Phục hồi sau nhồi máu cơ tim

CHUyÊN đề CHo NgườI bỆNH86 chuYeân ñeà cho ngöôøi Beänh Phục hồi Sau nhồi máu cơ tim * ThS. Đỗ Thúy Cẩn; GS.TS. Phạm Gia Khải Nhồi máu cơ tim (NMCT), là một biến cố nặng có thể xảy ra với bất cứ ai. Bạn đã sống sót và được cứu chữa qua khỏi giai đoạn cấp của NMCT. Bạn đang phục hồi và bạn đang quá lo lắng? Vấn đề đặt ra là bạn cần phải hiểu điều gì đã xảy ra với bạn và làm như thế nào để bạn thích nghi được với tình trạng sức khoẻ hiện tại. Càng hiểu rõ bạn sẽ càng cảm thấy bớt lo lắng về bệnh của mình và có cuộc sống khoẻ hơn. hãy tin rằng mình đang hồi phục Nếu bạn đã từng bị nhồi máu cơ tim thì hẳn quãng thời gian đó thật khó khăn và rất khó quên, thậm chí cho dù bác sỹ của bạn nói bạn đang dần phục hồi thì sự lo lắng của bạn có lẽ cũng chẳng vì thế mà giảm đi. Bạn hãy nhớ rằng, tim của bạn đang hồi phục hàng ngày. Ngày qua ngày, bạn đang ổn hơn và dễ chịu hơn. Thời điểm nguy hiểm nhất đã qua rồi. Bạn đang lo lắng. Hàng năm trên thế giới có khoảng 5 triệu người bị NMCT. Hầu hết họ trở lại làm công việc và tiếp tục hưởng thụ cuộc sống. Bạn có nhiều lý do để tin tưởng rằng bạn đang hồi phục bệnh. Tại sao tôi lại bị nhồi máu cơ tim? Nhồi máu cơ tim có thể xảy ra bất kì lúc nào, khi bạn đang làm việc hoặc khi bạn đang vui chơi, bạn đang nghỉ ngơi hoặc bạn đang làm các công việc thường nhật ở nhà mình. Bệnh xảy ra rất đột ngột sau nhiều năm diễn biến âm thầm trước đấy. Xơ vữa động mạch tiến triển chậm chạp và khá phức tạp. Mảng xơ vữa động mạch được hình thành ở lớp áo trong - lớp áo bảo vệ bên trong cùng của động mạch. Cholesterol và các chất khác có nhiều trong máu sẽ dần dần lắng đọng trên thành mạch làm cho thành động mạch dày lên tạo thành mảng, gây cản trở dòng máu chảy qua. Nếu mảng xơ vữa trong lòng động mạch bị nứt vỡ, tại vị trí nứt vỡ sẽ hình thành cục máu đông làm tắc đột ngột dòng chảy của động mạch dẫn đến vùng cơ tim được nuôi bởi động mạch đó bị thiếu máu. Sự tổn thương hoặc chết một phần cơ tim do sự giảm đột ngột đáng kể *: Viện Tim Mạch - Bệnh Viện Bạch Mai TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 53 - 2010 87 lượng máu nuôi một vùng cơ tim được gọi là nhồi máu cơ tim. Tại sao tôi không cảm thấy một dấu hiệu gì trước đó? Mảng xơ vữa động mạch gây hẹp lòng mạch một cách từ từ và thường rất âm thầm. Đôi khi, người bệnh chỉ cảm thấy một cảm giác tức nặng, khó chịu vùng ngực trái khi gắng sức và thường đỡ đi khi nghỉ ngơi. Phần lớn những người này bỏ qua triệu chứng đó và chỉ đi khám khi các dấu hiệu đã rõ ràng hơn (đau thắt ngực hoặc tức nặng ngực kéo dài, thậm chí chỉ khi vận động nhẹ). Một lý do khác làm cho bệnh có vẻ “thầm lặng” là khi động mạch vành bị hẹp, các động mạch gần đó sẽ giãn ra, hình thành mạch máu rất nhỏ đi đến để đưa máu tới bù cho vùng cơ tim được nuôi bởi nhánh mạch hẹp. Mạng lưới mạch bổ sung này được gọi là tuần hoàn bàng hệ. Tuần hoàn bàng hệ giúp một số người tránh khỏi nhồi máu cơ tim bằng cách giúp vùng cơ tim nhận được lượng máu bổ sung dù ít ỏi nhưng rất cần thiết để cơ tim có thể sống và hoạt động được. Trong một số trường hợp, các mạch này chỉ được hình thành sau nhồi máu cơ tim. Khi bị nhồi máu cơ tim, quả tim của tôi sẽ ra sao? Khi nhồi máu cơ tim xảy ra, một phần của cơ tim bị tổn thương và chết đi do không nhận được máu mang ôxy. Nhưng các phần cơ tim còn lại vẫn phải tiếp tục hoạt động. Tình huống này giống như một vận động viên bị chấn thương các cơ ở một bên chân. Khả năng vận động của anh ta bị giảm xuống cho đến khi các cơ lành lại. Do một vùng cơ tim bị tổn thương, chết đi và không thể co bóp, toàn bộ quả tim đập yếu và khả năng đẩy máu của tim bị suy giảm. Mức độ tổn thương và giảm co bóp của quả tim khi bị nhồi máu cơ tim tùy thuộc vào diện cơ tim bị thiếu máu, thời gian cơ tim được khôi phục lại dòng máu (nhờ điều trị hay trong một số ít trường hợp nhờ cục huyết khối tự tan) và sự có mặt của các nhánh mạch bàng hệ trước đó. Giống như tổn thương các cơ ở chân, tim cũng cần được nghỉ ngơi để hồi phục. Khi tim đã hồi phục trở lại và bác sỹ nói rằng tim bạn đã ổn định, bạn có thể dần dần hoạt động trở lại. Sau nhồi máu, vùng cơ tim đã bị tổn thương trở thành “sẹo” cơ tim. Thường thì để phục hồi và cơ tim hoạt động ổn định trở lại, bạn sẽ cần nghỉ ngơi ít nhất từ 4 đến 6 tuần. Thời gian hồi phục phụ thuộc vào độ rộng của tổn thương và khả năng thích nghi với tình trạng sau nhồi máu của chính quả tim bạn. Đó là lý do bác sỹ khuyến khích người bệnh chọn một chế độ tập CHUyÊN đề CHo NgườI bỆNH88 luyện vừa sức phù hợp sau nhồi máu cơ tim khi đã ổn định. Tại sao tôi vẫn cảm thấy yếu khi bác sỹ nói tôi đã ổn định? Nếu bạn phải nằm viện và phải nghỉ trên giường trong một thời gian dài, bạn sẽ cảm thấy yếu khi trở về nhà. Tổn thương cơ tim của bạn không phải là lý do duy nhất làm bạn cảm thấy yếu bởi vì trong khi bạn nằm viện, do hạn chế hoạt động trong một thời gian dài nên các cơ của bạn đã giảm khoảng 15% sức co cơ. Sức mạnh của cơ sẽ được hồi phục dần thông qua các tập luyện. Đó là lý do bác sỹ yêu cầu bạn thực hiện một chương trình tập luyện thường xuyên, tăng dần trong khi bạn về nhà. Điều quan trọng nhất là bài tập phải phù hợp với khả năng hoạt động của quả tim bạn. Đừng ngại ngần, hãy trao đổi với bác sỹ điều trị của bạn để biết được bạn nên tập luyện đến mức nào. Ngay cả khi tập luyện đều đặn, thường cũng mất từ 2 đến 6 tuần để các cơ trở lại hoạt động bình thường. Tôi có thể trở lại cuộc sống bình thường không? Hầu hết sau khoảng 6 tuần, các bệnh nhân nhồi máu cơ tim có thể trở lại với các công việc và hoạt động hàng ngày. Khi bạn đã ổn định nghĩa là quả tim của bạn (và cùng với “vết sẹo”) đã thích nghi với hoạt động bơm máu của nó. Vì vậy bạn không cần phải giảm chế độ tập luyện quá nhiều. Tuy nhiên, bạn cần thay đổi một số điều trong cách sinh hoạt hàng ngày. Hầu hết các bệnh nhân lần đầu bị nhồi máu cơ tim có thể bình phục và tiếp tục tham gia các hoạt động sản xuất, trừ những công việc đòi hỏi gắng sức nhiều. Khi nào tôi có thể trở lại công việc? Khoảng 88% bệnh nhân dưới 65 tuổi sau nhồi máu cơ tim có thể trở lại công việc thường ngày. Dĩ nhiên họ trở lại công việc tuỳ thuộc vào 2 yếu tố: tim họ bị tổn thương đến mức nào và họ làm công việc gì sau nhồi máu cơ tim. Một số người cần chuyển sang công việc khác không quá nặng nề phù hợp hơn với tim của họ. Tại một số nước, các đơn vị phục hồi chức năng sau nhồi máu cơ tim được thành lập. Người bệnh được gửi tới đó để có các bài tập phù hợp giúp nhanh chóng phục hồi sức khoẻ và có thể trở lại công việc hàng ngày. Các loại hình phục hồi chức năng này thường bao gồm hướng nghiệp, cách rèn luyện hoặc tổ chức công việc để bệnh nhân có thể trở lại công việc hàng ngày. Trong tương lai, những trung tâm tương tự cũng sẽ sớm được thành lập tại Việt Nam. Tôi có thường xuyên phải nghỉ ngơi khi tôi trở lại công việc không? Dĩ nhiên, bạn sẽ cần nghỉ ngơi hợp lý. Tuy vậy, làm việc và tham gia TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 53 - 2010 89 các hoạt động xã hội tốt cho bạn và cho cả những người xung quanh. Các bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim được khuyến khích tập luyện thể lực ở mức độ thích hợp đều đặn hơn họ tập trước đây (đi bộ đều đặn hàng ngày, tăng dần là các vận động rất tốt để rèn luyện cho tim của bạn nói riêng và sức khoẻ của bạn nói chung). Nghỉ ngơi đầy đủ là yếu tố rất quan trọng đối với mọi người, đặc biệt đối với bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim. Đôi khi, một giấc ngủ trưa hoặc một thời gian nghỉ ngắn trong ngày cũng rất tốt. Các bệnh nhân bị bệnh tim mạch nên dừng hoạt động và nghỉ ngơi trước khi bạn cảm thấy quá mệt. Những lời khuyên của bác sỹ về chế độ sinh hoạt và làm việc có thể rất có ích cho bạn. cảm giác thường gặp sau nhồi máu cơ tim là gì? Sau nhồi máu cơ tim, tâm trạng và cảm xúc của người bệnh có thể bị thay đổi. Ba trạng thái thường gặp nhất là: sợ hãi, tức giận và trầm cảm. Sợ hãi là trạng thái hay gặp nhất. Giống như hầu hết các bệnh nhân khác, bạn nghĩ rằng: “Tôi sắp chết phải không? Có phải tôi đang sống những thời khắc cuối cùng? Tôi có bị nhồi máu cơ tim lần nữa không?” Những lo lắng đó qua thời gian sẽ dần dần biến mất. Các triệu chứng thực thể cũng có thể gây ra sự sợ hãi. Ví dụ: trước khi bị nhồi máu cơ tim, bạn thường ít lo lắng khi có các cơn đau nhẹ thoáng qua trong một vài giây. Bây giờ, những cơn đau nhẹ vùng ngực làm cho bạn phải suy nghĩ, đó là chuyện bình thường. Thời gian sẽ làm giảm sự lo lắng. Tức giận cũng là một cảm giác thường gặp. Bạn có thể nghĩ: “Tại sao điều này lại xảy ra với tôi? Tại sao lại xảy ra vào thời điểm này?...”. Sự cay đắng hoặc phẫn nộ cũng thường gặp sau nhồi máu cơ tim. Bạn có thể rất dễ mất bình tĩnh và làm bạn bè cũng như người thân trong gia đình phát cáu. Trước khi bạn cảm thấy tức giận với một điều gì, hãy nhớ rằng những người sau nhồi máu cơ tim rất dễ nổi nóng. Đó không phải là lỗi của họ. Hay nóng giận cũng là một giai đoạn trong quá trình hồi phục. Nếu không tránh được, hãy chấp nhận nó. Bạn có thể bị trầm cảm. Bạn cảm thấy mình là người thừa và mất hi vọng khủng khiếp. Thậm chí bạn có thể nghĩ rằng: “Mình sống có ích gì nữa không?” hoặc “Thế là cuộc đời và sự nghiệp của mình đã chấm hết”. Đây cũng là một cảm xúc hết sức bình thường. Bạn có thể lo lắng rằng bạn không thể là con người như trước đây nữa. Bạn có thể lo rằng bạn sẽ không còn làm việc được tốt hoặc không giúp đỡ được vợ (chồng) hoặc bố mẹ bạn. Thậm chí bạn có thể nghĩ rằng bây giờ là quá muộn để thực hiện các ước mơ của bạn. Nhiều người trong tình huống này cũng nghĩ CHUyÊN đề CHo NgườI bỆNH90 như vậy. Nhưng đừng quá buồn. Hãy kiên trì tập luyện và tự tạo cho mình cơ hội để vượt qua nó. Cuối cùng, bạn có thể lo lắng về vấn đề tình dục. Có lẽ bạn nghĩ rằng vợ (chồng) mình không còn cho rằng bạn là người hoàn thiện. Sự sợ hãi của bạn là bình thường nhưng thực sự là không đúng. Hầu hết bệnh nhân có thể tiếp tục đời sống tình dục của mình sau giai đoạn phục hồi của nhồi máu cơ tim. Nếu bạn bị đau ngực trong khi đang quan hệ tình dục, bạn nên dùng nitroglycerin trước khi gần gũi với vợ (chồng). Nếu vấn đề này vẫn làm bạn hoặc vợ (chồng) bạn lo lắng, hãy trao đổi với bác sỹ của bạn hoặc tham khảo thêm trong bài “Bệnh tim mạch và tình dục” đã được đăng trên số trước đây. Tâm trạng của bạn có thể biến đổi phức tạp từ ngày này qua ngày khác và suy nghĩ của bạn phản ánh các tâm trạng đó. Cố gắng đừng suy nghĩ quá nhiều về những ý nghĩ tiêu cực. Nếu những ý nghĩ đó bắt đầu làm cho bạn lo lắng, hãy thổ lộ với những người bạn tin tưởng. Đừng giả vờ như không có chuyện gì xảy ra. Thời gian sẽ làm dịu bớt cảm giác không thoải mái nên bạn không cần phải đau khổ. cảm giác của gia đình tôi như thế nào? Gia đình bạn có thể rất lo âu khi bạn ở trong bệnh viện. Họ có thể thấy bàng hoàng khi bạn bị nhồi máu cơ tim nhưng chắc chắn, họ không trách cứ gì bạn cả. Những người thân của bạn cũng có thể tự trách mình vì để tình huống này xảy ra với bạn và nghĩ họ phải chịu trách nhiệm vì điều này. Đặc biệt là các con bạn, hãy nói với chúng về cảm giác đó và khẳng định rằng nhồi máu cơ tim cấp chỉ là biểu hiện muộn của tình trạng xơ vữa đã tiến triển từ nhiều năm trước đây. Hãy cùng gia đình bạn trút đi những lo lắng và mặc cảm mà bệnh của bạn đã gây ra. Đừng để cảm giác đó tồi tại âm ỉ kéo dài vì những cảm giác tiêu cực đó sẽ ảnh hưởng xấu đến quan hệ giữa bạn và những người thân trong gia đình. Nếu cần lời khuyên hoặc sự giúp đỡ để thoát khỏi tình trạng này, hãy trao đổi với bác sỹ của bạn để tìm ra cách giải quyết tốt nhất. cảm giác chán nản thường kéo dài trong bao lâu? Luôn nhớ rằng bạn cần hết sức kiên nhẫn. Sau khi bị nhồi máu cơ tim bạn không tránh khỏi cảm giác sợ hãi, chán nản, cáu gắt hoặc tuyệt vọng. Thường mất từ 2 đến 6 tuần để các cảm giác đó mất đi hoàn toàn. Đó là quãng thời gian khá khó khăn. Bạn bè, người thân trong gia đình và hơn hết là chính bản thân bạn cần hiểu và cùng chia sẻ. Nếu tình TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 53 - 2010 91 trạng đó kéo dài hơn quãng thời gian trên, bác sỹ của bạn có thể cho bạn những lời khuyên bổ ích để giúp bạn trong hoàn cảnh đó. các dấu hiệu của trầm cảm vì lo lắng bệnh tật. Vài dấu hiệu sau đây chỉ ra rằng bạn đang lo lắng quá mức. Chúng bao gồm: - Rối loạn giấc ngủ: Bạn rất khó ngủ hoặc ngủ li bì suốt ngày. - Mất cảm giác ngon miệng: Những món ăn bình thường bạn rất thích thì nay không còn hấp dẫn với bạn nữa hoặc bạn ăn mà không có cảm giác ngon miệng hoặc cả hai. - Dễ mệt mỏi: bạn rất dễ mệt mỏi và thường cảm thấy cạn năng lượng. - Tâm lý: thường xuyên căng thẳng, dễ cáu gắt hoặc chán nản, lo lắng hoặc thiếu tập trung. - Lãnh đạm: bạn mất hứng thú với những sở thích trước đây: xem phim, đọc truyện, chơi một môn thể thao ưa thích trước đây, - Tự ti: bạn cảm thấy bạn vô dụng và không thích nghi được với hoàn cảnh xung quanh. - Tuyệt vọng: bạn thường hay suy nghĩ về cái chết và tự tử. - Không còn chăm sóc cho bản thân. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong các triệu chứng trên, hãy nói với các bác sỹ của bạn. Các bác sỹ sẽ đánh giá cách phản ứng của bạn như vậy là bình thường hay bạn đang bị trầm cảm. Nếu bạn bị trầm cảm, một số loại thuốc có thể giúp bạn có cảm giác dễ chịu hơn. Tôi có thể chơi thể thao được không? Hầu hết bệnh nhân hồi phục sau nhồi máu cơ tim có thể đi bộ, chơi gôn, câu cá, bơi lội hoặc tham gia các hoạt động thể lực tương tự khác mà không gặp vấn đề gì. Các hoạt động thể lực này giúp bệnh nhân khoẻ mạnh và cần được khuyến khích ở các bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim. Tuy nhiên, nên trao đổi trước với bác sỹ về loại hình thể thao nào phù hợp với tình trạng sức khoẻ của bạn hiện tại. Qua đánh giá bằng nghiệm pháp gắng sức (chạy thảm lăn, đạp xe đạp...) bác sỹ có thể biết được mức độ vận động nào phù hợp với bạn. Trong tương lai, bạn có thể đến các đơn vị hồi phục chức năng tim mạch để được đánh giá chính xác nhất và tìm ra chế độ tập luyện thích hợp. Mục tiêu của mọi trị liệu sau nhồi máu cơ tim đều nhằm đạt được tình trạng sức khoẻ tốt nhất mà bạn có thể và duy trì nó. Các bác sỹ và y tá sẽ giúp bạn trong vấn đề này. Phục hồi chức năng sau nhồi máu cơ tim có thể thúc đẩy quá trình hồi phục và giảm thiểu các nguy cơ tái phát sau này. CHUyÊN đề CHo NgườI bỆNH92 Trong quá trình phục hồi chức năng, bạn sẽ tập với thảm chạy, đạp xe, máy tập, hành lang có tay vịn,... Sẽ luôn có y tá theo dõi để hướng dẫn bạn khi có bất kỳ triệu chứng nào. Hãy bắt đầu từ từ, theo một chương trình tập luyện an toàn và bạn trở nên khoẻ hơn sau đó. Dần dần, bạn sẽ có thể tập chương trình có cường độ mạnh hơn giúp bạn khoẻ hơn và dẻo dai hơn. liệu tôi có thể bị đau ngực lại không ? Không phải mọi bệnh nhân đều bị đau ngực (cơn đau thắt ngực) trở lại sau nhồi máu cơ tim. Thực tế rất nhiều người không bị như vậy. Nhưng bạn cũng có thể bị đau ngực lại sau nhồi máu cơ tim. Cơn đau sẽ không có gì đáng ngại nếu chỉ đau nhẹ hoặc có cảm giác tức vừa phải xảy ra khi gắng sức. Do đó, những cơn đau này có thể xảy ra trong hoặc sau khi tập luyện, sang chấn tâm lý mạnh hoặc sau khi ăn một bữa ăn quá no. Nếu bạn bị đau như vậy, hãy nói với bác sỹ của bạn và họ có thể kê cho bạn những loại thuốc giúp phòng hoặc giảm nhẹ cơn đau ngực. Bên cạnh dùng thuốc uống, một cách điều trị rất tốt khác là tập luyện. Sau một thời gian tập luyện, bạn có thể thấy vận động thể lực tốt hơn, dẻo dai hơn. Vì vậy, mức độ hoạt động thể lực trước khi cảm giác đau ngực xuất hiện sẽ được nâng lên đáng kể. Nếu các cơn đau thắt ngực tăng lên, kéo dài hơn hoặc xảy ra chỉ sau một gắng sức nhẹ, hãy đến khám bác sỹ ngay. Tôi có nên ngừng hút thuốc lá ? Phải tuyệt đối bỏ thuốc lá! Hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ đối với mọi người. Thậm chí nó còn là một trong các nguy cơ tim mạch chính đối với người bị bệnh động mạch vành. Thực tế, nếu bạn tiếp tục hút thuốc lá thì nguy cơ bạn bị nhồi máu cơ tim tái phát tăng lên gấp đôi. Nếu bạn đang hút thuốc, hãy tìm cách bỏ ngay và tránh xa tất các loại thuốc lá. Tôi có phải theo dõi cân nặng không? Duy trì cân nặng hợp lý đối với bệnh nhân tim mạch là việc hết sức quan trọng. Ăn một chế độ ăn cân bằng có chứa một lượng lớn protein, vitamin và khoáng chất cũng đóng vai trò quan trọng không kém. Nếu bạn thừa cân, giảm cân nặng có thể giúp bạn giảm lượng choles- terol trong máu, giảm huyết áp và cải thiện tình trạng giảm dung nạp glu- cose. Ngày nay, giảm dung nạp glu- cose được coi là giai đoạn tiền đái tháo đường. Cải thiện tình trạng này có thể giúp ngăn cản hoặc trì hoãn quá trình diễn biến thành đái tháo đường - yếu tố nguy cơ chính của bệnh tim mạch và tai biến mạch não. TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 53 - 2010 93 Thế nào là chế độ ăn ít chất béo và tại sao điều đó tốt cho sức khoẻ? Mục đích của chế độ ăn ít chất béo là giảm lượng cholesterol trong máu. Điều này làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và tai biến mạch não. Chế độ ăn này sẽ giúp bạn giảm tổng lượng calo trong bữa ăn, giảm lượng calo từ chất béo và chất béo bão hoà (thường có ở thịt và các sản phẩm bơ sữa giàu chất béo). Điều này sẽ giúp bạn tránh được tăng cholester- ol máu (tham khảo thêm trong cuốn “Tìm Hiểu Bệnh Tim Mạch” sẽ được Hội Tim mạch học Việt Nam ấn hành trong năm nay. Bác sỹ có thể chỉ định cho bạn thực hiện chế độ thay đổi thói quen ăn uống để làm giảm chất béo bão hoà, cholesterol và muối. Đồng thời trong đơn thuốc của bạn cũng có thuốc làm giảm cholesterol máu (nhóm statin). Tôi có thể tiếp tục uống rượu không? Nếu bạn không uống rượu trước khi bị nhồi máu cơ tim thì đừng nên uống. Uống quá nhiều rượu có thể dẫn đến tai biến mạch não, làm tăng huyết áp lên, góp phần đưa đến béo phì, tăng triglycerid máu và gây ra suy tim. Nếu vẫn muốn uống, tốt nhất là mỗi ngày không uống quá 30 ml rượu nguyên chất tương đương 720 ml bia, 300 ml rượu vang, 60 ml rượu mạnh ở nam giới; nữ giới chỉ nên uống bằng một nửa lượng trên. Nếu bạn đang cố gắng giảm cân, hãy nhớ rằng rượu là đồ uống giàu calo. Kiểm soát huyết áp như thế nào? Tăng huyết áp là nguy cơ chính gây ra nhồi máu cơ tim và tai biến mạch não. Vì vậy, bác sỹ muốn bạn kiểm tra huyết áp thường xuyên. Nếu huyết áp của bạn cao, bác sỹ sẽ cho bạn dùng thuốc để từng bước hạ huyết áp. Một sự kết hợp giữa chế độ ăn, kiểm soát cân nặng, chế độ tập luyện và dùng thuốc đều đặn sẽ mang lại sự kiểm soát huyết áp tốt. Nếu bạn bị thừa cân, hãy giảm cân và duy trì trọng lượng thích hợp. ăn giảm muối cũng làm cho huyết áp của bạn được kiểm soát tốt hơn. Tập luyện thể dục thường xuyên giúp bạn duy trì cân nặng và giảm huyết áp. Mục tiêu của bạn là tập ít nhất 30 phút mỗi ngày hoặc ít nhất 4 ngày mỗi tuần. Tuy vậy, hãy hỏi ý kiến bác sỹ bạn khi bạn bắt đầu chương trình tập luyện. Đối với một số người giảm cân, giảm muối và thay đổi lối sống không đủ để làm giảm huyết áp. Nếu cần phải dùng thuốc, hãy uống theo đúng chỉ định. Nếu bạn cảm thấy khó chịu hoặc có tác dụng phụ sau khi uống thuốc, bác sỹ có thể đổi sang loại khác cho bạn. Tuyệt đối không được bỏ thuốc. Kiểm soát huyết áp tốt là việc hết sức quan trọng. Vì vậy, hãy theo CHUyÊN đề CHo NgườI bỆNH94 lời khuyên của các bác sỹ. Hãy mua đủ thuốc để bạn không khi nào thiếu thuốc dù là một ngày. Và đừng dừng uống thuốc ngay cả khi các triệu chứng của bạn đã hết và bạn cảm thấy “khoẻ như bình thường”. Tôi có phải uống thuốc nào khác không? Có một số loại thuốc luôn cần phải uống đối với mọi bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim! Aspirin giúp bạn ngăn ngừa nhồi máu cơ tim tái phát. Hãy uống Aspirin đều đặn ở bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim trừ khi có lý do bạn không thể uống được nhưng đó cũng là sau khi đã trao đổi với bác sỹ của bạn để đảm bảo bạn được đổi sang loại thuốc khác có tác dụng bảo vệ tương tự. Trong những trường hợp đã được can thiệp đặt giá đỡ (stent) động mạch vành qua da, bạn sẽ cần phải dùng thêm một loại thuốc để chống tái hẹp hoặc tắc trong stent, đó là Clopidogrel mà biệt dược phổ biến hiện nay là Plavix. Tùy từng trường hợp cụ thể mà bác sỹ của bạn sẽ cho biết bạn cần dùng thuốc này kéo dài trong bao lâu. Hãy luôn nhớ rằng hai loại thuốc trên (Aspirin và Clopidogrel) đều cần uống sau khi ăn no. Thuốc chẹn bêta giao cảm làm giảm mức độ gắng sức cho cơ tim thông qua tác dụng giảm sức co bóp của cơ tim và làm giảm nhịp tim. Các thuốc này đã được chứng minh là có tác dụng trong phòng ngừa nhồi máu tái phát. Tuy nhiên, chúng không được dùng khi bệnh nhân có tiền sử bị hen, bệnh phổi mạn tính do chúng có thể gây co thắt đường thở. Chúng cũng làm xấu đi tình trạng suy tim ở những người suy tim không ổn định. Thuốc ức chế men chuyển Angio- tensin và thuốc chẹn thụ thể Angio- tensin được dùng để làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim tái phát, điều trị tăng huyết áp, cải thiện tình trạng suy tim. Các thuốc giảm Cholesterol máu nhóm statin ngoài tác dụng điều chỉnh lượng cholesterol còn có khả năng ngăn ngừa nhồi máu tái phát. Bác sỹ có thể cho bạn dùng thêm thuốc chống đông, điều này tuỳ thuộc từng tình huống cụ thể. Thuốc chống đông ngăn ngừa hình thành cục máu đông trong các buồng tim hoặc tĩnh mạch ở chân; đặc biệt nếu tim bạn đập loạn nhịp (rung nhĩ) hoặc có bệnh van tim kèm theo. Nếu bạn đang dùng thuốc chống đông, bạn cần kiểm tra máu định kỳ để chắc chắn rằng liều thuốc bạn đang dùng là đạt tác dụng và không làm tăng nguy cơ chảy máu. Bạn cũng nên mang theo trong mình một tấm giấy có ghi tên và liều lượng của thuốc chống đông theo người, để phòng trường hợp rủi ro có tai nạn xảy ra với bạn. TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 53 - 2010 95 Nếu bạn đang uống Warfarin (một loại thuốc chống đông, biệt dược phổ biến hiện nay là Sintrom), hãy tránh các thuốc chống viêm không steroid, ví dụ ibuprofen. Bạn cũng cần hỏi bác sỹ điều trị của bạn để biết các dấu hiệu cần theo dõi để tránh tác dụng phụ của thuốc các chống đông (nôn ra máu, đi ngoài phân đen, nước tiểu đỏ, xuất hiện các vết bầm tím trên thân mình, sưng đau các khớp hoặc trong cơ,...). Khả năng nhồi máu cơ tim tái phát với tôi có cao không? Không ai có thể trả lời chắc chắn cho bạn về điều này. Tuy nhiên nếu bạn tuân thủ tốt các chỉ định điều trị của bác sỹ về dùng thuốc, kiểm soát cân nặng, chế độ ăn, tập thể dục, làm việc và nghỉ ngơi, bạn sẽ có nhiều cơ hội để hưởng thụ cuộc sống thoải mái hơn và tránh xa hơn nguy cơ nhồi máu tái phát trong tương lai. Nghiên cứu về bệnh lý động mạch vành đang mở ra những hướng mới. Viễn cảnh của bệnh nhân nhồi máu cơ tim ngày nay đã tốt hơn trước đây rất nhiều. Bạn đang có rất nhiều hy vọng vào tương lai.