Một số giải pháp và đề xuất đồng bộ nhằm nâng cao giá trị cà phê Việt Nam

PhÇn më ®Çu HiÖn nay, xuÊt khÈu Cµ phª cña ViÖt Nam ®ang ®øng ®Çu Ch©u ¸, ®øng thø hai thÕ giíi sau Brazil. MÆc dï s¶n l­îng xuÊt khÈu Cµ phª cña ta t¨ng cao, song, kim ng¹ch l¹i gi¶m xót ®¸ng kÓ so víi mÊy n¨m tr­íc ®©y. Bªn c¹nh ®ã nhµ n­íc ta vÉn ch­a cã ®­îc nh÷ng chinh s¸ch ®ång bé qu¶n lý nghµnh hµng Cµ phª mµ hµng n¨m ®em vÒ cho quèc gia mét sè l­îng ngo¹i tÖ rÊt lín.Thùc tr¹ng nµy cµng lµm cho vÊn ®Ò Cµ phª trë lªn bøc xóc, thu hót sù chó ý cña d­ luËn vµ sù quan t©m cña nhiÒu tÇng líp x· héi. B¶n th©n em, mét Sinh viªn chuyªn ngµnh Th­¬ng m¹i Quèc tÕ còng c¶m thÊy ®ã lµ mét t×nh tr¹ng rÊt bøc xóc, rÊt cã tÝnh thêi sù, nªn em vµ cã lÏ còng sÏ cã mét sè b¹n cïng nghiªn cøu ®Ò tµi nµy. Víi nh÷ng kiÕn thøc cã h¹n cña m×nh, em còng kh«ng cã tham väng g× lín ngoµi viÖc cã thÓ gãp phÇn cïng c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh cã ®­îc c¸i nh×n kh¸c ®i trong viÖc ph¸t triÓn nghµnh Cµ phª ViÖt Nam, qua ®ã t×m ra ®­îc nh÷ng h­íng ®i thÝch hîp ®Ó gãp phÇn t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña Cµ phª. Ch­¬ng I: kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu I. Mét vµi lý thuyÕt Th­¬ng M¹i Quèc tÕ 1. Lîi Ých tuyÖt ®èi cña Adam - Smith (1723 - 1790) Khi mét n­íc cã hiÖu qu¶ h¬n (hay co lîi thÕ tuyÖt ®èi so víi) mét n­íc kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt mét lo¹i hµng ho¸ nh­ng l¹i kÐm hiÖu qu¶ h¬n (hay kÐm lîi thÕ tuyÖt ®èi so víi) n­íc kia trong viÖc s¶n xuÊt mét lo¹i hµng ho¸ kh¸c th× khi ®ã, c¶ hai n­íc ®Òu cã thÓ ®­îc lîi b»ng c¸ch mçi n­íc chuyªn m«n ho¸ vµ trao ®æi mét phÇn s¶n l­îng víi n­íc kia ®Ó cã ®­îc hµng ho¸ mµ nã kÐm lîi thÕ tuyÖt ®èi. 2. Lîi thÕ t­¬ng ®èi cña David-Ricardo (1772 - 1823) Ngay c¶ khi mét n­íc kÐm hiÖu qu¶ h¬n (cã bÊt lîi tuyÖt ®èi so víi) mét n­íc kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt c¶ hai lo¹i hµng ho¸ vÉn cã c¬ së cho sù trao ®æi cã lîi cho c¶ hai bªn. N­íc ®ã sÏ chuyªn m«n ho¸ vµo viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng hãa mµ bÊt lîi tuyÖt ®èi lín h¬n (hµng ho¸ cã bÊt lîi t­¬ng ®èi hay so s¸nh). 3. Häc thuyÕt Hescher - Ohlin Mét n­íc sÏ xuÊt khÈu lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra nã cÇn sö dông nhiÒu yÕu tè rÎ vµ t­¬ng ®èi s½n cã cña n­íc ®ã vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra nã cã nhiÒu yÕu tè ®¾t vµ t­¬ng ®èi khan hiÕm ë n­íc ®ã. II. Vai trß cña xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n Nh­ ta ®· biÕt, nguån thu tõ xuÊt khÈu chiÕm mét vÝ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, còng nh­ nã gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n cña mét quèc gia, gãp phÇn lµm t¨ng møc sèng cña nh©n d©n. Víi ViÖt Nam, mét ®Êt n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiªp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ th× nguån thu tõ xuÊt khÈu chiÕm mét tû träng rÊt lín trong GDP. Nh×n l¹i n¨m 2000 võa qua cã thÓ nhËn thÊy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña n­íc ta tiÕp tôc ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch míi, ®¸nh dÊu sù thµnh c«ng cña chÆng ®­êng 10 n¨m (1992-2000), víi nhÞp ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 18,5%/n¨m, nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP 2,6 lÇn. Kim ngh¹ch xuÊt khÈu n¨m 2000 ®¹t 14,3 tØ USD, t¨ng kho¶ng 24% so víi n¨m 1999, t¨ng gÊp 5,95 lÇn so víi n¨m 1990 hay t¨ng b×nh qu©n 19,52%/n¨m. Theo ®ã, lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam v­ît qua ng­ìng cña c¸c n­íc cã nÒn ngo¹i th­¬ng t­¬ng ®èi ph¸t triÓn víi møc xuÊt khÈu b×nh qu©n lµ 180 USD/ng­êi. T¨ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu lµ kÕt qu¶ cña t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu mét sè hµng chñ lùc: dÇu th« t¨ng 63.8%, thñ c«ng mü nghÖ t¨ng 48.8%, thuû s¶n t¨ng 34%, hµng ®iÖn tö t¨ng 28.2%, dÖt may t¨ng 8.8%, vµ giÇy dÐp t¨ng 7.8%. III. Néi dung ho¹t ®éng xuÊt khÈu C¬ cÊu xuÊt khÈu ®· chuyÓn dÞch theo h­íng t¨ng tû träng c¸c mÆt hµng chÕ biÕn (t¨ng tõ 8% n¨m 1991 lªn kho¶ng 40% vµo n¨m 2000), gi¶m tû träng s¶n phÈm th«. Chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn t­¬ng ®èi thµnh c«ng. C¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu ®­îc ®æi míi mét c¸ch c¨n b¶n theo h­íng phi tËp trung ho¸. Theo Bé th­¬ng m¹i, kim ngh¹ch xuÊt khÈu c¶ n¨m 2001 ­íc ®¹t 15,1 tû USD, trong ®ã phÇn cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trùc tiÕp lµ 6,75 tû USD (kÓ c¶ dÇu th«), phÇn cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc lµ 8,35 tû USD. B¶ng 1: C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam §¬n vÞ tÝnh Thùc hiÖn n¨m 2000 ¦íc thùc hiÖn n¨m2001 N¨m 2001 so víi 2000 Sè l­îng TrÞ gi¸ (tr USD) Sè l­îng TrÞ gi¸ (tr US) Sè l­îng TrÞ gi¸ (%) Tång kim ngh¹ch XK Trong ®ã: 1. DÇu th«. 2. Hµng dÖt vµ may mÆc 3. Thuû s¶n 4. GiÇy dÐp c¸c lo¹i 5. Hµng ®iÖn tö vµ linh kiÖn m¸y tÝnh 6. G¹o 7. Cµ phª 8. Rau qu¶ 9. Hµng thñ c«ng mü nghÖ 10. Cao su 11. H¹t ®iÒu nh©n 12. Than ®¸ 13. H¹t tiªu 14. ChÌ c¸c lo¹i 15. §Ëu ph«ng nh©n Tr USD 1.000 T Tr USD Tr USD Tr USD Tr USD 1000 T 1000 T Tr USD Tr USD 1.000 T 1.000 T 1.000 T 1.000 T 1.000 T 1.000 T - 15.423 - - - - 3.476 733 - -273 34,2 3.251 37 55 76 14.455 3.502 1.892 1.478 1.464 782 667 501 213 237 166 167 94 146 69 41 17.000 - - - - 3.550 911 - - 300 41 4.000 56 58 80 15.100 3.175 2.000 1.800 1.520 605 588 385 305 237 164 144 108 90 66 39 - 110,2 - - - - 102,1 124,3 - -109,9 119,9 123 152,2 104,7 105,7 104,5 90,7 105,7 121,8 103,8 77,4 88,1 76,8 143,2 100 98,9 85,9 115,1 61,4 95,2 96,1 Nguån: Bé Th­¬ng M¹i Víi nh÷ng nç lùc, cè g¾ng lín lao, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam v­ît qua n¨m 2001 ®Çy gian nan, sãng giã. MÆc dï gi¸ hµng xuÊt khÈu bÞ gi¶m sót m¹nh nh­ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu vÉn t¨ng 4,5%, trong ®ã, kim ngh¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ t¨ng 43,2%, thuû s¶n t¨ng 21,8%, than ®¸ 15,1%…§iÒu nµy ®¸nh dÊu sù nç lùc kh«ng nhá cña ta. IV. Gi¸ trÞ vµ sù cÇn thiÕt n©ng cao gi¸ trÞ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam. “ Giá cà phê lại giảm nhanh” ®ã lµ tiªu ®Ò cña mét bµi b¸o cña thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam ngµy 04/01/2002. Ngược lại với xu hướng tăng vững của hai tuần đầu tháng 12/2001, tăng 3-6%, hai tuần qua giá cà phê trên các thị trường lại giảm nhanh. Tại Luân Đôn, giá cà phê Robusta giao ngay đã giảm từ 406 USD/tấn (14/12/2001) xuống 387 USD/tấn (21/12) và xuèng 373 USD/tấn (02/1/2002), giảm 8,1%. Tại New York, giá cà phê Arabica giao ngay thời gian này cũng giảm 3,5%, từ 0,479 USD/Lb xuống 0,462 USD/Lb (1.020 USD/tấn). Theo Dow Jones, hai tuần cuối tháng 12/2001, các nhà sản xuất lại tăng cường bán cà phê trong dịp lễ Giáng sinh và năm mới. Ước tính hai tuần cuối tháng 12/2001, tại Sở giao dịch New York, lượng cà phê đăng ký bán của Brazil và Colombia đã đạt 450.000 - 453.000 bao/tuần (1 bao = 60 kg) và 190.000 - 192.000 bao/tuần, tăng 6 - 8% so với 420.000 - 425.000 bao/tuần và 178.0000 - 180.000 bao/tuần trong hai tuần đầu tháng 12/2001. Mặc dù cà phê của Việt Nam suốt tháng 12/2001 vẫn ở mức thấp, nhưng xuÊt khÈu cà phê của Indonesia và một số nước Tây Phi hai tuần qua đã tăng lên. Trong khi đó, các nhà rang xay cà phê lại hầu như không tham gia thị trường. Nguồn cung tăng, nhu cầu giảm là nguyên nhân làm giá cà phê trên các thị trường giảm đáng kể trong hai tuần cuối tháng 12/2001. T¹i thÞ tr­êng ViÖt Nam, tõ ®Çu th¸ng 3/2002, gi¸ cµ phª t¨ng mçi ngµy, tõ møc thÊp nhÊt 3.600 ®/kg trong thêi gian dµi ®· lªn 7.000-8.000 ®/kg. Tuy nhiªn, gi¸ nµy còng míi chØ ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt, ng­êi trång cµ phª ch­a cã l·i, nhÊt lµ ®èi víi cµ phª n«ng tr­êng quèc doanh, khã kh¨n cßn tiÕp diÔn. Theo dù b¸o thêi tiÕt: n¾ng nãng, kh« h¹n ë Nam bé sÏ kÐo dµi ®Õn hÕt th¸ng 4/2002, sang ®Çu th¸ng 5 kh¶ n¨ng míi b¾t ®Çu vµo mïa m­a. §Õn nay nguån n­íc t­íi cho cµ phª ë T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé, nhiÒu vïng ®· c¹n kiÖt nh­ n¨m 1996. Nh÷ng giÕng t­íi ®· ®­îc ®µo s©u thªm nh­ng l­îng n­íc kh«ng t¨ng. NhiÒu trang tr¹i cµ phª ë §ång Nai cã hµng ngµn gèc cµ phª nh­ng mçi lÇn næ m¸y b¬m, chØ t­íi ®­îc vµi chôc bån th× n­íc giÕng ®· c¹n, ph¶i ng­ng c¶ giê ®ång hå chê m¹ch n­íc rØ ra dÇn. RÊt cã thÓ nhiÒu hé trång cµ phª kh«ng cÇm cù næi, ®µnh bá cµ phª chÕt. Gi¸ cµ phª hiÖn nay ®ang cã xu thÕ t¨ng lªn, song xÐt cung cÇu, gi¸ c¶ thÞ tr­êng ph¹m vi toµn thÕ giíi th× khã cã thÓ t¨ng ®¹t møc trªn 10.000 ®/kg nh­ c¸ch ®©y vµi ba n¨m. §èi víi ViÖt Nam, Cµ phª lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng chñ lùc xuÊt khÈu gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho quèc gia: n¨m 2000 trÞ gi¸ xuÊt khÈu cµ phª ®¹t 501 triÖu USD, n©ng cao møc sèng còng nh­ c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n. Do ®ã, viÖc gi¸ cµ phª liªn tôc gi¶m trong thêi gian qua ®· lµm ®iªu ®øng kh«ng biÕt bao nhiªu ng­êi trång cµ phª tíi nguån thu ngo¹i tÖ cña Quèc gia. V× vËy, viÖc lµm cã thÓ nãi lµ cÊp b¸ch hiÖn nay lµ lµm sao cã thÓ gi¶m thiÓu sù ¶nh h­ëng cña gia c¶ thÞ tr­êng tíi gi¸ c¶ cung nh­ gi¸ trÞ cña cµ phª ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi… cã nh­ vËy míi cã ®éng lùc thóc ®Èy c¸c hé, c¸ thÓ, tËp thÓ kh«ng nao lóng tr­íc c¬n gi¶m gi¸ manh mÏ cña cµ phª hiÖn nay, còng nh­ kh«ng lµm gi¶m nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng Cµ phª ViÖt Nam I. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu Cµ phª ViÖt Nam 1. T×nh h×nh s¶n xuÊt Cµ phª Cµ phª ViÖt Nam ®­îc ph©n bè réng r·i thõ B¾c chÝ Nam trªn nhiÒu tØnh trung du, miÒn nói vµ Cao nguyªn. Tr­íc kia, ng­êi ta trång c¶ 3 lo¹i: cµ phª chÌ (Arabica), cµ phª vèi (Robusta) vµ cµ phª mÝt (excolsa). Nay cµ phª mÝt bÞ lo¹i bá dÇn v× gi¸ trÞ kinh tÕ thÊp. Cßn l¹i lµ cµ phª chÌ vµ vèi, do cã yªu cÇu vµ ®iÒu kiÖn sinh th¸i kh¸c nhau nªn ®­îc trång ë c¸c vïng kh¸c nhau. Sù ph©n chia nµy còng phï hîp víi kÕt qu¶ ph©n vïng l·nh thæ cña ViÖt Nam v× ®Êt miÒn B¾c lµ ®Êt kh«ng bazan, thÝch hîp víi cµ phª chÌ, ®Êt ë miÒn Nam lµ ®Êt ®á Latosol, ph¸t triÓn trªn ®¸ bazan, thÝch hîp víi cµ phª vèi. Do chó träng ®Çu t­ th©m canh nªn Cµ phª ViÖt Nam cã n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng cao vµ cßn cã xu h­íng tiÕp tôc t¨ng râ rÖt tõ 600 – 700kg nh©n/ha nay ®¹t b×nh qu©n 1.4 tÊn nh©n/ha, c¸ biÖt cã n¬i 4 - 4.5 tÊn nh©n/ha. World Bank ®¸nh gi¸ n¨m 1996 n¨ng suÊt cµ phª vèi cña ViÖt Nam (1.48 tÊn/ha ) xÕp thø hai thÕ giíi, sau Costa Rica(1.6 tÊn/ha), trªn Th¸i Lan ( 0.9 tÊn/ha). Cïng víi n¨ng suÊt, diÖn tÝch vµ s¶n l­îng cµ phª cña ViÖt Nam còng ®ang ë møc rÊt cao, cã xu h­íng tiÕp tôc t¨ng. §©y chÝnh lµ kÕt qu¶ tõ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn cµ phÓ cña chÝnh phñ trong kinh tÕ hé gia ®×nh, t­ nh©n kÕt hîp víi ®Çu t­ hç trî cña nhµ n­íc qua c¸c ch­¬ng tr×nh ®inh canh ®Þnh c­, phñ xanh ®åi träc, ®Êt trèng. Bªn c¹nh mÆt ®¸ng mõng, diÖn tÝch t¨ng m¹nh còng ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng ®¸ng ng¹i ®ã lµ sù ph¸t triÓn v­ît tÇm kiÓm so¸t cña cµ phª trång míi. §©y lµ mét trë ng¹i trong viÖc c«ng t¸c chØ ®¹o kinh doanh xuÊt khÈu. 2. T×nh h×nh tiªu thô néi ®Þa Cµ phª lµ thøc uèng ®­îc nhiÒu ng­êi ViÖt Nam ­a thÝch, nh­ng do møc sèng cßn thÊp vµ viÖc dïng cµ phª ch­a lµ tËp qu¸n nh­ uèng trµ nªn phÇn lín cµ phª s¶n xuÊt ra dµnh cho xuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa Ýt, chØ ®¹t 6.000 tÊn /n¨m, chiÕm tõ 1,5 – 2 % tæng s¶n l­îng . Víi ®µ ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay, m­c sèng ViÖt Nam se ®­îc c¶i thiÖn vµ nhu cÇu uèng cµ phª sÏ t¨ng lªn. NghÜa lµ møc tiªu thô néi ®Þa cña cµ phª ViÖt Nam sÏ t¨ng, ­íc tÝnh ®Õn n¨m 2010 tiªu thô néi ®Þa cña n­íc ta ®¹t tõ 5-7% tèng s¶n l­îng b×nh qu©n trªn ®Çu ng­êi tõ 0,1 – 0,2Kg/ng­êi/n¨m. 3. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu Cµ phª ViÖt Nam a) Theo thÞ tr­êng Tr­íc n¨m 1985 thÞ tr­êng xuÊt khÈu Cµ phª cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ c¸c n­íc khu vùc I. Liªn X« lµ thÞ tr­êng chÝnh, khèi l­îng nhËp khÈu chiÕm 55-56% s¶n l­îng c¶ khu vùc. Tõ cuèi n¨m 1985 trë ®i ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt sang c¸c n­íc thuéc khu vùc II. Thêi k× nµy, ta ch­a gia nhËp HiÖp héi Cµ phª Quèc tÕ (ICO) nªn viÖc xuÊt khÈu chØ lµ xuÊt thö hoÆc xuÊt qua trung gian, th­êng lµ Singapore víi tû lÖ 30 – 40% tèng s¶n l­îng b»ng 60% l­îng xuÊt khÈu sang khu vùc II víi gi¸ thÊp v× chÊt l­îng cµ phª cña ta cßn thÊp trong khi ch©t l­îng yªu cÇu cña c¸c n­íc tiªu thô trùc tiÕp l¹i rÊt cao. §Õn n¨m 1994 trë ®i ViÖt Nam míi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc T©y ¢u, nhËt vµ Mü, gi¶m h¼n l­îng xuÊt qua trung gian Singgapore, n©ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu nªn ®¸ng kÓ. Sù cã mÆt cña cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü lµ chøng nhËn cho nç lùc to lín cña nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu Cµ phª ViÖt Nam (TÊn) Niªn vô 95 - 96 96 – 97 97 – 98 98 - 99 Khu vùc Ch©u Mü 67048 84255 87384 69381 Ch©u ¸ 45045 32248 45943 28564 Ch©u Phi 6767 11729 4816 5340 Ch©u ¢u 94982 189048 243297 278125 Ch©u óc 6913 7038 8839 15483 Tæng céng 220755 324318 390279 396893 Qua b¶ng sè liÖu trªn, ta thÊy nÕu nh­ niªn vô 1995 – 1996 thÞ tr­êng Ch©u ¸ nhËp 45.045 tÊn cµ phª ViÖt Nam (chiÕm 20,4% tèng s¶n l­îng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam), thÞ tr­êng Ch©u ¢u nhËp 94.982 tÊn (tû lÖ 43,03%), th× trong niªn vô 98 – 99 thÞ tr­êng Ch©u ¸ chØ cßn nhËp 28.564 tÊn (tû lÖ 7,20%), thÞ tr­êng Ch©u ¢u nhËp 278.125 tÊn (70,08%). §iÒu nµy chøng tá c¸c nhµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam ®ang tõng b­íc h¹n chÕ viÖc xuÊt qua trung gian vµ cè g¾ng më réng thÞ tr­êng sang c¸c n­íc cã nhu cÇu tiªu thô cµ phª lín nh­: Mü, §øc, Anh, Ph¸p… - HiÖn nay Cµ phª ViÖt Nam ®­îc xuÊt khÈu sang h¬n 50 n­íc vµ khu vùc trªn thÕ giíi. Trong ®ã Thôy SÜ vµ Mü lµ hai n­íc nhËp khÈu Cµ phª lín nhÊt cña ViÖt Nam b) Theo sè l­îng B¶ng sè liÖu vÒ t×nh h×nh thu ho¹ch vµ sè l­îng xuÊt khÈu Cµ phª ViÖt Nam Niªn vô Sè l­îng cµ phª VN thu ho¹ch ®­îc (tÊn) Sè l­îng cµ phª VN xuÊt khÈu (tÊn) Tû lÖ xuÊt khÈu(%) 90 - 91 82500 67774 82,15 91 - 92 131400 79070 60,18 92- 93 145200 130528 89,90 93 - 94 179000 165190 92,28 94 - 95 212450 192088 90,42 95 - 96 235000 220755 93,94 96 - 97 362000 324318 89,59 97 - 98 400000 390279 97,57 98 - 99 420000 396893 94,50 99 - 2000 600000 546000 90,83 ­íc ®o¸n Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy m­êi n¨m trë l¹i ®©y l­îng cµ phª VN xu¸t khÈu t¨ng nhiÒu vµ cã xu h­íng tiÕp tôc t¨ng tõ 67.774 tÊn (niªn vô 90-91) lªn thµnh 545.000 tÊn (niªn vô 99-2000) t¨ng lªn 8 lÇn. Hµng n¨m tû lÖ xuÊt khÈu so víi s¶n l­în thu ho¹ch kh¸ æn ®Þnh vµ gi÷ ë møc cao, ®a sè tõ 90% trë lªn, tiªu thÞ néi ®Þa kho¶ng 10% tèng s¶n l­îng. Con sè nµy ph¶n ¸nh chñ tr­¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam, mét phÇn cho thÊy so víi d©n chóng c¸c n­íc kh¸c th× thãi quen uèng cµ phª ë ViÖt Nam vÉn cßn Ýt. c) Theo gi¸ c¶ • Trªn thÞ tr­êng thÕ giíi Theo hiÖp héi Cµ phª ca cao ViÖt Nam (VICOFA), n¨m 2000 thÞ tr­êng Cµ phª thÕ giíi thõa cung lín, gi¸ cµ phª gi¶m m¹nh. S¶n l­îng cµ phª thÕ giíi vô 1999/2000 ®¹t 111,55 triÖu bao (6,693 triÖu tÊn), t¨ng h¬n 4% so víi vô tr­íc. Trong ®ã s¶n l­îng cµ phª Robusta t¨ng tíi 10,3%, lªn 38,44 triÖu bao (2.306 triÖu tÊn).Tiªu thô cµ phª thÕ giíi vô 99/2000 ­íc ®¹t 6,156 triÖu tÊn vµ thÊp h¬n so víi s¶n l­îng tíi 8% (537.000 tÊn). Gi¸ cµ phª thÕ giíi n¨m 2000 ®· liªn tôc gi¶m, th¸ng 12/2000 gi¸ cµ phª Robusta t¹i Lu©n §«n chØ cßn 590-620 USD/tÊn, gi¶m 58-60% so víi th¸ng 1/2000. • Trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam V× gi¸ Cµ phª thÕ giíi cã ¶nh h­ëng rÊt lín lªn gi¸ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam lªn gi¸ Cµ phª ViÖt Nam còng gi¶m rÊt m¹nh. N¨m 2000, gi¸ xuÊt khÈu cµ phª Robusta lo¹i 2 (5% ®en vµ vì) th¸ng 12-2000 gi¸ Cµ phª Robusta chØ cßn 430 USD/tÊn, FOB, gi¶m h¬n 51% so víi th¸ng 1-2000. Th¸ng 12-2000 VICOFA ®· quyÕt ®Þnh c¸c thµnh viªn cña m×nh t¹m ngõng ký kÕt c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu Cµ phª vµ sÏ chØ chµo b¸n Cµ phª víi møc gi¸ tèi thiÓu lµ 450 USD/tÊn, FOB II. Th­c tr¹ng qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi nghµnh Cµ Phª cña ViÖt Nam: Cµ Phª lµ mét ngµnh cã ®ãng gãp quan träng trong c¬ cÊu GDP, hµng n¨m nã thu vÒ cho quèc gia hµng tr¨m triÖu USD. ThÕ mµ, cho ®Õn nay nhµ n­íc ta ch­a cã mét chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ qu¶n lý Cµ Phª, khi t×nh h×nh thÞ tr­êng Cµ phª cã biÕn ®éng lín ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ trÞ xuÊt khÈu th× nhµ n­íc ta chØ ®­a ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p t×nh thÕ, ch­a ®ång bé nh­: Hç trî tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp thu mua Cµ phª ®Ó gi¶m bít thiÖt h¹i cho c¸c chñ thÓ trång Cµ phª; khoanh nî; gi¶m l·i xuÊt ... Qu¶n lý vµ tæ chøc thu mua cßn rÊt lén xén, vÉn cßn h×nh thøc m¹nh ai lÊy mua… Ch­a cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®ång bé ®Ó ph¸t triÓn nghµnh cµ phª mang tÝnh dµi h¹n… Do ®ã, vÊn ®Ò dÆt ra lµ nhµ n­íc ta cÇn cã c¸i nh×n tæng qu¸t h¬n ®èi víi nghµnh cµ phª, thÊy râ ®­îc tÇm quan träng cña viÖc xuÊt khÈu cµ phª mµ cã ®­îc c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý nghµnh cµ phª cho thËt hîp lý, tõ ®ã mµ c¸c chñ thÓ trång vµ xuÊt khÈu cµ phª cã c¨n cø ®Ó ho¹t ®éng cho cã hiÖu qu¶. III. Th¸ch thøc ®èi víi Cµ phª xuÊt khÈu Nhu cÇu Cµ phª thÕ giíi t¨ng tr­ëng rÊt chËm vµ ®ßi hái Cµ phª ViÖt Nam ph¶i cã chÊt l­îng cao, hiÖn t¹i chõng 6,5 triÖu tÊn. Trong khi ®ã l­îng cung ®· xÊp xØ 7 triÖu tÊn, ch­a tÝnh ®Õn l­îng dù tr÷ tån kho tõ nh÷ng n¨m tr­íc. ThÞ tr­êng Cµ phª thÕ giíi chñ yÕu tËp trung vµo c¸c nhµ trung gian ph©n phèi lín. Chõng 20 nhµ ph©n phèi ®Çu nËu Quèc tÕ thao tóng toµn bé thÞ tr­êng, chÌn Ðp vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng g©y nhiÒu thiÖt h¹i cho c¸c nhµ xuÊt khÈu. H¬n 90% s¶n l­îng Cµ phª ViÖt Nam lµ ®Ó xuÊt khÈu (do thÞ tr­êng trong n­íc nhá hÑp). V× thÕ thÞ tr­êng thÕ giíi chi phèi trùc tiÕp kh«ng nh÷ng ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu mµ cßn ®èi víi toµn bé ngµnh s¶n xuÊt chÕ biÕn Cµ phª n­íc ta. Qua thùc tÕ th©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi, cµ phª ViÖt Nam béc lé nh÷ng h¹n chÕ sau : ChÊt l­îng cßn thÊp vµ xuÊt khÈu qua c¸c trung gian quèc tÕ, qua thÞ tr­êng trung gian. Cµ phª lo¹i I chiÕm tï 16 – 18 %, lo¹i II A chiÕm tíi trªn 70%, cßn l¹i lµ thÊp h¬n. Cµ phª ViÖt Nam cßn lÉn nhiÒu t¹p chÊt, cßn nh÷ng h¹t ®en, n©u, s©u vì, xanh non, teo lÐp, b¹c mµu. ThÞ tr­êng thu gom Cµ phª phô thuéc chÆt chÏ vµo thÞ tr­êng Quèc tÕ, vµo thÞ tr­êng xuÊt khÈu Cµ phª n­íc ta. Khi thÞ tr­êng cµ phª quèc tÕ s«i ®éng lµm cho ho¹t ®éng thu mua, quy gom hén nhÞp, viÖc tiªu thô cµ phª ë c¸c hé s¶n xuÊt thuËn lîi. Khi thÞ tr­êng quèc tÕ thu hÑp cµ phª tôt gi¸, thÞ tr­êng thu mua néi ®Ý·e chao ®¶o ¸ch t¾c, viÖc tiªu thô cña c¸c hé s¶n xuÊt gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Qu¶n lý vµ tæ chøc thu mua cßn rÊt lén xén. C¸c kªnh thu mua, trõ mét sè doanh nghiÖp lín lµ ch¹t chÏ, sè cßn l¹i kh«ng bÒn v÷ng. Cã nhiÒu th­¬ng nh©n n»m ngoµi kªnh ph©n phèi, hä ®Çu c¬ cµ phª lµm cho thÞ tr­êng rèi lo¹n. C¸c hé trång cµ phª tiÒm lùc kh«ng lín, th­êng vay ng¾n h¹n ng©n hµng nªn sau mçi vô thu ho¹ch cÇn ph¶i b¸n ®­îc s¶n phÈm ®Ó thanh to¸n nî vµ tËp trung vèn ®µu t­ cho vô sau. Trong t×nh huèng nh­ thÕ hä th­êng r¬i vµo thÕ yÕu trong quan hÖ mua b¸n víi c¸c ®¹i lý. H¬n n÷a c¸c hé s¶n xuÊt kh«ng l¾m ch¾c tiªu chuÈn chÊt l­îng cµ phª nªn th­êng bÞ thua thiÖt. §¹i lý thu mua cung qua nhiÒu cÊp lµm cho chi phÝ t¨ng lªn, gi¸ thu mua v« h×nh chung còng bÞ Ðp thÊp dÇn xuèng. Ch­¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p vµ ®Ò xuÊt ®ång bé nh»m n©ng cao gi¸ trÞ Cµ phª ViÖt Nam I. Dù ®o¸n cung cÇu Cµ phª ThÕ giíi tíi 2005: 1. Sản xuất S¶n l­îng cµ phª thÕ giíi dù b¸o t¨ng trung b×nh 2,7%/n¨m tõ 1995 ®Õn 2005, cao h¬n chót Ýt so víi møc t¨ng 10 n¨m truíc ®ã, ®¹t 7,31 triÖu tÊn (122 triÖu bao) vµo n¨m 2005 so víi 5,43 triÖu tÊn n¨m 1995. Khu vùc s¶n xuÊt cµ phª lín nhÊt thÕ giíi cã lÏ vÉn lµ Mü latinh vµ Caribe. Dù b¸o s¶n l­îng cña khu vùc nµy tíi n¨m 2005 lµ 4,78 triÖu tÊn T¹i trung Mü t¨ng s¶n l­îng tõ 1 triÖu tÊn (1995) lªn 1,17 triÖu tÊn (n¨m 2005), chñ yÕu t¨ng ë c¸c n­íc ¤n®urat, Mªhico vµ Nicaragoa. S¶n l­îng ë Ch©u Phi t¨ng 2,1%, ®¹t 1,09 triÖu tÊn so víi 873.000 tÊn, chñ yÕu do n¨ng suÊt thu ho¹ch t¨ng h¬n lµ do diÖn tÝch t¨ng. 2. Tiªu thô Tiªu thô cµ phª toµn cÇu dù b¸o t¨ng 1,7% hµng n¨m lªn 6,74 triÖu tÊn n¨m 2005 tõ 5,63 triÖu tÊn n¨m 1995, thÊp h¬n møc t¨ng tr­ëng tiªu thô 2,3%/n¨m cña 10 n¨m tr­íc ®ã. Tiªu thô gi¶m chñ yÕu ë c¸c n­íc tiªu thô truyÒn thèng ë T©y ¢u vµ B¾c Mü. Tiªu thô cµ phª ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ t¨ng lªn 2,03 triÖu tÊn tõ 1,55 triÖu tÊn n¨m 1995 ®¹t møc t¨ng tr­ëng 2,5% hµng n¨m. ThÞ phÇn tiªu thô cña c¸c n­íc nµy sÏ t¨ng lªn 30% tõ 27% nhê thu nhËp vµ d©n sè t¨ng. C¸c n­íc ph¸t triÓn cã thÓ tiÕp ®ãng vai trß chÝnh trong tiªu thÞ cµ phª toµn cÇu, mÆc dï thÞ phÇn cho tíi n¨m 2005 sÏ gi¶m. Tiªu thô cña nh÷ng n­íc nµy sÏ t¨ng hµng n¨m 1,3% lªn 4,71 triÖu tÊn. 3. MËu dÞch Dù tÝnh tíi 2005, xuÊt khÈu Cµ phª toµn cÇu d¹t 5,7 triÖu tÊn, trong khi ®ã nhu cÇu nhËp khÈu cho tiªu thô chØ cã 5,15 triÖu tÊn Nhu cÇu nhËp khÈu t¨ng 1,7% hµng n¨m, ®¹t 5,15 triÖu tÊn vµo n¨m 2005 so víi 4,28 triÖu tÊn n¨m 1995. Trong ®ã nhËp khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chiÕm 9% thÞ phÇn ®¹t 438.000 tÊn, mÆc dï c¸c n­íc ph¸t triÓn chØ t¨ng 1,3% ®¹t 4,71 triÖu tÊn nh­ng vÉn chiÕm 91% thÞ phÇn nhËp khÈu toµn cÇu. Nh×n chung nhËp khÈu cña c¸c n­íc vµ khu vùc tiªu thô cµ phª truyÒn thèng nh­ B¾c Mü, Ch©u ¢u vµ Nh¹t B¶n sÏ t¨ng võa ph¶i, thËm chÝ kh«ng ®æi cho tíi n¨m 2005. Gi¶ sö gi¸ kh«ng ®æi trong thêi gian nµy th× giâ rµng lµ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi sÏ ë trong t×nh tr¹ng cung v­ît qu¸ cÇu cho tíi n¨m 2005. MÆc dï gi¸ gi÷ ë møc kh«ng ®æi, nh­ng tr­íc t×nh tr¹ng søc Ðp gi¶m gi¸ rÊt lín nh­ hiÖn nay. Trong nh÷ng n¨m tíi, c¶ c¸c n­íc s¶n xuÊt lÉn c¸c n­íc tiªu thô cÇn ph¶i ®iÒu chØnh l¹i chÝnh s¸ch s¶n xuÊt còng nh­ tiªu thô. Nh­ vËy chu k× dÆc tr­ng cña Cµ phª toµn cÇu cã thÓ cã thêi gian ng¾n h­n tr­íc ®©y. Nh÷ng dù b¸o nµy cßn dùa vµo c¬ së thêi tiÕt thuËn lîi. II. C¸c gi¶i ph¸p vµ ®Ò xuÊt ®ång bé Tæ chøc thu mua vµ tiªu thô s¶n phÈm Cµ phª niªn vô 1999 - 2000; 2000 - 2001 Theo sè liÖu thèng kª th× liªn vô 1999-2000 toµn tØnh Daklak, ®Þa ph­¬ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª lín nhÊt chiÕm 70% s¶n l­îng cña c¶ n­íc, th× ®· thu mua ®­îc 398.681 tÊn cµ phª nh©n, t¨ng 65% so víi liªn vô 1998-1999 (241.398 tÊn); trong ®ã: cµ phª mua t¹i ®Þa ph­¬ng 364.395 tÊn (vô 1998-1999 chuyÓn sang: 868,24 tÊn). Cµ phª mua ë ngoµi tØnh :34.286 tÊn. Trong niªn vô 1999-2000 toµn tØnh Daklak cã kho¶ng 60 d¬n vÞ kinh doanh cµ phª, bao gåm 20 ®¬n vÞ xuÊt khÈu trùc tiÕp cµ phª vµ 40 doanh nghiÖp kinh doanh theo h×nh thøc uû th¸c, kinh doanh néi ®Þa. Nh×n chug trong niªn vô nµyc¸c ®¬n vÞ kinh doanh cµ phª ®· tËp trung ®­îc nguån hµng lín cho xuÊt khÈu cµ phª tiªu thô trong n­íc. M¹ng l­íi thu mua ®­îc tr¶i kh¾p trªn ®Þa bµn c¸c huyÖn, thµnh phè ®· thu mua hÇu hÕt s¶n l­îng hµng ho¸ vµ cµ phª trong d©n, ®ång thêi më réng ®Þa bµn thu mua sang L©m §ång, §ång Nai, ®Ó tËp trung nguån hµng cho xuÊt khÈu. 2. Tæ chøc tiªu thô s¶n phÈm VÒ xuÊt khÈu, gi¸ c¶ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi vµ trong n­¬c ®· ¶nh h­ëng lín dÕn c«ng t¸c xuÊt khÈu. MÆc dï vËy niªn vô 1999-2000, c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh Daklak ®· xuÊt khÈu ®îc 324.712 tÊn cµ phª nh©n, ®¹t trÞ gi¸ xÊp xØ 267,077 triÖu USD víi gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n lµ 823 USD tÊn. Nh­ vËy trong niªn vô nµy so víi niªn vô tr­íc, sè l­îng cµ phª xuÊt khÈu t¨ng 43,7% so víi niªn vô tr­íc ë Daklak (n¬i x¶n xuÊt Cµ phª chiÕm trªn 70% s¶n l­îng Cµ phª ViÖt Nam) nh­ng gi¸ c¶ Cµ phª xuÊt khÈu gi¶m b×nh qu©n lµ 40%, kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m 13,67%(t­¬ng øng víi 42,376 triÖu USD). §©y lµ niªn vô thø 2 kim ngh¹ch xu¸t khÈu tiÕp tôc gi¶m so víi niªn vô tr­íc. Niªn vô Sè l­îng xuÊt khÈu(tÊn) TrÞ gi¸ xu¸t khÈu (TriÖu USD) Gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n (USD/tÊn) 1995 - 1996 1996 - 1997 1997 - 1998 1998 - 1999 1999 - 2000 82.854 152.878 211.199 225.983 324.712 146,300 187,500 323,200 309,500 267,077 1.765 1.225 1.530 1.370 823 Tuy trong t×nh h×nh thÞ tr­êng thÕ giíi diÔn biÕn kh«ng thuËn lîi vÒ gi¸ c¶. c¸c doanh nghiÖp gÆp nhiÒu khã kh¨n, nh­ng cã thÓ nãi kÕt qu¶ ®¹t ®­îc nh­ trªn la sù cè g¾ng trong c«ng t¸c chØ ®¹o ®IÒu hµnh s¶n xu¸t vµ kinh doanh. T×nh h×nh xuÊt khÈu vô võa qua còng cho thÊykÕt qu¶ kim ngh¹ch xuÊt khÈu xao h¬n nÕu kh©u chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu cao h¬n. VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu: vÉn æn ®Þnh, ®· cã sù cñng cè vµ më réng, phÇn lín c¸c n­íc nhËp khÈu Cµ phª thÕ gi¬i ®Òu ®· mua Cµ phª cña Daklak vµ mét sè tØnh kh¸c ë T©y Nguyªn. §IÒu nµy gióp cho viÖc b¸n th¼ng vµo c¸c thÞ tr­êng lín ra t¨ng, lµm t¨ng thªm thu nhËp. Do ®ã cÇn ph¶i cã sù phèi hîp thËt chÆt chÏ gi÷a c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng tranh b¸n, v× t¹i mét thêi ®iÓm cã nhiÒu doanh nghiÖp cïng chµo b¸n cho cïng mét kh¸ch hµng sÏ bÞ kh¸ch hµng Ðp gi¸, lµm gi¶m hiªô qu¶ xuÊt khÈu. 3. Gi¶i ph¸p vÒ gi¸ c¶ ®èi víi c©y Cµ phª ViÖt Nam Gi¸ b¸n vËt t­ N«ng phÈm lµ thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o, ë ®ã mçi nguêi s¶n xuÊt chØ cung øng ra thÞ tr­êng phÇn n«ng ph¶m rÊt nhão víi tæng cung toµn xa héi nªn hä kh«ng thÓ ®äc quyÒn vÒ gi¸ mµ ph¶i theo møc gi¸ h×nh thµnh kh¸ch quan trªn thÞ tr­êng. ë ViÖt Nam gi¸ n«ng phÈm nãi chung vµ gi¸ cµ phª nãi riªng th­êng biÕn ®éng, ®ñ søc can thiÖp vµo mÆt b»ng gi¸ thÞ tr­êng th× chØ cã nhµ n­íc th«ng qua chÝnh s¸ch b¶o hé gi¸. Quü b×nh æn gi¸ cña chÝnh phñ trong thêi gian qua xã t¸c ®éng nh¸t ®Þnh nh­ng ®èi t­îng thô h­ëng tËp trung vµo doanh nghiÖp nhµ n­íc, ng­êi n«ng d©n ®îc hç trî Ýt. Nªn ch¨ng nhµ n­íc cã thªm gi¶i ph¸p b¶o hé gi¸n tiÕp kh¸c. Víi n«ng nghiÖp nãi chung, víi cµ phª nãi riªng, nhµ n­íc cÇn co nhiÒu biÖn ph¸p b¶o hé, ®¸ng chó ý nhÊt lµ b¶o hé th«ng qua chÝnh s¸ch ®Çu t­. BiÓu hiÖn cña biÖn ph¸p nµy lµ nhµ n­íc b¸n c¸c vËt t­ phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi møc gi¸ thÊp h¬n møc gi¸ thÞ tr­êng. BiÖn ph¸p nµy sÏ cã t¸c dông n©ng cao lîi Ých cña n«ng d©n, duy tr× vµ ph¸t triÓn diÖn tÝch s¶n xuÊt, kÝch thÝch ng­êi n«ng d©n dÇu t­ th©m canh t¨ng n¨ng suÊt, tõ ®ã gia t¨ng s¶n l­îng. MÆt kh¸c, biÖn ph¸p nµy cßn cã t¸c dông ®èi phã víi hiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp do WTO ®Æt ra. HiÖp ®Þnh nµy cã nh÷ng quy ®Þnh lµm t¨ng kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng cña c¸c mÆt hµngn«ng s¶n, trong ®ã cã cµ phª. b)Trî gi¸ s¶n xuÊt §Æc ®iÓm s¶n xuÊt tiªu thô hµng n«ng s¶n nãi chung vµ cµ phª nãi riªng lµ thêi kú thu ho¹ch tËp trung trong kho¶ng thêi gian ng¾n, trong khi ®ã nhu cÇu tiªu thô r¶i ®Òu c¸c th¸ng trong n¨m do ®ã dÉn ®Õn trong thêi kú thu ho¹ch n«ng s¶n, l­îng cung n«ng s¶n t¨ng rÊt m¹nh trong khi ®ã nhu cÇu tiªu thô kh«ng thay ®æi dÉn ®Õn gi¸ n«ng s¶n nãi chung sÏ gi¶m, thËm chÝ cã thêi kú gi¶m xuèng thÊp h¬n chi phÝ s¶n xuÊt. §IÒu nµy ¶nh h­ëng lín tíi lîi Ých cña n«ng d©n vµ ¶nh h­ëng xÊu ®Õn diÖn tÝch vµ s¶n l­îng ë mïa vô sau. V× vËy ®Ó b¶o ®¶m lîi Ých cña n«ng d©n, duy tr× vµ gia t¨ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu ë c¸c n¨m tíi nhµ n­íc cÇn c«ng bè gi¸ sµn ®Ó c¸c doanh nghiÖp biÕt vµ chÊp hµnh. Møc gi¸ sµn nµy cÇn ph¶i b¶o ®¶m bï ®¾p ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ cã mét møc l·i hîp lý cho ng­êi n«ng d©n. ë møc gi¸ sµn nµy l­îng cung n«ng s¶n lín h¬n l­îng cÇu thÞ tr­¬ng do ®ã sÏ cã t×nh tr¹ng d­ thõa. V× vËy nhµ n­íc cÇn ph¶i gi¶i quyÕt l­îng hµng d­ thõa nµy b»ng c¸ch sö dông quü dù tr÷ ®Ó mua hÕt l­îng hµng d­ thõa nµy, nÕu c¸c doanh nghiÖp tham gia mua n«ng s¶n ®Ó dù tr÷ ë møc gi¸ sµn, nhµ n­íc cµn cã chÝnh s¸ch hç trî cho c¸c doanh nghiÖp nh­ kh«ng tÝnh l·i suÊt ®èi víi kho¶n tiªnf mµ c¸c doanh nghiÖp vay ®Ó mua n«ng s¶n dù tr÷. §èi víi cµ phª ViÖt Nam . Khèi l­îng cµ phª dù tr÷ chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu, do ®ã khi gi¸ thÕ giíi t¨ng lªn do yÕu tè ®Çu c¬, ch­ kh«ng ph¶i do mÊt mïa ë c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª chñ yÕu trªn thÞ tr­êng Quèc tÕ th× chóng ta ph¶I b¸n ngay ®Ó ®­îc gi¸ cao, v× gi¸ sÏ lªn kh«ng bÒn. 4. Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn Cµ phª n­íc ta lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu lín. Trong thêi gian qua, cµ phª n­íc ta ph¸t triÓn nhanh vÒ diÖn tÝch nh­ng ch­a quan t©m kh©u chÕ biÕn nªn dÉn tíi hËu qu¶ lµ chÊt l­îng vÒ h­¬ng vÞ tuy ®¹t nh­ng gi¸ thµnh thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc v× kh©u chÕ biÕn kh«ng ®­îc coi träng. N©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn ®Ó võa t¨ng ®­îc chÊt l­îng, l¹i võa t¨ng gi¸ thµnh xuÊt khÈu lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch hiÖn nay. Cµ phª lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu lín, cã nhiÒu triÓn väng ph¸t triÓn m¹nh ë n­íc ta trong thêi gian tíi. Theo dù b¸o cña nhiÒu chuyªn gia trong vµ ngoµi n­íc, nhu cÇu tiªu thô cµ phª b×nh qu©n ®Çu ng­êi trong n­íc vµ thÕ giíi ngµy mét gia t¨ng. Víi nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ hiÖn nay, cø sau 8 n¨m nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa tÝnh theo ®Çu ng­êi sÏ t¨ng gÊp 2. Cïng víi nhu cÇu trong n­íc, khi xu h­íng c¸c n­íc ph­¬ng T©y gia t¨ng së thÝch tiªu dïng cµ phª cã chÊt l­îng cao, triÓn väng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam còng sÏ cã nhiÒu høa hÑn. MÆc dï cã thêi c¬ ®Ó ph¸t triÓn nh­ng s¶n xuÊt kinh doanh, xuÊt khÈu cµ phª n­íc ta ®ang ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nhiÒu khã kh¨n, th¸ch ®è. Mét tån t¹i dÔ nhËn thÊy lµ cµ phª ViÖt Nam ®­îc thõa nhËn cã h­¬ng vÞ ®Ëm ®µ, th¬m ngon, cã chÊt l­îng c¶m quan tèt, nh­ng gi¸ b¸n thÊp, thÊp nhÊt so víi cµ phª cïng lo¹i cña c¸c n­íc trong khu vùc. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn gi¸ cµ phª xuÊt khÈu n­íc ta thÊp, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n nµy lµ chÊt l­îng ngo¹i quan do chÕ biÕn ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ gi¸ trÞ vèn cã cña nã. Theo nhiÒu tµi liÖu ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam ®· c«ng bè, dùa trªn 4 tiªu chuÈn ®Ó ph©n thµnh 3 lo¹i phÈm cÊp cµ phª xuÊt khÈu, hiÖn nay chØ cã chõng 2% s¶n l­îng cµ phª n­íc ta ®¹t ®­îc yªu cÇu lo¹i 1. Nh»m n©ng cao chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña n­íc ta trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh, héi nhËp vµo céng ®ång khu vùc, ph©n tÝch, lµm râ thùc tr¹ng c«ng nghÖ chÕ biÕn hiÖn nay ®Ó t×m kiÕm nh÷ng gi¶i ph¸p c«ng nghÖ chÕ biÕn thÝch hîp lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn cµ phª n­íc ta. Bµi viÕt nµy, tõ gãc ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ (KH&CN) xin ®Ò cËp ®Õn mét vµi khÝa c¹nh cÇn ®­îc quan t©m. HÇu hÕt cµ phª trao ®æi trong bu«n b¸n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi hiÖn nay lµ cµ phª nh©n sèng th­êng ®­îc s¬ chÕ t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt nguyªn liÖu. ë n­íc ta hiÖn nay, viÖc s¬ chÕ cµ phª th­êng ®­îc tiÕn hµnh trong c¸c hé gia ®×nh, c¸c chñ v­ên nhá víi s©n ph¬i ®Êt t¹m hoÆc mÆt ®­êng vµ b»ng nh÷ng lo¹i c«ng cô th« s¬. Hai ph­¬ng ph¸p ®­îc dïng phæ biÕn trong s¶n xuÊt lµ chÕ biÕn ­ít vµ chÕ biÕn kh«. ChÕ biÕn kh« lµ mét c«ng nghÖ gi¶n ®¬n, chØ cã mét c«ng ®o¹n chÝnh lµ lµm kh« qu¶ cµ phª t­¬i ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh råi dïng m¸y x¸t lo¹i bá c¸c líp vá thÞt bäc ngoµi ®Ó lÊy nh©n. Ph­¬ng ph¸p nµy hiÖn ®ang ®­îc ¸p dông réng r·i ë tÊt c¶ c¸c vïng trång cµ phª vµ trong c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. ChÕ biÕn ­ít, lµ mét c«ng nghÖ chÕ biÕn phøc t¹p. ChÕ biÕn ­ít bao gåm c¸c giai ®o¹n x¸t, röa qu¶ t­¬i ®Ó lo¹i bá vá, thÞt vµ chÊt nhên bªn ngoµi nh©n ®Ó cã cµ phª thãc, sau ®ã lµm kh« ®Ó cã cµ phª nh©n sèng. Ph­¬ng ph¸p nµy cho s¶n phÈm chÊt l­îng tèt, gi¶m ®­îc ®¸ng kÓ diÖn tÝch s©n ph¬i (so víi ph­¬ng ph¸p ph¬i qu¶ th× mÆt b»ng chÕ biÕn gi¶m 75-80%). Tuy cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh­ng c«ng nghÖ nµy ®ßi hái thiÕt bÞ phøc t¹p, lµm viÖc thiÕu æn ®Þnh, ®Æc biÖt dÔ g©y « nhiÔm m«i tr­êng nªn chØ míi ®­îc ¸p dông ë mét sè c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn quy m« võa cã møc ®é khiªm tèn, chiÕm kho¶ng 5% tæng l­îng cµ phª s¶n xuÊt ë n­íc ta. Nh×n chung, c«ng nghiÖp chÕ biÕn cµ phª nh©n trong c¶ n­íc ®ang cßn rÊt ph©n t¸n vµ kh¸ tïy tiÖn. Trõ mét sè ®¬n vÞ quèc doanh vµ c«ng ty xuÊt khÈu cã trang bÞ x­ëng chÕ biÕn quy m« võa, trªn 80% l­îng cµ phª lµm ra ®­îc chÕ biÕn trong c¸c hé gia ®×nh, b»ng nh÷ng c«ng nghÖ gi¶n ®¬n, ph¬i kh« tù nhiªn, xay x¸t b»ng nh÷ng m¸y kh«ng ®¶m b¶o tiªu chuÈn kü thuËt nªn chÊt l­îng cßn thÊp. §Ó ®¶m b¶o yªu cÇu tèi thiÓu trong chÕ biÕn theo ph­¬ng ph¸p ph¬i kh« tù nhiªn, ph¶i cã 3 ha s©n ph¬i cho 100 ha cµ phª, song b×nh qu©n chung cña c¸c vïng chÕ biÕn kh« chØ cã tõ 0,5 ®Õn 0,8 ha. PhÇn lín cµ phª trong c¸c hé d©n khi chÕ biÕn ®­îc r¶i trªn ®Êt, thËm chÝ trªn c¸c trôc lé, mÆt ®­êng giao th«ng. Tõ ®©y r¸c bÈn, sái ®¸, vËt l¹, vËt cøng lÉn cïng cµ phª. Nguy h¹i h¬n khi m­a, ®é Èm cao lµm cho qu¶ bÞ lªn men, nÊm mèc lÉn vµo trong h¹t. §Ó t¸ch ®­îc nh©n qu¶ kh«, quy tr×nh chÕ biÕn ®­îc ¸p dông phæ biÕn lµ dïng c¸c m¸y x¸t bãc vá qu¶ kh« ®Ó cã cµ phª nh©n, d¹ng nµy ngoµi c¸c c¬ së mang tÝnh s¶n xuÊt gia ®×nh, cßn cã mét sè c¬ së nhá x¸t thuª, ®¶m nhËn sè lín s¶n phÈm cµ phª t­ nh©n, nh÷ng c¬ së nµy th­êng cã quy m« tõ mét ®Õn vµi ba tr¨m tÊn mçi n¨m. C¸c c¬ së chÕ biÕn lín h¬n cã s¶n l­îng cì 1000 tÊn/n¨m, míi ®¶m nhËn trªn 22000 tÊn s¶n phÈm, sè nµy ®­îc sö dông réng ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã nguån nguyªn liÖu t¹i chç, trong sè nµy kho¶ng 15% s¶n phÈm thùc hiÖn theo c«ng nghÖ chÕ biÕn ­ít. Nh÷ng c¬ së chÕ biÕn cã c«ng suÊt trªn 3000 tÊn/ngµy th­êng lµ nh÷ng tæ chøc thu gom t¸i chÕ vµ ph©n lo¹i, phÇn lín thuéc c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i xuÊt khÈu ®ãng t¹i c¸c thµnh phè, thÞ trÊn hoÆc n¬i thuËn tiÖn giao th«ng. §èi víi cµ phª nh©n xuÊt khÈu, viÖc chÕ biÕn sau thu ho¹ch còng cßn ë møc gi¶n ®¬n, c«ng nghÖ chñ yÕu chØ lµ sÊy bæ sung, ph©n lo¹i, ®Êu trén vµ ®¸nh bãng h¹t. Sè cµ phª nh©n ®­îc ®¸nh bãng kh«ng nhiÒu, chiÕm kho¶ng 6-7% l­îng cµ phª xuÊt khÈu. Ngoµi hÖ thèng s¬ chÕ, chÕ biÕn qu¶ t­¬i vµ kh«, t¹i nhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· x©y dùng nh÷ng c¬ së t¸i chÕ cµ phª nh©n sèng víi c¸c hÖ thèng sÊy bæ sung, lµm s¹ch, ph©n lo¹i, ®¸nh bãng, lo¹i bá h¹t lÐp, h¹t ®en... nh»m c¶i thiÖn chÊt l­îng cµ phª nh©n xuÊt khÈu, song sè nµy kh«ng nhiÒu, míi cã ë c¸c thµnh phè lín, mét sè vïng nguyªn liÖu tËp trung vµ c¬ së liªn doanh víi n­íc ngoµi (hÖ thèng m¸y chän mµu, lo¹i h¹t ®en míi chØ cã ë 3 c¬ së t¸i chÕ cµ phª nh©n ë §¨cl¨c; hÖ thèng m¸y sÊy vµ sµng ph©n lo¹i h¹t míi ®­îc trang bÞ trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt quy m« lín vµ c¸c c«ng ty xuÊt khÈu trùc tiÕp cµ phª...). §¹i bé phËn c«ng viÖc tuyÓn chän h¹t cµ phª cßn dïng lao ®éng thñ c«ng víi n¨ng suÊt thÊp vµ chÊt l­îng cßn nhiÒu h¹n chÕ. Trong chÕ biÕn tiªu dïng néi ®Þa, c¶ n­íc míi cã mét nhµ m¸y ë Biªn Hßa cã c«ng suÊt thiÕt kÕ 100 tÊn s¶n phÈm cµ phª hßa tan/n¨m, c¬ së nµy ®ang ®­îc c¶i t¹o më réng. Tuy tiÖn lîi cho tiªu dïng song cµ phª hßa tan ch­a thËt phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi sµnh uèng nªn kh«ng ph¸t triÓn ®­îc réng. Do nhu cÇu néi ®Þa kh«ng lín nªn ë c«ng ®o¹n rang xay, ngoµi c¬ së chÕ biÕn cña Vinacafe cã c«ng suÊt 2000 tÊn/n¨m, trong ph¹m vi c¶ n­íc cã chõng 1000 c¬ së rang xay nhá víi c«ng suÊt thiÕt kÕ ®Õn 30kg/ngµy. Nh×n chung, do ®Çu t­ thiÕu ®ång bé, thiÕt bÞ l¹c hËu, cò n¸t. MÆt kh¸c c«ng nghiÖp trong n­íc l¹i thiÕu quan t©m nªn chÕ biÕn ®ang cßn lµ mét kh©u yÕu kÐm nhÊt trong s¶n xuÊt cµ phª ë ViÖt Nam. T×nh tr¹ng chÕ biÕn trªn ®©y, céng víi c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm cña Nhµ n­íc kh«ng theo kÞp viÖc më réng diÖn tÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nªn chÊt l­îng s¶n phÈm cã chiÒu h­íng sót gi¶m. T×nh tr¹ng h¹t ®en, h¹t lªn men, h¹t thèi do ®é Èm cao vµ h¹t vì pha lÉn víi t¹p chÊt kh¸c dÉn ®Õn chØ tiªu ®¸nh gi¸ ngo¹i quan cµ phª cña n­íc ta thÊp, g©y nhiÒu thiÖt h¹i, nhÊt lµ trong kinh doanh xuÊt khÈu (mÆc dï chÊt l­îng thö nÕm cµ phª n­íc ta cao h¬n, nh­ng gi¸ b¸n trong nh÷ng niªn vô gi÷a thËp kû 90 ®Òu thua kÐm tõ 10 ®Õn 40 USD/tÊn s¶n phÈm so víi Th¸i Lan vµ In®«nªxia). MÆt kh¸c, do tr×nh ®é c«ng nghiÖp chÕ biÕn cµ phª nh©n sèng thÊp kÐm, chËm ®æi míi nªn tæn thÊt sau thu ho¹ch ®ang cßn kh¸ cao (theo ®¸nh gi¸ cña nhiÒu chuyªn gia trong ngµnh cµ phª n­íc ta, tæn thÊt nµy kh«ng d­íi 10%). N¨ng lùc c«ng nghÖ cña ngµnh ®­îc quyÕt ®Þnh bëi kh¶ n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp. Cuéc ®iÒu tra n¨ng lùc c«ng nghÖ cña ngµnh cµ phª thuéc dù ¸n ®iÒu tra n¨ng lùc mét sè ngµnh kü thuËt ®· cho thÊy: Nh×n tæng qu¸t tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh chÕ biÕn ngµnh cµ phª ®· l¹c hËu tõ 2 ®Õn 3 thÕ hÖ, ch­a ®¹t ®­îc tr×nh ®é khu vùc, s¶n phÈm cã chÊt l­îng thÊp, ch­a ®ñ søc c¹nh tranh víi s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. Trong c¸c thµnh phÇn t¹o ra n¨ng lùc c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp, yÕu nhÊt lµ n¨ng lùc ®æi míi. Tån t¹i nµy cã nhiÒu nguyªn nh©n song c¬ b¶n lµ ch­a cã nh÷ng c¬ quan nghiªn cøu, t­ vÊn hç trî cho doanh nghiÖp vÒ c«ng nghÖ, ch­a thùc hiÖn ®­îc nh÷ng néi dung nghiªn cøu mµ hä mong ®îi vµ ch­a cã ®­îc nh÷ng n¨ng lùc thùc sù ®Ó triÓn khai nh÷ng néi dung ®æi míi cÇn ph¶i lµm. C¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra còng ®· chØ ra ®¶m b¶o c¬ së h¹ tÇng lµ mét kh¶ n¨ng thÊp nhÊt trong n¨ng lùc c«ng nghÖ hiÖn nay cña ngµnh, c¸c nhãm nh©n tè ®Òu cã nh÷ng h¹n chÕ, song yÕu kÐm tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc cã liªn quan mËt thiÕt ®Õn tæ chøc qu¶n lý Nhµ n­íc ®ã lµ: - §µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é nguån nh©n lùc. - Hç trî tµi chÝnh, ph¸p lý vµ thÞ tr­êng. - Khả n¨ng ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ trong doanh nghiÖp cña c¸c tæ chøc nghiªn cøu trong n­íc. Tõ thùc tiÔn tæ chøc thùc hiÖn quy ho¹ch ë nhiÒu vïng, vÊn ®Ò næi lªn kh¸ râ lµ tæ chøc nghiªn cøu ®µo t¹o, hç trî KH&CN chÕ biÕn vµ tæ chøc qu¶n lý ngµnh ®ang cßn lµ mét m¶ng trèng, lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc quan t©m, sím cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc. Nh×n l¹i toµn bé c«ng nghÖ s¶n xuÊt cµ phª nh©n sèng hiÖn nay ë n­íc ta th× c«ng nghÖ chÕ biÖn ®ang lµ kh©u yÕu kÐm nhÊt nh­ng l¹i thiÕu sù chó ý tõ tÇm doanh nghiÖp ®Õn c¸c tæ chøc nghiªn cøu hç trî KH&CN, ®Æc biÖt lµ sù quan t©m cña c¸c tæ chøc qu¶n lý Nhµ n­íc. Cho ®Õn nay, ngµnh cµ phª vÉn ch­a ®Þnh h×nh ®­îc c«ng nghÖ chÕ biÕn cÇn thiÕt ®Õn tõng vïng vµ c¬ së s¶n xuÊt, c¬ së vËt chÊt chÕ biÕn kh«ng t­¬ng xøng víi s¶n l­îng qu¶ t­¬i s¶n xuÊt hµng n¨m. C¸c doanh nghiÖp vµ c¸c hé gia ®×nh vÉn chØ ®Çu t­ m¹nh vµo viÖc më réng diÖn tÝch s¶n xuÊt cµ phª nh­ng l¹i ch­a chó ý ®óng møc ®Õn c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Ó råi ph¶i b¸n qu¶ x«. DÔ dµng nhËn thÊy lµ c«ng nghÖ chÕ biÕn cµ phª ®· kh«ng theo kÞp sù ph¸t triÓn nhanh qu¸ møc cña viÖc më réng diÖn tÝch gieo trång, h¹n chÕ nµy ®· g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá vµ l©u dµi cho ng­êi s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ ®èi víi n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm cµ phª. Tõ ®©y, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn cÇn ®­îc coi lµ nhiÖm vô quan träng trong tiÕn tr×nh c¶i thiÖn, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ gãp phÇn ®Ó ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia thùc hiÖn ®Çy ®ñ nh÷ng quy ®Þnh cña AFTA trong thêi gian tíi. §Ó lµm viÖc nµy, ngoµi nh÷ng néi dung cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn nh­ ph¶I sö dông thªm nhiÒu côm chÕ biÕn c«ng nghÖ bao gåm c«ng nghÖ chÕ biÕn ­ít vµ kh«, hÖ thèng sÊy, xay x¸t ®¸nh bãng, s©n ph¬i nhµ kho… më réng quy m« vµ n©ng cÊp Nhµ m¸y cµ phª Biªn hoµ lªn 1.000 tÊn/n¨m vµ x©y thªm mét sè nhµ m¸y thµnh phÈm kh¸c khi thÞ tr­êng ®­îc më réng. ThiÕt nghÜ mét viÖc kh«ng kÐm phÇn cÊp b¸ch lµ sím h×nh thµnh mét sè xÝ nghiÖp chÕ t¹o thiÕt bÞ tiªn tiÕn chÕ biÕn cµ phª ®Ó cung øng ®ñ m¸y mãc vµ thiÕt bÞ chuyªn dïng cÇn thiÕt cho ngµnh cµ phª n­íc ta. Nhằm thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng, tăng tính cạnh tranh cho cà phê Việt Nam trên thị trường thế giới, Chính phủ đã phê duyệt đề án "Đầu tư công nghệ sau thu hoạch, nâng cao chất lượng, hạ giá thành cà phê ". Theo đề án này, từ nay đến năm 2005, ngành cà phê sẽ cần khoảng 610 tỷ đồng để xây dựng các đề án đầu tư chi tiết cho các vùng trọng điểm, trong đó chú trọng việc phát triển các loại hình chế biến, bảo quản phù hợp với quy mô sản xuất; ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hệ thống thuỷ lợi; đầu tư vốn cho khâu chọn giống, xây dựng các trại nhân giống, chọn tạo các giống có năng suất và chất lượng cao. Nhµ n­íc ®· phª duyÖt nh­ng nhµ n­íc còng cÇn ph¶i cã nh÷ng chØ ®¹o thËt s¸t sao, thËt chÆt chÏ ®Ó ch¸nh nh÷ng sai lÇm, hay khi cã nh÷ng sai lÇm thi nhµ n­íc kÞp thêi chØ ®¹o. 5. Më réng thÞ tr­êng Quèc tÕ, øng dông khoa häc HiÖn nay hµng n¨m chóng ta ®· xuÊt khÈu cµ phª ®Õn 48 n­íc, thu vÒ 100-500 triÖu USD vµ cã quan hÖ th­¬ng m¹i víi tÊt c¶ c¸c h·ng cµ phª lín trªn thÕ giíi. N©ng cao chÊt l­îng cµ phª, ®¶m b¶o tÝn nhiÖm víi kh¸ch hµng, tu©n thñ tËp qu¸n bu«n b¸n quèc tÕ… lµ nh÷ng biÖn ph¸p quan träng ®Ó cñng cè thÞ tr­êng. MÆt kh¸c cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p ®Ó kh«i phôc thÞ tr­êng truyÒn thèng cò tr­íc ®©y ë c¸c n­íc SNG vµ §«ng ¢u, më mang thÞ tr­êng míi nh­ Trung Quèc vµ c¸c n­íc Trung CËn §«ng… Khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu ngµy mét lín kh«ng thÓ thô ®éng ngåi chê ai ®Õn mua th× b¸n mµ cÇn chñ ®éng t¹o thÞ tr­êng, më c¬ quan ®¹i diÖn vµ sö dông c¸c ph­¬ng thøc th­¬ng m¹i kh¸c nh­: ®æi hµng, tr¶ nî Nhµ n­íc vµ c¸c hiÖp ®Þnh chÝnh phñ. ViÖt Nam ®· gia nhËp ICO, sÏ tham gia Tæ chøc hiÖp héi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª (ACPC) vµ nh÷ng tæ chøc Quèc tÕ kh¸c cã liªn quan®Ó t¨ng c­êng hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i, khoa häc c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Néi dung c«ng t¸c khoa häc c«ng nghÖ cña cµ phª t­¬ng ®èi réng r·i, tuy nhiªn mét sè lÜnh vùc tr­íc ®©y vÉn ch­a ®­îc quan t©m. Mét thêi gian dµi chóng ta chó träng c¸c vÊn ®Ò n«ng sinh häc nh­ quy vïng quy ho¹ch, t×m c¸c gièng míi, kü thuËt canh t¸c, t¹o h×nh, bãn ph©n, t­íi n­íc, phßng trõ s©u bÖnh. Thêi gian tíi cÇn ®Çu t­ nghiªn cøu h¬n n÷a vµo c«ng nghÖ sau thu ho¹ch, nghiªn cøu chiÕn l­îc thÞ tr­êng vµ th­¬ng m¹i. Cñng cè, n©ng cÊp ViÖn nghiªn cøu cµ phª Eakmat, lËp thªm c¸c tr¹m nghiªn cøu thùc nghiÖm ë c¸c vïng, t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé vµ phæ cËp réng r·i c¸c h×nh thøc khuyÕn n«ng cµ phª ®Õn c¸c hé n«ng d©n. Héi ®ång khoa häc c«ng nghÖ cµ phª ®· ®­îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, trªn c¬ së nµy x©y dùng hoµn chØnh hÖ thèngqu¶n lý c«ng nghÖ t¹o thªm søc m¹nh cho toµn nghµnh ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 6. Tæ chøc qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch Nghµnh cµ phª ViÖt Nam hiÖn nay ®· cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn Kinh tÕ Quèc d©n vµ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Kim ngh¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m kh¸ lín vµ cã thÓ dù ®o¸n r»ngtrong 5-10 n¨m tíi ®©y cµ phª vµ lóa g¹o vÉn lµ nh÷ng n«ng s¶n xuÊt khÈu hµng ®Çu cña n­íc ta. ViÖt Nam lµ n­íc xu¸t khÈu lín vÒ cµ phª cho nªn phÇn nµo cã ¶nh h­ëng ®Õn cung cÇu vµ gi¸ c¶ cµ phª trªn thÞ tr­êng Quèc tÕ. Nh÷ng vÊn ®Ò trªn kh¸ phøc t¹p, ®ßi hái nghiªn cøu mét c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý nghµnh hîp lý h¬n vµ ®Ò xuÊt nh÷ng chÝnh s¸ch míi t¹o cho nghµnh ph¸t triÓn thuËn lîi. ViÖt Nam còng cÇn sím ra ®êi mét tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª gän nhÑ cã thµnh viªn chuyªn tr¸ch vµ mét sè thµnh viªn kiªm nhiÖm cña Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé th­¬ng m¹i, Bé tµi chÝnh…víi tªn gäi “ Héi ®ång ph¸t triÓn cµ phª quèc gia”. Héi ®ång sÏ nghiªn cøu vµ tr×nh ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch riªng cho nghµnh cµ phª nh­ tÝn dông dµi h¹n, gi¸ c¶ vµ hç trî xuÊt khÈu, khuyÕn n«ng, b¶o hiÓm vµ c¸c quy chÕ qu¶n lý kh¸c. 7. NghÜa vô vÒ phÝa ng­êi s¶n xuÊt vµ kinh doanh xuÊt khÈu Cµ phª Ngoµi viÖc hç trî ®¾c lùc cña nhµ n­íc trong c¸c lÜnh vùc nh­ tµi chÝnh, ng©n hµng, trî gi¸ ®Çu vµo, ®Çu ra… nh­ ë trªn, th× viÖc c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, xuÊt khÈu Cµ phª kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc còng nh­ doanh nghiÖp t­ nh©n cÇn ph¶i chñ ®éng h¬n trong viÖc t×m kiÕm c¸c ®èi, c¸c nguån hµng, dÇn dÇn tiÕn tíi giao dÞch trùc tiÕp, n¾m b¾t th«ng tin, nghiªn cøu thÞ tr­êng… kh«ng nªn qu¸ tù û vµo sù gióp ®ì cña nhµ n­íc. PhÇn kÕt luËn MÆc dï kiÕn thøc cßn nhiÒu h¹n chÕ, nh­ng theo em ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p rÊt thiÕt thùc trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nan gi¶i cña nghµnh Cµ phª hiÖn nay. Trong ®ã, biÖn ph¸p quan träng nhÊt, khÈn cÊp nhÊt vÉn lµ ph¶I tÝch cùc ph¸t triÓn kh©u chÊt l­îng cµ phª b»ng ph¸t triÓn m¹nh kh©u chÕ biÕn cµ phª xuÊt khÈu, t¨ng nhanh kim ngh¹ch xuÊt khÈu. Nh­ng ®Ó lµm ®­îc viÖc nµy, qu¶ lµ mét viÖc kh«ng ph¶i dÔ dµng g×, mµ nã ®ßi hái sù nç lùc kh«ng chØ riªng cña nhµ n­íc mµ cÇn cã sù “gãp søc” cña tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n, hîp t¸c, tæ hîp t¸c... cã liªn quan ®Õn nghµnh cµ phª. §Ó lµm ®­îc bµi nµy, b¶n th©n em ®· rÊt cè g¾ng, ®Ó mong sao cã ®­îc mét bµi viÕt kh¸ s¸t thùc vµ ph¶n ¶nh ®óng víi nh÷ng kiÕn thøc em ®· ®­îc häc d­íi m¸i tr­êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n. Nh­ng cã lÏ trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu em cßn cã ®«i ®iÒu thiÕu sãt, rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp cña thÇy c« vµ b¹n bÌ ®Ó bµi nµy cña em cã thªm phÇn gi¸ trÞ thùc tiÔn vµ hoµn chØnh h¬n nh»m ®­a nghµnh cµ phª lªn vÞ thÕ míi trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña n­íc nhµ. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Môc lôc