Thay khớp háng toàn phần trên bệnh nhân trật khớp háng cũ 50 năm, ngắn chân 6cm

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chấn Thương Chỉnh Hình 1 THAY KHỚP HÁNG TOÀN PHẦN TRÊN BỆNH NHÂN TRẬT KHỚP HÁNG CŨ 50 NĂM, NGẮN CHÂN 6 CM Bùi Hồng Thiên Khanh *, Phạm Quang Vinh *, Dương Đình Triết *, Cao Bá Hưởng * TÓM TẮT Mục tiêu : Áp dụng phương pháp cắt ngắn xương đùi dưới mấu chuyển trong thay khớp háng toàn phần điều trị trật khớp háng cũ trên 50 năm. Phương pháp: trình bày một ca lâm sàng thay khớp háng có áp dụng 1 kỹ thuật mới (cắt ngắn xương dưới mấu chuyển ).Trật khớp háng (TKH) do chấn thương bị bỏ sót tương đối hiếm gặp. Trật khớp háng loại này có nhiều biến dạng ảnh hưởng đến sự phức tạp trong thay khớp háng bao gồm khớp háng lên cao và xương đùi bị xoay. Kết quả: Một trường hợp thay khớp háng ở bệnh nhân trật khớp háng 50 năm bằng phương pháp cắt ngắn xương đùi dưới mấu chuyển với kết quả tốt Kết luận : Đây là kỹ thuật mới rất hữu dụng trong những trường hợp trật khớp háng cũ chồng ngắn chân nhiều. ABSTRACT TOTAL HIP ARTHROPLASTY FOR 50 YEARS DISLOCATION OF THE HIP Bui Hong Thien Khanh, Pham quang Vinh, Duong Dinh Triet, Cao Ba Huong * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 - Supplement of No 1 - 2008: 292 – 295 Purpose : Application of subtrochanteric femoral shortening osteotomy in total hip arthroplasty to operate old hip dislocation (after 50 years) Method : report 1 case of total hip replacement with subtrochanteric femoral shortening osteotomy.Old Dislocation of Hip without diagnosis and treatment is rare. Operation of old dislocation have many problems (high position dislocation of femoral neck- high hip center, rotational deformity , false acetabulum,) and many risks (vascular, nervous, muscular injuries,).We report one case of old hip dislocation (after 50 years) operated by a technique of subtrochanteric femoral shortening osteotomy in total hip arthroplasty. Result : We report one case of old hip dislocation (after 50 years) operated by a technique of subtrochanteric femoral shortening osteotomy in total hip arthroplasty with good result. Conclusion : This is a new useful technique in total hip replacement of the old hip dislocation.. MỞ ĐẦU TKH cũ là một trong những thách thức lớn nhất đối với thay khớp háng. Trong TKH cũ thì trung tâm khớp háng lên cao và có biến dạng xoay đùi. Đa số các tác giả cho rằng việc đặt ổ cối giả đúng vị trí ổ cối thực sự của nó sẽ giảm đáng kể sự lỏng lẻo của khớp và giảm tỉ lệ thay lại của chuôi xương đùi. Phục hồi trung tâm của ổ cối thực sự khó vì vấn đề bộc lộ ổ cối và thiếu xương ở ổ cối. Ngoài ra, việc đặt ổ cối giả vào đúng vị trí của ổ cối thực sự có thể làm chân bênh nhân dài ra quá mức và dẫn đến nguy cơ tổn thương mạch máu thần kinh(1,2,3). Vì thế một số cách làm ngắn xương đùi cần thiết trong thay khớp háng ở bệnh nhân TKH cũ đã đươc đưa ra như cắt xương kiểu bậc thang, cắt kiểu chữ V, cắt ngang dưới mấu chuyển xương đùi. Việc cắt xương kiểu bậc thang, cắt kiểu chữ V tạo sự vững chắc khi chịu lực xoắn nhưng khó điều chỉnh trong lúc mổ. Cắt ngang dưới mấu chuyển xương đùi * Bộ Môn CTCH ĐHYD, Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chấn Thương Chỉnh Hình 2 cho phép làm ngắn xương đùi và xoay xương đùi tạo thuận lợi cho việc điều chỉnh lúc mổ. Với kỹ thuật này Rekeraas và công sự đã đạt được tỉ lệ 90% trường hợp tốt và rất tốt (25 trường hợp thay khớp háng)(1) KỸ THUẬT PHẪU THUẬT(1,2,3, Đo đạt trên phim khung chậu thẳng và khớp háng thẳng, nghiêng tư thế đùi ếch là quan trọng nhất. Đo đạt để có kế hoạch tốt cho loại thay khớp háng này. Ổ cối gỉa được đặt ở vị trí ổ cối thực sự. Trung tâm của khớp háng được xác định trên phim Xquang. Khoảng cách từ trung tâm của ổ cối thực sự đến chỏm xương đùi giả bằng với chiều dài thêm tối đa của chân nếu không cắt ngắn xương đùi. Bộc lộ chỏm, cổ xương đùi và ổ cối giả. Cắt chỏm và cổ xương đùi chính xác. Chuẩn bị xương đùi để đặt dụng cụ thử vào. Nghiêng trước dụng cụ thử đùi để thích hợp với giải phẩu của đầu gần xương đùi. Bộc lộ vùng dưới mấu chuyển bằng cách tách cơ rộng ngoài khỏi bờ ngoài và vách gian cơ ngoài để lại mõm cụt gân để khâu lại. Dụng cụ thử được đặt vào đoạn trên xương đùi. (hình 1). Phần cắt xương đùi đoạn gần được kéo lên trên để dể dàng bộc lộ ổ cối thật. Giải phóng mô mềm và gân. Đặt ổ cối giả vào. (hình 2) Phần đùi thử được đặt vào đoạn đùi gần và nắn khớp háng, cho phép phần đùi xa chồng lên vùng cắt xương. Cắt ngắn đùi bao nhiêu cm được quyết định bằng cách kéo chân xuống dưới và cho phép phần xương cắt chồng lên nhau. Vị trí cắt xương trên thân xương đùi. Cắt ngắn xuơng lần 2 ở đầu trên đoạn xa (hình 3). Cắt xương tối thiểu cho phép điều chỉnh tối đa chiều dài chi mà không làm tổn thương cấu trúc mạch máu thần kinh. Trật khớp háng ra ngoài và gắn phần thử vào cả 2 đoạn xương. Cố gắng nắn thử. Cắt ngắn xương đùi thêm để nắn thêm dể dàng nếu cần. Mặt cắt xương song song để bảo đảm giảm tối đa khoảng trống ở vùng cắt xương giúp làm tăng diện tích tiếp xúc xương. Hình 1 Hình 2 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chấn Thương Chỉnh Hình 3 Hình 3 Hình 4 Nghiêng trước xương đùi bằng cách dùng kẹp xương giữ 2 đoạn xương và xoay cho đến khi đạt được độ nghiêng trước (hình 4). Sự vững của khớp háng được đánh giá bằng cách giữ chặt các đoạn xương cắt. Điều chỉnh độ nghiêng trước để đạt độ vững chắc mong muốn. Vị trí xoay đươc xác định bằng cách đánh dấu trên cả 2 phần xương cắt. Gắn phần đùi không xi măng với kỹ thuật chuẩn. Dùng vỏ xương ghép để làm vững thêm vùng cắt xương. TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG Bệnh nhân Nam, 64 tuổi, nhập viên vì lý do đi lại khó khăn và đau khớp háng bên trái. Bệnh nhân có tiền căn chân thương trật khớp háng 50 năm. Hiện tại chân trái ngắn hơn chân phải 6 cm. Bênh nhân đựơc mổ thay khớp háng toàn phần không xi măng với kỹ thuât mổ như trên. Thời gian mổ là 3 giờ 40 phút. Lương máu mất khoảng 1000 ml. Không truyền máu trong mổ. Kéo nắn xương đùi đến lúc chỏm xương đùi còn cách ổ cối thât 3cm. Cắt xương dưới mấu chuyển 2cm một đoạn 2 cm. Côt 2 vòng chỉ thép vào 2 mảnh xương ghép quanh vùng cắt xương. Kết quả sau mổ chân trái ngắn hơn chân phải 2 cm, không biến chứng. Bệnh nhân tập đứng vào ngày thứ 4 và đi lại sau 6 tuần. 6 cm Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chấn Thương Chỉnh Hình 4 Chân trật khớp không còn xoay ngoài, còn ngắn hơn chân bình thường 2 cm, bệnh đi đứng ngồi sinh hoạt gần như bình thường và rất hài lòng về kết quả phẫu thuật sau 2 tháng BÀN LUẬN Trường hợp trật khớp cũ hơn 50 năm làm biến dạng xoay ngoài chân trật và ngắn chi 6cm, hệ thống gân cơ mạch máu và thần kinh đã co rút, ổ cối thật bị lấp đầy và nông. Đây là trường hợp rất hiếm gặp (vì thường dễ chẩn đoán và điều trị nắn trật sớm) nên kỹ thuật cắt xương dưới mấu chuyển lớn và xoay trục giúp dễ dàng khi thay khớp háng toàn bộ, chỉnh trục chân trật về độ dài, độ xoay cũng như tránh được các biến chứng về mạch máu,thần kinh và gân cơ khi kéo căng quá mức. Chúng tôi chủ động chỉ phục hồi thêm 4cm mà không cố gắng đạt 6cm nên chân trật vẫn còn ngắn hơn chân bình thường 2cm mà vẫn bảo đảm được chức năng đi đứng chấp nhận của bệnh nhân (ngắn chân <3cm vẫn chấp nhận trong điều trị chỉnh hình) KẾT LUẬN Thay khớp háng ở bệnh nhân THK cũ là một thách thức. Để đặt đươc khớp háng vào vị trí ổ cối thực sự của nó và cho phép nghiêng trước xương đùi chính xác nhằm tạo sự vững chắc cho khớp háng thì việc cắt ngắn xương dưới mấu chuyển giúp điều chỉnh trong lúc mổ dễ dàng. Kỹ thuật điều chỉnh chiều dài chân qua việc làm ngắn thân xương đùi giúp làm giảm nguy cơ tổn thương mạch máu. TÀI LIỆU THAM KHẢO: 1 Reikeraas O. et al: Femoral shortening in total hip arthroplasty for completely dislocated hips: 3-7 year results in 25 cases. Acta Orthrop Scand 67:33, 1996. 2 Yasgur D.J.: Subtrochanteric femoral shortening osteotomy in total hip arthroplasty for high riding developmental dislocation of the hip. The Journal of Arthroplasty 12:880-888,1997. 3 Warwich J.M: A new technique of subtrochanteric shortening in total hip arthroplasty. The Journal of Arthroplasty 15:617-626,2000. Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chấn Thương Chỉnh Hình 5 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chấn Thương Chỉnh Hình 6