Tìm hiểu về xạ hình xương

XAÏ HÌNH XÖÔNG BS. NGUYEÃN DUY PHUÙC Xaï hình xöông laø moät xeùt nghieäm thöôøng ñöôïc thöïc hieän khi nghi ngôø coù di caên xöông. Xaï hình xöông coù ñoä nhaïy caûm cao 97% cho pheùp khaûo saùt toaøn boä heä xöông, phaùt hieän sôùm di caên xöông vôùi moät chi phí hôïp lyù. Tuy nhieân ñoä ñaëc hieäu thaáp 79%, do ñoù caàn coù söï hoã trôï cuûa caùc xeùt nghieäm ñaëc hieäu hôn nhö X quang, CT scan, MRI. PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN : Kyõ thuaät : Ngöôøi ta söû duïng chaát ñaùnh daáu Technitium Tc-99m coù saün töø heä thoáng phaùt Mo99/Tc-99 gaén leân hôïp chaát diphosphonate ( hay pyrophosphate ) coù lôïi ñieånm laø thaûi tröø toát khoûi heä tuaàn hoaøn vaø moâ meàm xung quanh do khaû gaén keát vôùi protein thaáp, ñoàng thôøi coù aùi löïc vôùi moâ xöông neân seõ cho hình aûnh chaån ñoaùn toát hôn. Sau khi tieâm Tc-99m – diphosphonate vaøo cô theå 2 - 6 giôø thì 50% lieàu seõ haáp thu ôû xöông, sau ñoù seõ thaûi tröø qua thaän, thôøi gian baùn huûy ngaén 6 giôø. Tæ soá haáp thu chaát ñaùnh daáu cuûa moâ xöông/moâ meàm seõ taêng theo thôøi gian, do ñoù ngöôøi ta choïn thôøi ñieåm 2-3 giôø sau tieâm ñeå khaûo saùt xaï hình xöông. Tieâm maïch Khoang maïch Dòch ngoaïi baøo ngoaøi xöông Xöông Dòch ngoaïi baøo xöông Thanh thaûi ôû thaän Caùc böôùc tieán haønh nhö sau : Chuaån bò beänh nhaân : Uoáng nhieàu nöôùc. Tieåu heát ngay tröôùc khi khaûo saùt. Löu beänh nhaân laïi ñeå beänh nhaân tieåu heát sau khi laøm xaï hình xöông. Laáy heát caùc ñoà vaät kim loaïi mang treân ngöôøi. Lieàu tieâu chuaån ôû ngöôøi lôùn laø 2o mCi Tc-99m-diphosphonate, tieâm maïch thöôøng ôû vò trí coå tay. Baét ñaàu ghi nhaän keát quaû sau 2-3 giôø baèng maùy gamma camera naêng löôïng thaáp, coù trang bò boä phaän chænh tröïc (collimator) coù ñoä phaân giaûi cao. Tröôùc tieân khaûo saùt toaøn boä heä xöông ñeå phaùt hieän caùc vò trí haáp thu xaï baát thöôøng. Sau ñoù seõ duøng cheá ñoä phaân giaûi hình aûnh cao ñeå khaûo saùt töøng vò trí nghi ngôø. Ngoaøi ra coøn coù kyõ thuaät xaï hình ñoäng (dynamic scanning) ñeå chaån ñoaùn phaân bieät toån thöông moâ meàm vôùi xöông, kyõ thuaät SPECT (single photon emission computed tomography ) ñeå cho hình aûnh coù ñoä töông phaûn cao. Cô cheá : Ít ñöôïc bieát roõ. Tuy nhieân ngöôøi ta cho raèng Tc-99m-diphosphonate ñöôïc haáp thu chuû yeáu ôû pha khoaùng, raát ít ôû pha höõu cô. Söï haáp thu cao ôû nhöõng phaân töû calcium phosphate voâ ñònh hình hôn laø ôû nhöõng phaân töû hydroxyapatite tinh theå, do ñoù ñoä haáp thu xaï cao ôû nhöõng vuøng coù hoaït ñoäng taïo xöông. Löu löôïng maùu cao taïi vuøng cuõng laøm taêng ñoä haáp thu xaï. AÙP DUÏNG LAÂM SAØNG : Hình aûnh xöông bình thöôøng : Thay doåi tuøy theo tuoåi. ÔÛ treû sô sinh, haáp thu xaï raát keùm do xöông chöa phaùt trieån. Ôû treû töø 6 thaùng tuoåi xuaát hieän taêng haáp thu xaï ôû caùc trung taâm taêng tröôûng xöông nhö ôû caùc ñaàu xöông, moûm xöông, caùc khôùp soï. 3 vò trí “ noùng nhaát” laø ñaàu xa xöông ñuøi, ñaàu gaàn xöông chaøy, ñaàu gaàn xöông caùnh tay. Ngoaøi ra coøn thaáy taêng haáp thu xaï ôû caùc trung taâm coát hoùa cuûa xöông öùc, caùc suïn söôøn. Ôû ngöôøi lôùn, taêng haáp thu xaï nhieàu nhaát ôû xöông truïc ( coät soáng, xöông chaäu ), ít haáp thu xaï ôû xöông chi, xöông soï. Thaän haáp thu xaï keùm hôn so vôùi coät soáng thaét löng. Khi thaän haáp thu xaï nhieàu hôn hay baèng coät soáng thì coù theå coù baát thöôøng ôû thaän. Caùc beänh gaây taêng haáp thu xaï ôû thaän : taéc ngheõn ñöôøng tieåu, hoùa trò ( doxorubicin, vincristin, cyclophosphamide ), beänh thaän calci hoùa, taêng calci maùu, vieâm thaän do xaï trò, hoaïi töû oáng thaän caáp, Thalassemia. Caùc beänh gaây giaûm haáp thu xaï ôû thaän : suy thaän, hieän töôïng superscan trong beänh lyù di caên , trong beänh xöông chuyeån hoùa vaø trong beänh xô tuûy, beänh Paget, beänh nhuyeãn xöông, cöôøng caän giaùp, caét thaän. Bôø xöông soï haáp thu xaï khoâng ñeàu do thay ñoåi ñoä daøy voøm soï Taêng haáp thu xaï 2 beân vuøng traùn coù theå do chöùng phì ñaïi trong xöông traùn. Khoâng thaáy khôùp soï ôû ngöôøi lôùn. Phaàn tröôùc xöông haøm döôùi, treân phim nghieâng, coù theå taêng haáp thu xaï do khoái xöông caèm phaùt trieån hôn ngaønh xöông haøm döôùi. Suïn thanh-khí quaûn coù theå nhìn thaáy tuøy theo möùc ñoä calci hoùa. Tuyeán giaùp cuõng taêng haáp thu xaï cho hình aûnh choàng leân suïn thanh-khí quaûn. Söï haáp thu xaï khoâng ñoái xöùng ôû nhöõng khôùp ñoâi coù theå xaûy ra, thöôøng gaëp laø taêng haáp thu xaï ôû khôùp vai beân thuaän. Haàu heát caùc trung taâm coát hoùa ôû xöông öùc ñeàu khoâng nhìn thaáy Caùc khôùp suïn söôøn khoâng taêng haáp thu xaï. Khi coù taêng haáp thu xaï coù theå nghó laø do beänh xöông chuyeån hoùa, chaán thöông xöông, di caên xöông. Söï haáp thu xaï khoâng ñoái xöùng ôû khôùp cuøng-chaäu, coät soáng coù theå do chöùng veïo coät soáng. Söï haáp thu xaï cuõng khoâng baèng nhau taïi caùc vò trí treân coät soáng bình thöôøng laø do ñoä cong sinh lyù cuûa coät soáng laøm thay ñoåi khoaûng caùch töø coät soáng ñeán beà maët collimator cuõng nhö löôïng moâ meàm quanh coät soáng töông öùng töøng vò trí cuõng khaùc nhau. Chaúng haïn nhö vuøng coät soáng thaét löng haáp thu xaï taêng hôn so vôùi vuøng coät soáng ngöïc. Ñaàu caùc xöông daøi cuõng taêng haáp thu xaï hôn thaân xöông do ñaàu xöông coù theå tích xöông lôùn hôn vaø goàm nhieàu xöông xoáp haáp thu xaï hôn xöông ñaëc ôû vuøng thaân. Ôû nöõ, haáp thu xaï ôû 2 vuù nhö nhau. Khi coù söï haáp thu xaï khoâng ñoái xöùng nghóa laø coù baát thöôøng ôû vuù hay coù söï taêng haáp thu xaï ôû caùc xöông söôøn beân ñoaïn nhuõ. Di caên xöông : Sinh hoïc di caên xöông : Moät khoái böôùu aùc tính coù theå di caên ñeán xöông theo 3 cô cheá : Xaâm laán tröïc tieáp. Ñöôøng tónh maïch ngöôïc doøng. Ñöôøng ñoäng maïch (sau khi ñaõ qua ñöôøng baïch huyeát vaø tónh maïch). Ung thö bieåu moâ thöôøng cho di caên xöông ñaàu tieân qua ñöôøng ñoäng maïch, ñieån hình laø taïi tuûy ñoû. 90% di caên xöông taäp trung ôû caùc xöông truïc, ñaàu gaàn xöông ñuøi vaø xöông caùnh tay laø nôi coù nhieàu tuûy ñoû. Khoái di caên phaùt trieån töø khoang tuûy tôùi khoái xöông xung quanh thoâng qua hoaït ñoäng huûy xöông vaø taïo xöông. Möùc ñoä taïo xöông vaø huûy xöông tuøy theo töøng loaïi böôùu vaø vò trí xöông bò di caên, töø ñoù taïo neân hình aûnh öu theá huûy xöông hay taïo xöông hay caû hai. Khôûi ñaàu khi teá baøo ung thö di caên xöông thì xaï hình xöông vaø X quang ñeàu bình thöôøng. Khi di caên xöông phaùt trieån coù söï taùi saép xeáp moâ xöông ñöa ñeán taêng chuyeån hoùa taïi choå. Khi ñoù xaï hình xöông baát thöôøng trong khi Xquang vaãn bình thöôøng. Khi maät ñoä xöông thay ñoåi töø 30 - 50%, kích thöôùc sang thöông > 1,5 cm thì luùc naøy sang thöông di caên môùi xuaát hieän treân X quang. Sau khi ñieàu trò di caên xöông coù ñaùp öùng, xaï hình xöông trôû veà bình thöôøng trong khi X quang vaãn coøn hình aûnh baát thöôøng keùo daøi ít nhaát 2 - 3 thaùng sau. Xaï hình xöông : Chæ ñònh : Xaï hình xöông ñöôïc thöïc hieän nhaèm caùc muïc ñích sau : Khaûo saùt toaøn boä heä xöông tìm caùc oå di caên. Ñaùnh giaù ñaùp öùng hoùa trò. Phaùc thaûo tröôøng chieáu xaï trò, ñaùnh giaù ñaùp öùng xaï trò. Phaùt hieän caùc vuøng coù nguy cô gaõy xöông beänh lyù. Xaï hình xöông phaûn aùnh söï thay ñoåi veà maët chöùc naêng cuûa moâ xöông hôn laø veà maët caáu truùc. Söï taêng haáp thu xaï phuï thuoäc vaøo löu löôïng maùu taïi choå vaø hoaït ñoäng taïo xöông. Do ñoù, xaï hình xöông thöôøng phaùt hieän di caên xöông tröôùc khi coù bieåu hieän X quang, trung bình laø 4 thaùng. Ñoä ñaëc hieäu : beänh nhaân vôùi moät ung thö ñaõ bieát vôùi trieäu chöùng ñau xöông seõ coù xaï hình xöông döông tính trong 60 - 70% tröôøng hôïp, beänh nhaân khoâng coù ñau xöông chæ coù 10 - 15% tröôøng hôïp döông tính. Nhieàu ñieåm taêng haáp thu phoùng xaï cho ñoä ñaëc hieäu cao hôn 1 - 2 ñieåm. Ñoä ñaëc hieäu chæ 10% neáu laø moät ñieåm vaø 25% neáu laø hai ñieåm. Caùc hình aûnh di caên treân xaï hình xöông : Sang thöông oå ñôn ñoäc : Deã chaån ñoaùn nhaàm vôùi sang thöông xöông laønh tính thöôøng gaëp : vieâm khôùp thoaùi hoùa, beänh Paget ôû moät xöông, böôùu noäi suïn, böôùu xöông traùn, loaïn saûn sôïi, vieâm xöông-tuûy xöông. Vò trí vaø kieåu sang thöông raát quan troïng giuùp chaån ñoaùn phaân bieät. Ví duï sang thöông ôû ñaàu tröôùc xöông söôøn hieám khi do di caên maø thöôøng do chaán thöông, trong khi ñoù 40-80% sang thöông ñôn ñoäc ôû coät soáng laø bieåu hieän di caên. Sang thöông nhieàu oå : Sang thöông ña oå xuaát hieän ôû caùc vò trí ngaãu nhieân, ñaëc bieät taïi caùc xöông truïc seõ taêng tæ leä chaån ñoaùn chính xaùc di caên xöông cuûa xaï hình xöông. Tuy nhieân caàn phaân bieät vôùi nhöõng toån thöông laønh döïa treân kieåu phaân boá sang thöông : Hoäi chöùng Cushing, chöùng nhuyeãn xöông thì xaï hình xöông thöôøng cho thaáy soá löôïng sang thöông ôû xöông söôøn khoâng baèng nhau. Toån thöông khôùp 2 beân cuøng luùc thöôøng khoâng do di caên. Toån thöông maët trong vaø ngoaøi khôùp goái, khôùp coå tay, ngoùn tay vaø khôùp vai ít nghó tôùi di caên. Toån thöông thoaùi hoùa khôùp thöôøng gaëp ôû khôùp coù dieän khôùp, ñóa ñoát soáng cuoái keøm theo loài xöông phì ñaïi. Trong khi ñoù sang thöông di caên laïi thöôøng aûnh höôûng ñeán cuoáng vaø thaân ñoát soáng. Tuy nhieân xaï hình xöông khoâng phaân bieät ñöôïc söï khaùc bieät naøy maø caàn ñeán kyõ thuaät SPECT. Chaán thöông cuõng laø nguyeân nhaân thöôøng gaëp deã gaây chaån ñoaùn nhaàm. Caàn hoûi tieàn söû chaán thöông ñeå cuûng coá cho chaån ñoaùn. Neáu laø gaõy di leäch seõ gaây bieán daïng caáu truùc coù theå giuùp nhaän bieát ñöôïc, nhöng neáu laø gaõy xöông ñaõ laønh thì raát khoù phaân bieät treân xaï hình xöông. Vieâm xöông - tuûy xöông ña oå cho hình aûnh raát gioáng di caên xöông nhöng ít khi xaûy ra ñoàng thôøi treân beänh nhaân ung thö. Traùi laïi, beänh Paget laïi thöôøng hay xaûy ra treân beänh nhaân ung thö, tuy nhieân ñeå phaân bieät thì caàn döïa vaøo sang thöông ñaëc tröng ( sang thöông nöûa beân chaäu, phaàn daøi cuûa xöông daøi vaø söï phì ñaïi caùc caáu truùc xöông ). Loaõng xöông cuïc boä soï cho hình aûnh haáp thu xaï xöông soï daïng voøng khoù phaân bieät vôùi di caên xöông . Caàn chuïp X quang ñeå chaån ñoaùn phaân bieät. Hoaïi töû xöông ña oå keøm phaûn öùng xöông gaây taêng haáp thu xaï raát gioáng di caên xöông, nhöng thöôøng gaëp ôû beänh hoàng caàu hình lieàm. Sang thöông lan toûa ( super scan ) : Ôû moät soá tröôøng hôïp K vuù vaø K tieàn lieät tuyeán, toaøn boä xöông truïc taêng haáp thu xaï ñoàng nhaát, coù theå nhaàm laãn vôùi hình aûng xöông bình thöôøng. Nguyeân nhaân coù theå do tæ soá haáp thu xaï cuûa xöông so vôùi moâ meàm ñaït toái öu, thaân caâm hay chæ thaáy môø nhaït, taêng haáp thu xaï ôû xöông truïc hôn xöông chi. Caàn chuïp laïi X quang ñeå kieåm tra. Sang thöông buøng phaùt ( flare phenomenon ) : Moät soá beänh nhaân ñaùp öùng toát vôùi hoùa trò nhöng laïi coù ñau xöông, xaï hình xöông cho thaáy tieáp tuïc taêng haáp thu xaï, coù theå do hoaït ñoäng taïo xöông coøn dieãn ra maïnh meõ khi baét ñaàu laønh xöông. Theo doõi baèng X quang cho thaáy söï laønh xöông dieãn ra 2-6 thaùng sau ñieàu trò . Sang thöông laïnh ( “cold “ lesions ) : Tröôøng hôïp sang thöông di caên gaây huûy xöông öu theá thì xaï hình xöông seõ thaáy giaûm haáp thu xaï taïi choå, tuy nhieân coù theå nhìn thaáy taêng haáp thu xaï xung quanh do coù hieän töôïng taêng taïo xöông. AÂm tính giaû : Tröôøng hôïp sang thöông xöông khoâng ñau vaø khoâng gaây phaûn öùng taïo xöông thì xaï hình xöông hoaøn toaøn bình thöôøng nhö böôùu teá baøo troøn, ña u tuûy. Khi ñoù, X quang laïi laø xeùt nghieäm thöôøng quy giuùp khaûo saùt toát caùc tröôøng hôïp naøy. Haáp thu xaï ôû böôùu phaàn meàm : Moät soá böôùu moâ meàm cho taêng haáp thu xaï nhö moâ xöông ôû böôùu nguyeân phaùt laãn di caên moâ meàm, tuy nhieân ñoä haáp thu xaï vaãn chöa ñuû ñeå raø soaùt vaø chaån ñoaùn böôùu moâ meàm. Caùc khoái böôùu coù theå bieåu hieän treân xaï hình xöông nhö carcinoâm vuù, carcinoâm phoåi, carcinoâm ñaïi traøng di caên tôùi gan, melanoâm, böôùu nguyeân baøo thaàn kinh. Xquang qui öôùc : Ñoä nhaïy 72%, ñoä ñaëc hieäu 82% laø phöông phaùp reû tieàn, deã thöïc hieän. Maëc duø coù nhieàu kyõ thuaät khaùc nhaïy hôn nhöng X quang vaãn laø xeùt nghieäm khoâng theå thieáu vaø ñaëc hieäu ñeå chaån ñoaùn di caên xöông. Di caên phaûi aûnh höôûng töø 30-50% khung xöông, kích thöôùc sang thöông > 1,5 cm môùi nhìn thaáy treân X quang. Chæ ñònh : ñöôïc thöïc hieän khi coù trieäu chöùng ñau xöông, khaùm nghi ngôø gaõy xöông, coù baát thöôøng treân xaï hình xöông. Khoâng neân chuïp thöôøng quy ngoaïi tröø tröôøng hôïp ña u tuûy vôùi sang thöông huûy xöông khoâng ñau. Hình aûnh X quang : goàm 3 kieåu ñieån hình Huûy xöông : thöôøng gaëp trong ña u tuûy, K tuyeán giaùp, K thaän, K thöôïng thaän, böôùu Wilm. Taïo xöông : thöôøng gaëp trong K tieàn lieät tuyeán, K baøng quang, böôùu nguyeân baøo thaàn kinh. Caû hai : trong K phoåi, K vuù, K ñöôøng tieâu hoùa. Ña toån thöông treân X quang môùi ñaëc tröng bôûi beänh lyù di caên. Neáu chæ laø moät toån thöông thì caàn phaân bieät vôùi sang thöông xöông nguyeân phaùt. Nhöõng thay ñoåi maøng xöông thöôøng gôïi yù beänh lyù sarcoâm xöông, tuy vaãn coù moät soá di caên cho hình aûnh bieán ñoåi maøng xöông nhö di caên töø K phoåi, K tieàn lieät tuyeán. CT scan : Giuùp chaån ñoaùn di caên xöông sôùm, nhaát laø ôû coät soáng khi maø xaï hình xöông thaáy toån thöông nhöng treân X quang khoâng thaáy. CT scan cho thaáy roõ söï aên moøn voû xöông, gaõy xöông khoù thaáy, voâi hoùa khung xöông. Hôn nöõa, CT scan duøng ñeå ñaùnh giaù cheøn eùp tuûy, ñoä lan roäng cuûa di caên vaø duøng ñeå khaûo saùt nhöõng vuøng xöông khoù thaáy treân phim X quang nhö xöông öùc, xöông cuøng, xöông vai, khôùp söôøn soáng. MRI : Giuùp phaùt hieän sôùm di caên xöông hôn caû xaï hình xöông do noù phaùt hieän toát nhöõng sang thöông di caên töø lôùp tuûy môõ khi chöa xaâm nhaäp vaøo moâ xöông. Tuy nhieân vieäc khaûo saùt toaøn boä heä xöông baèng MRI bò haïn cheá do chi phí cao, do nhöõng sang thöông laønh tính coù theå xuaát hieän ôû lôùp tuûy môõ. MRI coøn giuùp ñaùnh giaù ñoä lan roäng cuûa sang thöông xöông ( ñaëc bieät laø toån thöông ôû coät soáng vôùi cheøn eùp oáng soáng ), giuùp phaân bieät gaõy beänh lyù do loaõng xöông vôùi caùc nguyeân nhaân khaùc. Khi chaån ñoaùn chöa ñöôïc xaùc ñònh töø laâm saøng, xaï hình xöông, X quang, CT scan thì MRI laø phöông phaùp hoã trôï chaån ñoaùn toát nhaát. Caùc xeùt nghieäm hoã trôï : Coâng thöùc maùu : ñaùnh giaù soá löôïng caùc teá baøo maùu, ñaùnh giaù tình traïng suy tuûy. Calci maùu : taêng khi huûy xöông nhöng thöôøng thì bình thöôøng. Phosphatase kieàm : thöôøng taêng ôû beänh nhaân coù di caên xöông taïo xöông. Nhöõng toån thöông huûy xöông ñôn thuaàn nhö ña u tuûy khoâng laøm taêng phosphatase kieàm. Nhöõng nguyeân nhaân khaùc cuõng laøm taêng phosphatase kieàm nhö cöôøng caän giaùp, beänh thaän, beänh Paget, gaõy xöông ñang laønh, thai kyø, tuoåi nhoû. Phosphatase axít : thöôøng taêng ôû beänh nhaân coù di caên xöông huûy xöông, di caên xöông tieán trieån. Di caên xöông trong moät soá beänh ung thö thöôøng gaëp : Ung thö tieàn lieät tuyeán : Xaï hình xöông coù ñoä nhaïy caûm cao gaáp ñoâi phosphatase kieàm. X quang bình thöôøng trong 30% tröôøng hôïp coù xaï hình xöông baát thöôøng. Tæ leä xaï hình xöông baát thöôøng taêng theo giai ñoaïn beänh. thöôøng gaëp hieän töôïng lan toûa vaø hieän töôïng buøng phaùt treân xaï hình xöông. Ung thö vuù : Chæ ñònh xaï hình xöông khi böôùu vuù > 2 cm hay khi coù trieäu chöùng ñau xöông, gaõy xöông beänh lyù. Ngoaøi di caên qua ñöôøng ñoäng maïch, K vuù coøn xaâm laán vaøo xöông söôøn hay qua haïch vuù trong vaøo xöông öùc. Hieän töôïng lan toûa vaø hieän töôïng buøng phaùt thöông gaëp. di caên moâ meàm töø K vuù coù theå nhìn thaáy treân phim. Sau ñoaïn nhuõ, caùc xöông söôøn cuøng beân coù theå taêng haáp thu xaï do maát phaàn moâ meàm töông öùng vaø do löôïng maùu tôùi nuoâi toát sau moå. Ung thö phoåi : Chæ ñònh xaï hình xöông tröôùc khi döï kieán phaãu thuaät trieät ñeå cuøng vôùi chuïp CT scan ngöïc, gan vaø tuyeán thöôïng thaän, soi trung thaát vaø sinh thieát. Neáu beänh ôû giai ñoaïn tieán xa khoâng coøn yù nghóa ñieàu trò taän goác thì xaï hình xöông ít coù lôïi. Di caên xöông coù theå do xaâm laán tröïc tieáp vaøo caùc xöông söôøn laân caän hay qua ñöôøng ñoäng maïch tôùi caùc phaàn xa cuûa xöông chi. Do ñoù K phoåi thöôøng cho di caên tôùi xöông chi raát sôùm hôn K tieàn lieät tuyeán vaø K vuù. Taêng haáp thu xaï ôû maøng xöông ñaëc tröng trong beäng lyù xöông khôùp phì ñaïi. Taêng haáp thu xaï ôû bôø trong vaø ngoaøi vuøng thaân vaø haønh xöông ôû xöông daøi. Di caên xöông thöôøng gaëp ôû xöông chi, xöông baùnh cheø, xöông vai, xöông soï, xöông ñoøn. Böôùu nguyeân baøo thaàn kinh : Laø böôùu thöôøng cho di caên xöông ôû treû em. Ñoä nhaïy caûm cuûa xaï hình xöông cao gaáp ñoâi X quang. Di caên xöông thöôøng laø ña oå ôû vuøng haønh xöông cuûa xöông daøi, xöông soï, xöông soáng, xöông söôøn, xöông chaäu. Neáu di caên ñoái xöùng 2 beân thì raát khoù phaân bieät vôùi taêng haáp thu xaï ôû caùc trung taâm taêng tröôûng xöông. 30-50% tröôøng hôïp thaáy böôùu nguyeân phaùt treân xaï hình xöông. Xaïï hình xöông (+) nhieàu toån (-) thöông ñaëc tröng Ñôn ñoäc Ña oå khoâng Di caên xöông ñieån hình Khoâng di caên xöông X quang quy öôùc (-) /nghi ngôø Sang thöông laønh/di caên CT scan/MRI Sinh thieát Chaån ñoaùn xaùc ñònh