Một số giải pháp thúc đẩy hoạt động tiêu thụ sản phẩm ở các doanh nghiệp công nghiệp qui mô vừa và nhỏ

hÕt tiÒn nî cña kh¸ch nÕu hÖ thèng ng©n hµng ch­a ®¹t tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, nguy c¬ gi¶m lîi nhuËn nÕu trong thêi gianthu tiÒn cña kh¸ch hµng,tû lÖ chuyÓn ®æi tiÒn thay ®æi (tû gi¸ thay ®æi)… V× vËy, cÇn thiÕt doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc tèt c¸c®iÒu kiÖn ®¶m b¶o ph­¬ng thøc thanh to¸n ®Ó ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm cã hiªô qu¶. 4. Ph©n tÝch ho¹t ®éng tiªu thô vµ kÕt qu¶ cña nã: C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn th«ng qua c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®ã lµ khèi l­îng s¶n phÈm tiªu thô b»ng th­íc ®o hiÖn vËt vµ th­íc ®o gi¸ trÞ. B»ng viÖc ph©n tÝch theo c¸c bé phËn cÊu thµnh chØ tiªu tæng hîp®Ó ph©n tÝch sù thay ®æi kh«ng nh÷ng vÒ l­îng tuyÖt ®èi mµ c¶ vÒ c¬ cÊu tõng bé phËn gi÷a thùc tÕ víi kÕ ho¹ch, ®ång thêi kÕt hîp nghiªn cøu sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo thêi gian. Theo ph­¬ng thøc tiªu thô, cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau: + XÝ nghiÖp tù tiªu thô, cung cÊp trùc tiÕp cho ng­êi tiªu dïng. + Th«ng qua liªn doanh, liªn kÕt, c¸c ®¹i lý b¸n hµng. + Giao cho th­¬ng nghiÖp Nhµ n­íc. + B¸n cho th­¬ng nghiÖp t­ nh©n. Mçi doanh nghiÖp ®Òu t×m ra c¸ch tiªu thô hîp lý nhÊt, ®¶m b¶o tu håi vèn nhanh vµ cã nhiÒu lîi nhuËn. Ph©n tÝch l­îng b¸n- chi phÝ –lîi nhuËn kinh doanh. *Dùa theo ph­¬ng tr×nh Doanh sè b¸n = chi phÝ kh¶ biÕn + chi phÝ bÊt biÕn + lîi nhuËn Chi phÝ bÊt biÕn + lîi nhuËn L­îng s¶n phÈm b¸n = Gi¸ b¸n ®¬n vÞ SP – Chi phÝ kh¶ biÕn ®¬n vÞ SP *Dùa theo l·i gép trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm: Chi phÝ bÊt biÕn + lîi nhuËn L­îng s¶n phÈm b¸n = L·i gép b×nh qu©n ®¬n vÞ s¶n phÈm *Sè d­ an toµn: Sè d­ an toµn = Doanh sè thùc tÕ hoÆc dù kiÕn - Doanh sè hoµ vèn Sè d­ an toµn ( tuyÖt ®èi ) HÖ sè d­ an toµn = Doanh sè kinh doanh thùc tÕ ( hoÆc dù kiÕn ) Sè d­ an toµn cña doanh nghiÖp thÊp, nÕu doanh sè kinh doanh gi¶m, sÏ nhanh chãng ch¹m ®Õn ®iÓm hµo vèn vµ dÔ bÞ lç. §©y lµ th«ng tin b¸o hiÖu cho qu¶n lý doanh nghiÖp t×m biÖn ph¸p gi¶m c¸c chi bÊt biÕn hoÆc t¨ng doanh sè kinh doanh. III. Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm. 1.Nhãm c¸c nh©n tè kh¸ch quan: 1.1.C¸c nh©n tè thuéc m«i tr­êng vÜ m«: - C¸c nh©n tè kinh tÕ: Gåm thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi, tèc ®é t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, l·i suÊt ng©n hµng… Nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sè l­îng, chÊt l­îng, chñng lo¹ivµ c¬ cÊu nhu cÇu thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i dùa trªn ®Æc thï lÜnh vùc kinh doanh cña m×nh ®Ó lùa chän c¸c nh©n tè cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. VÝ dô: nÕu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp lµ lo¹i cao cÊp th× ph¶i quan t©m ®Õn thÞ tr­êng môc tiªu mµ ë ®ã kh¸ch hµng lµ nh÷ng ng­êi cã møc ®é thu nhËp cao hoÆc kh¸ cao; ®ång thêi theo dâi c¸c dù b¸o vÒ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, l¹m ph¸t ®Ó cã sù ®Þnh h×nh vÒ t­¬ng lai ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp khi thu nhËp t¨ng, gi¶m. - C¸c nh©n tè chÝnh trÞ, ph¸p luËt: Nh©n tè nµy thÓ hiÖn t¸c ®éng cña nhµ n­íc ®Õn m«i tr­êng kinh doanh, ho¹t ®éng cña c«ng ty cã thÓ bÞ ¶nh h­ëng vµ rµng buéc bëi ph¸p luËt, cã thÓ ®¹c t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi… C¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ, ngo¹i giao cã quan hÖ ®Õn quan hÖ ngo¹i th­¬ng, chÝnh s¸ch më cöa, hµnh vi kinh doanh cña mét sè nghµnh,… - C¸c nh©n tè vÒ kü thuËt c«ng nghÖ: C¸c nh©n tè nµy cã vai trß ngµy cµng quan träng, quyÕt ®Þnh. Nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh ®Õn 2 yÕu tè t¹o nªn kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô trªn thÞ tr­êng ®ã lµ: chÊt l­îng vµ gi¸ b¸n. Nã gióp doanh nghiÖp thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch vµ cã thÓ nhanh chãng ®­a ra nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm. - C¸c nh©n tè v¨n ho¸ x· héi: Phong tôc tËp qu¸n, lèi sèng, tr×nh ®é d©n trÝ, t«n gi¸o, tÝn ng­ìng,… cã ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn c¬ cÊu nhu cÇu thÞ tr­êng. Ch¼ng h¹n kÕt cÊu d©n c­ vµ tr×nh ®é d©n trÝ cã ¶nh h­ëng tr­íc hÕt ®Õn tr×nh ®é thÈm mü, thÞ hiÕu,… Do vËy, ®Ó n©ng cao ho¹t ®«ng hiÖu qu¶ tiªu thô s¶n phÈm, doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu kü l­ìng nhãm nµy ®Ó cã ®èi s¸ch phï hîp, viÖc thay ®æi c¸c yÕu tè trong nhãm lµ rÊt khã kh¨n vµ ®ßi hái ph¶i cã thêi gian. 1.2. C¸c nh©n tè thuéc m«i tr­êng nghµnh vi m«: - Kh¸ch hµng- søc m¹nh cña ng­êi mua: phô thuéc vµo 2 yÕu tè c¬ b¶n: møc ®é nh¹y c¶m cña hä ®èi víi gi¸, vµ viÖc mÆc c¶ nî cña hä. ®ång thêi nhu cÇu cña kh¸ch hµng quyÕt ®Þnh qui m« vµ c¬ cÊu nhu cÇu thÞ tr­êng cña doanh nghiÖp. Do vËy, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm th× doanh nghiÖp ph¶i duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng cò vµ l«i cuèn, t¹o niÒm tin víi kh¸ch hµng míi vÒ. VÒ khÝa c¹nh ®¹o ®øc trong quan hÖ mua–b¸n lµ doanh nghiÖp ph¶i gi÷ ®­îc ch÷ “TÝn ” víi kh¸ch hµng cña m×nh. - C¸c ®èi thñ c¹nh tranh: c¸c ®èi thñ c¹nh tranh bao gåm c¸c doanh nghiÖp ®ang cã mÆt trong nghµnh vµ c¸c ®èi thñ tiÒm Èn cã kh¶ n¨ng tham gia vµo nghµnh trong t­¬ng lai. §èi thñ c¹nh tranh lu«n lµ mèi quan t©m lo l½ng hµng ®Çu cña doanh nghiÖp, nhÊt lµ ®èi thñ c¹nh tranh cã qui m« lín vµ søc m¹nh thÞ tr­êng. V× thÕ doanh nghiÖp ph¶i hiÓu biÕt vÒ ®èi thñ cña m×nh. Quan ®iÓm marketing xem xÐt c¹nh tranh trªn 4 møc ®é: + C¹nh tranh mong muèn tøc lµ cïng víi mét l­îng thu nhËp, ng­êi ta cã thÓ dïng vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau. C¬ cÊu chi tiªu ®ã cã thÓ ph¶n ¸nh mét xu h­íng tiªu dïng vµ do ®ã t¹o ra c¬ héi hay ®e do¹ ho¹t ®éng marketing cña doanh nghiÖp. + C¹nh tranh gi÷a c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau ®Ó cïng tho¶ m·n mét mong muèn. + C¹nh tranh trong cïng mét lo¹i s¶n phÈm. + C¹nh tranh gi÷a c¸c nh·n hiÖu. Trong 4 lo¹i møc ®é trªn, møc ®é gay g¾t sÏ t¨ng dÇn tõ 1 ®Õn 4. HiÓu biÕt vÒ ®èi thñ cßn ph¶i hiÓu c¶ ®iÓm manh, ®iÓm yÕu, nh÷ng thµnh c«ng vµ nh÷ng thÊt b¹i cña ®èi thñ… ®Ó tõ ®ã cã chiÕn l­îc thÝch øng. NÕu doanh nghiÖp muèn tÊn c«ng ®èi thñ c¹nh tranh th× c¸c kiÓu chiÕn l­îc tiªu biÓu nh­: ChiÕn l­îc tiÕn c«ng trùc diÖn, chiÕn l­îc tÊn c«ng m¹n s­ên, chiÕn l­îc tÊn c«ng ®­êng vßng, tÊn c«ng bao v©y, du kÝch…tuú vµo tõng tr­êng hîp cô thÓ. NÕu doanh nghiÖp muèn tr¸nh sù tr¶ ®òa, ®èi ®Çu cã tÝnh c¹nh tranh cña ®èi thñ: ChiÕn l­îc theo s¸t, chiÕn l­îc th­o sau cã kho¶ng c¸ch, chiÕn l­îc theo sau cã chän läc. HoÆc nÕu doanh nghiÖp chØ cã vai trß lÊp chç trèng thÞ tr­êng th× nã ph¶i thùc hiÖn chiÕn l­îc cña c¸c h·ng nÐp gãc. Nh­ vËy, hiÓu ®èi thñ vµ hiÓu chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp m×nh lµ nh÷ng yÕu tè gióp doanh nghiÖp ®­a ra nh÷ng s¸ch l­îc ®óng ®¾n cho tiªu thô s¶n phÈm. - Søc m¹nh cña ng­êi cung øng: Nhµ qu¶n lý lu«n ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin chÝnh x¸c vÒ t×nh tr¹ng, sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ c¶,… hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai cña c¸c yÕu tè nguån lùc cho s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô. ThËm chÝ ph¶i quan t©m tíi th¸i ®é cña c¸c nhµ cung cÊp ®èi víi doanh nghiÖp m×nh vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Nguån lùc khan hiÕm, gi¸ c¶ t¨ng cã thÓ lµm xÊu ®i c¬ héi thÞ tr­êng cho viÖc kinh doanh hµng ho¸ vµ dÞch vô nhÊt ®Þnh, tåi tÖ h¬n cã thÓ buéc doanh nghiÖp ph¶i ngõng s¶n xuÊt. Søc Ðp cña c¸c nhµ cung øng sÏ gia t¨ng trong nh÷ng tr­êng hîp sau: + Mét sè c«ng ty ®éc quyÒn cung cÊp + Kh«ng cã s¶n phÈm thay thÕ + Nguån cung øng trë nªn khã kh¨n + Nhµ cung cÊp ®¶m b¶o yÕu tè ®Çu vµo quan träng nhÊt cho doanh nghiÖp. - Ngoµi ra, trong m«i tr­êng nghµnh cßn cã nh©n tè kh¸c nh­ sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng m«i giíi, ho¹t ®éng t­ vÊn kinh doanh; søc Ðp cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ còng ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm. 2.C¸c nh©n tè bªn trong: - §Æc tÝnh cña s¶n phÈm: + Chuyªn m«n ho¸: Cã thÓ ph¸t triÓn theo 3 h­íng ®Ó t¹o lîi thÕ c¹nh tranh: ChiÕn l­îc chi phèi b»ng chi phÝ. §Æc tr­ng cña nã lµ chi phÝ c¸ biÖt trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm thÊp do t¨ng khèi l­îng s¶n xuÊt vµ do c¸c ­u thÕ cña chuyªn m«n ho¸ ®­a l¹i. ChiÕn l­îc kh¸c biÖt ho¸: Nh»m theo h­íng t¹o vµ cung cÊp mét lo¹i s¶n phÈm ®éc ®¸o cho thÞ tr­êng. ChiÕn l­îc thu nhá hay héi tô th«ng qua viÖc tËp trung vµo mét ph©n ®o¹n ®Æc biÖt cña thÞ tr­êng. + §a d¹ng ho¸: Nh»m ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng ngµy cµng biÕn ®éng nhanh chãng theo h­íng ®a d¹ng h¬n, phong phó h¬n. + Liªn kÕt s¶n phÈm Ngoµi ra, ®Ó cã hiÖu qu¶ trong tiªu thô s¶n phÈm th× doanh nghiÖp ph¶i biÕt hµng ho¸ cña m×nh thuéc lo¹i nµo, bëi v× lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau sÏ t¸c ®éng theo xu h­íng kh¸c nhau tíi tiªu dïng vµ cuèi cïng lµ tíi tiªu thô s¶n phÈm. Theo thêi h¹n sö dông vµ h×nh th¸i tån t¹i: hµng ho¸ lauu bÒn, hµng ho¸ sö dông ng¾n h¹n, dÞch vô b¸n d­íi d¹ng ho¹t ®éng Ých lîi hay sù tho¶ m·n… Theo thãi quen mua cã: hµng ho¸ sö dông th­êng ngµy, hµng ho¸ mua ngÉu høng, mua khÈn cÊp, mua cã lùa chän hay hµng ho¸ cho c¸c nhu cÇu ®Æc thï, nhu cÇu thô ®éng. - V¨n ho¸ cña doanh nghiÖp: v¨n ho¸ cña tæ chøc kinh doanh ®­îc hiÓu lµ tËp hîp c¸c gi¸ trÞ, th¸i ®é, tËp qu¸n, qui ®Þnh…®Æc thï cho mét doanh nghiÖp, lµ yÕu tè liªn quan ®Õn yÕu tè con ng­êi trong c¸c kh©u lËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn cã th«ng suèt nhÊt hay kh«ng, cã g©y c¶n trë g× cho ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm hay kh«ng? - C«ng t¸c tæ chøc tiªu thô: nÕu kh«ng phèi hîp ¨n ý, nhÞp nhµngth× sÏ ¶nh h­ëng kh«ng chØ ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô mµ cßn tíi toµn bé qu¸ tr×nh kinh doanh. CÇn tr¸nh t×nh tr¹ng tæ chøc c©y tiªu thô cång kÒnh, r¾c rèi, khã kiÓm so¸t th«ng tin vµ chi phÝ trung gian qu¸ cao sÏ trùc tiÕp lµm mÊt hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm vµ doanh thu cña C«ng ty. - Nguån lùc cña doanh nghiÖp: nguån lùc cã dÔ bÞ coppy hay kh«ng, cã thÓ mang l¹i lîi thÕ c¹nh tranh trong bao l©u? lîi Ých do nguån lùc t¹o ra ®­îc ph©n bè thÕ nµo? Nguån lùc liÖu cã thÓ thay thÕ b»ng nguån lùc kh¸c ®­îc kh«ng? Nguån lùc cã thùc sù tèt h¬n nguån lùc t­¬ng tù cña ®èi thñ c¹nh tranh hay kh«ng? C¸c c©u hái ®­îc ®Æt tra trªn ®©y vÒ nguån lùc cã ¶nh h­ëng lín tíi ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm, bëi nã t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh. Nguån lùc cã thÓ lµ vËt chÊt nh­ vÞ trÝ, ®Þa thÕ, vµ còng cã thÓ lµ nguån lùc v« h×nh nh­ danh tiÕng hoÆc bÝ quyÕt c«ng nghÖ, ®Òu lµm cho kÕt qu¶ tiªu thô cña doanh nghiÖp thay ®æi. Nã cã thÓ tèt lªn hay xÊu ®i. PhÇn II Mét sè nhËn xÐt vÒ thùc tr¹ng tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp qui m« võa vµ nhá Mét nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× hai yÕu tè s¶n xuÊt vµ tiªu thô lu«n cã mèi quan hÖ biÖn chøng. Cã tiªu thô ®­îc míi thu ®­îc lîi nhuËn ®Ó më réng t¸i s¶n xuÊt vµ ng­îc l¹i cã s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm th× míi cã tiªu thô ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña con ng­êi vµ n©ng cao møc sèng cña ng­êi lao ®éng. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay-®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. M«i tr­êng c¹nh tranh kh¸ gay g¾t ®Æc biÖt sau khi cã luËt doanh nghiÖp ra ®êi vµ sù gia nhËp c¸c tæ chøc khu vùc vµ thÕ giíi nh­ ASEAN, trong t­¬ng lai WTO…trong cuéc c¹nh tranh ®ã cã nhiÒu doanh nghiÖp trô v÷ng còng kh«ng Ýt doanh nghiÖp thua lç, gi¶i thÓ vµ ph¸ s¶n. §èi víi c¸c DN võa vµ nhá th× ®iÒu nay l¹i cµng khã kh¨n. Do ®ã, viÖc t×m hiÓu vÒ thùc tr¹ng hiÖn nay ë c¸c DN võa vµ nhá lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó tõ ®ã n¾m ®­îc t×nh h×nh thùc tÕ vµ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc. I.Vµi nÐt vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn nay. N­íc ta hiÖn nay, DN võa vµ nhá ®ang ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, huy ®éng nguån vèn trong n­íc, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. DN võa vµ nhá chiÕm tØ lÖ ¸p ®¶o trong tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. Theo tiªu chÝ ph©n lo¹i hiÖn nay lµ dùa vµo tæng gi¸ trÞ vèn th× DN võa vµ nhá chiÕm tØ lÖ 87% trong tæng sè c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp; chiÕm kho¶ng 99% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n; chiÕm 97,38% trong tæng sè c¸c hîp t¸c x·; chiÕm 94,72% trong tæng sè c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n; chiÕm 42,37% tæng c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ 65,88% trong sè c¸c DNNN. Nh­ vËy, cã thÓ nãi r»ng hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®· ®¨ng ký lµ DN võa vµ nhá. HiÖn nay, sù ph¸t triÓn DN võa vµ nhá cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cña c¸c doanh nghiÖp nµy trong t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. §Æc biÖt lµ thµnh c«ng cña nÒn kinh tÕ ITALYA, chñ yÕu lµ sù ®ãng gãp cña c¸c DN võa vµ nhá. §ã lµ sù ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia thÕ giíi, sù ®¸nh gi¸ nµy cã mét ý nghÜa hÕt søc to lín ®èi víi vai trß cña c¸c DN võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ ITALYA- mét nÒn kinh tÕ thuéc nh÷ng n­íc cã c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi. HiÖn nay, ITALYA cã h¬n 700.000 DN võa vµ nhá t¹o ra 6,5 triÖu viÖc lµm, chiÕm 36% tæng sè lùc l­îng lao ®éng c¶ n­íc vµ 59% lùc l­îng lao ®éng c«ng nghiÖp. II. Thùc tr¹ng tiªu thô s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá hiÖn nay Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ n­íc ta cã b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ mÆc dï trong n­íc vµ quèc tÕ cã nhiÒu biÕn ®éng nh­ sù sôp ®æ cña Liªn X« ®· lµm cho thÞ tr­êng xuÊt khÈu bÞ thu hÑp vµ gÇn ®©y lµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ, tµi chÝnh tiÒn tÖ ë §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo b­íc ph¸t triÓn míi cña nÒn kinh tÕ, gãp phÇn quyÕt ®Þnh vµo tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chung cho toµn dé nÒn kinh tÕ quèc d©n. S¶n xuÊt liªn tôc t¨ng tr­ëng ë møc cao, b×nh qu©n ngµnh n¨m 1996 – 2000 t¨ng 13,5% n¨m. Nh÷ng s¶n phÈm quan träng chiÕm tû träng lín trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, so víi n¨m 1995 n¨m 2000 c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt t¨ng cao: DÇu th« khai th¸c gÊp 2,2 lÇn t¨ng 16,4% n¨m, thÐp c¸n t¨ng gÊp 3,6 lÇn, ®éng c¬ §iªzen gÊp 3,6 lÇn t¨ng 28,0% n¨m, xi m¨ng gÊp 2,3 lÇn t¨ng 18,2% n¨m, giÇy da gÊp 2,0 lÇn t¨ng 14,3% n¨m, giÇy v¶i gÊp 1,8 lÇn t¨ng 12,5% n¨m, quÇn ¸o may s½n t¨ng 1,0 lÇn t¨ng 14,2% n¨m. Do kh«ng ngõng t¨ng lªn trong s¶n xuÊt, c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp gãp phÇn c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao vµ ®a d¹ng cña toµn x· héi, t¨ng khèi l­îng vµ chñng lo¹i s¶n phÈm xuÊt khÈu, ®· cã mét sè mÆt hµng c¹nh tranh víi hµng ngo¹i nhËp, cã nhiÒu s¶n phÈm míi cã chÊt l­îng cao ®­îc cÊp chøng chØ ISO bæ sung vµ thay thÕ hµng ngo¹i nhËp nh­: «t«, xe m¸y, tñ l¹nh, m¸y giÆt, m¸y v¨n phßng, m¹ch in ®iÖn tö, thiÕt bÞ truyÒn th«ng, nh÷ng s¶n phÈm ngµnh tin häc…. MhiÒu s¶n phÈm xuÊt khÈu cã chÊt l­îng gi¸ trÞ lín nh­: DÇu th«, thuû h¶i s¶n chÕ biÕn, giÇy dÐp, quÇn ¸o may s½n. T¨ng tr­ëng liªn tôc ë møc cao cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp gãp phÇn t¸c ®éng ®Õn dÞch chuyÓn c¬ cÊu chung cña nÒn kinh tÕ, c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho s¶n xuÊt ®­îc t¨ng c­êng, nhiÒu c«ng nghÖ míi ®­îc ¸p dông mang l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cao cho c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn còng cã mét sè doanh nghiÖp ch­a ®æi míi c«ng nghÖ, vÉn sö dông nh÷ng thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu tõ nh÷ng n¨m 1960, c«ng suÊt sö dông thÊp vèn ®Çu t­ trong c¸c doanh nghiÖp t¨ng nhanh, tuy nhiªn chØ cã c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp lín lµ ®¶m b¶o ®­îc møc cèn cÇn thiÕt. HÇu hÐt c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp võa vµ nhá møc vèn cßn qu¸ thÊp, kh«ng ®ñ tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn nhanh. Cã thÓ nãi s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®¹t hiÖu qu¶ cao c¶ vÒ mÆt kinh tÕ vµ x· héi, gãp phÇn thóc ®Èy l­u th«ng, th«ng suèt hµng ho¸ tõ thµnh thÞ ®Õn n«ng th«n, tõ miÒn xu«i ®Õn miÒn ng­îc, ®¶m b¶o quy luËt c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ tr­êng lµ ë ®©u cã cung th× ë ®ã cã cÇu. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ ë c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Trong c¸c doanh nghiÖp ®· dÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng nhËp khÈu s¶n phÈm c«ng nghiÖp tõ n­íc ngoµi, c¸c s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, mét sè s¶n phÈm cã thÓ ®¸nh b¹i hµng ngo¹i trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ t¹o ®­îc uy tÝn víi kh¸ch hµng. §­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ 9/1990, xÝ nghiÖp liªn doanh Sµi Gßn Vewong lµ ®¬n vÞ ®­îc h×nh thµnh trªn liªn doanh gi÷a c«ng ty l­¬ng thùc TP.HCM vµ tËp ®oµn VEWONG (§µi Loan) s¶n phÈm ®Çu tiªn tung ra thÞ tr­êng lµ m× ¨n liÒn cao cÊp mang nh·n hiÖu A-ONE. Lóc ®Çu do s¶n phÈm ch­a ®­îc ng­êi tiªu dïng biÕt ®Õn, chi phÝ cao…..nªn s¶n l­îng tiªu thô thÊp. C«ng ty cho nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ biÕt r»ng muèn chinh phôc ®­îc kh¸ch hµng th× s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ph¶i cã chÊt l­îng cao, gi¸ c¶ hîp lý, nhËn thøc ®­îc ®iÒu nµy c«ng ty ®· thùc hiÖn mét sè nh÷ng thay ®æi vÒ chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh lµ qu¶ng c¸o tiÕp thÞ ®Ó A-ONE ®­îc ng­êi tiªu dïng biÕt ®Õn, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Víi nh÷ng thay ®æi ®ã c«ng ty ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng lín, s¶n phÈm ®­îc ng­êi tiªu dïng biÕt ®Õn víi chÊt l­îng cao, gi¸ c¶ hîp lý vµ ®­îc b×nh chän lµ hµng ViÖt Nam chÊt l­îng cao n¨m 2000. Cïng víi sù t¨ng lªn cña thu nhËp, nhu cÇu may mÆc cã xu h­íng t¨ng nhanh, ®©y lµ c¬ héi lín cho c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty may mÆc trong n­íc cã nhiÒu doanh nghiÖp ®· n¾m b¾t ®­îc c¬ héi nµy vµ tæ chøc kinh doanh cã hiÖu qu¶ trong ®ã cã c«ng ty may Ph­íc Thµnh, c«ng ty ®· tung ra thÞ tr­êng s¶n phÈm víi chÊt l­îng ngo¹i nhËp, gi¸ néi vµ ®· nhanh chãng chiÕm lÜnh ®­îc vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, s¶n phÈm cña c«ng ty ®­îc tiªu thô m¹nh t¹i §µ N½ng, CÇn Th¬ vµ c¸c t×nh thµnh trong c¶ n­íc. Nhê ®ã mµ ®êi sèng cña nh©n viªn ®­îc c¶i thiÖn, møc thu nhËp b×nh qu©n 1000000®/ng­êi/th¸ng. C«ng ty Thiªn Long thµnh lËp n¨m 1981 ®· tr¶i qua nh÷ng th¨ng trÇm cña nÒn kinh tÕ cña thËp kû 80, h¬n ai hÕt c«ng ty hiÓu r»ng ®Ó tån t¹i vµ phÊt triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng thÓ dùa vµo ai kh¸c mµ ph¶i b»ng chÝnh nç lùc cña toµn thÓ c«ng nh©n viªn trong c«ng ty. HiÖn nay, c«ng ty ®ang cñng cè vµ ph¸t triÓn chÊt l­îng s¶n phÈm, uy tÝn cña m×nh, c«ng ty ®· tung ra thÞ tr­êng 12 lo¹i s¶n phÈm bót bi vµ bót mùc viÕt c¸c lo¹i nh­: Bót d¹, bót kim, d¹ ®æi mµu, d¹ quang, mùc viÕt…..vµ ®· chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng víi m¹ng l­íi ph©n phèi réng kh¾p.(Thêi b¸o th­¬ng m¹i sè 4/1998) Nh×n chung trong nh÷ng n¨m ®æi míi ho¹t ®éng tiªu thô cña c¸c doanh nghiÖp ë trong n­íc ®· cã nhiÒu thay ®æi tÝch cùc. Tõ chç mäi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Òu ®­îc tiªu thô theo h×nh thøc cÊp ph¸t theo chØ tiªu cña nhµ n­íc, ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp ®­îc trao theo h×nh thøc cÊp ph¸t theo chØ tiªu cña nhµ n­íc, ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp ®­îc trao quyÒn tù chñ trong mäi ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp ®· tù chñ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, ®­a hµng ho¸ ®Õn tËn n¬i tiªu dïng, t¹o ®­îc hÖ thèng ph©n phèi th«ng suèt ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña ng­êi d©n, dÇn thay thÕ hµng ngo¹i h¹n chÕ nhËp khÈu. Tuy nhiªn trong thêi gian tíi, ®Ó v÷ng b­íc trong héi nhËp vµ gi÷ v÷ng ®­îc thÞ tr­êng trong n­íc c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®Æc biÖt chó träng tíi viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, c¶i tiÕn mÉu m·, kiÓu d¸ng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®æi míi c«ng nghÖ. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi nç lùc trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng trong n­íc mµ cßn v­¬n tíi nh÷ng thÞ tr­êng lín nh­ EU, B¾c Mü….vµ kÕt qu¶ lµ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu kiªn tôc gia t¨ng víi tèc ®é gia t¨ng xuÊt khÈu 26% n¨m ( thêi kú 1991-1995) n¨m 1996 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 18,4 tû USD chiÕm 46,4% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n¨m 5 tõ n¨m 1991 ®Õn 1995 ( 39,24 tû) . Tuy nhiªn ®Õn cuèi n¨m 1997, ®Çu n¨m 1998 do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë khu vùc, kim ng¹ch xuÊt khÈu cã xu h­íng gi¶m do thÞ tr­êng ë mét sè n­íc chÞu ¶nh h­ëng bÞ thu hÑp. Qui m« bu«n b¸n cña ViÖt Nam – EU qua 10 n¨m (1990-1999 ) theo ®¸nh gi¸ t¨ng 12,1 lÇn, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 31,8%. Theo sè liÖu cña EU, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hai chiÒu n¨m 1999 gi÷a ViÖt Nam vµ EU lµ 4,446 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu lµ 3,25 tû USD, nhËp khÈu lµ 1,12 tû USD. KÓ tõ n¨m 1990 ®Õn nay danh môc mÆt hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam sang EU cã sù t¨ng, ngoµi nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng nh­: thuû s¶n, n«ng s¶n ( cµ fª, chÌ, gia vÞ ) ®· cã c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn nh­: DÖt may, dµy dÐp, c¸c s¶n phÈm b»ng da thuéc, ®å gç, ®å ch¬i trÎ em, ®å sø mü nghÖ vµ gÇn ®©y ®· xuÊt hiÖn nh÷ng mÆt hµng nh­: §iÖn tö, ®iÖn m¸y. EU ®· vµ sÏ lu«n lu«n lµ thÞ tr­êng quan träng ®èi víi ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam. ChØ tÝnh th¸ng 9 ®Çu n¨m 2000, tæng kim ng¹ch xuÊt, nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU ®· ®¹t trªn 3 tû USD ( xuÊt khÈu ®¹t 2,1 tû USD, nhËp khÈu ®¹t 0,93 tû USD vµ ViÖt Nam tiÕp tôc xuÊt siªu, 90% hµng nhËp khÈu cña ViÖt Nam th× EU lµ s¾t, thÐp, ph©n bãn vµ s¶n phÈm dÇu má ). §Ó hiÓu râ t×nh h×nh xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chóng ta xem xÐt mét sè doanh nghiÖp cô thÓ: C«ng ty xuÊt nhËp khÈu §ång Nai ( DONIMEX) víi hai mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh lµ cao su vµ cµ phª. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y mçi n¨m c«ng ty xuÊt khÈu kho¶ng 10.000 tÊn cao su chñ yÕu sang thÞ tr­êng Trung Quèc. Tõ cuèi n¨m1996 ®Õn nay viÖc xuÊt khÈu cao su gÆp nhiÒu khã kh¨n do phÝa Trung Quèc mua víi gi¸ thÊp h¬n so víi gi¸ tæng c«ng ty Cao su ViÖt Nam b¸n cho c¸c doanh nghiÖp. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do thÞ tr­êng xuÊt khÈu cao su ë ta h¹n chÕ dÉn tíi viÖc bÞ Ðp gi¸ mµ vÉn ph¶i chÞu, ®©y lµ tr­¬ng hîp phæ biÕn cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong thêi gian qua, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn sù h¹n chÕ vÒ thÞ tr­êng, søc m¹nh cña s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. C«ng ty xuÊt khÈu T©n Ch©u trùc thuéc tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam, tuy míi thµnh lËp n¨m 1992 nh­ng ®· nhanh chãng ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt trong s¶n xuÊt kinh doanh. Kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tõ 368.000USD n¨m1992 lªn 8,1 triÖu USD n¨m 1998, N¨m 1999 c«ng ty ®¹t doanh thu trªn 25 tû ®ång trong ®ã s¶n xuÊt hµng FOB lµ 3,2 tû ®ång. §Ó ®¹t ®­îc thµnh tÝch nµy lµ do c«ng ty cã nguån hµng t­¬ng ®èi æn ®Þnh, tr×nh ®é tay nghÒ c«ng nh©n cao, ®¶m b¶o cho chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu. Trong nh÷ng n¨m qua s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp n­íc ta ®· phÇn nµo ®¸p øng ®­îc thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ dÇn ®­îc më réng nhÊt lµ sau hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü ®­îc kÝ kÕt . Khi ViÖt Nam gia nhËp AFTA th× sÏ t¹o ra thÞ tr­êng míi cho c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i kh¾c phôc nhiÒu h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh th©m nhËp thÞ tr­êng míi ®¶m b¶o ®­îc th¾ng lîi, c¬ b¶n nhÊt lµ ph¶i ®­îc ®¶m b¶o vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ chñng lo¹i cña s¶n phÈm xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu kü thÞ tr­êng vÒ ph¸p luËt ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng vi ph¹m ph¸p luËt mµ kh«ng biÕt. III. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng tiªu thô ë c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp qui m« võa vµ nhá. Qua 15 n¨m ®æi míi , nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy cµng ph¸t triÓn vµ héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®¨ ®ãng gãp rÊt nhiÒu vµo sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ gãp phÇn lµm æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n, tõng b­íc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®ång thêi cßn cã nhiÒu nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc trong giai ®o¹n tíi. 1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc. C¸c s¶n phÈm do c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá s¶n xuÊt ®· phÇn nµo ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng trong n­ícvµ dÇn dÇn thay thÕ hµng nhËp khÈu, c¸c doanh nghiÖp chó träng ph¸t triÓn nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹. S¶n ph¶m cña nhiÒu doanh nghiÖp ®· ®­îc b×nh chän lµ hµng ViÖt Nam chÊt l­îng cao nh­ s¶n phÈm giÇy dÐp Bitis, r­îu vang Th¨ng Long, bót bi, mùc viÕt Thiªn Long... NhiÒu doanh nghiÖp ®­îc cÊp ch­íng chØ ISO 9000. ë mét sè lÜnh vùc hµng ViÖt Nam chiÕm ­u thÕ h¬n h¼n so víi hµng ngo¹i nhËp nh­ chÕ biÕn ®å hép, b¸nh kÑo, n­íc gi¶i kh¸t... Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt h¹ tÇng ®­îc n©ng cao gióp cho m¹ng l­íi l­u th«ng hµng hãa ®­îc më réng vµ th«ng suèt tíi tõng ngâ ng¸ch cña thÞ tr­êng nh÷ng vïng n«ng th«n, vïng s©u, vïng sa, ngµy cµng trµn ngËp hµng hãa phôc vô tèt nhu cÇu mua s¾m cña ng­êi d©n, gãp phÇn lµm kingh tÕ ph¸t triÓn, n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ, ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho ng­êi d©n. Víi thÞ tr­êng trong n­íc, cã thÓ nãi ®©y lµ n¬i tiªu thô ®¹i ®a sè c¸c s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may, ng¸nh sø, thñy tinh, thuèc l¸, t¹p phÈm, nhùa, chÕ biÕn thùc phÈm, chÕ biÕn gç, chÊt tÈy röa. §©y lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· ®­îc sù giao l­u lu©n chuyÓn trong n­íc, cã dung l­îng tiªu thô trong n­íc lín. Tuy nhiªn nh÷ng mÆt hµng nµy nhiÒu khi bÞ hµng ngo¹i theo nhiÒu h­íng nhËp vµo c¹nh tranh gay g¾t ®Æc biÖt lµ s¶n phÈm dÖt, hµng d©n dông, thuèc l¸, song do biÕt lùa chon chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh daonh ®óng ®¾n, tiªu thô phï hîp, céng víi c¸c yÕu tè vÒ chÊt l­îng, gi¸ c¶... mµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng quy m« võa vµ nhá vÉn ®ang ®øng v÷ng vµ cã triÓn väng ®i lªn, ®iÓn h×ng lµ c¸c doanh nghiÖp lµm giÊy, thùc phÈm... VÝ dô, nhµ m¸y giÊy Hoµng V¨n Thô ®· phèi hîp liªn doanh víi c¸c doanh nghiÖp trong tæng c«ng ty giÊy ViÖt Nam nghiªn cøu thµnh c«ng vµ ®­a vµo s¶n xuÊt mÆt hµng giÊy Kraft lµm v¸ch ngoµi cña carton lµn sãng. So s¸nh víi nÆt hµng cïng lo¹i cña c¸c nhµ m¸y giÊy trong n­íc, giÊy cña Hoµng V¨t Thô lµ tèt nhÊt nã cã ®é bÒn vµ ®é chÆt cao h¬n h¼n, ®é chèng Èm tèt, sö dông cho c¶ bao b× thñy h¶i s¶n ®«ng l¹nh, chÝnh v× vËy sau khi ®­a vµo s¶n xuÊt ®¹i chµ, nhµ m¸y ®· cã nhiÒu kh¸ch hµng æn ®Þnh tõ mäi miÒn cña ®Êt n­íc tõ Hµ Néi, H¶i Phßng, TPHCM, ngoµi ra nhµ m¸y cßn s¶n xuÊt ®­îc 500 tÊn giÊy chÊt l­îng cao thay thÕ ®­îc mét sè giÊy bao b× tr­íc ®©y nhËp ngo¹i ®ã lµ giÊy gãi thuèc s¸t trïng. Thµnh c«ng trong viÖc lùa chän s¶n phÈm, kÏ hë cña thÞ tr­êng nµy, cïng víi c¸c mÆt hµng truyÒn thèng l©u ®êi nh­ giÊy gãi kiÖn diªm... §· t¹o c¬ së cho nhµ m¸y cã quy m« võa vµ nhá Hoµng V¨n Thô ®øng v÷ng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy trong n¨m võa qua ®ã lµ sù c¹nh tranh m¹nh mÏ cña c¸c c«ng ty b¸nh kÑo trong vµ ngoµi n­íc b»ng c¸c h×nh thøc nh­ lµ ®Çu t­ vµo viÖc n©ng cao c«ng nghÖ s¶n xuÊt nh»m ®­a ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, in bao b× víi nhiÒu kiÓu d¸ng vµ mÉu m· ®Ñp, sö dông c¸c h×nh thøc khuyÕn m¹i, gi¸ c¶ hîp lý vÝ dô nh­ c«ng ty H¶i Hµ ®· gi¶m gi¸ tõ 28000® ®Õn 10000® / 1gãi, b¸nh cña c«ng ty Kinh §« ... tÊt c¶ ®Òu phï hîp víi tói tiÒn cña ng­êi tiªu dïng cã thÓ thÊy b¸nh kÑo trong n­íc ®· ®Çn chiÕm ®­îc thÞ tr­êng tr­íc c¸c lo¹i b¸nh kÑo cñaTrung Quèc mÊy n¨m gÇn ®©y tiªu thô rÊt chËmmÆc dï gi¸ rÏ h¬n hµng ViÖt Nam tõ 5000 – 1000® ®iÒu nµy thÓ hiÖn quÈn l­îng tiªu thô cña c¸c doanh nghiÖp qua hai mïa trung thu võa qua n¨m 2000 vµ n¨m2001. ThÞ tr­êng ngoµi n­íc, n¨m 2001 më ®Çu thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX, thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 vµ chiÕn luîc 10 n¨m ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, x©y dùng nÒn t¶ng kinh tÕ ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp, n¨m 2001 còng lµ n¨m thùc hiÖn chiÕn l­îc xuÊt nhËp khÈu ®· ®­îc chÝnh phñ phª duyÖt n¨m 2000 víi chñ tr­¬ng ®ã tÝnh ®Õn cuèi th¸ng 8 n¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc ­íc tÝnh ®¹t1, 45 tû USD t¨ng 12% cïng kú n¨m 2000trong ®ã xuÊt khÈu hµng tiªu dïng t¨ng 13% cßn xuÊt khÈu dÞch vô t¨ng 15,2%. Cô thÓ hµng thñy h¶i s¶n ­íc tÝnh ®¹t 360 tr USD t¨ng 5,5% g¹o xuÊt kÈu hai th¸ng ®Çu n¨m ®¹t 439tr tÊn trÞ gi¸ 73 triÖu t¨ng 16% vÒ l­îng, cao su quý mét ­íc tÝnh xuÊt khÈu70000 tÊn ®¹t 49tr USD t¨ng 15%, mÆt hµng l¹c nh©n nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2001 xuÊt khÈu ®· khëi s¾c do kh«i phôc vµ më réng thÞ tr­êng ë vung miÒn ®«ng Liªn bang nga. Dù b¸o nÕu xóc tiÕn th­¬ng m¹i tèt vµ gi¶i quyÕt tèt nh÷ng khã kh¨n trong kh©u thanh to¸n víi Nga mÆt hµng nµy cã kh¶ n¨ng tang tr­ëng m¹nh. Mét sè mÆt hµng chñ chèt cã tèc ®é tang kim ng¹ch xuÊt hÈu thÊp h¬n møc t¨ng chung nh­ng cao h¬n cïng kú n¨m 2000 gåm cã h¹t ®iÒu, chÌ, hµng ®iÖn tö, vµ linh kiÖn m¸y, hµng thñ c«ng mü nghÖ . Tõ nh÷ng sè liÖu kÓ trªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng do nhËn thøc ®óng t×nh h×nh c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt quy m« võa vµ nhá ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ næi bËt, ®Æc biÖt kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh may vµ da giµy ®· ®ãng gãp kh«ng nhá vµo vao viÖc n©ng cao tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m cña n­íc ta. 2. Nh÷ng tån t¹i vµ nguyªn nh©n. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ngcña nhiÒu doanh nghiÖp còng kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng vµ m¾c ph¶i nh÷ng sai lÇm nghiªm träng dÉn ®Õn nh÷ng khã kh¨n trong c¹nh tranh 2.1. Nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp trªn trÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi thÊp chØ cã mét sè doanh nghiÖp c¹nh tranh ®­îc víi hµng ngo¹i nhËp cßn l¹i hÇu hÕt c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp ch­a ®ñ søc c¹nh tranh víi hµng ngo¹i nhËp nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá s¶n xuÊt ra do kh«ng sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kü thuËt cao, chñ yÕu cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng b×nh d©n ë ®Þa ph­¬ng, tiªu thô ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c kh«ng ®¸ng kÓ. C¸c s¶n phÈm c¹nh tranh víi hµng n­íc ngoµi kh¸ hiÕm chñ yÕu tËp chung vµo ngµnh may, giÇy dÐp, gia c«ng, xuÊt khÈu gèm, sø, mü nghÖ. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp võa vµ nhá vµ ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh rÊt thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­¬ng c«ng nghÖ, nguyªn vËt liÖu, tiªu thô s¶n phÈm, xu h­íng ph¸t triÓn ngµnh khoa häc kü thuËt vµ mÆt hµng do thiÕu hÖ thèng cung cÊp chuyªn m«n. Mét kÕt qu¶ ®iªu tra cho thÊy mét tØnh 90% doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng biÕt vÒ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, kh«ng n¾m ®­îc nh÷ng thay ®æi, ®æi míi vÒ c«ng nghÖ trong vµ ngoµi n­íc ngay trong lÜnh vùc m×nh ho¹t ®éng. Quan hÖ qua l¹i vÒ mÆt cung cÊp th«ng tin cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph¸t triÓn gi÷a c¸c doanh nghiÖp quy m« lín cã tiÒn n¨ng nghiªn cøu ph¸t triÓn n¨m b¾t thÞ tr­êng c¬ héi ®Çu t­ ... víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp võa vµ nhá ch­a cã nÒ nÕp, thiÕu g¾n bã vµ nhiÒu khi thiÕu b×nh ®¼ng,ch­a trªn c¬ sá g¾n bã lîi Ých víi nhau vµ nÆg vÒ “gióp ®ì”, “ nhê v¶”, “lÖ thuéc”. Lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp th­êng lµ c¸c lao ®éng cã tay nghÒ kÐm tr×nh ®é qu¶n lý thÊp, n¨ng suÊt ch­a cao. Ngo¹i trõ c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quèc doanh vµ trung ­¬ng cßn l¹i c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp võa vµ nhá ë ®Þa ph­¬ng ng­êi lao ®éng ch­a ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n. RÊt Ýt c¸c lao ®éng ®­îc qua c¸c tr­êng d¹y nghÒ chuyªn ngµnh mµ chñ yÕu lµ võa häc, võa lµm ngay t¹i c¬ së s¶n xuÊt. NhiÒu doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá hoµn toµn thô ®éng trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ ®Þnh h­íng kh¸ch hµng. HiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp vÉn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm víi gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp trong khi nhu cÇu thÞ tr­êng thÕ giíi ®· cã sù chuyÓn ®æi. Tõ ®ã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng thÊp, l¹i chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c nhµ s¶n xuÊt, tËp ®oµn quèc tÕ hïng m¹nh. VÞ thÕ c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ trªn thÕ giíi ch­a ®­îc kh¼ng ®Þnh phÇn nhiÒu c¸c doanh ph¶i dùa vµo ®èi t¸c n­íc ngoµi vÒ biÓu tr­ng, thiÕt kÕ s¶n phÈm, quy tr×nh c«ng nghÖ, tiÕp thÞ vµ ph©n phèi s¶n phÈm. Cã thÓ nãi th¸ch thøc lín nhÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong lóc nµy lµ: lµm sao t¹o ®­îc biÓu tr­ng, nh·n hiÖu rªng cho s¶n phÈm cña m×nh, giao dÞch trùc tiÕp víi kh¸ch hµng vµ kiÓm so¸t ®­îc kªnh ph©n phèi. Ch¼ng h¹n nh­ kÑo dõa BÕn Tre – së dÜ th¾ng ®­îc vô kiÖn vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, t×m l¹i vµ më réng ®­îc thÞ tr­êng cña m×nh ë Trung Quèc, Ma Cao, Hång C«ng, chÝnh lµ nhê kh¼ng ®Þnh ®­îc uy tÝn vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ hîp lý. Sù phèi hîp cña nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ch­a ®¹t hiÖu qu¶ cao. Trong vai trß lµ ng­êi hç trî cho c¸c doanh nghiÖp, nhµ n­íc ch­a cã chÝnh s¸ch, c¬ chÕ hîp lý thóc ®Èy ho¹t ®éng tiªu thô cho c¸c doanh nghiÖp nhÊt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §Ò xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp th­êng ph¶i tr¶i qua mét hÖ thèng c¸c quy t¾c hµnh chÝnh rÊt phøc t¹p ®«i khi lµm lì mÊt c¸c c¬ héi kinh doanh cña doanh nghiÖp. NhiÒu c¬ quan nhµ n­íc can thiÖp qu¸ s©u vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, nh­ng khi m¾c ph¶i sai lÇm th­êng kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt. Mét sè nh÷ng tån t¹i nh­ng kh«ng thÓ phñ nhËn lµ tiÒm n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt quy m« võa vµ nhá lµ rÊt lín mµ l¹i thiÕu c¸c biÖn ph¸p ®ång bé, ®ñ m¹nh ®Ó khai th¸c tÇm vÜ m« lÉn vi m«. Minh chøng cho nhËn ®Þnh nµy cã thÓ lÊy miÒn nói, trung du lµm vÝ dô, ®©y lµ vïng cã lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn cña rõng vµ trong lßng ®Êt, lµ vïng nguyªn liÖu lý t­ëng, nh­ng l¹i chËm ph¸t triÓn vµ nhiÒu m¶ng thÞ tr­êng cßn bá trèng vµ lu«n ®­îc coi lµ h­ëng ­u ®·i trong ®Çu t­, nh­ng cô thÓ sù ­u ®·i ®ã ra sao th× chóng ta ch­a lµm ®­îc cho nªn c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng ë ®©y vÉn cãn Ìo ät, chñ yÕu lµ c¸c c¬ së cò ®Ó l¹i. 2.2. Nh÷ng nguyªn nh©n. Nguyªn nh©n cña c¸c tån t¹i trªn cã nhiÒu, nh­ng em xin ®­a mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n nhÊt ®ã lµ. C¬ së h¹ tÇng cßn nhiÒu yÕu kÐm, vÊn ®Ò nµy ¶nh h­ëng rÊt quan träng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ trong ®ã cã c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá. T×nh tr¹ng thiÕu hÖ thèng ®­êng x¸, th«ng tin liªn l¹c, cung cÊp n¨ng l­îng n­íc... ®· lµm cho ho¹t ®éng tiªu thô cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá bÞ gi¸n ®o¹n, ë c¸c khu c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, c¸c lµng nghÒ tËp chung xa c¸c thµnh phè lín, xa trung t©m c«ng nghiÖp quèc gia vµ ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp ®éc lËp ë miÒn nói, trung du, miÒn trung nªn viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng lµ rÊt khã. GÝa ®Çu vµo rÊt cao, hÇu hÕt c¸c hµng c«ng nghiÖp dï ®Ó phôc vô cho tiªu dïng hay xuÊt khÈu ®Òu cã yÕu tè bªn ngoµi chiÕm tû lÖ lín, thËm chÝ cã ngµnh sö dông 70%-80% nguyªn liÖu nhËp khÈu. Chi phÝ kinh doanh trung gian cao so víi thêi ®iÓm n¨m 1996 ®Õn nay gi¸ x¨ng dÇu t¨ng 42,28%, gi¸ c­íc vËn chuyÓn t¨ng 130%, ngoµi ra c¸c lo¹i tiªu cùc phÝ còng gãp phÇn kh«ng nhá lµm t¨ng chi phÝ cho doanh nghiÖp. M¸y mãc thiÕt bÞ cò kü l¹c hËu lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng cao do ®ã chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng cao dÉn ®Õn thÞ tr­êng trong tiªu thô chØ bã hÑp trong ®Þa bµn chËt hÑp vµ søc mua thÊp chÝnh c¸c nguyªn nh©n nµy lµm cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng canh tranh víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu mÆt hµng hµng nhËp lËu trèn thuÕ vµ nhËp tiÓu ng¹ch tõ Trung Quèc, gÝa thÊp , kiÓu d¸ng phong phó, ®a d¹ng ®¨ chÌn Ðp c¸c mÆt hµng cïng lo¹i s¶n suÊt trong n­íc. §iÒu nµy ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt quy m« võa vµ nhá tr­íc t×nh huèng ph¶i thay ®æi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó tån t¹i, ph¸t triÓn vµ kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ c¹nh tranh cña m×nh. ph Çn iii Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng tiªu thô ë c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá I. Nh÷ng môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Môc tiªu. B­íc vµo n¨m 2001 n¨m ®Çu cña thÕ kû 21, ®ång thêi còng lµ n¨m ®¸nh dÊu b­íc ®Çu tiªn thùc hiÖn nghÞ quyÕt trung ­¬ngcña ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX Víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi 10 n¨m 2001-2010 lµ: §­a ®Êt n­íc ta khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao rÖt ®êi sèng cña nh©n d©n c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn, t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ... ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ nhiÖm vô trung t©m, cô thÓ lµ. Ph¸t triÓn nhanh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng ph¸t huy tèt lîi thÕ c¹nh tranh, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng trong n­íc vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh­ hµng thñ c«ng mü nghÖ , may mÆc, da giÇy, giÊy vµ mét sè ngµnh tiªu dïng kh¸c Ph¸t triÓn réng kh¾p c¬ së s¶n xuÊt võa vµ nhá víi ngµnh nghÒ ®a d¹ng. §æi míi n©ng cao, n©ng cÊp c¸c c«ng nghÖ c¸c c¬ së s¶n xuÊt hiÖn cã ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶, ph¸t triÓn nhiÒu h×nh thøc liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá víi cac doanh nghiÖp lín, gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm trªn c¬ së ®¶m b¶o hµi hßa vÒ lîi Ých kinh tÕ. T¨ng tØ lÖ néi ®Þa trong c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp kh¸c cña n­íc ta trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 2. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ. Tr­íc c¸c môc tiªu trªn ®¹i héi IX còng ®· ®Ò ra c¸c ph­¬ng h­íng cho c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá. Ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao, cã hiÖu qu¶, coi träng ®Çu t­ theo chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ tiªn tiÕn vµ tiÕn tíi hiÖn ®¹i hãa tõng phÇn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thñy s¶n ph¸t triÓn m¹nh theo h­íng ®Çu t­ hiÖn ®¹i, s¶n xuÊt ra c¸c mÆt hµng, s¶n phÈm ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi, chó träng c¸c mÆt hµng nh­ chÕ biÕn thñy h¶i s¶n, chÕ biÕn l­¬ng thùc thÞt, s÷a, ®­êng, n­íc gi¶i kh¸t, dÇu thùc vËt, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 ®¹t 8 – 10 lit s÷a/ng­êi /n¨m vµ ®­a kim ng¹ch xuÊt khÈu s¶n phÈm s÷a gÊp hai lÇn so víi n¨m 2000, n©ng tØ lÖ sö dông nguyªn liÖu trong n­íc lªn 20%… Ngµnh giÊy, ®Çu t­ më réng c¸c c¬ së s¶n xuÊt giÊy hiÖn cã, nghiªn cøu x©y dùng thªm mét sè c¸c c¬ së s¶n xuÊt bét giÊy vµ giÊy ®Ó cã thÓ t¨ng c«ng suÊt lªn 20 v¹n tÊn ®­a tæng n¨ng lùc s¶n xuÊt lªn 60 v¹n tÊn vµ ®¹t s¶n l­îng 50 v¹n tÊn vµo n¨m 2005 Ngµnh dÖt may vµ da giÇy, chó träng t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi, t¨ng c­êng hiÖn ®¹i hãa mét sè kh©u s¶n xuÊt, tËp chung ®©ï t­ s¶n xuÊt dÖt, sîi, thuéc da, chó träng ph¸t triÓn nguån b«ng vµ khai th¸c nguån da c¸c lo¹i, t¨ng phÇn s¶n xuÊt trong n­íc vÒ c¸c nguyªn liÖu vµ phô liÖu trong ngµnh dÖt may vµ da giµy ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu. §Õn n¨m 2005 ®¹t s¶n l­îng 2,5- 3 v¹n tÊn b«ng s¬ 750 triÖu mÐt v¶i, n©ng s¶n l­îng giµy dÐp lªn 410 triÖu ®«i. Ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin, viÔn th«ng thùc hiÖn ®Çu t­ theo chiÒu s©u, gi¶m dÇn nhËp khÈu t¨ng dÇn xuÊt khÈu, t¨ng nhanh tØ lÖ néi ®Þa hãa s¶n phÈm cã c«ng nghÖ cao. §èi víi mét ®Êt n­íc th× héi nhËp lµ con ®­êng duy nhÊt ®Ó ph¸t triÓn, cßn ®èi víi tõng doanh nghiÖp th× kh«ng ph¶i hoµn toµn nh­ vËy. ChØ cã doanh nghiÖp nµo chuÈn bÞ tèt ®Ó h«Þ nhËp th× míi cã c¬ may tån t¹i nÕu kh«ng th× nguy c¬ bÞ ®µo th¶i, bÞ lo¹i khái cuéc ch¬i lµ hoµn toµn hiÖn thùc. ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn cña ASEAN, APEC, vµ kh«ng bao l©u n÷a gia nhËp AFTA(2006), WTO, thùc hiÖn lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ 4230 nhãm mÆt hµng. Tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt quy m« võa vµ nhá ë ViÖt Nam vÉn ch­a ý thøc ®­îc viÖc héi nhËp lµ viÖc cña doanh nghiÖp m×nh vÉn quen víi “vßng tay b¶o hé” cña nhµ n­íc. Søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp cßn yÕu, mét phÇn do c¸c doanh nghiÖp, mét phÇn do c¸c yÕu tè kh¸ch quan. Muèn hµng hãa cña ViÖt Nam cã ®ñ søc c¹nh tranh khi gia nhËp AFTA vµ WTO, th× cÇn ph¶i thiÕt lËp, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp. II. Nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp. Qu¸n triÖt môc tiªu ,chiÕn l­îc vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña §¶ng t¹i ®¹i héi IX. §Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tiªu thô cña c¸c doan nghiÖp trong thêi gian tíi cã mét sã biÖn ph¸p nh­ sau. 1. §èi víi doanh nghiÖp. Mçi doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« v­a vµ nhá ph¶i x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc riªng phï hîp víi kh¶ n¨ng vÒ vèn, n¨ng lùc c¸c bé vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn. Trong bèi c¶nh héi nhËy víi khu vùc vµ thÕ giíi hiÖn nay, x©y dùng chiÕn l­¬c kinh doanh hîp lý lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng quan träng nhÊt mang tÝnh sèng cßn ®èi víi doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp kh«ng cã chiÕn l­îc còng gièn nh­ mét con tµu kh«ng cã b¸nh l¸i, trªn thùc tÕ nh÷ng thiÖt h¹i trong kinh doanh lµ do ch­a cã chiÕn l­îc hoÆc chiÕn l­îc sai lÇm, hoÆc chiÕn l­îc h¹n chÕ trong viÖc triÓn khai mét sè chiÕn l­îc kinh doanh ®óng ®¾n, do ®ã ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô, c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ph¶i x©y dùng ®­îc c¸c chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng vµ xóc tiÕn b¸n hµng hîp lý, phï hîp víi m«i tr­êng kinh doanh ®Çy biÕn ®éng hiÖn nay. C¸c doanh nghiÖp ph¶i cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o, tuyÓn dông lao ®éng hîp lý n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng ®¶m b¶o sö dông ®­îc c¸c c«ng nghÖ míi cã chÕ ®é khuyÕn khÝch vËt chÊt, tinh thÇn tho¶ ®¸ng t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng n©ng cao tay nghÒ,trung thµnh víi doanh nghiÖp ®¶m b¶o t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ thµnh hîp lý. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá cÇn cã sù ®Çu t­ tho¶ ®¸ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®æi míi c«ng nghÖ sao cho phï häp víi tr×nh ®é chung cña thÕ giíi ®¶m b¶o n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt, tËn dông triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh cña doanh nghiÖp, sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng cã tr×nh ®«, phï hîp víi tõng c«ng nghÖ ®©y lµ vÊn ®Ò khã kh¨n cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta v× hÇu hÕt c¸c c«ng nghÖ mµ c¸c doanh nghiÖp ®ang sö dông lµ c¸c c«ng nghÖ th«i thóc hai hoÆc 3 so víi thÕ giíi nªn c¸c doanh nghiÖp n­íc ta hÇu nh­ kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng ngo¹i nhËp trong n­íc. Trong ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp cßn chó träng h¬n n÷a vµo viÖc nghiªn cøu cÇu, nghiªn cøu cung, nghiªn cøu m¹ng l­íi tiªu thô nhÊt lµ trong c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu, doanh nghiÖp cÇn n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ n¨ng lùc cña bé phËn lµm c«ng t¸c n­íc ngoµi, tæ chøc tèt viÖc nghiªn cøu, kh¶o s¸t thÞ tr­êng tr­íc khi ra c¸c quyÕt ®Þnh th©m nhËp tr¸nh t×nh tr¹ng khi ®­a s¶n phÈm vµo th©m nhËp thÞ tr­êng bÞ kh«ng phï hîp víi nhu cÇu vµ v¨n ho¸ cña ®Þa ph­¬ng. C¸c doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc tèt ho¹t ®éng b¸n hµng vµ c¸c dÞch vô sau b¸n hµng th­êng xuyªn t×m hiÓu c¸c th«ng tin ph¶n håi tõ kh¸ch hµng tõ ®ã ®Ó hiÓu râ nhu cÇu cña hä vµ lÊy ®ã lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp ®iÒu chØnh, c¸c chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh nh»m ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Doanh nghiÖp ph¶i tÝch cùc tham gia c¸c héi trî th­¬ng m¹i, triÓn l·m ®Ò giíi thiÖu s¶n phÈm cña m×nh cho c¸c b¹n hµng vµ cho ng­êi tiªu dïng ®Ó hä hiÓu râ h¬n vÒ s¶n phÈm cña c«ng ty vµ c«ng ty c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ph¶i x©y dùng vµ qu¶ng c¸o cho th­¬ng hiÖu s¶n phÈm: th­¬ng hiÖu lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o, l©u dµi vµ tèn kÐm nh­ng nã rÊt quan träng mét khi s¶n phÈm cña c¸c h·ng n¹i gièng nhau vÒ chÊt l­îng, gi¸ c¶ th× th­¬ng hiÖu lµ c¸i duy nhÊt ®Ó kh«ng mua hµng cña doanh nghiÖp chø kh«ng mua hµng cña ng­êi kh¸c. MÆc dï kiÓu d¸ng cña c¸c s¶n phÈm gièng hÖt nhau nh­ng th­¬ng hiÖu kh¸c th× gi¸ b¸n kh¸c. Mét th­¬ng hiÖu m¹nh gióp cho doanh nghiÖp ®¹t ®­îc vÞ thÕ c¹nh tranh trong ngµnh. Th­¬ng hiÖu cµng næi tiÕng th× kh¶ n¨ng gia t¨ng thÞ phÇn cña nã trªn thÞ tr­êng ngµy cµng cao. Nhê ®ã doanh nghiÖp cã thÓ ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng, ®Þnh gi¸ cao h¬n chi phÝ c¸c kÖnh ph©n phèi lµm cho c¸c ®èi thñ ph¶i n¶n lßng, chØ muèn chia thÞ phÇn cña hä. Tr­íc ®©y khi nÒn kinh tÕ ch­a më cöa th× vÊn ®Ò th­¬ng hiÖu s¶n phÈm Ýt ®­îc c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp n­íc ta quan t©m cïngvíi sù ph¸t triÓn cña kinh doanh thÞ tr­êng th× xu h­íng héi nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× th­¬ng hiÖu s¶n phÈm lµ mét tµi s¶n vÒ h×nh cã lín cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¨ng ký b¶n quyÒn vÒ th­¬ng hiÖu hµng ho¸ cña m×nh t¹i n­íc mµ doanh nghiÖp ®Þnh nhËp khÈu ®Ó tr¸nh nh÷ng thiÖt h¹i do c¸c doanh nghiÖp c¸c n­íc kh¸c ®¨ng ký nh·n hiÖu cña m×nh. Ngµy nay cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ m¹ng viÔn th«ng, th× dÞch vô Internet ph¸t triÓn rÊt m¹nh ë n­íc ta vµ trªn thÕ giíi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cã thÓ më c¸c trang Web vÒ s¶n phÈm cña m×nh ®Ó giíi thiÖu víi kh¸ch hµng ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn b¸n s¶n phÈm cña m×nh tíi tay ng­êi tiªu dïng th«ng qua m¹ng m¸y tÝnh. ViÖc tù kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ vÒ doanh nghiÖp cña m×nh cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, nã cho doanh nghiÖp biÕt lµ m×nh ®ang ®øng ë ®©u? trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp cã thÓ ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn. Mét ph­¬ng ph¸p th­êng ®­îc sö dông ®Ó c¸c doanh nghiÖp tù ®¸nh gi¸ lµ ph©n tÝch SWOT tøc lµ t×m ra c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi, vµ th¸ch thøc nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ c¬ héi sÏ gióp doanh nghiÖp thùc hiÖn ho¹t ®éng tiªuthô cã hiÖu qu¶ nhÊt còng nh­ c¸c ®iÓm yÕu vµ nguy c¬ cÇn kh¾c phôc ®Ó ng¨n ngõa kh«ng cho chøng lµm h¹i ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ phèi hîp víi c¸c doanh nghiÖp lín hoÆc c¸c h×nh thøc th­¬ng m¹i ®Ó tiªu thô s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¶i ý thøc ®­îc r»ng nÕu ®¬n ®éc sÏ rÊt khã tån t¹i. C¹nh tranh kh«ng ph¶i khi nµo còng ®­a l¹i hiÖu qu¶ cao nÕu nh­ c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã sù céng t¸c víi nhau. Do vËy, trong thêi gian tíi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá rÊt cÇn cã sù céng t¸c, sù phèi hîp tèt h¬n th«ng qua c¸c tæ chøc ®¹i dÞch cña doanh nghiÖp võa vµ nhá, ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chó träng tËp trung vµo nh÷ng thÞ tr­êng ng¸ch. - Doanh nghiÖp cßn ph¶i phèi hîp víi Nhµ n­íc ®Ó tranh thñ sù hç trî cña Nhµ n­íc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nhÊt lµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ ho¹t ®éng kÝch cÇu. 2. VÒ phÝa Nhµ n­íc. §Ó c¸c gi¶i ph¸p cña doanh nghiÖp ph¸t huy hiÖu qu¶ cã sù hç trî gióp ®ì tõ phÝa Nhµ n­íc th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch biÖn ph¸p cô thÓ. T¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, ®¶m b¶o quyÒn tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cô thÓ h¬n ®Þnh h­íng cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn, t¹o ra m«i tr­êng kinh tÕ, chÝnh trÞ, luËt ph¸p cã t¸c dông thóc ®Èy tiªu thô s¶n phÈm. H×nh thµnh ®ång bé c¸c yÕu tè cña thÞ tr­êng ®i ®«i víi viÖc t¹o tËp trung ph¸p luËt b¶o ®¶m bai trß ®iÒu tiÕt, lµm träng tµi cña Nhµ n­íc. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp tiÕp cËn thÞ tr­êng. NhÊt lµ ®èi víi c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi mµ c¸ nh©n doanh nghiÖp kh«ng thÓ tiÕp cËn nÕu kh«ng cã sù hç trî cña Nhµ n­íc. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn vµ tiÒn tÖ víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng bao gåm hÖ thèng ng©n hµng, thÓ chÕ tµi chÝnh phi ng©n hµng c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c quü ®Çu t­.... nh»m thu hót c¸c nguån vèn trong x· héi phôc vô cho nhu cÇu vèn cña doanh nghiÖp ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i, lµm lµnh m¹nh ho¸ toµn bé hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh. Hoµn thiÖn khung ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch më réng thÞ tr­êng lao ®éng, b¶o ®¶m c«ng t¸c ®µo t¹o, gi¸o dôc cho ng­êi lao ®éng, cã chÝnh s¸ch thÝch hîp thu hót nh©n tµi vµ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao ë trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Sö dông hîp lý c¸c chÝnh s¸ch, c«ng cô qu¶n lý vÜ m« tiÕp tôc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt. C¶i c¸ch hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ, l·i suÊt ng©n hµng ®Ó t¹o ®éng lùc cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Nghiªn cøu söa ®æi, bæ xung ph¸p luËt hiÖn hµnh phï hîp víi yªu cÇu thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ vµ yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶, më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i. TiÕp tôc chÝnh s¸ch më cöa vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn, tÝch cùc chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ, thÓ chÕ... tÝch cùc thùc hiÖn c¸c cam kÕt ®èi víi c¸c c¬ chÕ hîp t¸c song ph­¬ng vµ ®a d¹ng mµ n­íc ta ®· tham gia, ®Æc biÖt lµ c¸c cam kÕt trong khu«n khæ ASEAN (nh­ AFTA, AICO, AIA..), APEC, ASEM, xóc tiÕn ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp WTO. §æi míi hÖ thèng hµnh chÝnh, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc ph¸p lý cho doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh. T¹o ®iÒu kiÖn gióp doanh nghiÖp tiÕp cËn thÞ tr­êng, kü thuËt - c«ng nghÖ míi. TiÕp tôc më réng quyÒn kinh doanh nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp, cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc quyÒn tham gia xuÊt nhËp khÈu nhiÒu doanh nghiÖp trong n­íc, x©y dùng lÖ tr×nh gi¶m thuÕ suÊt thóc thuÕ nhËp khÈu vµ c¸c c«ng cô phi thuÕ, ¸pdông c«ng cô b¶o hé míi. T×m c¸ch th¸o gì kÞp thêi nh÷ng v­íng m¾c cho c¬ chÕ chÝnh s¸ch g©y ra cho doanh nghiÖp ®Ó t¹o cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®­îc tr«i ch¶y. KÕt luËn Ho¹t ®éng tiªu thô ngµy cµng ®­îc ®¸nh gi¸ cao, nã cã vai trß quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp, quyÕt ®Þnh sù phån thÞnh cña mçi quèc gia. Ngµy nay c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nho ë n­íc ta hiÖn nay ®ang kinh doanh trong bèi c¶nh thuËn lîi n­íc ta thùc hiÖn c¬ chÕ më cöa, nÒn kinh tÕ thÕ giíi b­íc vµo xu thÕ toµn cÇu ho¸. §©y lµ cÇu nèi gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá ®· ®ãng gãp kh«ng nhá vµo c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn tù do c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay nhÊt lµ trong thêi gian tíi ViÖt Nam gia nhËp AFTA th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i phÊn ®Êu h¬n n÷a ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh, tõ ®ã thóc ®Èy tèt ho¹t ®éng tiªu thô cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá. §Ò ¸n nµy ®· ®­a ra nh÷ng néi dung mµ c¸c nhµ qu¶n trÞ tiªu thô ph¶i thùc hiÖn ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng tiªu thô vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tiªu thô nh­ lµ: Nghiªn cøu thÞ tr­êng Nghiªn cøu vµ x¸c ®Þnh gi¸ b¸n Tè chøc c¸c ho¹t ®éng b¸n hµng vµ dÞch vô sau b¸n hµng… §Ò ¸n nµy còng ®· ®­a ra mét sè kinh nghiÖm ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng tiªu thô cña c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc Qua ®Ò ¸n nµy chóng ta thÊy r»ng nh÷ng n¨m gÇn ®©yc¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá ë n­íc ta còng ®· chó träng ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh tuy kÕt qu¶ ch­a ®¹t ®­îc mét c¸ch kh¶ quan. Nh­ng ch¾c ch¾n r»ng trong nh÷ng n¨m tíi c¸c doanh nghiÖp sÏ quan t©m, chó träng nhiÒu h¬n n÷a ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ tiªu thô cña m×nh. Do thêi gian cã h¹n vµ tr×nh ®é cña b¶n th©n cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn trong bµi viÕt ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong sù gióp ®ì chØ b¶o cña thÇy ®Ó em rót kinh nghiÖm cho lÇn sau. Bµi viÕt nµy ®­îc hoµn thµnh d­íi sù gióp ®ì, chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy gi¸o TS. Ph¹m V¨n Minh. Qua ®©y, cho em göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi thÇy ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ kinh doanh tæng hîp tËp 1 2. Gi¸o tr×nh nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp võa vµ nhá Chñ biªn: PGS.TS. §ång Xu©n Ninh Th.s. Vò Kim Dòng 3. Marketing c¨n b¶n - Philip - Kotter 4. T¹p chÝ c«ng nghÖ - Sè 9, 14, 23 n¨m 2000 - Sè 4, 10,12 n¨m 2002 5. Nghiªn cøu kinh tÕ sè 285 th¸ng 2/2002 6. Kinh tÕ Sµi gßn Sè 6/ 2002 31/1/2002 Sè 14/ 2002 28/3/2002 Sè 45/ 2002 31/10/2002 Sè 48/2002 21/11/2002 Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 1 PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tiªu thô s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá 4 I. Kh¸i niÖm, vÞ trÝ, vai trß cña ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm 4 II. Néi dung cña c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp nãi chung 6 III. Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm. 17 PhÇn III. Mét sè nhËn xÐt vÒ thùc tr¹ng tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp qui m« võa vµ nhá 22 I. Vµi nÐt vÒ doanh nghiÖp vµ vµ nhá hiÖn nay 22 II. Thùc tr¹ng tiªu thô s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá 23 III. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng tiªu thô ë c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá 27 PhÇn III. Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng tiªu thô ë c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá 34 I. Nh÷ng môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 34 II. Nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp 36 KÕt luËn 41 Tµi liÖu tham kh¶o 43