Thực trạng và giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm nông sản Việt Nam vào thị trường Mỹ

õ n­íc ngoµi vµo ®Òu thuéc thÈm quyÒn cña ChÝnh Phñ liªn Bang, Bé th­¬ng M¹i, V¨n phßng §¹i diÖn th­¬ng m¹i, uû ban Th­¬ng M¹i Quèc TÕ, vµ cô thÓ nhÊt lµ H¶i quan Mü lµ nh÷ng c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm vÒ vÊn ®Ò nµy. C¸c giÊy tê cÇn xuÊt tr×nh trong qui tr×nh nhËp hµng vµo Mü gåm: giÊy nhËp khÈu h¶i quan, ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i, danh môc kiÖn hµng (nÕu cã), giÊy tê kh¸c theo yªu cÇu cô thÓ cña ChÝnh quyÒn Liªn bang hay ®Þa ph­¬ng. Mü cã rÊt nhiÒu qui ®Þnh luËt chÆt chÏ vµ chi tiÕt trong bu«n b¸n, c¸c qui ®Þnh vÒ chÊt l­îng, kü thuËt… V× thÕ, khi c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam ch­a n¾m râ hÖ thèng qui ®Þnh vÒ luËt lÖ cña Mü th­êng c¶m thÊy khã lµm ¨n t¹i thÞ tr­êng nµy. Mét sè qui ®Þnh cña Mü vÒ vÊn ®Ò nhËp khÈu: Nh·n hiÖu vµ nh·n th­¬ng m¹i, h¹n ng¹ch nhËp khÈu, lµm thñ tôc h¶i quan. LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸, vÊn ®Ò gian lËn th­¬ng m¹i… - T¹i thÞ tr­êng Mü, yÕu tè gi¸ c¶ ®«i khi cã søc c¹nh tranh h¬n chÊt l­îng s¶n phÈm. Ng­êi tiªu dïng Mü th­êng kh«ng muèn tr¶ tiÒn theo gi¸ niªm yÕt. Hµng ho¸ b¸n t¹i Mü th­êng ph¶i kÌm theo dÞch vô sau b¸n. Sè l­îng vµ chÊt l­îng dÞch vô nµy lµ ®iÓm mÊu chèt cho sù tÝn nhiÖm ®èi víi ng­êi b¸n. C¸c nhµ kinh doanh t¹i thÞ tr­êng Mü ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh gay g¾t. Ng­êi tiªu dïng Mü th­êng n«n nãng, nh­ng l¹i mau ch¸n, v× thÕ nhµ s¶n xuÊt ph¶i s¸ng t¹o vµ thay ®æi nhanh chãng ®æi míi c¶i tiÕn ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh. Nh­ vËy, nh÷ng qui ®Þnh ngÆt nghÌo cña Mü vÒ hµng nhËp khÈu lµ nh÷ng rµo c¶n phi thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. NÕu chÊt l­îng hµng ho¸ kh«ng t¨ng vµ gi¸ c¶ kh«ng h¹ th× viÖc t¨ng kim ng¹ch vµ c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¹i thÞ tr­êng Mü lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm n«ng s¶n viÖt nam vµo thÞ tr­êng mü I. T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü Kim ng¹ch mét sè mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. Mét sè mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam nh­ cµ phª, h¹t tiªu, chÌ, quÕ, h¹t ®iÒu… ®· cã mÆt trªn thÞ tr­êng Mü, ®øng hµng thø 3 ®Õn thø 9 trong sè c¸c n­íc cã hµng nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. XÐt vÒ c¬ cÊu xuÊt khÈu, hµng n«ng s¶n chiÕm phÇn chñ yÕu vµ th­êng tËp trung vµo mét sè mÆt hµng ë b¶ng 2. B¶ng 2: Kim ng¹ch mét sè mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü §¬n vÞ tÝnh: 1000 USD Nhãm hµng 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 1. Qu¶ vµ h¹t 901 7.973 15.900 23.400 23.700 51.100 50.400 2. Cµ phª, chÌ, gia vÞ 143.455 110.910 108.208 142.600 100.100 155.300 151.600 3. Ngò cèc 5 5.845 20.995 5.300 5.472 6.421 6.956 4. ChÕ phÈm tõ ngò cèc, bét mú 412 1.150 1.828 1.890 2.005 2.200 2.305 5. ChÕ phÈm tõ rau 195 1.987 2.917 3.152 3.428 3.076 4.784 6. Cao su vµ s¶n phÈm tõ cao su 1.572 564 3.031 2.900 3.500 2.400 4.781 Nguån : H¶i quan Mü vµ c¬ së d÷ liÖu cña Uû ban th­¬ng m¹i quèc tÕ Hoa Kú (USITC). Cµ phª: Cµ phª lµ mÆt hµng cã gi¸ trÞ kim ng¹ch lín nhÊt. Hµng n¨m, n­íc ta xuÊt khÈu víi kim ng¹ch ®Òu trªn 100 triÖu USD ( sè l­îng kho¶ng 40000 tÊn/n¨m). ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt khÈu cµ phª Robusta vµo Mü tõ n¨m 1994 vµ ngay n¨m ®Çu tiªn ®· ®¹t 32 triÖu USD. Sau khi suy gi¶m vµo c¸c n¨m 1997, 1998 (nguyªn nh©n lµ do gi¸ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cã biÕn ®éng) kim ng¹ch ®· t¨ng trë l¹i vµo n¨m 1999 ®¹t 142,6 triÖu USD. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· v­¬n lªn ®øng thø 7 vÒ gi¸ trÞ trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª vµo Mü (theo sè liÖu thèng kª cña H¶i Quan Mü). MÆt hµng chÌ: N¨m 1998 ViÖt Nam xuÊt sang Mü 842 ngµn USD ®õng hµng thø 15 trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu chÌ vµo thÞ tr­êng Mü. N¨m 2001 xuÊt khÈu chÌ ®· ®¹t kim ng¹ch trªn 1 triÖu USD. Do thuÕ nhËp khÈu chÌ ®en lµ 0% cho c¶ MFN vµ non- MFN nªn chÌ ®en cña ta cã kh¶ n¨ng t¨ng kim ng¹ch trung b×nh 20% n¨m trªn thÞ tr­êng Mü trong thêi gian tíi. H¹t tiªu: MÆt hµng nµy cã mÆt t¹i thÞ tr­êng Mü sau mÆt hµng cµ phª, n¨m 2000 ®¹t kim ng¹ch 3,8 triÖu USD. N¨m 2002 t¨ng lªn 4,2 triÖu USD ®øng thø 7 trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu h¹t tiªu vµo Mü. H¹t tiªu ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü chñ yÕu lµ lo¹i h¹t tiªu ®en, lo¹i ch­a xay ch­a nghiÒn. Trong thêi gian tíi, ViÖt Nam sÏ t¨ng kim ng¹ch, v­ît qua Trung Quèc vµ T©y Ban Nha ®Ó trë thµnh 1 trong 5 n­íc xuÊt khÈu h¹t tiªu lín nhÊt vµo thÞ tr­êng Mü. QuÕ: §©y lµ s¶n phÈm cã møc thuÕ non-MFN lµ 0% nªn mÆt hµng nµy n¨m 1996 xuÊt khÈu sang Mü ®· ®¹t 878 ngµn USD. N¨m 1998 gi¶m xuèng cßn 596 ngµn USD nh­ng vÉn ®øng hµng thø 3 trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu quÕ vµo Mü. N¨m 2002 kim ng¹ch ®· lªn tíi 984 ngµn USD. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2005 ViÖt Nam sÏ xuÊt khÈu sang Mü kho¶ng 2 triÖu USD chiÕm 40% kim ng¹ch xuÊt khÈu quÕ cña ViÖt Nam. Cao su: Doanh sè xuÊt khÈu ë mÆt hµng cao su cßn nhá. N¨m 1998 c¶ hai nhãm mÆt hµng cao su thiªn nhiªn vµ s¶n phÈm cao su ViÖt Nam ®­a vµo thÞ tr­êng Mü ®¹t gi¸ trÞ kim ng¹ch 3 triÖu USD. Tuy cã gi¸ trÞ kim ng¹ch t¨ng trong nh÷ng n¨m tiÕp theo ®Õn n¨m 2002 ®¹t 4,781 triÖu USD nh­ng so víi kim ng¹ch cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸ nh­ Malaysia, Indonesia, Th¸i Lan th× cßn rÊt nhá. N¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su thiªn nhiªn cña Th¸i Lan lµ 247 triÖu USD, s¶n phÈm cao su lµ 546 triÖu USD. Rau vµ chÕ phÈm tõ rau: Mét sè mÆt hµng nh­ qu¶ h¹t ¨n ®­îc, rau qu¶ chÕ biÕn vµ thùc phÈm chÕ biÕn còng ®­îc xuÊt sang Mü. Trong ®ã thùc phÈm chÕ biÕn ®¹t kim ng¹ch 17,8 triÖu USD vµo n¨m 2001. Trong s¶n phÈm qu¶ vµ h¹t ¨n ®­îc th× h¹t ®iÒu lµ s¶n phÈm chñ yÕu. N¨m 1996 kim ng¹ch xuÊt khÈu s¶n phÈm nµy ®¹t 7,6 triÖu USD tíi n¨m 2002 ®¹t 32 triÖu USD. HiÖn nay, h¹t ®iÒu cã thÞ tr­êng kh¸ æn ®Þnh víi hai thÞ tr­êng lín lµ Mü vµ Trung Quèc. Thùc tr¹ng søc c¹nh tranh mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. Søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam so víi c¸c n­íc cïng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy chñ yÕu lµ vÒ hai khÝa c¹nh: gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng. VÒ mÆt hµng cµ phª, Mü lµ thÞ tr­êng tiªu thô cµ phª lín, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü lu«n gÆp ph¶i sù c¹nh tranh gay g¾t vÒ gi¸ c¶ víi c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª kh¸c, ®Æc biÖt lµ tõ nh÷ng n­íc b¹n hµng quen thuéc cña Mü nh­ Brazil, Colombia, Mªhic«… Trªn thùc tÕ, ViÖt Nam chñ yÕu trång cµ phª Robusta (kho¶ng 95% diÖn tÝch) trong khi thÞ tr­êng Mü l¹i chuéng gièng cµ phª Arabica h¬n mÆc dï gi¸ mua b¸n lo¹i cµ phª nµy trªn thÕ giíi th­êng cao h¬n gÊp 1,5 lÇn cµ phª Robusta. Riªng víi cµ phª Robusta, ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang Mü chñ yÕu lµ lo¹i II, chiÕm ®Õn 80%. Gi¸ cµ phª lo¹i II th­êng rÊt thÊp (gi¸ th¸ng 12/2001 chØ cã 430 USD/tÊn) do chÊt l­îng kh«ng cao, cã ®Õn 5% h¹t bÓ, nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam thu ®­îc thÊp h¬n c¸c n­íc kh¸c. Bªn c¹nh ®ã Mü lµ thÞ tr­êng khã tÝnh ®ßi hái chÊt l­îng cao, nÕu ViÖt Nam kh«ng cè g¾ng n©ng cao chÊt l­îng cµ phª, thùc hiÖn xuÊt khÈu cµ phª lo¹i I chiÕm tû träng cao h¬n th× sÏ rÊt khã ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng nµy, còng nh­ khã cã thÓ duy tr× ®­îc møc kim ng¹ch hiÖn nay.Tuy nhiªn theo dù b¸o cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ th× trong vµi n¨m s¾p tíi, t×nh h×nh cung øng cµ phª sÏ v­ît cÇu trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë Mü còng kh«ng tr¸nh khái xu h­íng ®ã, cho nªn gi¸ xuÊt khÈu cµ phª sÏ cßn gi¶m n÷a vµ ®Æc biÖt lµ gi¸ cµ phª Robusta cña ViÖt Nam sÏ chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín. MÆt hµng chÌ cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo Mü cã kim ng¹ch t¨ng theo tõng n¨m. ThÞ tr­êng Mü hµng n¨m tiªu thô rÊt lín chÌ tói vµ chÌ hép, s¶n phÈm chÌ cña ViÖt Nam ®­a vµo thÞ tr­êng Mü l¹i chñ yÕu lµ chÌ ®en vµ chÌ xanh. ChÊt l­îng chÌ cña ViÖt Nam cßn thÊp h¬n c¸c n­íc nh­ B¨ngladet, Srilanca… H¹t tiªu vµ quÕ lµ hai s¶n phÈm cã kim ng¹ch lín xuÊt khÈu vµo Mü. ChÊt l­îng cña c¸c mÆt hµng nµy kh«ng thua kÐm nhiÒu so víi c¸c n­íc s¶n xuÊt h¹t tiªu lín nhÊt thÕ giíi nh­ng khã kh¨n lín nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c©y tiªu lµ thÞ tr­êng tiªu thô. ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü phÇn nhiÒu lµ lo¹i h¹t tiªu th«, ch­a qua chÕ biÕn nªn gi¸ c¶ cßn thÊp. XuÊt khÈu cao su sang Mü C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chñ yÕu lµ cao su tù nhiªn gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng cßn thÊp so víi c¸c n­íc c¹nh tranh lµ Th¸i Lan, Indonexia. H¹t ®iÒu hiÖn nay ViÖt Nam cã kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü ®øng thø ba sau Ên §é vµ Brazil. ChÊt l­îng ®iÒu cña ViÖt Nam kh«ng thua kÐm so víi ®èi thñ c¹nh tranh. Nh­ng kim ng¹ch cßn thÊp h¬n so víi c¸c n­íc trªn nªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i më réng thÞ tr­êng tiªu thô vµ cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sang Mü. VÒ s¶n phÈm hoa qu¶ t­¬i hiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a ®­a ®­îc s¶n phÈm nµy sang thÞ tr­êng Mü. NÕu muèn nhËp khÈu hoa qua t­¬i vµo Mü ph¶i ®­îc sù cho phÐp cña c¬ quan Gi¸m ®Þnh §éng Thùc vËt Hoa Kú (APHIS). HiÖn c¬ quan nµy vÉn ch­a chÝnh thøc cho phÐp nhËp c¸c s¶n phÈm rau, qu¶ t­¬i tõ ViÖt Nam, v× hä vÉn ch­a cã th«ng tin vµ nghiªn cøu ®Çy ®ñ vÒ c¸c lo¹i s©u bä cã trªn nh÷ng s¶n phÈm rau, qu¶ t­¬i ®Õn tõ ViÖt Nam. C¬ quan APHIS chØ cho phÐp nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm rau, qu¶ t­¬i tõ ViÖt Nam sau khi hä nhËn ®­îc nh÷ng th«ng tin chÝnh thøc tõ phÝa ViÖt Nam vµ sau khi nghiªn cøu x¸c ®Þnh ®­îc r»ng c¸c s¶n phÈm ®ã cã thÓ ®­îc nhËp khÈu vµo Mü mµ kh«ng du nhËp c¸c lo¹i s©u bä cã h¹i. Nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn søc c¹nh tranh mét sè mÆt hµng n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü cßn thÊp cã thÓ kÓ ®Õn mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau ®©y: Cµ phª, do kho¶ng c¸ch ®Þa lý gi÷a Mü vµ ViÖt Nam kh¸ xa, nªn chi phÝ vËn chuyÓn tõ ViÖt Nam sang Mü cßn rÊt cao. N­íc Mü l¹i n»m s¸t trung t©m cµ phª hµng ®Çu cña thÕ giíi: Brazil, Colombia, Mehico, El Sanvado… víi chi phÝ vËn t¶i thÊp h¬n. ThÞ tr­êng Mü ®· quen tiªu thô cµ phª Arabica, nªn ch­a mÆn mµ víi cµ phª Robusta cña ViÖt Nam, trong khi ViÖt Nam s¶n xuÊt chñ yÕu lµ cµ phª Robusta (95% diÖn tÝch) lµm cho søc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam bÞ h¹n chÕ trªn thÞ tr­êng Mü. C¸c doanh nghiÖp kinh doanh mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam hÇu nh­ ch­a tiÕp cËn trùc tiÕp víi thÞ tr­êng Mü, mµ chñ yÕu th«ng qua c¸c nhµ th­¬ng m¹i Mü nh­ Cargill, Mercon… cã trô së ®ãng t¹i ViÖt Nam. §iÒu nµy ®· lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng t×m kiÕm ®èi t¸c, më réng kh¶ n¨ng tiªu thô vµ ph©n phèi cµ phª qua c¸c ®¹i lý. Kim ng¹ch xuÊt khÈu nhãm hµng cao su sang Mü ch­a cao v× c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm cao su cña ViÖt Nam ch­a ph¸t triÓn, chÊt l­îng s¶n phÈm ch­a cao. ChÊt l­îng mñ cao su cña ViÖt Nam ch­a tèt so víi c¸c n­íc trong khu vùc, cßn nhiÒu t¹p chÊt, chÊt l­îng kh«ng ®ång ®Òu. S¶n phÈm cao su ViÖt Nam cßn thiÕu th­¬ng hiÖu næi tiÕng. Gi¸ s¶n phÈm cao su thiªn nhiªn cña ViÖt Nam cßn cao h¬n so víi c¸c n­íc c¹nh tranh. MÆt hµng rau qu¶ t­¬i vµ chÕ biÕn cßn bÞ h¹n chÕ do: N­íc Mü ë qu¸ xa nªn thêi gian vËn chuyÓn dµi, c­íc phÝ vËn t¶i cao, trong khi kü thuËt b¶o qu¶n chÕ biÕn sau thu ho¹ch ®èi víi rau qu¶ vµ tr¸i c©y cña ViÖt Nam bÞ h¹n chÕ, cho nªn rÊt khã ®­a s¶n phÈm mang tÝnh c¹nh tranh cao vµo Mü. ThÞ tr­êng Mü yªu cÇu rÊt kh¾t khe ®èi víi chÊt l­îng rau qu¶ nhËp khÈu, ph¶i qua c¸c kh©u xin phÐp, gi¸m ®Þnh s©u bÖnh, vÖ sinh an toµn thùc phÈm rÊt chÆt chÏ, ®©y ®­îc xem lµ rµo c¶n kü thuËt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Møc thuÕ nhËp khÈu ®¸nh vµo mÆt hµng rau, cñ, qu¶ cã xuÊt xø tõ ViÖt Nam còng lµ nh÷ng yÕu tè lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ë nhãm nµy trªn thÞ tr­êng Mü. C«ng nghÖ sau thu ho¹ch ®èi víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n: rau, cñ, qu¶… cßn kÐm ph¸t triÓn, tæ chøc thu ho¹ch thùc hiÖn thñ c«ng l¹c hËu, c«ng nghÖ xö lý b¶o qu¶n ®ãng gãi cßn yÕu … Ngoµi c¸c nguyªn nh©n kÓ trªn ph¶i kÓ ®Õn sù am hiÓu vÒ thÞ tr­êng Mü ch­a nhiÒu, tr×nh ®é tiÕp thÞ thÊp lµ nh©n tè quan träng h¹n chÕ kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi thÞ tr­êng Mü. Nguyªn nh©n nµy lµ do thÞ tr­êng Mü qu¸ réng lín, hÖ thèng luËt ph¸p cña Mü qóa phøc t¹p. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü, sù hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng, kinh nghiÖm tiÕp cËn víi thÞ tr­êng ch­a nhiÒu. TÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü rÊt cao, nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi cã lîi thÕ t­¬ng tù nh­ ViÖt Nam ®Òu coi thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng chiÕn l­îc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, cho nªn chÝnh phñ vµ c¸c nhµ doanh nghiÖp cña c¸c n­íc nµy ®Òu quan t©m ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p hç trî th©m nhËp giµnh thÞ phÇn trªn thÞ tr­êng Mü. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam b­íc vµo thÞ tr­êng Mü chËm h¬n c¸c ®èi t¸c, khi mµ thÞ tr­êng ®· æn ®Þnh vÒ ng­êi mua, mèi b¸n, thãi quen së thÝch s¶n phÈm th× ®©y còng lµ mét khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc c¹nh tranh giµnh thÞ phÇn. S¶n phÈm n«ng s¶n cña ViÖt Nam ®­a vµo thÞ tr­êng Mü ®a sè lµ nh÷ng s¶n phÈm d­íi d¹ng th«, Ýt qua chÕ biÕn, hiÖu qu¶ thÊp, gi¸ c¶ rÊt bÊp bªnh, trÞ gi¸ xuÊt khÈu kh«ng æn ®Þnh. Qua c¸c nguyªn nh©n trªn ta thÊy, tÝnh c¹nh tranh s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam cßn thÊp trªn c¶ hai khÝa c¹nh gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng so víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c n­íc c¹nh tranh. II. §¸nh gi¸ chung thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü. 1.Thµnh tùu: Sù biÕn ®éng vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, tµi chÝnh thÕ giíi trong thêi gian qua ®· t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. V­ît lªn nh÷ng khã kh¨n trong thêi gian qua, ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n vµo thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vÉn cßn rÊt nhiÒu tån t¹i mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn gi¶i quyÕt. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mÆc dï ph¶i chÞu sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c n­íc cã cïng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn ph¸t triÓn trong mét thÞ tr­êng cã søc c¹nh tranh cao nh­ Mü, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n vÉn ViÖt Nam hoµn thµnh nhiÖm vô vµ chØ tiªu t¨ng tr­ëng. Chñng lo¹i xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng phong phó vµ ®a d¹ng nh­ cµ phª, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu, cao su, quÕ, rau qu¶ chÕ biÕn… kim ng¹ch c¸c mÆt hµng nµy ®Òu t¨ng qua c¸c n¨m. ChÊt l­îng c¸c mÆt hµng cña c¸c doanh nghiÖp ®· ®­îc n©ng cao. Tõ chç mÆt hµng n«ng s¶n ch­a th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Mü ®Õn nay mÆt hµng nµy ®· cã mÆt vµ cã ®­îc chç ®øng trªn thÞ tr­êng nµy. C«ng t¸c thu mua t¹o nguån hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu vµ xóc tiÕn tiªu thô ®ang tõng b­íc ®­îc hoµn thiÖn ®Ó thÝch øng víi m«i tr­êng kinh doanh míi vµ ®Çy sù c¹nh tranh nh­ Mü. §éi ngò nh©n viªn, c¸n bé thu mua cña c¸c doanh nghiÖp ®· ®­îc chän läc vµ ®µo t¹o rÊt n¨ng ®éng vµ nh¹y bÐn trong c«ng viÖc. C¬ chÕ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®· mÒm dÎo, linh ho¹t nhËy bÐn, thÝch nghi víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. B¶n th©n néi lùc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ sau 10 n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa ®Ó héi nhËp. Tr×nh ®é m¸y mãc, trang thiÕt bÞ cña c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu n«ng s¶n ®· ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ, c¸c s¶n phÈm ®· cã ®­îc chÊt l­îng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng Mü. 2.Tån t¹i: Trong thêi gian qua, hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi xuÊt khÈu chñ yÕu ë d¹ng th« hoÆc míi s¬ chÕ nªn hiÖu qu¶ xuÊt khÈu ch­a cao, gi¸ c¶ rÊt bÊp bªnh. Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ kü thuËt s¶n xuÊt tuy cã c¶i thiÖn nh­ng vÉn cßn thÊp h¬n so víi c¸c n­íc c¹nh tranh nh­ Braxin, Thai Lan, Indonexia… Kh¶ n¨ng ®¸p øng xuÊt khÈu khèi l­îng hµng lín cßn gÆp khã kh¨n do c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu cã qui m« nhá vµ võa. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n vµo thÞ tr­êng Mü cßn bÞ h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh do gi¸ c¶ cßn cao, chÊt l­îng thÊp vµ thiÕu æn ®Þnh, mÉu m· bao b× ch­a phï hîp vµ ®Ñp, c«ng nghÖ chÕ biÕn cßn thÊp h¬n so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. C¸c s¶n phÈm n«ng s¶n chÕ biÕn cã hµm l­îng kü thuËt cao ®­a vµo thÞ tr­êng Mü kim ng¹ch thÊp vÒ gi¸ trÞ. S¶n phÈm rau qu¶ t­¬i ch­a th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Mü. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam ch­a hiÓu biÕt s©u vÒ thÞ tr­êng Mü, kh¶ n¨ng tiÕp thÞ yÕu lµm gi¶m kh¶ n¨ng th©m nhËp víi thÞ tr­êng Mü. C«ng t¸c thu thËp th«ng tin, nghiªn cøu th©m nhËp thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng ch­a thùc sù hiÖu qu¶. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam cßn thiÕu th­¬ng hiÖu næi tiÕng, sù g¾n kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi céng ®ång ng­êi ViÖt Nam t¹i Mü cßn ch­a ®­îc thiÕt lËp chÆt chÏ. Ch­¬ng III Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n vµo thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam I.VÒ phÝa doanh nghiÖp. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú cã hiÖu lùc sÏ t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü, nh­ng h¹n chÕ lín nhÊt cña s¶n phÈm ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ tr­êng Mü lµ tÝnh c¹nh tranh cßn thÊp so víi c¸c n­íc cã cïng lo¹i s¶n phÈm. §Ó s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam cã thÓ n©ng cao ®­îc søc c¹nh tranh, th©m nhËp ®­îc s©u h¬n vµo thÞ tr­êng Mü th× cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p ®óng ®¾n tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp vµ cÇn cã c¶ nh÷ng biÖn ph¸p cña nhµ n­íc. VÒ mÆt chiÕn l­îc c¹nh tranh: §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã hÖ thèng chiÕn l­îc kinh doanh tæng hîp thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp vµ víi thÞ tr­êng Mü. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n còng nh­ hµng kh¸c cÇn cÇn cã chiÕn l­îc vµ kiªn tr× thùc hiÖn gåm: C¹nh tranh vÒ gi¸ c¶: Hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü kh«ng ®­îc ­u ®·i b»ng c¸c n­íc thµnh viªn cña Tæ Chøc Th­¬ng M¹i ThÕ Giíi (WTO) do hÖ thèng gi¸ ­u ®·i cña m×nh vÉn dµnh ­u tiªn h¬n cho c¸c n­íc thuéc Ch©u Mü , khèi B¾c Mü vµ c¸c n­íc ®· lµ thµnh viªn WTO nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan … Tuy nhiªn, víi møc ­u ®·i sau khi HiÖp §Þnh Th­¬ng M¹i ViÖt Nam- Hoa Kú cã hiÖu lùc ngµy 11/12/2001 møc ­u ®·i ®Ó b¾t ®Çu cã thuËn lîi thuËn lîi h¬n tr­íc kia. Ngay lóc ch­a cã ­u ®·i hµng ViÖt Nam vÉn vµo ®­îc thÞ tr­êng Mü. Ngµy nay tuy thuËn lîi h¬n nh­ng doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn phÊn ®Êu gi¸ thµnh gi¶m s¶n xuÊt b»ng n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý s¶n xuÊt vµ kinh doanh , gi¶m c¸c kh©u thõa … Cã ®­îc gi¸ thÊp th× míi c¹nh tranh ®­îc víi hµng Trung Quèc vµ Th¸i Lan gi¸ vÉn thÊp h¬n hµng ViÖt Nam tõ l©u nay. C¹nh tranh b»ng chÊt l­îng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü ChÊt l­îng hµng xuÊt khÈu cã vÞ trÝ quan träng, b¶o ®¶m cho doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. ChÊt l­îng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu vµo Mü lµ mÆt yÕu cña hµng ViÖt Nam so víi hµng cïng lo¹i cña Trung Quèc, Th¸i Lan, Indonexia, Brazil…Do chÊt l­îng yÕu nªn hµng cña ta gi¸ thÊp h¬n c¸c n­íc. Ngoµi ra cßn bÞ ®e do¹ vÞ trÝ cña ta ë thÞ tr­êng, doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ¸p dông mäi biÖn ph¸p ®Ó t¨ng chÊt l­îng b¶o ®¶m c¹nh tranh ë thÞ tr­êng vµ t¨ng ®­îc gi¸ xuÊt khÈu b»ng mäi biÖn ph¸p ¸p dông c«ng nghÖ s¶n xuÊt, b¶o qu¶n chÕ biÕn( h¹t tiªu, cµ phª gi¶m xuÊt khÈu th«, chuyÓn sang chÕ biÕn tinh…) cã th­¬ng hiÖu ®Çy ®ñ vµ lµm mäi thñ tôc cÇn thiÕt phï hîp luËt ph¸p Mü. Ngµy nay, kh¸i niÖm chÊt l­îng réng h¬n ngoµi chÊt l­îng gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ cßn cã nhiÒu yªu cÇu kh¸c, nhÊt lµ ë thÞ tr­êng Mü nh­ ¸p dông c¸c chØ tiªu hµng thùc phÈm l­¬ng thùc theo chÕ ®é HACCP, ISO còng nh­ tu©n thñ chØ tiªu x· héi SA8000( kh«ng dïng lao ®éng trÎ em, ng­êi tµn tËt chç s¶n xuÊt b¶o ®¶m tiªu chuÈn lao ®éng, vÖ sinh, chÕ ®é lµm viÖc). C¹nh tranh b»ng dÞch vô ThÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng ph¸t triÓn dÞch vô nhÊt trªn thÕ giíi. C¸c dÞch vô b¸n hµng qua trung gian, nhê luËt s­ “t×m ®­êng” hîp lý, dÞch vô cña ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ t¹i Mü … ®Òu lµ cÇn thiÕt. DÞch vô tr­íc vµ sau b¸n hµng n«ng s¶n ®Òu cÇn cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu: chi ra Ýt nh­ng thu lîi nhuËn nhiÒu h¬n. C¹nh tranh b»ng quan hÖ víi kh¸ch hµng vµ thÞ tr­êng Gi÷ uy tÝn, tÝn nhiÖm víi thÞ tr­êng vµ kh¸c hµng, b¶o ®¶m t¨ng tÝn nhiÖm lóc khã kh¨n vÉn b¸n ®­îc hµng. C¹nh tranh b»ng xóc tiÕn th­¬ng m¹i , qu¶ng c¸o Ngµy nay, cã thÓ thùc hiÖn qua m¹ng Internet, vËn dông qua th­¬ng m¹i ®iÖn tö Qu¶ng c¸o lµ ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chua dïng m¹nh nªn cÇn t¨ng c­êng kh©u nµy. VÒ c¸c mÆt hµng cô thÓ. MÆt hµng cµ phª lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch lín nhÊt trong sè c¸c mÆt hµng n«ng s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. §Ó kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n vµ tån t¹i c¸c doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ mÆt hµng nµy: N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm: §©y cã thÓ xem lµ vÊn ®Ò hµng ®Çu trong chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng Mü ®èi víi ngµnh hµng cµ phª, bëi lÏ chÊt l­îng s¶n phÈm sÏ quyÕt ®Þnh mäi yÕu tè c¹nh tranh kh¸c nh»m gióp ViÖt Nam trë thµnh b¹n hµng lín nhÊt cña Mü. Muèn ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c kh©u tõ chän gièng, gieo trång, thu ho¹ch vµ chÕ biÕn thµnh phÈm ®Ó cuèi cïng cã ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm æn ®Þnh vµ t¹o ®­îc niÒm tin n¬i ng­êi tiªu dïng. Chó träng ®Õn c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ n¾m b¾t th«ng tin: th«ng qua c¸c h×nh thøc nh­ thµnh lËp ng©n hµng d÷ liÖu, th«ng tin, thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh m«i giíi th­¬ng m¹i, cung cÊp dÞch vô t­ vÊn cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi muèn tham gia vµo viÖc s¶n xuÊt vµ kinh doanh cµ phª… môc ®Ých cuèi cïng lµ gióp cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thu thËp vµ trao ®æi ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh cµ phª trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë Mü nãi riªng. V× Mü lµ thÞ tr­êng míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam, nªn viÖc am hiÓu ph¸p luËt vµ th«ng lÖ bu«n b¸n cña ng­êi Mü vÉn cßn h¹n chÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn thiÕt ph¶i t×m hiÓu vµ n¾m b¾t cho ®­îc c¸c luËt lÖ cã liªn quan ®Ðen viÖc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cµ phª víi Mü, thËm chÝ c¶ c¸c tr­êng hîp x¶y ra tranh chÊp, v× mét sù hiÓu biÕt nh­ vËy kh«ng bao giê lµ thõa. C¶i tiÕn c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu ®èi víi ngµnh hµng cµ phª: HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam cÇn nç lùc h¬n n÷a ®Ó cã kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp th©m nhËp tèt thÞ tr­êng Mü, kh«ng cßn t×nh tr¹ng tranh mua tranh b¸n ®Ó tr¸nh bÞ Ðp gi¸. Trang thiÕt bÞ m¸y mãc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó t¨ng chÊt l­îng chÕ biÕn, ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu ®a d¹ng cña thÞ tr­êng nµy. Më réng qui m« ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn liªn kÕt víi ViÖt KiÒu ë Mü ®Ó ®Èy m¹nh s¶n l­îng còng nh­ kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª vµo Mü. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng tr¸i c©y, rau, cñ, qu¶ vµo thÞ tr­êng Mü th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh. N©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm: §Çu t­ ph¸t triÓn gièng tr¸i c©y cho chÊt l­îng tèt, song song víi qu¸ tr×nh nµy thùc hiÖn nhËp khÈu gièng d­íi sù kiÓm so¸t cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn Nhµ n­íc tõ c¸c n­íc trong khu vùc nh­: Th¸i Lan, Philippines, §µi Loan. X©y dùng qui tr×nh c«ng nghÖ ch¨m sãc thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n c©y, tr¸i, cñ vµ phæ biÕn réng r·i ®Õn ng­êi s¶n xuÊt, viÖc lµm nµy ®¶m b¶o s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, ®¹t tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho viÖc kinh doanh c©y tr¸i, cñ, rau nh­: hÖ thèng kho, xö lý tr­íc b¶o qu¶n, kü thuËt bao b×… Hç trî vµ khuyÕn khÝch x©y dùng c¸c tiªu chÈn GMP, ISO… trong s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn c©y, tr¸i, cñ. ¦u tiªn khuyÕn khÝch ®Çu t­ toµn diÖn, ph¸t triÓn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam cã lîi thÕ: Døa, thanh long, h¹t tiªu, h¹t ®iÒu, tái… C¸c doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn chiÕn l­îc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó tháa m·n nhu cÇu ®a d¹ng cña ng­êi Mü (®a d¹ng vÒ chñng téc). Quan t©m ®Çu t­ cho c«ng nghÖ chÕ biÕn rau, cñ, qu¶, n­íc tr¸i c©y, møt, ®å hép, ®å kh«… võa t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm, võa kÐo dµi thêi h¹n b¶o qu¶n c©y tr¸i. N©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸: Chó ý vÒ gièng vµ kü thuËt canh t¸c sÏ ®¶m b¶o n¨ng xuÊt vµ chÊt l­îng cao, ®©y lµ nh©n tè quan träng ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm c©y, tr¸i, cñ. Gi¶m hao hôt trong kh©u thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n (­íc tÝnh 20-30% s¶n l­îng) gãp phÇn gi¶m gi¸ thµnh. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Ó: s¶n phÈm tèt xuÊt khÈu d­íi d¹ng t­¬i sèng; s¶n phÈm ch­a ®¹t tiªu chuÈn mÉu m· th× chÕ biÕn, phÕ liÖu cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµm thøc ¨n gia sóc, lµm ph©n bãn… víi c¸ch nµy gãp phÇn gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam cÇn nhËn thøc r»ng: C¸c doanh nghiÖp ®· cã ®­îc c¬ héi thuËn lîi sau khi HiÖp §Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú ®· ®­îc phª chuÈn. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tÝch cùc h¬n, chñ ®éng h¬n, s¸ng t¹o h¬n trong viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, th©m nhËp thÞ tr­êng Mü so víi c¸c doanh nghiÖp cña n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng Mü. C¸c doanh nghiÖp muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n sang thÞ tr­êng Mü cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh­: N©ng cao nh÷ng ®Æc tÝnh næi tréi cho s¶n phÈm §Æc tÝnh næi tréi lµ nh÷ng ®Æc tr­ng bæ sung cho ho¹t ®éng c¬ b¶n cña s¶n phÈm. TÝnh chÊt lµ mét c«ng cô c¹nh tranh ®Ó t¹o ra ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt cho s¶n phÈm cña c«ng ty. Ng­êi ®Çu tiªn ®­a ra nh÷ng tÝnh chÊt míi cho s¶n phÈm cña hä lµ ng­êi c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ nhÊt. Lµm thÕ nµo ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hiÖn ra vµ lùa chän tÝnh chÊt míi cho s¶n phÈm cña m×nh ? §iÒu ®ã sÏ ®­îc ph¶n ¸nh sau mçi lÇn kinh doanh víi kh¸ch hµng hä sÏ cã nh÷ng ®Ò nghÞ ®èi víi s¶n phÈm cña c«ng ty ®Ó tiÕp tôc kinh doanh . N©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ cho hµng n«ng s¶n . Ng­êi Mü lµ mét d©n téc chuéng mua s¾m vµ tiªu dïng. Hä cã t©m lý lµ cµng mua s¾m nhiÒu cµng kÝch thÝch s¶n xuÊt vµ dÞch vô t¨ng tr­ëng, do ®ã nÒn kinh tÕ còng ph¸t triÓn. Ngµy nay, t©m lý nµy kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn riªng nÒn kinh tÕ Mü mµ cßn t¸c ®éng s©u réng ®Õn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trªn thÕ giíi. Hµng ho¸ nãi chung vµ hµng n«ng s¶n nãi riªng dï chÊt l­îng cao hay võa ®Òu cã thÓ b¸n ®­îc trªn thÞ tr­êng Mü v× c¸c tÇng líp d©n c­ nµy ®Òu tiªu thô hµng ho¸( do tÝnh ®a d¹ng cña thÞ tr­êng vµ kªnh marketing xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña Mü). ChÝnh v× vËy , hµng n«ng s¶n ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü cã thÓ ¸p dông chÝnh s¸ch gi¸ ph©n biÖt( ®­a ra c¸c møc gi¸ kh¸c nhau cho c¸c ®o¹n thÞ tr­êng ) lµ hîp lý vµ hiÖu qu¶, nh»m khai th¸c triÖt ®Ó nhu cÇu cña thÞ tr­êng nµy, ®¹t tíi môc ®Ých tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, g©y ¶nh h­ëng ®Õn ng­êi mua ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ cña hµng n«ng s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo Mü, c¸c doanh nghiÖp cÇn tËn dông ®Õn møc tèi ®a c¸c nguyªn liÖu s¶n xuÊt nh»m h¹n chÕ chi phÝ ®Õn møc thÊp nhÊt ®Õn møc thÊp nhÊt cã thÓ. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trùc tiÕp sang thÞ tr­êng Mü, h¹n chÕ xuÊt khÈu qua c¸c n­íc trung gian hoÆc lµm hµng gi c«ng cho c¸c doanh nghiÖp Mü. Muèn cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã mét sè vèn ®Ó cã thÓ ®Çu t­ më réng cho viÖc kinh doanh cña m×nh. Ngoµi nh÷ng nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc, thu hót vµ tËn dông mét c¸ch tèi ®a c¸c nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (FDI) hoÆc lµ vèn viÖn trî chÝnh thøc (ODA) vµo viÖc s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt sö dông c«ng nghÖ cao nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt vµ ®ång ®Òu, cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Liªn doanh ®Çu t­ víi n­íc ngoµi ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng Mü. Cïng víi nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ vèn, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm còng lµ mét biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n trªn thÞ tr­êng Mü. C¸c doanh nghiÖp nhÊt thiÕt ph¶i ¸p dông ph­¬ng ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ tõ qu¶n lý doanh nghiÖp, qu¶n lý qui tr×nh s¶n xuÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm theo tiªu chuÈn quèc tÕ ISO vµ c¸c qui ®Þnh cña c¸c c¬ quan kiÓm so¸t chÊt l­îng cña Mü ®èi víi nh÷ng mÆt hµng mµ doanh nghiÖp tham gia kinh doanh. C¬ cÊu hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu còng cÇn ®­îc c¶i thiÖn nÕu c¸c doanh nghiÖp muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ n©ng cao søc c¹nh tranh mÆt hµng cña m×nh. C¸c doanh nghiÖp nªn gi¶m xuÊt khÈu s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn ngµy cµng s©u vµ tinh trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu nh»m t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng n«ng s¶n, ®ång thêi gia t¨ng gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu vµ ®Èy m¹nh tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã sù liªn kÕt gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cïng phèi hîp hµnh ®éng th­êng xuyªn trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thu mua, chÕ biÕn, xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n. Ngoµi c¸c biÖn ph¸p vÒ s¶n xuÊt, chÕ biÕn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu s¶n phÈm n«ng s¶n cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p vÒ bao gãi, th­¬ng hiÖu, kiÓm so¸t søc c¹nh tranh, t¨ng kh¶ n¨ng hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng Mü, ®Èy m¹nh c«ng t¸c tiÕp thÞ. Bao gãi : B¶o vÖ vµ xóc tiÕn lµ nh÷ng mèi quan t©m then chèt trong bao gãi. C¸c nh©n tè b¶o vÖ s¶n phÈm, sù kh¸c biÖt vÒ khÝ hËu, c¬ së h¹ tÇng cña vËn chuyÓn vµ c¸c kªnh ph©n phèi tÊt c¶ ®Òu t¸c ®éng ®èi víi bao gãi. ViÖt Nam lµ mét n­íc cã khÝ hËu nãng Èm, nhiÒu s¶n phÈm bÞ háng nhanh chãng nªn cÇn ph¶i ®­îc b¶o vÖ tèt h¬n so víi c¸c s¶n phÈm ë n­íc «n ®íi. Trong qu¸ tr×nh ph©n phèi s¶n phÈm sang thÞ tr­êng Mü th­êng kÐo dµi. Do vËy, cÇn ph¶i cã nh÷ng lo¹i bao gãi thiÕt kÕ ®Æc biÖt ®Ó vËn chuyÓn. Th­êng xuyªn cã sù thay ®æi trong giíi h¹n ë bao gãi nh»m ng¨n ngõa sù thiÕt kÕ l¹i. VÒ xóc tiÕn th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i xem xÐt së thÝch vÒ mµu s¾c, kÝch cì vµ bÒ ngoµi . C¸c ®Æc tÝnh ng­êi tiªu dïng kh¸c nh­ kho¶n thu nhËp dµnh cho chi tiªu vµ thãi quen mua hµng còng cã thÓ quan träng. Trong c¸c thÞ tr­êng cã thu nhËp trung b×nh thÊp, bao gãi rÎ h¬n lµ cÇn thiÕt, vµ s¶n phÈm cã thÓ ®ãng gãi theo l­îng kÝch cì nhá h¬n so víi n¬i kh¸c. Ng­îc l¹i thãi quen tiªu dïng kh«ng th­êng xuyªn cña nh÷ng ng­êi cã thu nhËp cao l¹i ®Èy m¹nh kÝch cì lín vµ c¸c gi¶i ph¸p bao gãi l©u bÒn vµ ®¾t tiÒn h¬n. §ång thêi vµ chó ý h¬n ®Õn t¸c ®éng xóc tiÕn cña bao gãi. Th­¬ng hiÖu cña s¶n phÈm: Mét nh·n hiÖu cã thÓ ®­îc ®Þnh nghÜa lµ mét “ tªn, thuËt ng÷ dÊu hiÖu hoÆc kiÓu mÉu, hoÆc sù kÕt hîp gi÷a chóng ®­îc sö dông nh»m nhËn biÕt hµng ho¸ vµ dÞch vô cña mét hay mét nhãm ng­êi b¸n vµ kh¸c biÖt ho¸ víi nh÷ng nh·n hiÖu cña ®èi thñ c¹nh tranh ”. Khi c¸c doanh nghiÖp ®Þnh nh·n hiÖu cho s¶n phÈm cña hä nh»m tung ra thÞ tr­êng quèc tÕ, tr­íc hÕt hä ph¶i kiÕm sù b¶o vÖ cña luËt ph¸p ®èi víi nh·n hiÖu nµy. Sù b¶o vÖ cña ph¸p luËt, mét mÆt lµ ng¨n chÆn c¸c ®èi thñ c¹nh tranh hiÖn thùc hay tiÒm n¨ng kh«ng sao chÐp ®­îc, ®ång thêi cho phÐp c«ng ty khai th¸c nh÷ng g× cã thÓ lµ tµi s¶n rÊt quý gi¸ cña c«ng ty. Mét vÊn ®Ò liªn quan mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn quan t©m lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã ®­îc nh·n hiÖu th­¬ng m¹i ë thÞ tr­êng Mü. ViÖc ®¨ng ký c¸c nh·n hiÖu lo¹i trõ c¸c viÖc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®¨ng ký b¶n quyÒn ®Þa ph­¬ng víi tªn nh·n hiÖu. NÕu kh«ng cã sù b¶o vÖ nh­ vËy th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i mua quyÒn sö dông nh·n hiÖu riªng cña hä nÕu hä muèn x©m nhËp thÞ tr­êng. KiÓm so¸t søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Tr­íc hÕt sù kiÓm so¸t nµy ph¶i mang tÝnh th­êng xuyªn. Ho¹t ®éng kiÓm so¸t ph¶i diÔn ra liªn tôc vµ th­êng xuyªn. C¸c doanh nghiÖp cÇn n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr­êng ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng kÕ ho¹ch nh»m chuÈn bÞ tr­íc nÕu s¶n phÈm cña c«ng ty bÞ s¶n phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh v­ît qua. CÇn ph¶i liªn tôc thu thËp th«ng tin còng nh­ ý kiÕn vÒ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp tõ phÝa kh¸ch hµng ®Ó tõ ®ã thÊy ®­îc ®iÓm m¹nh còng nh­ ®iÓm yÕu cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. ChØ cã nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp míi kiÓm so¸t ®­îc søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. Thªm vµo ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i thu thËp th«ng tin vÒ c¸c s¶n phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh cña ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng tõ ®ã so s¸nh víi s¶n phÈm cña m×nh. Ph©n tÝch s¶n phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh nh»m thÊy ®­îc ­u ®iÓm cña s¶n phÈm mµ ng­êi tiªu dïng ­a chuéng tõ ®ã c¶i tiÕn s¶n phÈm cña c«ng ty cho phï hîp víi nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. Nhê vËy sÏ n©ng cao ®­îc søc c¹nh tranh cho s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng . T¨ng kh¶ n¨ng hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng Mü vµ luËt Th­¬ng M¹i Mü C¸c doanh nghiÖp cÇn n¾m v÷ng vÒ luËt ph¸p cña Mü cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu vµ kinh doanh trªn thÞ tr­êng Mü vµ luËt ph¸p c¸c bang mµ ë ®ã dù kiÕn triÓn khai s¶n phÈm v× ngoµi luËt liªn bang th× ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng Mü cßn bÞ chi phèi bëi luËt lÖ cña tõng bang. VÝ dô nh­ : LuËt H¶i quan Hoa kú quy ®Þnh mäi hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Hoa Kú ®Òu ph¶i ghi t¹i mét chç dÔ thÊy, b»ng c¸ch kh«ng thÓ phai, mê, vµ tuú theo b¶n chÊt hµng ho¸ cho phÐp, b»ng tiÕng Anh tªn cña n­íc xuÊt xø, ®Ó ng­êi mua cuèi cïng ë Hoa Kú biÕt ®­îc tªn n­íc ®· s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®ã, trõ mét sè mÆt hµng theo danh s¸ch miÔn ghi tªn n­íc xuÊt xø. N¾m th«ng tin vÒ thuÕ nhËp khÈu cña Mü, do thuÕ nµy thay ®æi theo tõng n¨m. N¾m th«ng tin vÒ ®èi thñ c¹nh tranh : c¸c doanh nghiÖp cã thÓ nghiªn cøu vÒ ®èi thñ c¹nh tranh th«ng qua Ng©n hµng d÷ liÖu quèc gia cña Bé th­¬ng m¹i Mü th«ng qua m¹ng Internet. N¾m b¾t th«ng tin cô thÓ tõng ngµnh hµng xuÊt khÈu th«ng qua mét sè c¸ch sau: Tæ chøc tham quan, tham dù héi th¶o, héi chî cã sù hç trî cña nhµ n­íc. N¾m b¾t th«ng tin qua c¸c hiÖp héi ngµnh hµng; qua trung t©m ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng cña thµnh phè, qua phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. Ngoµi ra cÇn n¾m ch¾c th«ng tin vÒ ngµnh hµng tõ n­íc Mü th«ng qua m¹ng Internet. §Èy m¹nh c«ng t¸c tiÕp thÞ ë thÞ tr­êng Mü. Nghiªn cø hÖ thèng Marketing hçn hîp (marketing-mix) gåm 4P (Product) s¶n phÈm; (Price) gi¸; (Place) ph©n phèi vµ (Promotion) khuÕch tr­¬ng vµ vËn dông vµo thÞ tr­êng Mü. Hµng n¨m t¹i Mü tæ chøc hµng tr¨m triÓn l·m lín nhá, c¸c doanh nghiÖp cÇn tham gia ®Ó t×m c¬ héi vµ ®èi t¸c. Muèn vËy c¸c doanh nghiÖp nªn chuÈn bÞ Catalogue, h×nh ¶nh cã Ên t­îng ®Ó ph¸t t¹i triÓn l·m; chuÈn bÞ hµng ho¸ ®Ó tr­ng bµy, võa lµm quµ tÆng, võa ®Ó b¸n trùc tiÕp ; c¸c doanh nghiÖp nªn cö ng­êi cã n¨ng lùc tham gia héi trî, v× cã thÓ nhiÒu hîp ®ång ®­îc ký trong qu¸ tr×nh tæ chøc triÓn l·m. TiÕp thÞ qua m¹ng Internet: hiÖn nay th­¬ng m¹i ®iÖn tö trë thµnh ph­¬ng tiÖn kinh doanh gióp doanh nghiÖp cã thÓ tiÕp cËn víi thÞ tr­êng Mü dÔ dµng vµ Ýt tèn kÐm C¸c doanh nghiÖp nªn x©y dùng trang Web cã thiÕt kÕ khoa häc vµ g©y Ên t­îng. §Æt v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Mü ®Ó võa thuËn tiÖn cho viÖc t×m hiÓu thÞ tr­êng Mü, sù biÕn ®éng cña t×nh h×nh cung cÇu vµ ph¶n ¸nh c¸c th«ng tin nµy vÒ cho doanh nghiÖp. §ång thêi dÔ dµng trong viÖc t×m kiÕm ®èi t¸c. Ngoµi ra cã thÓ theo dâi trùc tiÕp t×nh h×nh tæ chøc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu sang Mü . II. BiÖn ph¸p cña Nhµ n­íc. BiÖn ph¸p quan träng nhÊt cã tÝnh chiÕn l­îc vµ l©u dµi lµ Nhµ n­íc phÊn ®Êu ®Ó ViÖt Nam nhanh chãng trë thµnh thµnh viªn cña Tæ Chøc Th­¬ng M¹i ThÕ Giíi (WTO). Chõng nµo chua lµ tµnh viªn WTO th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam cßn yÕu vµ lu«n bÞ ®e do¹. ChØ khi ®· lµ thnµh viªn cña WTO th× míi cã ®iÒu kiÖn tù do th­¬ng m¹i vµ t¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. Trong ph©n tÝch ë ch­¬ng II cho thÊy, mét trong nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n sang thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cßn thÊp. Nguyªn nh©n cã tÝnh bao trïm c¶n trë kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng n«ng s¶n lµ do chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng cao, kh«ng æn ®Þnh, kh«ng ®ång ®Òu, khèi l­îng ph©n t¸n nhá bÐ, mÉu m· ch­a hÊp dÉn, gi¸ c¶ cao… §Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu nhµ n­íc còng ®· cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy lîi thÕ vµ t¨ng c­êng søc c¹nh tranh ®Ó t¹o ra hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ®¸p øng nhu cÇu vÒ mäi mÆt vµ ®a d¹ng cña kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êng Mü. Qui ho¹ch vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung, t¹o vïng nguyªn liÖu cã chÊt l­îng cao g¾n víi hÖ thèng tiªu thô phôc vô chÕ biÕn xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn vµ më réng nguån hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu, môc tiªu chñ yÕu lµ khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ViÖt Nam kh«ng chØ cã qui m« lín mµ cßn phong phó vÒ chñng lo¹i. N©ng cao ®Çu t­ vµ ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi cÇn tËp trung cho c«ng t¸c nghiªn cøu lai t¹o gièng, t¹o ra nh÷ng gièng cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao phôc vô chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. VÝ dô: Nh­ ®èi víi c©y cµ phª, do chÊt l­îng hiÖn nay kh«ng ®ång ®Òu, cÇn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh lai ghÐp c¶i t¹o réng lín trong s¶n xuÊt, thay thÕ c¬ b¶n diÖn tÝch sè c©y cho n¨ng suÊt thÊp qu¶ nhá vµ bÞ bÖnh rØ m¾t b»ng c©y ®Çu dßng ®· ®­îc ®¸nh gi¸ tèt, bªn c¹nh ®ã nghiªn cøu t¹o gièng cµ phª chÌ vµ gièng lai míi cã chÊt l­îng ®Ó t¨ng thªm gi¸ trÞ vµ chÊt l­îng cµ phª t¹o søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. §èi víi c¸c lo¹i tr¸i c©y, rau, cñ, qu¶… bªn c¹nh ®Çu t­ ph¸t triÓn gièng c©y cho chÊt l­îng tèt, thùc hiÖn nhËp khÈu gièng c©y d­íi sù kiÓm so¸t cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña Nhµ n­íc tõ c¸c n­íc trong khu vùc nh­ Th¸i Lan, Philippines, §µi Loan… §Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn b¶o qu¶n (gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ). §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cÇn thiÕt ph¶i ph¶i lËp ch­¬ng tr×nh “ Hç trî ®æi míi c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp nãi chung, ®èi víi nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu nãi riªng”. TËp chung chñ yÕu vµo kh©u thu ho¹ch, b¶o qu¶n, chÕ biÕn, víi nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §Èy m¹nh chÕ biÕn tinh vµ tinh chÕ n«ng s¶n, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm chÕ biÕn. Tr­íc hÕt lµ n©ng cÊp c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn hiÖn cã, ®ång thêi x©y dùng mét sè nhµ m¸y míi t¹i vïng nguyªn liÖu, ¸p dông ®ång bé c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn. Trªn c¬ së n¾m b¾t c¸c nhu cÇu cña thÞ tr­êng Mü, x©y dùng ch­¬ng tr×nh hç trî ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó ®¸p øng thÞ tr­êng, ®¶m b¶o yªu cÇu chÊt l­îng, tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm , kh«ng « nhiÔm m«i tr­êng. T¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin vµ xóc tiÕn xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Mü lµ mét thÞ tr­êng míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp hiÖn ®ang gÆp khã kh¨n trong viÖc t×m hiÓu th«ng tin thÞ tr­êng vµ xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n vµo Mü. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn cã sù hç trî c¸c doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò nµy. Hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin, t¨ng c­êng trao ®æi th«ng tin, t¨ng c­êng trao ®æi th«ng tin víi c¸c tæ chøc kinh tÕ-th­¬ng m¹i vµ b¹n hµng trong n­íc. Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc (V¨n phßng ChÝnh phñ, Bé Th­¬ng M¹i, Bé KÕ Ho¹ch ®Çu t­, Bé ngo¹i giao…) c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ( ®ang ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ muèn tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu) trong viÖc khai th¸c th«ng tin chiÕn l­îc cña quèc gia ®Ó ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin thÞ tr­êng Mü cho c¸c c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü, tr­íc hÕt cÇn h×nh thµnh c¸c tæ chøc, m¹ng l­íi cã nhiÖm vô thu thËp vµ xö lý th«ng tin tõ c¸c nguån kh¸c nhau. C¸c nguån th«ng tin nµy chñ yÕu th«ng qua Th­¬ng vô cña ViÖt Nam t¹i Mü, tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸c tæ chøc kh¸c. H×nh thøc thu thËp th«ng tin cã thÓ qua Internet, th­ ®iÖn tö, qua s¸ch b¸o, t¹p chÝ… CÇn xö lý c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc, ®Ó h×nh thµnh c¸c th«ng tin chÝnh x¸c phôc vô cho c¸c ®èi t­îng kh¸c nhau nh­ nhµ qu¶n lý, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ nghiªn cøu vµ ®Æc biÖt cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n. ChÊt l­îng cña th«ng tin cïng tÝnh chÝnh x¸c kÞp thêi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt cña c«ng t¸c ho¹t ®éng th«ng tin. C¸c th«ng tin ph¶i cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng cÇn thiÕt theo con ®­êng ng¾n nhÊt víi gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng, mÆt kh¸c, ®èi víi mét sè th«ng tin nhÊt ®Þnh Nhµ n­íc cã thÓ cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng theo h×nh thøc bao cÊp. Th«ng qua côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i thuéc Bé th­¬ng m¹i hç trî c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn vµ më réng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña m×nh ë thÞ tr­êng Mü, nh­ kh¶o s¸t thÞ tr­êng, tham gia Héi chî triÓn l·m, tiÕp xóc doanh nghiÖp. Mçi Bé ngµnh cña ChÝnh phñ x©y dùng trang Web ®Ó Marketing c¸c mÆt hµng n«ng s¶n chñ lùc cña ViÖt Nam trªn Internet. N©ng cao vai trß cña c¬ quan Th­¬ng vô ViÖt Nam ë Mü ®ãng vai trß trong viÖc gióp ®ì, h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr­êng Mü ®óng ph¸p luËt vµ tËp qu¸n së t¹i, nghiªn cøu vµ thu thËp c¸c th«ng tin, tµi liÖu vÒ tiÕn bé vµ ®æi míi khoa häc c«ng nghÖ nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam c¶i tiÕn hµng ho¸, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. KÕt luËn Mü lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng víi nhiÒu ®Æc ®iÓm næi bËt nh­ : HÖ thèng luËt kinh doanh cña Mü rÊt phøc t¹p v× ngoµi luËt liªn bang, cßn cã luËt cña tõng bang. Cho nªn muèn th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü cÇn ph¶i cã sù am hiÓu nhÊt ®Þnh vÒ hÖ thèng luËt cña Mü vµ ph¶i cã nh÷ng b­íc ®i thËn träng chÝnh x¸c Mü lµ thÞ tr­êng lín nhÊt thÕ giíi , hµng n¨m nhËp khÈu hµng ho¸ h¬n 1.300 tû USD , hµng nhËp khÈu rÊt ®a d¹ng. TÝnh c¹nh tranh cña thÞ tr­êng Mü rÊt cao v× ®a sè c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn nh­ EU, NhËt, c¸c n­íc ASEAN, Trung Quèc… ®Òu lÊy Mü lµm thÞ tr­êng chñ lùc ®Ó th©m nhËp . Th©m nhËp thµnh c«ng ë thÞ tr­êng Mü, sÏ gióp nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp thµnh c«ng ë khu vùc vµ toµn cÇu. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü ®· ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, n©ng cao søc c¹nh tranh cho s¶n phÈm cña m×nh. C¸c doanh nghiÖp ®· cã nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc ®­a hµng n«ng s¶n vµo thÞ tr­êng Mü. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ khi kinh doanh trªn mét thÞ tr­êng míi nh­ Hoa Kú. Hy väng, trong thêi gian tíi b»ng sù nç lùc cña m×nh cïng víi nh÷ng biÖn ph¸p cña nhµ n­íc c¸c doanh nghiÖp sÏ cã nh÷ng b­íc tiÕn míi v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng Mü. Do néi dung cña ®Ò tµi rÊt réng c¶ vÒ mÆt lý thuyÕt vµ thùc tÕ, thêi gian t×m hiÓu vµ l­îng kiÕn thøc cßn giíi h¹n nªn luËn v¨n kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. V× vËy, em hy väng sÏ nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp vµ gióp ®ì cña thÇy c« gi¸o cïng c¸c b¹n quan t©m ®Ó hoµn thiÖn nghiªn cøu ®Ò tµi nµy tèt h¬n . Qua ®©y em xin tr©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy c« ë khoa Th­¬ng m¹i tr­êng §¹i Häc Qu¶n Lý Kinh Doanh ®· tËn t×nh gióp ®ì em. §Æc biÖt lµ sù gióp ®ì tËn t©m cña thÇy gi¸o TrÇn V¨n Chu ®· h­íng dÉn vµ chØ b¶o em hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Phô lôc Qui chÕ tèi huÖ quèc: Qui chÕ tèi huÖ quèc hay trong LuËt Th­¬ng M¹i Mü gäi lµ Quan hÖ bu«n b¸n b×nh th­êng – Normal Trade Relation (NTR) ®­îc hiÓu theo hai c¸ch : C¸ch 1: TÊt c¶ nh÷ng ­u ®·i vµ miÔn gi¶m mµ mét bªn tham gia trong c¸c quan hÖ kinh tÕ – th­¬ng m¹i ®· hoÆc sÏ dµnh cho Bªn tham gia kia h­ëng mét c¸ch kh«ng ®iÒu kiÖn. C¸ch 2: Hµng ho¸ di chuyÓn tõ mét Bªn tham gia trong quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i nµy ®­a vµo l·nh thæ cña Bªn tham gia kia sÏ kh«ng ph¶i chÞu møc thuÕ vµ c¸c tæn phÝ cao h¬n, kh«ng chÞu nh÷ng thñ tôc phiÒn hµ h¬n so víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ n­íc thø ba kh¸c. Tuy nhiªn, trong HiÖp ®Þnh Th­¬ng M¹i ViÖt –Mü vÒ Qui chÕ tèi huÖ quèc, kho¶n 1 §iÒu 1 Ch­¬ng 1 nªu râ: “Mçi bªn dµnh ngay lËp tøc vµ v« ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ cã xuÊt xø t¹i hoÆc ®­îc xuÊt khÈu tõ l·nh thæ cña Bªn kia sù ®èi xö kh«ng kÐm thuËn lîi h¬n xù ®èi xö dµnh cho hµng ho¸ t­¬ng tù cã xuÊt xø t¹i hoÆc ®­îc xuÊt khÈu tõ l·nh thæ cña bÊt kú n­íc thø ba nµo kh¸c trong tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan tíi: Mäi lo¹i thuÕ quan vµ chi phÝ ®¸nh vµo hoÆc cã liªn quan ®Õn viÖc nhËp khÈu hay xuÊt khÈu bao gåm c¶ c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh c¸c lo¹i thuÕ quan vµ phÝ ®ã. Ph­¬ng thøc thanh to¸n ®èi víi hµng nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu vµ viÖc chuyÓn tiÒn quèc tÕ cña c¸c kho¶n thanh to¸n ®ã. Nh÷ng qui ®Þnh vµ thñ tôc liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu, kÓ c¶ nh÷ng qui ®Þnh vÒ hoµn tÊt thñ tôc h¶i quan, qu¸ c¶nh, l­u kho vµ chuyÓn t¶i. Mäi lo¹i thuÕ vµ phÝ kh¸c trong n­íc ®¸nh trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo hµng nhËp khÈu. LuËt, qui ®Þnh vµ c¸c yªu cÇu cã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc b¸n, chµo b¸n, mua, vËn t¶i, ph©n phèi, l­u kho vµ sö dông hµng ho¸ trong thÞ tr­êng néi ®Þa. ViÖc ¸p dông c¸c h¹n chÕ ®Þnh l­îng vµ cÊp giÊy phÐp. ChÕ ®é thuÕ quan ­u ®·i phæ cËp ChÕ ®é thuÕ quan ­u ®·i phæ cËp- Generlized System Preferential, viÕt t¾t lµ GSP, còng ®­îc coi lµ mét d¹nh chÕ ®é MFN v×: môc tiªu cña viÖc ¸p dông GSP còng nh­ qui chÕ MFN lµ thùc hiÖn gi¶m hoÆc miÔn thuÕ nhËp khÈu hµng ho¸ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, ChÕ ®é GSP cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n sau ®©y so víi MFN: GSP lµ hÖ thèng ­u ®·i vÒ thuÕ quan cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn dµnh cho c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn, nh»m gióp c¸c n­íc n©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ (do ®­îc thuÕ nhËp khÈu thÊp) khi ®­a hµng ho¸ vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Th­êng møc thuÕ nhËp khÈu qui ®Þnh víi chÕ ®é GSP chØ b»ng 50% so víi møc thuÕ qui ®Þnh víi MFN, nhiÒu n­íc trong ®ã cã Mü ¸p dông møc thuÕ GSP b»ng 0. GSP chØ ¸p dông cho hµng c«ng nghiÖp ®· qua chÕ biÕn cã xuÊt xø t¹i n­íc ®­îc h­ëng. ChÕ ®é GPS mang tÝnh kh«ng cam kÕt, cã thêi h¹n vµ ®iÒu kiÖn ®­îc h­ëng. Trong khi ®ã, ®a sè chÕ ®é MFN mang tÝnh vÜnh viÔn, vµ sau khi ®­îc c¸c Bªn tho¶ thuËn th× qui chÕ MFN mang tÝnh kh«ng ®iÒu kiÖn. GSP lµ ­u ®·i thuÕ quan mang tÝnh mét chiÒu, trong khi ®ã, MFN mang tÝnh cã ®i cã l¹i. §iÒu kiÖn ®Ó hµng ho¸ nhËp khÈu ®­îc h­ëng ­u ®·i GPS: Hµng ph¶i mang hµm l­îng xuÊt xø (tuú theo qui ®Þnh cña tõng n­íc ®­îc h­ëng) §iÒu kiÖn vÒ vËn t¶i hµng ho¸. §iÒu kiÖn vÒ giÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸. ViÖt Nam ch­a ®­îc h­ëng GPS cña Mü. Trong HiÖp §Þnh Th­¬ng M¹i ViÖt – Mü chØ míi ®Ò cËp ®Õn chÕ ®é MNF. MÆc dï Kho¶n 8 §iÒu 3 Ch­¬ng I cña HiÖp §Þnh cã nªu: “Hoa Kú sÏ xem xÐt kh¶ n¨ng dµnh cho ViÖt Nam chÕ ®é ­u ®·i GPS”, nh­ng ®Õn khi nµo ®­îc h­ëng th× ph¶i do sù nç lùc ®µm ph¸n vµ vËn ®éng c¶ tõ hai phÝa chÝnh phñ. T×nh h×nh tiªu thô cµ phª ë Mü trong thêi gian gÇn ®©y. Theo HiÖp Héi cµ phª Mü (NCA), trong n¨m 1997 cã 100 triÖu ng­êi Mü tiªu thô cµ phª th× n¨m 1998 con sè nµy ®É lªn ®Õn 108 triªô ng­êi. Trong ®ã, chØ riªng giíi thanh niªn tuæi tõ 20 ®Õn 29 ®· cã trªn 50% sè ng­êi th­êng xuyªn sö dông cµ phª, chÝnh v× vËy sè qu¸n cµ phª ®· t¨ng nhanh chãng tõ n¨m 500 qu¸n trong n¨m 1991 lªn kho¶ng 10000 qu¸n trong n¨m 2000. Sè l­îng tiªu thô cµ phª tÝnh trªn ®Çu ng­êi vµo kho¶ng 4-5 kg/n¨m, trung b×nh gÇn 2 cèc/ mét ngµy. Riªng cµ phª ngon, møc tiªu thô trong n¨m 2000 t¨ng lªn ®Õn 9%, so víi chØ cã 3% c¸ch ®ã 5 n¨m(1995). NÕu so víi møc tiªu thô cµ phª cña thÕ giíi th× Hoa Kú ®­îc xÕp vµo n­íc cã møc tiªu thô cao nhÊt, b»ng 1/2 c¸c n­íc Ch©u ¢u céng l¹i cã thÓ thÊy qua b¶ng sau: T×nh h×nh tiªu thô cµ phª. §¬n vÞ: TriÖu bao, bao 60 ký. ThÞ tr­êng tiªu thô Vô 1999-2000 Vô 2000-2001 ThÕ giíi 102,6 103,8 Ch©u ¢u 44,9 45,8 Tû lÖ so víi thÕ giíi 43,76% 44,12% Hoa Kú 18,6 18,5 Tû lÖ so víi thÕ giíi 18,13% 17,82% Tû lÖ so víi Ch©u ¢u 41,43% 40,39% Nguån: F.O.Licht VÒ ®Þa lý, miÒn T©y n­íc Mü tiªu thô cµ phª lo¹i ®Æc biÖt nhiÒu h¬n h¼n, sau ®ã míi ®Õn miÒn §«ng B¾c n­íc Mü. VÒ c¬ cÊu mÆt hµng cµ phª tiªu thô ë Mü còng cã nh÷ng lo¹i kh¸c biÖt nhau nh­: + MiÒn Nam vµ §«ng B¾c sö dông nhiÒu cµ phª pha phin Cappuceino. + Cµ phª pha phin espresso ®­îc tiªu thô nhiÒu ë kh¾p c¶ n­íc. + Riªng cµ phª l¹nh ®­îc tiªu thô m¹nh ë c¸c tr­êng häc cña Mü. Nh÷ng c¬ héi thuËn lîi cña ViÖt nam khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú khi cã hiÖu lùc . Thø nhÊt:ThuÕ nhËp khÈu b×nh qu©n sÏ gi¶m 30 – 40% khi ViÖt Nam ®­a hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng Mü. Do vËy, ngay tõ giai ®o¹n ®Çu tiªn triÓn khai HiÖp ®Þnh cã thÓ t¨ng nhanh doanh thu sè xuÊt khÈu ë nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n ®­îc gi¶m thuÕ m¹nh. Thø hai: M«i tr­êng kinh doanh vµ ®Çu t­ ®­îc c¶i thiÖn, t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ ch¼ng nh÷ng cña c¸c doanh nghiÖp Mü, mµ cßn thu hót vèn ®Çu t­ tõ c¸c quèc gia kh¸c, ®Æc biÖt c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn hµng n«ng s¶n thùc phÈm xuÊt khÈu. V× tr­íc HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt – Mü cã hiÖu lùc, hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®­a vµo thÞ tr­êng Mü kh«ng ®­îc h­ëng Qui chÕ tèi huÖ quèc. Cho nªn, nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi muèn s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü kh«ng muèn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc th× hµng ho¸ xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü ®­îc h­ëng MFN, th× vÊn ®Ò cßn l¹i ë ®©y lµ tiÕp tôc hoµn thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ mµ ViÖt Nam ®· cam kÕt thùc hiÖn theo tinh thÇn cña HiÖp ®Þnh. - T¹o m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng ®Ó dßng vèn ®Çu t­ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn sinh lêi nh­ nhau. - æn ®Þnh vµ ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch hÖ thèng ph¸p lý ®Ó x©y dùng mét m«i tr­êng kinh doanh cã thÓ dù ®o¸n ®­îc. - TiÕn tíi hiÖn thùc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ theo c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. Thø ba: C¸c rµo c¶n TMQT ®­îc gi¶m bít : Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n nãi chung, xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü nãi riªng sÏ cã ®iÒu kiÖn t¨ng nhanh. Cho phÐp mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu mäi hµng ho¸ . - Xo¸ bá dÇn qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu b¨ng giÊy phÐp , h¹n ng¹ch. - X©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu mang tÝnh dµi h¹n vµ c«ng khai ho¸ c¸c chÝnh x¸c c¬ chÕ ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp x©y dùng chiÕn l­îc dµi h¹n ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi trong ®ã cã thÞ tr­êng míi. Thø t­: HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú cã hiÖu lùc, QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®­îc coi träng vµ ®­îc b¶o vÖ, sÏ t¹o ra ®éng lùc kÝch thÝch mçi doanh ViÖt Nam ®Ó t¹o nh÷ng th­¬ng hiÖu næi tiÕng, ®©y lµ c¬ së ®Ó hµng ho¸ ViÖt Nam cã chç ®øng v÷ng ch¾c vµ t¹o thãi quen tiªu dïng hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü . Môc lôc. Trang Lêi nãi ®Çu 1 1 Ch­¬ng I ThÞ tr­êng Mü vµ c¬ héi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n viÖt nam I. Kh¸i qu¸t vÒ n­íc Mü vµ thÞ tr­êng n«ng s¶n Mü. 3 33 II. Nhu cÇu nhËp hµng n«ng s¶n vµo thÞ tr­êng Mü vµ ®Þnh h­íng chiÕn l­îc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. 4 4 1. TiÒm n¨ng s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam 4 2. Dù b¸o tiÒm n¨ng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü 6 3. Nhu cÇu nhËp hµng n«ng s¶n vµo thÞ tr­êng Mü 7 4. §Þnh h­íng chiÕn l­îc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam 9 III.Nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc ®èi víi xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü 10 Ch­¬ng ii: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü I.T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh n«ng s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü 13 1.Kim ng¹ch mét sè mÆt hµng n«ng s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü 13 2.Thùc tr¹ng søc c¹nh tranh mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü 15 II. §¸nh gi¸ chung thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü 18 1. Thµnh tùu 18 2. Tån t¹i 19 Ch­¬ng iiI: Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n vµo thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp viÖt nam I. VÒ phÝa doanh nghiÖp 20 II. BiÖn ph¸p cñaNhµ n­íc 28 KÕt luËn 31 Tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh Marketing Th­¬ng M¹i- PGS.TS NguyÔn B¸ch Khoa- §¹i Häc Th­¬ng M¹i. 2. Kinh doanh víi Hoa Kú- Phßng C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam 3. Qu¶n Lý vµ NghiÖp vô Kinh Doanh TMQT- PGS. TS TrÇn V¨n Chu (Chñ Biªn). 4. Gi¸o tr×nh Kinh Doanh TMQT - PGS. TS TrÇn V¨n Chu (Chñ Biªn). 5. ChiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng Mü- PGS. TS Vâ Thanh Thu- NXB Thèng Kª 6. Thêi b¸o Kinh tÕ.