cho dÖt may. N­íc ta ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt, ph¸t triÓn b«ng cho n¨ng suÊt cao, gièng b«ng sîi mµu, c¸c gièng b«ng lai ViÖt Nam 20, c118, VN 15…t­¬ng ®­¬ng b«ng nhËp khÈu. Ngoµi ra, Nhµ n­íc cßn ®Çu t­ c¸c côm c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm may mÆc phô liÖu cho ngµnh may víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 600 triÖu VND t­¬ng ®­¬ng 40 triÖu USD ®Ó s¶n xuÊt: m¸c ¸o, nót kim lo¹i, nót nhùa, chØ, c¸c lo¹i d©y thun…HiÖn nay, nhµ m¸y kÐo sîi polyester c«ng suÊt 30.000 tÊn/n¨m ®ang ho¹t ®éng tõ nay cho ®Õn n¨m 2005 ®Ó ®¸p øng sîi cho ngµnh dÖt may. + Cã chÝnh s¸ch hç trî vµ h­íng dÉn, gióp ®ì doanh nghiÖp dÖt may nhanh chãng x¸c lap vµ ®¨ng ký tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng quèc tÕ (ISO 9000, ISO 14000, SA 8000...), b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, b¶n quyÒn, ghi nh·n, m· sè, m· v¹ch theo quy chÕ vµ sím ®¨ng ký nh·n hiÖu, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp t¹i thÞ tr­êng quèc tÕ mµ tr­íc hÕt lµ thÞ tr­êng träng ®iÓm nh­ Mü, EU, NhËt B¶n, Canada. + Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i, hç trî ®Æc biÖt (l·i xuÊt vay ­u ®·i, thuÕ, thÞ tr­êng…) ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ nhanh chãng më réng ®Çu t­ nh»m t¨ng c­êng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh dÖt may. Cô thÓ lµ ®èi víi thuÕ VAT: Ho·n nép thuÕ VAT vËt t­ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu. Gi¶m thuÕ VAT ngµnh v¶i sîi xuèng cßn 5% + Thùc hiÖn tèt th«ng t­ sè 86/BTC ngµy 27/09/2002 vµ quy ®Þnh 0104/2003/Q§-BTM ngµy 24/02/2002 vÒ hç trî xuc tiÕn ngµnh hµng. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh hç trî c¸c DN tham gia c¸c héi chî, triÓn l·m chuyªn ngµnh, th«ng tin qu¶ng c¸o, giíi thiÖu s¶n phÈm t¹i c¸c thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c thÞ tr­êng lín. + VÒ l©u dµi, träng ®iÓm ®Çu t­ ngµnh nµy lµ dÖt vµ nhuém, n©ng cao chuyªn m«n ho¸ ngµnh may, ®Çu t­ c«ng nghÖ míi cho nh÷ng mÆt hµng cao cÊp, t¨ng c­êng ®Çu t­ hµng thêi trang víi nh÷ng th­¬ng hiÖu næi tiÕng ®Ó dÖt may tiÕp tôc lµ trô cét xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ. Cø t¨ng xuÊt khÈu 1 tØ USD sÏ t¹o ra viÖc lµm cho kho¶ng 50 v¹n lao ®éng. + KiÖn toµn hµnh lang ph¸p lý ®èi víi ho¹t ®éng c¸c héi ngµnh nghÒ : lµ c¸c tæ chøc cã t­ c¸ch ph¸p nh©n ®­îc thµnh lËp vµ gi¸m s¸t bëi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, ®­îc quyÒn tæ chøc bé m¸y vµ ho¹t ®éng ®óng víi nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ghi trong ®iÒu lÖ thµnh lËp 3.2. - Tõ phÝa hiÖp héi dÖt may: HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam ®­îc tæ chøc (21/10/1999) t¹i Hµ Néi víi sù tham gia cña 159 DN héi viªn s¸ng lËp. §¹i héi nhiÖm kú hai (14/11/2001) ®· cã 451 DNHV tham gia, t¨ng 2,8 lÇn. §Õn nay tæng sè DN dÖt may trªn toµn quèc cã 1031 DN DN nhµ n­íc : 231 22% DN t­ nh©n,CP, TNHH : 449 43,5% DN ®Çu t­ NN (FDI) : 351 34% Tæng sè DN héi viªn : 504 DN ViÖt Nam : 365 DN ®Çu t­ NN : 101 Héi viªn thiÕt kÕ TT : 38 §Ò më réng lÜnh vùc ho¹t ®éng, phôc vô vµ ®¸p øng nhu cÇu cña ngµnh vµ nhu cÇu riªng cña DN. ChÝnh phñ ®· cho phÐp HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam ®­îc thµnh lËp : Trung T©m Th«ng Tin T­ VÊn DÞch Vô (VITAS – CSC) nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña Doanh nghiÖp víi môc ®Ých phôc vô hiÖu qu¶. Sù ra ®êi cña HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam lµ tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong tiÕn tr×nh héi nhËp, nã g¾n liÒn víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña DN ngµnh. N©ng cao vai trß cña HiÖp héi Tr­íc t×nh h×nh héi nhËp hiÖn nay ®Çy c¬ héi vµ th¸ch thøc th× hiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp vÉn ®ang trong t×nh tr¹ng chê ®îi. ChÝnh v× vËy, Vitas ph¶i ®ãng vai trß quan träng trong viÖc h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp vÒ luËt ch¬i vµ ®èi phã víi rµo c¶n trong qu¸ tr×nh héi nhËp. §Ò ®¹t ®­îc môc tiªu xuÊt khÈu hµng dÖt may n¨m 2005 lµ 4,5 tû USD Vitas cÇn cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng nh­ sau: Thø nhÊt, liªn tôc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu ®Ò x©y dùng h×nh ¶nh tèt ®Ñp vÒ ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®èi víi c¸c ®èi t¸c t¹i EU th«ng qua c¸c cuéc triÓn l·m, héi chî xuÊt khÈu. Thø hai, tæ chøc tèt h¬n c¸c ho¹t ®éng th«ng tin, ®Çu t­, s¶n xuÊt, xuÊt nhËp khÈu liªn quan ®Õn ngµnh dÖt may th«ng qua Website vµ b¶n tin hµng th¸ng. Thø ba, t¨ng c­êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Trung t©m giao dÞch nguyªn phô liÖu ngµnh dÖt may vµ gia giµy t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Thø t­, tham gia chuÈn bÞ tèt ph­¬ng ¸n ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i dÖt may song ph­¬ng víi EU. Quan träng nhÊt lµ thêi ®iÓm ®Çu n¨m 2005 víi viÖc xo¸ bá h¹n ng¹ch cho c¸c thµnh viªn WTO. Thø n¨m, tham gia tÝch cùc víi c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ AFTÏ, ITCP, JAF, ASPAC vµ IADA, gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i quèc tÕ thuËn lîi cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. 3.3. - Tõ phÝa doanh nghiÖp: HiÖn nay, 80% DN dÖt may ViÖt Nam lµ DN võa vµ nhá. §Ó tån t¹i, kh«ng ph¶i ®îi ®Õn lóc nµy, c¸c DN míi b¾t ®Çu thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p dÓ tån t¹i. Thêi ®iÓm n¨m 2005 lµ thêi ®iÓm ®Ó ®¸nh gi¸ ®­îc nh÷ng g× mµ DN ®· lµm trong suèt thêi gian qua. ChiÕn l­îc c¹nh tranh nµy ®­îc thÓ hiÖn qua 4 ch­¬ng tr×nh gåm: gi¶m gi¸ - qu¶n lý – hiÖu qu¶ - t¨ng n¨ng suÊt, n©ng cao chÊt l­îng - ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn m«i tr­êng vµ lao ®éng, kinh doanh chñ ®éng (chñ ®éng trong mäi nguån lùc lao ®éng, tµi chÝnh, thÞ tr­êng, vËt t­…) vµ ch¨m sãc kh¸ch hµng – giao hµng – dÞch vô. Tuú thÕ m¹nh riªng, mçi doanh nghiÖp cÇn x©y dung mét chiÕn l­îc xuÊt khÈu phï hîp, trong ®ã, cÇn cô thÓ ho¸ kh¸ch hµng, mÆt hµng, ®¼ng cÊp…§Ó c¹nh tranh th¾ng lîi víi c¸c n­íc xuÊt khÈu trong khu vùc, ngµnh dÖt may ViÖt Nam cÇn h­íng tíi chiÕn l­îc n©ng cao ®¼ng cÊp, chÊt l­îng vµ t¨ng kh¶ n¨ng ®¸p øng nhanh. TËn dông thêi c¬ ®Ó gi¶m thiÓu nh÷ng bÊt lîi tõ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ, ngµy tõ b©y giê, toµn ngµnh c«ng nghiÖp cÇn ph¶i sím cã nh÷ng gi¶i ph¸p quyÕt liÖt nh­: H¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao nhËn thøc cña mäi thµnh viªn trong tõng DN, kh«ng chØ tõ ®èi ngò l·nh ®¹o, qu¶n lý mµ ngay c¶ ®éi ngò ng­êi lao ®éng vÒ ý nghÜa sèng cßn cña viÖc gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. G¾n l­¬ng t©m, tr¸ch nhiÖm vµ kh¬i dËy kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, ph¸t huy trÝ tuÖ cña tõng c¸ nh©n vµ tËp thÓ nh»m t×m c¸ch tèi thiÓu ho¸ chi phÝ s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ qu¶n lý DN,… §Èy m¹nh sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c C¸c chuyªn gia cho r»ng c¸c DN cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU vµ NhËt B¶n ®Ó duy tr× møc t¨ng tr­ëng vµ b¶o ®¶m viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng; ®ång thêi më réng xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng nh­ §«ng ¢u, SNG, ph¸t triÓn thªm thÞ tr­êng Trung §«ng, Ch©u Phi vµ ®Èy m¹nh tiªu thô néi ®Þa d­íi mäi h×nh thøc. §Çu tõ cho viÖc nghiªn cøu mÉu m·, mèt thêi trang quèc tÕ, n¾m b¾t kÞp thêi xu thÕ lín trong ngµnh thêi trang. Nhµ s¶n xuÊt ph¶i thÓ hiÖn ®­îc phong c¸ch riªng víi kh¸ch hµng, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, ph­¬ng thøc kinh doanh. §Èy m¹nh xóc tiÕn thÞ tr­êng nh­: khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp më v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh, cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm, trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tæ chøc héi trî triÓn l·m giíi thiÖu hµng ho¸, thêi trang. KhuyÕn khÝch vµ cã c¬ chÕ hç trî ®Ó c¸c DN chñ ®éng ra n­íc ngoµi t×m kiÕm thÞ tr­êng, x¸c lËp hÖ thèng kªnh ph©n phèi, tiªu thô s¶n phÈm t¹i c¸c thÞ tr­êng lín. §Æc biÖt ®èi víi thÞ tr­êng NhËt B¶n vµ EU, cÇn nghiªn cøu kü thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng vµ nhu cÇu thÞ tr­êng ®Ó t×m ph­¬ng c¸ch c¹nh tranh phï hîp víi c¸c s¶n phÈm cña Trung Quèc vµ c¸c n­íc kh¸c. X©y dùng nh·n hiÖu s¶n phÈm vµ th­¬ng hiÖu doanh nghiÖp cã ®¼ng cÊp, uy tÝn víi kh¸ch hµng nhËp khÈu. ¸p dông c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ ISO 9000/14000; SA 8000; OHSAS 18000 T¨ng c­êng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý s¶n xuÊt, thiÕt kÕ, kinh doanh, lao ®éng cã tay nghÒ cao cho dÖt may, cho c¸c trung t©m dÖt may vµ c¸c ®Þa ph­¬ng, kh¾c phôc t×nh tr¹nh tranh giµnh lao ®éng ë mét sè ®Þa ph­¬ng. Tõng thµnh viªn trong DN, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ ®éi ngò lao ®éng trùc tiÕp cÇn tù trau dåi, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é tay nghÒ. CÇn ®Èy m¹nh ®Çu t­ vµ thay thÕ mét sè lo¹i thiÕt bÞ, m¸y mãc s¶n xuÊt ®· qu¸ “l¹c hËu”, cho n¨ng suÊt thÊp vµ tiªu hao nhiÒu n¨ng l­îng. CÇn ph¶i ®Çu t­ x©y dùng nhµ x­ëng hiÖn ®¹i, ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ theo h­íng ph¶i tiÕp cËn víi c«ng nghÖ cao trong thiÕt kÕ mÉu, trong s¶n xuÊt nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh. Tuy nhiªn, träng ®iÒu kiÖn nhiÒu doanh nghiÖp ngµnh c«ng nghiÖp cßn thiÕu vèn, tiÒm lùc tµi chÝnh ch­a ®ñ m¹nh ®Ò ®Çu t­ ®ång bé c«ng nghÖ vµ thiÖt bÞ th× c¸c doanh nghiÖp nµy cÇn chñ ®éng trong viÖc liªn kÕt vµ hîp t¸c kinh doanh víi nhau. ViÖc ®Çu t­ cho m¸y mãc thiÕt bÞ hÇu nh­ míi chØ gãp phÇn c¶i tiÕn chÊt l­îng s¶n phÈm chø ch­a thùc sù gióp cho doanh nghiÖp ®æi míi vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Muèn t¹o ra s¶n phÈm míi ®ßi hái DN ph¶i tù t×m tßi, nghiªn cøu vµ s¸ng t¹o. §iÒu quan träng n÷a trong viÖc n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng trong néi t¹i DN, ®ã lµ ph¸t huy søc m¹nh liªn kÕt. Liªn kÕt chiÒu däc ®Ó ®¶m b¶o nguån ®Çu vµo- ®Çu ra. Liªn kÕt chiÒu ngang trong cïng mét s¶n phÈm – mÆt hµng. Vµ mçi doanh nghiÖp cÇn cã Ýt nhÊt mét s¶n phÈm ®Æc biÖt tr¸nh trïng lÆp gi÷a c¸c doanh nghiÖp lín. Ba gi¶i ph¸p trªn ®ang ®­îc ¸p dông t¹i Tp HCM nh­ mét vÝ dô ®iÓn h×nh cho sù liªn kÕt HiÖp héi dÖt may thªu ®an thµnh phè Hå ChÝ Minh cã kho¶ng 200 DN thµnh viªn, trong ®ã cã nhiÒu DN lín. HiÖp héi ®ang triÓn khai quyÕt liÖt c¸c ch­¬ng tr×nh nh­ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh (liªn kÕt víi MPDF, JETRO..), ch­¬ng tr×nh chuyÓn tõ gia c«ng s¶n xuÊt mua b¸n trùc tiÕp vµ ch­¬ng tr×nh n©ng dÖt may tõ ngµnh c«ng nghiÖp ®Ó s¶n xuÊt sang ngµnh th­¬ng m¹i dÞch vô. HiÖp héi phèi hîp víi nhiÒu tæ chøc kh¸c ®Ó xóc tiÕn thµnh lap 3 trung t©m: trung t©m ®µo t¹o nh©n lùc, trung t©m kinh doanh nguyªn phô liÖu dÖt may – da giµy, trung t©m xóc tiÕn – dÞch vô. HiÖp héi kú väng víi søc m¹nh liªn kÕt, c¸c DN dÖt may ViÖt Nam sÏ cïng nhau v­ît qua thö th¸ch lín lao nµy. 10 VÊn ®Ò doanh nghiÖp cÇn quan t©m ®Ó thµnh c«ng trong viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU X¸c ®Þnh thÞ tr­êng môc tiªu EU lµ thÞ tr­êng réng lín, tuy nhiªn EU l¹i ®­îc t¹o bëi 25 quèc gia cã nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n, ®Æc ®iÓm v¨n ho¸ x· héi vµ t«n gi¸o kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, doanh nghiÖp Ph¸p chñ yÕu quan t©m ®Õn gi¸ c¶ vµ hä thÝch g¾n m¸c lªn hµng ho¸ theo kiÓu Ph¸p. Doanh nghiÖp §øc kh«ng chÊp nhËn mua hµng qua catalo trong khi c¸c doanh nghiÖp Anh l¹i rÊt quan t©m ®Õn chÊt l­îng vµ rÊt sßng ph¼ng, lu«n tu©n theo nh÷ng luËt lÖ mét c¸ch chÝnh x¸c. MÆc dï vËy, thÞ tr­êng EU còng cã nh÷ng yªu cÇu vµ tËp qu¸n kh¸ thèng nhÊt nh­: ­a chuéng hµng cã nguån gèc tù nhiªn, lµnh m¹nh. Do vËy, tuú theo ®Æc ®iÓm tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, mçi doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh thÞ tr­êng môc tiªu cña m×nh lµ thÞ tr­êng ®¹i chóng cã thu nhËp thÊp hay thÞ tr­êng giíi tiªu thô cã thu nhËp trung b×nh, trung b×nh cao hoÆc cao cÊp. §èi víi thÞ tr­êng ®¹i chóng th× gi¸ c¶ s¶n phÈm lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho sù thµnh c«ng cña chiÕn l­îc tiÕp thÞ. Cßn ®èi víi thÞ tr­êng cã thu nhËp trung b×nh vµ trung b×nh cao trë lªn th× yÕu tè quyÕt ®Þnh l¹i lµ nh·n hiÖu s¶n phÈm, ®¼ng cÊp chÊt l­îng, vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng nhanh. Kinh doanh FOB HÇu hÕt c¸c c«ng ty s¶n xuÊt vµ c«ng ty b¸n lÎ EU ®Òu mua hµng theo ph­¬ng thøc mua ®øt b¸n ®o¹n. Do vËy, c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam muèn b¸n th¼ng cho thÞ tr­êng nµy cÇn cã ®éi ngò chuyªn gia b¸n hµng am hiÓu kü thuËt, n¾m b¾t ®­îc nguån cung øng, thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, ®¶m b¶o ®­îc uy tÝn trong s¶n xuÊt vµ giao hµng. §iÒu nµy ®¶m b¶o v÷ng ch¾c h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp trong c¸c hîp ®ång lµm ¨n tiÕp theo. Kh¶ n¨ng thiÕt kÕ T¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ hiÕu, xu thÕ thêi trang ®Ó tõ ®ã thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt ®­îc nhiÒu mÉu chµo hµng phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c C«ng ty b¸n lÎ Ch©u ¢u ®Òu cã xu thÕ muèn ®Æt hµng th¼ng cho c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi víi mÉu m· do chÝnh nhµ s¶n xuÊt s¸ng t¹o nªn theo xu thÕ thêi trang t¹i n­íc tiªu dïng. Kinh nghiÖm trong thêi gian võa qua cho thÊy, nhiÒu nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng s¸ng t¹o mÉu m· phï hîp thÞ hiÕu ®· nhËn ®­îc hîp ®ång th¼ng tõ c¸c C«ng ty nhËp khÈu EU theo ph­¬ng thøc kinh doanh FOB X­ëng s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ Chuyªn m«n ho¸ d©y chuyÒn s¶n xuÊt theo mÆt hµng ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. C¸c c«ng ty EU cã ®¼ng cÊp chØ ®Æt hµng t¹i c¸c x­ëng s¶n xuÊt ®­îc tæ chøc chuyªn m«n ho¸, cã thiÕt bÞ chuyªn dïng phï hîp, cã n¨ng lùc s¶n xuÊt t­¬ng ®èi lín, cã chÊt l­îng s¶n phÈm æn ®Þnh, giao hµng ®óng tiÕn ®é vµ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhanh. Tuú ®iÒu kiÖn, mét c«ng ty cã thÓ tæ chøc nhiÒu x­ëng víi mçi x­ëng ®­îc chuyªn m«n ho¸ mét mÆt hµng kh¸c nhau nh­: s¬mi nam, quÇn kaki, quÇn ©u, vest nam, vest n÷… Tin häc ho¸ qu¶n lý ¸p dông c¸c phÇn mÒm qu¶n lý vµ th«ng tin d÷ liÖu trong s¶n xuÊt kinh doanh nh»m t¨ng c­êng hiÖu n¨ng qu¶n lý, ®ång thêi cã thÓ cung cÊp th­êng xuyªn vµ kÞp thêi c¸c sè liÖu cÇn thiÕt theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng EU cã yªu cÇu cao vÒ th«ng tin liªn l¹c hµng ngµy kÓ tõ lóc chµo hµng, nhËn ®¬n hµng cho ®Õn khi tæ chøc s¶n xuÊt vµ giao hµng. Mäi th«ng tin cÇn ®­îc th«ng suèt vµ kÞp thêi th«ng qua c¸c c«ng cô ®iÖn tö nh­ email, website, B2B. MÉu s¶n xuÊt vµ thiÕt kÕ kü thuËt cã liªn quan ®­îc chØnh söa vµ truyÒn t¶i kÞp thêi b»ng email. C¸c d÷ liÖu vµo kiÓm tra chÊt l­îng ®Õn lóc ®­a vµo s¶n xuÊt vµ hoµn tÊt cÇn hÖ thèng ho¸, l­u tr÷ chøng tõ, d÷ liÖu vµ th«ng tin hµng ngµy. ViÖc th«ng tin vµ l­i d÷ liÖu nµy cßn phôc vô cho c¶ H¶i quan t¹i n¬i nhËp khÈu ®Ó kiÓm tra xuÊt xø l« hµng khi cÇn Qu¶n lý chÊt l­îng vµ tr¸ch nhiÖm x· héi Tæ chøc viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh tu©n thñ theo yªu cÇu cña c¸c tiªu chuÈn qu¶n lý vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, b¶o vÖ m«i tr­êng, an toµn vÖ sinh, vµ tr¸ch nhiÖm x· héi. NÕu cã c¸c chøng nhËn quèc tÕ ISO 9000, ISO 14000, SA 8000 (hoÆc WRAP), vµ OHSAS 18000 th× tèt. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò quan träng vÉn lµ tu©n thñ hµng ngµy trong thùc tiÔn. §©y lµ yªu cÇu mµ tÊt c¶ c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu lín cña Hoa Kú quan t©m vµ tæ chøc ®¸nh gi¸ ®Çu tiªn (®Æc biÖt lµ tiªu chuÈn SA 8000 hoÆc WRAP) tr­íc khi quyÕt ®Þnh tiÕn ®Õn ®µm ph¸n vÒ gi¸ c¶ hoÆc quy c¸ch s¶n phÈm… Chuyªn viªn b¸n hµng §µo t¹o vµ sö dông chuyªn viªn b¸n hµng cã tr×nh ®é tiÕng Anh tèt, cã kh¶ n¨ng chµo hµng FOB, hiÓu biÕt vÒ phong c¸ch kinh doanh cña thÞ tr­êng EU, hiÓu ®èi t¸c vµ cã kh¶ n¨ng sö lý nhanh trong c¸c vÊn ®Ò kinh doanh ph¸t sinh. CÇn gi÷ liªn l¹c th­êng xuyªn víi kh¸ch hµng, th«ng b¸o tiÕn tr×nh thùc hiÖn ®¬n hµng vµ ®¶m b¶o c¸c tiÕn tr×nh ®· tho¶ thuËn. CÈn thËn trong ®iÒu kiÖn thanh to¸n Hîp ®ång mua b¸n cña ViÖt Nam h­íng tíi theo ®iÒu kiÖn giao hµng FOB, nh­ng ®iÒu kiÖn nµy th× rñi ro cho ng­êi b¸n lµ cao. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thËn träng trong viÖc thanh to¸n, cè g¾ng ®µm ph¸n thanh to¸n b»ng (L/C), chØ ¸p dông ph­¬ng ph¸p chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn (TTR) ®èi víi c¸c kh¸ch hµng cã mèi kinh doanh æn ®Þnh. Hîp t¸c víi bªn thø ba Chóng ta lµm c¸ch nµo ®Ó cã thÓ xuÊt khÈu nhiÒu nhÊt trong ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm, b¹n hµng vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ?. Cã lÏ ph­¬ng thøc nhanh nhÊt lµ hîp t¸c s¶n xuÊt víi bªn thø ba. C¸c nhµ s¶n xuÊt nh­ Trung Quèc, Hång K«ng, §µi Loan, Hµn Quèc, NhËt B¶n, Singapore…®· cã nhiÒu n¨m kinh nghiÖm víi thÞ tr­êng EU lµ ®èi t¸c tèt cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. ViÖc hîp t¸c cã thÓ cã nhiÒu ph­¬ng thøc, trong ®ã cã ph­¬ng thøc OPA (Outward Processing Arrangement) tuy cßn kh¸ míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nh­ng cÇn ®­îc nghiªn cøu. §©y lµ ph­¬ng thùc hîp t¸c s¶n xuÊt hµng may mÆc víi nhµ s¶n xuÊt ngoµi ViÖt Nam, trong ®ã cã mét phÇn c«ng ®o¹n ®­îc s¶n xuÊt bªn ngoµi mµ s¶n phÈm vÉn ®­îc h¶i quan Hoa Kú chÊp nhËn cã xuÊt xø ViÖt Nam. Víi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt nµy, mét doanh nghiÖp cã quy m« võa ph¶i cã thÓ xuÊt mét sè l­îng lín trong mét thêi gian ng¾n mµ vÉn ®óng quy chÕ xuÊt xø cña Mü. T­ vÊn ph¸p luËt Doanh nghiÖp cÇn cã chuyªn gia hoÆc t­ vÊn ph¸p luËt n¾m v÷ng luËt lÖ vµ quy chÕ cña c¸c n­íc thµnh viªn EU, n¬i s¶n phÈm ®­îc nhËp vµo vµ tiªu thô nh­: thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, thuÕ, xuÊt xø hµng ho¸, b¶o hé nh·n hiÖu vµ së h÷u trÝ tuÖ, b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng, chèng ph¸ gi¸…nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp tr¸nh c¸c vi ph¹m do thiÕu hiÓu biÕt cã thÓ vi ph¹m, g©y thiÖt h¹i rÊt lín. KÕt luËn ChiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu lµ mét chiÕn l­îc ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta t¹o ®µ cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®uæi kÞp thêi ®¹i.ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng mòi nhän lµ mét b­íc ®i tiªnphong nh»m khai th¸c triÑt ®Ó c¸c lîi thÕ cña ®Êt n­íc,®ång thêi h­íng ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi,®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung.§iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ph¸t triÓn néi t¹icña ®Êt n­íc,võa cã thÓ nhËn ®­îc sù ñng hé cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu«n khæ kh«ng ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c nghµnh kinh tÕ c¸c n­íc nµy. Theo xu thÕ ph¸t triÓn chung cña dÖt may toµn cÇu,®Çu t­ vµo nghµnh dÖt may ®· vµ ®ang tiÕp tôc chuyÓ dÞch sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong giai®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu .Do vËy víi nh÷ng lîi thÕ vÒ lùc l­îng lao ®éng ®«ng ®¶o cÇn cï chÞu khã,gi¸ c«ng nh©n ë møc thÊp,ngµnh dÖt may l¹i cã truyÒn thèng tõ l©u ®êi nªn trong nh÷ng n¨m tíi ViÖt Nam cã nhiÒu c¬ héi ®Ó trë thµnh mét trung t©m xuÊt khÈu dÖt may lín cña thÕ giíi.§ã lµ tiÒm n¨ng ®­îc dù ®o¸n cho doanh nghiÖp dÖt may. Tuy nhiªn trong thêi kú míi víi bèi c¶nh,t×nh h×nh c¹nh tranh cã nhiÒu bÊt lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ,sù næi lªn cña c¸c c­êng quèc dÖt may vµ kh«ng bÞ rµng buéc bëi hµng rµo thuÕ quan th× c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ngµy cµng khã kh¨n.ViÖc liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp ,tËn dông hiÖu qu¶ lîi thÕ c¹nh tranh kh¼ng ®Þnh th­¬ng hiÖu nhê sù kh¸c biÖt trong s¶n phÈm vµ cã chiÕn l­îc maketing phï hîp víi tõng thÞ tr­êng biÖn ph¸p mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn h­íng tíi.ViÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nh÷ng biÖn ph¸p ®ã,nghµnh dÖt may ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. Tµi liÖu tham kh¶o 1.B¸o c¸o héi th¶o sè 14,15,16 cña VITAS 2.B¸o ®Çu t­,b¸o doanh nghiÖp 3.Gi¸o tr×nh”Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng” -Gs.Ts Bïi Xu©n L­u-§¹i häc Ngo¹i Th­¬ng 4.Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam ,T¹p chÝ Th­¬ng M¹i ,T¹p chÝ Ngo¹i Th­¬ng 5.T¹p chÝ kinh tÕ Ch©u ¸ -Th¸i B×nh D­¬ng 6.C¸c Website htttp://www.mot.gov.ViÖt Nam Nam htttp://www.vneconomy.com.vn