Những vấn đề lý luận chung về hoạt động xuất khẩu

iÓu, giµnh ­u tiªn cho nhËp khÈu nguyªn liÖu, h¹n chÕ hoÆc cÊm nhËp khÈu thµnh phÈm nhÊt lµ hµng xa xØ. - KhuyÕn khÝch chë hµng ho¸ b»ng tµu cña n­íc m×nh v× nh­ vËy võa b¸n ®­îc hµng mµ cßn tËn dông ®­îc c¶ nh÷ng mãn lîi nhuËn kh¸c nh­: c­íc vËn t¶i, phÝ b¶o hiÓm.. ¶nh h­ëng cña lý thuyÕt träng th­¬ng ®· bÞ mê nh¹t ®i sau n¨m 1800. C¸c c­êng quèc thùc d©n Ýt h¹n chÕ sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña c¸c n­íc thuéc ®Þa cña hä, nh­ng c¸c thñ ®o¹n hîp ph¸p vÉn buéc chÆt quan hÖ th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc thuéc ®Þa víi chÝnh quèc. ViÖt nam còng gièng nh­ nhiÒu n­íc kh¸c sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp sau ®¹i chiÕn ThÕ giíi lÇn thø II, ®· b¾t ®µu x©y dùng c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ chiÕn l­îc th­¬ng m¹i gÇn gièng nh­ ý t­ëng cña lý thuyÕt träng th­¬ng trong thêi hoµng kim ®ã lµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. 2.2. Lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi cña Adam Smith. Kh«ng nh­ tr­êng ph¸i träng th­¬ng, AdamSmith cho r»ng: “sù giµu cã cña mçi quèc gia phô thuéc vµo sè hµng ho¸ vµ dÞch vô cã s½n h¬n lµ phô thuéc vµo vµng”. Theo Adam Smith, nÕu th­¬ng m¹i kh«ng bÞ h¹n chÕ theo nguyªn t¾c ph©n c«ng th× c¸c quèc gia cã lîi Ých tõ th­¬ng m¹i quèc tÕ - nghÜa lµ mçi quèc gia cã lîi thÕ vÒ mÆt ®iÒu kiÖn tù nhiªn hay do tr×nh ®é s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao sÏ s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh mµ m×nh cã lîi thÕ víi chi phÝ thÊp h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c. ¤ng phª ph¸n sù phi lý cña lý thuyÕt träng th­¬ng vµ chøng minh r»ng: mËu dÞch sÏ gióp c¶ hai bªn ®Òu gia t¨ng tµi s¶n. Theo «ng, nÕu mçi quèc gia ®Òu chuyªn m«n ho¸ vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt mµ hä cã lîi thÕ tuyÖt ®èi, th× hä cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc nh÷ng s¶n phÈm cã chi phÝ thÊp h¬n so víi n­íc kh¸c ®Ó xuÊt khÈu, ®ång thêi l¹i nhËp khÈu vÒ nh÷ng hµng ho¸ mµ n­íc nµy kh«ng s¶n xuÊt ®­îc hoÆc s¶n xuÊt ®­îc nh­ng chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n gi¸ nhËp khÈu. Nhê sù chuyªn m«n ho¸ c¸c n­íc cã thÓ gia t¨ng hiÖu qu¶ cña hä do ng­êi lao ®éng sÏ lµnh nghÒ cao h¬n do c«ng viÖc cña hä ®­îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn, ng­êi lao ®éng kh«ng ph¶i mÊt thêi gian trong viÖc chuyÓn s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy sang s¶n phÈm kh¸c, do lµm mét c«ng viÖc l©u dµi , ng­êi lao ®éng sÏ cã nhiÒu kinh nghiÖm vµ cã c¸c s¸ng kiÕn, c¸c ph­¬ng ph¸p lµm viÖc tèt h¬n. MÆc dï Adam Smith cho r»ng, thÞ tr­êng chÝnh lµ n¬i quyÕt ®Þnh nh­ng «ng vÉn nghÜ lîi thÕ cña mét n­íc cã thÓ lµ do lîi thÕ tù nhiªn hay do næ lùc c¶ n­íc ®ã. Lîi thÕ tù nhiªn liªn quan ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ khÝ hËu. Lîi thÕ do næ lùc lµ lîi thÕ cã thÓ cã ®­îc do sù ph¸t triÓn cña kü thuËt vµ sù lµnh nghÒ. Ngµy nay ng­êi ta th­êng bu«n b¸n, trao ®æi c¸c lo¹i hµng ho¸ ®· ®­îc s¶n xuÊt c«ng phu h¬n lµ c¸c n«ng phÈm hay tµi nguyªn thiªn nhiªn nguyªn khai th¸c hoÆc s¶n phÈm th«. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra lo¹i hµng ho¸ nµ phÇn lín phô thuéc vµo lîi thÕ do nç lùc, th­êng lµ kü thuËt chÕ biÕn vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c biÖt víi nh÷ng s¶n phÈm kh¸c. Lîi thÕ tuyÖt ®èi so s¸nh sè l­îng cña mét lo¹i s¶n phÈm cã thÓ ®­îc s¶n xuÊt ra ë hai n­íc kh¸c nhau víi cïng mét ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt. Gi¶ sö ViÖt nam cã lîi thÕ tuyÖt ®èi so víi Hµn Quèc vÒ s¶n xuÊt g¹o trong khi ®ã Hµn Quèc cã lîi thÕ tuyÖt ®èi vÒ s¶n xuÊt v¶i. §ã lµ lîi thÕ tuyÖt ®èi t­¬ng hç, trong tr­êng hîp nÕu mçi n­íc chuyªn m«n ho¸ lo¹i s¶n phÈm mµ mµ n­íc ®ã cã lîi thÕ tuyÖt ®èi th× tæng s¶n phÈm cña c¶ hai n­íc cã thÓ t¨ng lªn. 2.3. Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña David Racrdo. Theo lý thuyÕt nµy, mçi quèc gia cã nhiÒu hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n ph¶am vÉn cÇn ph¶i tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu v× nã cã thÓ t¹o ra lîi Ých kh«ng nhá mµ nÕu bá qua quèc gia ®ã sÏ mÊt ®i c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn. Nãi c¸ch kh¸c trong ®iÓm bÊt lîi vÉn cã nh÷ng ®iÓm thuËn lîi ®Ó khai th¸c khi tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nh÷ng quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp trong viÖc s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i hµng ho¸ sÏ cã thÓ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt hµng ho¸ Ýt bÊt lîi nhÊt ®Ó trao ®æi víi c¸c quèc gia kh¸c vµ nhËp vÒ nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra nã gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ bÊt lîi. Tõ ®ã tiÕt kiÖm ®­îc nguån lùc cña m×nh vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc. Ta cã thÓ gi¶i thÝch râ ®iÒu nµy th«ng qua vÝ dô sau: 3. C¸c h×nh thøc cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Còng lµ viÖc b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cho mét quèc gia kh¸c, nh­ng hiÖn nay ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®­îc c¸c doanh nghiÖp vËn dông d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, thÓ hiÖn ë mét sè h×nh thøc chñ yÕu sau: 3.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n­íc, sau ®ã xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm ®ã ra n­íc ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc cña m×nh. C¸c b­íc tiÕn hµnh mét th­¬ng vô xuÊt khÈu trùc tiÕp trong tr­êng hîp doanh nghiÖp kh«ng tù s¶n xuÊt ra s¶n phÈm: + KÝ hîp ®ång néi, mua hµng vµ tr¶ tiÒn hµng cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n­íc. + KÝ hîp ®ång ngo¹i, giao hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng víi bªn n­íc ngoµi. H×nh thøc nµy cã ­u ®iÓm lµ lîi nhuËn thu ®­îc cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh th­êng cao h¬n c¸c h×nh thøc kh¸c. Víi vai trß lµ ng­êi b¸n hµng trùc tiÕp, doanh nghiÖp cã thÓ n©ng cao uy tÝn cña m×nh th«ng qua quy c¸ch vµ phÈm chÊt hµng ho¸, tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. Tuy vËy h×nh thøc nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i øng tr­íc mét l­îng vèn kh¸ lín®Ó s¶n xuÊt, thu mua hoÆc cã thÓ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, rñi ro nh­: kh«ng xuÊt ®­îc hµng, kh«ng thu mua ®­îc hµng, bÞ thanh to¸n chËm hay do thay ®æi tû gi¸, l¹m ph¸t… 3.2. XuÊt khÈu gia c«ng uû th¸c Theo h×nh thøc nµy c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng xuÊt khÈu ®øng ra nhËp nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cho c¸c doanh nghiÖp gia c«ng, sau ®ã thu håi thµnh phÈm ®Ó xuÊt l¹i cho bªn n­íc ngoµi. Doanh nghiÖp sÏ ®­îc h­ëng phÝ uû th¸c theo tho· thuËn víi c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp chÕ biÕn. C¸c b­íc tiÕn hµnh cña h×nh thøc nµy : + Ký kÕt hîp ®ång gia c«ng uû th¸c víi c¸c ®¬n vÞ trong n­íc. + Ký kÕt hîp ®ång gia c«ng víi n­íc ngoµi vµ nhËp nguyªn liÖu. + Giao nguyªn liÖu gia c«ng ( theom ®Þnh møc ®· tho· thuËn gi¸n tiÕp gi÷a ®¬n vÞ chÕ biÕn trong n­íc v¬Ý bªn n­íc ngoµi). + XuÊt l¹i thµnh phÈm cho bªn n­íc ngoµi. + Thanh to¸n phÝ gia c«ng cho ®¬n vÞ chÕ biÕn ( do bªn n­íc ngoµi tr¶0 vµ ®­îc h­ëng phÝ uû th¸c gia c«ng. H×nh thøc nµy cã ­u ®iÓm lµ kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanhnh­ng vÉn thu ®­îc lîi nhuËn, Ýt rñi ro, viÑc thanh to¸n ®­îc b¶o ®¶mv× ®Çu ra ch¾c ch¾n. Song nã còng ®ßi hái rÊt nhiÒu thñ tôc xuÊt vµ nhËp khÈu, do ®ã ®Ó thùc hiÖn tèt h×nh tthøc nµy c¸c doanh nghiÖp ncÇn ph¶i cã nh÷ng c¸n bé kinh doanh cã kinh nghiÖm vÒ nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu. H×nh thøc xuÊt khÈu theo ®¬n ®Æt hµng cña n­íc ngoµi còng t­¬ng tù nh­ h×nh thøc nµy, chØ kh¸c lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt ph¶i tù t×m lÊy nguån nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm theo ®óng yªu cÇu theo ®¬n ®Æt hµng. 3.3. XuÊt khÈu uû th¸c. Trong h×nh thøc nµy c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng xuÊt khÈu ®øng ra ®ãng vai trß lµ trung gian xuÊt khÈu, lµm thay cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt( bªn cã hµng) nh÷ng thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈuhµng vµ h­ëng phÇn tr¨m theo gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu ®· ®­îc tho· thuËn. C¸c b­íc tiÕn hµnh cña h×nh thøc nµy: - Ký hîp ®ång nhËn uû th¸c xuÊt khÈu cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n­íc. - Ký hîp ®ång víi bªn n­íc ngoµi, giao hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng . - NhËn uû th¸c xuÊt khÈu cho c¸c ®¬n vÞ trong n­íc. H×nh thøc nµy cã ­u ®iÓm lµ møc ®é rñi ro thÊp, Ýt tr¸ch nhiÖm, ng­êi ®øng ra xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm cuèi cïng, ®Æc biÖt lµ kh«ng cÇn vèn ®Ó mua hµng, nhËn tiÒn nhanh Ýt thñ tôc vµ t­¬ng ®èi tin cËy. 3.3. Bu«n b¸n ®èi l­u. Bu«n b¸n ®èi l­ulµ ph­¬ng thøc giao dÞch mµ trong ®ã xuÊt khÈu kÕt hîp chÆt chÏ víi nhËp khÈu, ng­êi b¸n ®ång thêi lµ ng­êi mua, l­îng hµng trao ®æi cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ l« hµng ®· xuÊt. Môc ®Ých xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ nh»m thu ngo¹i tÖ mµ nh»m thu vÒ mét l­îng hµng co¸ gi¸ trÞ x¸p xØ gi¸ trÞ cña l« hµng ®· xuÊt. Cã rÊt nhiÒu lo¹i h×nh bu«n b¸n ®èi l­u nh­: hµng ®æi hµng, trao ®æi bï trõ, chuyÓn giao nghÜa vô , mua l¹i s¶n phÈm trong ®ã.. + H×nh thøc hµng ®æi hµng lµ viÖc mét bªn dïng hµng ho¸ ®Ó ®æi lÊy mét l­îng hµng t­¬ng ®­¬ngvµ khoong cã thanh to¸n trong h×nh thøc nµy. + H×nh thøc trao ®æi bï trõ lµ h×nh thøc trong ®ã hai bªn sÏ tiÕn hµnh trao ®æi hµng ho¸ trong mét thêi gian dµi vµ sÏ dïng mét tµi kho¶n chung ®Ó theo dâinghiÖp vô giao nhËn hµng cña c¶ hai bªn. §Õn cuèi kú hai bªn sÏ thanh to¸n tiÒn chªnh lÖch theo tÝnh to¸n. Hµng ho¸ cã thÓ lµ mét lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh hoÆc nhiÒu mÆt hµng kh¸c nhau trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. + Mua ®èi l­u lµ h×nh thøc mét bªn sÏ ký kÕt hîp ®ång mua hµng cã thanh to¸n vµ cam kÕt, sau ®ã mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh sÏ b¸n chop bªn kia mét l­îng hµng ho¸ kh¸c vµ còng ®­îc nh¹n tiÒn thanh to¸n. Gi¸ trÞ cña hai hîp ®ång nµy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶ b»ng nhau, thêi gian th«ng th­êng tõ 1®Õn 5n¨m víi danh môc hµng ho¸ ®­îc mmë réng r·i. + ChuyÓn giao nghÜa vô lµ h×nh thøc mua b¸n ®èi l­u trong ®ã mét bªn cã quyÒn chuyÓn nghÜa vô thanh to¸n cho bªn thø ba. + H×nh thøc mua l¹i s¶n phÈm lµ h×nh thøc mét bªn tiÕn hµnh nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ nh­ng kh«ng thanh to¸n ngay mµ sÏ tr¶ dÇn b»ng s¶n phÈm do chÝn m¸y mãc thiÕt bÞ ®ã sn¶ xuÊt ra. 3.5. XuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th­. §©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu hµng ho¸ ( th­êng lµ tr¶ nî) ®­îc ký theo nghÞ ®Þnh th­ gi÷a hai chÝnh phñ. XuÊt khÈu theo h×nh thøc nµy cã ­u ®iÓm lµ kh¶ n¨ng thanh to¸n ®­îc b¶o ®¶m( do Nhµ n­íc tr¶ cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt). 3.6. XuÊt khÈu t¹i chç. §©y lµ h×nh thøc míi nh­ng nã ®· thÓ hiÖn râ kh¸ nhiÒu ­u ®iÓm vµ ®ang ®­îc phæ biÕn réng r·i. §Æc ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ hµng ho¸ kh«ng b¾t buéc ph¶i v­ît qua khái biªn giíiquèc gia ®Ó ®Õn tay kh¸ch hµng. Do vËy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã hîp ®ång phô trî nh­ hîp ®«ng vËn t¶i, b¶o hiÓm, thñ tôc h¶i quan .. vµ nh­ vËy sÏ gi¶m ®­îc chi phÝ vËn chuyÓn còng nh­ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan, h¬n n÷a ®é rñi ro thÊp v× kinh doanh trong m«i tr­êng hoµn toµn quen thuéc. 3.7. Gia c«ng quèc tÕ. Gia c«ng quèc tÕ lµ h×nh thøc trong ®ã bªn nhËn gia c«ng nhËp nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña bªn ®Æt gia c«ng ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm theo yªu cÇu cña bªn ®Æt gia c«ng sau ®ã giao l¹i vµ nhËn thï lao gäi lµ phÝ gia c«ng. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ gióp bªn nhËn gia c«ng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, nhËn ®­îc c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §ay lµ h×nh thøc ®­îc ¸p dông phæ biÕn ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã nguån nh©n lùc dåi dµo. §èi víi n­íc ®Æt gia c«ng còng ®­îc h­ëng lîi vf hä tËn dông ®­îc nguån nh©n c«ng rÊt lín víi gi¸ rÎ, còng nhui­ tËn dông ®­îc nguån nguyªn vËt liÖu s½n cã cña bªn n­íc nhËn gia c«ng. 3.8. T¹m nhËp t¸i xuÊt Néi dung cña h×nh thøc nµy lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ ®· nhËp tr­íc ®©yvµ ch­a tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÕ biÕn. Môc ®Ých cña h×nh thøc nµy lµ thu vÒ mét l­îng ngo¹i tÖ lín h¬n sè b¸n ra ban ®Çu. Hµng ho¸ cã thÓ ®i tõ n­íc xuÊt khÈu tíi n­íc t¸i xuÊt khÈu råi tõ n­íc t¸i xuÊt khÈu sang n­íc nhËp khÈu. N­íc t¸i xuÊt khÈu sÏ thu tiÒn cña n­íc nhËp khÈu vµ tr¶ tiÒn cho n­íc nhËp khÈu. 4. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng bu«n b¸n ®­îc diÔn ra trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Nã kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc bu«n b¸n ®¬n lÎ mµ lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n trong mét nÌen th­¬ng m¹i cã tæ chøc ë bªn trong vµ bªn ngoµi, nh»m tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng vµ cña c¶ n­íc nãi chung, ra n­íc ngoµi theo ngo¹i tÖ. Qua ®ã cã thÓ thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, æn ®Þnh vµ tõng b­íc n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n. Do ®ã, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ ho¹t ®éng kinh doanh mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, cã t¸c ®éng to lín trong viÖc liªn kÕt s¶n xuÊt víi tiªu dïng ë c¸c quèc gia khc¸ nhau nh»m ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt cña x· héi. §èi víi n­íc ta, mét n­íc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt cßn nghÌo nµn, l¹c hËu vµ kh«ng ®ång bé, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cßn kÐm vÒ mäi mÆt.. Nªn viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cã ý nghÜa cùc kú quan träng trong viÖc thóc ®Èy ®­a nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc ph¸t triÓn, thÓ hiÖn: * XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra, nhê ®ã doanh nghiÖp cã thÓ tiÕp xóc kh«ng chØ víi nh÷ng kh¸ch hµng trong n­íc mµ cßn c¶ kh¸ch hµng ë mét sè thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Víi doanh nghiÖp lµm tèt c«ng t¸c th©m nhËp thÞ tr­êng, vËn dông Marketing quèc tÕ vµo xuÊt khÈu th× t¹o nªn c¬ héi rÊt tèt ®Ó më réng ho¹t ®éng kinh donh cña doanh nghiÖp m×nh. Bªn c¹nh ®ã viÖc më réng thÞ tr­êng, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo, gãp phÇn cho s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ æn ®Þnh. * XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. XuÊt khÈu t¹o nguån vèn ngo¹i tÖ cho doanh nghiÖp, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ, qua ®ã t¨ng kh¶ n¨ng nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu, phô liÖu.. phôc vô cho qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu. XuÊt khÈu cã vai trß t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ nghµnh theo h­íng sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt lîi thÕ so s¸nh tuyÖt ®èi cña ®Êt n­íct¹o cho hµng ho¸ cã tÝnh c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Nh­ vËy cã thÓ gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu t¨ng s¶n xuÊt vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi. C«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc theo nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp lµ con ®­êng tÊt yÕu ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo nµn vµ chËm ph¸t triÓn cña n­íc ta. §Ó c«ng nghiÖp ho¸ thùc hiÖn tèt, ®ßi hái ph¶i cã mét sè vèn rÊt lín ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ tiªn tiÕn. ChÝnh v× thÕ nguån vèn quan träng ®Ó cã thÓ nhËp khÈu c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ lµ nguån ngo¹i tÖ tõ xuÊt khÈu, tõ ®ã xuÊt khÈu quyÕt ®Þnh quy m« tèc ®é cña nhËp khÈu cho c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc. * XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng c«ng cô gi¶i quyÕt n¹n thÊt nghiÖp trong n­íc. Sù ph¸t triÓn cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp h­íng vµo xuÊt khÈu cßn më ra mét kh¶ n¨ng míi, thu hót mét lùc l­îng lao ®éng ngµy cµng língãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gay g¾t hiÖn nay lµ vÊn ®Ò viÖc lµm. Bªn c¹nh ®ã nã cßn cã ý nghÜa lµ chÝnh nhê c¸ch sö dông lao ®éng th«ng qua viÖc ph¸t triÓn c¸c nghµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu nh»m ®¸p øng nhu cÇu kh¾t khe cña kh¸ch hµng vµ s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm cã tr×nh ®é kÜ thuËt ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ lµ mét lùc l­îng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o, rÌn luyÖn vÒ mäi m¨t nh­ tr×nh ®é, kÜ thuËt chuyªn m«n.. * XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¨ng c­êng sù hîp t¸c ®Çu t­ quèc tÕ gi÷a c¸c n­íc, n©ng cao vai trß, vÞ thÕ cña n­íc ta trªn tr­êng quèc tÕ. Nhê mµ cã nhiÒu n­íc muèn thiÕt lËp quan hÖ bu«n b¸n vµ ®Çu t­ cho n­íc ta. §ång thêi t¹o kh¶ n¨ng liªn doanh, liªn kÕt doanh nghiÕp¶n xuÊt trong vµ ngoµi n­íc mét c¸ch bÒn v÷ng, tù gi¸c. * XuÊt khÈu ph¸t huy cao ®é tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸c c¸n bé xuÊt nhËp khÈu còng nh­ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp nh­: tÝch cùc t×m kiÕm vµ ph¸t hiÖn c¸c mÆt hµng cã kh¶ n¨ng x©m nhËp. MÆt kh¸c xuÊt khÈu tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn c¹nh tranh, theo dâi kiÓm tra lÉn nhau rÊt chÆt chÏ gi÷a c¸c chñ thÓ tham gia xuÊt khÈu trong vµ ngoµi n­íc. ChÝnh nhê sù c¹nh tranh nµy gãp phÇn tõng b­íc lµm thay ®æi chÊt l­îng, gi¸ c¶, mÉu m· hµng ho¸ thóc ®Èy xuÊt khÈu, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Êt n­íc. II. Néi dung chÝnh cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu 1. Nghiªn cøu tiÕp cËn thÞ tr­êng. Nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ mét c«ng viÖc quan träng trong chu k× s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §èi víi c¸c ®¬n vÞ ngo¹i th­¬ngth× viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng quèc tÕ l¹i cµng cã ý nghÜa h¬n bëi v× nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc tiÕn hµnh giao dÞch, th©m nhËp vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp. + Nghiªn cøu thÞ tr­êng tr­íc tiªn ph¶i cÇn nhËn biÕt hµng ho¸ Hµng ho¸ mua b¸n ph¶i ®­îc t×m hiÓu kü vÒ khÝa c¹nh th­¬ng phÈm ®Ó hiÓu râ gi¸ trÞ, c«ng dông, n¾m b¾t ®­îc nh÷ng ®Æc tinh cña nã vµ nh÷ng yªu cÇu cña thÞ tr­êng vÒ hµng ho¸ ®ã nh­: quy c¸ch phÈm chÊt bao b×, c¸ch trangtrÝ bªn ngoµi, c¸ch lùa chän, ph©n lo¹i vv.. Bªn c¹nh ®ã cÇn n¾m v÷ng t×nh h×nh s¶n xuÊt cña mÆt hµng ®ã nh­: thêi vô, kh¶ n¨ng vÒ nguyªn vËt liÖu, c«ng nh©n tay nghÒ, nguyªn lý cÊu t¹o.. Còng nh­ ph¶i biÕt mÆt hµng ®ang lùa chän ®ã ®ang ë giai ®o¹n nµo cña chu kú sèng cña nã trªn thÞ tr­êng. Th«ng th­êng tiÕn tr×nh ph¸t triÓn viÖc tiªu thô mét mÆt hµng gåm bèn giai ®o¹n: th©m nhËp, ph¸t triÓn, b·o hoµ vµ tho¸i trµo. + N¾m v÷ng thÞ tr­êng n­íc ngoµi §èi víi nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh ®èi ngo¹i, viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng n­íc ngoµi cã ý nghÜa cùc kú quan träng. V× vËy khi nghiªn cøu cÇn chó ý ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ chÝnh trÞ – th­¬ng m¹i chung, luËt ph¸p, chÝnh s¸ch bu«n b¸n, ®iÒu kiÖ vÒ tiÒn tÖ vµ tÝn dông, diÒu kiÖn vËn t¶i , t×nh h×nh gi¸ c­íc.. Ngoµi ra ®¬n vÞ kinh doanh cÇn n¾m v÷ng nh÷ng ®iÒu cã liªn quan ®Õn mÆt hµng kinh doanh cña m×nh trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi®ã nh­: Dung l­îng thÞ tr­êng, tËp qu¸n vµ thÞ hiÕu tiªu dïng, nh÷ng kªnh tiªu thô, sù biÕn ®éng gi¸ c¶.. + Lùa chän kh¸ch hµng ViÖc nghiªn cøu t×nh h×nh thÞ tr­êng gióp cho ®¬n vÞ kinh doanh cã thÓ lùa chän thÞ tr­ên, thêi c¬ thuËn lîi, lùa chän ph­¬ng thøc mua b¸n vµ ®iÒu kiÖn giao dÞch thÝch hîp. Tuy nhiªn trong nhiÒu tr­êng hîp kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cßn phô thuéc vµo kh¸ch hµng. Trong cïng nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ nhau, viÖc giao dÞch víi kh¸ch hµng cô thÓ nµy th× thµnh c«ng víi kh¸ch hµng kh¸c th× bÊt lîi. V× vËy mét nhiÖm vô quan träng cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh trong giaia ®o¹n chuÈn bÞ lµ lùa chän kh¸ch hµng. ViÖc lùa chän kh¸ch hµng th­êng kh«ng c¨n cø vµo nh÷ng lêi qu¶ng c¸o, tù giíi thiÖu mµ cÇn t×m hiÓu kh¸ch hµng vÒ th¸i ®é chÝnh trÞ cña th­¬ng nh©n, kh¶ n¨ng t×a chÝnh, lÜnh vùc kinh doanh vµ uy tÝn cña hä trªn tr­êng quèc tÕ. 2. Nghiªn cøu nguån hµng vµ tæ chøc thu mua xuÊt khÈu Cã hai ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu nguån hµng: *LÊy mÆt hµng lµm ®èi t­îng nghiªn cøu: Theo ph­¬ng ph¸p nµy ng­êi ta nghiªn cøu t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô cña tõng mÆt hµng. Nhê ®ã cã thÓ biÕt ®­îc t×nh h×nh chung vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt còng nh­ nhu cÇu xuÊt khÈu cña tõng mÆt hµng. * LÊy ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh lµm c¬ së nghiªn cøu: Theo ph­¬ng ph¸p nµy ng­êi ta theo dâi n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ cung øng cña tõng c¬ s¬ s¶n xuÊt.N¨ng lùc s¶n xuÊt nµy thÓ hiÖn ë c¸c chØ tiªu sau: + Sè l­îng, chÊt l­îng hµng ho¸ cung øng. + Gi¸ thµnh + Tr×nh ®é c«ng nh©n + Trang thiÕt bÞ, m¸y mãc Ph­¬ng ph¸p lÊy ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh lµm c¬ së nghiªn cøu gióp n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh cung ­ngs cña tõng xÝ nghiÖp, ®Þa ph­¬ng nh­ng l¹i kh«ng n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô mÆt hµng, nªn th«ng th­êng c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu ¸p dông c¶ hai ph­¬ng ph¸p. C«ng t¸c thu mua còng lµ mét c«ng ®o¹n quan träng, do ®ã cÇn x©y dùng c«ng t¸c thu mua hîp lý th«ng qua c¸c ®¹i lý c¸c chi nh¸nh cña m×nh. Nh­ vËy sÏ gióp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm d­îc chi phÝ thu mua, n©ng cao n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ thu mua. 3. Lùa chän ®èi t¸c kinh doanh. §Ó cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi doanh nghiÖp cÇn ph¶i lùa chän ®­íc ®èi t¸c ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng cã thÓ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. ViÖc lùa chän nµy cã thÓ th«ng qua c¸c b¹n hµng ®· cã quan hÖ kinh doanh víi doanh nghiÖp tr­íc ®ã, th«ng qua tin tøc thu thËp vµ ®iÒu tra ®­îc, c¸c phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp, ng©n hµng , c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®Ó hä gióp ®ì nh»m t×m hiÓu vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh, uy tÝn, kinh nghiÖm, n¨ng lùc ph¸p lý .. cña ®èi t¸c kinh doanh ®ã. ViÖc lùa chän ®óng ®èi t¸c ®Ó giao dÞch tr¸nh cho doanh nghiÖp nh÷ng phiÒn to¸i, rñi ro, mÊt m¸t.. gÆp phaitrong qu¸ tr×nh kinh doanh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ®ång thêi cã ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c kÕ hoach kinh doanh cña m×nh. 4. §µm ph¸n vµ kÝ kÕt hîp ®ång §µm ph¸n, kÝ kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Nã quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng, ®Òu kiÖn thùc hiÖn nh÷ng c«ng ®o¹n mµ doanh nghiÖp thùc hiÖn tr­íc ®ã, ®ång thêi còng quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh kh¶ thi hay kh«ng kh¶ thi cña c¸c kÕ ho¹ch kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. ViÖc ®µm ph¸n ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu trªn thÞ tr­êng, vµo ®èi thñ c¹nh tranh, kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn vµ môc tiªu cña doanh nghiÖp còng nh­ mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp vµ ®èi t¸c. NÕu ®µm ph¸n diÔn ra tèt ®Ñp th× kÕt qu¶ cña nã lµ hîp ®èngÏ ®­îc kÝ kÕt. Mét cam kÕt trong hîp ®ång sÏ lµ nh÷ng ph¸p lý quan träng, v÷ng ch¾c vµ ®¸ng tin cËy ®Ó c¸c bªn thùc hiÖn ®óng lêi cam kÕt cña m×nh. §µm ph¸n cã thÓ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua th­ tÝn, qua diÖn tho¹i hay gÆp gì trùc tiÕpvµ ®­îc tiÕn hµnh qua c¸c b­íc sau: + Chµo hµng: §©y lµ viÖc nhµ kinh doanh thÓ hiÖn râ ý ®Þnh b¸n hµng cña m×nh lµ lêi ®Ò nghÞ kÝ kÕt hîp ®ång. + Hoµn gi¸: Khi nhËn ®ù¬c lêi chµo hµng vµ kh«ng chÊp nhËn gi¸ chµo hµng ®ã ®ång thêi ®­a ra nh÷ng ®Ò nghÞ gäi lµ chµo hoµn gi¸. + X¸c nhËn: Lµ viÖc x¸c nhËn l¹i ®iÒu kiÖn mµ hai bªn ®· tho· thuËn tr­íc ®ã. Viªcnµy ®ång nghÜa víi viÖc kÝ kÕt hîp ®ång. + ChÊp nhËn: Lµ sù ®ång ý hoµn toµn tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn chµo hµng mµ bªn kia ®­a ra. Khi kÝ kÕt hîp ®ång cÇn chó ý: * Hîp ®ång cÇn ®­îc tr×nh bµy râ rµng, s¹ch ®Ñp, néi dung ph¶i ph¶n ¸nh ®óng, ®Çy ®ñ c¸c vÊn ®Ò ®· tho· thuËn. * Ng«n ng÷ dïng trong hîp ®ång ph¶i lµ ng«n ng÷ phæ biÕn vµ lµ ng«n ng÷ mµ c¶ hai bªn cïng th«ng th¹o. * Ng­êi kÝ kÕt hîp ®ång ph¶i lµ ng­êi cã thÈm quyÒn kÝ kÕt. * Hîp ®ång ph¶i ®Ò cËp râ vÊn ®Ò khiÕu n¹i, träng tµi ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò tranh chÊp ph¸t sinh nÕu cã. Tr¸nh t×nh tr¹ng tranh c·i, kiÖn tông kÐo dµithêi gian vµ chi phÝ tèn kÐm. 5. Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu Sau khi kÝ kÕt thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng doanh nghiÖp xuÊt khÈu víi t­ c¸ch lµ mét bªn kÝ kÕt, ph¶i thùc hiÖn hîp ®ång ®ã. ViÖc nµy ®ßi hái ph¶i cã sù tu©n thñ cña luËt quèc gia vµ luËt quèc tÕ, còng nh­ c¸c tËp qu¸n quèc tÕ. §ång thêi ph¶i b¶o ®¶m ®­îc quyÒn lîi cña quèc gia còng nh­ quyÒn lîi vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp. VÒ mÆt kinh doanh, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c kh©u c«ng viÖc ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång, doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn cã sù cè g¾ng tiÕt kiÖm chi phÝ l­u th«ng, n©ng cao tÝnh doanh lîi vµ hiÖu qu¶ cña toµn bé nghiÖp vô giao dÞch. C¸c b­íc tiÕn hµnh ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu: + Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu. + Giôc më LC vµ kiÓm tra LC + ChuÈn bÞ hµng ®Ó xuÊt khÈu + KiÓm tra hµng ho¸ + Thuª tµu hoÆc uû th¸c thuª tµu + Mua b¶o hiÓm + Lµm thñ tôc H¶i quan + Lµm thñ tôc thanh to¸n + KhiÕu n¹i träng tµi (nÕu cã) 5.1. Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu hµng ho¸ §©y lµ vÊn ®Ò quan träng ®Çu tiªn vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó tiÕn hµnh c¸c kh©u kh¸c trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ víi xu h­íng më réng quan hÖ hîp t¸c Quèc tÕ, Nhµ n­íc t¹o diÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu. 5.2. ChuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu Thu gom tËp trung thµnh l« hµng xuÊt khÈu th«ng qua viÖc mua ®øt b¸n ®o¹n , gia c«ng, hµng ®æi hµng, ®¹i lý thu mua, hoÆc nhËn uû th¸c xuÊt khÈu. §ãng gãi bao b× hµng xuÊt khÈu cã mét ý nghÜa quan träng bëi nã ®¶m b¶o ®­îc phÈm chÊt hµng ho¸ khi vËn chuyÓn, t¹o ®iÒu kiÖn nhËn biÕt vµ ph©n lo¹i hµng ho¸, ®«ng thêi g©y Ên t­îng cã thÓ lµm ng­êi mua thÝch thó. Trong kinh doanh Quèc tÕ ng­êi ta dïng nhiÒu lo¹i bao b× kh¸c nhau, th«ng th­êng ®­îc ph©n lo¹i theo dông cô cña nã nh­: hßm, bao, kiÖn, ... KÎ kÝ m· hiÖu hµng ho¸ xuÊt khÈu: KÝ m· hiÖu lµ nh÷ng kÝ hiÖu b»ng ch÷, b»ng sè hoÆc b»ng vÏ h×nh ®­îc ghi trªn bao b× nh»m th«ng b¸o nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc giao nhËn, bèc dì, b¶o qu¶n. KÝ m· hiÖu cÇn ph¶i s¸ng sña, râ rµng, dÔ ®äc, kh«ng phai mê, kh«ng ¶nh h­ëng tíi phÈm chÊt cña hµng ho¸. 5.3. KiÓm tra chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu §©y lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt, nh»m b¶o ®¶m quyÒn lîi cña nhµ nhËp khÈu, ng¨n chÆn kÞp thêi c¸c hËu qu¶ xÊu, ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm râ rµng cña c¸c kh©u trong s¶n xuÊt t¹o nguån hµng vµ ®¶m b¶o uy tÝn cho nhµ xuÊt khÈu. Tr­íc khi xuÊt khÈu, c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i cã nghÜa vô kiÓm nghiÖm vµ kiÓm dÞch hµng ho¸. ViÖc kiÓm tra chÊt l­îng hµng ho¸ do hai bªn tù chÞu tr¸ch nhiÖm th«ng qua hîp ®ång. C¬ quan nhµ n­íc cã chøc n¨ng kiÓm tra chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu, cã quyÒn thu håi giÊy phÐp vÒ tù kiÓm tra hµng ho¸ ®ã ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu tù kiÓm nghiÖm mµ kh«ng lµm ®óng chøc n¨ng cña m×nh. ViÖc kiÓm tra cã thÓ tiÕn hµnh ë cöa khÈuhoÆc t¹i c¬ së, tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i hµng ho¸. 5.4. Thuª tµu Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn h¬pù ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng viÖc thuª tµu, chë hµng dùa vµo c¸c c¨n cø sau: + Nh÷ng ®iÒu kho¶n hîp ®ång mua b¸n + §iÒu kiÖn vËn t¶i. Tuú theo ®iÒu kiÖn hµng ®èi l­u, ng­êi ta cã thÓ thuª khø håi hoÆc chuyªn chë liªn tôc. NÕu hµng ho¸ kh«ng cã khãi l­îng lín thÝ ng­êi ta th­êng ®¨ng kÝ ( l­u c­íc ) chç cña mét tµu chä ®Ó chë hµng. Th«ng th­êng trong nhiÒu tr­êng hîp doanh nghiÖp kinh doanhxuÊt khÈu th­êng ûu th¸c viÖc thuª tµu, l­u c­íc cho mét c«ng ty vËn t¶ithuª tµu nh­: Letfracht, Transimex... 5.5. Mua b¶o hiÓm: Chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn th­¬ng gÆp nhiÒu rñi ro, tæn thÊt. V× vËy trong kinh doanh quèc tÕ b¶o hiÓm hµng ho¸ ®­êng biÓn lµ lo¹i b¶o hiÓm phæ biÕn nhÊt. C¨n cø vµo c¸c ®iÒu kho¶n, ph­¬ng thøc vËn chuyÓn mµ nhµ xuÊt khÈu hay nhËp khÈu tiÕn hµnh mua b¶o hiÓm hay kh«ng. Hîp ®ång b¶o hiÓm cã thÓ chia thµnh: + Hîp ®ång b¶o hiÓm bao + hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn Tuú theo ph­¬ng thøc mua b¸n cña nhµ kinh doanh xuÊt khÈu mµ mua b¶o hiÓm nµo. Khi kÝ kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm cÇn n¾m v÷ng c¸c ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm sau: - B¶o hiÓm rñi ro ( §iÒu kiÖn b¶o hiÓm A) - B¶o hiÓm cã båi th­êng tæn thÊt riªng ( §iÒu kiÖn b¶o hiÓm B) - B¶o hiÓm miÔn båi th­êng tæn thÊt riªng (§iÒu kiÖn b¶o hiÓm C) 5.6. Lµm thñ tôc h¶i quan: + Khai b¸o h¶i quan: Chñ hµng ph¶i khai b¸o h¶i quan®Çy ®ñ c¸c chi tiÕt cÇn thiÕt vÒ hµng ho¸ lªn tê khai. ViÖc kª khai nµy ®ßi hái ph¶i trung thùc vµ chÝnh x¸c. + KiÓm tra h¶i quan : C¸c hµng ho¸ xuÊt khÈu qua biªn giíi ®Òu ph¶i lµm thñ tôc h¶i quan. Thñ tôc h¶i quan lµ c«ng cô ®Ó qu¶n lý hµnh vi bu«n b¸n theo ph¸p luËt cña Nhµ n­íc, chèng hµnh vi bu«n lËu ®ång thêi còng ®Ó thèng kª sè liÖu hµng hãa xuÊt nhËp khÈu. Thñ tôc h¶i quan gåm c¸c b­íc: * Khai b¸o h¶i quan: Kª khai chi tiÕt vÒ hµng ho¸ ®Ó kiÓm tra vµ cã c¸c giÊy tí kh¸c cã liªn quan. * XuÊt tr×nh hµng ho¸: ®­a hµng ho¸ ®Õn ®Þa ®iÓm kiÓm tra ®Ó kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña hµng ho¸, lµm thñ tôc h¶i quan vµ nép thuÕ, sau ®ã sÏ niªm phong kÑp ch×. + Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan: §©y lµ kh©u cuèi cïng cña thñ tôc h¶i quan, c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªm tóc thùc hiÖn quyÕt ®Þnh nµy Thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn giao hµng trong tr­êng hîp hîp ®ång ®Õn thêi h¹n giao hµng, c¸c nhµ xuÊt khÈu hµng ho¸ ph¶i lµm thñ tôc giao hµng theo c¸c b­íc sau: - C¨n cø vµo chi tiÕt hµng xuÊt khÈu®Ó lËp b¶ng ®¨ng kÝ chuyªn chë - XuÊt tr×nh b¶ng ®¨ng kÝ chuyªn chë cho ng­êi vËn t¶i ®Ó lÊy tê hå s¬ xÕp hµng vµ bè trÝ c¸c ph­¬ng tiÖn xÕp hµng lªn tµu. - LÊy biªn lai thuyÒn phã vµ ®æi lÊy vËn ®¬n ( ph¶i cã vËn ®¬n hoµn h¶ocã thÓ chuyÓn nh­îng) . VËn ®¬n cã gi¸ trÞ lµ c¬ së ®Ó xö lý c¸c tranh chÊp cã thÓ x¶y ra ®ång thêi nã ®­îc chuyÓn vÒ bé phËn kÕ to¸n ®Ó lµm chøng tõ thanh to¸n. 5.8. Thanh to¸n hîp ®ång: Thanh to¸n lµ kh©u träng t©m, lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña tÊt c¶ c¸c giao dÞch trong kinh doanh nªn thñ tôc nµy th­êng rÊt phøc t¹p. Cã nhiÒu ph­¬ng thøc thanh to¸n nh­ng trong xuÊt khÈu ng­êi ta chñ yÕu sö dông c¸c ph­¬ng thøc sau: + Thanh to¸n b»ng h×nh thøc chuyÓn tiÒn . + Thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông ( L/C), ®©y lµ mét lo¹i giÊy mµ ng©n hµng høa b¶o ®¶m hoÆc høa tr¶ tiÒn. Thanh to¸n b»ng L/c lµ ph­¬ng thøc ®¶m b¶o hîp lý thuËn tiÖn, an toµn vµ h¹n chÕ rØu ro cho c¶ hai bªn. + Thanh to¸n b»ng ph­¬ng thøc nhê thu. NÕu hîp ®ång xuÊt khÈu quy ®Þnh thanh to¸n b»ng ph­¬ng thøc nµy sau khi giao hµng, bªn xuÊt khÈu ph¶i hoµn thµnh viÖc lËp chøng tõ cho ng©n hµng ®Ó uû th¸c. 5.9 Gi¶i quyÕt tranh chÊp: Trong tr­êng hîp cã tranh chÊp x¶y ra, hai bªn nªn t×m c¸ch hoµ gi¶i, kh¾c phôc trong sù hîp t¸c thiÖn chÝ, gióp ®ì lÉn nhau. NÕu kh«ng tù gi¶i quyÕt ®­îc th× hai bªn ph¶i gi¶i quyÕt tranh chÊp cña m×nh th«ng qua Träng tµi Quèc tÕ. III. c¸c nh©n tè ¶ng h­ëng ®Õn xuÊt khÈu. Mçi doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Òu cã mét m«i tr­êng kinh doanh nhÊt ®Þnh. M«i tr­êng kinh doanh cã thÓ t¹o ra nh÷ng thuËn lîi cho doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ®ång thêi nã cã thÓ ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. §èi víi nh÷ng ®¬n vÞ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh doanh quèc tÕ th× m«i tr­êng kinh doanh cña hä cßn phøc t¹p h¬n nhiÒu bëi nã cßn cã yÕu tè quèc tÕ t¸c ®éng vµo. ViÖc t×m hiÓu c¸c nh©n tè thuéc m«i tr­êng kinh doanh nãi riªng vµ c¸c nh©n tè kh¸c nãi chung cã ý nghÜa rÊt lín, trong viÖc gióp c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th­¬ng h¹n chÕ ®­îc tèi ®a nh÷ng rñi ro trong kinh doanh thÓ hiÖn ë mét sè nh©n tè sau: 1. Xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i - Khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùcn ho¸ kinh tÕ lµ mét qu¸ tr×nh héi nhËp toµn cÇu vµ khu vùc vÒ tth­¬ng m¹i, ®Çu t­, dÞch vô vµ hîp t¸c khoa häc c«ng nghÖ. §ã lµ sù ®an xen vµ kÕt hîp c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña mçi quèc giavíi khu vùc vµ toµn thÕ giíi. §©y lµ mét qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ kinh tÕ thÕ giíi vµ khun vùc ®ang kh«ng ngõng ®­îc t¨ng c­êng vµ më réng víi néi dung ngµy cµng s©u s¾c. C¸c n­íc nµy ngµy cµng dùa vµo nhau nhiÒu h¬n, th©m nhËp vµo nhau ngµy cµng s©u s¾c h¬n. G¾n liÒn víi hai xu thÕ nµy lµ xu thÕ Tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn mËu dÞch quèc tÕ. §©y còng lµ néi dung c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ kinh tÕ.C¸c n­íc tham gia vµo vµo mét hoÆc hai qu¸ tr×nh nµy ®Òu ph¶i thùc hiÖn Tù do ho¸ Th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­. Cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ Tù do ho¸ Th­¬ng m¹i nh­ng tùu chung l¹i, to¸t lªn nh÷ng vÊn ®Ò sau: Tù do ho¸ Th­¬ng m¹i lµ nh÷ng thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch trong bu«n b¸n ®Ó dì bá hµng rµo phi thuÕ quan, h¹n chÕ vµ tiÕn tíi xo¸ br hµng rµo thuÕ quan vµ kh«ng thùc hiÖn nh÷ng cÊm ®o¸n cña Nhµ n­íc, ®Ó hµngd ho¸ ®­îc tù do l­u th«ng gi÷a c¸c n­íc. Khi tham gia vµo khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, c¸c n­íc thµnh viªn phaØi më cöa thÞ tr­êng, xo¸ bá hoµn toµn hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®Ó hµng ho¸ ®­îc tù do l­u chuyÓn gi÷a c¸c n­íc, thóc ®Èy mËu dÞch Quèc tÕ ph¸t triÓn. V× hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu. ChÝnh v× vËy, xu thÕ nµy ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ trªn thÕ giíi vµ cã t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ toµn cÇu. HiÖn nay xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, kh«ng ngõng t¹o ra nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ th­¬ng m¹i víi nhau, thªm vµo ®ã xu thÕ Tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®ang lan réng th× ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ – th­i¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc cµng cã m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn h¬n. Tù do ho¸ Th­¬ng m¹i gièng nh­ mét luång sinh khÝ míi thæi vµo hîp t¸c kinh tÕ Th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc. Do vËy mµ víi m«i tr­êng quèc tÕ nh­ hiÖn nay th× kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc trong sù co côm khÐp kÝn ®èi víi thÕ giíi bªn ngoµi mµ ph¶i tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ kinh tÕ. V× vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng: §©y thùc sù lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn m¹nh mÏ quan hÖ hîp t¸c Kinh tÕ – Th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc nãi chung vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam nãi riªng. 2. C¸c nh©n tè kinh tÕ, tµi chÝnh 2.1. C¸c nh©n tè kinh tÕ x· héi Bao gåm nhiÒu chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu, c¬ chÕ ®iÒu hµnh tØ gi¸ hèi ®o¸i... HiÖn nay Nhµ n­íc ta ®ang chñ tr­¬ng ®a d¹nh ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, tù do bu«n b¸n xuÊt nhËp khÈu trong ph¹m vi ph¸p luËt cho phÐp. Sù tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy ph¸t triÓn cïng víi viÖc n­íc ta tham gia c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi th× mét doanh nghiÖp sÏ ph¶i ®­¬ng ®Çu víi mét cuéc c¹nh tranh thùc sù víi c¸c ®¬n vÞ thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. Trong ho¹t ®éng kinh doanh quãc tÕ viÖc c¹nh tranh lµ vÊn ®Ò sèng cßn, chÝnh yÕu tè nµy ®· buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i nh¹y bÐn linh ho¹t víi thÞ tr­êng, t¹o ®­îc sù hÊp dÉn ®èi víi c¸c mÆt hµng cña m×nh b»ng nhiÒu h×nh thøc thuyÕt phôc. YÕu tè tØ gÝa hèi ®o¸i hiÖn hµnh lµ mét yÕu tè kinh tÕ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu . NÕu tØ gÝ hèi ®o¸i biÕn ®éng ®i lªn, nã sÏ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu vµ ng­îc l¹i. Cã thÓ nãi tØ gÝ hèi ®o¸i ®­îc vÝ nh­ “chiÕc gËy v« h×nh” ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. ViÖt nam kh«ng ¸p dông chÝnh s¸ch tØ gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi mµ ¸p dông chÝnh s¸ch tØ gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t cã sù cã thÓ thiÖp cña Nhµ n­íc. TØ gi¸ hèi ®o¸i ®­îc giao ®éng trong mét kho¶ng nhÊt ®Þnh ®Ó kh«ng g©y ¶nh h­ëng xÊu tíi c¸c hoatj ®éng s¶n xuÊt kinh doanh khi mµ nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh cßn kh¸ lín. Sù hç trî cña Nhµ n­íc cunglµ mét yÕu tè quan träng thóc ®Èy doanh nghiÖp xuÊt khÈu, ®Æc biÖt khi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cßn yÕu so víi c¸c h·ng n­íc ngoµi. Sù hç trî cña Nhµ n­íc cã thÓ lµ sù hç trî vÒ mÆt tµi chÝnh nh­ hç trî l·i suÊt, hç trî vèn kinh doanh, tr¶ l¹i thuÕ cho nguyªn liÖu s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Cã thÓ lµ sù hç trî vÒ mÆt hµnh chÝnh nh­ giame nhÑ thñ tôc giÊy tê cho vÞªv xuÊt khÈu . §Ó cã hiÖu qu¶ sù hç trî cña Nhµ n­íc th× cÇn gi¶mn sù hç trî vÒ mÆt tµi chÝnh mµ t¨ng sù hç tr¬ trong c«ng tc¸ nghiªn cø thÞ tr­êng, c¸c thñ tôc hµnh chÝnh. 2.2. HÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng. HÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng cã thÓ chi phèi rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu th«ng qua l·i suÊt cho vay, c¸c dÞch vô thanh to¸n ... Lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c ng©n hµng do hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n ®Òu ®­îc thùc hiÖn qua ng©n hµng. NÕu c¸c ng©n hµng thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n nhanh, chÝnh x¸c sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu h¹n chÕ d­îc rñi ro trong thanh to¸n. 2.3. C¸n c©n thanh to¸n vµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh. Nh©n tè nµy quyÕt ®Þnh ph­¬ng ¸n kinh doanh mÆt hµng vµ quy m« cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Sù thay ®æi cña nh÷ng nh©n tè nµy sÏ g©y x¸o trén lín trong tû träng xuÊt nhËp khÈu. Nh­ khi chÝnh phñ ¸p dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã lîi v× t¹o c¬ héi thu hót l­¬ngj ngo¹i tÖ lín cßn ho¹t ®éng nhËp khÈu l¹i bÞ r¬i vµo thÕ bÊt lîi. C¸n c©n thanh to¸n thay ®æi còng cã thÓ lµm cho c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ph¶i thay ®æi do søc Ðp cña c¸c ChÝnh phñ ®ßi c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n trong tõng thêi kú, Tû gi¸ hèi ®o¸i còng lµ mét yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp. NÕu tû gi¸ gi÷a ®ång ngo¹i tÖ vµ ®ång néi tÖ cµng thÊp th× cµng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong n­íc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ ng­îc l¹i. V× vËy víi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i thÝch hîp, æn ®Þnh sÏ khuÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th­¬ng trong n­íc tÝch cùc ®Çu t­ s¶n xuÊt h­íng ra xuÊt khÈu. 3. C¸c nh©n tè vÒ qu¶n lý nhµ n­íc. MÆc dï th­ëng m¹i quèc tÕ ®em l¹i nhiÒu lîi Ých to lín nh­ng v× nhiÒu lý do kh¸c nhau nªn hÇu hÕt c¸c ChÝnh phñ ®Òu ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ riªng ®Ó ®­îc lîi Ých quèc gia. Tuy nhiªn nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ ChÝnh phñ can thiÖp theo chiÒu h­íng tiªu cùc mµ ng­îc l¹i lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong n­íc. B»ng viÖc sö dông c¸c c«ng cô vµ biÖn ph¸p kh¸c nhau, sù t¸c ®éng nµy gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng. Nh÷ng c«ng cô chñ yÕu mµ c¸c chÝnh phñ th­êng dïng ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ: 3.1. ThuÕ quan. ThuÕ xuÊt khÈu lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu. ViÖc ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu lµm t¨ng t­¬ng ®èi møc gi¸ cña hµng ho¸ xuÊt khÈu víi møc gi¸ quèc tÕ do ®ã ®em l¹i nhiÒu bÊt lîi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc. Nh×n chung c¸c n­íc chØ ¸p dông ®èi víi mét sè Ýt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu nh»m bæ sung nguån thu ng©n s¸ch, ®iÒu chØnh thu nhËp mét c¸ch hîp lý gi÷a c¸c ngµnh vµ c¸c tæ chøc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Môc ®Ých chñ yÕu cña viÖc ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu lµ nh»m ®iÒu tiÕt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu, ®iÒu tiÕt cung cÇu hµng ho¸ trong n­íc vµ ®Ó h¹n chÕ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cña c¸c lÜnh vùc mµ Nhµ n­íc kh«ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Tuú thuéc vµo hoµn c¶nh cña mçi n­íc mµ c¸c chÝnh phñ sÏ thay ®æi c¸c møc thuÕ cho phï hîp víi t­ngf giai ®o¹n, møc thuÕ dÆt ra ph¶i hîp lý vµ ®­îc ®¶m b¶o lùi Ých cho nhµ xuÊt khÈu. 3.2. H¹n ng¹ch xuÊt khÈu (Quota) H×nh thøc nµy ®­îc ¸p dông nh­ mét c«ng cô chñ yÕu trong hµng rµo phi thuÕ quan. H¹n ng¹ch ®­îc hiÓu nh­ quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ sè l­îng coa nhÊt cña mét mÆt hµng ®­îc phÐp xuÊt khÈu trong hay nhËp khÈu tõ mét thÞ tr­êng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh th«ng qua h×nh thøc c¸ap giÊy phÐp. Môc ®Ých cña chÝnh phñ khi sö dông c«ng cô h¹n ng¹ch xuÊt khÈu lµ nh»m qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ ®iÒu chØnh hµng ho¸ xuÊt khÈu. H¬n n÷a lµ cã thÓ b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong n­íc, b¶o vÖ tµi nguyªn vµ c¸n c©n thanh to¸n. Trong khi c«ng cô thuÕ quan rÊt linh ho¹t, mÒm dÎo th× quota l¹i mang tÝnh chÊt cøng nh¾c, cè ®Þnh hµng ho¸ ®­îc phÐp nhËp khÈu. V× thÕ t¸c ®éng cña h¹n ng¹ch kh¸c thuÕ quan lµ: + Quota cã thÓ biÕn bÊt cø mét doanh nghiÖp nµo ®ã ë trong n­íc thµnh nhµ ®éc quyÒn xuÊt hay nhËp khÈu, tõ ®ã doanh nghiÖp cã thÓ tù ®Þnh gi¸mua b¸n nh»m thu lîi nhuËn cao nhÊt. + ThuÕ quan mang l¹i nguån thu cho chÝnh phñ, cho phÐp bï ®¾p phÇn nµo tiªu dïng cña chÝnh phñ, cßn Quota th× kh«ng cã nguån thu nµo. + H¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®­îc quy ®Þnh theo mçi mÆt hµng nhÊt ®Þnh, theo mçi quèc gia vµ theo tõng kho¶ng thêi gian. Bªn c¹nh viÖc quy ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý l­îng hµng ho¸ xuÊt hay nhËp khÈu kÓ trªn th× viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét ch­¬ng tr×nh kinh tÕ quan träng cña mçi qu«cs gia. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu gióp c¸c nhµ kinh doanh thu ®­îc lîi nhuËn nhiÒu nhÊt khi h­íng ho¹t ®éng cña m×nh ra thÞ tr­êng thÕ giíi. §iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Çu tiªn lµ ph¶i duy tr× tû gi¸ t­¬ng quan víi chi phÝ vµ gi¸ c¶ trong n­íc. Ngoµi ra nÕu c¸c chÝnh phñ muèn c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc h­íng ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi th× ph¶i gi¶m bít søc hÊp dÉn t­¬ng ®èi cña viÖc s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô tÝnh chÊt b¶o hé ®èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc ­u ®·i vµ tr¸nh quy ®Þnh h¹n ng¹ch hµng ho¸ xuÊt khÈu. Lîi nhuËn s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu ph¶i gi÷ ë møc phï hîp víi møc trî cÊp xuÊt khÈu vµ còng ph¶i thÊp nhÊt ®èi víi c¸c mÆt hµng. §iÒu quan träng nhÊt mµ chÝnh phñ ph¶i lµm lµ sö dông nh÷ng c«ng cô ®Ó n©ng ®ì ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh­ trî cÊp trùc tiÕp hay cho vay vèn kinh doanh víi møc l·i suÊt thÊp, cung cÊp c«ng nghÖ míi cho c¸c nh¸ s¶n xuÊt hoÆc cho vay ­u ®·i víi c¸c b¹n hµng n­íc ngoµi ®Ó cho hä cã ®iÒu kiÖn mua c¸c s¶n phÈm cña n­íc m×nh. §ã lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông viÖn trî mµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn th­êng ¸p dông ®èi víi cacs n­íc ®ang ph¸t triÓn. Tuy nhiªn ®èi víi nh÷ng biÖn ph¸p hç trî nµy lîi Ých mµ c¸c s¶n phÈm thu ®­îc th­êng nhá h¬n chi phÝ x· héi nªn cÇn c©n nh¾c thËn träng khi ¸p dông. 4. C¸c yÕu tè vÒ c«ng nghÖ. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu c«ng nghÖ tiªn tiÕn ra ®êi, t¹o c¬ héi còng nh­ c¸c nguy c¬ ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i lao vµo c«ng viÖc nghiªn cøu, t×m tßi c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt hay c¸c c«ng nghÖ míi nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i ë c«ng nghÖ hiÖn cã trªn thÞ tr­êng nh»m cã sù ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i hµng ho¸, víi nhiÒu lo¹i míi ra ®êi cã tÝnh n¨ng ­u viÖt. YÕu tè vÒ c«ng nghÖ t¸c ®éng lµm t¨ng hiÖu qu¶ c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu cña doanh nghiÖp cô thÓ nh­ t¨ng kh¶ n¨ng thu thËp th«ng tin, n¾m b¾t ®­îc nh÷ng th«ng tin míi nhÊt vÒ thÞ tr­êng v.v... 5. C¸c nh©n tè kh¸c. 5.1. VÒ nh©n tè con ng­êi. VÊn ®Ò con ng­êi trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ rÊt cÇn thiÕt. NÕu cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao còng ph¶i nãi ®Õn tõng c¸n bé cña doanh nghiÖp ®ã v× ®iÒu ®ã chøng tá phÇn nµo cè g¾ng tæ chøc kinh doanh cña c¸n bé trong doanh nghiÖp. VÒ ph­¬ng ph¸p tæ chøc con ng­êi th× l·nh ®¹o qu¶n lý cÇn cã nh÷ng kû luËt khen chª râ rµng. Qu¶n lý lµ c¸ch quan träng ®Ó t¸c ®éng g©y sù chó ý vµo t¸c dông thuyÕt phôc ng­êi kh¸c lµm theo. Th­ëng ph¹t nghiªm ®Ó gi÷ v÷ng kû c­¬ng, ®Ó ng¨n chÆn kÞp thêi c¸c khuynh h­íng xÊu. L·nh ®¹o doanh nghiÖp cÇn ph¶i lu«n lu«n båi d­ìng ®µo t¹o ®Ó nawng cao tr×nh ®é tay nghÒ, n©­ng cao tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ cho tõng cho tõng c¸n bé c«ng nh©n viªn cña m×nh tuyÓn dông vµ ®µo th¶i ng­êi lao ®éng cã hiÖu qu¶. Gi¸o dôc chuyªn m«n vµ n¨ng lùc c«ng t¸c lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng trong hÖ thèng ho¹t ®éng kinh doanh. Trong c«ng t¸c xuÊt khÈu, tõ kh©u t×m hiÓu thÞ tr­êng, kh¸ch hµng ®Õn ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu vµ thùc hiÖn hîp ®ång, ®ßi hái c¸n bé ph¶i ®ãng thuÕ chuyªn m«n vµ hÕt søc n¨ng ®éng. §©y lµ yÕu tè quan träng nhÊt ®Ó ®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña mçi ho¹t ®éng, t¹o ra hiÖu qu¶ kinh doanh cao nhÊt. Mçi mét ph­¬ng ph¸p qu¶n lý ®Òu cã nh÷ng mÆt ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm. §Ó ph¸t huy søc m¹nh, h¹n chÕ nh÷ng nh­îc ®iÓm cÇn ph¶i suy nghÜ tæng hîp c¸c ph­¬ng ph¸p trong qu¶n lý kinh tÕ. 5.2. Nh©n tè gi¸ c¶. VÊn ®Ò vÒ gi¸ c¶ hµng ho¶tong c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ rÊt phøc t¹p v× mçi thÞ tr­êng cã mét lo¹i gi¸ kh¸c nhau (tÝnh cho cïng mét lo¹i hµng ho¸). Do gi¸ c¶ thÞ tr­êng bÊp bªnh kh«ng æn ®Þnh, nhÊt lµ nh÷ng thÞ tr­êng cã hiÖn t­îng nh­ ng­êi tiªu dïng chuéng hµng míi, l¹, nh­ng mét thêi gian sau th× søc mua l¹i gi¶m dÇn... Do vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®o¸n ®Ó lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu sao cho phï hîp víi thÞ tr­êng c¶ vÒ gi¸ c¶ vµ thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. - Gi¸ mua vµo: Kh©u s¶n xuÊt t¹o nguån hµng ë nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu lµ mét kh©u hÕt søc quan träng. Ho¹t ®éng kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao hay kh«ng phô thuéc nhiÒu vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹o nguån hµng. Hµng ho¸ s¶n xuÊt muèn xuÊt khÈu vµ thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn th× doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i cã chiÕn l­îc s¶n xuÊt sao cho gi¸ thµnh s¶n xuÊt phï hîp, kh«ng ®­îc cao qu¸ vµ ph¶i dù ®o¸n tr­íc sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ trong thêi gian mµ doanh nghiÖp ®ang s¶n xuÊt kinh doanh mÆt hµng ®ã. - Gi¸ b¸n ra: Hµng ho¸ ë mçi doanh nghiÖp b¸n ra rÊt cÇn nhanh ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ vßng quay cña vèn. Chi phÝ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Çu vµo Ýt h¬n doanh thu hµng ho¸ b¸n ra, cµng nhiÒu cµng tèt, ®iÒu ®ã chøng tá hiÖu qu¶ kinh doanh cµng cao. NÕu hµng ho¸ kh«ng b¸n ®­îc dÉn ®Õn ø ®äng vèn vµ chi phÝ lín cho kho b·i, b¶o qu¶n... dÉn ®Õn thua lç, kh«ng hiÖu qu¶. Nh­ vËy hµng ho¸ xuÊt khÈu b¸n ®­îc cµng cao, cµng t¨ng nhiÒu lîi nhuËn nh­ng ph¶i b¸n nhanh, t¨ng hiÖu qu¶ vßng quay cña vèn vµ phï hîp víi møc gi¸ c¶ cña hµng ho¸ t­¬ng tù trªn thÞ tr­êng. Kh«ng nªn ph¸t gi¸ bõa b·i, mÆt kh¸c t©m lý cña kh¸ch hµng còng thÝch mua rÎ vµ hä còng cã quyÒn lùa chän ng­êi xuÊt khÈu. 5.3. Nh©n tè vÒ dÞch vô. DÞch vô th­¬ng m¹i rÊt cÇn thiÕt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó. DÞch vô xuÊt hiÖn ë mçi giai ®o¹n cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nã hç trî tr­íc, trong vµ sau khi b¸n hµng ho¸. DÞch vô tr­íc khi b¸n hµng nh»m chuÈn bÞ tiªu thô khuyÕch tr­¬ng g©y sù chó ý cho kh¸ch hµng. Cßn dÞch vô sau khi b¸n hµng nh»m t¸i t¹o l¹i nhu cÇu cña kh¸ch hµng. - DÞch vô cung øng ®ång bé ®¶m b¶o hµng ho¸ cho ng­êi tiªu dïng. VÊn ®Ò nµy nh»m t¹o niÒm tin tuyÖt ®èi cho kh¸ch hµng tiªu dïng. Nã còng mét phÇn nµo n»m trong hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i còng nh­ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. - B¸n hµng vµ tæ chøc ®­a hµng ho¸ theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. - Tæ chøc cöa hµng, tr¹m söa ch÷a, b¶o hµnh s¶n phÈm ®Ó t¹o sù tho¶i m¸i vµ tin t­ëng cho kh¸ch hµng lµ kh¼ng ®Þnh mÆt hµng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh cã hiÖu qu¶ vµ niÒm tin t­ëng cao cho kh¸ch hµng. Qua ®ã ta thÊydÞch vô còng cã t¸c dông rÊt m¹nh mÏ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp v× nã nh»m t¹o cho doanh nghiÖp lu«n biÕt ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng. V× thÕ ®©y còng lµ mét yÕu tè kh«ng nhá ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp. 6. C¸c nh©n tè thuéc vÒ quan hÖ Kinh tÕ quèc tÕ Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i phøc t¹p h¬h nhiÒu so víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i néi ®Þa bëi nhiÒu lÝ do nh­: bÊt ®ång ng«n ng÷, hÖ thèng ph¸p luËt rÊt kh¸c nhau, phong tôc tËp qu¸n, thãi quen , t©m lý, ®ång tiÒn sö dông ... lµ kh¸c nhau. V× vËy víi sù biÕn ®éng m¹nh mÏ cña thÞ tr­êng thÕ giíi th× trong ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ, c¸c quan hÖ quèc tÕ cã t¸c ®éng ,¶nh h­ëng cùc k× m¹nh mÏ. §èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng vËy khi xuÊt khÈu hµng ho¸ sang mét n­íc nµo ®ã, tøc lµ ®· ®­a hµng ho¸ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng quèc gia kh¸c, nhµ xuÊt khÈu ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng hµng rµo, thuÕ quan nh­ thuÕ quan thu nhËp hay c¸c hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c, c¸c hµng rµo nµy lµ chÆt chÏ hay níi lángl¹i th­êng phô thuéc chñ yÕu vµo quan hªh kinh tÕ song ph­¬ng gi÷a n­íc xuÊt khÈu vµ n­íc nhËp khÈu. Trong xu h­íng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ. HiÖn nay nhiÒu liªn minh kinh tÕ ë nh÷ng møc ®ä kh¸c nhau ®· ®­îc h×nh thµnh, nhiÒu hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng, ®a ph­¬ng gi÷a c¸c n­íc, c¸c khèi kinh tÕ còng ®x ®­îc kÝ kÕt víi cc¸ môc tiªu lµ gi¶m bít thuÕ quan gi÷a c¸c n­íc tham gia, gi¶m gi¸ c¶, thóc ®Èy ho¹t ®éng trong khu vùc vµ toµn thÕ giíi. NÕu mét quèc gia tham gia vµo nh÷ng liªn minh kinh tÕ, nhòng hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i th× ®ã lµ mét t¸c nh©n tÝch cùc trong viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña quèc gia. B»ng kh«ng nã sÏ trë thµnh rµo ch¾n ®èi víi viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi cña hµng ho¸ ®ã. Tèm l¹i cã vµo ®­îc nh÷ng mèi quan hÖ Kinh tÕ Quèc tÕ më réng, bÒn v÷ng vµ tèt ®Ñp sÏ t¹o t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò thuËn lîi cho viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. XuÊt ph¸t tõ c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®· ®­îc kÝ kÕt ®Õn nay chÝnh s¸ch Th­¬ng m¹i Quèc tÕ thùc sù cã nhiÖm vô rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n: +T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc më réng thÞ tr­êng ra n­íc ngoµi ®Ó taq­ng nhanh quy m« xuÊt khÈu vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. + B¶o vÖ thÞ tr­êng trong n­íc tr­íc sù x©m nhËp ngµy cµng m¹nh mÏ cña hµng ho¸ vµ dÞch vô n­íc ngoµi. C¸c nhiªm vô nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c c«ng cô sau: - Ngoµi c¸c c«ng cô lµ thuÕ quan, h¹n ng¹ch th× cßn cã nh÷ng q­uy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn kÜ thuËt. §©y lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan ®èi víi c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô nh»m b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng. Tuy nhiªn trong thùc tÕ nã th­êng ®­îc c¸c n­íc hp¸t triÓn sö dông v× ®ã lµ lîi thÕ cña hä vµ ®­äc biÕn thµnh mét c«ng cô c¹nh tranh h÷u hiÖu. Néi dung cña nã lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm, vÖ sing phßng dÞch, tiªu chuÈn ®o l­êng, quy ®Þnh vÒ an toµn lao ®éng, bao b×, ®ãng gãi còng nh­ c¸c tiªu chuÈn vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, ... Nh÷ng quy ®Þnh nµy lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan cña x· héi loµi ng­êi ngµy cµng ph¸t triÓn. Song ngµy nay nã ®­îc c¸c n­íc ph¸t triÓn ¸p dông ®Ó ng¨n chÆn hµng ho¸ cña n­íc ngoµi vµo n­íc m×nh mét c¸ch rÊt khÐo lÐo. V× vËy nã cßn cã mét c¸i tªn kh¸c n÷a lµ “ C«ng cô siªu b¶o hé “. - H¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn: §©y lµ h×nh thøc mµ mét quèc gia nhËp khÈu ®ßi hái c¸c quèc gia xuÊt khÈu ph¶i h¹n chÕ sè l­îng hµng xuÊt khÈu cña hä mét c¸ch “ tù nguyÖn” nÕu kh«ng sÏ ¸p dông biÖn ph¸p tr¶ ®òa. - Trî cÊp xuÊt khÈu: Néi dung cña h×nh thøc nµy boa gåm nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­: Trî cÊp trùc tiÕp hoÆc cho vay víi l·i suÊt thÊp ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu trong n­íc. Cho vay ­u ®·i víi c¸c b¹n hµng n­íc ngoµi ®Ó mua s¶n phÈm cña m×nh. T¸c ®éng cña c«ng cô nµy lµ nh»m gi¶m cung thÞ tr­êng néi ®Þa, ®Én ®Õn ng­êi tiªu dïng sÏ bÞ thiÖt, chi phÝ rßng x· héi bÞ t¨ng lªn don s¶n xuÊt thªm s¶n phÈm xuÊt khÈu kÐm hiªuh qu¶. Ngoµi ra Nhµ n­íc cßn cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh­ b¸n ph¸ gi¸, b¸n ph¸ gi¸ hèi ®o¸i ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng ho¸ n­íc m×nh... IV. vai trß cña xuÊt khÈu chÌ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Víi xu thÕ ngµy nay trong sù kh¾c nghiÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· kh¼ng ®Þnh: Mét ®Êt n­íc cã ®­îc thiªn nhiªn ­u ®·i ®Õn ®©u ®i n÷a, nh­ng nÕu kh«ng héi nhaapj vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ, th× nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp ®ã sÏ bÞ kiÖt quÖ, yÕu kÐm, kh«ng tµi nµo cã thÓ vùc dËy ®­îc, kh«ng theo kÞp ®­îc xu h­íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc tÕ vµ sÏ bÞ tôt hËu. V× thÕ ë §¹i héi VI Trung ­¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· nhËn thøc mét c¸ch s©u s¾c lµ: ChØ cã më réng ngo¹i th­¬ng, héi nhËp th­¬ng m¹i quèc tÕ míi cho phÐp chóng ta ®¸nh gi¸ ®óng kh¶ n¨ng tr×nh ®é, sù ph¸t triÓn cña nÒ kinh tÕ ViÖt Nam. V× vËy xuÊt khÈu ®ãng mét vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ xuÊt khÈu chÌ còng lµ sù ®ãng gãp kh«ng nhá gãp phÇn vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu ViÖt Nam. 1. XuÊt khÈu chÌ ®ãng gãp æn ®Þnh c¸n c©n thanh to¸n cña ViÖt Nam. YÕu tè quan träng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ lîi Ých kinh tÕ nh»m thu vÒ lîi nhuËn. XuÊt khÈu chÌ ViÖt Nam còng lµ nh»m môc ®Ých ®ã. XuÊt khÈu chÌ gióp chóng ta thu ®­îc nguån ngo¹i tÖ, lµm gi¶m sù th©m hôt cña c¸n c©n thanh to¸n, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ cña quèc gia, n©ng cao vÞ thÕ, uy tÝn cña hµng ho¸ ViÖt nam nãi chung, mÆt hµng chÌ nãi riªng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 2. XuÊt khÈu chÌ gãp phÇn t¨ng GDP, GNP. ThËt vËy, n¨m 2000 s¶n l­îng chÌ bóp cña ViÖt Nam ®¹t 53 ngµn tÊn, xuÊt khÈu 33 ngµn tÊn, thu vÒ 48 triÖu USD, n¨m 2001 s¶n l­îng thu ®­îc lµ 56 ngµn tÊn, xuÊt khÈu 34 ngµn tÊn vµ thu vÒ 50 triÖu USD... Ngoµi ra viÖc xuÊt khÈu ®­a mÆt hµng che ra thÞ tr­êng quèc tÕ cßn gióp nghµnh chÌ hiÓu, x¸c ®Þnh ®­îc m×nh nªn chó träng mÆt hµng nµo. CÇn n©ng cao chÊt l­îng, ®æi míi mÉu m·, bao b× vµ h¹ gi¸ thµnh cho phï hîp nhÊt víi thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng quèc tÕ nh»m thu ®­îc lîi nhuËn tèi ®a. 3. XuÊt khÈu chÌ ®ãng gãp trong viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt lµ ng­êi lao ®éng ë trung du, miÒn nói phÝa B¾c vµ t©y Nguyªn. Trung du, miÒn nói phÝa b¾c vµ T©y Nguyªn lµ n¬i mµ d©n c­ cã thu nhËp thÊp, ®êi sèng gÆp nhiÒu khã kh¨n. ChÝnh v× s¶n xuÊt chÌ trong n­íc cung v­ît qu¸ cÇu, do vËy ®Ó duy tr× ®êi sèng cho ng­êi d©n ë ®©y , th× chóng ta ph¶i tËp trung thu mua xuÊt khÈu chÌ. ViÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­¬× lao ®éng. Do ®ã khi mµ sn¶ xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ ngµy cµng ph¸t triÓn th× sÏ gi¶i quyÕt ®­îc phÇn lín nh­ngx ng­êi lao ®éng, gióp cho nÒn kinh tÕ æn ®Þnh, gi¶m ®i c¸c tÖ n¹n x· héi.