Nghiên cứu biến động bờ biển vùng châu thổ Cửu Long

211 32(3), 211-218 T¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ tr¸i ®Êt 9-2010 NGHI£N CøU BIÕN §éNG Bê BIÓN VïNG CH¢U THæ CöU LONG NguyÔn §Þch Dü , Do∙n §×nh L©m , Ph¹m Quang S¬n, Vò V¨n Hµ, Vò V¨n VÜnh, NguyÔn C«ng Qu©n, §Æng Minh TuÊn i. Më §ÇU §Ó nghiªn cøu biÕn ®éng vïng cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long, tËp thÓ t¸c gi¶ giíi thiÖu ng¾n gän nh÷ng kh¸i niÖm liªn quan tíi bê biÓn d−íi ®©y : Bê biÓn ®−îc hiÓu lµ ®íi bê (coastal zone), còng cã thÓ hiÓu lµ ®−êng bê biÓn. Bê biÓn hay cßn gäi lµ ®íi t−¬ng t¸c hiÖn t¹i gi÷a biÓn vµ lôc ®Þa. §íi bê lµ mét d¶i tiÕp gi¸p gi÷a ®Êt liÒn vµ biÓn, kh«ng réng l¾m, cã b¶n chÊt ®éc ®¸o, t¹o nªn mét líp vá c¶nh quan cña Tr¸i §Êt vµ lµ n¬i xÈy ra mèi t−¬ng t¸c rÊt phøc t¹p gi÷a th¹ch quyÓn, thñy quyÓn, khÝ quyÓn vµ sinh quyÓn. §−êng bê biÓn, trong ph¹m vi ®íi bê lµ n¬i gÆp nhau gi÷a biÓn vµ lôc ®Þa. Cã t¸c gi¶ hiÓu ®−êng bê biÓn lµ vÞ trÝ trung b×nh nhiÒu n¨m cña ®−êng triÒu c−êng hoÆc hiÓu lµ ®−êng trung b×nh gi÷a triÒu c−êng vµ triÒu kiÖt. §−êng bê biÓn cã c¸c cöa s«ng, ®íi bê biÓn vµ c¸c vïng cöa s«ng. Cöa s«ng ven biÓn lµ n¬i dßng s«ng ®æ vµo biÓn hoÆc ®¹i d−¬ng. Cöa s«ng ven biÓn lµ mét m¾t xÝch quan träng trong vßng tuÇn hoµn cña n−íc gi÷a c¸c lôc ®Þa víi c¸c ®¹i d−¬ng vµ khÝ quyÓn. Cöa s«ng ven biÓn lµ n¬i dßng chÈy cña s«ng chuyÓn hãa tõ chÕ ®é thñy v¨n lôc ®Þa sang chÕ ®é thñy v¨n biÓn. Vïng cöa s«ng ven biÓn lµ mét vïng kh«ng gian thuéc ®íi bê biÓn. Kh«ng gian nµy cßn cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau. Cã t¸c gi¶ xem kh«ng gian vïng cöa s«ng ven biÓn theo ®é muèi ; cã t¸c gi¶ x¸c ®Þnh kh«ng gian nµy theo th¶m thùc vËt ngËp mÆn hoÆc theo sù ¶nh h−ëng cña thñy triÒu... Vïng cöa s«ng ven biÓn th−êng lµ n¬i tËp trung d©n c−, n¬i cã nhiÒu c¬ së kinh tÕ - x· héi quan träng vµ lµ bµn ®¹p cho con ng−êi tiÕn ra vïng biÓn kh¬i. Mét trong nh÷ng néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi KC 09.06/06-10 lµ nghiªn cøu biÕn ®éng cöa s«ng ven biÓn vïng ch©u thæ Cöu Long ë c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y, b»ng ph−¬ng ph¸p viÔn th¸m. KÕt qu¶ phôc vô cho viÖc thµnh lËp c¸c b¶n ®å biÕn ®éng cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long. ii. Ph−¬ng ph¸p vµ t− liÖu 1. Ph−¬ng ph¸p Ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn lµ gi¶i ®o¸n th«ng tin trªn c¸c ¶nh m¸y bay, ¶nh vÖ tinh ph©n gi¶i cao, b¶n ®å ®Þa h×nh vµ c¸c tµi liÖu hç trî kh¸c liªn quan ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh diÔn biÕn c¸c cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long (qua c¸c t− liÖu viÔn th¸m vµ GIS, giai ®o¹n 1952-2006). T− liÖu gi¶i ®o¸n ¶nh ®−îc kiÓm chøng th«ng qua kh¶o s¸t thùc ®Þa vµ c¸c th«ng tin bæ trî kh¸c. Quy tr×nh xö lý th«ng tin ¶nh vµ b¶n ®å víi viÖc sö dông phÇn mÒm xö lý ¶nh chuyªn dông vµ hÖ th«ng tin ®Þa lý (GIS). C¸c ph−¬ng ph¸p hç trî nh− ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Þa m¹o, ®Þa chÊt, thñy th¹ch ®éng lùc, m«i tr−êng... 2. T− liÖu sö dông C¸c t− liÖu sö dông trong nghiªn cøu bao gåm : ¶nh m¸y bay chôp n¨m 1952 (¶nh ®en tr¾ng) do Côc B¶n ®å §«ng D−¬ng cña Ph¸p thùc hiÖn bay chôp vµ l−u gi÷ ¶nh. B¶n ®å ®Þa h×nh UTM, tû lÖ 1:50.000. DiÖn tÝch nghiªn cøu cña ®Ò tµi gåm 35 tê b¶n ®å ®Þa h×nh UTM, tû lÖ 1:50.000 thuéc mói 48 khèi elipxoit Everest do Côc B¶n ®å qu©n ®éi Mü (AMS) xuÊt 212 b¶n vµo c¸c n¨m 1965-1966 trªn cë së t− liÖu ¶nh hµng kh«ng do kh«ng qu©n Mü bay chôp. C¸c b¶n ®å UTM t¸i b¶n sau n¨m 1975 do côc b¶n ®å Bé tæng Tham m−u Q§NDVN thùc hiÖn. ¶nh vÖ tinh Landsat TM ngµy 10-5-1983 do Trung t©m ViÔn th¸m - Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng cung cÊp, ¶nh cã sè liÖu hµng-cét 125-053 d¹ng phim ¶nh gèc cã tû lÖ 1:1.000.000. ¶nh vÖ tinh Landsat TM, chôp ngµy 16-1-1989. ¶nh vÖ tinh Landsat ETM chôp ngµy 11-12-2001, c¸c ¶nh vÖ tinh trªn, c¸c kªnh ¶nh ®−îc n¾n chØnh h×nh theo b¶n ®å ®Þa h×nh UTM. C¸c tµi liÖu hç trî kh¸c cã liªn quan : c¸c sè liÖu khÝ t−îng, thñy h¶i v¨n quan tr¾c ë c¸c tr¹m trong khu vùc ven biÓn ch©u thæ Cöu Long vµ vïng l©n cËn. Ngoµi ra sö dông mét sè t− liÖu kh¶o s¸t thùc ®Þa cña ®Ò tµi KC09-06/06-10 trong c¸c n¨m 2007- 2008 vµ 2009 vÒ thñy h¶i v¨n, m«i tr−êng, luång l¹ch cöa s«ng, ®Þa chÊt - ®Þa m¹o... iii. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn Vïng cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long ®−îc chia thµnh hai khu vùc lín, c¸c cöa s«ng thuéc s«ng HËu vµ c¸c cöa s«ng thuéc s«ng TiÒn. VÒ mÆt thêi gian, chóng t«i chia ra c¸c giai ®o¹n nhá : 1952-1965, 1965-1983, 1983-1990, 1990-2001, 2001-2006 theo thêi ®iÓm chôp cña c¸c d÷ liÖu ¶nh viÔn th¸m. Vïng cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long trong nh÷ng thËp niªn võa qua cã nh÷ng biÕn ®éng rÊt quan träng nh− : biÕn ®éng vÒ mÆt c¶nh quan, biÕn ®éng vÒ ®éng lùc th«ng qua nh÷ng diÔn biÕn c¸c cöa s«ng thuéc s«ng TiÒn vµ s«ng HËu. Nh÷ng biÕn ®éng c¸c cöa s«ng ven biÓn ch©u thæ Cöu Long lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng ph¸t triÓn ch©u thæ d−íi t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè tù nhiªn còng nh− ho¹t ®éng khai th¸c vµ chØnh trÞ cña con ng−êi ®· diÔn ra trong nhiÒu n¨m qua. §©y thùc chÊt lµ biÕn ®éng kh«ng gian c¸c cöa s«ng trong vïng ®Êt míi ®ang h×nh thµnh ë vïng ven r×a ch©u thæ Cöu Long. C¸c kÕt qu¶ ®Ò cËp d−íi ®©y n»m trong khu«n khæ ®Ò tµi khoa häc c«ng nghÖ träng ®iÓm cÊp nhµ n−íc, m· sè KC09-06/06-10. 1. DiÔn biÕn c¸c cöa s«ng ven biÓn thuéc s«ng TiÒn S«ng TiÒn chÈy ra biÓn §«ng víi s¸u cöa s«ng : cöa TiÓu, cöa §¹i, cöa Ba Lai, cöa Hµm Lu«ng, cöa Cæ Chiªn vµ cöa Cung HÇu. Trong ®ã mét sè cÆp cöa s«ng cã qua hÖ chÆt chÏ víi nhau, thùc chÊt chóng lµ c¸c nh¸nh ®−îc ph©n chia tõ mét con s«ng, gi÷a chóng ph©n t¸ch b»ng c¸c cån c¸t, giång c¸t næi cao, buéc lßng dÉn chÝnh ph¶i chia ra thµnh c¸c lßng dÉn phô, nh−ng gi÷a chóng cã quan hÖ gÇn nhau vÒ chÕ ®é thñy v¨n, thñy lùc : c¸c cÆp cöa TiÓu vµ cöa §¹i, cÆp cöa Cæ Chiªn vµ cöa Cung HÇu. Trong bµi b¸o nµy, chóng t«i gép mét sè cöa s«ng thµnh nh÷ng nhãm riªng vµ m« t¶ qu¸ tr×nh diÔn biÕn xãi lë vµ båi tô qua c¸c thêi kú tõ 1952 ®Õn 2001. Tõ c¸c sè liÖu ph©n tÝch nªu trªn vÒ diÔn biÕn ph¸t triÓn vµ biÕn ®éng cña c¸c cöa s«ng thuéc s«ng TiÒn cã thÓ nªu tæng qu¸t vÒ biÕn ®éng chung vµ ®Æc ®iÓm riªng cña mçi vïng cöa s«ng (b¶ng 1). 2. DiÔn biÕn c¸c cöa s«ng ven biÓn thuéc s«ng HËu HiÖn nay s«ng HËu chØ cßn hai cöa chÈy ra BiÓn §«ng lµ c¸c cöa §Þnh An (phÝa b¾c) vµ cöa Tranh §Ò (hay TrÇn §Ò) ë phÝa nam. Cöa chÝnh B¸t X¾c cã vÞ trÝ n»m t¹i cï lao Dung ®· bÞ båi ®Çy khi cån Trßn vµ cån Céc ph¸t triÓn m¹nh nèi liÒn víi cï lao Dung, t¹o ra mét b·i båi lín cã diÖn tÝch tíi 23.610 ha (nay lµ huyÖn Cï Lao Dung). Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã nh÷ng cöa s«ng tù mÊt dÇn ®i vai trß cña nã do t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè tù nhiªn vµ ho¹t ®éng khai th¸c cña con ng−êi. §o¹n s«ng HËu ë khu vùc nµy cã ®Æc ®iÓm lµ lßng dÉn kh¸ th¼ng vµ réng, cã nhiÒu cån c¸t vµ c¸c b·i båi gi÷a dßng s«ng. Do ®ã ë ®©y lu«n tån t¹i mét lßng dÉn chÝnh ph¸t triÓn m¹nh bªn c¹nh nhiÒu lßng dÉn phô lu«n biÕn ®éng. ChiÒu réng cña lßng dÉn chÝnh thay ®æi tõ 3.200 m ®Õn 4.500 m. Gi÷a lßng dÉn chÝnh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c cån c¸t, c¸c cï lao (c¸c bar, ®¶o ch¾n) cã diÖn tÝch kh¸ lín. D−íi ®©y lµ mét sè nÐt chÝnh vÒ biÕn ®éng lßng dÉn th«ng qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®íi bê vµ diÔn biÕn ph¸t triÓn cña c¸c cån c¸t, c¸c cï lao vïng h¹ l−u s«ng HËu, n¬i hiÖn nay cã cöa Tranh §Ò vµ cöa §Þnh An, cöa Tranh §Ò cßn cã tªn kh¸c lµ cöa TrÇn §Ò. Qua nh÷ng sè liÖu ph©n tÝch, gi¶i ®o¸n ¶nh, cã thÓ nªu tæng qu¸t qu¸ tr×nh ph¸t triÓn khu vùc cöa §Þnh An, Tranh §Ò trong c¸c giai ®o¹n tõ 1952 ®Õn 2006 nh− trong b¶ng 2. B»ng viÖc gi¶i ®o¸n vµ ph©n tÝch nguån t− liÖu viÔn th¸m vµ ¶nh hµng kh«ng cho phÐp tËp thÓ t¸c gi¶ ph¸c häa nh÷ng biÕn ®éng thuéc kh«ng gian 213 nghiªn cøu cña ®Ò tµi. Trªn c¬ së kÕt qu¶ xö lý vµ gi¶i ®o¸n ¶nh m¸y bay, ¶nh vÖ tinh nhiÒu thêi kú. TËp thÓ t¸c gi¶ thµnh lËp ®−îc 16 tê b¶n ®å vÒ biÕn ®éng c¸c ®−êng bê biÓn vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long tû lÖ 1/200.000 cho toµn bé diÖn tÝch vïng nghiªn cøu, 1/50.000 cho cöa Tranh §Ò, cöa §Þnh An vµ cöa Hµm Lu«ng. D−íi ®©y, giíi thiÖu s¸u b¶n ®å (h×nh 1-6) lµ kÕt qu¶ gi¶i ®o¸n ¶nh viÔn th¸m vÒ biÕn ®éng bê biÓn vïng ch©u thæ s«ng Cöu Long. B¶ng 1. Tæng qu¸t qu¸ tr×nh biÕn ®éng cña c¸c cöa s«ng thuéc s«ng TiÒn (1952 - 2001) Cöa s«ng Khu vùc bê Tr¹ng th¸i §Æc ®iÓm ®éng th¸i Cöa TiÓu - Bê b¾c cöa TiÓu (Gß C«ng §«ng) - §o¹n s«ng thuéc cöa TiÓu - Bê nam cöa TiÓu − ± ± Cöa §¹i - Bê b¾c cöa §¹i - §o¹n s«ng thuéc cöa §¹i - Bê nam cöa §¹i (B×nh §¹i) ± ± − Cöa s«ng ph¸t triÓn Ýt æn ®Þnh, bê biÓn xãi lë trong nhiÒu n¨m Cöa Ba Lai - Bê b¾c cöa Ba Lai (huyÖn B×nh §¹i) - §o¹n s«ng thuéc cöa Ba Lai - Bê nam cöa Ba Lai (huyÖn Ba Tri) + ± + Cöa s«ng ph¸t triÓn t−¬ng ®èi æn ®Þnh, sÏ bÞ båi lÊp trong t−¬ng lai gÇn Cöa Hµm Lu«ng - Bê b¾c cöa Hµm Lu«ng (huyÖn Ba Tri) - §o¹n s«ng Hµm Lu«ng thuéc vïng cöa - Bê nam cöa Hµm Lu«ng (huyÖn Th¹nh Phó) + ± − Cöa s«ng ph¸t triÓn Ýt æn ®Þnh, bê b¾c båi tô, ng−îc l¹i bê nam bÞ xãi lë m¹nh Cöa Cæ Chiªn - Bê b¾c (thuéc tØnh BÕn Tre) - §o¹n s«ng thuéc cöa Cæ Chiªn + ± Cöa s«ng båi tô m¹nh, t−¬ng ®èi æn ®Þnh Cöa Cung HÇu - Bê Nam (thuéc tØnh Trµ Vinh) - §o¹n s«ng thuéc cöa Cung HÇu - C¸c cån c¸t, cï lao (bar) ± ± ± Cöa s«ng t−¬ng ®èi æn ®Þnh, c¸c cån c¸t, cï lao (bar) ph¸t triÓn m¹nh theo d¹ng "®¶o c¸t tr«i" Ghi chó : + : båi tô, - : xãi lë, ± : båi, xãi xen kÏ B¶ng 2. DiÔn biÕn ph¸t triÓn bê t¹i khu vùc côm cöa §Þnh An - Tranh §Ò (1952 - 2006) Khu vùc cöa §Þnh An Khu vùc cöa Tranh §Ò §o¹n bê Tr¹ngth¸i §o¹n bê Tr¹ng th¸i Giai ®o¹n 1952-1965 - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Duyªn H¶i) - Bê biÓn phÝa nam (h. Cï Lao Dung) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa §Þnh An −* + ± - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Cï Lao Dung) - Bê biÓn phÝa nam (h. Long Phó) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa Tranh §Ò + − ± Giai ®o¹n 1965-1983 - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Duyªn H¶i) - Bê biÓn phÝa nam (h. Cï Lao Dung) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa §Þnh An ± − ± - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Cï Lao Dung) - Bê biÓn phÝa nam (h. Long Phó) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa Tranh §Ò + − ± Giai ®o¹n 1983-1990 - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Duyªn H¶i) - Bê biÓn phÝa nam (h. Cï Lao Dung) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa §Þnh An ± + − - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Cï Lao Dung) - Bê biÓn phÝa nam (h. Long Phó) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa Tranh §Ò + ± ± Giai ®o¹n 1990-2001 - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Duyªn H¶i) - Bê biÓn phÝa nam (h. Cï Lao Dung) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa §Þnh An ± + ± - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Cï Lao Dung) - Bê biÓn phÝa nam (h. Long Phó) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa Tranh §Ò + + ± Giai ®o¹n 2001-2006 - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Duyªn H¶i) - Bê biÓn phÝa nam (h. Cï Lao Dung - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa §Þnh An + + ± - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Cï Lao Dung) - Bê biÓn phÝa nam (h. Long Phó) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa Tranh §Ò + + ± Tæng thÓ (1952-2006) - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Duyªn H¶i) - Bê biÓn phÝa nam (h. Cï Lao Dung) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa §Þnh An ± + ± - Bê biÓn phÝa b¾c (h. Cï Lao Dung) - Bê biÓn phÝa nam (h. Long Phó) - §o¹n s«ng HËu thuéc cöa Tranh §Ò + ± ± * + : båi tô, - : xãi lë, ± : båi, xãi xen kÏ, h : huyÖn 214 H×nh 1. DiÔn biÕn xãi lë - båi tô ë khu vùc Cöa TiÓu - Cöa §¹i (1965-1983) H×nh 2. DiÔn biÕn xãi lë - båi tô ë khu vùc Cöa Ba Lai (1965-1983) 215 H×nh 3. DiÔn biÕn xãi lë - båi tô khu vùc Cöa Hµm Lu«ng (1990-2001) H×nh 4. DiÔn biÕn xãi lë - båi tô Cöa Cæ Chiªn - Cung HÇu (1990-2001) 216 H×nh 5. DiÔn biÕn xãi lë - båi tô khu vùc Cöa §Þnh An giai ®o¹n 1990-2001 H×nh 6. DiÔn biÕn xãi lë - båi tô khu vùc Cöa Tranh §Ò giai ®o¹n 1990-2001 217 KÕT LUËN Qua ph©n tÝch diÔn biÕn ph¸t triÓn vµ biÕn ®éng c¸c vïng cöa s«ng ven biÓn §BSCL c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau, tõ n¨m 1952 ®Õn 2006 tõ c¸c tµi liÖu ¶nh vÖ tinh ph©n gi¶i cao, ¶nh m¸y bay vµ b¶n ®å ®Þa h×nh, cho thÊy c¸c vïng cöa s«ng ven biÓn §BSCL ph¸t triÓn vµ biÕn ®éng m¹nh d−íi t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè tù nhiªn vµ c¸c ho¹t ®éng khai th¸c, chØnh trÞ cña con ng−êi. 1. BiÕn ®éng lín nhÊt ë vïng nghiªn cøu lµ hai trong sè chÝn cöa s«ng thuéc hÖ thèng s«ng Cöu Long ®· ngõng chÈy do båi tô vµ do x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng - thñy lîi. §ã lµ cöa Ba Lai thuéc s«ng TiÒn ngõng chÈy, do x©y ®Ëp vµ cèng vµo n¨m 1999 ; cöa B¸t X¾c (Bassac) thuéc s«ng HËu bÞ båi lÊp tõ nh÷ng n¨m ®Çu ThÕ kû XX, khi c¸c cån c¸t khu vùc cï lao Dung ph¸t triÓn m¹nh, chóng nèi liÒn vµ trë thµnh mét ®¶o ch¾n lín tr−íc cöa s«ng. 2. Khu vùc c¸c cöa thuéc s«ng TiÒn ph¸t triÓn theo ph−¬ng thøc båi tô - xãi lë diÔn ra xen kÏ. Vïng ven biÓn c¸c cöa s«ng biÕn ®éng víi nh÷ng quy m« kh¸c nhau : - Khu vùc cöa TiÓu - cöa §¹i : vïng biÕn ®éng réng nhÊt thuéc cï lao n»m gi÷a hai cöa s«ng (thuéc c¸c x· Phó T©n - Phó §«ng), vïng biÕn ®éng cã chiÒu réng 5.600 m. TiÕp theo ®ã lµ ®o¹n bê biÓn phÝa nam cöa §¹i (thuéc ®Þa phËn x· Thõa §øc, huyÖn B×nh §¹i) cã vïng biÕn ®éng tõ 900 m ®Õn 1.400 m. - Khu vùc cöa Ba Lai : ph¸t triÓn thiªn vÒ båi tô m¹nh vµ cöa s«ng sÏ bÞ lÊp dÇn trong t−¬ng lai. Vïng biÕn ®éng m¹nh nhÊt cã chiÒu réng tõ 1.000 m ®Õn 3.400 m. - Khu vùc cöa Hµm Lu«ng : vïng biÕn ®éng m¹nh nhÊt ë phÝa bê phÝa nam (®Þa phËn c¸c x· An §iÒn - Th¹nh H¶i, huyÖn Th¹nh Phó) cã chiÒu réng tõ 900 m ®Õn 3.700 m. - Khu vùc cöa Cæ Chiªn - Cung HÇu : vïng biÕn ®éng m¹nh nhÊt thuéc ®o¹n bê biÓn phÝa b¾c (®Þa phËn x· Th¹nh Phong, huyÖn Th¹nh Phó) cã chiÒu réng tõ 1.000 m ®Õn 2.100 m. C¸c cån c¸t vµ cï lao trªn s«ng Cæ Chiªn ph¸t triÓn vµ biÕn ®éng theo d¹ng c¸c "®¶o c¸t tr«i". 3. Khu vùc c¸c cöa thuéc s«ng HËu : - Khu vùc cöa §Þnh An : biÕn ®éng m¹nh nhÊt diÔn ra ë bê biÓn phÝa b¾c (®Þa phËn c¸c x· D©n Thµnh - §«ng H¶i, huyÖn Duyªn H¶i) cã chiÒu réng tõ 600 m ®Õn 1.800 m. - Khu vùc cöa Tranh §Ò : biÕn ®éng m¹nh nhÊt diÔn ra ë bê biÓn phÝa b¾c (thuéc ®Þa phËn x· An Th¹nh Nam, huyÖn Cï Lao Dung), cã chiÒu réng tõ 1.100 m ®Õn 6.200 m. Vïng båi tô m¹nh lµ vÞ trÝ cña cöa B¸t X¾c tr−íc ®©y. §o¹n bê biÓn phÝa nam thuéc ®Þa phËn huyÖn Long Phó ph¸t triÓn båi tô - xãi lë xen kÏ vµ thiªn vÒ tr¹ng th¸i båi tô. TµI LIÖU dÉn [1] TrÞnh ViÖt An (chñ biªn), 2006 : Nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p khoa häc - c«ng nghÖ chèng sa båi, æn ®Þnh lßng dÉn cöa §Þnh An phôc vô nhu cÇu vËn chuyÓn hµng ho¸. B/c ®Ò tµi ®éc lËp cÊp Nhµ n−íc. ViÖn Khoa häc Thñy lîi, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n. Hµ Néi. 314 tr. [2] §Æng V¨n Bµo, NguyÔn Vi D©n, 1996 : LÞch sö ph¸t triÓn ®Þa h×nh d¶i ®ång b»ng HuÕ - Qu¶ng Ng·i. T¹p chÝ Khoa häc - Chuyªn san §Þa lý 1996, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. 7-14. [3] Lª Ngäc BÝch, Lª M¹nh Hïng, 2001 : Nghiªn cøu biÕn h×nh lßng s«ng vµ c«ng tr×nh chØnh trÞ trªn s«ng Cöu Long. Héi th¶o khoa häc M«i tr−êng vµ thiªn tai ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Nxb §HQG Hµ Néi. 101-111. [4] NguyÔn V¨n C−, Ph¹m Quang S¬n vµ nnk, 1990 : §éng lùc vïng ven biÓn vµ cöa s«ng ViÖt Nam. Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu BiÓn 48B (1986-1990). B/c ®Ò tµi 48B-02.01- PhÇn nghiªn cøu c¸c cöa s«ng. ViÖn Khoa häc ViÖt Nam. Hµ Néi. 355 tr. [5] Hoµng Thä §iÒn, NguyÔn Ngäc Anh, 2001 : Tæng quan nghiªn cøu, nhËn diÖn toµn diÖn vÒ lò, dù b¸o kiÓm so¸t vµ tho¸t lò phôc vô yªu cÇu chung sèng víi lò ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Héi th¶o khoa häc M«i tr−êng vµ thiªn tai ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Nxb §HQG Hµ Néi. 11- 22. [6] NguyÔn Ngäc HuÊn, 1987 : ChÕ ®é n−íc vïng ch©u thæ thñy triÒu s«ng Mª K«ng. LuËn ¸n Ts §Þa lý. §¹i häc Tæng hîp Moskva (MGU). 165 tr (Nga v¨n). [7] Lª M¹nh Hïng, 2001 : Tæng quan vÒ vÊn ®Ò xãi lë bê, båi l¾ng lßng dÉn hÖ thèng s«ng §BSCL. Héi th¶o khoa häc M«i tr−êng vµ thiªn tai ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Nxb §HQG Hµ Néi. 23-30. [8] Ph¹m Quang S¬n vµ nnk, 1996 : §Æc ®iÓm ®éng th¸i vïng cöa s«ng Thu Bån vµ khu vùc 218 phè cæ Héi An. §Þa chÊt Tµi nguyªn - TËp I. Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia. Nxb KHvKT, Hµ Néi. 316-323. [9] T« V¨n Tr−êng, 2006 : NhËn d¹ng, dù b¸o vµ kiÓm so¸t lò ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Nxb N«ng nghiÖp, Tp HCM, 459 tr. [10] TrÇn TuÊt, TrÇn Thanh Xu©n, NguyÔn §øc NhËt, 1987 : §Þa lý thñy v¨n s«ng ngßi ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n KHvKT, Hµ Néi. 107 tr. [11] TrÇn Thanh Xu©n, 2007 : §Æc ®iÓm thñy v¨n vµ nguån n−íc s«ng ViÖt Nam. Nxb N«ng nghiÖp. Hµ Néi. 427 tr. [12] Ch−¬ng tr×nh 60B, 1990 : §ång b»ng s«ng Cöu Long : Tµi nguyªn - M«i tr−êng - Ph¸t triÓn. B¸o c¸o tæng hîp Ch−¬ng tr×nh ®iÒu tra c¬ b¶n vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Chñ biªn : GsTs NguyÔn Ngäc Tr©n. Tp HCM. 403 tr. [13] Tæng côc KhÝ t−îng - Thñy v¨n, 1989 : TËp sè liÖu khÝ t−îng - thñy v¨n : tËp I, II, III. Phô lôc b¸o c¸o ch−¬ng tr×nh TBKH cÊp Nhµ n−íc 42A. Hµ Néi. 1.169 tr. [14] Trung t©m KhÝ t−îng - Thñy v¨n BiÓn, 1988 : KhÝ t−îng - thñy v¨n vïng biÓn ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n KHVKT, Hµ Néi. 117 tr. [15] ñy ban Khoa häc vµ Kü thuËt Nhµ n−íc, 1982 : B¸o c¸o khoa häc ch−¬ng tr×nh vµ c¸c ®Ò tµi thuéc Ch−¬ng tr×nh ®iÒu tra nghiªn cøu tæng hîp ®ång b»ng s«ng Cöu Long (1978-1981). Hµ Néi. Summary Researching on variation of coastal areas in Cuu Long delta Researching on variation of coastal area in Cuu Long delta was based on chain dataset from 1952 to 2006, including : high resolution satellite photo- graphs, air photographs and topographic maps. The results show that study areas have been changed by natural and human factors. The Ba Lai and Bat Xac areas are 2 within 9 river mouths in researched area being changed the most. The stream of Ba Lai was disappeared by retaining dam in 1999 while Bat Xac was infilled since the beginning of 20th by the sand bar developed cross the stream. The Tien river mouths were being washed out and accretted alternately while the accretion are dominant in the Hau river mouths. Ngµy nhËn bµi : 17-6-2009 ViÖn §Þa chÊt (ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam)