Phương hướng và giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu cà phê Việt Nam giai đoạn 2002 - 2010

Öt Nam giai ®o¹n 2002-2010 I-/ C¨n cø x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng ngµnh cµ phª ViÖt Nam. XuÊt khÈu cµ phª lµ mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn trong giai ®o¹n ®Çu c«ng cuéc CNH-H§H ®Êt n­íc. §Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª lµ môc tiªu c¶ nÒn kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, t×nh h×nh xuÊt khÈu cµ phª cña n­íc ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, ®ßi hái ngµnh cµ phª ViÖt Nam ph¶i cã ph­íng h­íng vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÝch hîp nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao trong kinh doanh xuÊt khÈu cµ phª vµ thu ®­îc nhiÒu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. §Ó ®Þnh ra ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª chóng ta ph¶i c¨n cø vµo triÓn väng vÒ cung - cÇu cµ phª thÕ giíi ®ång thêi ®Ó ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa chóng ta ph¶i c¨n cø vµo ®­êng lèi chñ tr­¬ng cña §¶ng. 1-/ C¨n cø vµo xu thÕ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng thÕ giíi. 1.1. TriÓn väng vÒ cung cÇu. 1.1.1 TriÓn väng vÒ cung: Theo ICO vµ World bank th× s¶n l­îng cµ phª thÕ giíi n¨m 2002/2003 ®¹t 110,5 triÖu bao (1bao = 60kg). C¸c n­íc s¶n xuÊt chÝnh cµ phª cña thÕ giíi lµ Brazil vµ Colombia,... ®Òu ®¹t s¶n l­îng t¨ng. Còng theo ICO giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010 s¶n l­îng cµ phª thÕ giíi sÏ t¨ng trung b×nh kho¶ng 1,3%/n¨m. Tuy vËy, nhÞp ®é ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt dù ®Þnh sÏ biÕn ®éng rÊt lín gi÷a c¸c n­íc n«ng nghiÖp kh¸c nhau v× nhÞp ®é nµy sÏ phô thuéc vµo sù kh¸c biÖt vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong s¶n xuÊt cµ phª, phÇn lín lµ do c¸c yÕu tè tù nhiªn nh­: ®Êt ®ai, khÝ hËu,... thÝch hîp ®Ó trång cµ phª vµ c¸c yÕu tè chñ quan nh­ c«ng t¸c khuyÕn n«ng, hiÖu qu¶ cña viÖc nghiªn cøu khoa häc, më réng dÞch vô, c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cña cµ phª vµ ngµnh cµ phª. B¶ng 14: B¶ng dù b¸o s¶n l­îng cµ phª thÕ giíi §¬n vÞ: 1.000 tÊn Khu vùc HiÖn tr¹ng 2001 Dù b¸o 2002 Dù b¸o 2007 NhÞp ®é t¨ng (%) Toµn thÕ giíi 6.048 6.630 6.900 1,58 A. C¸c n­íc c«ng nghiÖp 12 12 12 0 B. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn 6.036 6.518 6.888 1,58 - Ch©u ¸ 1.420 1.260 1.430 2,63 - Ch©u Phi 1.141 1.260 1.265 0,73 - Ch©u Mü 3.495 4.008 4.058 1,6 - Ch©u §¹i D­¬ng 80 90 95 1,88 Nguån: World bank 1.1.2. TriÓn väng vÒ cÇu. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y l­îng cµ phª tiªu thô trªn thÕ giíi t¨ng b×nh qu©n 1%/mçi n¨m. Møc tiªu thô cµ phª trªn thÕ giíi kh«ng ngõng t¨ng lªn, c¶ ë nh÷ng n­íc tr­íc ®©y cã tËp qu¸n uèng trµ, th× nay viÖc uèng cµ phª ®· trë lªn phæ biÕn nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc,... Do ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng cµ phª lµ tÝnh æn ®Þnh t­¬ng ®èi vµ Ýt co gi·n vÒ cung cÇu nªn sù t¨ng tr­ëng tiªu thô cµ phª trong nh÷ng n¨m tíi lµ kh¸ æn ®Þnh. Nh­ng cã mét xu thÕ mµ cÇn ph¶i chó ý ®ã lµ viÖc c¸c n­íc c«ng nghiÖp tiªu thô cµ phª Robusta sang cµ phª Arabica, xu thÕ nµy rÊt râ ë Anh vµ T©y Ban Nha, mÆc dï møc tiªu thô b×nh qu©n ë Mü gi¶m xuèng 2%/n¨m, nh­ng lo¹i cµ phª Arabica vÉn ngµy cµng ®­îc ­a chuéng. B¶ng 15: B¶n dù b¸o tiªu thô cµ phª thÕ giíi Khu vùc HiÖn tr¹ng 2001 Dù b¸o 2002 Dù b¸o 2007 NhÞp ®é t¨ng (%) Toµn thÕ giíi 6.400 6.441 6.092 1 1. C¸c n­íc c«ng nghiÖp 3.927 3.917 4.142 0,78 - Mü 1.065 1.056 979 -0,01 - EU 2.052 1.910 2.046 1,18 - Ch©u ¸ 450 474 552 3,25 2. §«ng ¢u vµ Liªn X« cò 400 408 462 2,39 3. C¸c n­íc ph¸t triÓn kh¸c 2.073 2.116 2.298 1,49 - Brazil 630 657 702 1,3 - Nam ¢u 119 120 125 0,7 Nguån: World bank 1.2. Xu h­íng biÕn ®éng cña gi¸ c¶. Gi¸ c¶ cµ phª phô thuéc rÊt lín vµ c©n b»ng cung - cÇu. CÇu vÒ cµ phª th× t­¬ng ®èi æn ®Þnh, cung cµ phª th× phô thuéc lín vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. Thêi tiÕt th× thay ®æi thÊt th­êng do ®ã gi¸ c¶ cµ phª biÕn ®éng rÊt phøc t¹p. HiÖn nay, gi¸ cµ phª xuÊt khÈu ®ang gi¶m mét c¸ch kû lôc trong vßng 7 n¨m trë l¹i ®©y, ®Æc biÖt lµ gi¸ cµ phª Robusta xuèng cßn 730 USD/tÊn t¹i thÞ tr­êng Lu©n §«n gi¶m 40% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. Tæ chøc c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª thÕ giíi (ACPC) ®· cã nhiÒu nç lùc nh»m n©ng gi¸ cµ phª lªn nh­ c¾t gi¶m 420 ngh×n tÊn cµ phª xuÊt khÈu nh­ng gi¸ cµ phª xuÊt khÈu vÉn ch­a cã xu h­íng håi phôc. Nguyªn nh©n cña viÖc gi¶m gi¸ nµy lµ do cung ®· v­ît qu¸ cÇu mét l­îng rÊt lín vµ vai trß cña c¸c ChÝnh phñ trong viÖc kiÓm so¸t s¶n l­îng xuÊt khÈu lµ rÊt h¹n chÕ. Dù b¸o trong ng¾n h¹n th× gi¸ cµ phª cã thÓ dÇn håi phôc vµ æn ®Þnh nÕu c¸c ChÝnh phñ ph¸t huy ®­îc vai trß cña m×nh trong viÖc kiÓm so¸t gi¸ c¶. NhËn biÕt ®­îc xu h­íng biÕn ®éng cña gi¸ c¶, chóng ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p chñ ®éng ®èi phã h¹n chÕ nh÷ng thiÖt h¹i co nã g©y ra nh­ cã mét hÖ thèng kho dù tr÷, l­îng vèn lín,... 1.3. ¶nh h­ëng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi ®Õn ViÖt Nam. ViÖt Nam trång cµ phª chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu (trªn 90%) do ®ã nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ngµnh cµ phª ViÖt Nam. Cµ phª ViÖt Nam s¶n xuÊt ra phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nhu cÇu tiªu thô trªn thÕ giíi, chóng ta ch­a t¹o lËp ®­îc c¸c thÞ tr­êng tiªu thô æn ®Þnh nªn trong thêi gian tíi ngµnh cµ phª ViÖt Nam cßn chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín bëi cung - cÇu cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §iÒu nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i nç lùc ph¸t huy ¶nh h­ëng cña cµ phª ViÖt Nam ®Õn thÞ tr­êng thÕ giíi, t¹o lËp ®­îc c¸i thÞ tr­êng truyÒn thèng, æn ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã chóng ta cßn ph¶i chó ý tíi c¬ cÊu tiªu dïng cµ phª trªn thÕ giíi ngµy cµng chuyÓn sang cµ phª chÌ vµ cµ phª hoµ tan ®Ó cã h­íng ®Çu t­ s¶n xuÊt thÝch hîp trong thêi gian tíi. 2-/ C¨n cø vµo chñ tr­¬ng ®­êng lèi cña §¶ng. Ngµnh cµ phª n­íc ta ®· trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ - kü thuËt cã ®ãng gãp quan träng vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. Song còng nh­ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c ngµnh cµ phª ph¶i chÞu sù l·nh ®¹o vÒ ®­êng lèi, chñ tr­¬ng cña §¶ng th«ng qua c¸c v¨n kiÖn chÝnh s¸ch cña §¶ng. C¸c v¨n kiÖn cña §¶ng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh. Tuy nã th­êng kh«ng ®Ò ra c¸c môc tiªu vµ gi¶i ph¸p cô thÓ cho tõng ngµnh kinh tÕ nh­ ngµnh cµ phª nh­ng c¸c chñ tr­¬ng, nguyªn t¾c cña nã l¹i lµ mét c¨n cø lý luËn vµ ®Þnh h­íng trung h¹n vµ dµi h¹n cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh. Do vËy ®Ó ph¸t triÓn cµ phª mét c¸ch ®óng ®¾n, chóng ta nhÊt thiÕt ph¶i nhËn thøc ®­îc c¸c chñ tr­¬ng, ®­êng lèi cña §¶ng. §¹i héi VIII cña §¶ng, n¨m 1996 lµ mét mèc rÊt quan träng ®¸nh dÊu 10 n¨m cña chÆng ®­êng ®æi míi. §¹i héi VIII cña §¶ng ®· nªu: “Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i. §Èy m¹nh xuÊt khÈu, coi xuÊt khÈu lµ h­íng ­u tiªn vµ lµ träng ®iÓm cña kinh tÕ ®èi ngo¹i. T¹o thªm c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. N©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng,...” Dù th¶o v¨n kiÖn §¹i héi VIII viÕt “Cho d©n vay vèn ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn m¹nh cµ phª, më réng c«ng suÊt d©y chuyÒn cµ phª hoµ tan tõ 100 tÊn/n¨m hiÖn nay lªn 1.000 tÊn/n¨m”. §¹i héi VIII kh«ng ®Ò ra nh÷ng chñ tr­¬ng vµ gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn c©y cµ phª, song qua chñ tr­¬ng vµ nguyªn t¾c chung cho c¸c ch­¬ng tr×nh nµy, chóng ta thÊy râ vai trß kinh tÕ cña cµ phª lµ rÊt quan träng. Ch¼ng h¹n, khi ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo kh¼ng ®Þnh “Tõ n¨m 1996 sÏ lång ghÐp c¸c ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo vµo c¸c ch­¬ng tr×nh kh¸c, trong ®ã lÊy 2 ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ nßng cèt” th× chóng ta nghÜ ngay ®Õn lîi Ých nhiÒu mÆt cña c©y cµ phª. T¹i b¶n th«ng b¸o cña V¨n phßng ChÝnh phñ vÒ ý kiÕn cña Thñ t­íng ChÝnh phñ còng nªu: “N­íc ta cã rÊt nhiÒu vïng sinh th¸i rÊt thÝch hîp cho sù ph¸t triÓn cµ phª bao gåm c¸c tØnh T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé, c¸c tØnh miÒn Trung vµ miÒn nói phÝa B¾c. Quü ®Êt quy ho¹ch cho ph¸t triÓn c©y cµ phª cßn lín vµ kh«ng bÞ tranh chÊp bëi c©y trång kh¸c. §Êt trång cµ phª chñ yÕu ë vïng miÒn nói, d©n téc Ýt ng­êi, nÕu ®­îc quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn tèt sÏ thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn xo¸ bá dÇn t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi cña ®ång bµo d©n téc,... VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu cµ phª, chóng ta ph¶i nghiªn cøu kü ®Ó thiÕt lËp c¸c thÞ tr­êng v÷ng ch¾c vµ æn ®Þnh, n©ng cao vÞ thÕ cña cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Th­êng xuyªn nghiªn cøu dù ®o¸n thÞ tr­êng, gi¸ c¶, thÞ hiÕu chÊt l­îng vµ tÝnh ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm,...” Qua sù ph©n tÝch c¸c quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cã liªn quan tíi viÖc trång, s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ kinh doanh xuÊt khÈu cµ phª cña n­íc ta, ta cã thÓ rót ra nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: Mét lµ, ngµnh cµ phª ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta x¸c ®Þnh lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän cã vÞ trÝ chiÕn l­îc l©u dµi. Ph¸t triÓn ngµnh cµ phª gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp vµ t¹o nguån tÝch luü néi bé th«ng qua xuÊt khÈu ®Ó CNH-H§H ®Êt n­íc. Hai lµ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª, tr­íc hÕt vµ quan träng nhÊt lµ viÖc trång vµ ch¨m bãn c©y cµ phª, ph¶i ®¶m b¶o “t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh, hiÖu qu¶ cao vµ bÒn v÷ng”. Nguyªn t¾c ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong s¶n xuÊt cµ phª cã nghÜa lµ kh«ng v× sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ cµ phª mµ më réng vµ thu hÑp diÖn tÝch cµ phª mét c¸ch tuú ý, kh«ng v× lîi Ých tr­íc m¾t mµ ph¸ rõng, lµm c¹n kiÖt nguån n­íc,... vµ g©y nh÷ng tæn h¹i nghiªm träng cho m«i tr­êng sinh th¸i. Ba lµ, v× s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho nªn ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh cµ phª ph¶i lµ ®èi t­îng cña nhiÒu ch­¬ng tr×nh kinh tÕ - x· héi cña quèc gia. C¸c chÝnh s¸ch vÒ cµ phª cÇn cã sù kÕt hîp gi÷a hiÖu qu¶ kinh tÕ víi hiÖu qu¶ x· héi, nhiÖm vô kinh tÕ víi nhiÖm vô b¶o vÖ an ninh quèc phßng. Nguån vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ cµ phª cÇn huy ®éng tõ nhiÒu ch­¬ng tr×nh quèc gia kh¸c nhau. Nh÷ng kÕt luËn ®­îc rót ra tõ c¸c quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trªn ®©y lµ c¬ së quan träng trong viÖc ®Ò ra c¸c ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p còng nh­ c¸ch tæ chøc thùc hiÖn nh»m ph¸t triÓn ngµnh cµ phª ë n­íc ta. II-/ Ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh cµ phª cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2002-2010. 1./ Ph­¬ng h­íng Ngµnh cµ phª ViÖt Nam thêi gian qua ®· cã thµnh c«ng ®¸ng kÓ, gi¸ trÞ cµ phª xuÊt khÈu ®· v­ît qua 500 triÖu USD. C¨n cø vµo quan ®iÓm ph¸t triÓn cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ xu thÕ biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi trong thêi gian tíi ®Ó n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ xuÊt khÈu, ngµnh cµ phª cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c ph­¬ng h­íng sau: Mét lµ, viÖc ph¸t triÓn c©y cµ phª ph¶i ®­îc tiÕn hµnh theo quy ho¹ch chÆt chÏ ®¶m b¶o c©n ®èi n­íc-v­ên vµ c©n ®èi gi÷a 2 chñng lo¹i Robusta vµ Arabica. VÊn ®Ò nµy ®· ®­îc ®Ò cËp trong ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn cµ phª ViÖt Nam do Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n phèi hîp víi HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam so¹n th¶o. VÒ cµ phª chÌ Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· cã QuyÕt ®Þnh sè 172/Q§-TTg ngµy 24/03/1997 cho phÐp ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®­îc vay quü ph¸t triÓn Ph¸p (CFD) 42 triÖu ®Ó cã thªm 40.000ha trong thêi kú 1999-2003. C«ng t¸c thuû lîi còng ®· ®­îc ®Ò cËp chi tiÕt trong ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn khu vùc T©y Nguyªn ®Õn n¨m 2010 cña ChÝnh phñ. Tuy nhiªn do c¸c khã kh¨n vÒ vèn, kÓ c¶ vèn ®èi øng, nªn viÖc triÓn khai cßn chËm. Trong thêi gian tíi chóng ta kh«ng t¨ng thªm diÖn tÝch Robusta t¹i T©y Nguyªn ®Ó kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn c©n b»ng sinh th¸i cña vïng nµy. Ngoµi ra viÖc ph¸t triÓn diÖn tÝch Arabica t¹i Trung Bé vµ cïng cao B¾c Bé còng cÇn ®­îc tiÕn hµnh theo quy ho¹ch chÆt chÏ, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thæ nh­ìng vµ khÝ hËu, tr¸nh t×nh tr¹ng phong trµo, tØnh nµo còng trång, huyÖn nµo còng trång, ®Õn khi c©y cµ phª cho n¨ng suÊt thÊp th× l¹i yªu cÇu trî gi¸, kh«ng ®­îc trî gi¸ th× chÆt bá g©y l·ng phÝ lín. Chñ tr­¬ng n©ng diÖn tÝch v­ên c©y lªn 500.000ha cÇn ®­îc ®i kÌm víi nh÷ng biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ h¹ gi¸. ThÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi hiÖn ®ang biÕn ®éng m¹nh, gi¸ cµ phª ®· gi¶m xuèng mét c¸ch kû lôc trong vßng 7 n¨m qua, ®Æc biÖt lµ cµ phª Robusta gi¶m xuèng cßn 730 USD/tÊn, nguyªn nh©n cña hiÖn t­îng nµy lµ do cung lín h¬n cÇu. V× vËy trong thêi gian tíi vÊn ®Ò ®Æt ra lµ chóng ta vÉn ph¸t triÓn diÖn tÝch c©y cµ phª, nh­ng chØ trång míi trªn nh÷ng kho¶ng ®Êt trèng ®åi träc, tr¸nh ph¸ rõng, g©y « nhiÔm m«i tr­êng vµ kh«ng hiÖu qu¶. Hai lµ, ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Ó n©ng cao tû träng cµ phª cÊp ®é cao vµ tû träng cµ phª chÕ biÕn s©u. HiÖn nay cµ phª ViÖt Nam ®ang ®­îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu chuÈn ngo¹i quan nh­ ®é Èm, t¹p chÊt, h¹t ®en vì vµ kÝch th­íc h¹t. Lo¹i tèt nhÊt lµ R, sau ®ã lµ R2A vµ R2B. Tõ n¨m 1995 trë vÒ tr­íc, toµn bé cµ phª xuÊt khÈu lµ lo¹i R2B. N¨m 1996 b¾t ®Çu xuÊt khÈu R2A. Sang n¨m 1997 tû träng R2A ®· ®¹t 45% tæng l­îng xuÊt khÈu. R còng b¾t ®Çu xuÊt hiÖn. Tíi vô mïa 1999-2000 khi b·i bá chÕ ®é ®Çu mèi tuyÖt ®¹i ®a sè cµ phª xuÊt khÈu ®· lµ R1 vµ R2A, chñng lo¹i R2B cßn l¹i rÊt Ýt. Lîi Ých kinh tÕ cña viÖc n©ng cÊp ®é lµ rÊt lín bëi mçi tÊn R2A ®­îc b¸n víi gi¸ cao h¬n R2B tõ 25 ®Õn 30 USD, R1 cao h¬n R2B tèi thiÓu lµ 100 USD. Ba lµ, ®æi míi tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý kiÓm tra chÊt l­îng ®Ó võa n©ng cao uy tÝn cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, võa gãp phÇn t¨ng thªm kim ng¹ch xuÊt khÈu. C«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng xuÊt khÈu ®· ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m qua. ThÞ tr­êng Mü, n¬i cã hÖ thèng kiÓm tra chÊt l­îng chÆt chÏ nhÊt thÕ giíi, còng ®· thõa nhËn nh÷ng b­íc tiÕn vÒ chÊt l­îng cña cµ phª ViÖt Nam (tû lÖ h¹t lçi ®· gi¶m, h¹t cµ s¸ng vµ ®Ñp h¬n, t×nh tr¹ng Èm mèc gi¶m nhiÒu,...). tuy nhiªn nh÷ng chuyÓn biÕn nµy míi chØ lµ b­íc ®Çu. VÒ ngo¹i quan, cµ phª ViÖt Nam vÉn thua kÐm cµ phª Th¸i Lan vµ Indonexia nªn dï h¬n h¼n vÒ h­¬ng vÞ, vÉn ph¶i b¸n víi gi¸ thÊp h¬n Th¸i Lan vµ Indonexia tõ 10 ®Õn 30 USD/tÊn. §Ó n©ng cao gi¸ trÞ cµ phª xuÊt khÈu, ngoµi c¸c biÖn ph¸p n©ng cao cÊp ®é nh­ ®· tr×nh bµy, cÇn cã biÖn ph¸p qu¶n lý chÊt l­îng cµ phª tõ kh©u trång ®Õn kh©u chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n. ViÖc nµy tõ tr­íc ®Õn nay vÉn lµm nh­ng chØ tËp trung vµo c¸c n«ng tr­êng lín, ch­a thùc hiÖn trong khu vùc hé gia ®×nh. Trong thêi gian tíi chóng ta ph¶i lµm nh÷ng viÖc sau: - §Çu t­ thªm cho viÖc nghiªn cøu cµ phª ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ ®­a ra c¸c lo¹i gièng thÝch hîp, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thæ nh­ìng vµ khÝ hËu cña ViÖt Nam, cã kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng cao víi s©u bÖnh. ViÖn nµy còng cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi HiÖp héi nghiªn cøu chÕ ®é bãn ph©n, quy tr×nh thu ho¹ch vµ quy tr×nh s¬ chÕ hîp lý ®Ó phæ biÕn s©u réng ®Õn toµn d©n trång cµ phª. - Bé N«ng nghiÖp vµ Bé Khoa häc c«ng nghÖ m«i tr­êng nhanh chãng thùc hiÖn nhiÖm vô cña ChÝnh phñ giao, ban hµnh tiªu chuÈn chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam. Tiªu chuÈn ViÖt Nam cho cµ phª xuÊt khÈu ®­îc ¸p dông vµo n¨m 1986, tíi nay ®· béc lé khiÕm khuyÕt cho cµ phª xuÊt khÈu ®­îc ¸p dông vµo n¨m 1986, tíi nay ®· béc lé khiÕm khuyÕt bëi kh«ng cã quy ®Þnh vÒ h¹t xanh non, h¹t lªn men vµ h¹t bÞ s©u. Ngoµi ra chóng ta cÇn ®Çu t­ “thö nÕm” vµo TCVN ®Ó ®¸p øng yªu cÇu chÊt l­îng cña kh¸ch hµng th«ng qua thö nÕm. Thùc tÕ cho thÊy tiªu chuÈn ngo¹i quan míi lµ thø yÕu. NhiÒu l« hµng cã ngo¹i h×nh rÊt ®Ñp nh­ng do thu ho¹ch chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n kh«ng ®óng c¸ch nªn khi thö nÕm kh«ng ®­îc kh¸ch hµng chÊp nhËn (thÝ dô nh­ cµ bÞ oi mïi khãi do khi sÊy kh«ng l­u ý, nhÊt lµ c¸c lß sÊy sö dông dÇu). NÕu cã tiªu chuÈn thö nÕm, kÕt hîp víi tiªu chuÈn ngo¹i quan, cµ phª cña ta ch¾c ch¾n sÏ cã gi¸ b¸n v­ît cµ phª cña Th¸i Lan vµ Indonexia. Mçi tÊn cµ phª xuÊt khÈu sÏ thu ®­îc thªm Ýt nhÊt lµ 30-40 USD, mçi vô sÏ thu ®­îc thªm tõ 12-15 triÖu USD. Bèn lµ, n©ng cao vai trß cña HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam. HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam, ngoµi chøc n¨ng tËp hîp c¸c nhµ s¶n xuÊt, kinh doanh vµ cung øng dÞch vô kü thuËt trong ngµnh cµ phª ®Ó phèi hîp hµnh ®éng vµ n©ng cao søc c¹nh tranh, cÇn nhiÒu chøng n¨ng quan träng kh¸c nh­ phèi hîp x©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh, phæ biÕn kü thuËt canh t¸c - thu ho¹ch - chÕ biÕn, b¶o qu¶n ®Õn ng­êi trång cµ phª, träng tµi xö lý m©u thuÉn ph¸t sinh trong néi bé thµnh viªn vµ hîp t¸c quèc tÕ. Thêi gian võa qua do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan (thiÕu nguån tµi chÝnh, thiÕu ng­êi, thiÕu c¬ së vËt chÊt, thiÕu sù trî gióp cña Nhµ n­íc th«ng qua chuyÓn giao quyÒn h¹n,...) nªn dï rÊt cè g¾ng nh­ng HiÖp héi vÉn ch­a thÓ hiÖn ®­îc trän vÑn c¶ chøc n¨ng cña m×nh. TÝnh hÊp dÉn cña HiÖp héi v× vËy cßn kh¸ thÊp. Trong thêi gian tíi ®Ó n©ng cao vai trß cña HiÖp héi ta cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng viÖc sau. - Ban hµnh quy ®Þnh doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ph¶i lµ thµnh viªn cña HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam. - Cho phÐp HiÖp héi ®­îc thu phÝ trªn ®Çu tÊn ®Ó cã kinh phÝ thuª trô së, thuª tæng th­ ký vµ bé m¸y ®iÒu hµnh, nhÊt lµ nh©n sù cho c¸c ban quan träng nh­ ban kü thuËt vµ ban hîp t¸c quèc tÕ. - ChuyÓn giao mét sè quyÒn h¹n kh«ng h¼n lµ quyÒn qu¶n lý nhµ n­íc cho HiÖp héi, thÝ dô nh­ quyÒn ®iÒu hµnh quü ph¸t triÓn ngµnh, quyÒn thèng nhÊt gi¸ tèi thiÓu,... Trong thêi gian tíi chóng ta nªn thµnh lËp Héi ®ång cµ phª quèc gia cã ®ñ m¹nh ®Ó ®iÒu tiÕt qu¶n lý xuÊt khÈu cµ phª. Theo kinh nghiÖm cña nh÷ng n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín, c«ng t¸c xuÊt khÈu cµ phª sÏ ®­îc thùc hiÖn víi hiÖu qu¶ cao khi cã mét Héi ®ång Semi-govermental (kh«ng h¼n lµ qu¶n lý Nhµ n­íc nh­ng còng kh«ng h¼n lµ phi ChÝnh phñ). N¨m lµ, cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc chÕ biÕn cµ phª. Chóng ta ph¶i tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ trong viÖc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ n­íc ngoµi trong ngµnh cµ phª. ChØ nªn cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c lÜnh vùc mµ ta cßn yÕu nh­ kh©u rang xay vµ chÕ biÕn cµ phª hoµ tan. S¸u lµ, nghiªn cøu tæ chøc thÞ tr­êng cµ phª kú h¹n t¹i ViÖt Nam ®Ó ng­êi trång cµ phª cã thÓ tù bï ®¾p rñi ro, kh«ng cÇn ®Õn quü b¶o hiÓm cña Nhµ n­íc. Giao dÞch kú h¹n lµ h×nh thøc tèt nhÊt ®Ó bï ®¾p rñi ro vÒ gi¸ víi s¶n l­îng trªn 500.000tÊn/n¨m vµ sù cã mÆt ®Çy ®ñ cña c¸c nhµ bu«n c¸c nhµ rang xay lín, ViÖt Nam hoµn toµn cã kh¶ n¨ng thµnh lËp vµ vËn hµnh thµnh c«ng mét thÞ tr­êng cµ phª kú h¹n. C«ng t¸c nghiªn cøu thu thËp th«ng tin cÇn ®­îc tiÕn hµnh ngay tõ b©y giê ®Ó chuÈn bÞ thiÕt lËp së giao dÞch cµ phª kú h¹n t¹i ViÖt Nam. B¶y lµ, cñng cè tæ chøc, cæ phÇn ho¸ c¸c c«ng ty s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cña Tæng c«ng ty cµ phª ViÖt Nam. §©y lµ ph­¬ng ph¸p cÊp b¸ch, xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ®æi míi cña ngµnh cµ phª, tõ nh÷ng thµnh tùu còng nh­ nh÷ng tån t¹i cña ngµnh. Nã nh»m xo¸ bá t×nh tr¹ng ph©n t¸n, thiÕu liªn kÕt trong s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh cµ phª, mµ ®øng ®Çu lµ Tæng c«ng ty cµ phª ViÖt Nam ®­a ngµnh cµ phª ViÖt Nam trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ v÷ng ch¾c, ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Cæ phÇn ho¸ c¸c xÝ nghiÖp cña Tæng c«ng ty cµ phª võa lµ thùc hiÖn chñ tr­¬ng cµ phª ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, võa lµ biÖn ph¸p n©ng cao n¨ng lùc hiÖu qu¶ cña ngµnh s¶n xuÊt cµ phª. 2-/ Môc tiªu: MÆc dï cã nhiÒu khã kh¨n ®ang ®Æt ra víi ngµnh nh­ng ngµnh cµ phª vÉn lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu quan träng. Ngµnh cµ phª ®· v­ît xa môc tiªu ®Õn n¨m 2002 do ViÖn quy ho¹ch vµ thiÕt kª n«ng th«n, Bé N«ng nghiÖp c«ng nghiÖp thùc phÈm (cò), ®Ò ra n¨m 1997, cô thÓ: Môc tiªu ®Õn n¨m 2010 diÖn tÝch trång cµ phª ®¹t 250.000ha víi s¶n l­îng 350.000ha cµ phª nh©n vµ xuÊt khÈu 300.000 tÊn. Nh­ng ®Çu n¨m 2000 chóng ta ®· cã 362.200ha diÖn tÝch c©y cµ phª víi s¶n l­îng 409.000tÊn vµ xuÊt khÈu 390.500 tÊn. C¨n cø vµo xu thÕ biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi th× môc tiªu bao trïm cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam tõ nay ®Õn 2010 lµ th©m canh t¨ng n¨ng suÊt, ®Çu t­ vµo kh©u chÕ biÕn n©ng cao chÊt l­îng vµ uy tÝn cña cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu nh»m thu ®­îc nhiÒu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. * Môc tiªu ®Þnh tÝnh: - TiÕp tôc th©m canh diÖn tÝch cµ phª hiÖn cã nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª. Bªn c¹nh ®ã vÉn tiÕp tôc më réng diÖn tÝch trång cµ phª trªn nh÷ng kho¶ng ®Êt trèng ®åi träc, ph¸t triÓn cµ phª chÌ ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh vµ thu nhËp cña chóng ta trªn thÞ tr­êng. - §Çu t­ thªm c¸c c¬ së chÕ biÕn víi c«ng nghÖ míi ®¶m b¶o c«ng suÊt chÕ biÕn s¶n l­îng cµ phª xuÊt khÈu cao. Thu hót c¸c nguån vèn ®Ó x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng vÒ ®­êng x¸, thuû lîi, ®iÖn,... t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô hç trî s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª. - T¹o thªm viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi s¶n xuÊt cµ phª. - Më réng thÞ tr­êng ra c¸c n­íc theo quan ®iÓm gi¶m bít c¸c thÞ tr­êng trung gian, t¨ng tû träng c¸c thÞ tr­êng tiªu thô trùc tiÕp. Chó ý khai th¸c l¹i c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng cò tr­íc ®©y nh­ c¸c n­íc §«ng ¢u. * Môc tiªu ®Þnh l­îng: C¨n cø vµo sù ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª trong thêi gian qua, chóng ta x¸c ®Þnh ®­îng c¸c chØ sè sau: + VÒ s¶n xuÊt: tõ n¨m 2002 ®Õn 2010 ®Çu t­ trång míi thªm kho¶ng 150 ngh×n ha cµ phª ®Ó ®Õn n¨m 2010 chóng ta cã tæng diÖn tÝch trång cµ phª lµ 500 ngh×n ha, diÖn tÝch thu ho¹ch lµ 430 ngh×n ha (C¸c diÖn tÝch trång míi sau kho¶ng 3-4 n¨m th× b¾t ®Çu thu ho¹ch) víi n¨ng suÊt 17,5t¹/ha, ®¹t s¶n l­îng 760 ngh×n tÊn. Trong ®ã diÖn tÝch cµ phª vèi lµ 375 ngh×n ha (chiÕm 75%) vµ cµ phª chÌ 125 ngh×n ha (25%). + VÒ chÕ biÕn cµ phª: môc tiªu phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 lµ 15% s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam ®­îc tinh chÕ tr­íc khi xuÊt khÈu (hiÖn nay tû lÖ nµy lµ 8%), cµ phª xuÊt khÈu lo¹i tèt, gi¸ cao chiÕm trªn 80%. §Ó thùc hiÖn môc tiªu nµy th× ngµnh cµ phª ®· cã dù ¸n x©y dùng nhµ m¸y chÕ biÕn víi c«ng suÊt 1.000-2.000 tÊn/n¨m ë mçi tØnh cã diÖn tÝch trång cµ phª lín h¬n 50.000ha. B¶ng 16: C¸c nhµ m¸y sÏ ®­îc x©y dùng ë c¸c tØnh TØnh Sè nhµ m¸y TØnh Sè nhµ m¸y S¬n La 2 NghÖ An 1 Lai Ch©u 1 Thõa Thiªn 1 Yªn B¸i 2 §¾c L¾c 3 Phó Thä 1 L©m §ång 2 Tuyªn Quang 2 §ång Nai 3 L¹ng S¬n 1 Hµ Néi 1 Nguån: ViÖn quy ho¹ch thiÕt kÕ - Bé N«ng nghiÖp. Ngoµi ra VINACFE còng cã kÕ ho¹ch n©ng cÊp vµ x©y dùng míi mét sè nhµ m¸y chÕ biÕn cµ phª víi c«ng suÊt 1.000tÊn/n¨m, tæng gi¸ trÞ cña toµn bé dù ¸n nµy lµ 380 tû ®ång. + VÒ xuÊt khÈu: n¨m 2002 phÊn ®Êu xuÊt khÈu 500 ngh×n tÊn ®¹t kim ng¹ch kho¶ng 600 triÖu USD, n¨m 2010 xuÊt khÈu 650 ngh×n tÊn ®¹t kim ng¹ch 1 tû USD (víi gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n tõ 1.500-1.700 USD/tÊn). VÒ c¬ cÊu xuÊt khÈu th× phÊn ®Êu t¨ng tû träng cµ phª chÌ lªn sao cho ®¹t tû lÖ 3 vèi 1 chÌ. Víi môc tiªu trªn th× trong thêi gian tíi tû träng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong c¬ cÊu cµ phª thÕ giíi sÏ ®­îc n©ng lªn. N¨m 2002 lµ 8,0%, 2007 lµ 9,6% vµ 2010 lµ 10%. Nãi chung vÒ c¸c con sè s¶n l­îng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu trong thêi gian tíi kh«ng cã thay ®æi mÊy chóng ta chØ chñ yÕu phÊn ®Êu ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ c¬ cÊu cµ phª xuÊt khÈu, nh»m ®­a gi¸ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam lªn ngang víi gi¸ trªn khu vùc vµ thÕ giíi (HiÖn nay gi¸ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam thÊp h¬n gi¸ cµ phª rao b¸n t¹i thÞ tr­êng Lu©n §«n lµ 150-170 USD/tÊn vµ khu vùc lµ 50-70 USD/tÊn). B¶ng 17: ChØ tiªu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ®Õn n¨m 2010 ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh 2002 2010 1. Tæng diÖn tÝch 1.000ha 400 500 2. DiÖn tÝch thu ho¹ch 1.000ha 320 430 3. S¶n l­îng 1.000ha 550 760 4. XuÊt khÈu 1.000tÊn 500 650 5. N¨ng suÊt t¹/ha 17,0 17,5 6. Kim ng¹ch xuÊt khÈu triÖu USD 600 1.000 7. Tû träng xuÊt khÈu so víi thÕ giíi % 8,0 10 III-/ Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam giai ®o¹n 2002-2010. 1-/ Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª xuÊt khÈu. 1.1. Chän vµ lai t¹o gièng cµ phª chÊt l­îng tèt, n¨ng suÊt cao. Còng nh­ c¸c lo¹i c©y l©u n¨m kh¸c, viÖc chän gièng ®ßi hái mét thêi gian dµi, nhiÒu khi hµng chôc n¨m. NÕu kh«ng cã ph­¬ng h­íng ®óng ®¾n ngay tõ ®Çu sÏ dÉn ®Õn tèn kÐm kh«ng Ýt c«ng søc vµ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª. ViÖc ®Çu t­ vµo chän gièng cµ phª chØ ra mét triÓn väng lín trong viÖc trång cµ phª, n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l­îng cµ phª. Nh÷ng c«ng tr×nh chän vµ lai t¹o gièng míi cña mét sè n­íc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan, t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc ®æi míi trång cµ phª ë mét sè n­íc. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi viÖc hîp t¸c khoa häc kü thuËt víi Cu Ba, chóng ta ®· nhËp néi ®­îc mét sè gièng c©y cµ phª cao s¶n nh­: Banbon, Caturra, Amerello, Catuar rogio,... b­íc ®Çu nh©n gièng mét sè ra ®¹i trµ cã kÕt qu¶. §Æc biÖt lµ gièng cµ phª Caturra cho n¨ng suÊt cao vµ phï hîp víi nhiÒu ®Þa ph­¬ng chÞu rÐt giái, chÞu h¹n giái. Mét tËp ®oµn 29 chñng lo¹i cµ phª kh«ng bÖnh cao còng ®­îc theo dâi ®Ó chän vµ ®­a ra s¶n xuÊt. ViÖc tuyÓn chän vµ lai t¹o gièng kh«ng nh÷ng ®ßi hái gièng míi ph¶i cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm cao mµ cßn ®ßi hái ®Æc tÝnh di truyÒn tèt. Nh­ vËy, chän vµ lai t¹o gièng tèt lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª. Cã thÓ nãi, c«ng viÖc nµy cã vÞ trÝ quan träng ®Çu tiªn cho viÖc n©ng cao s¶n l­îng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª xuÊt khÈu. Do ®ã, cÇn ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ phèi hîp víi viªn EAKMAT, c¸c trung t©m nghiªn cøu cã liªn quan, võa nghiªn cøu tuyÓn chän võa x©y dùng quy tr×nh canh t¸c thÝch hîp cho tõng vïng, mét mÆt s¶n xuÊt vµ cung cÊp gièng tèt vµ dÞch vô kü thuËt cho c¸c ®Þa ph­¬ng trong khu vùc. 1.2. §Èy m¹nh th©m canh diÖn tÝch cµ phª hiÖn cã. Trong nh÷ng n¨m qua diÖn tÝch cµ phª n­íc ta t¨ng mét c¸ch å ¹t, cïng mét lóc chóng ta võa ph¶i më réng diÖn tÝch võa ph¶i lo t¨ng c­êng ®Çu t­ th©m canh trong ®iÒu kiÖn vèn bÞ h¹n hÑp, v× thÕ mµ tr×nh ®é th©m canh cßn thÊp ¶nh h­ëng ®Õn cÊn ®èi n­íc-v­ên vµ c©n ®èi chñng lo¹i Robusta - Arabica. So víi kh¶ n¨ng thùc tÕ th× møc n¨ng suÊt ë n­íc ta ch­a cao vµ cßn kh«ng ®ång ®Òu. H¬n n÷a viÖc më réng diÖn tÝch cµ phª mang tÝnh chÊt phong trµo, tù ph¸t nªn kh«ng Ýt diÖn tÝch cµ phª ®· trång nh­ng kÐm hiÖu qu¶. ChÝnh v× vËy ta ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ l¹i chÊt l­îng v­êng c©y cµ phª, thanh lý nh÷ng diÖn tÝch kÐm hiÖu qu¶, tËp trung ®Çu t­ trªn sè diÖn tÝch cµ phª cã hiÖu qu¶ hiÖn cã ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm. VÒ h­íng ®Çu t­ th©m canh, cÇn tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n nh­ sau: - TËp trung mäi nç lùc vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho th©m canh bëi v× c©y cµ phª kh«ng yªu cÇu chi phÝ hµng n¨m rÊt lín. - TËp trung gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò ®¸p øng nhu cÇu vÒ ph©n bãn cho th©m canh. Theo quy tr×nh kü thuËt trång vµ ch¨m sãc cµ phª trong thêi kú kinh doanh cø hai n¨m ph¶i bãn mét lÇn ph©n h÷u c¬ víi khèi l­îng tõ 12-15tÊn/ha vµ hµng n¨m mçi ha cµ phª cÇn bãn kho¶ng 200kg ®¹m nguyªn chÊt 100kg Kali vµ 200kg l©n. Cung cÊp ph©n bãn yªu cÇu cho th©m canh cµ phª lµ rÊt Ýt, cßn thiÕu nhiÒu. ChÝnh v× vËy ph¶i kÕt hîp víi ch¨n nu«i, t¨ng c­êng s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu ph©n v« c¬, chó ý trång c©y ph©n xanh, më réng hÖ thèng dÞch vô ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu ph©n bãn cho th©m canh c©y cµ phª. - TËp trung gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n­íc t­íi cho cµ phª. T­íi n­íc cho cµ phª lµ vÊn ®Ò khã kh¨n ®èi víi 2 vïng cµ phª lín lµ T©y Nguyªn vµ §«ng Nam Bé. Thùc tiÔn cho thÊy dï ®· ®Çu t­ vµo kh©u nµy rÊt lín song vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu c©y cµ phª. Nguån n­íc m¹nh hiÖn nay ®ang rÊt thiÕu do n¹n ph¸ rõng. Nguån n­íc ngÇm còng c¹n dÇn do qu¸ tr×nh giÕng khoan khai th¸c, n­íc ngÇm rõng bÞ ph¸ nÆng nÒ. MÆt kh¸c thiÕt bÞ m¸y t­íi èng dÉn, nguån n¨ng l­îng cho m¸y t­íi cã nhiÒu khã kh¨n, ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng lín ®Õn n¨ng suÊt cµ phª. Do ®ã cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sau: + Trång rõng lµ biÖn ph¸p quan träng, cã t¸c dông l©u dµi. + X©y dùng hÖ thèng ®iÖn ®Ó tiÕp thu nguån ®iÖn l­íi quèc gia. + Cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ dïng cho viÖc t­íi n­íc. - CÇn chó ý ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu phßng trõ s©u bÖnh cho c©y cµ phª. Thùc tÕ cho thÊy r»ng sù ph¸ ho¹i cña s©u bÖnh ¶nh h­ëng lín ®Õn n¨ng suÊt. Khi quy m« s¶n xuÊt ®­îc më réng th× vÊn ®Ò s©u bÖnh, cá d¹i cµng cÇn ®­îc chó ý. §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa to lín, gãp phÇn vµo t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª. - Hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì, khuyÕn khÝch cµ phª ngoµi quèc doanh ®Èy m¹nh th©m canh s¶n xuÊt, bëi v× hiÖn nay, cµ phª ngoµi quèc doanh ®· chiÕm ngoµi 30% diÖn tÝch cµ phª c¶ n­íc. - Më réng diÖn tÝch c©y cµ phª chÌ gi¶m sù chªnh lÖch vÒ chñng lo¹i cµ phª. S¶n xuÊt cµ phª n­íc ta thêi gian qua chñ yÕu lµ cµ phª vèi chiÕm tû träng kho¶ng 90% vÒ diÖn tÝch cµ phª chÌ chØ 10% diÖn tÝch. §iÒu nµy g©y thiÖt h¹i cho chóng ta v× cµ phª chÌ ®­îc ­a chuéng h¬n vµ gi¸ còng cao h¬n tõ 20-30%, thËm chÝ cã lóc cao h¬n 42,5%. H¬n n÷a, ®Çu t­ vµ x©y dùng c¬ b¶n cho mét ha cµ phª vèi, cµ phª dï cã thêi gian thu håi vèn nhanh h¬n; tû suÊt lîi nhuËn cao thÓ hiÖn ë chç. + Cµ phª chÌ ®­îc trång chñ yÕu ë miÒn nói phÝa B¾c, gi¸ ngµy c«ng lao ®éng thÊp. + Cµ phª trång trong ®iÒu kiÖn kh«ng t­íi n­íc hoÆc t­íi n­íc bæ sung thÊp, ®Çu t­ thuû lîi thÊp. + Cµ phª chÌ cã thêi gian kiÕn thiÕt c¬ b¶n ng¾n. 1.3. C¶i tiÕn c¸c chÝnh s¸ch hç trî s¶n xuÊt. 1.3.1. ChÝnh s¸ch thuÕ n«ng nghiÖp. - Nªn thu thuÕ theo h¹ng ®Êt vµ theo sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng víi môc ®Ých ®iÒu tiÕt ®Ó x©y dùng gi¸ b¶o hiÓm cho s¶n xuÊt khi gi¸ cµ phª thÕ giíi gi¶m xuèng thÊp. Võa qua hµng v¹n ha cµ phª bÞ chÆt, nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ do sù qu¶n lý vÜ m« yÕu kÐm, kh«ng cã hÖ thèng gi¸ b¶o hiÓm (trªn c¬ së nguån lîi cña ngµnh ®Ó æn ®Þnh ngµnh). - §èi víi vïng ®Êt trèng, ®åi träc ®­îc ®­a vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nªn cã thêi gian miÔn gi¶m thuÕ dµi h¬n ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt më réng diÖn tÝch trªn ®Êt nµy, nh»m n©ng cao s¶n l­îng vµ chÊt l­¬ng cµ phª xuÊt khÈu. Cô thÓ lµ: sau 3 n¨m ®Õn 5 n¨m kÓ tõ khi v­ên c©y ®­a vµo khai th¸c th× míi ®­îc thu thuÕ. 1.3.2. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ vèn: * §èi víi c¸c doanh nghiÖp quèc doanh. ChØ thùc hiÖn ®Çu t­ víi c¸c ®¬n vÞ quèc doanh s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. ViÖc ®Çu t­ nµy cÇn h­íng vµo mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: - CÇn ®Çu t­ cho viÖc x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng quan träng, cã t¸c dông lín trªn c¶ vïng s¶n xuÊt cµ phª réng lín nhÊt ®Þnh. Tr­íc hÕt coi träng kh©u ®Çu t­ x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi phôc vô cho viÖc t­íi n­íc, hÖ thèng giao th«ng, c¸c c¬ së chÕ biÕn cã tr×nh ®é kh¸c, hÖ thèng kho tµng b¶o qu¶n s¶n phÈm, c¸c c¬ së dÞch vô söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ, dÞch vô mua b¸n vËt t­ s¶n phÈm. - Khi ®Çu t­ th× mét phÇn vèn ®Çu t­ do ng©n s¸ch cÊp, phÇn kh¸c Nhµ n­íc cho vay hoÆc ph­¬ng thøc Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm ®Ó huy ®éng vèn trong d©n. - Mäi c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n ®· hoµn thµnh ph¶i giao cho c¸c c¬ quan nhÊt ®Þnh qu¶n lý, sö dông. Nh÷ng c¬ quan nµy cã tr¸ch nhiÖm khai th¸c c¸c c«ng tr×nh qua dÞch vô s¶n xuÊt hoÆc thu lÖ phÝ sö dông c«ng tr×nh ®ã ®Ó hoµn vèn n©ng cÊp. * §èi víi t­ nh©n, hé gia ®×nh. Nhµ n­íc cÇn ¸p dông chÝnh s¸ch cho vay dµi h¹n víi viÖc më réng diÖn tÝch cµ phª vµ cho vay ng¾n h¹n ®èi víi cµ phª th©m canh. Nhµ n­íc nªn c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tr¹ng cña thÞ tr­êng cµ phª mµ cã chÝnh s¸ch hç trî n«ng d©n mét c¸ch kÞp thêi vµ hîp lý. 2-/ C¸c gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam. 2.1. Gi¶i ph¸p vÒ Marketing më réng thÞ tr­êng. Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh cµ phª ®· cã sù ph¸t triÓn ®¸ng kÓ vÒ t¨ng diÖn tÝch, n¨ng suÊt, chÊt l­îng, s¶n l­îng vµ s¶n phÈm cµ phª trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ cao. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª trong giai ®o¹n hiÖn nay chÞu t¸c ®éng bëi rÊt nhiÒu yÕu tè, ®Æc biÖt lµ nh©n tè thÞ tr­êng. Nh×n ra thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi, mét ®iÒu kiÖn bÊt lîi víi chóng ta lµ nhu cÇu cña thÞ tr­êng t¨ng kh«ng nhiÒu, trong khi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ph¸t triÓn nhanh, cµ phª ngµy cµng ph¶i c¹nh tranh víi nhiÒu lo¹i ®å uèng kh¸c, h¬n n÷a thÞ tr­êng thÕ giíi lµ vÊn ®Ò míi mÎ, nhiÒu phøc t¹p ®èi víi chóng ta. T¨ng søc c¹nh tranh tõng b­íc më réng thÞ tr­êng tiªu thô cña cµ phª ViÖt Nam ®· trë nªn mét yªu cÇu bøc thiÕt. V× vËy t¨ng c­êng Marketing më réng thÞ tr­êng lµ gi¶i ph¸p hµng ®Çu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª, cÇn tËp trung vµo mét sè néi dung chñ yÕu sau: - Nghiªn cøu vµ dù b¸o thÞ tr­êng: thÞ tr­êng lµ ®èi t­îng ho¹t ®éng thÞ tr­êng s¶n phÈm. N¾m b¾t thÞ tr­êng, nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Çy ®ñ vµ dù b¸o chÝnh x¸c thÞ tr­êng tiªu thô cã ý nghÜa lín trong viÖc x¸c ®Þnh chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. CÇn h×nh thµnh tæ chøc dù b¸o thÞ tr­êng vµ më réng c¸c h×nh thøc th«ng tin kinh tÕ thÝch hîp ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng tiÕp thÞ cña c¸c hé s¶n xuÊt vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ. Tõ ®ã mçi doanh nghiÖp, mçi hé s¶n xuÊt cµ phª t¹i ®iÒu chØnh s¶n xuÊt cho phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng. - Tæ chøc tèt hÖ thèng thu mua tiªu thô s¶n phÈm: n«ng d©n lµ ng­êi trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ b¸n lÎ s¶n phÈm ra thÞ tr­êng. Do ®ã, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu cÇn tæ chøc, cñng cè vµ qu¶n lý tèt h¬n hÖ thèng chi nh¸nh, ®iÓm, ®¹i lý thu mua s¶n phÈm cña m×nh, mua trùc tiÕp s¶n phÈm tõ ng­êi s¶n xuÊt. Thùc tÕ cho thÊy doanh nghiÖp nµo tæ chøc tèt hÖ thèng m¹ng l­íi thu mua th× mua ®­îc khèi l­îng s¶n phÈm lín. §©y lµ ph­¬ng thøc chñ yÕu h¹n chÕ rñi ro, ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ kinh doanh. §ång thêi mua qua c¸c ®¹i lý, c¸c ®iÓm thu mua, c¸c hé kinh doanh, c¸c c«ng ty t­ nh©n lµ nh÷ng ®Çu mèi cã khèi l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ lín h¬n. HÖ thèng thu mua ë ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn lµm tèt h¬n n÷a c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng cña hÖ thèng thu mua cµ phª hiÖn nay, ®¶m b¶o tÝnh hîp lý, thuËn tiÖn, th«ng suèt vµ b×nh ®¼ng. - Tæ chøc tèt c«ng t¸c th«ng tin, giíi thiÖu s¶n phÈm, tiÕp cËn víi thÞ tr­êng s¶n xuÊt cµ phª chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu, do vËy cÇn ph¶i n¾m ch¾c th«ng tin thÞ tr­êng, xö lý th«ng tin tèt vÒ gi¸ c¶ thÞ tr­êng thÕ giíi, tr¸nh t×nh tr¹ng nhiÔu lo¹n thÞ tr­êng, lòng ®o¹n thÞ tr­êng. CÇn ®Çu t­ cho c«ng t¸c nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng. T¨ng c­êng c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ khai th¸c thÞ tr­êng, x©y dùng chiÕn l­îc thÞ tr­êng l©u dµi vµ æn ®Þnh. - Ph¸t huy lîi thÕ ®Ó më réng thÞ tr­êng tiªu thô cµ phª. Th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· trë thµnh xu h­íng tÊt yÕu. Trªn thÕ giíi nhãm c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®ang t×m c¸ch khai th¸c lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, lao ®éng,... ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong khi ®ã c¸c n­íc ph¸t triÓn còng t×m c¸ch xuÊt khÈu c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, còng nh­ t×m kiÕm c¸c m«i tr­êng ®Çu t­ cã lîi nhÊt, sù gÆp gì, t×m ®Õn nhau gi÷a c¸c bªn ®· thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH-H§H theo lîi thÕ vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Trong qu¸ tr×nh më cöa nÒn kinh tÕ chóng ta ®ang ®Èy m¹nh khai th¸c nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp cã lîi thÕ tuyÖt ®èi vÒ nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ cµ phª. Bëi v× ®©y lµ lo¹i s¶n phÈm n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi cã lîi thÕ so víi c¸c n­íc kh¸c. Cµ phª thÕ giíi ®ang lµ mÆt hµng ®­îc ®Çu c¬ m¹nh nhÊt nªn gi¸ c¶ biÕn ®éng rÊt phøc t¹p, víi kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng vµ ViÖt Nam trë thµnh n­íc cung cÊp cµ phª Robusta lín trªn thÕ giíi th× gi¸ cµ phª ViÖt Nam sÏ ®­îc n©ng lªn ngang b»ng víi gi¸ cµ phª cña c¸c n­íc trong khu vùc. C¨n cø vµo c¸n c©n cung cÊp cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, trong thêi gian tíi gi¸ cµ phª sÏ dÇn ®i vµo æn ®Þnh. Sù chªnh lÖch vÒ gi¸ gi÷a Robusta vµ Arabia ®· ®­îc thu hÑp dÇn. §iÒu nµy rÊt cã lîi cho cµ phª ViÖt Nam, lµ dÊu hiÖu ®¸ng mõng cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam. VÊn ®Ò lµ chóng ta ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé c¶ vÒ s¶n xuÊt n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« hç trî xuÊt khÈu mét c¸ch tèt nhÊt. 2.2. Gi¶i ph¸p vÒ chÕ biÕn, n©ng cao chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu. §Ó t¨ng søc c¹nh tranh vµ ®¶m b¶o uy tÝn cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cÇn tËp trung ®æi míi c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt tèt c«ng t¸c thu ho¹ch, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm lµ néi dung c¬ b¶n nhÊt vµ lµ th¸ch thøc cña ngµnh cµ phª hiÖn nay. Thu h¸i cµ phª lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm, cã nguån nguyªn liÖu tèt th× míi chÕ biÕn ®­îc nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao. Do ®ã, cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c b¶o vÖ ®¶m b¶o c«ng t¸c thu ho¹ch tèt, lo¹i bá tËp qu¸n h¸i qu¶ xanh, thu h¸i cµ phª qu¶ chÝn ph¶i ®¹t trªn 95%. Víi tû lÖ ®ã míi thùc hiÖn ®­îc c«ng nghÖ chÕ biÕn ­ít hoÆc khi chÕ biÕn ph¬i x¸t kh« vÉn ®¹t yªu cÇu chÊt l­îng, xuÊt b¸n theo tiªu chuÈn thö nÕm míi b¶m ®¶m h­¬ng vÞ tèt. 2.2.1. TËp trung ®Çu t­ chÕ biÕn cµ phª nh©n xuÊt khÈu. HiÖn nay chóng ta xuÊt khÈu cµ phª nh©n sèng lµ chñ yÕu, ®­îc thùc hiÖn qua 2 c«ng ®o¹n: s¬ chÕ cµ phª nh©n vµ chÕ biÕn cµ phª nh©n xuÊt khÈu. - S¬ chÕ cµ phª nh©n: sau khi thu ho¹ch, cµ phª qu¶ t­¬i ®­îc ph¬i kh« theo ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn kh« hoÆc b»ng ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn ­ít ®­îc x¸t ra nh©n x«. §©y lµ c«ng ®o¹n cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §Ó thùc hiÖn tèt vµ cã hiÖu qu¶ c«ng ®o¹n së chÕ cµ phª nh©n cÇn ph¶i: + §Çu t­ x©y dùng ®Çy ®ñ hÖ thèng s©n ph¬i ®óng kü thuËt, kh«ng ®Ó ®èng qu¶ t­¬i nh»m h¹n chÕ tû lÖ h¹t ®en, h¹t bÞ nÊm mèc. H¹n chÕ ph¬i trªn s©n ®Êt, trªn ®­êng giao th«ng ®Ó kh«ng bÞ lÉn c¸t, ®¸ vµ mïi ®Êt. + §Çu t­ x©y dùng c¸c c¬ së chª biÕn theo ph­¬ng ph¸p ­ít ®¶m b¶o mµu s¾c, h­¬ng vÞ chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó b¸n theo chuÈn chÕ biÕn thö nÕm, n©ng cao gi¸ trÞ xuÊt khÈu. + Nghiªn cøu, trang bÞ hoµn thiÖn c¸c thiÕt bÞ xay x¸t t­¬i, x¸t kh«, hÖ thèng sÊy nhËp ngo¹i hoÆc chÕ t¹o trong n­íc víi quy m« nhá vµ võa cho hé gia ®×nh hoÆc nhãm hé gia ®×nh. §ång thêi khuyÕn khÝch c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n, hé gia ®×nh cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ nh÷ng c«ng nghÖ chÕ biÕn trªn ®Ó thùc hiÖn dÞch vô s¬ chÕ cho c¸c hé s¶n xuÊt. - ChÕ biÕn cµ phª nh©n xuÊt khÈu: ®©y lµ c«ng ®o¹n chÕ biÕn quan träng sau thu ho¹ch, ®­îc thùc hiÖn trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ c¸c ®¹i lý thu mua chÕ biÕn xuÊt khÈu. Víi c«ng ®o¹n nµy cÇn ®­îc ®Çu t­ d©y chuyÒn c«ng nghÖ t¸i chÕ, sµng ph©n lo¹i, sµng t¹p chÊt, hÖ thèng sÊy kh« ®¶m b¶o ®é Èm, ®¸nh bãng vµ chän nhÆt h¹t ®en vì. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn ®Çu t­ x©y dùng c¬ së nhµ kho b¶o qu¶n, ®èi míi c«ng nghÖ c¸c thiÕt bÞ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i ®¸nh bãng, sÊy kh« vµ t¸ch mµu b»ng laser ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam, ®¶m b¶o trªn 80% l­îng cµ phª xuÊt khÈu ®¹t lo¹i tèt, gi¸ cao. 2.2.2. Quan t©m ®Çu t­ chiÒu s©u: Ngoµi s¶n phÈm cµ phª nh©n sèng xuÊt khÈu, cÇn ®Çu t­ chÕ biÕn s©u, nh»m t¹o ra c¸c s¶n phÈm cµ phª tiªu dïng nh­ cµ phª rang xay, cµ phª hoµ tan vµ c¸c mÆt hµng kh¸c lµ s¶n phÈm cña cµ phª lµm t¨ng tÝnh ®ang d¹ng cña hµng ho¸, t¨ng tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu. §ã lµ c¸c s¶n phÈm sö dông nguyªn liÖu lµ cµ phª nh­: B¸nh kÑo, r­îu, s÷a vµ c¸c d¹ng cµ phª láng ®ãng hép,... - Cµ phª rang xay: lµ s¶n phÈm tiªu thô chÝnh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, chñ yÕu do hé gia ®×nh vµ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn. Trong t­¬ng lai chóng ta sÏ ph¸t triÓn lo¹i cµ phª nµy trªn thÞ tr­êng thÕ giíi tr­íc hÕt lµ thÞ tr­êng Trung Quèc vµ Hoa Kú. - Cµ phª hoµ tan: ngµy cµng ®­îc tiªu dïng réng r·i trªn thÕ giíi còng nh­ ë ViÖt Nam, c¸c s¶n phÈm míi chÊt l­îng cao ®­îc chÕ biÕn trªn d©y chuyÒn c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i, ®­îc ng­êi tiªu dïng ­a chuéng do vËy ngoµi viÖc lo ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao c«ng suÊt chÕ biÕn cµ phª hoµ tan. CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch n­íc ngoµi ®Çu t­ 100% vèn vµo lÜnh vùc nµy, hoÆc Nhµ n­íc ­u tiªn ®Çu t­ vèn x©y dùng c¬ së chÕ biÕn cµ phª hoµ tan. 2.2.3. Hoµn thiÖn hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu phï hîp víi tiªu chuÈn quèc tÕ. ChÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña ngµnh cµ phª trong xu thÕ th­¬ng m¹i ho¸ quèc tÕ. Do ®ã, ngoµi viÖc n©ng cao chÊt l­îng b»ng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn th× cÇn rµ so¸t, söa ®æi, bæ sung vµ sím hoµn thiÖn hÖ thèng tiªu chuÈn cµ phª ViÖt Nam phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn cµ phª thÕ giíi. §ång thêi t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý vµ tuyªn truyÒn phæ cËp réng r·i tiªu chuÈn chÊt l­¬ng cµ phª ViÖt Nam ®Õn tËn ng­êi s¶n xuÊt, ng­êi thu mua, t¹o cho mäi ng­êi cã ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm trong viÖc thùc hiÖn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¶m b¶o uy tÝn cña cµ phª n­íc ta trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. 2.3. Gi¶i ph¸p vÒ vèn hç trî xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp tham gia thu mua vµ xuÊt khÈu cµ phª hiÖn nay ®Òu thiÕu vèn ®Æc biÖt lµ khi gi¸ cµ phª xuèng thÊp kh«ng b¸n ®­îc, hä cÇn mét sè l­îng vèn lín ®Ó thu mua, dù tr÷ chê khi gi¸ cao th× xuÊt khÈu. Tõ viÖc thiÕu vèn còng dÉn ®Õn nhiÒu thiÖt h¹i kh¸c cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh cµ phª, do vËy cÇn cã c¸c biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nµy. - Nhµ n­íc th«ng qua ng©n hµng Nhµ n­íc chØ ®¹o c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, t¹o ®iÒu kiÖn cÊp tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp vay nh÷ng kho¶n tiÒn lín b¶o ®¶m thu mua cµ phª xuÊt khÈu kÞp thêi. §Æc biÖt lµ thêi gian hoµn vèn cÇn nghiªn cøu kÐo dµi h¬n ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ thêi gian tiªu thô ®­îc cµ phª víi gi¸ cao. - Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc gi÷ l¹i sè tiÒn hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh, t¹o cho hä l­îng vèn lín ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã ChÝnh phñ nªn bæ sung thªm vèn l­u ®éng cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc kinh doanh cã hiÖu qu¶, cã l­îng tån kho lín. - TiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp b»ng c¸ch b¸n mét phÇn së h÷u cho ngay nh÷ng c«ng nh©n n«ng tr­êng, c¸c c«ng ty cña VINACAFE. - VÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi: trong thêi gian tíi chóng ta sÏ cÇn mét l­îng vèn lín ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ph­¬ng h­íng chung lµ chóng ta chØ khuyÕn khÝch c¸c dù ¸n theo h×nh thøc liªn doanh, kh«ng khuyÕn khÝch ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi. Nh­ vËy gióp chóng ta qu¶n lý tèt h¬n viÖc sö dông tµi nguyªn, ®ång thêi ng¨n chÆn n¹ “®Çu t­ chui” cña c¸c v¨n phßng n­íc ngoµi. KhuyÕn khÝch liªn doanh trong lÜnh vùc chÕ biÕn, v× chØ cã liªn doanh trong khu vùc nµy th× chóng ta míi cã hy väng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu xuÊt khÈu. 2.4. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu. §©y lµ mét nhiÖm vô võ cÊp b¸ch, võa l©u dµi cña Nhµ n­íc ®Ó phï hîp víi sù vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ më ®ång thêi hoµ nhËp víi xu thÕ chung cña khu vùc vµ thÕ giíi. - DÇn dÇn tiÕn tíi xo¸ bá chÕ ®é c¬ quan chñ qu¶n. C¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu sÏ lµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong x· héi cã ®¨ng ký kinh doanh vµ thùc hiÖn theo ph¸p luËt vµ cã ®Çy ®ñ nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vÒ hµnh vi kinh doanh cña hä. + Nhµ n­íc cÇn h¹n chÕ tèi ®a c¸c biÖn ph¸p ®iÒu hµnh b»ng hµnh chÝnh ®èi víi c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Khi cÇn thiÕt ph¶i ®iÒu tiÕt l¹i, khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu th× nªn sö dông c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ lµ chñ yÕu. + Lo¹i bá chÕ ®é h¹n chÕ ng­êi trùc tiÕp tham gia xuÊt nhËp khÈu. CÇn nghiªn cøu viÖc qu¶n lý xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng theo kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng vµ chØ nªn ¸p dông ®èi víi hai mÆt hµng lµ g¹o vµ x¨ng dÇu. Sè cßn l¹i nªn sö dông chÝnh s¸ch thuÕ. §ång thêi Ên ®Þnh c¸c mÆt hµng cÊm nhËp, cÊm xuÊt theo ph¸p luËt. - C¶i tiÕn chÕ ®é tµi chÝnh ng©n hµng cho phï hîp víi c¬ chÕ míi: kh«ng nªn c¨n cø vµo chØ tiªu kÕ ho¹ch ®Ó cho vay vèn kinh doanh mµ ph¶i c¨n cø vµo kinh doanh cã hiÖu qu¶, ®óng ph¸p luËt vµ cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ vèn cña c¸c doanh nghiÖp. - Bé Th­¬ng m¹i cÇn nghiªn cøu chÕ ®é trî cÊp xuÊt khÈu vµ c¸c quy chÕ vÒ h×nh thµnh quü nµy ®Ó khi cÇn thiÕt cã thÓ trî cÊp gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. - Bé Th­¬ng m¹i cÇn nghiªn cøu thµnh lËp “Trung t©m khuÕch tr­¬ng th­¬ng m¹i” (Trade promotion centre) ®Ó lµm c«ng t¸c thóc ®Èy xuÊt khÈu vµ lµ ®Çu mèi ®Æt quan hÖ trao ®æi kim nghiÖm víi tæ chøc nµy ë mét sè n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 2.5. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª. ViÖc qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª hiÖn nay cßn ph©n t¸n thiÕu tËp trung. Ngoµi sù qu¶n lý cña hai ®¬n vÞ chuyªn tr¸ch vÒ cµ phª lµ Vinacafe vµ Vicofa th× cßn mét sè c¬ quan trong c¸c Bé vµ tæ chøc Nhµ n­íc ®ang chÞ tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng mÆt kh¸c nhau ®èi víi ho¹t ®éng cña ngµnh cµ phª. C¸ch tæ chøc nµy hoµn toµn kh¸c víi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª trªn thÕ giíi hä (hä th­êng cã mét tæ chøc chuyªn tr¸ch phô tr¸ch toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña ngµnh). Kinh nghiÖm cho thÊy m« h×nh nµy ®­îc nhiÒu n­íc s¶n xuÊt cµ phª thùc hiÖn qu¶n lý cã hiÖu qu¶ vµ cã thÓ kÕt hîp l¹i ®­îc nh÷ng nç lùc. Do vËy, muèn ph¸t triÓn m¹nh bÒn v÷ng vµ c¹nh tranh thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, chóng ta cÇn ¸p dông cã chän läc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm tõ nh÷ng n­íc s¶n xuÊt cµ phª thµnh c«ng trªn thÕ giíi. BiÖn ph¸p hiÖn nay lµ nhanh chãng thµnh lËp mét tæ chøc liªn kÕt ®­îc mäi ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt còng nh­ xuÊt khÈu (cã thÓ ph¸t triÓn tõ Vinacafe hoÆc Vicofa). Tæ chøc nµy kh«ng chØ liªn kÕt vÒ mÆt kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc mµ cÇn më réng cho sù tham gia cña khu vùc t­ nh©n kinh doanh cµ phª. Nã ®ãng vai trß lµ mét tæ chøc chÞu toµn bé tr¸ch nhiÖm ®èi víi toµn ngµnh cµ phª ViÖt Nam bao gåm: s¶n xuÊt, thÞ tr­êng, chÕ biÕn, xuÊt khÈu,... Tæ chøc nµy sÏ x©y dùng vµ qu¶n lý mét hÖ thèng kho ®Ó tÝch tr÷ vµ b¶o qu¶n cµ phª. ViÖc x©y dùng hÖ thèng kho cã t¸c dông gióp chóng ta chñ ®éng ®­îc tr­íc sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi (khi gi¸ gi¶m ta cã hÖ thèng kho ®Ó gi÷ hµng l¹i, khi gi¸ cao th× ta cã hµng ngay ®Ó xuÊt), ®ång thêi nã lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó n­íc ta gia nhËp ACPC. HÖ thèng kho nµy còng sÏ ®­îc dïng ®Ó lµm dÞch vô cho c¸c nhµ kinh doanh xuÊt khÈu b¶o qu¶n hµng ho¸ cña m×nh. Kinh phÝ ban ®Çu cã thÓ do Nhµ n­íc cÊp, nh­ng sau ®ã chñ yÕu lÊy tõ nguån thu trªn mçi tÊn cµ phª xuÊt khÈu mµ nã cÊp giÊy phÐp vµ kho¶n ®ãng gãp th­êng niªn cña c¸c héi viªn. Tuy ho¹t ®éng ®éc lËp nh­ng nã l¹i thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch d­íi sù gi¸m s¸t cña ChÝnh phñ, Bé N«ng nghiÖp, Bé Th­¬ng m¹i,... VÞ trÝ vai trß cña tæ chøc nµy cã thÓ vÝ nh­ vÞ trÝ vai trß cña phßng C«ng nghiÖp vµ phßng Th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®èi víi ho¹t ®éng c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i ë n­íc ta. IV-/ Mét sè kiÕn nghÞ. Tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam trong thêi gian qua, em xin cã mét sè kiÕn nghÞ nh­ sau: 1. Nhµ n­íc cÇn coi cµ phª lµ c©y trång mòi nhän, cã nhiÒu tiÒm n¨ng khai th¸c vµ cÇn x¸c ®Þnh râ ®©y lµ mét mÆt hµng chñ lùc trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp - c©y c«ng nghiÖp - n«ng s¶n xuÊt khÈu ®Ó cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn hîp lý. Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cµ phª lín, kinh doanh cã hiÖu qu¶ ®­îc quyÒn tÝch luü tËp trung t­ b¶n ®Ó cã nguån vèn l­u ®éng ®ñ m¹nh, chñ ®éng thu mua s¶n phÈm cña ng­êi s¶n xuÊt vµ lµm tèt c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 2. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch b¶o hé cho ng­êi s¶n xuÊt cµ phª ®Ó hä cã ®iÒu kiÖn duy tr× ph¸t triÓn vµ th©m canh n¨ng suÊt c©y trång khi møc gi¸ cµ phª xuèng ngang b»ng hoÆc thÊp h¬n gi¸ thµnh s¶n xuÊt. 3. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ­u tiªn cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã hiÖu qu¶ cao ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy cã ®ñ m¹nh vÒ tµi chÝnh, ®ãng vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn hiÖn nay, cã ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng ®Ó c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. §ång thêi nghiªn cøu c¸c h×nh thøc hç trî vèn ®Ó c¸c chñ v­ên cµ phª, c¸c ®¬n vÞ chuyªn doanh cµ phª ë ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ ph¸t triÓn m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cho ng­êi lao ®éng. ChÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cÇn ph¶i hîp lý, linh ho¹t. Cô thÓ lµ thuÕ ®Êt n«ng nghiÖp cÇn ®Þnh ra theo h¹ng ®Êt. Kh«ng nªn c¨n cø theo n¨ng suÊt thùc thu hµng n¨m trªn m¶nh ®Êt ®ã ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt ®Çu t­ t¨ng n¨ng suÊt c©y trång. 4. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª, kh«ng nªn ®Ó t×nh tr¹ng qu¸ nhiÒu ®¬n vÞ kiÓm tra chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu nh­ hiÖn t¹i mµ thiÕu kinh nghiÖm vµ nghiÖp vô cµ phª. 5. Ngµnh cµ phª cÇn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cµ phª xuÊt khÈu, nhÊt lµ cµ phª chÕ biÕn d¹ng thµnh phÈm, ®ång thêi ph¶i n©ng cao chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÕ giíi. 6. Ngµnh cµ phª cÇn cã chiÕn l­îc thÞ tr­êng cô thÓ, ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ thÞ tr­êng vµ cÇn cã chiÕn dÞch tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, më réng kh¶ n¨ng tiÕp thÞ, x©y dùng nh÷ng b¹n hµng lín æn ®Þnh l©u dµi, ®ång thêi tranh thñ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cho th©m canh vµ më réng s¶n xuÊt cµ phª nhÊt lµ trong kh©u chÕ biÕn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu. 7. X©y dùng vµ cñng cè hÖ thèng th«ng tin trong toµn ngµnh cµ phª, th­êng xuyªn liªn tôc ®Ó n¾m b¾t vµ xö lý th«ng tin nhanh chãng, chÝnh x¸c, thèng nhÊt trong c«ng t¸c kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, tranh thñ thêi c¬ thuËn lîi trong kinh doanh. 8. CÇn ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ ng­êi lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cµ phª vµ nhÊt lµ ®éi ngò lµm c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu cã ®ñ ®iÒu kiÖn, n¨ng lùc trong ho¹t ®éng tiÕp thÞ vµ kinh doanh cµ phª. kÕt luËn Cµ phª lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam, lµ s¶n phÈm quan träng thu nhiÒu ngo¹i tÖ gãp phÇn cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. MÆc dï c©y cµ phª tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n th¨ng trÇm, nh­ng nã lu«n lµ c©y c«ng nghiÖp mòi nhän, chiÕn l­îc, g¾n liÒn víi cuéc sèng vµ sù ®æi ®êi cña hµng v¹n ng­êi s¶n xuÊt, trong ®ã cã nhiÒu ®ång bµo d©n téc Ýt ng­êi. ViÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª lu«n lµ mèi quan t©m, lµ môc tiªu l©u dµi cña chóng ta. Tuy nhiªn trong thêi gian qua, viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª mét c¸ch qu¸ nhanh, ®ång thêi víi sù biÕn ®éng m¹nh cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi, lµm cho chóng ta ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Thùc tÕ ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch ®óng ®¾n nh»m h¹n chÕ nh÷ng khã kh¨n, ®­a ngµnh cµ phª ViÖt Nam thùc sù trë thµnh mét ngµnh hµng kinh tÕ mòi nhän trong thêi kú ®Çu cña sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n­íc. LuËn v¨n “Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam giai ®o¹n 2002-2010” ®· c¨n cø vµo thùc tr¹ng cña ngµnh cµ phª trong thêi gian qua tõ ®ã nªu lªn sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2002-2010 vµ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam giai ®o¹n 2002-2010. Tµi liÖu tham kh¶o 1-/ Gi¸o tr×nh KTPT - Tr­êng §H Kinh tÕ Quèc d©n - NXB Gi¸o dôc 1997. 2-/ Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th­¬ng - NXB Thèng kª 1996. 3-/ Kü thuËt trång trät, ch¨m sãc, chÕ biÕn cµ phª - NXB N«ng nghiÖp 1999 4-/ C¸c b¸o c¸o xuÊt khÈu cµ phª hµng n¨m cña Vô xuÊt nhËp khÈu, Bé Th­¬ng m¹i. 5-/ C¸c b¸o c¸o hµng n¨m vÒ t×nh h×nh th­¬ng m¹i cña Vô KHTK, Bé Th­¬ng m¹i. 6-/ C¸c b¸o c¸o hµng n¨m cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam. 7-/ Dù th¶o v¨n kiÖn tr×nh §¹i héi VIII cña §¶ng - §¶ng CSVN th¸ng 12/1997. 8-/ V¨n kiÖn §H ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII §¶ng CSVN - NXB ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi 1998 9-/ GS-TS Lª Duy Th­íc - C©y cµ phª ViÖt Nam, Kü thuËt trång. Dù b¸o ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2002-2010, NXB N«ng nghiÖp 1998. 10-/ Tæng quan ph¸t triÓn c©y cµ phª ViÖt Nam - ViÖn quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ n«ng nghiÖp, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - Hµ Néi 2000. 11-/ Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 - Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. 12-/ §oµn TriÖu Nh¹n vµ Hoµng Thanh TiÖm, c©y cµ phª ë ViÖt Nam, Hµ Néi - 2000 13-/ Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam - c¸c sè n¨m 2001,2002. 14-/ Niªn gi¸m thèng kª - Tæng côc thèng kª. 15-/ T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn c¸c sè n¨m 2000, 2001, 2002 16-/ Cµ phª ViÖt Nam c¸c sè n¨m 2001,2002 17-/ ViÖt Nam Economic Times môc lôc