Tiểu luận Vụ kiện phá giá Việt Nam tại Mỹ

Lêi cam ®oan T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì h­íng dÉn nhiÖt t×nh cña th¹c sÜ Mai ThÕ C­êng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i hoµn thµnh b¶n ®Ò ¸n nµy. Víi lßng biÕt ¬n cña m×nh t«i xi göi tíi c¸c thÇy c« gi¸o ®· gi¶ng d¹y t«i trong nh÷ng n¨m häc võa qua. B¶n ®Ò ¸n cña t«i hoµn thµnh dùa trªn sù nç lùc cña b¶n th©n vµ sù gióp ®ì cña gi¸o viªn h­íng dÉn. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kh«ng cã bÊt kú sù sao chÐp hay ®¸nh c¾p b¶n th¶o nµo. Nh÷ng lêi trªn ®©y ®Òu lµ sù thËt, nÕu cã bÊt kú hµnh vi gian lËn kh«ng trung thùc nµo t«i xin chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm. Sinh viªn Hoµng Minh To¸n Lêi më ®Çu Th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ trong thËp kû võa qua, nã ®ãng vai trß lín ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi, më ra nhiÒu c¬ héi cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng toµn cÇu. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi, th­¬ng m¹i quèc tÕ còng ®em l¹i kh«ng Ýt khã kh¨n, th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp khi th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ, mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng lµ ngo¹i lÖ. Th«ng qua vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ t«m cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn ®Êt Mü gióp chóng ta cã c¸ch nh×n nhËn x¸c thùc h¬n vÒ t×nh h×nh th­¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn nay. Tõ ®ã rót ra bµi häc kinh nghiÖm ®ång thêi nh×n nhËn nghiªm tóc vÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ. V× lý do ®ã mµ t«i chän ®Ò tµi: "Vô kiÖn ph¸ gi¸ ViÖt Nam t¹i Mü" phÇn I Kh¸i qu¸t vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo Mü I. T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh thñy s¶n t¹i Hoa Kú Hoa Kú lµ n­íc nhËp khÈu thuû s¶n lín thø 2 trªn thÕ giíi sau NhËt B¶n víi trÞ gi¸ nhËp khÈu trªn 8 tØ USD/n¨m. N¨m 2000 Hoa Kú nhËp khÈu thuû s¶n tõ 130 quèc gia trªn thÕ giíi víi khèi l­îng 1,6 triÖu tÊn, gi¸ trÞ ®¹t kho¶ng 10 tØ USD. Ng­êi tiªu dïng Hoa Kú sö dông xÊp xØ 8% tæng s¶n l­îng thuû s¶n cña thÕ giíi trong ®ã h¬n mét nöa lµ nhËp khÈu. Hoa Kú cã kho¶ng 1300 nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n víi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®ãng gãp kho¶ng 25 tØ USD vµo tæng thu nhËp quèc d©n. Cã thÓ nãi Hoa Kú lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®èi víi thñy s¶n ViÖt Nam. II. Nh÷ng mÆt hµng thñy s¶n nhËp khÈu vµo Hoa Kú C¬ cÊu mÆt hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo Hoa Kú rÊt ®a d¹ng bao gåm nh÷ng mÆt hµng chñ yÕu sau: 1) T«m: MÆt hµng nµy ®­îc tiªu thô víi khèi l­îng lín do d©n chóng Hoa Kú ­a thÝch nhÊt. Tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m 2000, n­íc nµy nhËp khÈu kho¶ng 3,1 tû USD mçi n¨m, 5% khèi l­îng ®­îc nhËp tõ ch©u ¸, l­îng t«m nhËp qua c¸c n¨m lµ: N¨m 1997 1998 1999 §¬n vÞ tÊn 236.000 288.928 300.000 (Nguån: uû ban th­¬ng m¹i quèc tÕ Mü) NhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú t¨ng m¹nh vµo 6 th¸ng cuèi n¨m. 2. C¸ n­íc ngät, phi lª t­¬i vµ ®«ng l¹nh Hoa Kú cã nhu cÇu lín vÒ c¸ da tr¬n n­íc ngät tr¾ng nh­ c¸ Ba sa (Pangenus hypoththalmus), c¸ tra (Pargasius bocunti) t­¬ng tù víi loµi c¸ nheo Hoa Kú gäi lµ Catfooh. C¸ ba sa vµ c¸ tra xuÊt khÈu sang Hoa Kú chñ yÕu tõ c¸c quèc gia: Guyana, Braxin, Th¸i Lan, Canada vµ ViÖt Nam. Trong ®ã nhËp khÈu tõ ViÖt Nam chiÕm 80%. 3. T«m hïm t­¬i sèng vµ ­íp l¹nh Hoa Kú lµ thÞ tr­êng tiªu thô t«m hïm lín nhÊt thÕ giíi. Ng­êi d©n hiÖn ­a chuéng t«m hïm sèng hoÆc ­íp ®¸, nhu cÇu vÒ mÆt hµng nµy lu«n ë møc cao. 4. C¸ ngõ nguyªn con vµ ­íp l¹nh Tõ n¨m 1990 Hoa Kú ph¶i nhËp khÈu c¸ ngõ. N¨m 1995 Hoa Kú nhËp khÈu 130.000 tÊn c¸ ngõ nguyªn liÖu trÞ gi¸ 460 triÖu USD ®Ó cøu hµng lo¹t nhµ m¸y ®ãng hép c¸ ngõ khái nguy c¬ ph¸ s¶n. 5. C¸ ngõ ®ãng hép MÆc dï lµ n­íc cã c«ng nghÖ ®ãng hép c¸ ngõ m¹nh nhÊt thÕ giíi, nh­ng n¨m 1996 Hoa Kú ph¶i nhËp khÈu 110.000 tÊn c¸ ngõ ®ãng hép trÞ gi¸ h¬n 230 triÖu USD. 6. C¸ håi nguyªn con t­¬i vµ ­íp l¹nh Hoa Kú ®øng thø 2 thÕ giíi vÒ khai th¸c c¸ håi víi s¶n l­îng 550 tÊn n¨m 1995, nh­ng ng­êi tiªu dïng trong n­íc rÊt ­a chuéng c¸ håi §¹i T©y D­¬ng nu«i nh©n t¹o ë Nauy, Canada vµ Chi Lª nªn mçi n¨m hä ph¶i nhËp khÈu 60.000 tÊn c¸ håi trÞ gi¸ 280 triÖu USD. 7. §iÖp t­¬i vµ ­íp l¹nh Hoa Kú lµ n­íc tiªu thô ®iÖp t­¬i lín thø 3 thÕ giíi sau Trung Quèc vµ NhËt B¶n. n¨m 1995 s¶n l­îng nhËp khÈu 26.000 tÊn trÞ gi¸ 216 triÖu USD. Nh×n chung, do thãi quen nªn c¬ cÊu mÆt hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo Hoa Kú rÊt ®a d¹ng, phong phó bao gåm nhiÒu lo¹i thuû s¶n n­íc mÆn, n­íc ngät, nguyªn liÖu hoÆc ®· qua chÕ biÕn. Do søc mua lín nªn khèi l­îng nhËp khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng nµy rÊt lín vµ møc t¨ng tr­ëng vÉn duy tr× ë møc cao. C¸c doanh nghiÖp ®¸nh b¾t s¶n xuÊt thuû s¶n ViÖt Nam cã thÓ t¨ng c­êng ®Çu t­ ®Ó n©ng cao s¶n l­îng phôc vô cho xuÊt khÈu. III. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú N¨m 1994, xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Hoa Kú míi ®¹t 5,8 triÖu USD. Sau 5 n¨m 1999 con sè nµy ®· t¨ng gÇn 20 lÇn víi doanh sè 108 triÖu USD chiÕm 1,3% thÞ phÇn nhËp khÈu thuû s¶n cña Hoa Kú vµ chiÕm 10% trÞ gi¸ xuÊt khÈu thñy s¶n cña ViÖt Nam. N¨m 2000 cã 120 doanh nghiÖp cã hµng thuû s¶n xuÊt khÈu sang Hoa Kú víi doanh sè 300 triÖu USD. Hoa Kú trë thµnh thÞ tr­êng tiªu thô thuû s¶n lín thø 2 cña ViÖt Nam sau NhËt B¶n. Møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Hoa Kú rÊt cao vµo n¨m 2000, t¨ng 2,3 lÇn so víi 1999. N¨m 2001 mÆc dÇu nÒn kinh tÕ Hoa Kú rÊt khã kh¨n, ®Æc biÖt sau sù kiÖn 11/9, song xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Hoa Kú vÉn cã sù t¨ng tr­ëng lín víi khèi l­îng 71 ngh×n tÊn s¶n phÈm, ®¹t doanh sè 489 triÖu USD, t¨ng so víi n¨m 2000 t­¬ng øng lµ 86,6% vµ 62,4% chiÕm 27,52% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n vµ trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt cña ViÖt Nam trong n¨m nµy. Nh÷ng mÆt hµng thuû s¶n chñ yÕu cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hoa Kú gåm: 1. Nhãm hµng t«m T«m hiÖn lµ nhãm mÆt hµng xuÊt khÈu hµng ®Çu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú (chiÕm 2/3 trÞ gi¸ xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng nµy). N¨m 2000, ViÖt Nam xuÊt khÈu t«m sang thÞ tr­êng Hoa Kú t¨ng h¬n hai lÇn so víi n¨m 1999, ®¹t gi¸ trÞ h¬n 200 triÖu USD. N¨m 2001 ViÖt Nam ®øng thø 8 trong tæng sè 50 n­íc cung cÊp t«m cho thÞ tr­êng nµy, vµ th­êng xuÊt khÈu d­íi d¹ng t«m vá (kho¶ng 8 triÖu pound) vµ t«m thÞt (trªn 10 triÖu pound), riªng mÆt t«m luéc ViÖt Nam ®øng thø 3 trong c¸c n­íc cung cÊp t«m cho Hoa Kú, ®¹t 1.360 tÊn n¨m 2000. 2. Nhãm hµng c¸ ViÖt Nam xuÊt khÈu c¸ tra, c¸ ba sa ®¹t trÞ gi¸ xuÊt khÈu n¨m 2000 gÇn 60 triÖu USD, ®øng ®Çu trong tÊt c¶ c¸c n­íc cung cÊp lo¹i c¸ nµy cho thÞ tr­êng Hoa Kú. Ngoµi ra ViÖt Nam cßn xuÊt khÈu ®iÖp, sß thÞt, mùc… Tû träng c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam n¨m 2002 ThÞ tr­êng Khèi l­îng (tÊn) Gi¸ trÞ (triÖu USD) TØ träng (%) NhËt B¶n 96.251 537,968 26,6 Trung Quèc 77.175 302,261 14,9 EU 31.368 84,404 4,2 ESEAN 29.183 79,529 3,9 Mü 98.665 656,655 32,4 C¸c n­íc kh¸c 111.400 363,005 17,9 (Nguån: Bé Thuû s¶n n¨m 2002) Qua b¶ng trªn ta thÊy thÞ tr­êng Mü cã rÊt nhiÒu triÓn väng. §©y lµ c¬ héi lín cho c¸c nhµ s¶n xuÊt thuû s¶n ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. phÇn II Xung quanh vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m trªn ®Êt Mü Ngµy nay toµn cÇu ho¸ diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ. Trong tiÕn tr×nh ®ã vn ®· chñ ®éng tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ b»ng viÖc ký kÕt c¸c ho¹t ®éng song ph­¬ng, ®a ph­¬ng vÒ tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ nh»m tranh thñ nh÷ng lîi Ých mµ toµn cÇu ho¸ mang l¹i. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng gióp cho vn ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô nãi riªng. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i, viÖc hµng rµo thuÕ quan ngµy cµng c¾t gi¶m th× c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan ngµy cµng t¨ng ®iÓn h×nh lµ thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸. V× vËy, t×nh tr¹ng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam bÞ c¸c n­íc nhËp khÈu vËn dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ chñ yÕu lµ: m× chÝnh, tái, giÇy dÐp, t«m c¸. TÝnh ®Õn n¨m 2001 ViÖt Nam ®· gÆp ph¶i c¸c vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ nh­ sau: N¨m §èi t¸c th­¬ng m¹i MÆt hµng Ph¸n quyÕt cuèi cïng 1994 Columbia G¹o Kh«ng ®¸nh thuÕ mÆc dï b¸n ph¸ gi¸ møc 9,07% v× kh«ng g©y tæn h¹i cho n­íc nµy 1998 Liªn minh ch©u ¢u M× chÝnh §¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ møc 16,8% GiÇy dÐp Kh«ng ®¸nh thuÕ v× thÞ phÇn nhá h¬n so víi Trung Quèc, In®«nªxia vµ Th¸i Lan 200 Ba Lan BËt löa §¸nh thuÕ chèng ph¸ gi¸ møc 0,09% EURO/chiÕc 2001 Canada Tái §¸nh thuÕ chèng ph¸ gi¸ 1,48 CAD/kg (Nguån: Bé Th­¬ng m¹i) Tuy nhiªn do c¸c mÆt hµng trªn cã kim ng¹ch xuÊt khÈu kh«ng cao nªn kh«ng ¶nh h­ëng lín ®Õn ®êi sèng lao ®éng vµ s¶n xuÊt trong n­íc nªn ch­a g©y ®­îc sù chó ý cña d­ luËn. M·i ®Õn 2002 khi HiÖp héi nu«i c¸ da tr¬n cña Mü chÝnh thøc kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra vµ c¸ ba sa vµ ngµy 31/10/2003 liªn minh t«m miÒn nam n­íc Mü (SSA) ®Ö ®¬n kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m lªn uû ban th­¬ng m¹i quèc tÕ Mü (ITC) vµ Bé Th­¬ng m¹i Mü (DOC) t×nh h×nh ®· trë nªn nghiªm träng. N¨m 2002 xuÊt khÈu c¸ tra vµ ba sa sang thÞ tr­êng Mü®¹t møc kû lôc. Thêi ®iÓm nµy nghÒ nu«i c¸ ph¸t triÓn thÞnh v­îng nhÊt. Còng trong n¨m 2002 CFA khëi kiÖn c¸c doanh nghiÖp nu«i c¸ tra vµ ba sa ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng g©y thiÖt h¹i cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸ da tr¬n Hoa kú. MÆc dÇu trong thêi gian diÔn ra vô kiÖn c¸c ®Þa ph­¬ng vÉn gia t¨ng s¶n l­îng ®¸nh b¾t. VÊn ®Ò nµy buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n tr­íc m¾t khi mµ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü cã nguy c¬ ®ãng b¨ng, b»ng viÖc më réng thÞ tr­êng vµ khai th¸c thÞ tr­êng néi ®Þa. Ngµy 27/7 ITC x¸c nhËn c¸ tra vµ c¸ ba sa ViÖt Nam g©y thiÖt h¹i cho ngµnh chÕ biÕn c¸ n­íc nµy. Sau khi ITC ®­a ra ph¸n quyÕt, DOC ®· ¸p dông thuÕ b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam víi nh÷ng møc thuÕ nh­ sau: - C«ng ty tham gia vô kiÖn lµ VÜnh Hoµn, Agifish, ViÖt Nam Cataco vµ 7 c«ng ty nhá kh¸c víi møc thuÕ tõ 36,84% ®Õn 53,68%. - C¸c c«ng ty kh«ng tham gia vô kiÖn bÞ ¸p møc thuÕ lµ 63,88%. Ngµy 19/5/2003, chÝnh phñ ViÖt Nam ®· cö mét ph¸i ®oµn gåm c¸c quan chøc cña c¸c bé h÷u quan tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi bé th­¬ng m¹i Hoa kú t¹i Washington D.C nh»m t×m ra gi¶i ph¸p cã lîi cho hai bªn trong vô tranh chÊp nµy. Nh­ng mäi nç lùc tõ phÝa ViÖt Nam ®Òu v« väng do sù thiÕu thiÖn chÝ vµ hîp t¸c tõ phÝa Hoa kú. §iÒu nµy cã nghÜa bªn ViÖt Nam ®· thÊt b¹i trong vô tranh chÊp nµy. Vô kiÖn c¸ tra vµ ba sa ch­a ®­îc bao l©u th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam l¹i cã nguy c¬ ®èi mÆt víi vô kiÖn t«m. Ngµy 9/9/2004 c¸c nhµ s¶n xuÊt t«m vµ quan chøc chÝnh quyÒn 8 bang cña Mü (Akbama, Florida, Texas, South, Carolia, Georgia, Mississippi vµ Luoisiana) ®· cã cuéc gÆp víi c¸c chuyªn gia th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ nhÊt trÝ x©y dùng lªn kÕ ho¹ch vÒ kh¶ n¨ng ®­a ®¬n kiÖn 16 n­íc gåm: Trung Quèc, ViÖt Nam, Th¸i Lan, vµ c¸c n­íc Trung, Nam Mü víi c¸o buéc b¸n t«m thÊp h¬n gi¸ thÞ tr­êng lµm tæn h¹i ®Õn ngµnh ho¹t ®éng cña ngµnh s¶n xuÊt t«m n­íc Mü. Ban ®Çu do nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, c¸c hiÖp héi ®¸nh b¸t t«m cña Mü ch­a chÝnh thøc khëi kiÖn, song qu¸ tr×nh chuÈn bÞ, hä ®· sö dông c¸c biÖn ph¸p sau: - Trong n­íc, hä ph¸t ®éng chiÕn dÞch tuyªn truyÒn "ng­êi Mü ¨n t«m Mü" kªu gäi d©n chóng mua hµng néi. - VËn ®éng c¸c nhµ lËp ph¸p Mü vµo cuéc nhÊt lµ nh÷ng ng­êi ®¹i diÖn cho c¸c tiÓu bang cã nghÒ nu«i t«m. G©y ¸p lùc ®èi víi chÝnh quyÒn hµnh ph¸p ®Ó th«ng qua v¨n kiÖn cã tÝnh ph¸p lý chèng l¹i viÖc nhËp khÈu t«m. HiÖp héi ®¸nh b¾t t«m cña Mü t×m c¸ch vËn ®éng h¹ nghÞ sÜ vµ th­îng nghÞ sÜ ®¹i diÖn cho 8 tiÓu bang ven biÓn vïng §«ng Nam Hoa Kú t×m c¸ch ¸p ®Æt c¸c biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ t«m nhËp khÈu cña mét sè n­íc vµo thÞ tr­êng Mü. Ngµy 9/10/2002 mét sè h¹ nghÞ sÜ thuéc §¶ng Céng hoµ ®¹i diÖn cho ng­ d©n 8 tiÓu bang vïng bê biÓn §«ng Nam n­íc Mü ®· tr×nh tr­íc H¹ viÖn Hoa Kú mät dù th¶o luËt yªu cÇu Mü ®×nh chØ mäi kho¶n tµi trî cña chÝnh phñ cho 7 quèc gia bÞ hä vu c¸o ®· b¸n ph¸ gi¸. Tuy nhiªn dù luËt nµy kh«ng ®­îc th«ng qua trong lÇn ®Ö ®¬n ®Çu tiªn. Ngµy 7/1/2003 dù luËt nµy l¹i ®­îc c¸c nghÞ sÜ ®¶ng céng hoµ lµ Ron Paul, Jack Kingston vµ mét sè h¹ nghÞ sÜ kh¸c tr×nh ra h¹ nghÞ viÖn Hoa Kú, yªu cÇu Mü ®×nh chØ hoµn toµn mäi kho¶n tµi trî cña chÝnh phñ Hoa Kú th«ng qua ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu Hoa Kú, tËp ®oµn ®Çu t­ t­ nh©n h¶i ngo¹i vµ quü tiÒn tÖ quèc tÕ ®èi víi mét sè n­íc gåm: ViÖt Nam, Th¸i Lan, Trung Quèc, Ên §é, In®«nªxia, Braxin, Ecuador vµ Mªxicoo cho ®Õn lóc c¸c n­íc nµy b¾t buéc ph¶i gi¶m l­îng t«m xuÊt khÈu vµo Mü víi møc 3 triÖu found mçi thïng trong vßng 3 th¸ng. Th¸ng 10/2002, hiÖp héi ®¸nh b¾t t«m ë 8 bang miÒn §«ng Nam Hoa Kú ®· nhãm häp vµ lËp ra mét tæ chøc "Liªn minh t«m miÒn nam Hoa Kú" (SSA). Môc ®Ých cña nã lµ quyªn gãp tiÒn b¹c, phèi hîp c¸c ho¹t ®éng chung gi÷a c¸c bang nh»m ®èi phã víi s¶n l­îng gia t¨ng t«m nhËp khÈu. Gi÷a th¸ng 12/2002 SSA ®· thuª c«ng ty luËt lín vµ cã uy tÝn lµ Dewey Ballantine tiÕn hµnh ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh nhËp khÈu t«m vµo Hoa Kú. §ång thêi SSA còng thuª 2 h·ng vËn ®éng hµnh lang ®Ó tranh thñ ¶nh h­ëng cña c¸c giíi chøc chÝnh trÞ ë cÊp liªn bang vµ bang. Th¸ng 2/2003 h·ng luËt Bewey Ballantine ®· göi b¶n ®iÒu tra ®Õn c¸c nhµ s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ kinh doanh t«m thuéc vïng bê vÞnh vµ §¹i t©y d­¬ng ®Ó thu thËp c¸c th«ng tin nh»m chøng minh ngµnh t«m cña hä ®· bÞ thiÖt h¹i do gi¸ t«m thÊp. Nh­ng SSA kh«ng nhËn ®­îc sù ñng hé cña c¸c nhµ chÕ biÕn t«m ë Mü. V× nÕu mua t«m néi ®Þa chÕ biÕn sÏ bÞ thua lç. Ngµy 8/3/2003 liªn minh t«m miÒn Nam nhãm häp quyÕt ®Þnh bá ra 4 triÖu USD nh»m tiÕn hµnh vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ t«m tõ 12 n­íc. Cïng lóc ®ã HiÖp héi t«m SSA chi ra 2,5 triÖu USD cho vô kiÖn nay. Tuy cïng theo ®uæi môc tiªu nh­ng SSA vµ LSA l¹i cã nhiÒu m©u thuÉn. SSA vµ LSA hoµn toµn ®éc lËp víi nhau nh­ng cïng cè g¾p quyªn gãp chi phÝ cho vô kiÖn ngang nhau. §Çu th¸ng 10/2003, c¸c nhµ chÕ biÕn vµ ph©n phèi t«m Mü ®· cam kÕt ñng hé SSA. LSA ®ång ý hîp t¸c víi SSA. SSA còng b¾t tay víi uû ban quèc gia vÒ khai th¸c vµ nu«i trång thñy s¶n cña Mªhic« ®Ó t¨ng thªm søc m¹nh. §Õn 31/12/2003 SSA chÝnh thøc nép ®¬n lªn uû ban th­¬ng m¹i quèc tÕ Mü (USITC) vµ Bé th­¬ng m¹i Mü (DOC) kiÖn ViÖt Nam, Th¸i Lan, Ên §é, Trung Quèc, Braxin, Ecuado. Trong vô kiÖn nµy SSA ®· ®­a ra yªu cÇu ¸p ®Æt h¹n ng¹ch vµ thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi c¸c mÆt hµng ®«ng l¹nh, ®ãng hép nhËp khÈu tõ c¸c n­íc trªn. §¬n kiÖn yªu cÇu ®­a ra møc thuÕ ¸p ®Æt víi tõng n­íc lÇn l­ît lµ: Th¸i Lan: 57%; Trung Quèc: 119-267%; ViÖt Nam 30-99%; Ên §é: 102-130%; Braxin: 40-230%; Ecuador: 104-107%. Theo luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Mü, DOC sÏ cã quyÕt ®Þnh vµo ngµy 20/1/2004 vÒ viÖc ®iÒu tra vµ USITC b¾t ®Çu x¸c ®Þnh liÖu t«m nhËp khÈu cã g©y thiÖt h¹i cho ngµnh s¶n xuÊt t«m trong n­íc hay kh«ng. NÕu kÕt luËn lµ cã, vô kiÖn sÏ ®­îc tiÕp tôc b»ng c¸c cuéc ®iÒu tra, x¸c minh cña DOC ®èi víi tõng n­íc bÞ kiÖn. Trong vßng 160 ngµy kÓ tõ ngµy nép ®¬n kiÖn, USTIC vµ DOC sÏ ®­a ra ph¸n quyÕt s¬ bé vÒ møc thuÕ cã thÓ ¸p ®Æt víi hµng nhËp khÈu. Khi ®­a ra ph¸n quyÕt thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ cã thÓ ®­îc håi tè 90 ngµy tr­íc ®ã, nÕu c¬ quan chøc n¨ng cña Hoa Kú x¸c ®Þnh cã hiÖn t­îng nhËp khÈu å ¹t tr­íc hoÆc sau thêi ®iÓm nép ®¬n kiÖn. Th¸ng 12/2002 ASDA ®­îc thµnh lËp nh»m ®èi phã víi SSA vµ b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng, môc tiªu gi÷ gi¸ t«m ë møc ng­êi tiªu dïng Hoa Kú cã thÓ mua ®­îc, vµ t×m c¸ch tr¸nh sù can thiÖp cña luËt ph¸p ¶nh h­ëng ®Õn t«m xuÊt khÈu. II. HËu qu¶ Vô kiÖn c¸ tra vµ c¸ ba sa ViÖt Nam ®· bÞ xö Ðp thua. Trong vô kiÖn t«m nµy chóng ta còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n bëi v× Mü lµ n­íc cã tiÒm lùc kinh tÕ, cã kinh nghiÖm trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Kh«ng chØ c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ViÖt Nam gÆp khã kh¨n mµ c¸c nhµ chÕ biÕn vµ ng­êi tiªu dïng Mü còng bÞ thiÖt h¹i trong vô kiÖn nµy. 1. PhÝa Mü Theo nghiªn cøu vÒ phÝa c«ng ty Trade Partnership cã trô së t¹i Oasinht¬n tiÕn hµnh gi¸ t«m Mü cã thÓ t¨ng 44% nÕu t«m nhËp khÈu tõ 6 n­íc nãi trªn bÞ ¸p thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸, dÉn ®Õn l­îng tiªu thô t¹i Mü sÏ gi¶m 30% so víi hiÖn nay. Nghiªn cøu nµy dù b¸o gi¸ t«m do ng­ d©n Mü ®¸nh b¾t sÏ t¨ng kho¶ng 28%, gi¸ t«m nhËp khÈu tõ c¸c n­íc bÞ ®¬n trong vô kiÖn t¨ng kho¶ng 84% vµ gi¸ t«m nhËp khÈu tõ c¸c n­íc kh¸c t¨ng kho¶ng 19%. Hai nghiªn cøu kh¸c nhÊn m¹nh ®Õn lîi Ých mµ t«m nhËp khÈu mang l¹i cho ng­êi tiªu dïng Mü. C«ng ty Food Beat INC cã trô së t¹i bang Minois tiÕn hµnh mét cuocä nghiªn cøu t¹i h¬n 200 d©y chuyÒn nhµ hµng lín nhÊt cña Mü cho thÊy thùc ®¬n c¸c mãn chÕ biÕn tõ t«m t¨ng gÇn 50% trong vßng 5 n¨m trë l¹i ®©y vµ ng­êi tiªu dïng ë c¸c møc thu nhËp ®Òu t¨ng l­îng tiªu thô t«m. Chñ tÞch "nhãm ®Æc c¸ch t«m" cña CI TAC/ASDA, ®ång thêi lµ chñ tÞch ASDA, «ng Wally Stevens nãi r»ng ba nghiªn cøu trªn cho thÊy vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ mµ SSA khëi x­íng ®· g©y tæn h¹i to lín cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ tiªu dïng Mü. Nhê t«m nhËp khÈu dåi dµo víi gi¸ c¶ hîp lý, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, b¸n bu«n, b¸n lÎ t¹i Mü t¹o ®­îc 150.000 viÖc lµm so víi 13.000 viÖc trong ngµnh ®¸nh b¾t néi ®Þa. Nghiªn cøu cña c«ng ty Food Beat INC cßn cho thÊy biÕn ®éng vÒ gi¸ t«m trong 5 n¨m qua mang l¹i lîi Ých cho ng­êi tiªu dïng. PhÇn lín c¸c mãn ¨n chÕ biÕn tõ t«m ®Òu gi¶m. Nghiªn cøu nµy kh¼ng ®Þnh nhê t«m nhËp khÈu mµ rÊt nhiÒu mãn ¨n cã thªm h­¬ng vÞ cña lo¹i thùc phÈm giµu chÊt ®¹m nµy. §iÒu nµy cã nghÜa lµ do gi¸ trÞ nhËp khÈu hîp lý phï hîp víi ng­êi tiªu dïng nªn l­îng t«m tiªu thô t¨ng lªn, còng kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ c¸c mãn ¨n chÕ biÕn tõ t«m ®­îc ­a chuéng sè mét t¹i Mü hiÖn nay. C«ng ty Trade partnership cho biÕt sè l­îng ng­êi tiªu dïng mua t«m t¹i c¸c cöa hµng b¸n lÎ ®· t¨ng gÊp ®«i trong giai ®o¹n 1995-2002. Chñ tÞch c«ng ty Trade partnership kh¼ng ®Þnh nguån cung cÊp dåi dµo tõ t«m nhËp khÈu ®· gióp c¸c cöa hµng, c¸c nhµ chÕ biÕn vµ ph©n phèi trªn kh¾p n­íc Mü ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña ng­êi tiªu dïng. Gi¸ t«m hîp lý lµ nguyªn nh©n chÝnh thóc ®Èy nhu cÇu tiªu thô cña c¸c gia ®×nh Mü ë tÊt c¶ c¸c møc thu nhËp. ¤ng Stevens nãi r»ng: "Nhãm ®Æc tÝnh t«m" cña CITAC/ASDA uû quyÒn cho c¸c c«ng ty Trade partmeship vµ Food Beat Inc tiÕn hµnh c¸c nghiªn cøu nãi trªn ®Òu lµ nh»m chøng minh c¸c t¸c h¹i cña thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi ng­êi tiªu dïng, còng nh­ ®èi víi c¸c nhµ hµng, cöa hµng vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp tiªu dïng kh¸c. ¤ng Stevens kh¼ng ®Þnh nÕu SSA th¾ng kiÖn trong vô nµy, ng­êi thua lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp tiªu dïng vµ ng­êi tiªu dïng Mü chø kh«ng ai kh¸c. 2. PhÝa ViÖt Nam ThÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng lín vµ lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®èi víi xuÊt khÈu t«m cña ViÖt Nam. HiÖn nay hµng n¨m ViÖt Nam xuÊt khÈu gÇn 500 triÖu USD t«m vµo thÞ tr­êng Mü, tØ träng thÞ tr­êng Mü chiÕm tíi 40% doanh sè, theo c¸c chuyªn gia, mét khi bÞ ¸p thuÕ ph¸ gi¸ ngµnh c«ng nghiÖp nµy sÏ chÞu thiÖt kh«ng nhá, khi mµ tØ suÊt lîi nhuËn t«m cßn rÊt thÊp. Vô kiÖn b­íc ®Çu ®· g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn ng­êi n«ng d©n nu«i t«m, n¨m ngo¸i (2002) gi¸ b×nh qu©n 100.000®/kg, t«m lo¹i 1 lµ 130.000®/kg ®Õn nay gi¸ t«m cao nhÊt chØ cßn 90.000®/kg, thÊp nhÊt lµ 60.000®/kg. Trong khi chi phÝ ®Ó lµm ra 1 kg t«m chÊt l­îng trung b×nh 70.000®/kg - 80.000®/kg. Trong khi chi phÝ ®Ó lµm ra 1kg t«m nÕu nu«i theo m« h×nh qu¶ng canh mÊt kho¶ng 35.000®/kg - 40.000®/kg, nÕu nu«i theo m« h×nh c«ng nghiÖp mÊt kho¶ng 45.000® - 50.000®/kg, tÝnh ra ng­êi n«ng d©n ch¼ng l·i bao nhiªu. T«m ViÖt Nam ngµy cµng ph¸t triÓn vµ thÞ tr­êng Mü lµ mét thÞ tr­êng réng lín. Tuy nhiªn khi diÔn ra vô kiÖn nµy c¸c ®Þa ph­¬ng sÏ cã kÕ ho¹ch t¨ng s¶n l­îng nu«i t«m ®iÒu nµy lµm cho khã kh¨n cµng trë nªn khã kh¨n thªm. PhÇn III Mét sè gîi ý ®èi víi ViÖt Nam N¨m 2002 c¸ tra vµ c¸ basa cña ViÖt Nam bÞ kiÖn b¸n ph¸ gi¸. Trong vô kiÖn ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam bÞ xö Ðp thua. N¨m 2003 ®Õn l­ît t«m ViÖt Nam còng bÞ kiÖn b¸n ph¸ gi¸. Tõ ®ã cho thÊy thùc tr¹ng x¸c thùc vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn nay. §©y cã thÓ ®­îc coi lµ biÖn ph¸p b¶o hé míi cña Mü. §Õn nay Hoa Kú ®· ¸p ®Æt luËt chèng b¸n ph¸gi¸ víi trªn 60 n­íc xÊp xØ 600 vô kiÖn. Dùa vµo tiÒm lùc kinh tÕ cña m×nh chñ nghÜa b¶o hé mËu dÞch cña Mü ®· ph¸t triÓn ®Õn mét møc tinh vi, ®«i khi l¹i tr¾ng trîn theo ®uæi ®¬n ph­¬ng ¸p ®Æt. V× vËy ®èi s¸ch cña chóng ta lµ: tèt nhÊt kh«ng ®Ó x¶y ra kiÖn c¸o b¸n ph¸ gi¸ b»ng c¸ch t×m hiÓu xem ®èi t¸c cña ta ë n­íc së t¹i chi phÝ s¶n xuÊt thÕ nµo? gi¸ b¸n bao nhiªu? NÕu ta nghiªn cøu kü sÏ ®­a ra ®­îc mét møc gi¸ phï hîp, kh«ng g©y m©u thuÉn lîi Ých víi doanh nghiÖp Hoa Kú ch¾c ch¾n sÏ kh«ng g©y ra vô kiÖn. NÕu x¶y ra kiÖn c¸o cÇn ph¶i ®èi mÆt, cÇn ®Êu tranh m¹nh mÏ trªn chÝnh tr­êng ®Ó b¶o vÖ lÏ ph¶i. §ång thêi ph¶i sö dông c¸c biÖn ph¸p mÒm dÎo h¬n nh­ vËn ®éng hµnh lang (Lopby). ë Mü Lopby ®­îc coi lµ ho¹t ®éng hîp ph¸p. Chóng ta cã thÓ vËn ®éng c¸c c¸ nh©n, tæ chøc cã chung quyÒn lîi gãp tiÒn ®Ó thuª c¸c tæ chøc Lopby chuyªn nghiÖp, ho¹t ®éng hîp ph¸p t¹i Hoa Kú. Trong vô kiÖn t«m nµy kh«ng chØ cã ViÖt Nam mµ cßn cã 5 n­íc liªn quan kh¸c do ®ã chóng ta kh«ng ®¬n ®éc, chóng ta ph¶i nghÜ ngay ®Õn viÖc liªn minh víi c¸c n­íc nµy ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña chóng ta. C¸c doanh nghiÖp nªn cã v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n­íc Mü ®Ó t×m hiÓu thÞ tr­êng còng nh­ luËt ph¸p Mü, cã c¬ héi giao th­¬ng víi c¸c nhµ ph©n phèi Mü nhiÒu h¬n. VÒ l©u dµi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chuÈn bÞ c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t h¬n trong thu mua nguyªn liÖu chÕ biÕn còng nh­ xuÊt khÈu. TÝch cùc nghiªn cøu më réng thÞ tr­êng, kh«ng nªn qu¸ lÖ thuéc vµo c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng. Hoa Kú ®· ®¸nh gi¸ kinh tÕ ViÖt Nam kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng trong khi EU ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh­ vËy ®©y chØ lµ c¨n cø cßn nguyªn nh©n n»m s©u xa bªn trong. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy chóng ta cÇn ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c¶i c¸ch toµn diÖn kinh tÕ, x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. CÇn sím ban hµnh ph¸p lÖnh vÒ thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸, ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn vÒ hiÖp ®Þnh chèng b¸n ph¸gi¸ cña WTO vµ c¸c luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c ®èi t¸c th­¬ng m¹i kh¸c. Trªn ®©y lµ mét sè gîi ý ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi ph¶i ®èi mÆt víi c¸c vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi mÆt hµng t«m nãi riªng vµ thuû s¶n nãi chung. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng ®ã, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i c©n nh¾c ®Õn c¸c biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh hîp lý b¶o vÖ quyÒn lîi cho doanh nghiÖp cña m×nh khi h­íng xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. KÕt luËn Th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ ho¹t ®éng chñ yÕu, l©u ®êi nhÊt cña ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ. Sù hiÖn diÖn cña nã ®ãng vai trß ngµy cµng quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia. §Æc biÖt lµ trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ. Ngµy nay c¹nh tranh quèc gia diÔn ra khèc liÖt, nhiÒu n­íc sö dông chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nh­ mét c«ng cô b¶o hé, cã khi cßn tr¾ng trîn ®¬n ph­¬ng ¸p ®Æt. Cïng víi sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn víi møc ®é tinh vi h¬n. NÕu quèc gia kh«ng chÞu ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i sÏ bÞ l¹c hËu vµ chÞu nhiÒu thiÖt thßi. Qua hai vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ c¸ vµ t«m cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ b»ng chøng cho sù yÕu kÐm cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ViÖt Nam vµ thiÕu hiÓu biÕt cña c¸c doanh nghiÖp khi th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Ch©u Mü ngµy nay: - Sè 1/2004 viÖn nghiªn cøu cña Ch©u Mü tæng hîp. - Sè 2/2004 nguån HTT: //www- hoover. Stanfosrd.edu/. 2. Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi: - Sè 8/2004 t¸c gi¶ Ng« V¨n Giang. - Sè 3/2004 t¸c gi¶ Ths Mai ThÕ C­êng. - Sè 2/2004 t¸c gi¶ TS Hoµng ThÞ BÝch Loan. 3. T¹p chÝ thuû s¶n: - Sè 5/2001 t¸c gi¶ L©m Minh Ch©u. - Sè 5/2002 4. B¸o c¸o ph¸t triÓn kinh tÕ thuû s¶n vµ c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn thêi kú 1998 - 2010. 5. T×m hiÓu Hoa Kú cho môc ®Ých kinh doanh (s¸ch tham kh¶o) Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi n¨m 2002. Môc lôc