Nghiên cứu sự ảnh hưởng của một số hyponex bổ sung đến sự hình thành và phát triển của chồi lan Phalaenopsis và lan Dendrobium

øng. Coù 2 loaïi Hyponex daïng raén vaø daïng loûng. Tuøy theo töøng gia ñoaïn sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caây ngöôøi ta saûn xuaát ra nhieàu loaïi Hyponex vôùi haøm löôïng N : P : K khaùc nhau. Ví duï Hyponex daïng raén goàm caùc loaïi coù thaønh phaàn N : P : K nhö sau: 20 : 20 : 20 7 : 6 : 19 30 : 10 : 10 25 : 5 : 20, 10 : 30 : 20 ..... 1.6.2. Vai troø cuûa caùc thaønh phaàn trong moâi tröôøng nuoâi caáy Moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng nhaát trong söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån hình thaùi cuûa teá baøo vaø moâ thöïc vaät trong nuoâi caáy moâ laø thaønh phaàn cuûa moâi tröôøng nuoâi caáy. Thaønh phaàn moâi tröôøng nuoâi caáy teá baøo vaø moâ thöïc vaät thay ñoåi tuøy theo loaøi vaø boä phaän nuoâi caáy. Ñoái vôùi cuøng moät maãu caáy nhöng tuøy theo muïc ñích thí nghieäm thì thaønh phaàn moâi tröôøng cuõng seõ thay ñoåi. Moâi tröôøng nuoâi caáy coøn thay ñoåi tuøy theo giai ñoaïn phaân hoùa cuûa maãu caáy. Nhìn chung, moâi tröôøng nuoâi caáy bao goàm caùc khoaùng voâ cô, caùc chaát höõu cô nhö chaát ñieàu hoøa sinh tröôûng thöïc vaät, vitamin, ñöôøng, nöôùc döøa, naám men, khoai taây,… Ngoaøi ra tuøy theo muïc ñích thí nghieäm ta coøn boå sung theâm than hoaït tính vaø agar. Trong ñoù, caùc khoaùng voâ cô laø quan troïng nhaát trong caùc thaønh phaàn moâi tröôøng nuoâi caáy. 1.6.2.1. Caùc khoaùng voâ cô a. Khoaùng ña löôïng Nhu caàu khoaùng cuûa moâ, teá baøo thöïc vaät khoâng khaùc nhieàu so vôùi caây troàng trong töï nhieân. Trong nhoùm naøy goàm 3 nguyeân toá chính: N (ñaïm), P (laân), K (kali). Dinh döôõng khoaùng ña löôïng coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán quaù trình quang hôïp. Dinh döôõng khoaùng vaø quang hôïp laø hai maët cuûa moät quaù trình thoáng nhaát cuûa dinh döôõng thöïc vaät. Nhöõng nguyeân toá quan troïng nhaát cuûa dinh döôõng khoaùng nhö N, P, K, S, Mg, laø nhöõng nguyeân toá caàn thieát ñeå xaây döïng boä maùy quang hôïp. Nhöõng nguyeân toá khaùc nhö Fe, Cl, ...tuy khoâng coù trong thaønh phaàn luïc laïp, nhöng aûnh höôûng maïnh tôùi söï tích luõy caùc saéc toá quang hôïp. Noùi chung caùc nguyeân toá khoaùng aûnh höôûng tröïc tieáp vaø giaùn tieáp ñeán quang hôïp thoâng qua vieäc chuùng laø thaønh phaàn cuûa boä maùy quang hôïp, thaønh phaàn cuûa saûn phaåm quang hôïp, chuùng aûnh höôûng ñeán heä thoáng keo cuûa chaát nguyeân sinh, ñeán tính thaám cuûa teá baøo, ñeán hoaït ñoäng cuûa enzyme, ñeán kích thöôùc boä maùy quang hôïp... Keller (1967) ñaõ thaáy raèng: dinh döôõng khoaùng aûnh höôûng tröïc tieáp vaø giaùn tieáp leân quang hôïp vaø do ñoù ñeán naêng suaát treân caùc cô sôû sau ñaây: Moät soá nguyeân toá khoaùng laø thaønh phaàn cuûa saéc toá vaø enzyme. Xuùc taùc cho quaù trình toång hôïp vaø hoaït ñoäng cuûa saéc toá enzyme. Aûnh höôûng ñeán tính thaåm thaáu cuûa maøng teá baøo. Thay ñoåi caáu taïo ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa khí khoång. Thay ñoåi ñoä lôùn, soá löôïng laù, cuõng nhö caáu taïo giaûi phaåu cuûa noù. Aûnh höôûng ñeán thôøi gian soáng cuûa cô quan ñoàng hoùa Sau ñaây laø sô ñoà cuûa Karpilow,1970 bieåu dieãn moái quan heä giöõa quang hôïp vaø dinh döôõng khoaùng. Caùc nguyeân toá ñaùng chuù yù vaø aûnh höôûng maïnh ñeán quaù trình quang hôïp ñoù laø nhöõng nguyeân toá khoaùng ña löôïng N, P, K... Vai troø sinh lyù cuûa ñaïm (Nitô) Nitô laø nguyeân toá tham gia xaây dựng nhieàu hôïp chaát höõu cô quan troïng nhö protein, axit nucleic, phospholipit nitơ coù maët trong caùc enzym, coenzyme (Nicotinamit andenin dinucleotit (NAD), Flavin-adenin-dinucleotit (FAD), ...), nitô laø nguyeân toá tham gia caáu truùc phaân töû dieäp luïc (voøng pocphirin), caáu truùc coù hoaït tính sinh hoïc cao nhö chaát kích thích sinh tröôûng (hetetoauxin), vitamin nhoùm B (B1, B6, B12) trong alcaloit (nikotin ôû thuoác laù, cafein ôû cheø, caø pheâ). Do nitô tham gia xaây döïng phaân töû protein vaø chaát kích thích sinh tröôûng maø aûnh höôûng ñeán hình thaønh teá baøo môùi. Nitô coøn aûnh höôûng ñeán tính chaát hoùa lyù của heä keo nguyeân chaát nhö ñoä öa nöôùc, ñoä nhôùt… do ñoù ta thaáy nitô khoâng nhöõng aûnh höôûng ñeán chieàu höôûng cuûa caùc quaù trình sinh lyù trao ñoåi chaát khaùc ôû thöïc vaät. Nitô giöõ vai troø taïo laäp protein cho caây, giuùp hình thaønh cô quan, thaân laù reã phaùt trieån, quang toång hôïp maïnh. Thieáu nitô caây maøu nhôït nhaït, oám yeáu, caây sinh tröôûng keùm, caèn coåi… Ñeå cung caáp nguoàn nitô ta duøng nhöõng chaát sau: CO(NH2)2 : Ureâ (46% N). (NH4)2SO4 : Sulfat ammonium (22% N). KNO3 : Nitrat kali (14% N). NH4NO3 : Nitrat ammonium (34% N). NaNO3 : Nitrat natri (16,4% N). Ca(NO3)2 : Nitrat calci. (15,5% N). Vai troø sinh lyù cuûa phosphore (laân): Phosphore laø nguyeân toá hoùa hoïc thuoäc nhoùm V trong baûng tuaàn hoaøn caùc nguyeân toá hoùa hoïc Mendenleev, coù soá thöù töï 15. khoái löôïng nguyeân töû baèng 30.97. Baûn chaát cuûa söï bieán ñoåi cuûa caùc hôïp chaát P trong cô theå laø caùc goác axit tham gia vaøo caùc thaønh phaàn moâït hôïp chaát höõu cô nhaát ñònh baèng quaù trình photphorin hoùa vaø sau ñoù truyeàn cho caùc chaát khaùc (baèng caùch chuyeån photphorin hoùa). Baèng con ñöôøng ñoù cô theå ñaõ taïo thaønh taát caû caùc chaát chöùa P caàn thieát cho söï soáng. Caùc hôïp chaát P gaëp trong cô theå thöïc vaät khaùc nhau veà baûn chaát hoùa hoïc, cuõng nhö veà chöùc naêng sinh lyù. Coù theå chia laøm 5 nhoùm caùc hôïp chaát P nhö sau: Nhoùm nucleotit bao goàm andenozin monophotphat (AMP), andenozin diphotphat (ADP), andenosine triphosphate (ATP). Caùc nucleotic naøy ñoùng vai troø raát quan troïng trong caùc quaù trình coá ñònh , döõ tröõ vaø chuyeån hoùa naêng löôïng, ñoàng thôøi chuùng tham gia vaøo taát caû caùc quaù trình bieán ñoåi vaø sinh toång hôïp caùc cacbohydrat, lipit, protein, cuõng nhö quaù trình trao ñoåi axit nucleic trong cô theå thöïc vaät. Heä thoáng coenzyme: Trong heä thoáng naøy ñoùng vai troø to lôùn trong vieäc taïo thaønh caùc hôïp chaát vaø naêng löôïng trong quaù trình hoâ haáp vaø quang hôïp. Caùc axit nucleic vaø caùc nucleoprotein: Nhoùm naøy lieân quan vôùi quaù trình sinh toång hôïp protein, caùc quaù trình sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa thöïc vaät. Caùc poliphotphat: Chuùng coù theå photphorin hoùa acid ribonucleic (ARN) vaø coù theå coi chuùng laø caùc hôïp chaát cao naêng gioáng nhö ATP. Thöïc vaät caàn caùc poliphotphat naøy ñeå hoaït hoùa ARN trong quaù trình sinh toång hôïp protein vaø axit nucleic. Caùc estephotphate cuûa caùc loaïi ñöôøng (nhö hexozo – P). Chuùng ñoùng vai troø quan troïng trong quaù trình trao ñoåi cacbohidrat. Nhö vaäy, P sau khi xaâm nhaäp vaøo thöïc vaät döôùi daïng caùc hôïp chaát voâ cô theo con ñöôøng ñoàng hoùa sô caáp P bôûi heä reã, ñaõ tham gia vaøo nhieàu hôïp chaát höõu cô quan troïng vaø tham, gia vaøo haàu heát caùc quaù trình trao ñoåi cuûa caây. Do vaäy coù theå noùi raèng P ñoùng vai troø quyeát ñònh söï bieán ñoåi vaät chaát vaø naêng löôïng, maø moái lieân quan töông hoã cuûa caùc bieán ñoåi ñoù quy ñònh chieàu höôùng, cöôøng ñoä caùc qua trình sinh tröôûng phaùt trieån cuûa cô theå thöïc vaät vaø cuoái cuøng laø naêng suaát cuûa chuùng. Vì vai troø cuûa P quan troïng nhö vaäy, neân khi thieáu P caây coù nhöõng bieåu hieän roõ reät veà hình thaùi beân ngoaøi, cuõng nhö naêng suaát thu hoaïch. Thieáu P laù meàm yeáu, söï sinh tröôûng cuûa reã vaø toaøn caây, söï ñeû nhaùnh, söï phaân caønh keùm. Laù caây coù maøu xanh ñaäm, do söï thay ñoåi tæ leä clorophin. Söï thieáu P thöôøng ñi ñoâi vôùi söï thieáu N vaø coù trieäu chöùng gaàn töông töï nhau vì P lieân heä ñeán söï bieán döôõng N. Toùm laïi, P giuùp caây hoâ haáp vaø quang hôïp, taïo söï haáp thu ñaïm ñöôïc deã daøng. P giuùp caây ra hoa, ra reã, kích thích ra hoa, laøm hoa beàn ít ruïng… Caùc chaát coù theå cung caáp P: Super Laân (20% P2O5) (NH4)2HPO4 : Diamonium phosphat DAP (46% P2O5) (NH4)3 HPO4.3H2O : Trianium phosphat (15,21% P) KH2 PO4 : Phosphat kali (10,35% P) Vai troø sinh lyù cuûa kali (K) K laø nguyeân toá hoùa hoïc trong nhoùm I trong baûng heä thoáng tuaàn hoaøn caùc nguyeân toá hoùa hoïc Mendeleev, coù soá thöù töï 19, khoái löôïng nguyeân töû baèng 39. K laø kim loaïi kieàm, coù tính khöû maïnh, deã daøng maát ñieän töû vaø trôû thaønh cation hoùa trò (K+). K raát deã xaâm nhaäp vaøo teá baøo, laøm taêng tính thaám cuûa thaønh teá baøo ñoái vôùi caùc chaát khaùc. Do ñoù K aûnh höôûng nhieàu ñeán quaù trình trao ñoåi chaát theo caùc chieàu höôùng khaùc nhau. Coù theå toùm taét vai troø sinh lyù cuûa K nhö sau: K aûnh höôûng ñeán quaù trình trao ñoåi cacbohidrat, theå hieän ôû vieäc K laøm taêng cöôøng ñoä quang hôïp, taêng quaù trình vaän chuyeån caùc hôïp chaát cacbohidrat trong caây. K aûnh höôûng ñeán ñaët tính lyù hoùa cuûa heä thoáng keo trong chaát nguyeân sinh nhö taêng cöôøng thuûy hoùa, giaûm ñoä nhôùt, taêng haøm löôïng H2O lieân keát. K aûnh höôûng theo chieàu höôùng tích cöïc ñeán quaù trình sinh toång hôïp caùc saéc toá trong laù. K aûnh höôûng toát ñeán quaù trình ñeû nhaùnh, hình thaønh boâng vaø chaát löôïng haït ôû caùc caây nguû coác. K giuùp cho vieäc taêng tính choáng chòu cuûa caây vôùi nhieät ñoä thaáp, khoâ haïn vaø beänh. K aûnh höôûng maïnh ñeán hoâ haáp (aûnh höôûng toát hay xaáu nhieàu yù kieán maâu thuaãn nhau). Phaàn lôùn caùc taùc giaû cho raèng K laøm taêng quaù trình hoâ haáp. K tham gia vaøo quaù trình hoaït hoùa nhieàu enzyme nhö: amylaza, invectaza, photpho_trans-axetylaza, axetyl-CoA-xysteaza, pyruvat-photpho-kinaza, ATP-aza… K lieân quan ñeán trao ñoåi chaát protein vaø axit amin. Nhieàu thöïc nghieäm cho thaáy K laøm taêng qua trình sinh toång hôïp protein vaø axit amin. Khi thieáu K thì söï tích tuï amoniac taêng ñeán möùc. Caùc chaát cung caáp kali nhö: KCl: Clorua kali (60% K2O). K2SO4 : Sulfat kali (48% K2O). KNO3: Kali natri (44% K2O). KH2PO4: Phosphat (40% K2O). b. Nhoùm baùn ña löôïng Goàm caùc nguyeân toá: Ca, Mg, S. Calcium (Ca): taïo vaùch teá baøo, giuùp caây cöùng chaéc,… Caùc chaát cung caáp Ca nhö: CaCl2 (Calci Clorua), Ca(NO3)2 (Calci nitrat). Ñoái vôùi caùc chaát chöùa Ca khoâng neân hoøa tan vôùi caùc chaát khaùc vì deã gaây keát tuûa, caây khoâng haáp thu hieäu quaû. Caây thöøa Ca seõ haáp thu ñaïm nhieàu trôû neân quaù maäp, taøn laù rôïp xuoáng, deã bò gaõy. Thieáu Ca caây ít haáp thu ñaïm laøm cho caây khoâng phaùt trieån reã, laù nhoû laïi, caây oám yeáu khoâng ñöùng thaúng ñöôïc. Magnesium (Mg): thaønh phaàn taïo neân dieäp luïc toá cho caây, laøm laù caây phaùt trieån, laù xanh. Coù theå duøng MgSO4 hay MgHPO4 ñeå cung caáp Mg cho caây. Neáu dö Mg laù seõ coù maøu xanh ñaëm nhöng ñoït non laïi bò khoâ heùo. Thieáu Mg boä reã seõ phaùt trieån to, maäp nhöng thaân laù laïi eøo uoät, khoâng caân ñoái giöõa reã vaø thaân laù. Sulfur (S): laø thaønh phaàn cuûa teá baøo chaát giuùp caây taêng tröôûng. Thöôøng S coù chöùa saün trong caùc chaát coù goác SO4 nhö: K2SO4, MgSO4,… Thieáu S thì caây lan caàn coõi, laù bò vaøng nhö bò thieáu ñaïm, caây trôû neân eøo uoät, oám yeáu. c. Nhoùm vi löôïng Nhoùm naøy raát caàn thieát cho lan maëc duø lan caàn raát ít (khoâng quaù 5mg/lít). Moät soá nguyeân toá vi löôïng nhö: Bo, Zn, Cu, Mo,Mn, Fe… Saét (Fe): ñoùng vai troø taïo dieäp luïc toá, giuùp caây quang toång hôïp toát, laøm cho laù caây coù maøu xanh. Thieáu saét laøm laù caây coù maøu xanh lôït, caây khoâng quang hôïp toát, caây ngöøng phaùt trieån, ñaàu reã keùm phaùt trieån coù theå duøng FeEDTA ñeå cung caáp Fe cho caây. Ñoàng (Cu): thieáu ñoàng deã laøm ngoïn laù khoâ, caây khoâng phaùt trieån, ra choài nhieàu ôû döôùi goác. Laù baïc taùi maát maøu xanh vaø ñaàu laù ñoám traéng roài khoâ heùo. Duøng CuSO4 ñeå cung caáp cho caây. Keõm (Zn): Zn giöõ vai troø saûn sinh toång hôïp protein vaø auxin. Thieáu Zn laøm thaân ngaén laïi, laù moïc chuïm ôû ñaàu. Nguyeân nhaân laø do töôùi thuùc phaân laân quaù nhieàu ñeå kích thích ra hoa. Coù theå duøng ZnSO4 ñeå cung caáp Zn cho caây, ñoàng thôøi giaûm töôùi laân. Mangan (Mn): thieáu mangan laù vaøng nhaït, ôû laù giaø thöôøng coù chaám vaøng. Duøng MnSO4 ñeå cung caáp Mn cho caây. Molyden (Mo): ñieàu hoøa taêng tröôûng cuûa caây. Coù theå duøng Na2MoO4 (Molypdat Natri) ñeå cung caáp Mo cho caây. 1.6.2.2. Vitamin Caùc vitamin raát caàn thieát cho söï phaùt trieån vaø taêng tröôûng cuûa thöïc vaät. Vitamin thöôøng coù chöùc naêng xuùc taùc caùc quaù trình bieán döôõng khaùc nhau. Caùc vitamin thöôøng duøng trong nuoâi caáy moâ laø Thiamine (vitamin B1), acid nicotinic (B3), Pyridoxine (B6) vaø Myo- inositol, B5, B12. 1.6.2.3. Caùc chaát ñieàu hoøa sinh tröôûng Chaát ñieàu hoaø sinh tröôûng thöïc vaät hay coøn goïi laø: phytohormone ñoùng vai troø ñieàu hoaø sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa thöïc vaät bao goàm taùi sinh caùc thöïc vaät töø nhöõng teá baøo vaø moâ taùch rôøi. Phytohormone goàm caùc chaát nhö: auxin, abscisin, ethylene, gibberelline, cytokinine. Trong ñoù 2 loaïi hormone quan troïng nhaát laø auxin vaø cytokinine quyeát ñònh söï kích thích phaân chia vaø bieät hoùa teá baøo cuûa caùc moâ ñöôïc nuoâi caáy in vitro. a. Auxin Auxin laø moät hôïp chaát töông ñoái ñôn giaûn: indol-3-acetic acid (IAA). Caùc chaát coù caáu truùc gaàn gioáng IAA laø daãn xuaát hay tieàn chaát cuûa IAA, vaø coù cuøng vai troø vôùi IAA trong vaøi cô quan ñeàu ñöôïc goïi laø auxin theo nghóa roäng. Auxin töï nhieân ñöôïc toång hôïp trong ngoïn thaân, trong moâ phaân sinh (ngoïn vaø loùng) vaø laù non, nôi coù söï phaân chia teá baøo nhanh (tröø tryptophan ñöôïc toång hôïp trong laù tröôûng thaønh döôùi aùnh saùng). Sau ñoù, auxin di chuyeån tôùi reã vaø tích tuï trong reã. Auxin laø nhoùm chaát ñieàu hoøa sinh tröôûng ñöôïc söû duïng raát thöôøng xuyeân trong nuoâi caáy moâ – teá baøo thöïc vaät. Ñaëc tính chuû yeáu cuûa auxin laø kích thích söï taêng tröôûng vaø keùo daøi cuûa teá baøo. ÔÛ moät soá loaøi, auxin laøm taêng söï toång hôïp enzyme (peroxydase ôû loõi thuoác laù, cellulose synthegtase ôû kieàu maïch), auxin coù khaû naêng khôûi ñaàu söï phaân chia teá baøo (Mai Traàn Ngoïc Tieáng, 2002). Trong nuoâi caáy moâ thöïc vaät, auxin keát hôïp chaët cheõ vôùi caùc thaønh phaàn dinh döôõng khaùc trong moâi tröôøng nuoâi caáy ñeå kích thích söï taêng tröôûng cuûa moâ seïo, NAA vaø IBA ñöôïc söû duïng phoå bieán thay theá cho 2,4-D vì haïn cheá ñöôïc hieän töôïng ñoät bieán. Auxin coøn laø yeáu toá ngaên caûn söï toång hôïp dieäp luïc toá (Nguyeãn Ñöùc Löôïng, 2002). Phoâi lan coù ñaùp öùng ñaùng keå ñoái vôùi auxin. Theo Curtis vaø Nichol (1948), IAA coù khaû naêng öùc cheá söï taêng tröôûng cuûa phoâi trong caùc giai ñoaïn ñaàu sau khi naûy maàm. Nhieàu taùc giaû sau ñoù ñaõ nhaän thaáy auxin coù taùc ñoäng leân söï taêng tröôûng vaø naûy maàm cuûa phoâi lan ôû nhieàu gioáng lan lai khaùc nhau (Withner, 1953, 1955; Mariat, 1952). ÔÛ moät soá gioáng lan bieåu sinh, auxin (a-naphthalene acetamide) khoâng aûnh höôûng leân söï naûy maàm cuûa phoâi nhöng coù taùc ñoäng leân söï taêng tröôûng cuûa choài vaø reã (Yates vaø Curtis, 1949). Moät soá baùo caùo khaùc cho raèng auxin coù hoaït tính khi ñöôïc söû duïng cuøng vôùi caùc dòch chieát kích thích taêng tröôûng nhö nöôùc döøa (Hegarty, 1955), nöôùc caø chua (Meyer, 1945) vaø raát khoù coù theå quan saùt thaáy ñöôïc aûnh höôûng rieâng leû cuûa auxin. Trong quaù trình nghieân cöùu ngöôøi ta cuõng nhaän thaáy moät soá aûnh höôûng cuûa auxin ñoái vôùi thöïc vaät: Kích thích cho teá baøo nôû lôùn vaø sinh tröôûng thaân. Kích thích phaân baøo ôû töôïng taàng phaùt sinh goã vaø keát hôïp vôùo cytokinin trong nuoâi caáy moâ teá baøo thöïc vaät Kích thích phaùt sinh reã treân ñoaïn thaân, phaùt trieån reã nhaùnh vaø bieät hoùa phaùt sinh reã trong nuoâi caáy moâ teá baøo thöïc vaät ÖÙc cheá sinh tröôûng choài beân Bieät hoaù nhu moâ libe vaø nhu moâ goã ÖÙc cheá hay thuùc ñaåy söï ruïng laù vaø traùi phuï thuoäc va2otho72i gian vaø vò trí laù vaø traùi Sinh tröôûng hoa – ñöôïc kích thích bôûi auxin Taïo moâi tröôøng phaûn öùng veà dinh döôõng cuûa choài vaø reã vôùi aùnh saùng vaø löïc haáp daãn b. Cytokinin Caùc cytokinin (goàm kinetin, BA, zeatin…) ñöôïc khaùm phaù do nhöõng coá gaéng tìm kieám yeáu toá kích thích söï phaân chia teá baøo thöïc vaät. Sau zeatin, hôn 30 cytokinin khaùc nhau ñaõ ñöôïc coâ laäp. Ngaøy nay, ngöôøi ta goïi cytokinin ñeå chæ moät nhoùm chaát, thieân nhieân hay nhaân taïo, coù ñaëc tính sinh lyù gioáng nöôùc döøa hay kinetin. Cytokinin ñöôïc toång hôïp töø adenine, xuaát hieän ôû choùp reã vaø haït ñang phaùt trieån. Cytokinin caàn cho söï phaân chia teá baøo, khi nuoâi caáy moâ caây ñôn töû dieäp caàn boå sung theâm nöôùc döøa vaøo moâi tröôøng ñeå taêng söï phaân chia teá baøo, söï nhaân choài vaø söï phaùt trieån choài (Miller vaø Skoog,1953; Miller, 1961) Tidiazuron (TDZ; N- phenyl-N1-1,2,3-thiadizol-5-ylurea) cuõng coù hoaït tính cuûa moät cytokinin. TDZ vôùi moät lieàu löôïng thaáp coù taùc duïng kích thích söï hình thaønh choài non (Sankhala et al.,1996;Biazel et al., 1996;Murthy et al.,1998). Cytokinin caàn trong phaûn öùng phosphoryl hoùa, taùc duïng treân söï di chuyeån Ca2+ vaøo dieäp laïp, giöõ maøu xanh cho laù, cuõng nhö tính baùn thaám cho teá baøo, laøm roäng teá baøo, kích thích quaù trình sinh toång hôïp protein. Nhö vaäy, aûnh höôûng cuûa cytokinin ñöôïc chia laøm 2 giai ñoaïn: nhaân ñoâi nhieãm saéc theå vaø theâm chaát taïo phaân baøo (Mai Traàn Ngoïc Tieáng, 2002). Caùc cytokinin nhö kinetin vaø zeatin coù theå beàn vôùi nhieät, khoâng bò phaân huûy sau 1 giôø ñun noùng ôû 1200C (Dekhuijzen,1971), trong khi BA chæ oån ñònh ôû 100oC trong 20 phuùt. AÛnh höôûng cuûa cytokinin ñeán thöïc vaät: Phaùt sinh hình thaùi trong nuoâi caáy moâ vaø khoái u, thuùc ñaåy phaùt sinh choài Taùc ñoäng söï nôû lôùn teá baøo Taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán phaân baøo cuûa traùi vaø choài ñænh Laøm chaäm laõo hoùa laù Kích thích söï môû khí khoång ôû vaøi loaøi thöïc vaät Kích thích phaùt sinh choài beân trong ñieàu kieän coù öu theá ngoïn Tích tuï dieäp luïc vaø chuyeån hoùa etioplast vaøo dieäp luïc c. Gibberelline (GA) Chæ coù acid gibberellinic A3 (GA3) ñöôïc söû duïng. Noù khoâng coù baùn ôû daïng nguyeân chaát. Ñaây laø moät chaát töï nhieân, phaân huyû nhanh trong dung dòch nhaøy vaø öu tieân baûo quaûn trong alcool 96ovaø ñeå trong tuû laïnh. Chuùng ta caàn löu yù laø caùc chaát ñieàu hoaø taêng tröôûng bò phaân huyû hoaëc trong luùc baûo quaûn chuùng hoaëc trong luùc haáp khöû truøng ôû autoclave. Caùc GA quan troïng ôû thöïc vaät laø GA1, laø GA ñaàu tieân taùc ñoäng ñeán söï vöôn thaân, kích thích keùo daøi teá baøo. Caùc GA ñöôïc toång hôïp töø mevalonic aicd ôû moâ non cuûa choài vaø haït ñang phaùt trieån. Moät soá aûnh höôûng cuûa GA ñöôïc bíeât ñeán nhö: GA1 kích thích vöôn thaân qua kích thích phaân baøo vaø keùo daøi teá baøo. Taïo ra thaân cao ngöôïc vôùi tính luøn caây. Kích thích haït naûy maàm ôû haït caàn xöû lyù laïnh hay aùnh saùng ñeå phaùt sinh naûy maàm. Kích thích saûn xuaát nhieàu loaïi enzyme. Kích thích söï hình thaønh vaø phaùt trieån traùi nhö nho d. Abscisic acid (ABA) ABA laø moät phaân töû ñôn, ñöôïc toång hôïp töø mevalonic acid ôû laù thuaàn thuïc ñeå thích öùng vôùi tress nöôùc. Vì qui luaät taùc ñoäng cuûa ABA treân söï ruïng vaø laõo hoaù, neân ABA ñöôïc nghó nhö moät chaát öùc cheá. AÛnh höôûng cuûa ABA: Trong nuôùc coù nhieàu ABA seõ laøm ñoùng khí khoång. ABA gaây neân söï vaän chuyeån saûn phaåm quang hôïp ñeå phaùt trieån haït vaø ñöôïc haáp thu bôûi phoâi ñang sinh tröôûng. ABA phaùt sinh toång hôïp protein döï tröõ trong haït. ABA taùc ñoäng ngöôïc laïi aûnh höôûng cuûa gibberellin ñeán toång hôïp enzyme amylase ôû haït nguû coác ñang naûy maàm. ABA phaùt sinh vaø duy trì söï naûy maàm ôû haït vaø choài. 1.2.6.4. Hexitol Caùc hexitol nhö myo-inositol ñöôïc xem laø coù vai troø quan troïng trong nuoâi caáy moâ (Pollar et al., 1961) vaø Steinhard et al., 1962). Myo-inositol laø moät hexitol ñöôïc chuù yù trong quaù trình sinh toång hôïp cyclitol, söï naûy maàm cuûa haït, söï chuyeân chôû ñöôøng, dinh döôõng khoaùng, söï trao ñoåi chaát ñöôøng, söï thaønh laäp caáu truùc nhaân vaø vaùch teá baøo, söï can baèng hormon (Loewus & Loewus, 1983). Myo-inositol cuõng laø moät chaát kích thích taêng tröôûng in vitro vaø laø nguoàn carbohydrate nhöng noù laïi hoaït ñoäng nhö vitamin. Manitol vaø sorbitol laø nhöõng hexitol coù khaû naêng thaåm thaáu toát cho caùc teá baøo traàn ñaõ ñöôïc coâ laäp. 1.6.2.5. Hydrate carbon (ñöôøng) Khi ñöôïc nuoâi caáy in vitro, thöôøng thì caùc teáâ baøo thöïc vaät khoâng coù khaû naêng quang hôïp neân noù ñoøi hoûi phaûi cung caáp nguoàn carbon cho caùc hoaït ñoäng bieán döôõng cuûa teá baøo. Nguoàn carbon boå sung vaøo moâi tröôøng nuoâi caáy thöôøng döôùi hai daïng ñöôøng laø glucose vaø sucrose. Caùc nguoàn carbonhydrate khaùc cuõng ñöôïc tieán haønh thöû nghieäm nhö lactose, galatose, rafinose, maltose vaø tinh boät nhöng caùc nguoàn carbonhydrate naøy coù hieäu quaû keùm hôn so vôùi glucose vaø sucrose. Ñöôøng coù theå bò caramel hoùa neáu bò haáp khöû truøng quaù laâu (Peer, 1971 vaø Ball, 1953) vaø seõ öùc cheá phaûn öùng vôùi caùc hôïp chaát amino (phaûn öùng Millard). Söï caramel hoùa xaûy ra khi ñöôøng bò ñun noùng, thoaùi bieán vaø hình thaønh melanoidin, moät chaát saãm maøu vaø coù phaân töû löôïng cao, öùc cheá söï phaùt trieån cuûa teá baøo. 1.6.2.6 Moät soá yeáu toá khaùc trong moâi tröôøng nuoâi caáy moâ lan a. Caùc chaát haáp thuï phenol Khi phaùt trieån phöông phaùp nuoâi caáy moâ ñeå nhaân gioáng Phalaenopsis, vaán ñeà thöôøng gaëp nhaát laø haøm löôïng phenol tieát ra töø moâ nuoâi caáy quaù cao, phenol seõ khueách taùn vaøo moâi tröôøng, laøm oxy hoùa caùc chaát trong moâi tröôøng, gaây ñoäc cho moâ nuoâi caáy, keát quaû laø maãu caáy seõ bò hoùa naâu vaø cheát (Morel, 1974; Flamee vaø Boesman, 1977; Fast, 1979). Nhieàu phöông phaùp loaïi tröø chaát tieát naøy vaø ñaëc bieät laø caùc saûn phaåm oxy hoùa cuûa chuùng ñöôïc thöïc hieän, chaúng haïn nhö duøng chaát choáng oxy hoùa, enzym öùc cheá phenol, polyvinylpyrrolidone (PVP), than hoaït tính, vaø nhieàu loaïi chaát haáp thuï khaùc. Haàu heát caùc phöông phaùp naøy ñeàu keøm vôùi vieäc caáy chuyeàn maãu sau 2 – 3 tuaàn sang moâi tröôøng môùi. Ñoái vôùi nuoâi caáy moâ lan trong moâi tröôøng loûng thöôøng boå sung chaát PVP. Söû duïng than hoaït tính laø bieän phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng trong nuoâi caáy moâ thöông maïi. Khi boå sung than hoaït tính ôû noàng ñoä xaùc ñònh vaø moâi tröôøng nuoâi caáy moâ Phalaenopsis caùc hôïp chaát phenol trong moâi tröôøng seõ ñöôïc loaïi boû, giuùp moâ sinh tröôûng toát (Arditti vaø Ernst, 1993; Park vaø coäng söï, 2000). b. Nöôùc döøa vaø caùc dòch chieát khaùc Nöôùc döøa laø nguoàn cung caáp ñaïm doài daøo do thaønh phaàn chöùa nhieàu acid amin, acid höõu cô. Ngoaøi ra, nöôùc döøa coøn chöùa nhieàu carbohydrate nhö sucrose, glucose vaø fructose. Moâi tröôøng chöùa auxin vaø 10 – 20% nöôùc döøa giuùp söï phaân chia cuûa caùc teá baøo thaân ñaõ phaân hoùa (söï taïo moâ seïo). Ngöôøi ta tìm caùch xaùc ñònh baûn chaát hoùa hoïc cuûa chaát coù hoaït tính trong nöôùc döøa nhöng phaûi sau khi khaùm phaù ra cytokinine vaøi naêm, nöôùc döøa môùi ñöôïc chöùng minh chöùa zeatin (Letham, 1974). Khi nuoâi caáy phoâi lan, nöôùc döøa thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå giuùp phoâi taêng tröôûng vaø naûy maàm (Hegarty, 1955; Niimoto vaø Sagawa, 1961). Vôùi Dendrobium, nöôùc döøa khoâng aûnh höôûng leân söï naûy maàm cuûa phoâi nhöng öùc cheá söï taêng tröôûng cuûa phoâi ôû caùc giai ñoaïn ñaàu naûy maàm (Kotomori vaø Murashige, 1965). Moät soá tröôøng hôïp khaùc, phoâi Phalaenopsis laïi taêng sinh moâ seïo vaø chaäm phaùt sinh cô quan khi boå sung nöôùc döøa vaøo moâi tröôøng (Ernst, 1967b). Beân caïnh ñoù, nöôùc chieát caø chua laø cuõng moät nguoàn dinh döôõng toát cho phoâi lan naûy maàm vaø taêng tröôûng (Meyer, 1945c; Vacin vaø Went, 1949; Griffith vaø Link, 1957). Taùc duïng kích thích taêng tröôûng cuûa nöôùc caø chua ñöôïc thaáy roõ ôû phoâi Cattleya Sudan x C. percivaliana, caùc phoâi taêng tröôûng giôùi haïn vaø bieät hoùa thaønh cô quan, taïo cuïm moâ phaân sinh vaø taêng sinh bình thöôøng. Caùc nhaø troàng lan chuyeân nghieäp coøn söû duïng nhieàu loaïi dòch chieát khaùc nhö dòch chieát goã buloâ (Zimmer vaø Pieper, 1976), dòch chieát boø, dòch chieát luùa mì, luùa maïch, caø roát, naám men, khoai taây, naám ñaûm, peptone vaø nhieàu loaïi nöôùc traùi caây khaùc (Knudson, 1922; Lami, 1927; Curtis, 1947b; Mariat, 1952; Withner, 1953). Nhöng ñaùng tieác laø hieäu quaû taùc duïng cuûa caùc loaïi dòch chieát dinh döôõng naøy leân söï taêng tröôûng cuûa phoâi vaãn chöa ñöôïc bieát roõ, coù theå trong thaønh phaàn caùc dòch chieát naøy chöùa moät soá hôïp chaát kích thích taêng tröôûng giuùp cho söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa phoâi. Vì phoâi lan coù nhu caàu ñaëc bieät veà nguoàn ñaïm, do vaäy coù theå caùc thaønh phaàn ñaïm trong dòch chieát coù taùc duïng kích thích söï taêng tröôûng cuûa phoâi. 1.6.2.7. Yeáu toá laøm ñaëc moâi tröôøng (Agar). Trong nuoâi caáy moâ thöùc vaät ngöôøi ta thöôøng duøng moät soá vaät lieäu laøm giaù theå ñeå naâng ñôõ moâ vaø choài, giöõ cho caây ñöùng vöõng trong moâi tröôøng. Nguyeân lieäu phoå bieán nhaát trong nuoâi caáy moâ laø agar. ngöôøi ta hoaø agar vaøo trong moâi tröôøng, laøm tan ôû nhieät ñoä cao (treân 600C) vaø laøm ñaëc laïi ôû nhieät ñoä phoøng. Ngoaøi ra tuyø thuoäc töøng vaät lieäu nuoâi caáy maø ngöôøi ta söû duïng caùc vaät lieäu khaùc laøm giaù theå nhö: giaáy loïc, vaûi, moät soá maøng nhaân taïo. Agar laø moät polyosid coù troïng löôïng phaân töû cao, ñöôïc chieát ra töø rong bieån loaïi gelidum. Bôûi vì agar laø saûn phaåm laáy töø taûo bieån, neân noù coù nhöõng taùc ñoäng sinh lyù treân moâ thöïc vaät. Loaïi agar söû duïng ñeå laøm ñoâng moâi tröôøng coù theå aûnh höôûng ñeán keát quaû thí nghieäm (Griffis et al., 1991; Debergh, 1983; Halquist et al., 1983). Neáu nhö agar khoâng tinh saïch thì noù coù theå laøm ñuïc moâi tröôøng do caùc chaát caën trong agar gaây neân. Khi agar ñöôïc troän chung vôùi nöôùc thì taïo ra daïng gel vaø tan ra ôû nhieät ñoä 60-100oC, ñaëc laïi khi nhieät ñoä coøn 35oC vì vaäy agar oån ñònh trong taát caû caùc ñieàu kieän nhieät ñoä moâi tröôøng vaø khoâng bò phaân huyû bôûi enzym thöïc vaät. Hôn nöõa agar khoâng phaûn öùng vôùi caùc chaát trong moâi tröôøng. Ñoä cöùng cuûa agar quyeát ñònh bôûi noàng ñoä agar söû duïng vaø pH cuûa moâi tröôøng. 1.6.2.8. AÛnh höôûng cuûa pH Arditti (1967) ñaõ toùm taét aûnh höôûng cuûa pH leân söï taêng tröôûng cuûa moät soá phoâi lan. Ñoái vôùi phaàn lôùn caùc gioáng nghieân cöùu thì pH khoaûng 5 ñeán 6 laø phuø hôïp. Noàng ñoä H+ trong moâi tröôøng döôøng nhö quyeát ñònh vaøo thôøi ñieåm naûy maàm cuûa phoâi, vì sau khi naûy maàm pH moâi tröôøng thaáp hôn vaãn khoâng gaây ñoäc cho söï taêng tröôûng (Knudson, 1951). Tuy nhieân coù quaù nhieàu moâi tröôøng khaùc nhau ñöôïc söû duïng ñeå nuoâi caáy phoâi, do vaäy aûnh höôûng cuûa pH leân söï taêng tröôûng cuûa phoâi lan vaãn chöa ñöôïc khaúng ñònh roõ raøng. 1.6.3. Caùc yeáu toá vaät lyù cuûa moâi tröôøng nuoâi caáy Caùc yeáu toá vaät lyù chính cuûa moâi tröôøng nuoâi caáy laø aùnh saùng vaø nhieät ñoä. AÅm ñoä töông ñoái khoâng ñaùng keå, vì noù luoân gaàn 100% trong caùc bình nuoâi caáy. 1.6.3.1. Nhu caàu aùnh saùng Nhu caàu aùnh saùng ñöôïc phaân tích ôû nhöõng thoâng soá khaùc nhau: ñoä saùng bôûi dieän tích ( hoaëc cöôøng ñoä) theå hieän bôûi w/m2 (ñôn vò lux baáy giôø khoâng söû duïng nhö ñôn vò ñeå ño nöõa vì noù tuøy thuoäc vaøo sinh lyù maét ngöôøi ño vaø hoaøn toaøn khoâng thích hôïp vôùi nhu caàu thöïc vaät); thôøi gian chieáu saùng bieåu hieän baèng giôø/ngaøy vaø caùc chaát löôïng phoå saùng cuûa aùnh saùng nhaän ñöôïc. Ñoái vôùi caùc moâ nuoâi caáy, quang toång hôïp khoâng phaûi laø laø moät hoaït ñoäng caàn thieát, vì naêng löôïng ñöôïc cung caáp döôùi daïng glucid ( ñöôøng) coù trong moâi tröôøng nuoâi caáy. Trong luùc aáy, theo moät vaøi quan saùt, söï quang toång hôïp döôøng nhö khoâng bò huûy boû, nhöng chæ bò giaûm maïnh, coù theå laø do söï hieän dieän cuûa ñöôøng trong moâi tröôøng. Traùi laïi, aùnh saùng thì caàn thieát ñeå ñieàu hoøa vaø quaù trình veà hình daïng caây nhö ngöôøi ta ñaõ chöùng minh ôû nhieàu söï nghieân cöùu khaùc nhau. 1.6.3.2. AÛnh höôûng cuûa nhieät ñoä Nhieät ñoä cuûa phoøng nuoâi caáy thöôøng ñöôïc ñieàu chænh oån ñònh töø 22 ñeán 25oc. Thöïc teá naøy caàn toân troïng, bôûi vì nhieät ñoä thaät cuûa caùc moâ trong bình nuoâi coù theå cao hôn töø 2 ñeán 4OoC ñoái vôùi nhieät ñoä cuûa phoøng nuoâi caáy. Thoâng thöôøng, ngöôøi ta ñieàu chænh nhieät ñoä phoøng nuoâi caáy thaáp hôn 2oC ñoái vôùi nhieät ñoä maø ngöôøi ta muoán cho moâ. Caùc loaïi caây soáng ôû khí haäu oân ñôùi thöôøng quen vôùi nhieät ñoä thaáp hôn laø caây nhieät ñôùi, chính vì vaäy maø ngöôøi ta seõ coù lôïi hôn khi coù nhöõng phoøng nuoâi caáy nhieät ñoä 20o± 1oC daønh cho caây oân ñôùi, vaø nhieät ñoä 25oC ± 1oC daønh cho caây nhieät ñôùi CHÖÔNG 2 VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 2.1. Vaät lieäu nghieân cöùu 2.1.1. Maãu caáy Choài lan Dendrobium gioáng Dendrobium Sonia 8 tuaàn tuoåi vaø choài lan Hoà Ñieäp gioáng Phalaenopsis Yubidan 10 tuaàn tuoåi cuûa phoøng Coâng ngheä Sinh hoïc - Vieän khoa hoïc Kyõ thuaät Noâng nghieäp Mieàn Nam. 2.1.2. Moâi tröôøng nuoâi caáy Moâi tröôøng MS (Murashine vaø Skoog, 1962), vôùi khoaùng ña löôïng ñöôïc giaûm ñi ½, caùc yeáu toá khoaùng vi löôïng vaø vitamin ñöôïc giöõ nguyeân. Moâi tröôøng Hyponex caùc loaïi: HP1: Hyponex daïng haït, N-P-K, 7 : 6 : 19 . HP2: Hyponex daïng haït, N-P-K, 20 : 20 : 20. HP3: Hyponex daïng haït, N-P-K, 25 : 5 : 20. HP4: Hyponex daïng haït, N-P-K, 30 : 10 : 10. HP5: Hyponex daïng haït, N-P-K: 10 : 30 : 20. LQ1: Hyponex daïng loûng LQ2: Hyponex daïng loûng LQ3: Hyponex daïng loûng Caùc chaát boå sung goàm: Chaát ñieàu hoøa sinh tröôûng: NAA (Naphtalenacetic acid), BA (6-Benzy - aminopurine) Trypton (nöôùc döøa). Ñöôøng. PVP (Polyvinylpyrolidone). Peptone. Agar. Than hoaït tính. Bình nuoâi caáy baèng thuûy tinh dung tích 100ml ñoái vôùi lan Dendrobium vaø 250ml ñoái vôùi lan Hoà ñieäp ( chöùa 30ml moâi tröôøng). 2.1.3. Ñieàu kieän thí nghieäm Nhieät ñoä phoøng nuoâi moâ vaø caây in vitro laø 25± 2oC, söû duïng ñeøn huyønh quang, aùnh saùng traéng, cöôøng ñoä saùng töø 1800-2000lux. Thôøi gian chieáu saùng 16 giôø/ngaøy, aåm ñoä khoâng khí phoøng thí nghieäm duy trì töø 30-40%. Giaøn nuoâi caây goàm 5 taàng, kích thöôùc moãi taàng 60 x 120cm, moãi taàng caùch nhau 45cm. 2.1.4. Thôøi gian vaø ñòa ñieåm nghieân cöùu Thôøi gian: töø 05/04/2010 – 28/06/2010. Ñòa ñieåm: taïi phoøng nuoâi caáy moâ - teá baøo thöïc vaät, thuoäc Phoøng nghieân cöùu vaø öùng duïng Coâng ngheä Sinh hoïc, Vieän Khoa hoïc Kyõ thuaät Noâng nghieäp mieàn Nam. 2.2. Phöông phaùp nghieân cöùu 2.2.1. Caùch pha moâi tröôøng 2.2.1.1. Ñoái vôùi moâi tröôøng MS a. Caùch pha dung dòch meï Pha dung dòch meï ñoái vôùi moâi tröôøng MS cô baûn ñöôïc chia thaønh 6 nhoùm chaát nhö baûng 2.1 Baûng 2.1:Thaønh phaàn moâi tröôøng khoaùng MS (Murashige vaø Skoog, 1962) Teân nhoùm Nhoùm Thaønh phaàn hoùa chaát Khoái löôïng hoùa chaát(mg/l) Dung dòch meï x 50 (mg/l) Löôïng duøng (ml/l) Khoaùng ña löôïng 1 NH4NO3 KNO3 1650 1900 82,5 95 20 2 Mg2SO4.7H2O 370 18,5 3 CaCl2.2H2O 440 22 4 KH2PO4 170 8,5 Khoaùng vi löôïng 2 MnSO4.4H2O ZnSO4.7H2O CuSO4.5H2O 22,3 8,6 0,025 1,115 0,43 0,00125 20 3 KI CoCl2.6H2O 0,83 0,025 0,042 0,00125 4 H3BO3 Na2MoO4.2H2O 6,2 0,025 0,32 0,013 5 Na2.EDTA FeSO4.7H2O 37,3 27,8 7,46 5,56 x 100 (g/l) Vitamin vaø chaát höõu cô 6 Myo-Inositol 100 10 10 Nicotinic acid 0,5 0,05 Pyridoxine HCl 0,5 0,05 Thiamine HCl 0,1 0,01 Glycine 2,0 0,20 Caùc chaát ñieàu hoøa sinh tröôûng: caân 0.1g BA pha vaø hoøa tan trong 1 ít NaOH 1N roài ñònh möùc100ml baèng nöôùc caát voâ truøng, löôïng duøng laø huùt 1ml töông öùng cho 1mg BA. Töông töï cho chaát NAA. Pha moâi tröôøng Hyponex tröïc tieáp trong nöôùc caát 1 laàn coù khöû ion vaø boå sung caùc chaát vaø hieäu chænh pH töông töï moâi tröôøng MS b. Caùch pha moâi tröôøng nuoâi caáy Böôùc 1: Tuøy theo theå tích caàn pha ta huùt dung dòch meï caùc khoaùng ña löôïng, khoaùng vi löôïng vaø nhoùm vitamin. Caân caùc chaát: ñöôøng, tryptone, peptone,vaø huùt BA, NAA. Khuaáy ñeàu vaø hoøa tan hoaøn toaøn caùc chaát trong nöôùc caát theo theå tích ñaõ ñònh saün. Böôùc 2: Ñònh möùc vaø ño pH 5.9 (ñieàu chænh pH baèng NaOH 1N hay HCl 1N) Böôùc 3: Caân than vaø agar cho vaøo moâi tröôøng, naáu chín moâi tröôøng ñeán khi agar ñöôïc tan heát. Böôùc 4: Phaân phoái 30 ml moâi tröôøng cho moãi chai thuûy tinh. Böôùc 5: Ñaäy naép vaø haáp khöû truøng moâi tröôøng ôû 121oC vôùi aùp suaát 1 atm, trong 20 phuùt. 2.2.1.2. Ñoái vôùi moâi tröôøng Hyponex daïng raén Böôùc 1:Ta caân 3,5 g Hyponex roài boå sung theâm caùc chaát: ñöôøng, tryptone, peptone,vaø huùt BA, NAA. Khuaáy ñeàu vaø hoøa tan hoaøn toaøn caùc chaát trong nöôùc caát theo theå tích ñaõ ñònh saün. Böôùc 2, 3 ,4 ,5 töông töï nhö pha moâi tröôøng MS 2.2.1.3. Ñoái vôùi Hyponex daïng loûng Caùc böôùc coù trình töï gioáng nhö pha moâi tröôøng MS, nhöng coù boå sung theâm theå tích caùc Hyponex daïng loûng 2.2.2. Caùc thao taùc trong phoøng caáy Röûa saïch tay baèng xaø boâng tröôùc khi thao taùc, maëc aùo blouse, noùn, khaåu trang vaø mang gaêng tay. Khöû truøng tuû caáy tröôùc khi thao taùc caáy maãu: lau kyõ tuû caáy baèng coàn 70o; baät ñeøn UV thôøi gian 15 phuùt, taët ñeøn UV vaø khôûi ñoäng tuû caáy. Caùc thao taùc trong tuû caáy: Lau coàn 70o caùc bình ñöïng moâi tröôøng, chai maãu vaø caùc vaät duïng khi ñöa vaøo tuû caáy. Ñoát caùc duïng cuï caáy baèng coàn 96o sau moãi laàn thay ñoåi thao taùc vaø gaùc leân keä ñeå nguoäi môùi tieán haønh taùch hoaëc caáy choài. Caùc maãu caáy bò rôi treân maët baøn khoâng ñöôïc söû duïng caáy laïi. Hô kyõ mieäng vaø naép hoäp chai tröôùc vaø sau khi caáy maãu, thao taùc caáy maãu phaûi nhanh nheï. Khi caáy haïn cheá vô tay qua maãu nhaèm haïn cheá nhieãm naám; Traùnh ñeå tay môùi lau coàn gaàn ñeøn coàn khi ñang chaùy. Veä sinh saïch seõ tuû caáy baèng coàn 70o sau khi keát thuùc coâng vieäc. 2.2.3. Caùch boá trí thí nghieäm Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän treân hai gioáng lan Hoà Ñieäp (Phalaenopsis) vaø lan Dendrobium, treân moãi gioáng lan thöïc hieän 1 thí nghieäm, caùc thí nghieäm ñöôïc boá trí theo kieåu hoaøn toaøn ngaãu nhieân, 5 laàn gaëp laïi vôùi 9 nghieäm thöùc. Baûng 2.2: Thaønh phaàn moâi tröôøng nuoâi caáy choài lan STT Kyù hieäu moâi tröôøng Thaønh phaàn moâi tröôøng Chaát boå sung 1 HP0 3,5 g/lit Hyponex, 7 : 6 : 19 BA = 3 mg/ml NAA = 0.5 mg/ml PVP = 200 mg/lit Pepton = 2000 mg/lit Ñöôøng = 30 g/lit Nöôùc döøa = 200 ml/lit Agar = 9 g/lit Than hoaït tính = 1g/lit 2 HP1 3,5 g/lit Hyponex, 20 : 20 : 20 3 HP2 3,5 g/lit Hyponex, 25 : 5 : 20 4 HP3 3,5 g/lit Hyponex, 30 : 10 : 10 5 HP4 3,5 g/lit Hyponex,10 : 30 : 20 6 HP5 MS1/2 + 5 ml/lit Hyponex LQ1 7 HP6 MS1/2 + 5 ml/lit Hyponex LQ2 8 HP7 MS1/2 + 5 ml/lit Hyponex LQ3 9 HP8 MS1/2 2.2.3.1. Thí nghieäm 1: Nghieân cöùu söï aûnh höôûng cuûa moät soá Hyponex boå sung ñeán söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa choài lan Hoà Ñieäp (Phalaenopsis Yubidan). Muïc ñích: Xaùc ñònh Hyponex thích hôïp söû duïng laøm moâi tröôøng nhaân choài lan Hoà Ñieäp Voâ maãu: choïn caùc choài lan coù cuøng tuoåi, choïn caùc choài ñeàu nhau. Soá löôïng maãu caáy: 4 choài/ bình Moãi nghieäm thöùc pha 5 bình (5 laàn laëp laïi). Dung tích bình laø 250 ml, theå tích moâi tröôøng laø 30 ml/bình. Toång soá bình laø 45 bình. Toång soá maãu laø 180 choài. Thôøi gian theo doõi laø 8 tuaàn. Caùc chæ tieâu theo doõi: 1. Ño pH caùc nghieäm thöùc moâi tröôøng sau khi haáp khöû truøng. 2. Xaùc ñònh soá choài soáng soùt sau 2 tuaàn. 3. Xaùc ñònh soá choài hình thaønh sau 4 tuaàn, 6 tuaàn, 8 tuaàn. 4. Xaùc ñònh soá laù treân moãi choài sau khi caáy 8 tuaàn. 5. Xaùc ñònh soá reã hình thaønh treân moãi choài sau 4 tuaàn, 6 tuaàn, 8 tuaàn. 6. Xaùc ñònh soá choài bieán dò. 7. Quan saùt maøu saéc laù. 8. Xaùc ñònh chieàu cao choài. 2.2.3.2. Thí nghieäm 2: Nghieân cöùu söï aûnh höôûng cuûa moät soá Hyponex boå sung ñeán söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa choài lan Dendrobium Sonia Muïc ñích: xaùc ñònh Hyponex thích hôïp söû duïng laøm moâi tröôøng nhaân choài lan Dendrobium. Voâ maãu: choïn caùc choài lan coù cuøng tuoåi, choïn caùc choài ñeàu nhau. Soá löôïng maãu caáy: 6 choài/ bình. Moãi nghieäm thöùc pha 5 bình (5 laàn laëp laïi). Dung tích bình laø 100 ml, theå tích moâi tröôøng laø 3ml/bình. Toång soá bình laø 180 bình. Toång soá maãu laø 270 choài. Thôøi gian theo doõi 8 tuaàn. Caùc chæ tieâu theo doõi: 1. Ño pH caùc nghieäm thöùc moâi tröôøng sau khi haáp khöû truøng. 2. Xaùc ñònh soá choài soáng soùt sau 2 tuaàn. 3. Xaùc ñònh soá choài hình thaønh sau 4 tuaàn, 6 tuaàn, 8 tuaàn, 10 tuaàn. 4. Xaùc ñònh soá laù treân moãi choài sau khi caáy 10 tuaàn. 5. Xaùc ñònh soá reã hình thaønh treân moãi choài sau 4 tuaàn, 6 tuaàn, 8 tuaàn, 10 tuaàn. 6. Xaùc ñònh soá choài bieán dò. 7. Quan saùt maøu saéc laù. 8. Xaùc ñònh chieàu cao choài. 2.4 Xöû lyù soá lieäu Keát quaû caùc thí nghieäm xöû lyù theo phuông phaùp phaân tích phöông sai theo baûng Anova, so saùnh vaø xeáp haïng keát quaû theo phöông phaùp Duncan. Söû duïng phaàn meàm thoáng keâ MSTATC. CHÖÔNG 3 KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN 3.1. Thí nghieäm 1: Nghieân cöùu söï aûnh höôûng cuûa moät soá Hyponex boå sung ñeán söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa choài lan Phalaenopsis Yubidan. Trong nuoâi caáy moâ vi nhaân gioáng caây troàng, choài laø cung ñoaïn raát quan troïng trong qui trình saûn xuaát caây gioáng. Choài khoâng chæ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán saûn löôïng caây gioáng maø noù coøn aûnh höôûng ñeán chaát löôïng caây gioáng vaø tieáp theo laø chaát löôïng hoa saûn phaåm. Soá löôïng choài ñöôïc hình thaønh nhieàu hay ít, chaát löôïng choài taïo thaønh ñaït tieâu chuaån hay khoâng phuï thuoäc phaàn lôùn vaøo moâi tröôøng nuoâi caáy. Thí ngheäm ñöôïc thöïc hieän vôùi 9 coâng thöùc moâi tröôøng (baûng 2.2), thöïc hieän treân caùc choài lan Hoà Ñieäp (Phalaenopsis amabilis Yubidan) 10 tuaàn tuoåi cuûa phoøng CNSH - Vieän Khoa hoïc Kyõ thuaät Noâng nghieäp Mieàn Nam. Sau 8 tuaàn nuoâi caáy keát quaû thu ñöôïc treân baûng 3.1 Baûng 3.1: AÛnh höôûng của các Hyponex bổ sung ñeán khaû naêng hình thaønh choài lan Phalaenopsis Yubidan. Kí hieäu moâi tröôøng N : P : K Soá choài lan Hoà ñieäp hình thaønh qua caùc giai ñoaïn 4 tuaàn(*) 6 tuaàn 8 tuaàn HPo 7 : 6 : 19 7b 8b 8b HP1 20 : 20 : 20 10a 10ab 11a HP2 25 : 5 : 20 7b 8b 8b HP3 30 : 10 : 10 10a 11a 11a HP4 10 : 30 : 20 9a 10ab 11a HP5 -(**) 3cd 5c 8b HP6 -(**) 2d 3c 4c HP7 -(**) 2d 4c 4c HP8 -(**) 4c 5c 5c Cv(%) 17,33 25,32 20,75 LSD 1,424 2,399 2,217 Ghi chuù: Nhöõng chöõ gioáng nhau treân cuøng moät coät, giaù trò khaùc bieät khoâng coù yù nghóa thoáng keâ vôùi P = 0.05 trong Duncan’s test. Soá choài maãu ban ñaàu laø 4 choài/bình. (*) tuaàn: thôøi gian sau caáy. -(**): Tæ leä N : P : K cuûa moâi tröôøng MS(1/2) töông ñöông 41,5 : 4,4 : 47,5 ñöôïc boå sung theâm caùc Hyponex daïng loûng, do caùc Hyponex naøy nhaø saûn xuaát khoâng ghi roû thaønh phaàn N : P : K laø bao nhieâu neân söû duïng lieàu löôïng cho thí nghieäm laø 5ml/l. Thaûo luaän: Töø baûng 3.1 cho thaáy raèng sau 4 tuaàn nuoâi caáy thì soá löôïng choài lan Hoà Ñieäp ñöôïc hình thaønh treân moâi tröôøng HP1, HP3, HP4 laø nhieàu nhaát. Soá löôïng choài naøy hình thaønh taäp trung vaø oån ñònh qua caùc giai ñoaïn. Ta thaáy caû 3 moâi tröôøng naøy coù haøm löôïng N cao neân thích hôïp cho söï hình thaønh choài. Tuy nhieân, ñoái vôùi moâi tröôøng HP2 haøm löôïng N cuõng khaù cao laø 25 nhöng söï hình thaønh choài laïi thaáp hôn so vôùi caùc HP1, HP3, HP4, vì haøm löôïng P ôû ñaây raát thaáp chæ coù 5. Ñieàu naøy ñuùng vôùi vai troø sinh lyù cuûa P ñoái vôùi thöïc vaät, khi thieáu P seõ laøm cho caây haáp thu N keùm vì vaäy maø khaû naêng hình thaønh choài môùi cuõng keùm hôn so vôùi moâi tröôøng coù noàng ñoä P cao. Ñieån hình laø moâi tröôøng Hpo haøm löôïng N, P ñieàu thaáp neân khaû naêng taïo choài seõ thaáp. Ñoái vôùi caùc moâi tröôøng chöùa Hyponex daïng loûng boå sung vaøo moâi tröôøng MS(1/2), töø HP5 ñeán HP7 thì caùc moâi tröôøng HP6, vaø HP7 thì khaû naêng taïo choài keùm hôn so vôùi ñoái chöùng HP8. Coøn moâi tröôøng HP5 coù söï hình thaønh choài nhieàu hôn so vôùi ñoái chöùng HP8. Tuy nhieân, soá löôïng choài ñöôïc hình thaønh khoâng taäp trung ñeán tuaàn thöù 8 môùi coù söï hình thaønh choài nhieàu neân chaát löôïng choài seõ khoâng ñeàu. Xeùt thaønh phaàn dinh döôõng N : P : K trong moâi tröôøng MS(1/2) thì ta thaáy raèng haøm löôïng P raát thaáp, vieäc boå sung theâm caùc Hyponex loûng vaãn khoâng thích hôïp cho vieäc nhaân choài. Coù theå noàng ñoä 5ml/l Hyponex daïng loûng ñöôïc boå sung laø chöa phuø hôïp vôùi vieäc nhaân choài lan, vaán ñeà naøy caàn ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùu sau naøy. Töø nhöõng ñieàu treân cho thaáy raèng khaû naêng nhaân choài Hoà Ñieäp thích hôïp vôiù moät haøm löôïng N : P : K caân ñoái, thích hôïp neáu haøm löôïng cuûa1 trong 3 yeáu toá N : P : K quaù thaáp thì khaû naêng hình thaønh choài seõ keùm. Keát quaû baûng 3.1 cho ta thaáy caùc moâi tröôøng chöùa caùc Hyponex daïng raén ñaëc bieät laø HP1, HP3, vaø HP4 thích hôïp cho vieäc nhaân choài hôn laø moâi tröôøng ñoái chöùng MS (1/2) vaø caùc moâi tröôøng MS(1/2) boå sung theâm caùc hyponex daïng loûng. Keát quaû naøy cuõng ñöôïc theå hieän treân bieåu ñoà 3.1 Hình 3.1: Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa choài lan Phalaenopsis Yubidan sau 8 tuaàn nuoâi caáy Moâi tröôøng Hyponex khoâng nhöõng aûnh höôûng ñeán khaû naêng nhaân choài, maø coøn aûnh höôûng ñeán caùc yeáu toá khaùc nhö chieàu cao cuûa choài, soá reã, soá laù ñöôïc hình thaønh treân moãi choài. Sau ñaây laø caùc bieåu ñoà theå hieän caùc chæ tieâu treân: Treân bieåu 3.2 cho thaáy giai ñoaïn 4 tuaàn ñaàu söï hình thaønh reã treân moâi tröôøng thí nghieäm laø khoâng ñang keå. Reã chuû yeáu hình thaønh taäp trung ôû giai ñoaïn 6 tuaàn trôû ñi. Moâi tröôøng taïo reã maïnh nhaát laø Hpo, HP1 vaø HP7 coøn moâi tröôøng HP3, HP4 vaø HP6 chæ ñaït ôû möùc trung bình Baûng 3.2: AÛnh höôûng moâi tröôøng Hyponex ñeán moät soá ñaëc tính sinh hoïc cuûa choài Hoà Ñieäp sau 8 tuaàn nuoâi caáy Moâi tröôøng Soá choài Chieàu cao (mm) Soá laù/choài Soá reã/choài Ñaëc tính choài Hpo 8 24.4 2 1 Choài to, coù 2 - 3 laù, laù maøu xanh ñaäïm HP1 11 17.4 3 1.08 Choài nhoû, ñeàu, coù 2 - 3 laù, laù maøu xanh ñaäïm HP2 8 19 3 0.74 Choài to, coù 2 - 3 laù, laù coù maøu xanh ñaäïm HP3 12 16 2 0.82 Choài nhoû, ñeàu coù 2 - 3 laù, laù maøu xanh ñaäïm HP4 11 20.6 2 0.9 Choài to vöøa, ñeàu coù 2 - 3 laù, laù maøu xanh ñaäïm HP5 8 8 2 0.5 Choài nhoû, coù 2 - 3 laù, laù maøu xanh ñaäïm HP6 4 6.2 3 0.78 Choài nhoû, coù 2 - 3 laù, laù maøu xanh ñaäïm HP7 4 6.6 3 1.02 Choài nhoû, coù 1 - 3 laù, laù maøu xanh ñaäïm HP8 5 8.2 3 0.62 Choài nhoû, coù 1 - 3 laù, laù maøu xanh ñaäïm Cv(%) 20,75 17,07 13,29 48,85 LSD 2,217 3,088 0,509 0,522 Keát hôïp bieåu ñoà 3.2, bieåu ñoà 3.3 vaø baûng 3.2 ta thaáy raèng 3 moâi tröôøng HP1, HP3, HP4 coù soá löôïng choài hình thaønh nhieàu nhaát nhöng ñoái vôùi moâi tröôøng HP3 vaø HP1 thì choài nhoû, ñeàu coøn moâi tröôøng HP4 coù chaát löôïng choài toát hôn, choài to vöøa, ñeàu, khoûe, cao, reã hình thaønh nhieàu, vì theá moâi tröôøng HP4 laø moâi tröôøng thích hôïp nhaát duøng cho vieäc nhaân choài.. Rieâng moâi tröôøng HPo thì khaû naêng hình thaønh choài thaáp, nhöng chaát löôïng choài toát, choài to, khoûe, cao, ñaët bieät reã ñöôïc hình thaønh nhieàu cho neân coù theå duøng laøm moâi tröôøng taïo caây. 3.2. Thí nghieäm 2: Nghieân cöùu söï aûnh höôûng cuûa moät soá Hyponex boå sung ñeán söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa choài lan Dendrobium Sonia. Trong cuøng moät loaïi caây troàng maø gioáng khaùc nhau thì nhu caàu dinh döôõng seõ khoâng gioáng nhau. Vì vaäy ñeå ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa caùc Hyponex boå sung ñoái vôùi caùc gioáng lan khaùc nhau ñeà taøi ñaõ thöïc hieän ñoàng thôøi treân gioáng lan Dendrobium. Thí nghieäm thöïc hieän treân caùc choài cuûa gioáng lan Dendrobium Sonia cuûa phoøng Coâng ngheä Sinh hoïc – Vieän KHKT Noâng nghieäp Mieàn Nam. Caùc coâng thöùc thí nghieäm vaø ñieàu kieän thí nghieäm töông töï nhö thí nghieäm 1. Keát quaû thu ñöôïc treân baûng 3.3: Baûng 3.3: AÛnh höôûng của các Hyponex bổ sung ñeán khaû naêng hình thaønh choài lan Dendrobium Sonia. Moâi tröôøng Tæ leä N: P : K Soá choài lan hình thaønh qua caùc giai ñoaïn 4 tuaàn(*) 6 tuaàn(*) 8 tuaàn(*) 10 tuaàn(*) HP0 7 : 6 : 19 3abc 5b 7bc 8c HP1 20 : 20 : 20 2bc 7b 8bc 9c HP2 25 : 5 : 20 3abc 7b 9bc 10bc HP3 30 : 10 : 10 2c 5b 6c 6c HP4 10 : 30 : 20 4a 8b 11b 14b HP5 - 5a 5b 6c 7c HP6 - 4abc 7b 9bc 9c HP7 - 4ab 11a 16a 18a HP8 - 3abc 6b 8bc 8c Cv(%) 38,94 32,01 28,24 27,81 LSD(0,05) 1,884 2,696 3,387 3,662 Ghi chuù: Nhöõng chöõ gioáng nhau treân cuøng moät coät, giaù trò khaùc bieät khoâng coù yù nghóa thoáng keâ vôùi P = 0.05 trong Duncan’s test. Soá choài maãu ban ñaàu laø 6 choài/bình (*) tuaàn: thôøi gian sau caáy Treân baûng 3.3 ta thaáy raèng ngay töø 4 tuaàn ñaàu soá löôïng choài hình thaønh taäp trung ôû moâi tröôøng HP4, HP5, HP7. Tuy nhieân qua caùc giai ñoaïn sau thì chæ coù moâi tröôøng HP7 laø soá löôïng choài vaãn taêng ñeàu, oån ñònh cho ñeán tuaàn thöù 10. Coøn moâi tröôøng HP5 thì soá soá löôïng choài ñöôc taêng theâm raát ít, vaø moâi tröôøng HP4 thì soá löôïng choài coù taêng nhöng chæ ôû möùc trung bình. Caùc moâi tröôøng chöùa Hyponex daïng raén nhö HP1, HP2, HP3 haøm löôïng dinh döôõng N : P : K cao nhöng soá choài ñöôïc hình thaønh keùm vaø khoâng ñeàu, ñeán tuaàn thöù 10 môùi coù söï hình thaønh choài nhieàu nhö HP2. Ñieàu naøy cho thaáy raèng gioáng lan khaùc nhau thì nhu caàu dinh döôõng seõ khaùc nhau. Ñoái vôùi Dendrobium thì coù nhu caàu dinh döôõng khaùc haún so vôùi Hoà Ñieäp. Trong khi Hoà Ñieäp thích hôïp vôùi caùc moâi tröôøng chöùa caùc Hyponex daïng raén thì vieäc boå sung theâm Hyponex daïng loûng LQ3 vaøo moâi tröôøng MS(1/2) laïi thích hôïp vôùi vieäc hình thaønh choài Dendrobium. Sau ñaây laø bieåu ñoà bieåu dieãn khaû naêng hình thaønh choài qua caùc giai ñoaïn nuoâi caáy: Hình 3.2: AÛnh höôûng cuûa caùc Hyponex boå sung ñeán söï hình thaønh vaø phaùt trieån choài lan Dendrobium Ñoái vôùi Dendrobium cuõng vaäy, haøm löôïng dinh döôõng trong moâi tröôøng khoâng nhöõng aûnh höôûng ñeán khaû naêng nhaân choài maø coøn aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån chieàu cao cuûa choài, soá laù vaø soá reã hình thaønh treân moãi choài. Sau ñaây laø caùc bieåu ñoà theå hieän caùc chæ tieâu treân. Töø bieåu ñoà 3.5 ta thaáy ôû 8 tuaàn ñaàu thì soá reã ñöôïc hình thaønh taäp trung nhieàu nhaát ôû caùc moâi tröôøng HP5, HP6 ñeán tuaàn thöù 10 thì coù theâm moâi tröôøng HP7. Ñoái vôùi Dendrobium thì caùc moâi tröôøng MS(1/2) ñöôïc boå sung theâm caùc Hyponex daïng loûng coù söï hình thaønh reã nhieàu hôn so vôùi caùc moâi tröôøng chöùa caùc Hyponex daïng raén. Baûng 3.4 AÛnh höôûng moâi tröôøng Hyponex ñeán moät soá ñaëc tính sinh hoïc cuûa choài Dendrobium sau 10 tuaàn nuoâi caáy Moâi tröôøng Chieàu cao choài (mm) Soá laù/choài Soá reã/choài Ñaëc ñieåm choài HPo 11,6 2 0,54 Choài nhoû, coù 2 - 3 laù maøu xanh ñaäïm HP1 12,0 2 0,54 Choài nhoû, ñeàu, coù 2-3 laùù maøu xanh ñaäïm HP2 10,4 3 0,46 Choài nhoû, ñeàu coù 2 - 3 laù maøu xanh ñaäïm HP3 9,8 2 0,50 Choài nhoû, khoâng ñeàu HP4 8,6 2 0,50 Choài khoâng ñeàu coù 2 ñeán 3 laù HP5 25,6 3 1,06 Choài to, khoûe coù 3 - 4 laù maøu xanh ñaäïm HP6 21,8 3 1,26 Choài khoâng ñeàu coù 2 - 3 laù, laù maøu xanh ñaäïm HP7 6,6 3 1,14 Choài vöøa, ñeàu, taïo thaønh nhieàu cuïm choài coù 2 - 3 laù maøu xanh ñaäïm HP8 9,6 2 0,48 Choài nhoû, coù 1 -3 laù maøu xanh ñaäïm Cv(%) 20,75 13,29 30,81 LSD 22,17 0,509 0,285 Töø bieåu ñoà 3.5 vaø 3.6 vaø baûng 3.4 cho ta thaáy raèng moâi tröôøng coù soá choài ñöôïc hình thaønh nhieàu nhaát laø HP7, chaát löôïng choài trong moâi tröôøng HP7 thì ñoàng ñeàu, taïo ñöôïc nhieàu cuïm choài, löôïng reã ñöôïc taïo thaønh ít ôû giai ñoaïn ñaàu vaø ñeán tuaàn thöù 10 khi soá choài ñöôïc taïo thaønh oån ñònh vaø phaùt trieån ñoàng ñeàu thì reã ñöôïc hình thaønh nhieàu neân thích hôïp laøm moâi tröôøng cho vieäc nhaân choài. Ñoái vôùi moâi tröôøng HP5 soá löôïng choài hình thaønh ít nhöng söï phaùt trieån cuûa choài raát maïnh soá reã ñöôïc hình thaønh nhieàu ngay töø tuaàn thöù 4 neân thích hôïp duøng laøm moâi tröôøng taïo caây hoaøn chænh. CHÖÔNG 4 KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ NGHÒ 4.1. Keát luaän Caùc Hyponex coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa choài lan Phalaenopsis Yubidan vaø lan Dendrobium Sonia. Noàng ñoä N : P : K khaùc nhau seõ aûnh höôûng khaùc nhau ñeán khaû naêng taùi sinh choài caùc gioáng lan. Hyponex HP4 (N:P:K= 10:30:20) duøng laøm moâi tröôøng nuoâi choài gioáng lan Hoà ñieäp Phalaenopsis Yubidan coù khaû naêng taùi sinh choài cao, choài hình thaønh nhieàu, naûy choài sôùm, taäp trung, ñoàng ñeàu vaø oån ñònh, chaát löôïng choài toát. Hyponex HP7 (LQ3) boå sung trong moâi tröôøng MS(1/2) thích hôïp laøm moâi tröôøng nhaân choài gioáng lan Dendrobium Sonia. Moâi tröôøng naøy taïo choài nhieàu, choài ra sôùm, taäp trung, choài ñoàng ñeàu vaø oån ñònh, chaát löôïng choài toát. 4.2. Ñeà nghò Caàn nghieân cöùu boå sung aûnh höôûng caùc lieàu löôïng Hyponex khaùc nhau ñoái vôùi 2 gioáng lan Hoà ñieäp, Dendro vaø moät soá caây troàng khaùc ñeå coù keát quaû phong phuù hôn. Caàn tieáp tuïc nghieân cöùu aûnh höôûng caùc daïng Hyponex treân ñeán chaát löôïng cuûa caây lan gioáng in vitro khi trong ra vöôøn saûn xuaát ñeå boå sung hoøan thieän qui trình saûn xuaát caây lan gioáng.