Thực trạng kiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên

42 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁP Söë 10(338) T5/2017 THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT THÛÅC TRAÅNG KHIÏËU NAÅI VAÂ GIAÃI QUYÏËT KHIÏËU NAÅI HAÂNH CHÑNH TRONG LÔNH VÛÅC ÀÊËT ÀAI TRÏN ÀÕA BAÂN CAÁC TÓNH TÊY NGUYÏN Lê Duyên Hà* * ThS. Trường Chính trị tỉnh Đắk Lắk. Thông tin bài viết: Từ khoá: đất đai, khiếu nại, khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai. Lịch sử bài viết: Nhận bài: 19/03/2017 Biên tập: 19/04/2017 Duyệt bài: 26/04/2017 Article Infomation: Keywords: land, complaint, administra- tive complaint, settlement of administrative complaint in land administration. Article History: Received: 19 Mar. 2017 Edited: 19 Apr. 2017 Approved: 26 Apr. 2017 Tóm tắt: Trong những năm qua, việc quản lý và sử dụng đất ở Tây Nguyên còn bộc lộ nhiều yếu kém, bất cập như việc tổ chức khai thác, sử dụng đất đai nhiều nơi còn chưa tốt; tình trạng thiếu đất sản xuất, đất ở cho đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) vẫn chưa được giải quyết triệt để. Đó cũng là nguyên nhân gây ra xung đột, khiếu nại, tranh chấp về đất đai cần xử lý trong chiến lược phát triển và điều hành quản lý của chính quyền các cấp ở Tây Nguyên. Bài viết đánh giá thực trạng khiếu nại và công tác giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai, chỉ ra nguyên nhân hạn chế và đề xuất các giải pháp bảo đảm giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên hiện nay. Abstract: In recent years, the administration and use of land in the Central Highlands have appeared weaknesses, shortcomings, particularly the arrangement of exploitation, use of land in several localities are not in a proper manner; the shortage of production land, residential land for ethnic minorities (EM) has not been resolved thoroughly. This is also the cause of conflicts, complaints and disputes on land, which need to be settled in a strategy of development and management of the land administration at all levels in the Central High- lands. This article provides assessments of the status of complaints and the settlement of administrative complaints in the land sector, points out the causes of the shortcomings and provides the measures to settle administrative complaints in land administration in Central Highlands provinces. 43 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁPSöë 10(338) T5/2017 THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT 1. Thực trạng về khiếu nại và công tác giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai ở Tây Nguyên Tây Nguyên là một trong những vùng có tiềm năng lớn về tài nguyên thiên nhiên, đó là đất đai, rừng, nước và khoáng sản, có diện tích tự nhiên là 54.641 km2, chiếm 16,8% diện tích cả nước, trong đó Kon Tum: 9.689,6 km2; Gia Lai: 15.536,9 km2; Đắk Lắk: 13.125,4 km2; Đắk Nông: 6.515,6 km2; Lâm Đồng: 9.773,5 km2 1. Sau hơn 30 năm đổi mới, kinh tế ở các tỉnh Tây Nguyên tiếp tục phát triển tích cực, đạt được nhiều kết quả thiết thực, đời sống của nhân dân được cải thiện rõ nét, tình hình chính trị, xã hội từng bước được ổn định... Tuy nhiên, ở một số vùng, nhất là vùng biên giới, vùng kinh tế mới, vùng đồng bào DTTS, đời sống vẫn còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, trình độ phát triển chậm so với các vùng khác, tình hình khiếu nại về đất đai ở vùng này đã và đang là vấn đề gây tác động không tốt đến sự phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên. Theo Báo cáo của Ban Chỉ đạo Tây Nguyên, từ năm 2011 đến năm 2016, trên toàn vùng Tây Nguyên đã phát sinh 45.138 quyết định hành chính (QĐHC) bị khiếu nại trên tổng số 249.322 QĐHC trong quản lý đất đai đã ban hành. Trong đó, QĐHC do Ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh ban hành bị khiếu nại là 2.532; QĐHC do UBND cấp huyện ban hành bị khiếu nại là 42.606, gồm 5.265 QĐHC giao đất cho thuê, thu hồi đất, trưng dụng đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; 15.760 QĐHC bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; 21.324 QĐHC cấp hoặc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ); 257 QĐHC gia hạn2. Chỉ tính riêng tỉnh Đắk Lắk, từ năm 2011 đến năm 2016, các cấp, các ngành trong toàn tỉnh đã tiếp nhận 3.221 vụ về khiếu nại đất đai; 7.893 vụ kiến nghị, phản ánh, chủ yếu là kiến nghị, phản ánh về quản lý đất đai, chính sách đền bù giải phóng mặt bằng. Trong 6 tháng đầu năm 2016, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đắk Lắk đã nhận được 100 đơn thư, tiếp 65 lượt/65 công dân đến khiếu nại, kiến nghị, phản ảnh chủ yếu tập trung ở lĩnh vực đất đai như tranh chấp, khiếu nại, kiến nghị về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất3. Tỉnh Đắk Nông, từ năm 2012 đến năm 2016, tổng số vụ việc khiếu nại hành chính (KNHC) thuộc thẩm quyền giải quyết là l.217 vụ việc, trong đó năm 2012 là 332 vụ việc, năm 2013 là 325 vụ việc, năm 2014 có 223 vụ việc, năm 2015 có 220 vụ việc4. Các vụ việc khiếu nại về đất đai chủ yếu tập trung liên quan đến thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai, chính sách đền bù, thu hồi đất; thẩm quyền giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, tranh chấp đất đai. Trong năm 2015, các ngành chức năng tỉnh Kon Tum đã tiếp nhận 1.070 đơn, giảm 51 đơn (4,5%) so với năm 2014. Trong đó có 171 đơn khiếu nại, 829 đơn kiến nghị phản ánh. Nội dung đơn tập trung vào các lĩnh vực: đất đai, nhà cửa, tài sản, bồi thường tái định cư, vi phạm pháp luật, chế độ chính sách... Đơn thuộc thẩm quyền giải 1 Xem Tổng cục Thống kê (2016), Niên giám thống kê năm 2015, Nxb. Thống kê, Hà Nội. 2 Theo Ban Chỉ đạo Tây Nguyên, Một số vấn đề phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên năm 2015, Buôn Ma Thuột, 2016. 3 Theo Báo cáo số 15/BC-UBND, ngày 27/01/2016 của UBND tỉnh Đắk Lắk về Tổng kết 10 năm thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng. 4 Theo Báo cáo số 643/BC-UBND, ngày 29/9/2016 của UBND tỉnh Đắk Nông về tình hình, kết quả công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo từ năm 2012 -2016, trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. 44 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁP Söë 10(338) T5/2017 THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT quyết là 558/1070 đơn, chiếm tỷ lệ 52,2%, bao gồm 68 đơn khiếu nại, 472 đơn kiến nghị, phản ánh5. Để giải quyết tình hình trên, lãnh đạo các cấp, các ngành chức năng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên đã chỉ đạo, lãnh đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ giải quyết khiếu nại về đất đai, thực hiện tốt công tác tiếp công dân; các khiếu nại, kiến nghị, phản ánh đều được ghi chép đầy đủ, thực hiện giải thích, hướng dẫn công dân theo quy định. Đã có sự tham gia phối hợp tích cực của các ban, ngành đoàn thể, do vậy việc giải quyết các yêu cầu của công dân đã tạo được sự đồng bộ, thống nhất, có hiệu quả, từ đó đã góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của cá nhân, tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai, đồng thời góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, cũng như củng cố lòng tin của nhân dân đối với các cấp chính quyền. Tổng số đơn giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai trên toàn tỉnh Đắk Lắk trong 5 năm (2011 -2015) là 2.887 đơn/2.567 vụ việc, đạt 98%; trong đó, giải quyết bằng QĐHC là 1.768 vụ việc, thông qua hòa giải thuyết phục là 799 vụ việc. Riêng số vụ việc khiếu nại, kiến nghị, tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND tỉnh từ năm 2011- 2015 là 325 vụ; số vụ việc được giải quyết thông qua giải thích, thuyết phục có 144 vụ; giải quyết bằng QĐHC là 181 vụ (trong đó đã ban hành quyết định giải quyết 160 vụ, báo cáo kết quả xác minh 08 vụ, đang xem xét giải quyết 13 vụ). Trong 160 vụ việc giải quyết bằng QĐHC có 07 vụ khiếu nại đúng; 147 vụ khiếu nại sai; 06 vụ khiếu nại đúng một phần; qua giải quyết khiếu nại đã khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp cho công dân 32.001,3m2 đất. Chỉ tính riêng năm 2015, đã có 128 đơn/128 vụ khiếu nại thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND, đã giải quyết xong 117 đơn/117 vụ, qua giải quyết khiếu nại đã khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp cho người khiếu nại 4.572,3m2 đất6. Trên địa bàn tỉnh Gia Lai (từ 2013- 2016), chính quyền các cấp cùng đã có nhiều nỗ lực trong tiếp nhận và giải quyết khiếu nại về đất đai, toàn tỉnh tiếp nhận hơn 2.800 đơn khiếu nại, đã giải quyết 1.700 đơn, chiếm 98,5%. Qua giải quyết khiếu nại, đã thu hồi cho Nhà nước 36.200m2 đất, trả lại cho người dân 540 m2 đất, đền bù cho người dân số tiền hơn 78 triệu đồng7. Về tiếp công dân, năm 2015, toàn tỉnh Kon Tum đã tiếp 697 lượt/791 người đến khiếu nại, kiến nghị, phản ánh (giảm 36,8% lượt so với năm 2014). Nội dung công dân đến khiếu nại, kiến nghị phản ánh tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực đất đai; đền bù nhà cửa, tài sản; chế độ chính sách; bồi thường tái định cư. Cơ quan tiếp công dân đã hướng dẫn làm đơn gửi cơ quan có thẩm quyền giải quyết 177 lượt, giải thích cho nhân dân hiểu về những vấn đề vướng mắc 520 lượt. Cơ sở vật chất phục vụ tiếp công dân ngày càng được đầu tư nâng cấp; đội ngũ công chức tiếp công dân được tuyển chọn, bố trí phù 5 Xem Thái Văn Ngọc, Kon Tum nâng cao chất lượng công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, Trang thông tin Ban Nội chính Trung ương, ngày 19/12/2015. 6 Theo Báo cáo số 566/ BC-UBND ngày 17/11/2014 của UBND tỉnh Đắk Lắk về tổng kết thực hiện pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo về phòng, chống tham nhũng từ năm 2011 đến năm 2014. 7 Theo Báo cáo số 139/BC-UBND, ngày 24/10/2016, của UBND tỉnh về tổng kết 04 năm thi hành Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo trên địa bàn tỉnh. 45 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁPSöë 10(338) T5/2017 THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT hợp, thường xuyên được tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng tiếp công dân, thái độ làm việc tận tình, chu đáo. Thông qua công tác tiếp công dân đã giải quyết được nhiều vấn đề phức tạp. Cũng trong năm 2015, tỉnh Kon Tum đã giải quyết 516/558 đơn thuộc thẩm quyền, đạt tỷ lệ 92,5%. Về kết quả giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh, UBND tỉnh Kon Tum đã giao Chủ tịch UBND thành phố Kon Tum hủy bỏ phương án bồi thường, hỗ trợ không đúng quy định pháp luật đối với 01 hộ dân; kiểm tra và lập phương án bồi thường, hỗ trợ đối với diện tích đất 804,7m2 tại khu quy hoạch Nam Đăk Bla theo đúng quy định hiện hành, tổ chức kiểm điểm, có hình thức xử lý kỷ luật đối với các tổ chức, cá nhân sai phạm8. Tỉnh Đắk Nông, từ năm 2012 đến năm 2016, số vụ việc đã giải quyết xong là 1.193 vụ việc, đạt 98%. Trong năm 2016, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức 03 cuộc thanh tra, kiểm tra đối với 15 đơn vị. Khi thanh tra việc quản lý, sử dụng đất của 13 đơn vị được Nhà nước cho thuê đất để thực hiện dự án sản xuất nông nghiệp trên địa bàn, lực lượng chức năng đã phát hiện nhiều đơn vị đã có các vi phạm như không sử dụng đất đúng mục đích, tiến độ sử dụng đất chậm, quản lý lỏng lẻo để người dân lấn chiếm. Qua thanh tra, lực lượng chức năng đã kiến nghị thu hồi gần 1.800 ha đất của 12 đơn vị và ra quyết định xử phạt hành chính số tiền 3 triệu đồng9. Từ năm 2012 đến năm 2016, Sở Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lâm Đồng đã thẩm tra, xác minh và tham mưu cho UBND tỉnh giao giải quyết trên 621 đơn khiếu nại (lần 2) về đất đai, trong đó giải quyết bằng QĐHC 532 đơn, giải thích và thuyết phục người khiếu nại rút lại 67 trường hợp trong tổng số 1.665 đơn nhận được (trung bình 170 đơn/năm)10. Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, công tác tiếp dân ở một số địa phương vùng Tây Nguyên còn bộc bộ một số bất cập sau đây: - Công tác tiếp dân ở một số địa phương chưa được tổ chức tốt, thiếu gắn kết giữa công tác tiếp công dân với việc giải quyết khiếu nại, nhất là ở cấp huyện, sở, ngành; lãnh đạo một số bộ, ngành chưa thực hiện tốt việc tiếp công dân theo quy định; việc thực hiện Đề án đổi mới công tác tiếp công dân còn chậm, nhất là khâu kiện toàn đội ngũ cán bộ. Nhiều vụ việc khiếu nại về đất đai giải quyết còn chậm, để công dân khiếu nại nhiều lần, vượt cấp, một số vụ việc giải quyết không đúng chính sách, pháp luật và phù hợp với thực tế nên không giải quyết dứt điểm được. - Nhiều địa phương chỉ chú trọng đến việc giải quyết hết thẩm quyền mà chưa quan tâm đến giải quyết dứt điểm vụ việc. Điều đáng nói, vẫn còn hiện tượng giải quyết né tránh, đùn đẩy, thấy sai nhưng không chịu sửa làm cho việc giải quyết lòng vòng, kéo dài, cá biệt có cơ quan không thực hiện đúng trách nhiệm, thẩm quyền được giao, có hành vi bao che, cố ý làm sai... nên người dân tiếp tục khiếu nại. Người khiếu nại tiếp tục gửi đơn với thái độ rất bức xúc 8 Xem Thái Văn Ngọc, Kon Tum nâng cao chất lượng công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, Tlđd. 9 Theo Báo cáo số 643/BC-UBND, ngày 29/9/2016 của UBND tỉnh về tình hình, kết quả công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo từ năm 2012 -2016, trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. 10 Theo Báo cáo số 210/BC-UBND, ngày 22/11/2016 của UBND tỉnh Lâm Đồng về tổng kết 4 năm thi hành Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. 46 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁP Söë 10(338) T5/2017 THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT hoặc quay sang tố cáo chính quyền cố tình bao che sai phạm, làm giảm lòng tin của người dân đối với chính quyền. - Công tác nắm tình hình khiếu nại, tố cáo, theo dõi, thống kê các vụ việc khiếu nại về lĩnh vực đất đai chưa chính xác, chưa kịp thời, còn bị động, lúng túng trong chỉ đạo xử lý tình huống; kế hoạch giải quyết ở các cấp chưa cụ thể, từng cấp chưa làm đầy đủ trách nhiệm, còn bị động đối phó, chưa giải quyết các vấn đề cơ bản, nhất là cơ chế, chính sách và trong chỉ đạo điều hành, số lượng vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng vẫn nhiều; những vụ việc phát sinh mới có nơi chưa giải quyết kịp thời. - Một bộ phận nhân dân do nhận thức còn hạn chế, nên khi vụ việc khiếu nại đã được giải quyết nhiều lần với nhiều biện pháp khác nhau, cơ bản là đúng chính sách, pháp luật, có lý, có tình nhưng vẫn không chấp nhận kết quả giải quyết, thậm chí có những phản ứng tiêu cực, cố chấp, gây rối trật tự. 2. Nguyên nhân của những hạn chế về khiếu nại và công tác giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai ở Tây Nguyên Tình trạng khiếu nại hành chính về đất đai nêu trên bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó chủ yếu là do các nguyên nhân cơ bản sau: Thứ nhất, chính sách, pháp luật về đất đai chưa theo kịp cơ chế kinh tế thị trường, đặc biệt là chính sách tài chính đất đai chưa điều tiết hoặc đã điều tiết, phân phối nhưng chưa hợp lý phần giá trị tăng thêm mang lại từ đất khi sử dụng đất cho các dự án đầu tư như trong công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người có đất bị thu hồi. Các chính sách liên quan đến lợi ích của người sử dụng đất còn nhiều bất cập, nhất là về giá đất chưa phù hợp, thường xuyên thay đổi, có sự chênh lệch lớn giữa các địa phương; cơ chế chính sách đền bù, hỗ trợ chưa nhất quán nên khó thực hiện. Thứ hai, nhiều địa phương chưa làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục vận động thuyết phục, giải thích, hòa giải ngay từ cơ sở, chưa tập trung giải quyết khiếu nại ngay từ đầu đối với việc triển khai thực hiện dự án liên quan đến đất đai; cấp ủy chính quyền một số nơi chưa coi trọng sự lãnh đạo, chỉ đạo, chưa phát huy hết sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong việc giải quyết khiếu nại, có nơi có biểu hiện coi nhẹ ý dân, coi trọng các biện pháp hành chính, pháp luật, nóng vội, chủ quan, áp đặt, quan tâm nhiều đến mục tiêu phát triến kinh tế - xã hội mà thiếu quan tâm, chăm lo đến đời sống dân sinh, ổn định cuộc sống, đến vấn đề chuyển đổi nghề, tạo việc làm, tái định cư. Thứ ba, chính quyền các tỉnh Tây Nguyên đã thu hồi đất của người dân để giao cho các nhà đầu tư thực hiện các dự án xây dựng khu đô thị, thương mại, du lịch, dịch vụ, khu công nghiệp, cụm công nghiệp, đường giao thông, công trình thủy lợi... nhưng sau đó được Nhà nước đầu tư cơ sở hạ tầng (điện, đường, trường, trạm) nên giá trị đất tăng cao, làm phát sinh các vụ tranh chấp đất, khiếu nại liên quan đến việc bồi thường. Thứ tư, do nhận thức của người dân về sở hữu đất đai không đồng nhất với quy định của pháp luật; vẫn còn tồn tại các phong tục, tập quán truyền thống, luật tục với những quy định lạc hậu về sở hữu đất đai chưa được loại bỏ trong tiềm thức của một bộ phận dân chúng vốn ít có điều kiện tiếp xúc với pháp luật (đặc biệt là những người dân sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng DTTS, vùng căn cứ cách mạng, vùng biên giới). Một bộ phận nhân dân có ý thức chấp hành chưa cao, nên có những yêu cầu, đòi hỏi không đúng hoặc vượt quá quy định của pháp luật. Vẫn tồn tại quan niệm đất đai là của ông cha, 47 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁPSöë 10(338) T5/2017 THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT tổ tiên để lại. Chính vì nhận thức không đúng này nên trong điều kiện kinh tế thị trường, đất đai ngày càng trở lên có giá thì tình trạng đòi lại đất của ông cha ngày càng gia tăng. Thứ năm, do nguồn gốc sử dụng đất của người dân không được xác định rõ ràng. Nhiều diện tích là đất lấn chiếm, phá rừng, quá trình sử dụng đất không liên tục Có một số vụ việc khiếu nại về nhà, đất do lịch sử để lại như đòi lại đất nông nghiệp đưa vào hợp tác xã, nông trường sản xuất, sau đó giải thể, trả lại đất cho nông dân, đất sản xuất của dân nhưng sau đó đưa vào các nông - lâm trường quốc doanh và nay cổ phần hóa. Thứ sáu, do việc cho thuê, cho mượn, cầm cố đất đai trong nội bộ nhân dân, việc đưa đất đai, lao động vào các tập đoàn sản xuất, các nông - lâm trường, không có hoặc không lưu giữ được các tài liệu, sổ sách; việc trưng dụng, trưng thu, trưng mua, thu hồi đất không có quyết định, chưa bồi thường hoặc đã bồi thường nhưng việc lưu giữ giấy tờ, hồ sơ không đầy đủ nên không có cơ sở để xác định khi diễn ra tranh chấp, khiếu nại. Thứ bảy, đội ngũ cán bộ làm công tác giải quyết khiếu nại ở cơ sở còn thiếu, yếu năng lực chuyên môn, giải quyết thiếu thỏa đáng và làm cho người dân đi khiếu nại nhiều lần và gửi đơn vượt cấp. Giải quyết khiếu nại còn để xảy ra thiếu sót, sai phạm hoặc thực hiện thiếu công khai, dân chủ, công bằng, dẫn đến người dân không chấp nhận, có trường hợp còn bức xúc dẫn đến tố cáo việc làm sai của cán bộ hoặc tập hợp đông người khiếu nại gay gắt. Một số cán bộ lợi dụng, tham nhũng, tiêu cực nhưng không bị xử lý nghiêm minh. Việc thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận QSDĐ còn để xảy ra sai sót, không theo quy hoạch và quy định của pháp luật. Thứ tám, công tác giám sát của cơ quan dân cử, của các tổ chức chính trị - xã hội đối với cơ quan hành chính tư pháp trong công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại chưa được tiến hành thường xuyên. Công tác giải quyết khiếu nại còn nhiều hạn chế, bất cập từ việc tiếp công dân, xử lý đơn thư, giải quyết khiếu nại, tố cáo và tổ chức thực hiện quyết định giải quyết. Tài liệu để giải quyết khiếu nại là hệ thống dữ liệu lưu trữ đất đai đã qua nhiều thời kỳ nên không còn chính xác, nhất là bản đồ địa chính qua nhiều biến động nên cơ sở pháp lý giải quyết không đảm bảo. 3. Các giải pháp bảo đảm giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên Từ thực trạng nêu trên, chúng tôi cho rằng, cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, bao gồm cả các giải pháp cấp bách, giải pháp lâu dài sau đây: Một là, cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, củng cố lại công tác quản lý và sử dụng đất đai từ trung ương đến địa phương; tập trung đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp, đồng thời chú trọng hơn đến công tác rèn luyện phẩm chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý đất đai và giải quyết tranh chấp, khiếu nại hành chính về đất đai. Hai là, thường xuyên rà soát, hệ thống hóa, kiểm tra các văn bản quy phạm pháp luật về đất đai và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan nhằm phát hiện các quy định mâu thuẫn, không phù hợp để kịp thời sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về đất đai. Khi ban hành pháp luật về đất đai, luôn phải quan tâm tới vấn đề luật tục để đưa ra các quy định phù hợp nhằm bảo đảm tính công bằng trong sử dụng đất đai của đồng bào DTTS; tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung các quy định về tài chính đất đai, chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, về trình tự, thủ tục cưỡng chế thu hồi đất. 48 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁP Söë 10(338) T5/2017 THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT Ba là, tăng cường, đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật sao cho thiết thực, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm. Tăng cường đối thoại với công dân trong quá trình giải quyết khiếu nại, nhất là khi triển khai thực hiện các dự án, giải phóng mặt bằng, đền bù, giải tỏa. Tập trung rà soát, thẩm tra lại để xem xét, giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại phức tạp kéo dài không để các khiếu nại, tố cáo tác động xấu đến tình hình an ninh, trật tự, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước tại địa phương. Thực hiện chủ trương giao đất, giao rừng cho cộng đồng dân cư và hộ gia đình (cần rà soát lại các diện tích đất rừng do các tổ chức và cá nhân chiếm giữ một cách không chính đáng để giao lại cho cộng đồng dân cư (buôn, làng), các hộ gia đình thuộc các DTTS trồng rừng, chăm sóc, nuôi dưỡng rừng). Bốn là, cần tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra về quản lý, sử dụng đất đai, phát hiện, chấn chỉnh kịp thời những yếu kém, sai phạm, xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm; nâng cao chất lượng, hiệu quả giải quyết tranh chấp, khiếu kiện của nhân dân liên quan đến đất đai; đồng thời đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát trách nhiệm giải quyết tranh chấp, khiếu kiện của các cơ quan có thẩm quyền. Năm là, chú trọng thực hiện công khai, dân chủ, công bằng bảo đảm quyền và lợi ích của người dân có đất bị thu hồi. Thực hiện tốt việc tái định cư, tạo việc làm cho người có đất bị thu hồi; xử lý hài hòa mối quan hệ lợi ích giữa người sử dụng đất, Nhà nước và nhà đầu tư. Tăng cường hoạt động lập bản đồ địa chính, hồ sơ địa chính và chỉnh lý các giấy chứng nhận QSDĐ để không còn những sai sót dễ dẫn đến các tranh chấp đất đai. Sáu là, nâng cao trình độ, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý đất đai ở các cấp, nhất là ở cơ sở và ổn định đội ngũ cán bộ này. Khắc phục ngay tình trạng cán bộ quản lý về đất đai yếu chuyên môn, kém đạo đức; khắc phục cơ chế phân cấp nhưng không gắn với cơ chế giám sát việc thực thi pháp luật. Củng cố hội đồng giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện để đủ sức tham mưu cho UBND cấp huyện giải quyết dứt điểm các tranh chấp đất đai. Bảy là, tiếp tục tổ chức thực hiện tốt Thông báo số 130-TB/TW ngày 10/01/2008 và Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên. Theo đó, chú trọng phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong công tác giải quyết khiếu nại về đất đai; phát huy vai trò lãnh đạo của các cấp ủy đảng; vai trò quản lý, chỉ đạo, điều hành, tiếp dân, quyết định giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai của các cấp chính quyền; vai trò tham mưu trong việc tiếp dân, xử lý đơn thư, giải quyết khiếu nại của các ngành; vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân các cấp, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương. Tám là, trong thời gian tới, cần xây dựng chính sách cho Tây Nguyên theo hướng tổng thể, có nhiều nội dung, giải quyết nhiều mục tiêu với nguồn lực đủ mạnh cho từng vùng để triển khai thực hiện. Giảm bớt các đầu mối quản lý, tránh tình trạng có nhiều cơ chế, chính sách chồng chéo như hiện nay. Nhất là ưu tiên giải quyết đất sản xuất, đất ở, nước sinh hoạt, đào tạo nguồn nhân lực, giải quyết việc làm, xuất khẩu lao động; thực hiện chính sách giao đất, giao rừng cho cộng đồng người DTTS quản lý để phát triển trồng, chăm sóc, bảo vệ và khai thác rừng hợp lý, hiệu quả; hỗ trợ phát triển sản xuất, kết nối thị trường tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp; hỗ trợ đầu tư nâng cấp và xây dựng mới hồ chứa nước, công trình thủy lợi; hỗ trợ khai hoang mở rộng diện tích đất sản xuất n