Tính khoa học cách mạng và Nhân văn trong tư tưởng Hồ Chí Minh

Đề bài:”Phân tích tính khoa học cách mạng và Nhân văn trong tư tưởng Hồ Chí Minh”. Bài làm. Lịch sử cách mạng của nước ta trong gần 70 năm qua gắn liền với tên tuổi sự nghiệp,tư tưởng và đạo đức của Nguyễn Ái Quốc-Hồ Chí Minh,người anh hùng dân tộc vĩ đại,nhà tư tưởng lỗi lạc của cách mạng Việt Nam.Trong lịch sử dựng nước và giữ nước,dân tộc ta đã sản sinh ra biết bao tên tuổi vĩ đại nhưng không ai có sự nghiệp lấy lừng như Chủ tịch Hồ Chí Minh,không ai có được tầm vóc thời đại,được thế giới ca ngợi và thừa nhận như Hồ Chí Minh. Địa vị có một không hai trong lịch sử dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được xác lập và củng cố vững chắc nhờ công lao to lớn và sự nghiệp vĩ đại mà Người đã cống hiến cho cách mạng Việt Nam.Tất cả những điều đó đã đưa Người lên địa vị người anh hùng giải phóng dân tộc vĩ đại,nhà tư tưởng,nhà lí luận sáng tạo của chủ nghĩa Mác-Lênin được các dân tộc đang đấu tranh giải phóng và nhân loại tiến bộ hết lòng ca ngợi và khâm phục. Thực tế đã cho thấy: thắng lợi của cách mạng Việt Nam là thắng lợi của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.Một thực tế khác cũng cho thấy: khi nào chúng ta xa rời hoặc quán triệt không đầy đủ tư tưởng của Người thì sẽ không tránh khỏi vấp váp và sai lầm.Có thể nói cùng với chủ nghĩa Mác-Lênin,tư tưởng Hồ Chí Minh quyết định sự thành bại của cách mạng Việt Nam.Tư tưởng của Người không chỉ có ý nghĩa dân tộc mà còn có ý nghĩa nhân loại.Không chỉ là một nhà cách mạng thiên tài Người còn là một Danh nhân văn hóa thế giới,tính giản dị,nhân đạo,yêu thương con người…đã làm nên một vị Chủ tịch nước có một không hai trên thế giới. Để làm rõ hơn tất cả những điều trên em xin đi vào:” Phân tích tính khoa học cách mạng và Nhân văn trong tư tưởng Hồ Chí Minh”. Thứ nhất: Tính khoa học cách mạng trong tư tưởng của Người. Hồ Chí Minh rất khâm phục tinh thần cứu nước của các vị tiền bối như: Phan Bội Châu,Phan Châu Trinh…nhưng Người không đồng tình với họ về con đường đưa đất nước thoát khỏi cảnh lầm than.Và đây cũng là tư tưởng tiến bộ của Bác,nó đã vượt ra khỏi tầm nhìn của các nhà yêu nước trước đó vì thế người thanh niên Nguyễn Tất Thành quyết tâm ra đi tìm một con đường cứu nước mới,tháng 7-1920,khi đọc: Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I.Lênin,Người thấy “tin tưởng,sáng tỏ và cảm động”.Người khẳng định:”Đây là cái cần thiết cho chúng ta,đây là con đường giải phóng chúng ta”[1].Người đã tìm ra con đường cứu nước mới: con đường cách mạng vô sản.Như vậy là,vượt qua sự hạn chế về tư tưởng của các sĩ phu và các nhà cách mạng có xu hướng tư sản đương thời,Hồ Chí Minh đã đến với học thuyết cách mạng của Chủ nghĩa Mác-Lênin và lựa chọn con đường cách mạng vô sản.Từ đó,Người quyết tâm đưa dân tộc Việt Nam đi theo con đường mình đã chọn. Theo quan điểm của Hồ Chí Minh muốn lãnh đạo cách mạng thành công thì phải có một tổ chức đứng ra lãnh đạo và gắn kết mọi tầng lớp lại với nhau cùng đánh giặc, vì thế trong tác phẩm Đường cách mệnh,Người đã nêu rõ điều cốt yếu đầu tiên cần phải có đó là đảng cách mệnh,để trong thì vận động tổ chức dân chúng,ngoài thì liên lạc với các dân tộc bị áp bức và vô sản mọi nơi.Việc thành lập một đảng cầm quyền không xa lạ với các nước Châu Âu nhưng ở các nước Châu Á và đặc biệt là các nước Đông Nam Á thì nó thật sự là một tư duy tiến bộ và khoa học lúc bấy giờ.Để khẳng định được điều này ngay từ rất sớm,Nguyễn Ái Quốc đã có sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt: chính trị,tư tưởng,tổ chức,để cho ra đời một chính đảng đáp ứng đòi hỏi thực tiễn cách mạng Việt Nam.Bằng những nỗ lực đầy quyết tâm của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc,chủ nghĩa Mác-Lênin đã được truyền bá vào trong nước và tạo ra những biến chuyển mạnh mẽ đối với phong trào cách mạng của Việt Nam.Như một tất yếu khách quan,ngày 3 tháng 2 năm 1930,Người thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam,một chính đảng của giai cấp công nhân Việt Nam,có tổ chức chặt chẽ,kỷ luật nghiêm minh và liên hệ mật thiết với quần chúng nhân dân[2].Để khẳng định vai trò lãnh đạo của đảng Cộng sản Việt Nam đối với cách mạng Việt Nam,Hồ Chí Minh chỉ rõ: chỉ có đảng cách mạng chân chính của giai cấp công nhân,biết vận dụng tư tưởng Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của nước mình mới có thể đưa cách mạng giải phóng dân tộc đi đến thắng lợi và cách mạng xã hội chủ nghĩa thành công. Mà ví dụ thực tiễn nhất minh chứng cho điều đó là Cách mạng tháng Tám thành công năm 1945,qua đó có thể thấy: Thiên tài sáng tạo của Hồ Chí Minh và Đảng ta đã xây thành một hệ thống các phương pháp, hình thức tổ chức mẫu mực, tập hợp quần chúng thực hiện bước đột phá trong tổng khởi nghĩa; khơi dậy và tập hợp sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy cao nhất chủ nghĩa yêu nước, chủ động nắm bắt thời cơ, tập hợp lực lượng đủ mạnh và biết chọn các loại hình tổ chức thích hợp giành thắng lợi từng phần tiến đến thắng lợi hoàn toàn là đỉnh cao của sự sáng tạo trong Cách mạng Tháng Tám. Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh,đảng Cộng sản Việt Nam từ khi ra đời cho đến nay luôn nêu cao vai trò tiên phong của mình,luôn thể hiện là một đảng của giai cấp công nhân,của nhân dân lao động và của cả dân tộc Việt Nam,luôn kiên định giữ vững lập trường của giai cấp vô sản,lấy lí luận Mác-Lênin làm nòng cốt. Một điểm nữa có thể nói là khoa học và linh hoạt trong tư tưởng của Hồ Chí Minh có ý nghĩa quyết định đến chiến thắng cuối cùng của cách mạng Việt Nam đó là đã đưa”Chiến tranh nhân”dân lên một tầm cao mới, như lời Tướng Giáp đã khẳng định”Chiến tranh thời Trần là chiến tranh nhân dân”[4].Nhưng phải đến khi chúng ta đương đầu với các thế lực đế quốc,xâm lược thì nó mới thực sự phát huy được một cách toàn dân toàn diện.Người đánh giá rất cao vai trò của nhân dân trong khởi nghĩa vũ trang.Người coi sức mạnh vĩ đại và năng lực sáng tạo vô tận của quần chúng là then chốt bảo đảm thắng lợi.Trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên của đảng,Người xác định lực lượng cách mạng bao gồm toàn dân tộc,mặt khác Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh cách mạng giải phóng dân tộc phải được tiến hành chủ động,sáng tạo và có khả năng giành chiến thắng trước cách mạng chính quốc.Luận cương về phong trào cách mạng ở các nước thuộc địa và nửa thuộc địa nêu ở Đại hội VI Quốc tế cộng sản(1928):”chỉ có thể thực hiện hoàn toàn công cuộc giải phóng các thuộc địa khi giai cấp vô sản giành được thắng lợi ở các nước tư bản tiến tiến”.[5].Nhưng ngay từ đại hôi V,Hồ Chí Minh đã chỉ rõ:”vận mệnh của giai cấp vô sản thế giới và đặc biệt là vận mệnh của giai cấp vô sản ở các nước đi xâm lược thuộc địa gắn chặt với vận mệnh của giai cấp bi áp bức ở các thuộc địa”. “Cách mạng thuộc địa không những không phụ thuộc vào cách mạng vô sản ở chính quốc mà có thể giành thắng lợi trước”[6]. Cánh mạng giải phóng dân tộc phải được thực hiện bằng con đường cách mạng bạo lực.”Trong cuộc đấu tranh gian khổ chống kẻ thù của giai cấp và dân tộc,cần dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng,giành lấy chính quyền và bảo vệ chính quyền”[7].Qua đó chúng ta có thể thấy được tư tưởng mang tính thời đại,một tầm nhìn xa trông rộng của Hồ Chí Minh: để giành lấy độc lập và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác là đấu tranh vũ trang,không chỉ đoàn kết các tầng lớp trong nước mà còn phải đoàn kết các dân tộc bị áp bức,bóc lột để cùng nhau lật đổ chế độ tư bản chủ nghĩa,xây dựng xã hội chủ nghĩa vững mạnh và rộng khắp. Thực tiễn cách mạng Việt Nam đã chứng minh một luận chứng hùng hồn: một dân tộc dù nhỏ bé,đất không rộng.người không đông nhưng có một đảng tiên phong với một lý luận khoa học soi đường mà cụ thể là lý luận Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh,chiến đấu với một tinh thần đoàn kết chặt chẽ một lòng…sẽ đánh bại mọi kẻ thù xâm lược[8]. Thứ hai: Tính nhân văn trong tư tưởng của Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh quan niệm: Con người không phải là thần thánh, có cả cái tốt và cái xấu. Bởi vậy, phải "làm cho phần tốt trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi". Người yêu cầu phải thức tỉnh, tái tạo lương tâm, đánh thức những gì tốt đẹp trong con người. Quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam đã hun đức nên truyền thống nhân ái của dân tộc ta.Nhân dân ta đã trãi qua hàng nghìn năm chinh phục thiên nhiên,chống thiên tai,bão lụt,khai hoang mở đất.Nhân dân ta lại phải chống chọi với nạn ngoại xâm liên miên từ phương Bắc xuống,rồi chủ nghĩa thực dân phương Tây xâm lược.Công cuộc lao động gian khổ và chiến đấu hi sinh đã hun đúc nên truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta,trong đó nổi bật là lòng nhân ái,là tư tưởng nhân văn,nhân đạo. Tình đoàn kết yêu thương lẫn nhau”Bầu ơi thương lấy bí cùng”,”Thương người như thể thương thân” là nết đẹp nổi bật của con người Việt Nam,nhất là trong cơn hoạn nạn rủi ro.Lòng nhân ái của từng người dân đã gắn chặt vận mệnh của họ với sự sống còn,tồn vong của dân tộc,với sự hùng cường thịnh trị của Tổ quốc.Càng yêu con người,càng thương con người,càng có thêm ý chí kiên cường bất khuất,dám xả thân,hi sinh vì độc lập tự do của đất nước,dám vươn lên để tìm đường thoát cho dân tộc khỏi đói nghèo,xây dựng đất nước cường thịnh. Hồ Chí Minh sinh ra và lớn lên trong lòng một dân tộc có truyền thống nhân ái lại tiếp nhận được những tinh hoa văn hóa phương Đông và phương Tây,về “đạo làm người” của Nho giáo,về “cứu khổ cứu nạn” khoan dung,nhân ái của Phật giáo,về lí tưởng nhân văn thời cách mạng đang lên,chống phong kiến,giải phóng xã hội…Từ khi đến với chủ nghĩa Mác-Lênin,thấm nhuần tư tưởng nhân đạo hiện thực của chủ nghĩa Mác,tư tưởng nhân văn của Hồ Chí Minh đã có những chuyển biến bước ngoặt mang tính tổng hợp từ nhiều giá trị tinh hoa của nhân loại.Tình yêu thương con người của Hồ Chí Minh đã trở thành lẽ sống của Người,yêu thương con người gắn với lòng tin ở con người,dùng sức của con người để giải phóng con người,trọng nhân tài,vì con người và phục vụ con người. Tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh vô cùng rộng lớn,có thể nêu mấy khía cạnh sau đây: Một là, thương yêu con người, thương yêu nhân dân, hết sức bao la, thắm thiết. Người từng nói "Nghĩ cho cùng, mọi vấn đề… là vấn đề ở đời và làm người. Ở đời và làm người phải là thương nước, thương dân, thương nhân loại đau khổ bị áp bức"(1). Tình yêu thương con người ở Hồ Chí Minh xuất phát từ tình yêu thương của những người đồng cảnh ngộ, mất nước, bị nô lệ, cùng chung số phận bị áp bức bóc lột, đi tìm lối thoát cho dân tộc. Khi bôn ba nơi hải ngoại, chứng kiến cảnh bị áp bức bóc lột của công nhân, của nhân dân lao động các nước tư bản chủ nghĩa, chứng kiến cảnh bị áp bức của nhân dân các thuộc địa khác, tình yêu thương con người ở Người mở rộng sang yêu thương những người cùng cảnh ngộ, những người lao động nghèo đói, "cùng khổ, thiếu thốn", những người thuộc các dân tộc khác có chung số phận với dân tộc Việt Nam. "Chữ người, nghĩa hẹp là gia đình, anh em, họ hàng, bầu bạn… Nghĩa rộng là đồng bào cả nước. Rộng nữa là cả loài người", Người đã từng nói như vậy. Xuất phát từ tình yêu thương ấy mà Người đã đi tìm con đường giải phóng cho dân tộc, giải phóng khỏi mọi áp bức, bất công. Mục tiêu của Hồ Chí Minh đã từng nói rõ trong Lời ra mắt của báo Người cùng khổ (Le Paria) năm 1921: "đi từ giải phóng những người nô lệ mất nước, những người lao động cùng khổ đến giải phóng con người". Với mục tiêu được xác định, Người trở về nước thực hiện sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam khỏi ách áp bức của thực dân Pháp và bè lũ tay sai. Với đường lối đúng đắn mà Người đề ra, tập hợp xung quanh mình những nhân tài trên nhiều lĩnh vực, ở nhiều độ tuổi, đoàn kết toàn dân tộc vào một Mặt trận thống nhất và tranh thủ sự ủng hộ và giúp đỡ của quốc tế, nhân dân ta đã đánh đuổi đế quốc thực dân, giải phóng dân tộc, nước ta hoàn toàn độc lập, thống nhất và xây dựng cuộc sống mới. Ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám 1945 thành công, Người đã đề ra những nhiệm vụ cấp bách là diệt giặc đói và diệt giặc dốt cùng với việc chống giặc ngoại xâm. Trước mắt, phải xoá đói nghèo, làm cho kinh tế phát triển "làm cho người nghèo thì đủ ăn, người đủ ăn thì khá giàu và người khá giàu thì giàu thêm"(2). Kinh tế có phát triển đời sống đồng bào có ấm no thì đất nước mới cường thịnh. Người từng nói "Tôi thấy các cháu bụng ỏng, mắt choẹt, tôi hết sức đau lòng". Người yêu cầu những người lãnh đạo chính quyền phải chăm lo đến đời sống nhân dân, phải chăm lo từ việc "tương cà mắm muối của dân", không được ức hiếp quần chúng nhân dân. Người chăm lo đến việc nâng cao dân trí, chống giặc dốt, xoá nạn mù chữ, phát triển giáo dục. Người từng nói "Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu". Người yêu cầu Đảng cầm quyền phải chăm lo đến nâng cao trình độ học vấn cho nhân dân, chăm lo phát triển mọi mặt của dân tộc ta. Người thường nói chế độ thực dân đã dùng mọi thủ đoạn ngu dân để đầu độc dân tộc ta, để hủ hoá nhân dân ta bằng những thói xấu như lười biếng, gian xảo, tham ô…Cho nên phải làm sao để dân tộc Việt Nam trở thành một dân tộc dũng cảm, yêu nước, yêu lao động , một dân tộc xứng đáng với nước Việt Nam độc lập, "sánh vai với các cường quốc năm châu". Tình yêu thương con người ở Hồ Chí Minh không chỉ giới hạn ở nhân dân Việt Nam mà là tình bác ái bao la. Người từng vạch rõ "Trừ bọn Việt gian bán nước, trừ bọn phát xít thực dân, là những ác quỷ mà ta phải kiên quyết đánh đổ, đối với tất cả những người khác thì ta phải yêu quý, kính trọng, giúp đỡ… Phải thực hành chữ bác - ái" (3). Người còn nói "Lòng yêu thương của tôi đối với nhân dân và nhân loại không bao giờ thay đổi" và trước lúc vĩnh viễn đi xa, Người viết " Đầu tiên là vấn đề con người" và "Cuối cùng tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng. Tôi cũng gửi lời chào thân ái đến các đồng chí, các bầu bạn và các cháu thanh niên, nhi đồng quốc tế". Hai là, Bác Hồ tin tưởng vững chắc vào khả năng và phẩm giá tốt đẹp của con người. Hồ Chí Minh kế thừa tư tưởng kiệt xuất của các anh hùng, hào kiệt của dân tộc như Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi… về sức mạnh của nhân dân: "Khoan thư sức dân để làm kế bền gốc, sâu rễ"; "đẩy thuyền cũng là dân, mà lật thuyền cũng là dân". Người còn kế thừa tư tưởng nhân văn "lấy dân làm gốc" và chủ nghĩa nhân đạo hiện thực của học thuyết Mác để hình thành tư tưởng nhân văn mới, tin tưởng mãnh liệt vào sức mạnh, tính chủ động, sáng tạo của quần chúng nhân dân và lòng tôn trọng, kính trọng nhân dân lao động. Người nói "Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân" (4). Trong điều kiện bị đế quốc thực dân thống trị, kẻ thù đàn áp dã man, cùng với chính sách ngu dân của chúng, người dân các nước thuộc địa tưởng chừng không thể gượng dậy nổi, song Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh vẫn tin tưởng ở nhân dân mình, dân tộc mình"… đằng sau sự phục tùng tiêu cực, người Đông Dương giấu một cái gì đang sôi sục, đang gào thét và sẽ bùng nổ một cách ghê gớm khi thời cơ đến…" và "sự tàn bạo của chủ nghĩa tư bản đã chuẩn bị đất rồi: chủ nghĩa xã hội chỉ cần phải làm cái việc là gieo hạt giống của công cuộc giải phóng nữa thôi". Trong quá trình đấu tranh, Người đã làm cho nhân dân thế giới nhận thức rõ vấn đề thuộc địa, đoàn kết giúp đỡ phong trào giải phóng dân tộc là giúp đỡ cho chính mình. Người nhận thấy rõ vai trò của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp cách mạng, "người là gốc của làng nước", "nước lấy dân làm gốc", "gốc có vững cây mới bền", "xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân" (5), Người còn nói rằng: "Dân như nước, mình như cá", "lực lượng nhiều là ở dân hết". "Công việc đổi mới là trách nhiệm ở dân". Do đó, Người yêu cầu "Đem tài dân, sức dân, của dân, làm lợi cho dân". Ngày nay, nội dung trên càng có ý nghĩa lớn lao, bởi nếu chúng ta biết tiến cử nhân tài, dùng nhân tài đúng lúc, đúng chỗ, mạnh dạn cất nhắc nhân tài trong mọi lĩnh vực thì sẽ càng làm lợi cho dân. Ba là, chăm lo bồi dưỡng, sử dụng, phát động sức mạnh của con người, của nhân dân. Xuất phát từ truyền thống yêu nước, thương dân bị nô lệ, Hồ Chí Minh đi tìm đường cứu nước, cứu dân. Suốt cuộc đời của người là vì dân, vì nước. "Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là nước được độc lập, tự do, nhân dân ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành". Cách mạng tháng Tám 1945 thành công, tại cuộc họp đầu tiên của Uỷ ban nghiên cứu kế hoạch kiến quốc, Hồ Chí Minh nêu rõ mục tiêu của Nhà nước là: “1.Làm cho dân có ăn. 2.Làm cho dân có mặc. 3.Làm cho dân có chỗ ở. 4. Làm cho dân có học hành". Người còn nói "Chúng ta đã hy sinh phấn đấu để giành độc lập. Chúng ta đã tranh được rồi… Chúng ta tranh được tự do, độc lập rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, của độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ"(6). Trong kháng chiến, kiến quốc, Người luôn chăm lo, bồi dưỡng sức dân. Vì dân, vì con người là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong tư tưởng của Người. Song ở Người, sự nghiệp đó chính là của nhân dân. Đoàn thể, Nhà nước phải là người tổ chức nhân dân, biết đem sức dân, tài của dân mà đem lại lợi ích cho nhân dân. Do vậy, khi có chính quyền rồi, Người luôn nhắc nhở phải xây dựng bộ máy trong sạch, đấu tranh với những biểu hiện của thói quan liêu, hách dịch, nhũng nhiễu nhân dân; phải dựa vào nhân dân, khơi dậy sức mạnh tiềm tàng trong nhân dân để phục vụ cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng đời sống mới trong nhân dân… Quan niệm của Hồ Chí Minh về con người rất toàn diện. Con người không phải là thần thánh, có cả cái tốt và cái xấu. Bởi vậy, theo Người phải "làm cho phần tốt trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi"(7), Người yêu cầu phải thức tỉnh, tái tạo lương tâm, đánh thức những gì tốt đẹp trong con người. Ngay cả những người đã lầm đường lạc lối, Hồ Chí Minh cũng tỏ rõ sự khoan dung, độ lượng: "Năm ngón tay cũng có ngón ngắn, ngón dài. Nhưng ngắn dài đều họp lại nơi bàn tay. Trong mấy triệu người cũng có người thế này, thế khác, nhưng thế này hay thế khác đều dòng dõi của tổ tiên ta. Vậy nên ta phải khoan hồng đại độ (8). Cả cuộc đời của Người là một hình mẫu của con người nhân văn của thời đại mới,là hiện thân của sự sáng tạo và khoa học trong tư tưởng và hành động trong thực tiễn. Trong con người Hồ Chí Minh là sự thống nhất giữa lòng yêu thương con người với lòng tin, sự tôn trọng và ý chí cùng hành động triệt để giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người.