Thiết kế mô hình điều trị bệnh trĩ hậu môn bằng laser công suất thấp

Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 1 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi CHÚ Ý Bạn đã download tài liệu này từ website www. bme.vn. Các bạn có quyền tự do sử dụng tài liệu này cho các mục đích học tập, nghiên cứu. Nếu bạn sử dụng những tài liệu này cho mục đích thương mại phải xin ý kiến của các tác giả. Nếu bạn không thể liên lạc trực tiếp với tác giả hãy liên hệ với chúng tôi theo địa chỉ bmevn@bme.vn, chúng tôi sẽ giúp bạn. www.bme.vn Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 2 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC BAÙCH KHOA KHOA KHOA HOÏC ÖÙNG DUÏNG BOÄ MOÂN VAÄT LYÙ KYÕ THUAÄT Y SINH -----------------o0o----------------- LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP MOÂ HÌNH THIEÁT BÒ ÑIEÀU TRÒ BEÄNH TRÓ HAÄU MOÂN BAÈNG LASER BAÙN DAÃN COÂNG SUAÁT THAÁP GVHD: PGS.TS. TRAÀN MINH THAÙI SVTH: NGUYEÃN VAÊN HAØO TpHCM, THAÙNG 01 NAÊM 2007 Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 3 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi LÔØI CAÛM ÔN Ñeå hoaøn thaønh luaän vaên toát nghieäp naøy vaø cuõng nhö hoaøn thaønh khoùa hoïc 2002 – 2007, em ñaõ nhaän ñöôïc nhieàu söï giuùp ñôõ cuûa caùc thaày coâ trong suoát quaù trình hoïc taäp, söï giuùp ñôõ cuûa thaày chuû nhieäm, söï giuùp ñôõ cuûa baïn beø trong lôùp hoïc vaø coâng lao cuûa cha meï. Töï ñaùy loøng mình, em xin baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñoái vôùi: PGS.TS Traàn Minh Thaùi, thaày ñaõ tröïc tieáp höôùng daãn, giuùp ñôõ em hoaøn thaønh toát nghieäp luaän vaên. Anh Traàn Trung Nghóa, anh ñaõ taän tình giuùp ñôõ veà phaàn moâ phoûng cuûa luaän vaên, giuùp cho luaän vaên hoaøn chænh hôn . Xin caûm ôn cha meï ñaõ coù coâng sinh thaønh, daïy doã vaø nuoâi döôõng con ñöôïc ngaøy hoâm nay. Caûm ôn caùc thaày coâ trong Boä moân Vaät Lyù Kyõ ThuaätY Sinh – Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa Tp.HCM ñaõ taïo ñieàu kieän vaø giuùp ñôõ em trong suoát khoùa hoïc. Taäp theå lôùp KU02BVLY ñaõ cuøng chia seû khoù khaên vaø giuùp ñôõ nhieät tình trong suoát khoùa hoïc. Nguyeãn Vaên Haøo Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 4 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi MUÏC LUÏC Ñeà muïc Trang Trang bìa 1 Nhieäm vuï luaän vaên 2 Lôøi caûm ôn 4 Muïc luïc 5 Danh saùch baûng bieåu, hình veõ 7 Lôøi giôùi thieäu 9 CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN CAÙC VAÁN ÑEÀ CHÍNH LIEÂN QUAN TRÖÏC TIEÁP ÑEÁN ÑEÀ TAØI-----------------------------------------------------------------------11 1.1 Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà beänh tró haäu moân - ----------------------------------- 11 1.1.1 Giaûi phaãu hoïc veà vuøng haäu moân – tröïc traøng - ----------------------11 1.1.2 Ñaëc ñieåm beänh hoïc -- ----------------------------------------------------15 1.2 Caùc phöông phaùp ñieàu trò beänh tró haäu moân - ----------------------------------20 1.2.1 Phöông phaùp ñieàu trò noäi khoa - --------------------------------------- 20 1.2.2 Phöông phaùp ñieàu trò beänh tró baèêng thuû thuaät ----------------------- 21 1.2.3 Phöông phaùp ñieàu trò beänh tró baèng phaãu thuaät -------------------- -22 1.2.4 Phöông phaùp ñieàu trò beänh tró baèng phöông ph aùp coå truyeàn ----- 24 1.2.5 Söû duïng laser trong ñieàu trò beänh tró haäu moân ---------------------- 26 CHÖÔNG 2. MUÏC TIEÂU VAØ NHIEÄM VUÏ CUÛA LUAÄN VAÊN -----------------30 2.1 Boái caûnh hình thaønh ñeà taøi -------------------------------- ----------------------- 30 2.2 Muïc tieâu cuûa ñeà taøi -------------------------------- -------------------------------- 32 2.3 Nhieäm vuï chính cuûa luaän vaên -------------------------------- -------------------- 32 Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 5 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi CHÖÔNG 3. MOÂ HÌNH HOÙA SÖÏ LAN TRUYEÀN CHUØM TIA LASER TRONG OÁNG HAÄU MOÂN TÖØ BEÀ MAËT HAÄU MOÂN -- --------------------------33 3.1 Caáu truùc oáng haäu moân ----------------------------- ------------------------------ - 33 3.2 Quang hoïc moâ -- ----------------------------------------- ---------------------------34 3.3 Moâ phoûng söï lan truyeàn cuûa chu øm tia laser trong moâ baèng phöông phaùp Monte – Carlo -- -- ------------------------------------------------------------------------- 38 3.4 Keát quaû thöïc hieän moâ phoûng -- -- ---------------------------------------------- ---41 3.5 Moät soá nhaän xeùt keát quaû -------------------------------- -------------------------- 50 CHÖÔNG 4. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU TRÒ BEÄNH TRÓ BAÈNG LASER BAÙN DAÃN COÂNG SUAÁT THAÁP-- ---------------------------51 4.1 Nguyeân taéc ñieàu trò beänh tró baèng laser baùn daãn coâng suaát thaáp -----------51 4.2 Söï choïn löïa böôùc soùng laøm vieäc cuûa laser -------------------------------- ----- 51 4.3 Cô cheá taùc duïng ñieàu tr ò ---------------------------------- -------------- ----------53 CHÖÔNG 5. XAÂY DÖÏNG MOÂ HÌNH THIEÁT BÒ ÑIEÀU TRÒ CAÙC DAÏNG BEÄNH TRÓ HAÄU MOÂN BAÈNG LASER BAÙN DAÃN LAØM VIEÄC ÔÛ CAÙC DAÛI SOÙNG KHAÙC NHAU VÔÙI COÂNG SUAÁT THAÁP -- -------------------------62 5.1 Boä phaän trò lieäu --- ---------- ---------------------------- ----------------------------62 5.2 Boä phaän ñònh thôøi phuïc vuï cho vieäc ñieàu trò -------------------------------- -- 63 5.3 Boä phaän kieåm tra hoaït ñoäng cuûa laser vaø caùc boä phaän chöùc naê ng - ------- 64 5.4 Nguoàn cuøng caáp ñieän theá cho thieát bò -------------------------------- ---------- 64 CHÖÔNG 6. KEÁT LUAÄN -----------------------------------------------------------------65 6.1 Keát quaû thöïc hieän ñeà taøi - ------------------------------------ ---------------------65 6.2 Höôùng phaùt trieån ñeà taøi -------------------------------- ------------ ---------------67 PHAÀN PHUÏ LUÏC ----- ---------------------------------------------------------------------68 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO--------------------------------- ------------------------------74 Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 6 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi DANH SAÙCH BAÛNG BIEÅU, HÌNH VEÕ Baûng 2.1: Thoâng soá quang cuûa lôùp döôùi da haäu moân goàm maùu, nieâm maïc vaø lôùp döôùi nieâm maïc. Baûng 4.1: Phaân boá buùi tró noäi theo chieàu saâu oáng haäu moân Baûng 4.2: Baûng 4.2 Söï phaân boá caùc buùi tró noâi theo noäi soi Hình 1.1: Vuøng giaûi phaãu tröïc traøng vaø haäu moân Hình 1.2: Heä thoáng cô vuøng haäu moân – tröïc traøng Hình 1.3: Heä thoáng cô vuøng haäu moân – tröïc traøng Hình 1.4: Heä thoáng ñoäng maïch vuøng haäu moân – tröïc traøng Hình 1.5: Heä thoáng tónh maïch vuøng haäu moân – tröïc traøng Hình 1.6: Vò trí caùc buùi tró noäi Hình 1.7: Boán ñoä tró noäi Hình 2.1: Heä soá haáp thu cuûa caùc thaønh pha àn phuï thuoäc vaøo böôùc soùng Hình 2.2: Giao dieän chöông trình moâ phoûng Monte -Carlo. Hình 2.3: Bieåu ñoà söï phaân boá maät ñoä naêng löôïng trong moâ öùng vôùi böôùc soùng 633nm, noàng ñoä saéc toá laø 6%. Hình 2.4: Bieåu ñoà söï phaân boá maät ñoä n aêng löôïng trong moâ öùng vôùi böôùc soùng 780nm, noàng ñoä saéc toá laø 6%. Hình 2.5: Bieåu ñoà söï phaân boá maät ñoä naêng löôïng trong moâ öùng vôùi böôùc soùng 850nm, noàng ñoä saéc toá laø 6%. Hình 2.6: Bieåu ñoà söï phaân boá maät ñoä naêng löôïng trong moâ öùng vôùi böôùc soùng 940nm, noàng ñoä saéc toá laø 6%. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 7 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi Hình 2.7: Bieåu ñoà söï phaân boá maät ñoä coâng suaát trong moâ öùng vôùi böôùc soùng 633nm, coâng suaát phaùt laser 5mW, baùn kính veát 1.5mm, noàng ñoä saéc toá da laø 6%. Hình 2.8: Bieåu ñoà söï phaân boá maät ñoä coâng suaát tro ng moâ öùng vôùi böôùc soùng 780nm, coâng suaát phaùt laser 5mW, baùn kính veát 1.5mm, noàng ñoä saéc toá da laø 6%. Hình 2.9: Bieåu ñoà söï phaân boá maät ñoä coâng suaát tro ng moâ öùng vôùi böôùc soùng 850nm, coâng suaát phaùt laser 5mW, baùn kính veát 1.5mm, noàng ñoä saéc toá da laø 6%. Hình 2.10: Bieåu ñoà söï phaân boá maät ñoä coâng suaát tro ng moâ öùng vôùi böôùc soùng 940nm, coâng suaát phaùt laser 5mW, baùn kính veát 1.5mm, noàng ñoä saéc toá da laø 6%. Hình 2.11: Bieåu ñoà caùc ñöôøng ñaúng maät ñoä coâng suaát öùng vôùi caùc böôùc soùng 633nm vaø 940nm, coâng suaát phaùt laser 5mW, baùn kính veát 1.5mm, noàng ñoä saéc toá da 6%. Hình 2.12: Bieåu ñoà caùc ñöôøng ñaúng maät ñoä coâng suaát öùng vôùi caùc böôùc soùng 780nm vaø 940nm, coâng suaát phaùt laser 5mW, baùn kính veát 1.5mm, noàng ñoä saéc toá da 6%. Hình 2.13: Bieåu ñoà caùc ñöôøng ñaúng maät ñoä coâng suaát öùng vôùi caùc böôùc soùng 850nm vaø 940nm, coâng suaát phaùt laser 5mW, baùn kính veát 1.5mm, noàng ñoä saéc toá da 6%. Hình 2.14: Bieåu ñoà caùc ñöôøng ñaúng maät ñoä coâng suaát öùng vôùi caùc böôùc soùng 633, 780, 850, 940nm, coâng suaát phaùt laser 5mW, baùn kính veát 1.5mm, noàng ñoä saéc toá da 6%. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 8 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi LÔØI GIÔÙI THIEÄU Beänh tró haäu moân laø beänh coù soá ngöôøi maéc beänh cao, thöôøng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi, ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi trong ñoù coù Vieät Nam. ÔÛ nöôùc ta, coå nhaân coù caâu: “Thaäp nhaân cöûu tró”. Theo [1] cho bieát: - ÔÛ Myõ haøng naêm coù tôùi 11 trieäu ngöôøi ñieàu trò beänh tró. - ÔÛ Phaùp, trong 1 naêm (töø 7/1987 ñeán 7/1988) ñaõ baùn ra 36 trieäu vieân thuoác chöõa taùo boùn. Theo [2] cho bieát, qua vieäc khaùm beänh ôû moät nhaø maù y coù treân 4.000 coâng nhaân vieân ñaõ thaáy coù treân 30% bò beänh tró. Theo quan ñieåm hieän nay, tró laø moät toå chöùc huyeát quaûn, ña phaàn laø tónh maïch, xuaát hieän ôû cô theå ngay töø luùc sô sinh; ñoù laø toå chöùc sinh lyù bình thöôøng vaø coù vai troø bòt kín oáng haäu moân. Chæ khi naøo tró trôû thaønh beänh lyù thì môùi caàn ñieàu trò. Beänh tró haäu moân raát ña daïng vaø dieãn bieán khaù phöùc taïp tuy khoâng gaây nghieâm troïng ñeán töû vong nhöng gaây ra ñau ñôùn, gaây ngöùa khoù chòu ôû vuøng haäu moân; aûnh höôûng ñeán söùc khoûe, coâng aên vieäc laøm, haïnh phuùc gia ñình …v.v. Do ñoù vieäc ñieàu trò beänh tró sôùm, kòp thôøi laø raát caàn thieát ñoái vôùi moïi ngöôøi. Hieän nay coù nhieàu phöông phaùp ñeå ñieàu trò beänh tró haäu moân nhö: ñieàu trò noäi khoa, duøng thuû thuaät, duøng phaãu thuaät … Tuy nhieân chöa coù phöông phaùp ñieàu trò naøo ñöïôïc xem laø hoaøn chænh. Chính vì lyù do ñoù, phoøng Thí nghieäm coâng ngheä laser tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa Tp. Hoà Chí Minh ñeà xuaát phöông phaùp söû duïng laser baùn daãn coâng suaát thaáp trong ñieàu trò beänh tró haäu moân nhaèm khaéc Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 9 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi phuïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa caùc phöông phaùp hieän nay, naâng cao hieäu quaû trong ñieàu trò beänh tró. Ñoù laø muïc tieâu cuûa luaän vaên “Xaây döïng moâ hình thieát bò ñieàu trò beänh tró haäu moân baèng laser baùn daãn coâng suaát thaáp”. Noäi dung chính ñöôïc ñeà caäp ñeán trong ñeà taøi laø moät caùi nhìn toång quan veà beänh tró vaø caùc phöông phaùp ñieàu trò beänh tró hieän nay. Ñoàng thôø i, döïa treân keát quaû moâ hình hoùa söï lan truyeàn chuøm tia laser trong oáng haâu moân, töø beà maêt haäu moân, baèng phöông phaùp Monte -Carlo ôû caùc daûi soùng laøm vieäc khaùc nhau cuûa caùc loaïi laser baùn daãn coâng suaát thaáp nhaèm xaây döïng c ô sôû lyù luaän cho phöông phaùp ñieàu trò beänh tró haäu moân baèng laser baùn daãn coâng suaát thaáp. Töø ñoù xaây döïng moâ hình thieát bò ñieàu trò beänh tró söû duïng phöông phaùp naøy trong thöïc teá. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 10 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN CA ÙC VAÁN ÑEÀ CHÍNH LIEÂN QUAN TRÖÏC TIEÁP ÑEÁN ÑEÀ TAØI 1.1 Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà beänh tró haäu moân 1.1.1 Giaûi phaãu hoïc veà vuøng haäu moân – tröïc traøng Tröïc traøng laø ñoaïn cuoái cuøng cuûa oáng tieâu hoaù, noù ñöôïc hoaønh chaäu hoâng chia laøm hai phaàn :  Tröïc traøng chaäu hoâng ôû phía treân.  Tröïc traøng taàng sinh moân (coøn goïi laø oáng haäu moân) ôû phía döôùi, phaà n naøy lieân quan tröïc tieáp ñeán beänh tró. Tröïc traøng chaäu hoâng ñi thaúng, cheùo töø treân xuoáng döôùi, töø t raùi qua phaûi, taïo ra ba ñöôøng cong uoán löôïn, hình thaønh caùc van Houston [Phuï luïc A, hình 1.1]. Töø oáng haäu moân trôû leân nieâm maïc coù hình truï, phaàn döôùi oáng haäu moân laø lôùp nieâm maïc taàng. Choã giaùp giôùi giöõa nieâm maïc truï va ø nieâm maïc taàng ñöôïc goïi laø ñöôøng löôïc. Theo giaûi phaãu hoïc, oáng haäu moân coù chieàu cao khoaûng 2 – 3 cm töø bôø haäu moân ñeán ñöôøng löôïc, nhöng theo phaãu thuaät oáng haäu moân cao 4 – 5 cm (töø bôø haäu moân ñeán bôø treân cô thaét trong) .  Heä thoáng cô : Heä thoáng cô vuøng haäu moân – tröïc traøng bao goàm nhöõng lôùp sau [Phuï luïc A, hình 1.2, 1.3] :  Lôùp cô thuoäc noäi taïng: Lôùp cô trôn ôû oáng haäu moân taïo ra cô thaét trong haäu moân. Cô naøy khoeû, daøy, naèm ôû lôùp trong cuø ng cuûa oáng haäu moân vaø deã bò toån thöông khi caét tró. Phaàn treân oáng haäu moân thì coù theå boùc taùch lôùp nieâm maïc ra khoûi lôùp cô thaét trong haäu moân deã daøng. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 11 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi ÔÛ phaàn döôùi vì coù nhieàu moâ lieân keát neân vieäc boùc taùch khoù hôn.  Lôùp cô thuoäc ngoaïi bieân: Goàm cô thaét ngoaøi, cô naâng haäu moân vaø cô mu tröïc traøng. Cô mu tröïc traøng raát khoûe, chính noù giöõ vöõng goùc haäu moân tröïc traøng vaø giöõ vai troø quan troïng nhaát trong vieäc kieåm soaùt ñaïi tieän.  Lôùp giöõa caùc cô thaét: Giöõa hai lôùp ngoaïi bieân vaø noäi taïng coù moät lôùp boùc taùch ñöôïc goàm caùc sôïi chaïy doïc, lôùp phöùc hôïp cô doïc naøy ñöôïc taïo neân bôûi lôùp cô doïc cuûa tröïc traøng ñoå xuoáng, moät soá do cô naâng haäu moân xuoáng. ÔÛ phía döôùi, sau khi ñi xuyeân qua lôùp cô thuoäc noäi taïng trôû thaønh cô döôùi nieâm maïc coá ñònh nieâm maïc oáng haäu moân vaø caùc buùi tró vaøo cô thaét trong trong oáng haäu moân (coøn goïi laø daây chaèng Parks). Khi daây chaèng naøy bò chuøng giaõn hay ñöùt seõ laøm caùc buùi tró vaø nieâm maïc haäu moân sa xuoáng.  Heä thoáng maïch maùu : Vuøng haäu moân – tröïc traøng chöùa nhieàu maïch maùu, nhöõng maïch maùu naøy coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán beänh tró. Goàm hai maïch maùu chính sa u [Phuï luïc , hình 1.4, 1.5]:  Ñoäng maïch tröïc traøng ñöôïc cung caáp maùu töø 3 nguoàn ñoä ng maïch tröïc traøng treân, ñoäng maïch tröïc traøng giöõa vaø ñoäng maïch tröïc traøng döôùi, caùc ñoäng maïch naøy laïi coù nguoàn goác töø ñoäng maïch maïc treo traøng döôùi, ñoäng maïch haï vò vaø ñoäng maïch theïn trong. Chöùc naêng cung caáp huyeát chuû yeáu laø ñoäng maïch tröïc traøng treân, noù chia nhieàu nhaùnh taän ôû lôùp haï nieâm maïc cuûa oáng haäu moân, caùc nhaùnh naøy thoâng vôùi nhau qua caùc shunt vaø thoâng t haúng vôùi tónh maïch tró.  Tónh maïch: Ñaùng chuù yù laø hai ñaùm roái :  Ñaùm roái tró trong: ôû khoang caïnh haäu moân döôùi nieâm maïc caùch bôø haäu moân khoaûng 3-4 cm, lôùn hôn ñaùm roái tró ngoaøi nhieàu, taäp trung chuû yeáu ôû caùc ñeäm haäu moân nhieàu tónh maïch giaõn lôùn (phình Duret), nhieàu ñoaïn nhaän maùu Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 12 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi tröïc tieáp töø caùc ñoäng maïch. Maùu töø ñaây qua tónh maïch tröïc traøng ñeå veà tónh maïch cöûa.  Ñaùm roái tónh maïch ngoaøi: ôû khoang quanh haäu moân döôùi da. Maùu qua tónh maïch trö ïc traøng döôùi vaøo tónh maïch haï vò veà tónh maïch chuû döôùi. Hai ñaùm roái naøy thoâng vôùi nhau qua lôùp cô thaét trong haäu moân. Ñaëc ñieåm noåi baäc cuûa vuøng naøy coù nhieàu maïch maùu, shunt taäp trung ôû lôùp döôùi nieâm maïc, laïi coù nhieàu toå chöùc thaàn kinh, sôïi cô thöôøng naèm ôû caùc vò trí traùi ngang, phaûi tröôùc vaø phaûi sau coù chöùc naêng kheùp kính haäu moân, nhö vaäy caáu truùc tró thöïc ra laø caáu truùc giaûi phaãu bình thöôøng ôû ngöôøi. Ñaây cuõng laø vò trí hay gaëp nhaát cuûa tró noäi.  Heä thoáng thaàn kinh : Heä thoáng thaàn kinh bao goàm :  Heä thoáng thaàn kinh vaän ñoäng: thaàn kinh giao caûm vaø phoù giao caûm chi phoái oáng haäu moân ñi töø ñaùm roái haï vò. Cô thaét trong haäu moân nhaän thaàn kinh giao caûm, phoù giao caûm vaø caû nhöõng sôïi noncholinergique vaø non adrenergique. Cô thaét ngoaøi bò chi phoái bôûi thaàn kinh tró döôùi (S 3-S4), cô naâng haäu moân nhaän thaàn kinh töø goác S4.  Heä thoáng thaàn kinh caûm giaùc: tröïc traøng coù boä phaän nhaän caûm gia ùc caêng chöôùng (naèm trong lôùp cô) vaø thaàn kinh phoù giao caûm töø haïch haï vò. OÁng haäu moân coù nhieàu toå chöùc thaàn kinh (maït ñoaïn, toå chöùc hoùa, chöa toå chöùc hoùa) ôû döôùi lôùp nieâm maïc. Ñöôøng caûm giaùc theo thaàn kinh theïn trong.  Vò trí caùc buùi tró : Theo [3], caùc buùi tró noäi ñöôïc phaân boá nhö hình 1.6 : Buùi phaûi tröôùc (11h), buùi phaûi sau (7h) vaø buùi traùi (4h). Ñaây laø caùc buùi tró chính, caùc buùi tró naøy coù theå baèng nhau nhöng thöôøng to nho û khaùc nhau. Theo [4] khoaûng 37.8% buùi tró caùch rìa haäu moân döôùi 2cm, khoaûng 56. 8% buùi tró taäp trung caùch rìa haäu moân töø 3 – 4 cm, 5.40% buùi tró caùc rìa haäu moân 6cm, treân 6cm thì khoâng coù buùi tró naøo. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 13 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi Hình 1.6: Vò trí caùc buùi tró noäi 1.1.2 Ñaëc ñieåm beänh hoïc : 1.1.2.1 Nguyeân nhaân vaø yeáu toá thuaän lôïi gaây beänh tró : Nguyeân nhaân gaây beänh tró chöa ñöôïc xaùc ñònh roõ vaø chaéc chaén, nhöng coù moät soá yeáu toá xem nhö thuaän lôïi phaùt sinh beänh tró :  Tö theá: Ñöùng laâu hoaëc ngoài laâu seõ laøm taêng aùp löïc tónh maïch tró, do vaäy deã gaây maéc beänh tró, nhö vaäy caàn traùnh ngo ài laâu hay ñöùng laâu moät choã, neân hoaït ñoäng ñi laïi, thay ñoåi tö theá taïi choã.  Roái loaïn ñaïi tieän: Taùo boùn kinh nieân hay tieâu chaûy keùo daøi cuõng laøm cho aùp löïc trong loøng haäu moân taêng cao daãn ñeán vieäc hình thaønh caùc buùi tró. Tình traïng beänh nhaân raën nhieàu seõ laøm taêng aùp löïc trong tónh maïch raát nhieàu.  Moät soá nguyeân nhaân gaây taêng aùp löïc oå buïng: ho n hieàu ôû nhöõng ngöôøi maéc beänh phoåi pheá quaûn maïn tính hay nhöõng ôû beänh nhaân xô gan, suy tim, nhöõng ngöôøi laøm coâng vieäc naëng nhoïc … laøm taêng aùp löïc oå buïng, do ñoù laøm caûn trôû maùu töø tónh maïch haäu moân trôû veà heä thoáng ñaïi tuaàn hoaøn.  Ung thö tröïc traøng: Trieäu chöùng thöôøng coù laø taùo boùn vaø tieâu chaûy xen keõ vôùi caûm giaùc moùt caàu khieán beänh nhaân phaûi raën lieân tuïc. 1.1.2.2 Veà cô cheá sinh beänh : Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 14 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi Theo [1], hieän nay coù hai thuyeát sau ñaây giaûi th ích veà cô cheá gaây beänh tró haäu moân ñöôïc ñoâng ñaûo chaáp nhaän :  Thuyeát cô hoïc: Cho raèng do aùp löïc raën trong luùc ñaïi tieän khoù khaên (taùo boùn) caùc boä phaän naâng ñôõ caùc toå chöùc tró nhö caùc sôïi daây chaèng sôïi cô (daây chaèng Parks) bò giaõn daàn trôû thaønh loûng leûo, caùc buùi tró voán bình thöôøng bò ñaåy xuoáng döôùi vaø daàn daàn ra haún ngoaøi loã haäu moân. Söï cheøn eùp naøy haïn cheá luoàng tónh maïch veà nhöng ñoäng maïch vaãn ñöa maùu ñeán vì aùp löïc cao. Quaù trình ñ où trôû thaønh voøng laån quaån, tieáp dieãn laâu daøi, buùi tró ngaøy caøng lôùn daàn vaø caøng bò ñaåy ra ngoaøi.  Thuyeát huyeát ñoäng hoïc: Noùi ñeán vai troø cuûa caùc shunt, ôû lôùp noâng cuõng nhö ôû lôùp saâu cuûa nieâm maïc, nhaát laø lôùp haï nieâ m. Khi coù nguyeân nhaân khôûi phaùt taùc ñoäng, caùc shunt môû roäng, maùu ñoäng maïch chaûy vaøo oà aït laøm caùc ñaùm roái bò ñaày giaõn quaù möùc, neáu luùc ñoù coù moät nguyeân nhaân caûn trôû ñöôøng maùu trôû veà (raën maïnh vì taùo boùn …) caùc maïn h maùu tieáp nhaän moät löôïng maùu quaù khaû naêng chöùa ñöïng neân phaûi giaõn r a (sung huyeát): haäu moân bò ñoû, neáu quaù nöõa seõ ñi ñeán chaûy maùu, maùu ñoû töôi vì maùu töø ñoäng maïch ñeán, khoâng qua chuyeån hoùa, coù khi thaønh maùu tuï huyeát taéc. Theo caùc giaû thuyeát treân, coù theå toång hôïp nhö sau: beänh tró laø do toå chöùc tró bình thöôøng bò chuyeån sang traïng thaùi beänh lyù do yeáu toá cô hoïc vaø yeáu toá maïch maùu. Tuøy töøng cô ñòa, trong moãi tröôøng hôïp, moät yeáu toá coù theå laø chuû yeáu, coù söï hoã trôï cuûa caùc yeáu toá khaùc. Muïc ñích cuûa ñieàu trò laø choáng laïi caùc yeáu toá gaây beänh ñoù, söõa chöõa nhöõng thöông toån, bieán chöùng, nhöng vaãn ñaûm baûo chöùc naêng cuûa haäu moân. 1.1.2.3 Phaân loaïi beänh tró haäu moân Theo quan nieäm ña soá hieän nay, beänh tró ñöôïc chia thaønh nhöõng beänh chính sau : Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 15 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi a. Tró noäi: Ñöôïc hình thaønh do giaõn quaù möùc ñaùm roái tónh maïch trong naèm treân ñöôøng löôïc. Phuû treân buùi tró laø nieâm maïc maøu hoàng. Luùc ñaàu buùi tró coøn nhoû naèm treân ñöôøng löôïc, veà sau daàn daàn to ra vaø sa xuoáng. Tuøy theo kích thöôùc vaø ñoä sa, tró noäi ñöôïc chia nhieàu möùc ñoä.  Tró noäi ñoä 1: Buùi tró phaùt trieån trong loøng haäu moân coøn chöa sa ra ngoaøi.  Tró noäi ñoä 2: Khi ñi ñaïi tieän buùi tró sa ra ngoaøi nhöng sau ñoù töï thuït vaøo.  Tró noäi ñoä 3: Moãi laàn ñaïi tieän hay ñi laïi nhieàu, ngoài xoåm, laøm vieäc naëng thì buùi tró sa ra ngoaøi. Khi sa ra ngoaøi thì phaûi naèm nghæ moät luùc buùi tró môùi tuït vaøo hay phaûi duøng tay aán nheï.  Tró noäi ñoä 4: Buùi tró gaàn nhö thöôøng xuyeân naèm ngoaøi oáng haäu moân. Luùc naøy buùi tró khaù to, thöôøng lieân keát vôùi nhau taïo thaønh tró voøng. Hình 1.7: Boán ñoä tró noäi Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 16 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi b. Tró ngoaïi: Tró ngoaïi ñöôïc hình thaønh do giaõn quaù möùc ñaùm roái tónh maïch ngoaøi, naèm döôùi ñöôøng löôïc. Tró ngoaïi bao giôø cuõng naèm ngoaøi oáng haäu moân, phuû treân buùi tró laø da quanh haäu moân. Theo [5] tró ngoaïi ñöôïc phaân chia theo ñoä nhö sau :  Tró ngoaïi ñoä 1: Buùi trí phoàng leân  Tró ngoaïi ñoä 2: Buùi tró phoàng leân vôùi tónh maïch ngoaèn ngoeøo  Tró ngoaïi ñoä 3: Buùi tró taéc maïch, ñau, chaûy maùu, …  Tró ngoaïi ñoä 4: Buùi tró taéc maïch, ñau söng, vieâm nhieàu,… c. Tró hoãn hôïp: Luùc ñaàu tró noäi naèm trong oáng haäu moân, phía treân ñöôøng löôïc; tró ngoaïi naèm ngoaøi oáng haäu moân, döôùi ñöôøng löôïc, phaân caùch giö õa chuùng laø vuøng löôïc, ôû ñaây coù daây chaèng Parks neo nieâm maïc vaøo lôùp cô thaét trong haäu moân. Khi daây chaèng Parks chuøng, tró noäi vaø tró ngoaïi lieân keát nhau thaønh tró hoãn hôïp. d. Tró keát hôïp: Khi caùc buùi tró noäi, ngoaïi cuøng coù treân beänh nhaân nhöng khoâng lieân keát nhau. e. Tró voøng: Thöôøng caùc buùi tró lôùn nhoû naèm xen keõ vôùi caùc buùi tró chính, coøn goïi laø tró phuï. Khi caùc buùi tró chính phuï ñeàu to ra goïi laø tró voøng. 1.1.2.4 Caùc trieäu chöùng cu ûa tró : Coù hai trieäu chöùng chính ñöa beänh nhaân ñi khaùm beänh laø chaûy maùu vaø sa buùi tró, ngoaøi ra coøn coù caùc trieäu chöùng keøm theo … a. Chaûy maùu: Chaûy maùu trieäu chöùng tró sôùm nhaát vaø thöôøng gaëp nhaát. Ñaây laø moät trong nhöõng lyù do ñöa beänh nhaân ñi khaùm. Luùc ñaàu chaûy maùu raát kín ñaùo, beänh nhaân tình côø phaùt hieän khi nhìn vaøo giaáy chuøi veä sinh sau khi ñaïi tieän hoaëc nhìn vaøo phaân thaáy vaøi tia maùu nhoû dính vaøo phaân. Muoä n hôn nöõa cöù moãi laàn ñaïi tieän, ñi laïi nhieàu laàn hay moãi laàn ngoài xoåm maùu laïi chaûy, coù khi Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 17 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi maùu chaûy nhieàu beänh nhaân phaûi vaøo caáp cöùu. Ñoâi kh i maùu töø buùi tró chaûy ra ñoïng laïi trong loøng tröïc traøng roài sau ñoù môùi ñi ñaïi tieän ra nhieàu maùu cuïc. b. Sa buùi tró: Thöôøng xaûy ra treã hôn sau moät thôøi gian ñaïi tieän chaûy maùu, luùc ñaàu sau moãi laàn ñaïi tieän coù khoái nhoû loài ra ôû loã haäu moân, sau ñoù khoái ñoù töï thuït vaøo ñöôïc. Caøng veà sau khoái loài ra ñoù caøng to leân, khoâng tö ï thuït vaøo nöõa, luùc naøy phaûi duøng tay nheùt vaøo. Cuoái cuøng khoái sa ñoù thöôøng xuyeân naèm ngoaøi haäu moân. c. Ñau: Ngoaøi hai trieäu chöùng chính treân, beänh nhaân coù keøm th eo trieäu chöùng ñau khi ñaïi tieän . Thoâng thöôøng tró khoâng gaây ñau, trieäu chöùng ñau khi coù bieán chöùng nhö:  Taéc maïch: Xuaát hieän ôû trong buùi tró nhöõng cuïc maùu nhoû, khi bò taéc maïch beänh nhaân khoâng daùm ngoài ngay ngaén treân gheá.  Khi tró sa ra ngoaøi vaø phuø neà: Buùi tró coù theå söng khaù to vaø maéc keït khoâng theå ñaåy leân ñöôïc.  Thöông toån keøm theo: nöùt haäu moân. Trieäu chöùng chính cuûa nöùt haäu moân laø raát ñau, nhaát laø luùc ñi ñaïi tieän. d. Ngöùa: Trieäu chöùng ngöùa xaûy ra do buùi tró sa ra ngoaøi vaø tieát dòch gaây vieâm da quanh haäu moân, laøm cho beänh nhaân luùc naøo cuõng coù caûm öôùt vaø ngöùa. e. Trieäu chöùng toaøn thaân: Phaàn lôùn beänh nhaân khoâng coù bieåu hieän gì. Moät soá ít beänh nhaân coù trieäu chöùng thieáu maùu. 1.1.2.5 Chaån ñoaùn phaân bieät tró vôù i beänh khaùc : Caùc trieäu chöùng chung cuûa moät soá beänh ôû vuøng haäu moân hay nhaàm vôùi beänh tró:  Chaûy maùu khi ñi ñaïi tieän : Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 18 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi Laø trieäu chöùng cuûa beänh tró ñoàng thôøi cuõng laø trieäu chöùng cuûa moät soá loaïi beänh khaùc nhö :  Poype ñaïi traøng.  Vieâm loeùt ñaïi traøng, tröïc traøng.  Ung thö tröïc traøng.  Buùi tró sa ra ngoaøi: Caàn phaân bieät vôùi:  Sa tröïc traøng.  Sa Polype tröïc traøng. Chính vì vaäy khi chaån ñoaùn beänh tró haäu moân caàn phaûi loaïi tröø nhöõng nguyeân nhaân treân döïa vaøo khaùm tröïc traøng baèng tay, soi haäu moân - tröïc traøng, soi ñaïi traøng, chuïp, caûn quang ñaïi traøng … 1.1.2.6 Bieán chöùng cuûa tró : Bieán chöùng cuûa tró laø taéc maïch, nhieãm khuaån, ngheït.  Taéc maïch tró ngoaïi coù theå laø do vôõ caùc tónh maïch taïo neân moät boïc maùu, hoaëc do hieän töôïng ñoâng maùu trong loøng maïch maùu. Khi khaùm laâm saøng ôû vuøng rìa haäu moân coù moät khoái söng maøu xanh nhaït, to hay nhoû hôn haït ñaäu, sôø thaáy caêng, beänh nhaân ñau raùt. Taéc tó nh maïch tró noäi ít hôn hieàu so vôùi tró ngoaïi, beänh nhaân ñau saâu beân trong coù caûm giaùc coäm trong loøng oáng haäu moân. AÁn tay vaøo thaønh tröïc traøng khi khaùm trong, caûm giaùc ñöôïc moät cöùng, nhoû, ranh giôùi roõ reät. Soi haäu moân thaáy buùi tró coù khoái phoàng leân maøu xanh nhaït.  Nhieãm khuaån cuûa tró laøø vieâm khe, vieâm nhuù. Caùc khe, caùc nhuù naøy naèm treân ñöôøng löôïc. Bieåu hieän laâm saøng cuûa vieâm khe, vieâm nhuù laø caûm giaùc ngöùa ngaùy hay noùng raùt. Thaêm tröïc t raøng beänh nhaân raát ñau. Soi haäu moân thaáy caùc nhuù phuø neà, sung to maøu traéng, caùc khe naèm giöõa caùc buùi tró loeùt noâng, maøu ñoû. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 19 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi  Ngheït laø caùc buùi tró hay voøng tró sa ra ngoaøi, maïch maùu coù theå bò taéc gaây phuø neà khoâng theå thu ït vaøo trong loøng oáng haäu moân. Ngheït coù theå moät phaàn, moät nöûa, hay toaøn boä chu vi oáng haäu moân, beänh nhaân raát ñau ñôùn. Tró sa ngheït ñaåy leân raát khoù hay laø hoaøn toaøn khoâng ñaåy leân ñöôïc, nhaát laø tró voøng, laø do phuø neà nhieàu hôn laø do cô voøng thaét laïi. 1.2 Caùc phöông phaùp ñieàu trò beänh tró haäu moân hieän nay : Beänh tró laø beänh coù nhieàu phöông phaùp ñieàu trò, goàm caùc phöông phaùp chính sau: 1.2.1 Phöông phaùp ñieàu trò noäi khoa : Töø thuoác uoáng laøm taêng söùc beàn thaønh maïch, khaùng sinh choáng vieâm, giaûm ñau trong côn ñau caáp tính, ñeán caùc daïng toïa döôïc nheùt haäu moân, caùc loaïi pomade boâi taïi choå:  Veä sinh taïi haäu moân.  Dinh döôõng: Cheá ñoä aên uoáng ñeå traùnh taùo boùn, aên ít gia vò cuõng raát caàn thieát, uoáng nhieàu nöô ùc, aên nhieàu rau, taäp ñaïi tieän ñeàu ñaën.  Duøng thuoác: Duøng thuoác toaøn thaân nhö Daflon 500mg, Ginkor fort … hay thuoác taïi choã: duøng thuoác ñaïn nheùt vaøo haäu moân coù theå duøng Proctolog nheù t haäu moân ngaøy 1 – 2 vieân; hoaëc boâi thuoác môõ Prepartion -H leân vuøng bò tró baát cöù luùc naøo coù trieäu chöùng, 3 – 5 laàn/ngaøy. Ñieàu trò baèng noäi khoa chæ aùp duïng cho nhöõng buùi tró nhoû, chöa bò chaûy maùu nhieàu, ñang giai ñoaïn caáp t ính gaây ñau ñôùn, vieâm nhieãm. Phöông phaùp naøy ñieàu trò cho khoaûng 70 – 80% cho beänh nhaân. 1.2.2 Phöông phaùp ñieàu trò beänh tró baèng thuû thuaät : Theo [6], chæ ñònh chuû yeáu cho loaïi trung bình nhö: Tró noäi ñoä 1, ñoä 2, ñoä 3 (nhoû). Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 20 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi 1.2.2.1 Caùc thuû thuaät chính : 1. Tieâm sô 2. Thaét voøng cao su 3. Ñieän tröïc tieáp WD2 (Ultroid) 4. Tia hoàng ngoaïi (infrared) 5. Caét laïnh 6. Noâng haäu moân 1.2.2.2 Nguyeân taéc ñieàu trò : Ñieàu trò beänh tró haäu moân baèng thuû thuaät nhaèm giaûi quyeát hai muïc tieâu sau :  Giaûi quyeát buùi tró: Taán coâng vaøo cuoán maïch caáp maùu cho buùi tró, laøm giaûm hay caét nguoàn maùu ñeán buùi tró ñeå noù teo hoaëc hoaïi töû töï ruïng.  Giaûi quyeát sa buùi tró: Coá ñònh lôùp nieâm maïc oáng haäu moân vôùi thaønh ruoät (cô troøn trong coøn goïi laø cô thaét trong) thöôøng laø baèng vieäc taïo neân moät toå chöùc xô (nhaân xô), do ñoù buùi tró nhö ñöôïc treo vaøo thaønh ruoät neân khoâng bò sa ra ngoaøi nöõa. 1.2.2.3 Öu ñieåm : Haàu heát caùc caùc phöông phaùp ñieàu trò baèng thuû thu aät ñeàu tieán haønh ôû phía treân ñöôøng löôïc neân khoâng caàn duøng bieän phaùp voâ caûm nhö gaây teâ, gaây meâ. Do ñoù:  Khoâng ñau: Qua kinh nghieäp thöïc tieãn , beänh nhaân thöôøng khoâng ñau hay ñau raát nheï.  Vì khoâng gaây teâ, gaây meâ, kyõ thuaät laïi thöôøng ñôn giaûn neân beänh nhaân coù theå ñieàu trò ngay vaø veà nhaø ngay hoaëc sau 30 phuùt – 1 giôø.  Tai bieán vaø bieán chöùng ít, neáu coù cuõng thöôøng deã xöû trí Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 21 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi  Hieäu quaû tuy keùm hôn phaãu thuaät nhöng cuõng ñaït 70 % - 80%, tuyø phöông phaùp, kyõ thuaät vaø taùc giaû.  Kyõ thuaät, trang thieát bò ñôn giaûn coù theå aùp duïng ôû tuyeán huyeän. 1.2.2.4 Nhöôïc ñieåm  Tyû leä khoûi thaáp hôn vaø tyû leä taùi phaùt cao hôn moå xeû  Khoâng söû duïng ñöôïc ôû nhöõng beänh nhaân tró naëng: Tró ño ä 4, tró voøng, tró hoãn hôïp – hoaëc ôû nhöõng beänh nhaân coù keøm tró ngoaïi, haäu moân heïp … 1.2.3 Phöông phaùp ñieàu trò beänh tró baèng phaãu thuaät : Theo [6], laø phöông phaùp ñieàu trò höõu hieäu, ít taùi phaùt. Tuy nhieân noù laø phaãu thuaät neân caàn phaûi gaây teâ, gaây meâ, keøm theo nhöõng bieán chöùng (tuy raát ít) nhöng ñau sau moå (trung bình 2 – 3 – 4 tuaàn leã). 1.2.3.1 Caùc loaïi phaãu thuaät chính:  Phaãu thuaät taïm thôøi :  Laáy maùu tuï  Thaét tró coù boùc taùch (neáu nhö boùc taù ch leân cao thì cuõng nhö laø phaãu thuaät trieät ñeå).  Phaãu thuaät trieät ñeå :  Caét tró kieåu buùi rôøi: Chæ laáy ñi nhöõng buùi tró sau khi phaãu tích. Kyõ thuaät cô baûn, ñöôïc moïi ngöôøi duøng nhieàu nhaát laø kyõ thuaät Milligan – Morgan (coøn ñöôïc goïi laø phöông phaùp cuûa Beänh vieän St.Mark do nhoùm baùc só cuûa beänh vieän St.Mark thöïc hieän) . Cuøng loaïi “Caét tró buùi rôø i” naøy, coù phaãu thuaät cuûa Furguson vaø Heaton cuõng ñöôïc thöïc hieän nhieàu (chuû yeáu ôû Myõ) – Ferguson vaø Heaton (1957) khoâng ñeå caùc veát thöông hôû nhö Milligan – Morgan, maø khaâu kín haún caùc veát moå. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 22 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi  Caét boû voøng nieâm maïc oáng haäu moân: Ñieån hình laø phöông phaùp cuûa Whitehead (1882): laáy ñi voøng nieâm maïc oáng haäu moân – keøm theo toaøn boä caùc buùi tró. Ñaây laø moät kyõ thuaät ñaëc bieät tieät caên, raát coù giaù trò ñoái vôùi theå tró voøng. Tuy nhieân phöông phaùp naøy coù nhieàu baát tieän, moät laø nieâm maïc luùc naøy thieáu neân khi khaâu laïi seõ caêng quaù, veà sau ñöùt maát vaø haäu quaû laø sau moå, haäu moân bò teo heïp vì laønh seïo vôùi moâ xô. Baát tieän thöù hai laø neáu nieâm maïc khoâng bò ñöùt ra thì sau bò sa, naèm thaáp hôn bình thöôøng cho neân seõ tieát chaát nhaày lieân tuïc gaây khoù chòu cho beänh nhaân. Vì caùc leõ ñ où, ôû Anh quoác phöông phaùp Whitehead bò ñaøo thaûi, neân ñaõ ñöôïc [7] Toupet A. (naêm 1969 ), [8] Nguyeãn vaên Xuyeân (1992) caûi tieán.  Kyõ thuaät cuûa Longo: Kyõ thuaät Longo (1998) trình baøy phöông phaùp moå tró baèng thieát bò khaâu maùy. 1.2.3.2 Duïng cuï duøng trong phaãu thuaät :  Dao moå kinh ñieån  Dao moå baèng laser CO2  Dao moå ñieän Trong ñoù dao moå baèng laser CO 2 ñöôïc xem laø dao phaãu thuaät tró hieän ñaïi nhaát hieän nay. Caùc hình thöùc moå treân thöôøng gaëp nhöõng bieán chöùng vôù i möùc ñoä khaùc nhau, caùc bieán chöùng thöôøng gaëp:  Nhieãm khuaån veát moå, veát thöông laâu laønh  Chaûy maùu sau noå  Roái loaïn tieåu tieän  Heïp haäu moân  Maát töï chuû haäu moân 1.2.3.3 Caùc chæ ñònh chính : Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 23 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi  Tró noäi ñoä 4, tró noäi ñoä 3 khoâng ñaùp öùng vôùi caùc phöông phaùp ñieàu trò noäi khoa, thuû thuaät.  Tuï maùu, tró ngheït, taéc maïch (moå caáp cöùu trì hoaõn).  Tró phoái hôïp vôùi nöùt keõ haäu moân , roø haäu moân vaø heïp haäu moân. Thöôøng vôùi ñieàu trò phaãu thuaät thì beänh nhaân ñaùp öù ng toát hôn, ít khi phaûi ñieàu trò boå sung theâm: nhö thuoác uoáng, hay thuû thuaät. 1.2.4 Phöông phaùp ñieàu trò beänh tró baèng phöông phaùp coå truyeàn : Ñieàu trò beänh tró theo phöông phaùp Y hoïc coå truyeàn nhö: Chaâm cöùu, ñaép thuoác, ngaâm thuoác, uoáng thuoác, xoâng boâi thuoác … coù theå xeáp vaøo hai phöông phaùp chính: ñieàu trò baûo toàn vaø ñieàu trò khoâng baûo toàn. 1.2.4.1 Ñieàu trò baûo toàn Thöôøng laø duøng thuoác thang, taùc duïng cuûa nhöõng baøi thuoác naøy nhö: thanh nhieät, löông huyeát, nhuaän taùo, tröø thaáp nhieät … tuyø theo möùc ñoä laâm saøng maø duøng nhöõng thang thuoác khaùc nhau [9, 10] : a. Tró soá 8: Thaønh phaàn goàm: thoå hoaøn lieân, rau maù, kim ngaân, cam thaûo nam, laù voâng, kim tieàn thaûo, coû nhoï noài. Ngaøy 50g, saéc uoáng … ñieàu trò caùc loaïi tró noäi, ngoaïi, tró vieâm, taùo boùn . Choáng chæ ñònh vôùi nhöõng ngöôøi tì vò hö haøn, ñaïi tieän loûng. Taùc duïng: thanh nhieät, löông huyeát, nhuaän taùo. b. Tró soá 9: Thaønh phaàn goàm: Cam thaûo nam, huyeát giaùc toâ moäc, coû nhoï noài, moäng höông, ngheä, haäu phaùc, laù moùng. Ngaøy 50g, saéc uoáng … ñieàu trò caùc loaïi tró noäi, ngoaïi, tró vieâm, ngheït, chaûy maùu tieán trieån. Taùc duïng: Tröø thaáp nhieät, haønh huyeát, löông huyeát. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 24 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi c. Cao tieâu vieâm: Thaønh phaàn goàm: Ngaûi cöùu, laù moùng, huyeát giaùc, toâ moäc, ngheä. Ngaøy uoáng 70 ml, ngaøy 2 laàn, saùng vaø chieàu … ñieàu trò phuø neà, trò ñau d. Boät ngaâm tró:  Thaønh phaàn goàm: haït cau, hoaøng baù, ñaûm phaøn. Sau khi taùn boät, ñoùng goùi 10g/goùi. Cho thuoác vaøo nöôùc soâi ñeå nguoäi, cho beänh nhaân ngaâm haäu moân 10 phuùt. Ngaøy ngaâm 2 laàn.  Phöông thöùc ñieàu trò ñöôïc tieán haønh theo moät trong hai phöông aùn sau :  Cao tieâu vieâm + Tró soá 8 + Boät ngaâm  Cao tieâu vieâm + Tró soá 9 + Boät ngaâm Caùc phöông thöùc treân ñieàu trò coù keát quaû cao vôùi tró noäi chaûy maùu, vieâm. Ngoaøi ra, moät soá thaày thuoác ñoâng y coøn keát hôïp vôùi caùc huyeät nhö Tröôøng cöôøng (XIII 1), Thöù lieâu (VII 33), Yeân du (XIV 2), Hu yeát haûi (IV 10), Hoäi döông (VII 35). 1.2.4.2 Ñieàu trò khoâng baûo toàn : Thöôøng duøng thuoác Y hoïc coå truyeàn boâi leân caùc buùi tró laøm cho caùc buùi tró hoaïi töû, hoaëc ruïng [10]: a. Khoâ tró taùn A: Thaønh phaàn goàm thaïch tín, pheøn phi , taàn sa, oâ mai … nhöng chuû yeáu döïa vaøo thaïch tín. Tröôùc khi boâi khoâ tró taùn A leân beà maët vaø caùc khe keõ cuûa buùi tró neân tieâm novocain 3% + coàn 90 0 vaøo caùc buùi tró nhö theá seõ ñôõ ñau hôn. Chæ ñònh ñieàu trò ñoái vôùi tró ñoä 2, ñ oä 3 ñôn thuaàn vaø coù bieán chöùng taéc tónh maïch. b. Khoâ taùn tró B: Thaønh phaàn goàm nha ñaøm töû, khoâ phaøn, ñaøm phaøn, novocain. Boâi khoâ tró taùn B leân beà maët vaø caùc khe cuûa buùi tró sau khi tieâm tieâm novocain 3% + coàn 900 vaøo caùc buùi tró. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 25 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi Keát quaû ñieàu trò cho 245 beänh nhaân: t ró ruïng khoaûng 75%, coøn gôø x ô 23%, tró khoâng ruïng 2%. c. Khoâ tró taùn C: Thaønh phaàn goàm nha ñaøm töû, khoâ phaøn, baêng phieán, oâ mai, ñaøm phaøn, novocain. Boâi khoâ tró taùn C leân beà maët vaø caùc khe keõ cuûa buùi tró, sau khi tieâm novocain 3% + coàn 90 0 vaøo caùc buùi tró. Taùc duïng toát vôùi tró noäi ñoä 2 vaø ñoä 3 chöa sô chai, keát quaû keùm vôùi tró noäi sô chai vaø khoâng coù keát quaû vôùi tró ngoaïi. 1.2.5 Söû duïng laser trong ñieàu trò beänh tró haäu moân : Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, laser ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu trò beänh tró haäu moân, ñöôïc chia theo 3 höôùng sau : 1.2.5.1Söû duïng laser coâng suaát lôùn trong phaãu thuaät caét tró : Ñaëc tröng laø laser CO 2 laøm vieäc ôû böôùc soùng 10,6 µm, ñöôïc tieán haønh theo :  Phöông phaùp Milligan – Morgan: AÙp duïng cho caùc buùi tró to coù ñöôøng kính töø 1 – 2,5 cm.  Phöông phaùp Whitehead caûi tieán: Ñoái vôùi caùc buùi tró to coù ñöôøng kính lôùn hôn 2,5 cm. a. Öu ñieåm cuûa phöông phaùp naøy :  Khoâng hoaëc ít chaûy maùu trong khi moå.  Veát moå ít ñau, ít söng, ít nhieãm truøng.  Thôøi gian naèm vieän ngaén. b. Khuyeát ñieåm cuûa phöông phaùp naøy :  Phöông tieän coàng keành khoù thao taùc.  Giaù thaønh ñieàu trò cao.  Coù bieán chöùng töø nhoû ñeán lôùn.  Tieán haønh ôû caùc trung taâm y teá lôùn, vì:  Phaûi coù phoøng moå theo caùc chæ tieâu rieâng Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 26 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi  Moãi ca moå goàm 3 ngöôøi: Phaãu thuaät vieân chính, phaãu thuaät vieân phuï, kyõ thuaät vieân (hay baùc só) ñeå gaây teâ hoaëc gaây meâ. Qua trình baøy treân ta thaáy, phöông phaùp phaãu thuaät caét tró baèng laser CO 2 khoâng ñaùp öùng cho tuyeán cô sôû, theo [11] cho keát quaû nhö nhau vôùi moå kinh ñieån. 1.2.5.2 Söû duïng hieäu öùng quang ñoâng laøm sô buùi tró : Ñieàu trò cho caùc buùi tró coù ñöôøng kính nhoû hôn 1 cm. Ñeå thöïc hieän hieäu öùng quang ñoâng thöôøng söû duïng laser CO 2 vaø laser YAG – Nd (Yttrium Alluminum Garnet – Neodym) laøm vieäc ôû böôùc soùng 1.06 µm (hoàng ngoaïi gaàn), ñaàu ra cuûa loaïi laser naøy ñöôïc noái lieàn vôùi ñoaï n sôïi quang hoïc. Caû 2 loaïi laser treân ñeàu coàng keành vaø khoù thao taùc, hai böôùc soùng treân maét ngöôøi khoâng nhìn thaáy ñöôïc, do ñoù ngöôøi ta thöôøng keøm theo laser khí He – Ne laøm vieäc ôû böôùc soùng 632,8 nm maøu ñoû röïc ñeå daãn ñöôøn g. 1.2.5.3 Söû duïng laser coâng suaát thaáp trong ñieàu trò beänh tró haäu moân Ñöôïc tieán haønh theo hai höôùng : 1.2.5.3.1 Söû duïng laser khí He – Ne : Laser khí He – Ne laøm vieäc ôû böôùc soùng 632,8 nm – maøu ñoû röïc chieáu tröïc tieáp leân buùi tró, duøng duïng cuï môû haäu moân roài chieáu laser leân buùi noäi - cho keát quaû khaû quan ñoái vôùi tró noäi ñoä 1 vaø ñoä 2 .  Öu ñieåm :  Khi thöïc hieän ñieàu trò khoâng gaây ñau.  Traùnh laây lan nhöõng beänh truyeàn qua ñöôøng maùu.  Thöïc hieän giaûm ñau, choáng vieâm, giaûm phuø neà khaù toát.  Nhöôïc ñieåm : Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 27 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi  Böôùc soùng 632,8 nm coù ñoä xuyeân saâu vaøo oáng haäu moân thaáp, lôùn nhaát laø 5mm. Ñieàu naøy gaëp khoù khaên khi ñieàu trò caùc buùi tró noäi saâu beân trong oáng haäu moân.  Laser khí He – Ne coù coâng suaát phaùt xaï coá ñònh khoâng ñieàu bieán ñöôïc, daãn ñeán ñoä linh ñoäng trong ñieàu trò keùm. 1.2.5.3.2 Ñeà xuaát söû duïng laser baùn daãn coâng suaát thaáp ñieàu trò beänh tró haäu moân : YÙ töôûng cho vieäc ñieàu trò beänh tró baèng laser b aùn daãn coâng suaát thaáp laøm vieäc ôû daûi soùng hoàng ngoaïi gaàn ñöôïc ñeà xuaát bôûi PGS.TS Traàn Minh Thaùi [1 2] (Phoøng thí nghieäm laser tröôøng ñaïi hoïc Baùch khoa Tp.HCM), khi thöïc hieän ñieàu trò beänh tró haäu moân baèng laser baùn daãn coù nhöõng ñieåm quan troïng sau:  Khoâng gaây tai bieán trong vaø sau khi ñieàu trò.  Trong quaù trình ñieàu trò khoâng gaây ñau , chæ thaáy caûm giaùc noùng aám deã chòu ôû vuøng haäu moân.  Traùnh ñöôïc nhöõng caên beänh laây lan qua ñöôøng maùu. Töø nhöõng ñieàu phaân tích treân cho thaáy: phöông phaùp ñieàu trò beänh tró haäu moân baèng laser baùn daãn coâng suaát thaáp laøm vieäc ôû daûi soùng hoàng ngoaïi gaàn do phoøng thí nghieäp coâng ngheä laser ñeà xöôùng coù nhöõng ñieåm öu vieät hôn so vôùi caùc phöông phaùp khaùc. Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi seõ xaây döïng moâ hình thieát bò ñieàu trò beänh tró haäu moân treân cô sôû moâ phoûng söï lan truyeàn chuøm tia laser trong oáng haäu moân baèng phöông phaùp Monte -Carlo vaø cô sôû cuûa lyù luaän cuûa phöô ng phaùp ñieàu trò beänh tró baèng laser baùn daãn coâng suaát thaáp. Caùc böôùc soùng ñöôïc choïn cho quaù trình moâ phoûng söï lan truyeàn cuûa chuøm tia laser trong oáng haäu moân töø beà maët haäu moân laø 633 nm, 780 nm, 850 nm vaø 940 nm. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 28 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi CHÖÔNG 2: MUÏC TIEÂU VAØ NHIEÄM VUÏ CUÛA ÑEÀ TAØI 2.1 Boái caûnh hình thaønh ñeà taøi Töø nhöõng vaán ñeà trình baøy ôû chöông 1, chuùng toâi nhaän thaáy:  Beänh tró haäu moân laø caên beänh coù tyû leä nguôøi maéc beänh cao, khoâng nhöõng ôû Vieät Nam (chieám tyû leä 30% daân soá [13]), maø coøn nhieàu nöôùc treân theá giôùi  Phaïm vi toån thöông cuûa beänh tró roäng vaø ña daïng a. Roäng ôû choå: Ngay beänh tró noäi ñöôïc chia thaønh boán ñoä khaùc nhau:  Tró noäi ñoä 1: Buùi tró hoaøn toaøn naèm trong oáng haäu moân; buùi tró chæ to leân trong loøng oáng haäu moân.  Tró noäi ñoä 2: Buùi tró sa ra ngoaøi khi taêng aùp löïc haäu moân, nhöng töï co leân ñöôïc (trong tröôøng hôïp raën khi ñaïi tieän). Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 29 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi  Tró ñoä 3: Nhö tró ñoä 2 nhöng ôû ñaây buùi tró khoâng töï tuï t vaøo, nguôøi beänh phaûi duøng tay ñaåy buùi tró leân.  Tró ñoä 4: Buùi tró sa ra khoûi vuøng haäu moân, tröïc traøng vaø thöôøng xuyeân naèm ngoaøi haäu moân, nguôøi beänh ñaåy vaøo moät thôøi gian ngaén laïi deã daøng sa ra ngoaøi. b. Ña daïng ôû choå: Beänh tró ñöôïc chia thaønh caùc daïng khaùc nhau:  Tró noäi  Tró ngoaïi  Tró keát hôïp  Tró hoãn hôïp  Tró voøng Ngoaøi ra, theo [14] coøn coù tró vaønh khaên: caùc buùi tró chi chít – hoaëc hôïp nhaát laïi xuaát hieän ôû toaøn boä voøng loã haäu moân – nhö kieåu vaønh khaên, thöôøng laø tró hoãn hôïp, keøm sa nieâm maïc tröïc traøng, tuy nhieân loaïi tró naøy ít gaëp.  Chính phaïm vi toån thöông cuûa beänh tró haäu moân roäng vaø ña daïng ñöa ñeán coù nhieàu phöông phaùp khaùc nhau trong ñieàu trò beänh tró haä u moân. Tuy coù nhieàu phöông phaùp nhöng chöa coù phöông phaùp ñieàu trò beänh tró naøo ñöôïc xem laø hoaøn chænh. Chính vì vaäy phoøng thí nghieäp coâng ngheä laser Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa Tp. HCM ñeà xuaát phöông phaùp ñieàu trò beänh tró haäu moâ n baèng laser baùn daãn coâng suaát thaáp [15]. Töø keát quaû ñieàu trò laâm saøng cho thaáy: phöông phaùp ñieàu trò beänh tró haäu moân baèng laser baùn daãn coâng suaát thaáp coù nhieàu ñieåm öu vieät so vôùi caùc phöông phaùp ñieàu trò khaùc. Ñoù laø:  Treân moät thieát bò thöïc hieän ñieàu trò boán daïng beänh tró vôùi keát quaû toát. Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 30 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi  Trong quaù trình ñieàu trò khoâng gaây tai bieán cuõng nhö phaûn öùng phuï coù haïi cho söùc khoûe cuûa beänh nhaân.  Kyõ thuaät ñieàu trò vaø kyõ thuaät vaän haønh thieát bò ñieàu trò ñôn giaûn, deã daøng phoå caäp roäng raõi.  Giaù thaønh ñieàu trò thaáp. Nhöôïc ñieåm cô baûn cuûa phöông phaùp ñieàu trò treân laø:  Thôøi gian ñieàu trò khoûi cho tró voøng, tró hoãn hôïp phaûi keùo daøi töø 40 ngaøy ñeán 50 ngaøy, moãi ngaøy thöïc hieän ñieàu trò 1 laàn. 2.2 Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Muïc tieâu chính cuûa ñeà taøi laø: “Tìm caùc bieän phaùp ñeå ruùt ngaén thôøi gian ñieàu trò khoûi cho caùc daïng beänh tró haäu moân baèng laser baùn daãn laøm vieäc ôû caùc böôùc soùng khaùc nhau vôùi coâng suaát thaáp”. 2.3 Nhieäm vuï chính cuûa luaän vaên Ñeå thöïc hieän toát muïc tieâu treân ñaây , caàn phaûi hoaøn thaønh caùc nhieäm vuï chính sau ñaây: 2.3.1 Moâ phoûng söï lan truyeàn chuøm tia laser laøm vieäc ôû caùc böôùc soùng khaù c nhau vôùi coâng suaát thaáp trong oáng haäu moân töø beà maët, nhaèm tìm ra böôùc soùng toái öu nhaát cho vieäc ñieàu trò baèng hai phöông thöùc: Quang trò lieäu vaø quang chaâm baèng laser baùn daãn. 2.3.2 Treân cô sôû keát quaû moâ phoûng seõ tieán ha ønh caáu truùc laïi boä phaän ñieàu trò cuûa thieát bò ñaõ nghieân cöùu cheá taïo ñöôïc. Ñeå thöïc hieän toát nhieäm vuï naøy, caàn phaûi thöïc hieän: Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 31 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi  Nghieân cöùu phaân boá hai loaïi laser laøm vieäc ôû hai böôùc soùng khaùc nhau ôû ñaàu quang trò lieäu ñaït toái öu nhaát.  Nghieân cöùu söû duïng boä huyeät ñeå thöïc hieän ñieàu trò baèng quang chaâm ñaït hieäu quaû cao. 2.3.3 Xaây döïng moâ hình thieát bò ñieàu trò beänh tró haäu moân baèng laser baùn daãn coâng suaát ôû theá heä môùi . CHÖÔNG 3: MOÂ HÌNH HOÙA SÖÏ LAN TRUYEÀN CHUØM TIA LASER TRONG OÁNG HAÄU MOÂN TÖØ BEÀ MAËT HAÄU MOÂN BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP MONTE-CARLO 3.1 Caáu truùc oáng haäu moân : Theo [6], toå chöùc hoïc cuûa loùt loøng oáng haäu moân thay ñoåi töø trong ra: töø teá baøo hình truï cuûa oáng nieâm maïc tröïc traøng ôû treân ñöôøng löôïc, nieâm maïc chuyeån daàn qua lôùp teá baøo chuyeån tieáp, roài ñeán teá baøo gai, bieåu bì (khaùc da laø khoâng coù loâng vaø tuyeán baõ) sau ñoù laø da thöôøng noái lieàn taàng sinh moân. Tröïc traøng Teá baøo hình truï Vuøng trung gian Teá baøo chuyeån tieáp Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 32 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi Tröïc traøng Teá baøo hình truï Vuøng trung gian Teá baøo chuyeån tieáp OÁng haäu moân Teá baøo gai bieåu bì Meùp haäu moân Teá baøo gai bieåu bì Da tầng sinh môn Da bình thöôøng Khi chieáu laser töø beà maët haäu moân ñeå ñieàu trò beänh tró thì chuøm laser laàn löôït qua töøng lôùp treân. Ñeå moâ phoûng söï lan truyeàn cuûa chuøm tia laser ñi vaøo trong oáng haäu moân töø beà maët haäu moân, coù theå chia ñoä saâu töø beà maët haäu moân ñeán caùc buùi tró noäi goàm hai lôùp:  Lôùp da bình thöôøng ôû beà maët haäu moân: Lôùp da naøy goàm hai lôùp nhoû  Lôùp bieåu bì (epidermis): Trong bieåu bì coù chöùa nhieàu caùc teá baøo saéc toá, beân trong baøo töông coù nheàu haït boïc chöùa melanin, lôùp naøy daøy khoaûng 0.6 mm.  Lớp bì (dermis): daøy hơn lớp epidermis, lôùp naøy daøy khoaûng 3mm , chứa moâ lieân kết thể sợi, gồm caùc sợi collagen trắng vaø caùc sợi elastin vaøng, nhiều mạch maùu, thần kinh.  Lôùp döôùi da haäu moân goàm: Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 33 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi  Taàng nieâm maïc (mucosa): Coù 3 lôùp bao goàm (1) bieåu moâ (epithelial lining); (2) lôùp neäm (lamina propria) laø moâ lieân keát thöa giaøu maïch maùu vaø maïch baïch huyeát, coù sôïi cô trôn; lôùp nieâm maïc (muscularis mucosa) laø lôùp cô trôn maûnh xeáp voøng vaø xeáp doïc ngaên caùc taàng nieâm maïc vaø taàng döôùi nieâm maïc.  Taàng döôùi nieâm maïc (submucosa): laø moâ lieân keát coù nhieàu maïch maùu, maïch baïch huyeát vaø ñaùm roái thaàn kinh döôùi nieâm maïc töùc ñaùm roái thaàn kinh Meissner. Vuøng naøy chöùa nhieàu maïch maùu aûnh hö ôûng tröïc tieáp ñeán beänh tró haäu moân. 3.2 Quang hoïc moâ : 3.2.1 Heä soá haáp thu vaø heä soá taùn xaï cuûa lôùp da bình thöôøng : Lôùp da beà maët haäu moân xem nhö lôùp da bình thöôøng, chia laøm hai lôùp nhoû: lôùp bieåu bì vaø lôùp bì, theo ñeà taøi nghieân cöùu [16] ta coù nhöõng thoâng soá quang hoïc moâ cuûa lôùp bieåu bì vaø lôùp bì nhö sau: 3.2.1.1 Hệ số hấp thu vaø hệ số taùn xạ của lớp biểu bì (epidermis) a. Hệ số hấp thụ  Sự hấp thụ của phần epidermis khoâng coù melanin: anen anen = 0.0244 + 8.53*exp(-( -154) / 66.2) (mm -1) Bieåu thöùc naøy ñöôïc aùp duïng trong khoaûng böôùc soùng 350nm ñeán 1100nm [16]  Hệ số hấp thụ của một melanosomes: amel Melanin laø polyme ñöôïc hôïp thaønh töø caùc phaân töû tyrosine, ñöôïc tìm thaáy trong caùc theå melanosomes. Melanosomes laø caùc haït daïng maøng teá baøo, kích thöôùc 1 - 2m, mặt trong của maøng coù caùc haït nhoû melanin, kích thước cỡ 10nm. Sự hấp thụ của melanosomes tỷ lệ nghịch với lũy thừa bậc 3.33 bước soùng chieáu tôùi, bước caøng ngaén melanin haáp thuï caøng nhieàu, ta ñöïôc bieåu thöùc sau: Luaän Vaên Toát Nghieäp www.bme.vn SVTH: Nguyeãn Vaên Haøo 34 GVHD: PGS.TS Traàn Minh Thaùi amel = (6.6x1010)( -3.33) (mm-1) Noàng ñoä cuûa melanosomes trong lôùp bieåu bì: ñöôïc bieåu dieãn baèng ñaïi löôïng fmel laø theå tích cuûa melanosomes trong lôùp bieåu bì. ÖÙ ng vôùi töøng saéc toá da, ta coù:  Da trắng: fmel = 4 – 8%  Da saäm maøu trung bình: fmel = 11 – 16%  Da saäm maøu: fmel = 18 – 43%  Hệ số hấp thu thực của epidermis: aepi aepi = (fmel)(amel) + (1-fmel) anen b. Hệ số taùn xạ của epidermis: sepi Trong epidermis coù caùc sôïi keratin vaø trong dermis coù caùc sôïi collagen neân ta coù theå xem nhö heä soá taùn xaï