Thực trạng và giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu giày dép Việt Nam sang thị trường EU

cho c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam. Mét trong sè nh÷ng ®èi t¸c th­¬ng m¹i chÝnh cña ViÖt Nam trong thêi gian qua vµ sÏ tiÕp tôc lµ b¹n hµng quan träng trong nh÷ng n¨m tíi lµ EU. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam _EU kh«ng ngõng ph¸t triÓn cïng víi tiÕn tr×nh hîp t¸c cña EU vµ ®µ lín m¹nh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam do chÝnh s¸ch "§æi míi"mang l¹i. Giµy dÐp hiÖn nay lµ mÆt hµng xuÊt khÈu vµo EU lín nhÊt cña ViÖt Nam, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña s¶n phÈm vµo thÞ tr­êng nµy lu«n t¨ng víi tèc ®é kh¸ cao. §©y lµ mÆt hµng ®­îc EU dµnh cho nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ quan vµ nã còng ®¸p øng mét phÇn kh«ng nhá nhu cÇu vÒ giµy dÐp cho thÞ tr­êng thèng nhÊt vµ réng lín nµy. Tuy nhiªn ®Õn n¨m 2005, giµy dÐp sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch thøc do sù thay ®æi ­u ®·i vÒ thuÕ, do søc Ðp c¹nh tranh cña nhiÒu s¶n phÈm cïng lo¹i, hoÆc còng cã thÓ do sù ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng kh¶ quan cña nÒn kinh tÕ EU sÏ ¶nh h­ëng tíi søc mua. ChÝnh v× vËy ngµnh giµy dÐp ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng b­íc ®æi míi tÝch cùc h¬n n÷a. Kh«ng ph¶i chØ tõ phÝa Nhµ n­íc mµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¨ng ®éng h¬n trong viÖc t×m kiÕm nh÷ng con ®­êng ®i cho s¶n phÈm cña m×nh ®Õn ®­îc víi thÞ tr­êng EU. N¾m b¾t ®­îc tÝnh thùc tiÔn cña vÊn ®Ò nµy, em ®· lùa chän vÊn ®Ò "Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU"lµm ®Ò tµi cho ®Ò ¸n m«n häc cña m×nh. §Ò tµi cña em gåm cã 3 phÇn : PhÇn I :Lý luËn chung vÒ t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU PhÇn II :Thùc tr¹ng xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU PhÇn III:Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp sang thÞ tr­êng EU Do thêi gian cã h¹n còng nh­ sù hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ nªn ®Ò ¸n nµy kh«ng thÓ kh«ng cßn nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong thÇy c« vµ c¸c b¹n ®­a ra nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp bæ sung. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« Th. S. Ng« TuyÕt Mai ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. PhÇn I :Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU I. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña xuÊt khÈu 1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm 1. 1. Kh¸i niÖm xuÊt khÈu XuÊt khÈu lµ viÖc b¸n, cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô cho bªn n­íc ngoµi trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. Th­êng th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ viÖc ®­a hµng ho¸ qua biªn giíi cña mét quèc gia. Môc ®Ých cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ khai th¸c ®­îc lîi thÕ quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. HiÖn nay, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u trªn ph¹m vi toµn cÇu, trong tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ nh»m ®em l¹i lîi Ých th­¬ng m¹i vµ phi th­¬ng m¹i cho c¸c quèc gia. 1. 2. §Æc ®iÓm Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra gi÷a hai hay nhiÒu quèc gia Ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh»m khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña c¸c quèc gia Ho¹t ®éng xuÊt khÈu gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, gia t¨ng tiÕn bé x· héi Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh bëi t­ nh©n, doanh nghiÖp trong n­íc hay doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 2. Vai trß 2. 1. §èi víi nÒn kinh tÕ quèc gia XuÊt khÈu t¹o vèn b»ng ngo¹i tÖ phôc vô cho vÊn ®Ò nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ kh«ng ph¶i lµ lîi thÕ cña quèc gia. §iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa nhÊt lµ ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn XuÊt khÈu lµ ®éng lùc chÝnh ®Ó nÒn kinh ®æi míi vµ ph¸t triÓn theo chiÒu s©u XuÊt khÈu gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi cña mét quèc gia nh­ vÊn ®Ò vÒ vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t triÓn kinh tÕ, sö dông tµi nguyªn cã hiÖu qu¶ ;gi¶m søc Ðp vÒ vÊn ®Ò thÊt nghiÖp lªn nÒn kinh tÕ quèc d©n XuÊt khÈu thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña quèc gia theo h­íng tiÕn bé h¬n, phï hîp h¬n víi xu thÕ cña thÕ giíi 2. 2. §èi víi doanh nghiÖp XuÊt khÈu sÏ gióp doanh nghiÖp n©ng cao lîi nhuËn, cã nguån thu ngo¹i tÖ ®Ó phôc vô nhu cÇu nhËp khÈu t­ liÖu s¶n xuÊt, d©y chuyÒn c«ng nghÖ cã vèn ®Ó t¸i ®Çu t­ s¶n xuÊt, më réng qui m« s¶n xuÊt, t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng XuÊt khÈu lµ ®éng lùc m¹nh mÏ cho c¸c doanh nghiÖp n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm vÒ gi¸ c¶, chÊt l­îng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi XuÊt khÈu gióp c¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi më réng quan hÖ kinh doanh víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi, ®ång thêi cã thÓ häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý, t¸c phong lµm viÖc cã hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi 3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu XuÊt khÈu trùc tiÕp :lµ ho¹t ®éng trong ®ã bªn xuÊt khÈu b¸n, cung cÊp hµng ho¸ cho bªn nhËp khÈu mét c¸ch trùc tiÕp, kh«ng qua trung gian. XuÊt khÈu gi¸n tiÕp :lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh­ng ph¶i qua trung gian, cã thÓ qua mét hoÆc nhiÒu trung gian. XuÊt khÈu t¹i chç :lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong ®ã hµng ho¸ kh«ng ph¶i di chuyÓn qua biªn giíi T¸i xuÊt :lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu trë l¹i nø¬c ngoµi nh÷ng hµng ho¸ tr­íc ®©y ®· nhËp khÈu mµ ch­a qua chÕ biÕn t¹i n­íc t¸i xuÊt II. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU 1. Sù cÇn thiÕt ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU Nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 21, ViÖt Nam tiÕp tôc thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng h­íng ra xuÊt khÈu vµ giµy dÐp ®­îc ®Þnh h­íng lµ mét trong nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu mòi nhän. H¬n 10 n¨m xuÊt khÈu giµy dÐp ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ v­ît bËc tõ nh÷ng nç lùc cña ngµnh giµy dÐp vµ nh÷ng ­u ®·i cña mét sè thÞ tr­êng dµnh cho hµng hãa xuÊt khÈu cña c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. Sau n¨m 2004 giµy dÐp ViÖt Nam sÏ ®øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n do h¹n chÕ vÒ thuÕ ­u ®·i vµ sù c¹nh tranh gay g¾t cña s¶n phÈm cïng lo¹i. ChÝnh nh÷ng khã kh¨n nµy céng víi nh÷ng ­u thÕ cña ngµnh sÏ tr¶ lêi cho c©u hái cã hay kh«ng cÇn thiÕt ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp sang thÞ tr­êng EU. 1. 1. VÞ trÝ cña ngµnh giµy dÐp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n Ngay tõ khi ViÖt Nam tiÕn hµnh chÝnh s¸ch më cöa héi nhËp kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu, c¸c s¶n phÈm giµy dÐp ®· tõng b­íc trë thµnh mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cïng víi dÇu th«, dÖt may, thñy s¶n. . gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. §iÓm qua kinh nghiÖm cña c¸c n­íc NIEs chóng ta nhËn thÊy r»ng c¸c quèc gia nµy trong thêi kú ®Çu ph¸t triÓn còng dùa vµo c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp nhÑ nh­ giµy dÐp, dÖt may xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ, ®¸p øng cho nhu cÇu xuÊt khÈu m¸y mãc, nguyªn vËt liÖu, c«ng nghÖ. . . phôc vô cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, ph¸t triÓn lªn c«ng nghiÖp chÕ t¹o. MÆt kh¸c, ®©y lµ ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ thu hót nhiÒu lao ®éng, t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho phô n÷ víi møc thu nhËp b×nh qu©n ngµy cµng t¨ng. Do ®ã víi néi lùc nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay, giµy dÐp vÉn ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp quan träng, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp tiÕp tôc lµ môc tiªu kinh tÕ chiÕn l­îc cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m tíi. 1. 2. Xu h­íng chuyÓn dÞch cña ngµnh xuÊt khÈu giµy dÐp Tõ nh÷ng n¨m 80 ®· xuÊt hiÖn sù chuyÓn dÞch s¶n xuÊt giµy dÐp tõ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi vµ tiÕp ®ã lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn. S¶n xuÊt giµy dÐp lµ qu¸ tr×nh sö dông nhiÒu lao ®éng, xÐt vÒ mÆt kinh tÕ sÏ dÉn®Õn ngµy cµng t¨ng tØ lÖ s¶n xuÊt giµy dÐp t¹i c¸c n­íc cã gi¸ søc lao ®éng thÊp, nh­ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c nø¬c c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi sÏ ph¸t triÓn c¸c ngµnh kÜ thuËt cao, sö dông Ýt lao ®éng, gi¶m c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ c«ng nghiÖp giµy dÐp. Ch©u ¸ trë thµnh khu vùc s¶n xuÊt giµy dÐp chñ yÕu cña thÕ giíi. Lµ mét quèc gia n»m trong khu vùc ch©u ¸ vµ ®ang b¾t ®Çu qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, sù ph¸t triÓn cña ngµnh giµy dÐp ViÖt Nam lµ phï hîp víi xu thÕ chuyÓn dÞch ph©n c«ng lao ®éng mang tÝnh toµn cÇu. Xu h­íng nµy sÏ vÉn duy tr× trong mét thêi gian tíi, vµ ngµnh giµy dÐp cña ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn. 1. 3. Lîi thÕ cña ngµnh giµy dÐp Nguån lùc cña mét quèc gia lµ yÕu tè quan träng ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm mµ quèc gia ®ã s¶n xuÊt vµ h­íng ra xuÊt khÈu. ViÖt Nam t¹i thêi ®iÓm b¾t ®Çu qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ®Êt n­íc cã lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, cã nguån lao ®éng dåi dµo, chi phÝ lao ®éng thÊp. Do ®ã chóng ta tËp trung ph¸t triÓn mét sè ngµnh tËn dông ®­îc lîi thÕ quèc gia. Giµy dÐp lµ mét trong nh÷ng ngµnh n»m trong ®Þnh h­íng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua vµ mét sè n¨m s¾p tíi. Lîi thÕ cña ngµnh lµ chi phÝ lao ®éng thÊp v× ®· tËn dông ®­îc lùc l­îng lao ®éng nhÊt lµ lao ®éng n÷ cã tay nghÒ kh«ng cao víi møc l­¬ng trung b×nh thÊp so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Lîi thÕ nµy ®· t¹o ra møc gi¸ c¹nh tranh cho s¶n phÈm giµy dÐp cña ViÖt Nam trong thêi kú võa qua Mét lîi thÕ cña ngµnh giµy dÐp n­íc ta lµ trong n­íc b¶o ®¶m mét phÇn nhÊt ®Þnh nguyªn liÖu ®Çu vµo cho s¶n phÈm. ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp l©u ®êi vµ xu h­íng hiÖn nay lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu t¨ng tû träng ch¨n nu«i trong toµn ngµnh, do ®ã chóng ta hoµn toµn cã thÓ chñ ®éng nguyªn liÖu chñ yÕu lµ da thuéc cho giµy dÐp trong thêi gian tíi. Vµ chi phÝ s¶n xuÊt giµy dÐp cña ViÖt Nam tiÕp tôc gi¶m, s¶n phÈm cña ViÖt Nam sÏ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ lîi nhuËn thu ®­îc sÏ t¨ng lªn S¶n xuÊt giµy dÐp lµ ngµnh cã c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng ®ßi hái mét l­îng qu¸ lín, vèn quay vßng nhanh, kinh doanh Ýt rñi ro. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay, ®©y còng ®­îc coi lµ mét lîi thÕ cña ngµnh giµy dÐp. Víi nhiÒu lîi thÕ nh­ vËy cã thÓ thÊy r»ng ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu giµy dÐp sÏ tèi ®a ho¸ lîi Ých thu ®­îc tõ viÖc khai th¸c ®­îc lîi thÕ cña ngµnh hµng xuÊt khÈu mòi nhän nµy 1. 4. ThÞ tr­êng vµ søc c¹nh tranh Qua råi thêi kú tån t¹i quan ®iÓm ng­êi tiªu dïng ph¶i t×m tíi hµng hãa. Ngµy nay hµng ho¸ s¶n xuÊt ra ph¶i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng: s¶n xuÊt cho ai, s¶n xuÊt ®Ó lµm g× vµ s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo. ThÞ tr­êng lµ n¬i ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n nhÊt vÒ hµng ho¸. Giµy dÐp xuÊt khÈu ViÖt Nam ®· xuÊt hiÖn nhiÒu n¬i trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nh­ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm nµy cßn thÊp. Sù c¹nh tranh m¹nh mÏ cña hµng hãa Trung Quèc lµ ¸p lùc buéc s¶n phÈm cña chóng ta ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh ®Ó duy tr× vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng chÝnh ®ång thêi më réng thÞ tr­êng. Vµ ®iÒu nµy chÝnh lµ nh©n tè quan träng ®Ó tr¶ lêi thËt sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam 2. TiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng EU EU lµ mét thÞ tr­êng thèng nhÊt vµ réng lín víi 15 quèc gia thµnh viªn . Ng­êi tiªu dïng ë thÞ tr­êng nµy cã møc sèng cao, thÝch sù s¸ng t¹o, ­a thêi trang, ¨n mÆc ®Ñp vµ lÞch l·m. Do ®ã ®©y lµ thÞ tr­êng cã søc mua lín ®èi víi c¸c mÆt hµng may mÆc, giµy dÐp. Víi d©n sè gÇn 400 triÖu ng­êi vµ møc tiªu thô kho¶ng 4_5 ®«i giµy/ng­êi /n¨m, hµng n¨m EU ph¶i nhËp khÈu h¬n 800 triÖu ®«i giµy dÐp c¸c lo¹i, chiÕm 29, 3 tæng møc tiªu thô giµy dÐp cña thÕ giíi. ThÞ tr­êng nµy cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè thèng nhÊt còng nh­ ®a d¹ng cña tõng quèc gia thµnh viªn : Thèng nhÊt trong mét sè c¸c chÝnh s¸ch, thèng nhÊt trong c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn vÒ s¶n phÈm, thèng nhÊt trong viÖc hµng ho¸ cã thÓ di chuyÓn tõ quèc gia nµy sang quèc gia kh¸c mµ kh«ng gÆp ph¶i mét h¹n chÕ nµo, …®ång thêi cã sù ®a d¹ng vÒ v¨n ho¸, vÒ tËp qu¸n tiªu dïng, vÒ thãi quen kinh doanh. §Õn 1/5/2004 EU sÏ kÕt n¹p thªm10 thµnh viªn lµ c¸c quèc gia ë Trung vµ §«ng ¢u, ®©y lµ c¬ héi cho s¶n phÈm giµy dÐp cña ViÖt Nam më réng thÞ tr­êng, ®ång thêi kh«i phôc l¹i thÞ tr­êng truyÒn thèng cña nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 90. HiÖn nay, Liªn minh ch©u ¢u lµ mét khèi th­¬ng m¹i hµng ®Çu, vµ lµ mét trong ba trung t©m kinh tÕ hïng m¹nh. EU cã khu«n khæ thiÕt chÕ ®éc ®¸o dùa trªn c¬ së hiÖp ­íc nh»m x¸c ®Þnh vµ qu¶n lý c¸c quan hÖ hîp t¸c vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ gi÷a 15 quèc gia thµnh viªn. EU kh«ng ph¶i lµ mét Nhµ nø¬c Liªn bang nh­ Mü. Tuy nhiªn nã cßn h¬n c¶ khu vùc mËu dÞch tù do. N¨m 2000, GDP cña EU ®¹t 9. 785 tû USD lín h¬n Mü kho¶ng 13%, lín h¬n NhËt B¶n kho¶ng 38%. Bèn thÞ tr­êng chÝnh lµ Anh, Ph¸p, §øc, Italia chiÕm 72% GDP vµ ®©y còng lµ 4 quèc gia n»m trong nhãm c¸c n­íc c«ng nghiÖp lín nhÊt thÕ giíi G7. Do nh÷ng ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng quèc tÕ dÉn ®Õn nhu cÇu nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu cña EU gi¶m, kinh doanh kÐm ®i trong giai ®o¹n cuèi n¨m 1998 ®Çu n¨m 1999. Tuy nhiªn, c¬ së h¹ tÇng tèt, nhu cÇu lín bªn trong EU (®Æc biÖt lµ tiªu dïng c¸ nh©n)vµ sù phôc håi tõng b­íc cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ®· thóc ®Èy t¨ng tr­ëng trë l¹i vµ ®¹t møc 2, 6% n¨m 1999 vµ lªn 3, 32% vµo n¨m 2000 EU lµ mét khu vùc cã ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng rÊt ph¸t triÓn. N¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña EU chiÕm 44, 9% kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña thÕ giíi (gåm c¶ th­¬ng m¹i trong EU), chØ tÝnh riªng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu bªn ngoµi EU chiÕm tíi h¬n 20% kim ng¹ch th­¬ng m¹i toµn cÇu. NÕu kh«ng tÝnh ®Õn giao dÞch th­¬ng m¹i trong thÞ tr­êng thèng nhÊt th× EU ®øng sau Mü vÒ nhËp khÈu. N¨m 2000, EU nhËp khÈu 779, 1 tû Euro, Mü nhËp khÈu 983, 7 tû Euro, NhËt B¶n nhËp khÈu cã 291, 5 tû Euro. EU lµ khu vùc lu«n cã xu h­íng nhËp khÈu cao trªn thÕ giíi, ngay trong thËp niªn 90 trung b×nh kim ng¹ch nhËp khÈu cña EU ®¹t 1797 tû USD (60% trong khu vùc vµ 40 % ngoµi khu vùc). §Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y EU ®· cã nh÷ng chiÕn l­îc kinh tÕ h­íng vÒ ch©u ¸, trong ®ã cã sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng vÒ th­¬ng m¹i. C¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c n­íc thµnh viªn EU vµ c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸ nh­ ViÖt Nam hoµn toµn cã thÓ bæ sung cho nhau. Nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña VÞªt Nam lµ nh÷ng mÆt hµng EU cã nhu cÇu nhËp khÈu lín nh­ giµy dÐp. . . vµ ng­îc l¹i. Bªn c¹nh ®ã cßn ph¶i tÝnh ®Õn sù xuÊt hiÖn cña ®ång tiÒn chung Euro sÏ cµng t¨ng thªm søc m¹nh vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cho Liªn minh nµy. §©y lµ c¬ héi tèt cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam _nh÷ng ng­êi cßn ngÇn ng¹i trong viÖc khai ph¸ vµ ph¸t triÓn c¸c thÞ tr­êng nh­ Ailen, Hi L¹p, Bå §µo Nha, Lucx¨mbua do nh÷ng khã kh¨n vÒ ®ång tiÒn thanh to¸n. Tõ nay víi mét ®ång tiÒn Euro duy nhÊt hä cã thÓ chµo hµng ®Õn tÊt c¶ c¸c n­íc trong khu vùc. §ång tiÒn nµy sÏ th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c trong vÊn ®Ò thanh to¸n. H¬n n÷a thÞ tr­êng EU ®­îc kiÖn toµn sÏ gióp c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam më réng xuÊt khÈu sang c¸c n­íc thµnh viªn hiÖn cßn Ýt giao l­u th­¬ng m¹i v× mét s¶n phÈm ViÖt Nam ®­îc biÕt ®Õn th× còng dÔ ®­îc nh÷ng n­íc cßn l¹i biÕt ®Õn vµ chÊp nhËn mµ kh«ng tèn thªm chi phÝ tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o. PhÇn II :Thùc tr¹ng xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU 1. Kh¸i qu¸t chung vÒ hµng giµy dÐp ViÖt Nam Tr­íc n¨m 1992, ngµnh giµy dÐp ViÖt Nam chñ yÕu thùc hiÖn c¸c hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh gia c«ng mò giµy cho Liªn X« vµ c¸c n­íc XHCN ë §«ng ¢u. Khi khèi nµy tan r·, ngµnh giµy dÐp ®· ph¶i tr¶i qua thêi kú khã kh¨n do thiÕu thÞ tr­êng, thiÕu ®¬n ®Æt hµng. Tuy nhiªn giai ®o¹n nµy kÐo dµi kh«ng l©u. B¾t ®Çu tõ n¨m 1993, ngµnh giµy dÐp ®· khëi s¾c trë l¹i nhê lµn sãng di chuyÓn s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Ngµnh giµy dÐp ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu tiÕp nhËn sù chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ c¸c n­íc th«ng qua ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI), ®Æc biÖt tõ c¸c n­íc NIEs trong khu vùc. Cïng víi nã lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng chuyÓn dÞch tõ nh÷ng n­íc cã truyÒn thèng vÒ s¶n xuÊt giµy dÐp nh­ §µi Loan, Hµn Quèc sang ViÖt Nam. HiÖn nay cã 233 doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh giµy dÐp, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 1999 ®· ®Çu t­ h¬n 550 d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®ång bé c¸c lo¹i giµy dÐp, x©y míi vµ söa ch÷a nhiÒu nhµ x­ëng. Ngµnh ®· thu hót gÇn 400 000 lao ®éng tham gia s¶n xuÊt, n¨ng lùc s¶n xuÊt toµn ngµnh ngµy cµng ®­îc n©ng cao vµ hiÖn nay ®¹t ®­îc h¬n 360 triÖu ®«i / n¨m. Sau nh÷ng khã kh¨n do mÊt thÞ tr­êng truyÒn thèng cña nh÷ng n¨m 88_90, xuÊt khÈu giµy dÐp ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ngµnh giµy dÐp ViÖt Nam hiÖn nay lµ EU. Mü vµ NhËt B¶n lµ hai thÞ tr­êng ®øng sau EU vÒ møc nhËp khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam. XÐt vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng ngo¹i, s¶n phÈm giµy dÐp ViÖt Nam ®¹t lo¹i trung b×nh, t­¬ng ®­¬ng víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña Th¸i Lan, Indonesia, Philipine nh­ng thÊp h¬n hµng Trung Quèc víi møc gi¸ l¹i cao h¬n VÒ c¬ b¶n, cã thÓ nãi ngµnh giµy dÐp ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¨ng tr­ëng m¹nh vµ trë thµnh n­íc xuÊt khÈu giµy dÐp lín cña ch©u ¸ còng nh­ trªn thÕ giíi. 2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu 2. 1. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ChÝnh tõ sù ®Çu t­, ®æi míi d©y chuyÒn s¶n xuÊt, n¨ng lùc s¶n xuÊt ngµnh giµy dÐp ®· t¨ng lªn nhanh chãng. ChØ tÝnh trong kho¶ng thêi gian 1997 _2000 s¶n xuÊt chung t¨ng 206 triÖu ®«i lªn ®Õn 303 triÖu ®«i vµ chØ sè trung b×nh ph¸t triÓn hµng n¨m trong giai ®o¹n nµy lµ 14%. NÕu tõ n¨m 1991 trë vÒ tr­íc hÇu nh­ chØ tiªu thô néi ®Þa, kh«ng cã xuÊt khÈu, th× ®Õn n¨m 1992 ®· xuÊt khÈu ®­îc 5 triÖu USD vµ t¨ng liªn tôc víi tèc ®é cao trong nh÷ng n¨m sau ®ã cho ®Õn nay. N¨m 2001 so víi n¨m 1992_ tøc lµ sau 9 n¨m _kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp ®· t¨ng 312 lÇn, b×nh qu©n 1 n¨m t¨ng tr­ëng tíi 89, 3 % vµ hiÖn nay ®øng thø 4 trong c¸c ngµnh hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam tõ chç kh«ng cã g×, sau 10 n¨m ph¸t triÓn ®· v­¬n lªn hµng thø 4 thÕ giíi sau Trung Quèc, H«ng Cong vµ Italia. Tuy nhiªn, kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp th× t¨ng cao vµ t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thùc thu l¹i th× kh«ng nhiÒu do chóng ta chñ yÕu lµm gia c«ng cho c¸c c«ng ty giµy dÐp n­íc ngoµi, chiÕm tíi 80 % kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn ngµnh. H­íng vÒ nh÷ng môc tiªu trong t­¬ng lai, n¨m 2003 môc tiªu kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh giµy dÐp lµ h¬n 2 tû USD ;dù kiÕn n¨m 2005 s¶n xuÊt 390 triÖu ®«i giµy dÐp, xuÊt khÈu ®¹t trÞ gi¸ 2, 5 tû USD, n¨m 2010 s¶n xuÊt 620 triÖu ®«i giµy dÐp, xuÊt khÈu ®¹t trÞ gi¸ kho¶ng 5_5, 2 tû USD. HiÖn nay ®ång Euro cã xu h­íng t¨ng gi¸ so víi ®ång USD nªn rÊt thuËn lîi cho viÖc xuÊt khÈu giµy dÐp sang EU. Tuy vËy sù c¹nh tranh m¹nh mÏ tõ c¸c s¶n phÈm cña Trung Quèc sÏ ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi sè l­îng giµy dÐp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU vµ tÊt yÕu sÏ ¶nh h­ëng tíi kim ng¹ch xuÊt khÈu dù kiÕn cña ngµnh trong thêi gian tíi. Bªn c¹nh ®ã còng kh«ng nªn tr«ng chê vµo sù v­¬n m×nh m¹nh mÏ cña kinh tÕ ch©u ¢u nh»m t¨ng søc mua. Do ®ã, kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam nãi chung vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU nãi riªng cã thÓ t¨ng nh­ dù kiÕn nh­ng tèc ®é t¨ng sÏ gi¶m so víi nh÷ng n¨m tr­íc. 2. 2. MÆt hµng xuÊt khÈu NhiÒu n¨m qua ngµnh giµy dÐp ®· cè g¾ng ®Ó b¶o ®¶m sù æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu. Tõ chç chØ lµm gia c«ng c¸c chi tiÕt kh«ng t¹o ra s¶n phÈm hoµn chØnh ®· chuyÓn sang s¶n xuÊt s¶n phÈm hoµn chØnh. Ba mÆt hµng chÝnh lµ giµy thÓ thao, giµy n÷, giµy v¶i chiÕm phÇn lín trong kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp, trong ®ã chñ yÕu lµ giµy thÓ thao chiÕm h¬n 60%, giµy n÷ chiÕm 14% giµy v¶i chiÕm 11%. C¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt giµy thÓ thao ®· cã ®¬n ®Æt hµng ®Òu h¬n vµ khai th¸c tõ 70_75 % c«ng suÊt, s¶n phÈm ngµy cµng cã chÊt l­îng cao. Sè ®¬n ®Æt hµng ngµy cµng t¨ng ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt ®Õ giµy, båi v¶i, s¶n xuÊt khu«n mÉu còng nh­ c¸c nguyªn vËt liÖu kh¸c. Gi¸ gia c«ng vµ gi¸ b¸n giµy trªn thÕ giíi t¨ng kho¶ng 5% tuy vËy vÉn ch­a ®­îc c¶i thiÖn nhiÒu. C¸c chi phÝ ®Çu vµo cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt giµy dÐp cßn cao, chªnh lÖch gi¸ lao ®éng cña ViÖt Nam còng kh«ng cßn nhiÒu lîi thÕ so víi khu vùc ®· ®Èy chi phÝ s¶n xuÊt 1 ®«i giµy cña ViÖt Nam lµ 5_6 USD / 1 ®«i trong khi ®ã cña Trung Quèc lµ 2_3 USD / 1 ®«i. Th«ng th­êng gi¸ b¸n hµng cña Trung Quèc nhËp khÈu thÊp h¬n 20_50% hµng cña ViÖt Nam cïng lo¹i (Theo thèng kª n¨m 2000, gi¸ nh©n c«ng ViÖt Nam lµ 0, 35 USD /giê, cßn Trung Quèc lµ 0, 48 USD /giê). Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i nh×n nhËn s¶n phÈm cña ta cßn kÐm vÒ chÊt l­îng, yÕu vÒ mÉu m·, chñng lo¹i h¬n nhiÕu so víi s¶n phÈm cña Trung Quèc , do ®ã Trung Quèc lµ mét ®èi thñ nÆng kÝ cña giµy dÐp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU. 2. 3. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu Nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90, Liªn X« vµ §«ng ¢u tan r·, hÇu hÕt c¸c hµng ho¸ cña ViÖt Nam mÊt b¹n hµng truyÒn thèng trong ®ã cã s¶n phÈm giµy dÐp. V­ît qua thêi kú khã kh¨n nhÊt do kh«ng cã thÞ tr­êng giµy dÐp ViÖt Nam ®· cã nh÷ng h­íng ®i míi ®Õn víi nh÷ng thÞ tr­êng míi. N¨m 2000, giµy dÐp cña chóng ta ®· ®i ®Õn 129 n­íc vµ l·nh thæ trong ®ã cã 48 quèc gia vµ l·nh thæ ®¹t h¬n 1, 2 triÖu USD, 18 thÞ tr­êng ®¹t trªn 10 triÖu USD trong ®ã ®øng ®Çu lµ Anh 220 triÖu USD, §øc 210, 6 triÖu USD, BØ 155, 4 triÖu USD, Ph¸p 139, 6 triÖu USD, Hµ Lan 133 triÖu USD, Italia 86, 5 triÖu USD, . . . XÐt theo khu vùc, EU lµ thÞ tr­êng lín nhÊt, n¨m 2001 ®· chiÕm tíi 82 % kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam. Sang n¨m 2002 kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy lµ gÇn 80% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ ngµnh giµy dÐp vµ t­¬ng øng víi 7, 2 % thÞ phÇn nhËp khÈu giµy dÐp cña EU. EUlµ thÞ tr­êng chÝnh cho giµy dÐp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­ng trªn thÞ tr­êng EU s¶n phÈm giµy dÐp Trung Quèc chiÕm mét vÞ trÝ h¬n h¼n ViÖt Nam. Kh«ng chØ h¬n vÒ thÞ phÇn Trung Quèc lµ 7, 8% so víi ViÖt Nam lµ 7, 2% mµ s¶n phÈm cña Trung Quèc cßn ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu tiªu dïng ng­êi d©n EU. EU lµ thÞ tr­êng réng lín, thèng nhÊt víi 15 quèc gia, d©n sè lµ vµ søc mua lín, mçi n¨m cã nhu cÇu nhËp khÈu h¬n 800 triÖu ®«i giµy dÐp, ng­êi d©n EU cã møc sèng cao nªn gi¸ c¶ kh«ng lµ vÊn ®Ò c¹nh tranh chÝnh, chÊt l­îng còng kh«ng lµ mèi quan t©m hµng ®Çu mµ ®ã lµ mÉu m·, chñng lo¹i, tÝnh thêi trang cña s¶n phÈm. S¶n phÈm cña Trung Quèc ®· ®¸p øng ®Çy ®ñ nh÷ng yÕu tè c¹nh tranh ®ã vµ giµy dÐp cña ViÖt Nam ®øng tr­íc nhiÒu th¸ch thøc kh«ng nhá ®Ó gi÷ ®­îc vÞ trÝ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU. NhÊt lµ sau 11/12/2001 sau khi Trung Quèc chÝnh thøc gia nhËp WTO t¹o c¬ héi vµ thuËn lîi cho hµng ho¸ Trung Quèc trµn ngËp thÞ tr­êng EU. Cßn ViÖt Nam ph¶i tÝnh ®Õn thêi ®iÓm sau 31/12/2004 kh«ng cßn nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi giµy dÐp cña ta. Khi ®ã gi¸ c¶ giµy dÐp ®· cao h¬n cña Trung Quèc sÏ l¹i cµng cao h¬n, mµ chÊt l­îng, mÉu m· ch­a c¶i tiÕn kÞp thêi, ch¾c ch¾n thÞ phÇn EU cña ViÖt Nam sÏ bÞ thu hÑp dÇn nÕu ngµnh giµy dÐp kh«ng t×m cho m×nh nh÷ng h­íng ®i míi. Chóng ta cã thÓ h­íng sang mét sè thÞ tr­êng lín kh¸c nh­ Mü, NhËt B¶n. Mü lµ thÞ tr­êng míi ®Çy tiÒm n¨ng nhÊt lµ sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt _Mü ®­îc kÝ kÕt, b­íc ®Çu t¹o cho c¸c doanh nghiÖp cña ta c¬ héi khai th¸c tèt h¬n thÞ tr­êng nµy. Møc t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü n¨m 2002 ®¹t gÇn 300 triÖu USD. §èi víi thÞ tr­êng NhËt B¶n, dï cã nhu cÇu rÊt lín 300 triÖu ®«i mçi n¨m nh­ng trong ®ã hµng Trung Quèc ®· chiÕm tíi 70 %. N¨m2002 kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng khã tÝnh nµy ®¹t mét con sè kh¸ khiªm tèn lµ 73, 5 triÖu USD S¶n phÈm giµy dÐp cña ViÖt Nam vµo hai thÞ tr­êng nµy kh«ng ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i nh­ ®èi víi thÞ tr­êng EU mµ mÆt kh¸c ph¶i chÞu nhiÒu ¸p lùc tõ nh÷ng yÕu tè nh¹y c¶m vµ nh÷ng ®éng th¸i bÊt ngê cña thÞ tr­êng Mü hay "sù kh¾t khe "cña thÞ tr­êng NhËt B¶n. Do vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng EU vÉn lµ thÞ tr­êng lín, æn ®Þnh vµ lµ thÞ tr­êng chñ lùc cho s¶n phÈm giµy dÐp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Th¸ch thøc nhiÒu nh­ng kh«ng ph¶i lµ cã Ýt c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt giµy dÐp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng cßn nhiÒu tiÒm n¨ng nµy. §iÒu quan träng nµy lµ chóng ta ph¶i biÕt khai th¸c vµ tËn dông tèt lîi thÕ còng nh­ nh÷ng c¬ héi cã ®­îc khi th©m nhËp s©u h¬n vµo thÞ tr­êng nµy. 2. 4. H×nh thøc xuÊt khÈu Theo nghiªn cøu vÒ quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam _Liªn minh ch©u ¢u cho thÊy quan hÖ xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai bªn qua trung gian cßn chiÕm tû träng lín :40_50% khèi l­îng hµng hãa xuÊt khÈu cña ViÖt Nam víi ch©u ¸ lµ ®i ch©u ¢u hoÆc cã xuÊt xø tõ ch©u ¢u. ViÖc bu«n b¸n qua trung gian ®· g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng nh­ c¸c doanh nghiÖp EU. Tån t¹i mét thùc tÕ hiÖn nay lµ giµy dÐp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo EU chñ yÕu th«ng qua c¸c c«ng ty §µi Loan, Hµn Quèc, H«ng Kong khiÕn cho doanh sè gi¶m tõ 10_15%. Trªn thùc tÕ, t¨ng tû träng xuÊt khÈu trùc tiÕp vµo thÞ tr­êng EU lµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn quan träng cña ngµnh giµy dÐp ViÖt Nam vµ còng lµ mong muèn cña EU. NhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ngµnh giµy dÐp cña ViÖt Nam nh»m tËn dông ­u ®·i mµ EU dµnh cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cã xuÊt xø tõ ViÖt Nam (C/O). Giµy dÐp xuÊt ra khái ViÖt Nam vµ ®Õn víi ng­êi tiªu dïng t¹i thÞ tr­êng EU d­íi mét th­¬ng hiÖu cã "made in. . . "lµ mét n­íc nµo ®ã mµ kh«ng ph¶i lµ ViÖt Nam. S¶n phÈm giµy dÐp cña chóng ta chÞu ¶nh h­ëng giµy dÐp cña §µi Loan, Hµn Quèc, ch­a cã h×nh ¶nh riªng cho s¶n phÈm, ch­a cã nh÷ng nh·n hiÖu ®¸ng tin cËy ®èi víi ng­êi tiªu dïng EU nªn muèn tiªu thô ®­îc trªn thÞ tr­êng nµy giµy dÐp cña ViÖt Nam buéc ph¶i ®i theo ®­êng vßng. Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt gia c«ng l¹i thªm vµo h×nh thøc xuÊt khÈu qua trung gian ®· kh«ng nãi lªn ®­îc lîi Ých thùc sù cña ViÖt Nam khi xuÊt khÈu giµy dÐp sang thÞ tr­êng EU. 3. §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam thêi gian qua 3. 1. ¦u ®iÓm Tõ thùc tr¹ng xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU chóng ta cã thÓ nhËn thÊy nhiÒu ®iÓm s¸ng trong bøc tranh xuÊt khÈu cña ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ nµy §Çu tiªn ph¶i nãi ®Õn sù t¨ng tr­ëng v­ît bËc vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh trong nh÷ng n¨m qua. Sè l­îng giµy dÐp s¶n xuÊt ra n¨m sau t¨ng h¬n n¨m tr­íc, kh«ng nh÷ng ®¸p øng nhu cÇu néi ®Þa mµ phÇn lín dµnh cho xuÊt khÈu. C«ng suÊt ho¹t ®éng c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña ngµnh t¨ng lªn, ®¬n ®Æt hµng nhiÒu h¬n, s¶n phÈm ngµy cµng ®¹t chÊt l­îng cao h¬n ®¸p øng nhu cÇu cña nhiÒu kh¸ch hµng, gi¸ b¸n giµy dÐp vµ gi¸ gia c«ng ®· ®­îc c¶i thiÖn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Cïng víi sù ph¸t triÓn vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt, kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU t¨ng qua c¸c n¨m, møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n cao. Cã mét sè thêi kú con sè nµy cã ch÷ng l¹i do mét sè nguyªn nh©n nh­ng ViÖt Nam vÉn lµ quèc gia xuÊt khÈu lín thø hai vµo thÞ tr­êng nµy. Kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp vµo thÞ tr­êng EU lµ mét nguån thu ngo¹i tÖ gãp phÇn ®iÒu chØnh c¸n c©n th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam. §©y còng lµ nguån vèn ngo¹i tÖ lín ®Ó phôc vô cho nhu cÇu nhËp khÈu cña ViÖt Nam vÒ trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, c«ng nghÖ. . . trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc Mét ®iÓm s¸ng næi bËt trong toµn c¶nh xuÊt khÈu giµy dÐp sang EU lµ ®· thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt, t¹o thªm viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho nhiÒu lao ®éng, nhÊt lµ nh÷ng lao ®éng n÷ n«ng th«n tay nghÒ thÊp. ThÊt nghiÖp gi¶m ®¸ng kÓ ®· gi¶m bít søc Ðp lªn x· héi, ®ång thêi nhiÒu vÊn ®Ò x· héi kh¸c còng ®­îc gi¶i quyÕt. VÊn ®Ò nãng báng nhÊt trong xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lu«n lµ vÊn ®Ò thÞ tr­êng ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn míi. Bªn c¹nh thÞ tr­êng giµy dÐp lín nhÊt lµ EU, giµy dÐp ViÖt Nam ®· cã mÆt trªn nhiÒu quèc gia vµ l·nh thæ. S¶n phÈm cña chóng ta ®ang nç lùc cñng cè vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng EU, phÊn ®Êu më réng thÞ phÇn trªn nh÷ng thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nh­ Mü, NhËt B¶n, t×m c¸ch nèi l¹i quan hÖ b¹n hµng víi c¸ thÞ tr­êng truyÒn thèng ®ång thêi tiÕp cËn nh÷ng thÞ tr­êng míi nhÊt lµ mét sè quèc gia s¾p gia nhËp Liªn minh ch©u ¢u. Víi nh÷ng nç lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña toµn ngµnh trong nh÷ng n¨m qua, Uû ban ch©u ¢u ®· th«ng qua chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp míi ¸p dông tõ ngµy 1/1/2002 ®Õn ngµy 31/12/2004, theo ®ã hµng giµy dÐp xuÊt xø tõ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang EU ®­îc h­ëng møc thuÕ thÊp chØ b»ng 70 % møc thuÕ th«ng th­êng. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU. 3. 2. Tån t¹i Bªn c¹nh nh÷ng b­íc tiÕn ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua, ngµnh giµy dÐp vÉn cßn ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cßn tån t¹i Kh«ng thÓ kh«ng nh×n nhËn n¨ng lùc s¶n xuÊt cña toµn ngµnh giµy dÐp ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ cïng víi sù ®æi míi vµ ®Çu t­ nhiÒu d©y chuyÒn s¶n xuÊt, c«ng nghÖ, nhµ x­ëng nh­ng c«ng suÊt ho¹t ®éng cña c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt nµy ch­a ®­îc khai th¸c tèi ®a. NhiÒu ®¬n ®Æt hµng giµy thÓ thao doanh nghiÖp cña ta kh«ng thùc hiªn hÕt ®­îc, bªn c¹nh ®ã nhiÒu ®¬n ®Æt hµng giµy dÐp cao cÊp h¬n chóng ta l¹i ph¶i chÞu bá qua. §iÒu nµy cho thÊy r»ng s¶n phÈm cña ViÖt Nam hµm l­îng kü thuËt thÊp, hµm l­îng gi¸ trÞ gia t¨ng míi chØ ë møc 30_35% dÉn ®Õn gi¸ trÞ xuÊt khÈu ch­a cao. Mét bÊt lîi cho s¶n phÈm giµy dÐp ViÖt Nam lµ gi¸ c¶ cßn cao thËm chÝ cao h¬n nhiÒu lÇn so víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña Trung Quèc nh­ng chÊt l­îng, mÉu m·, chñng lo¹i th× l¹i kÐm h¬n rÊt nhiÒu. §©y thùc sù lµ mét ®iÓm yÕu cña s¶n phÈm cña ta cã thÓ dÉn tíi nguy c¬ kh«ng c¹nh tranh ®­îc víi hµng hãa Trung Quèc trªn thÞ tr­êng EU trong thêi gian tíi, nhÊt lµ sau n¨m 2004 vµ ViÖt Nam ch­a gia nhËp WTO Gia c«ng lµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt chñ yÕu cña ngµnh giµy dÐp. Chóng ta ch­a thùc hiÖn ®­îc ph­¬ng thøc mua ®øt b¸n ®o¹n ®èi víi hµng ho¸ giµy dÐp nªn hiÖu qu¶ kinh doanh ch­a cao. Thªm vµo ®ã s¶n phÈm cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang EU hÇu nh­ ph¶i qua trung gian nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn ngµnh t¨ng kh¸ ®Òu vµ cao, ®¹t ®­îc con sè nhiÒu triÖu ®«la nh­ng lîi nhuËn thùc tÕ thu vÒ cho ®Êt n­íc vµ cho chÝnh doanh nghiÖp cßn thÊp Cho ®Õn nay, EU vÉn lµ thÞ tr­êng chÝnh chñ yÕu, nhËp khÈu nhiÒu nhÊt giµy dÐp cña ViÖt Nam (chiÕm trªn d­íi 80%). Dï ®· cã quan hÖ th­¬ng m¹i vÒ mÆt hµng nµy trong cïng mét thêi gian t­¬ng ®èi dµi nh­ng hiÖn nay vÉn cßn hiÖn t­îng lµm ¨n manh món, giao hµng kh«ng ®óng thêi h¹n, chÊt l­îng kh«ng ®óng qui ®Þnh nh­ trong hîp ®ång cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ngay c¶ viÖc khai th¸c GSP mµ EU dµnh cho ViÖt Nam còng ch­a biÕt tËn dông vµ ch­a hiÖu qu¶. Giµy dÐp lµ s¶n phÈm mang tÝnh thêi trang theo mïa v× vËy viÖc giao hµng theo ®óng thêi gian cña hîp ®ång lµ rÊt quan träng nÕu kh«ng sÏ bÞ kh¸ch hµng tõ chèi (tr¶ vÒ). EU lµ thÞ tr­êng lu«n b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng víi hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn quèc gia vµ khu vùc nh­ yªu cÇu vÒ tr¸ch nhiÖm x· héi cña doanh nghiÖp (CSR), hÖ thèng tiªu chuÈn qu¶n lý m«i tr­êng, ISO 14000, tiªu chuÈn SA 8000, tiªu chuÈn vÒ lao ®éng. . . buéc c¸c n­íc xuÊt khÈu ph¶i thùc hiÖn. NÕu c¸c s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ chÊt l­îng, còng nh­ c¸c tiªu chuÈn nµy th× khã mµ trô v÷ng trªn thÞ tr­êng EU. MÆt kh¸c, EU lµ mét thÞ tr­êng cã tÝnh thèng nhÊt cao, th«ng tin xuyªn suèt toµn khu vùc, nÕu nh­ s¶n phÈm giµy dÐp cña chóng ta mÊt uy tÝn trªn mét thÞ tr­êng th× bÊt lîi cho hµng ho¸ cña ta bÞ nh©n lªn gÊp 15 lÇn vµ hËu qu¶ kh«ng thÓ l­êng hÕt ®­îc do vËy vÊn ®Ò b¶o ®¶m ch÷ tÝn trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng EU lµ rÊt cã ý nghÜa. 3. 3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i Nh÷ng tån t¹i trong viÖc xuÊt khÈu giµy dÐp sang EU lµ kÕt qu¶ cña rÊt nhiÒu nguyªn nh©n, c¶ nguyªn chñ quan lÉn nguyªn nh©n kh¸ch quan Cho ®Õn nay, hÇu hÕt c¸c thiÕt bÞ s¶n xuÊt giµy dÐp ®­îc nhËp khÈu tõ §µi Loan vµ Hµn Quèc theo ph­¬ng thøc tr¶ chËm, c¸c d©y chuyÒn m¸y mãc chñ yÕu lµ c«ng nghÖ cña thËp kØ 70, 80 tuæi thä ng¾n. ViÖc nhËp khÈu kh«ng mang tÝnh chän läc, c«ng nghÖ l¹c hËu vµ thiÕu ®ång bé ®· dÉn ®Õn viÖc vÉn ®Çu t­ c«ng nghÖ nh­ng c«ng suÊt khai th¸c ®­îc ch­a ®¸p øng ®ù¬c yªu cÇu cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam qui m« s¶n xuÊt cßn nhá, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cßn h¹n chÕ nªn cßn yÕu trong viÖc thùc hiÖn c¸c ®¬n ®Æt hµng lín. §ång thêi còng ph¶i kÓ ®Õn vÊn ®Ò nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt. Nguyªn vËt liÖu chñ yÕu cho ngµnh giµy dÐp lµ da. Nh­ng ®Õn nay chóng ta gÆp khã kh¨n trong viÖc thu mua nguyªn liÖu vµ chÊt l­îng nguyªn liÖu kh«ng b¶o ®¶m. Cã mét nghÞch lý lµ nguyªn liÖu da thuéc rÊt thiÕu trong khi n¨ng lùc s¶n xuÊt da thuéc trong n­íc ®· ph¸t triÓn, nhiÒu nhµ m¸y ®· ®Çu t­ thay ®æi m¸y mãc c«ng nghÖ nh­ng c«ng suÊt chØ lµ 25%, ®¸p øng kh«ng qu¸ 10% nhu cÇu vµ kÕt qu¶ lµ hµng n¨m c¶ nø¬c ph¶i nhËp khÈu 6 triÖu feet vu«ng da thuéc. Song vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m h¬n lµ chÊt l­îng da ch­a ®¹t yªu cÇu lµm giµy xuÊt khÈu sang c¸c nø¬c xø l¹nh (träng l­îng da chØ ë møc 50% so víi tiªu chuÈn thÕ giíi). §ã lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ch¨n nu«i kh«ng khoa häc, kÜ thuËt lét da kÐm, xö lý tr­íc khi lét ch­a hîp lý, giÕt mæ ph©n t¸n nªn kh«ng cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n da. Tuy ngµnh cã tèc ®é ph¸t triÓn cao vÒ s¶n l­îng song vÒ kü thuËt c«ng nghÖ qu¶n lý vµ thiÕt kÕ mÉu mèt vÉn bÞ lÖ thuéc nhiÒu vµo ®èi t¸c n­íc ngoµi ChÝnh v× nh÷ng khã kh¨n vµ h¹n chÕ vÒ tµi chÝnh, cung øng nguyªn phô liÖu, c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n lý. . . hiÖn nay cña ngµnh giµy dÐp ViÖt Nam (®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc) nªn h×nh thøc hîp t¸c gia c«ng xuÊt khÈu víi c¸c ®èi t¸c trong khu vùc lµ ph­¬ng thøc chÝnh cña ®a sè c¸c doanh nghiÖp. Ph­¬ng thøc hîp t¸c nµy mÆc dï cßn nhiÒu h¹n chÕ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng vµ kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung song phï hîp víi giai ®o¹n võa qua vµ hiÖn nay. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n rÊt quan träng dÉn tíi nh÷ng nh­îc ®iÓm cßn tån t¹i trong quan hÖ th­¬ng m¹i xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU ®ã chÝnh lµ quan ®iÓm vµ sù hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng nµy cßn h¹n chÕ. Giµy dÐp lµ s¶n phÈm cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang EU ®¹t kim ng¹ch lín nhÊt, tuy nhiªn ngµnh giµy dÐp ch­a cã chiÕn lù¬c ph¸t triÓn xuÊt khÈu s¶n phÈm cña ngµnh sang EU trong dµi h¹n. Ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh cßn thiÕu hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng thèng nhÊt, réng lín vµ ®a d¹ng nh­ EU. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn non nít trong kinh nghiÖm th­¬ng tr­êng, thËm chÝ cßn bì ngì víi thÞ tr­êng EU, kh«ng biÕt n¾m b¾t thêi c¬, kÐm hiÓu biÕt luËt lÖ cña thÞ tr­êng EU, thiÕu th«ng tin, ch­a biÕt tiÕp cËn thÞ tr­êng, ch­a quan t©m tíi hÖ thèng chÊt l­îng s¶n phÈm theo c¸c tiªu chuÈn cña EU. Thªm vµo ®ã lµ thãi quen lµm ¨n kiÓu cò, tuú tiÖn ®· dÉn tíi nh÷ng viÖc lµm kh«ng ®¸ng cã, kh«ng phï hîp víi truyÒn thèng vµ tËp qu¸n kinh doanh cña EU. Còng chÝnh sù thiÕu hiÓu biÕt nµy dÉn ®Õn sù thiÕu tù tin cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi ra th­¬ng tr­êng quèc tÕ. ThiÕu th«ng tin, kh«ng d¸m m¹o hiÓm nªn c¸c doanh nghiÖp giµy dÐp cña ViÖt Nam kh«ng lùa chän ®­îc nh÷ng ph­¬ng thøc thÝch hîp ®Ó tiÕp cËn víi hÖ thèng ph©n phèi kh¸ phøc t¹p cña EU vµ do ®ã buéc ph¶i xuÊt khÈu qua trung gian míi mong tiªu thô ®­îc s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr­êng nµy. Nguyªn nh©n nµy g©y ra nh÷ng t¸c ®éng rÊt tiªu cùc vµ ¶nh h­ëng s©u s¾c trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU PhÇn III: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU Môc tiªu cña ngµnh giµy dÐp trong nh÷ng n¨m tíi lµ:h­íng ra xuÊt khÈu víi ph­¬ng h­íng chuyÓn m¹nh tõ gia c«ng sang mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm, b¶o ®¶m n©ng cao chÊt l­îng, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ mÉu m·, kiÓu d¸ng, sè l­îng, chÊt l­îng theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng, n©ng cÊp nhµ x­ëng, ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ theo h­íng ®­a c«ng nghiÖp tù ®éng vµo s¶n xuÊt, tiÕn tíi xuÊt khÈu trùc tiÕp s¶n phÈm hoµn chØnh vµ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm trung vµ cao cÊp. §Õn n¨m 2005 s¶n xuÊt 390 triÖu ®«i, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 2, 5 tû USD, t¹o viÖc lµm cho kho¶ng h¬n 500 ngµn lao ®éng ;N¨m 2010, s¶n xuÊt 620 triÖu ®«i, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 5_5, 2 tû USD, víi h¬n 700 ngµn chç lµm. Tõ nh÷ng môc tiªu nµy trong qui ho¹ch ph¸t triÓn tæng thÓ cña ngµnh giµy dÐp ®Õn n¨m 2010, chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng ®Þnh h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp sang thÞ tr­êng EU I. Ph­¬ng h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU 1. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm §Ó t×m ®­îc chç ®øng l©u dµi t¹i thÞ tr­êng EU c¸c s¶n phÈm giµy dÐp cña ViÖt Nam cÇn ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh cho m×nh. Bªn c¹nh viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, n©ng cao hµm l­îng c«ng nghÖ vµ chÊt x¸m trong s¶n phÈm th× c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU cßn ph¶i c¶i tiÕn mÉu m· hîp thÞ hiÕu tiªu dïng. Ng­êi d©n EU rÊt coi träng mÉu m· vµ thêi trang cña giµy dÐp chø kh«ng chØ chÊt l­îng cña s¶n phÈm. Do ®ã cÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm giµy dÐp tõ hµng b×nh d©n ®Õn hµng trung vµ cao cÊp. CÇn thiÕt ®Èy m¹nh n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cao cÊp sang thÞ tr­êng EU ®Ó h¹n chÕ sù c¹nh tranh ®èi víi hµng cÊp thÊp cña Trung Quèc. 2. Ph©n cÊp s¶n phÈm EU sö dông "rµo c¶n kü thuËt "lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt vµ tiªu dïng néi ®Þa hiÖn nay v× thuÕ nhËp khÈu vµo EU ®ang gi¶m dÇn. ViÖc ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng theo c¸c tiªu chuÈn cña EU chÝnh lµ yÕu tè cã tÝnh quyÕt ®Þnh cho hµng hãa cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn _nh÷ng hµng hãa ®­îc EU cho h­ëng thuÕ quan ­u ®·i GSP trong ®ã cã giµy dÐp cña ViÖt Nam cã v­ît qua ®­îc rµo c¶n kÜ thuËt cña EU hay kh«ng. PhÊn ®Êu n©ng cÊp c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng cña EU lµ ch×a khãa ®­a s¶n phÈm cña ta vµo ®­îc thÞ tr­êng EU. Víi c¸c chøng chØ vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng cña EU, s¶n phÈm cña chóng ta sÏ cã ®­îc lßng tin cña kh¸ch hµng khã tÝnh trªn thÞ tr­êng nµy. Bªn c¹nh ®ã ng­êi d©n ch©u ¢u ­a chuéng hµng hãa cã nh·n hiÖu næi tiÕng, gi¸ c¶ kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p c¹nh tranh tèi ­u ®èi víi giµy dÐp ViÖt Nam. Do ®ã cÇn n©ng cÊp s¶n phÈm, tõng b­íc x©y dùng th­¬ng hiÖu giµy dÐp cña ViÖt Nam s¸nh ngang tÇm khu vùc. §©y lµ nh÷ng h­íng ®i ®óng ®¾n vµ cùc k× cÇn thiÕt cho c¸c s¶n phÈm giµy dÐp cña ViÖt Nam khi b­íc vµo nh÷ng thÞ tr­êng ®· ®¹t tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, v¨n minh c«ng nghiÖp ®· ®­îc x©y dùng nh­ EU. 3. ChuyÓn ®æi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu xuÊt khÈu giµy dÐp sang thÞ tr­êng EU ®Æc biÖt lµ môc tiªu vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu mµ thùc chÊt lµ cñng cè chç ®øng v÷ng ch¾c cho s¶n phÈm giµy dÐp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng nµy th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam phÊn ®Êu chuyÓn sang ph­¬ng thøc s¶n xuÊt mua ®øt b¸n ®o¹n, mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm ®èi víi hµng ho¸ nµy. Trong t×nh h×nh hiÖn nay vµ trong kho¶ng thêi gian 2_3 n¨m tíi, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt gia c«ng ch­a thÓ kh¾c phôc ®­îc. CÇn cã thêi gian ®Ó c¸c doanh nghiÖp n©ng cao tr×nh ®é, c«ng nghÖ, ®ång thêi gi¶m dÇn tû träng hµng gia c«ng, tiÕn tíi tù chñ vÒ s¶n xuÊt vµo n¨m 2005, cho phÐp n©ng cao quyÒn lùa chän vµ lîi nhuËn trong kinh doanh. 4. §a d¹ng ho¸ h×nh thøc xuÊt khÈu Ph­¬ng h­íng cña toµn ngµnh giµy dÐp trong nh÷ng n¨m tíi ngoµi viÖc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, ph©n cÊp s¶n phÈm, chuyÓn ®æi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt cßn ph¶i tiÕn tíi ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu lµ ®a d¹ng ho¸ c¸c con ®­êng ®­a s¶n phÈm cña chóng ta ®Õn víi thÞ tr­êng tiªu thô. CÇn chñ ®éng tiÕp cËn trùc tiÕp víi ®èi t¸c n­íc ngoµi nh»m t×m hiÓu ®Æc ®iÓm kinh doanh, nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi, n¾m b¾t c¬ héi còng nh­ ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc ®Ó triÖt ®Ó khai th¸c lîi thÕ quèc gia, tiÕn hµnh kinh doanh quèc tÕ cã hiÖu qu¶. Ngµnh giµy dÐp sÏ nç lùc h¬n n÷a ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trùc tiÕp nh»m t¨ng lîi nhuËn kinh doanh cho doanh nghiÖp vµ ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp thu nhiÒu kim ng¹ch xuÊt khÈu thùc h¬n. II. Gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp sang thÞ tr­êng EU §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu cña ngµnh giµy dÐp tõ nay cho ®Õn n¨m 2010 theo nh­ nh÷ng ph­¬ng h­íng xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi, c¶ phÝa Nhµ N­íc vµ Doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ vµ tÝch cùc ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp sang thÞ tr­êng EU 1. Tõ phÝa Nhµ N­íc 1. 1. X©y dùng chiÕn l­îc ®óng ®¾n vµ ®ång bé cho s¶n phÈm giµy dÐp cña ViÖt Nam h­íng vÒ xuÊt khÈu. NhiÒu n¨m nay ngµnh giµy dÐp ViÖt Nam vÉn ch­a x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc cña ngµnh tõ kh©u kiÓm so¸t nguyªn phô liÖu ®Çu vµo :ai ®Çu t­ ? vèn lµ bao nhiªu ? cho ®Õn ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, h×nh thøc xuÊt khÈu thÝch hîp cho tõng thêi kú. ChÝnh phñ nªn kÕt hîp víi c¸c bé ngµnh cã liªn quan x©y dùng chiÕn l­îc mang tÝnh tæng thÓ cho ngµnh giµy dÐp. Thu hót ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc vµo ngµnh, khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo ngµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu, qui ho¹ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vÒ nu«i thó, thuéc da vµ vËt liÖu, t¹o mèi liªn kÕt gi÷a ngµnh cung cÊp nguyªn vËt liÖu trong n­íc víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt giµy dÐp. V× trong mét thêi gian tíi chóng ta míi tiÕn tíi lo¹i bá ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trùc tiÕp nªn Nhµ N­íc cÇn cã c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu c«ng nghÖ, nguyªn phô liÖu. §ång thêi nªn cã sù hç trî nhÊt ®Þnh vÒ chi phÝ dÞch vô (®iÖn, n­íc, vËn t¶i, b¶o hiÓm), nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy sÏ phÇn nµo hç trî n¨ng lùc xuÊt khÈu cña ngµnh giµy dÐp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt 1. 2. TiÕp cËn vµ më réng h¬n n÷a thÞ tr­êng EU. CÇn tranh thñ nh÷ng ®iÒu kiÖn do HiÖp ®Þnh khung ®· kÝ kÕt gi÷a ViÖt Nam _EU vµ gi÷ v÷ng nh÷ng cam kÕt ®ã ®Ó ph¸t triÓn quan hÖ víi EU. ChÝnh phñ nªn b¾t ®Çu víi viÖc th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch chèng gian lËn th­¬ng m¹i, gian lËn vÒ xuÊt xø hµng ho¸, nguyªn phô liÖu, kiÓm tra vµ xö lý nhanh chãng, hiÖu qu¶ nh÷ng tr­êng hîp vi pham c¸c bé chøng tõ cã C/O ViÖt Nam nh­ng xuÊt xø Trung Quèc. Nªn tÝch cùc xóc tiÕn ®µm ph¸n vµ kÝ kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi c¸c quèc gia trong EU nhÊt lµ c¸c quèc gia chñ yÕu, nhËp khÈu lín giµy dÐp cña ViÖt Nam nh­ Anh, Ph¸p, §øc. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn quan t©m tíi thÞ tr­êng c¸c n­íc s¾p gia nhËp vµo EU (1/5/2004) ViÖc tiÕp cËn vµ më réng quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam _EU xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu vµ lîi Ých tõ hai phÝa. Lîi Ých th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam cµng gia t¨ng khi ®ång Euro chÝnh thøc ®­a vµo l­u hµnh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi thay thÕ cho c¸c ®ång tiÒn cña 12 n­íc trong Liªn minh ch©u ¢u. Trong t­¬ng lai Euro sÏ lµ mét ®ång tiÒn m¹nh vµ æn ®Þnh, nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam tËn dông khai th¸c lîi thÕ tû gi¸ EUR/VND cã lîi cho xuÊt khÈu ViÖt Nam sang c¸c quèc gia trong khu vùc sö dông ®ång Euro. §ã chÝnh lµ c¸nh cöa më ra mét tiÒm n¨ng vµ kh¶ n¨ng hîp t¸c ®Çy høa hÑn cho c¶ hai bªn. §Æc biÖt lµ ®èi víi giµy dÐp _s¶n phÈm chiÕm kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU, th× ®©y thùc sù lµ mét c¬ héi lín ®Ó thóc ®Èy h¬n n÷a xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU. EU lµ thÞ tr­êng thèng nhÊt nh­ng vÉn bao gåm sù ®a d¹ng cña 15 quèc gia thµnh viªn, mçi quèc gia cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng vÒ v¨n ho¸, kinh tÕ x· héi. ChÝnh phñ cÇn thóc ®Èy h¬n n÷a mèi liªn kÕt gi÷a c¸c c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i t¹i c¸c n­íc thuéc EU víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt giµy dÐp trong n­íc. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nµy chÝnh lµ t¨ng c­êng vai trß cÇu nèi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng EU nh­ th«ng tin vÒ nhu cÇu thÞ tr­êng, ®Æc ®iÓm v¨n ho¸, tËp qu¸n tiªu dïng, thãi quen kinh doanh, yÕu tè luËt ph¸p, qui ®Þnh vÒ hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt l­îng, hÖ thèng ph©n phèi vµo thÞ tr­êng nµy. §iÓn h×nh lµ nh÷ng th«ng tin vÒ hÖ thèng kªnh ph©n phèi hµng ho¸ vµo EU lµ cùc k× quan träng, v× ®©y lµ thÞ tr­êng cã hÖ thèng ph©n phèi kh¸ phøc t¹p qua 2 kªnh :tËp ®oµn vµ kh«ng tËp ®oµn. Cho ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn cßn thiÕu th«ng tin vÒ ®Æc ®iÓm cña nh÷ng kªnh ph©n phèi nµy. 1. 3. Nhµ n­íc nªn ®øng ra hç trî c¸c doanh nghiÖp c¶ vÊn ®Ò vÒ lao ®éng HiÖn nay ngµnh giµy dÐp phô thuéc lín vµo lao ®éng thñ c«ng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Lùc l­îng lao ®éng nµy rÊt dåi dµo nh­ng tr×nh ®é th× l¹i h¹n chÕ nªn ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn n¨ng suÊt toµn ngµnh. ChÝnh v× nguån cung lao ®éng lu«n lín, chÊt l­îng nguån lao ®éng kh«ng cao nªn dÉn ®Õn nh÷ng sù cè kh«ng ®¸ng cã x¶y ra trong nhiÒu doanh nghiÖp liªn doanh. Mét gi¶i ph¸p cã thÓ ®­îc chÝnh phñ ®­a ra lµ h×nh thµnh c¸c trung t©m ®µo t¹o, cung cÊp nguån lao ®éng phï hîp, ®¸p øng ®óng, ®ñ nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng nµy. Bªn c¹nh ®ã cÇn ®µo t¹o båi d­ìng n©ng cao n¨ng lùc ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp, c¸n bé ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng cña ngµnh vÒ tr×nh ®é ngo¹i ng÷, t¸c phong lµm viÖc. . . ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam trong t­¬ng lai kh«ng xa. 2. Tõ phÝa doanh nghiÖp Víi nh÷ng gi¶i ph¸p hç trî cña Nhµ n­íc dµnh cho, ngµnh giµy dÐp kh«ng nªn tr«ng chê û l¹i, kh«ng nªn thô ®éng ngåi chê sù thay ®æi s¸ng h¬n lªn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Mçi mét doanh nghiÖp trong ngµnh cÇn ph¶i lµm nh÷ng g× ®Ó kh«ng bÞ tôt hËu qu¸ xa so víi ®èi thñ Trung Quèc trªn thÞ tr­êng EU ®Æc biÖt lµ sau n¨m 2004 2. 1. Bªn c¹nh sù hç trî vÒ thÞ tr­êng, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc c¸c doanh nghiÖp nªn chñ ®éng t×m hiÓu vÒ thÞ tr­êng EU. Nªn chó träng tíi vÊn ®Ò tËp qu¸n tiªu dïng vµ hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt l­îng cña khu vùc nµy. Chøng chØ tiªu chuÈn chÊt l­îng cña EU ®­îc coi nh­ lµ tÊm hé chiÕu cho s¶n phÈm cña doanh nghiÖp x©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy. §©y ®­îc coi nh­ lµ môc tiªu b¾t buéc cña mçi mét doanh nghiÖp xuÊt khÈu giµy dÐp sang EU. TiÕp ®Õn lµ viÖc b¶o ®¶m uy tÝn vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, thêi gian giao hµng, chøng chØ xuÊt xø hµng ho¸ cña giµy dÐp ViÖt Nam cÇn ®­îc c¸c doanh nghiÖp nh×n nhËn lµ kim chØ nam trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng cÊp cao nµy 2. 2. Chñ ®éng ®Çu vµo cña s¶n phÈm giµy dÐp (nhÊt lµ nguyªn liÖu da) lµ mét yªu cÇu bøc thiÕt ®èi víi mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt giµy dÐp. CÇn b¶o ®¶m nguån cung cÊp da ®¸p øng ®­îc vÒ sè l­îng còng nh­ chÊt l­îng ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cao cÊp cã chÊt l­îng tèt h¬n víi chi phÝ gi¶m. C¶i thiÖn d©y chuyÒn s¶n xuÊt, c«ng nghÖ vµ khai th¸c chóng cã hiÖu qu¶ tèi ®a nh»m n©ng cao hµm l­îng kÜ thuËt vµ hµm l­îng gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi s¶n phÈm giµy dÐp. C¸c doanh nghiÖp nªn coi träng vµ ®Çu t­ nhiÒu h¬n cho kh©u s¸ng t¹o vµ thiÕt kÕ mÉu m·, chñng lo¹i hîp thêi trang cho nh÷ng s¶n phÈm cña m×nh ®Ó cã ®­îc phong c¸ch riªng vµ chç ®øng æn ®Þnh trªn thÞ tr­êng EU 2. 3. C¸c doanh nghiÖp sö dông nhiÒu ph­¬ng thøc kh¸c nhau ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu lµ giíi thiÖu s¶n phÈm, t×m kiÕm c¬ héi kinh doanh vµ më réng thÞ tr­êng. Giíi kinh doanh giµy dÐp thÕ giíi th­êng tham gia c¸c héi chî triÓn l·m chuyªn ngµnh nh­ :Héi chî giµy Dusseldorg(CHLB §øc), Héi chî giµy Milan_Bologra, Simac (Italia), Héi chî New Delhi (Ên §é), Héi chî H«ng K«ng, Qu¶ng Ch©u, Qu¶ng §«ng (Trung Quèc). Doanh nghiÖp cña chóng ta nªn häc hái nh÷ng kinh nghiÖm nµy tõ c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi ®Ó tÝch cùc h¬n n÷a qu¶ng b¸ h×nh ¶nh s¶n phÈm giµy dÐp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ trªn thÞ tr­êng EU. T¹i ViÖt Nam, HiÖp héi da giµy ®· phèi hîp tæ chøc giíi thiÖu s¶n phÈm da giµy ViÖt Nam. TriÓn l·m 2 lÇn trong 1 n¨m, qui m« tuy ch­a lín nh­ng ®· ®¸nh dÊu b­íc ph¸t triÓn míi cña da giµy ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi 2. 4. YÕu tè con ng­êi lu«n gãp phÇn quyÕt ®Þnh vµo hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp nªn b¶n th©n mçi mét doanh nghiÖp cÇn ph¶i chó träng tíi c«ng t¸c ph¸t triÓn nguån nh©n lùc :®µo t¹o tay nghÒ cho lao ®éng thñ c«ng, båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é vµ n¨ng lùc lµm viÖc cho c¸c c¸n bé. §Æc biÖt quan t©m tíi ®éi ngò thiÕt kÕ mÉu m·, kÜ thô©t viªn tiÕp thÞ xuÊt khÈu cho s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh. §©y lµ nh÷ng con ng­êi sÏ ®em l¹i sù s¸ng t¹o míi cho giµy dÐp _mét lo¹i s¶n phÈm mang tÝnh thêi trang cao, do vËy cÇn t¹o ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ sù ­u ®·i tèt ®Ó hä cã thÓ ph¸t huy nh÷ng s¸ng t¹o cña m×nh 2. 5. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp giµy dÐp ViÖt Nam cã qui m« s¶n xuÊt cßn nhá. §Ó v­¬n m×nh ra thÞ tr­êng thÕ giíi vµ cã mét vÞ thÕ lín h¬n trªn thÞ tr­êng EU th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®­îc n©ng cao. C¸c doanh nghiÖp cÇn cã sù liªn kÕt víi nhau trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu. theo c¸c tiªu chÝ cña HiÖp héi da giµy ViÖt Nam. §oµn kÕt ®Ó t¹o nªn søc m¹nh xuÊt khÈu, xo¸ bá kiÓu kinh doanh m¹nh ai nÊy lµm, thËm chÝ c¹nh tranh lÉn nhau c¶ trªn s©n nhµ vµ s©n kh¸ch th× míi hy väng giµy dÐp ViÖt Nam trô v÷ng khi c¹nh tranh víi g· khæng lå Trung Quèc. Thªm mét gi¶i ph¸p cho c¸c doanh nghiÖp lµ nªn thµnh lËp c¸c ®¹i diÖn t¹i n­íc ngoµi vµ ®­a c¸c c¬ quan nµy vµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. LÊy vÝ dô ngay ®èi thñ c¹nh tranh chñ yÕu cña giµy dÐp ViÖt Nam lµ Trung Quèc, víi mét hÖ thèng dµy ®Æc c¸c ®¹i diÖn cña c¸c c«ng ty ë n­íc ngoµi ®· gãp phÇn gióp Trung Quèc duy tr× thÞ phÇn còng nh­ th©m nhËp thÞ tr­êng míi. V× thÕ s¶n phÈm giµy dÐp cña hä cã mÆt ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi, tõ nh÷ng thÞ tr­êng ®a d¹ng nh­ EU, hay thÞ tr­êng phøc t¹p nh­ thÞ tr­êng Mü hoÆc con sè 70% thÞ phÇn cùc k× khã tÝnh nh­ NhËt B¶n. Víi nh÷ng nç lùc vµ h­íng ®i hîp lý, hy väng c¸c doanh nghiÖp giµy dÐp ViÖt Nam sÏ cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn c¨n b¶n ®Ó tõ ®ã sÏ cã thÕ ®øng míi trong cuéc ch¬i b×nh ®¼ng víi c¸c ®èi thñ trong thÞ tr­êng héi nhËp EU. KÕt luËn Trong giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng ngµnh hµng c«ng nghiÖp nhÑ cã hµm l­îng lao ®éng cao, tËn dông tèi ®a lîi thÕ cña quèc gia lµ nh÷ng g× ViÖt Nam ®· vµ ®ang thùc hiÖn. Tõ nh÷ng ­u thÕ cña ngµnh giµy dÐp, thùc tr¹ng xuÊt khÈu, ­u, nh­îc ®iÓm cña ngµnh chóng ta nhËn thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ nµy. §Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ t¨ng nhanh sè l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu mµ quan träng h¬n lµ n©ng cao hµm l­îng kÜ thuËt, n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng cho s¶n phÈm. Ph¸t triÓn n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña giµy dÐp kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu néi ®Þa mµ cßn n©ng cao vÞ thÕ s¶n phÈm cña ta trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng lín vµ ®Çy tiÒm n¨ng nh­ thÞ tr­êng EU. Trªn c¬ së nh÷ng kinh nghiÖm thùc tiÔn ®ång thêi xuÊt ph¸t tõ nh÷ng quan ®iÓm chung cña §¶ng vµ Nhµ N­íc vÒ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i víi EU trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ ®ang ®­îc ®Èy m¹nh d­íi t¸c ®éng cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ cïng víi sù h×nh thµnh nÒn kinh tÕ tri thøc, ngµnh giµy dÐp cña ViÖt Nam ®øng tr­íc nh÷ng thuËn lîi to lín vµ nh÷ng th¸ch thøc ph¶i v­ît qua ®Ó n©ng cao vÞ thÕ cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng EU. T×m hiÓu nghiªn cøu ®Ò tµi mang tÝnh thùc tiÔn nµy, trong kh¶ n¨ng nhÊt ®Þnh sù hiÓu biÕt cña m×nh, em xin m¹n phÐp ®Ò ra mét sè ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu giµy dÐp sang thÞ tr­êng EU. XÐt vÒ mÆt lý thuyÕt, ViÖt Nam cßn cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sang thÞ tr­êng EU trong mét thêi gian tíi nh­ng trªn thùc tÕ cßn rÊt nhiÒu yÕu tè cÇn ph¶i ®­îc xem xÐt ®Ó c©n nh¾c vÒ chiÕn l­îc xuÊt khÈu nµy trong dµi h¹n. Do ph¹m vi bµi viÕt cã h¹n, ®Ò tµi cßn nhiÒu thiÕu sãt vµ ch­a ®­îc nghiªn cøu toµn diÖn mäi mÆt, em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c« gi¸o h­íng dÉn, thÇy c« gi¸o trong khoa vµ c¸c b¹n. Em ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn cña c« Th. S. Ng« TuyÕt Mai ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n m«n häc nµy. Tµi liÖu tham kh¶o 1. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn 2. T¹p chÝ Ngo¹i Th­¬ng 3. T¹p chÝ Con sè vµ dù b¸o 4. Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam T¹p chÝ Nghiªn cøu Ch©u ¢u 5. Gi¸o tr×nh kinh tÕ quèc tÕ 6. T¹p chÝ th­¬ng m¹i 7. T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ThÕ giíi 8. T¹p chÝ Ch©u ¸ Thai B×nh D­¬ng