Trình tự, thủ tục tố tụng về lao động theo pháp luật cộng hòa Pháp và những đề xuất cho pháp luật Việt Nam

TRÒNH TÛÅ, THUÃ TUÅC TÖË TUÅNG VÏÌ LAO ÀÖÅNG THEO PHAÁP LUÊÅT CÖÅNG HOÂA PHAÁP VAÂ NHÛÄNG ÀÏÌ XUÊËT CHO PHAÁP LUÊÅT VIÏåT NAM Đoàn THị PHương DiệP* 1. Thủ tục giải quyết tranh chấp lao động cá nhân Trong hệ thống xét xử của Pháp, có một loại hình cơ quan xét xử tương đối đặc biệt được thành lập trong khuôn khổ giải quyết các TCLĐ cá nhân, đó là Tòa án lao động cấp sơ thẩm. Tòa án này thực tế là một Hội đồng giải quyết TCLĐ1. Thuật ngữ “Hội đồng giải quyết TCLĐ” hay Tòa lao động cấp sơ thẩm xuất hiện ở Pháp lần đầu vào khoảng thế kỷ thứ XI với ý nghĩa là những người “bảo vệ cho các lợi ích nghề nghiệp”, can thiệp để giải quyết các tranh chấp giữa các thợ thủ công. Cơ chế này bị chấm dứt trong một khoảng thời gian dài (từ 1791) và được khôi phục trở lại vào thời Napoléon (từ 1806) đến nay. Đây là cấp đầu tiên có thẩm quyền giải quyết tranh chấp cá nhân về lao động. Cơ cấu tổ chức của Tòa án lao động cấp sơ thẩm - Hội đồng giải quyết TCLĐ cấp sơ thẩm trong pháp luật hiện hành Pháp Hội đồng giải quyết TCLĐ cấp sơ thẩm sở dĩ tương đối đặc biệt so với cơ quan có * Khoa Luật, Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh. 1 Conseil de prud`home. 58 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁP Söë 14(318) T7/2016 KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏË Bài viết phân tích, đánh giá về cơ chế giải quyết tranh chấp lao động (TCLĐ) cá nhân, cơ chế giải quyết TCLĐ tập thể theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự Cộng hòa Pháp, từ đó rút ra các đề xuất cho pháp luật Việt Nam. thẩm quyền giải quyết tranh chấp dân sự thông thường (tòa án) là vì, các thành viên của hội đồng không “chuyên nghiệp” trong việc giải quyết TCLĐ. Đây là điểm gây nhiều bàn cãi trong giới nghiên cứu luật của Pháp. Họ được chọn trong số những người lao động và người sử dụng lao động với số lượng đại diện và quyền biểu quyết ngang nhau trong việc giải quyết tranh chấp. Các thành viên của Hội đồng hoạt động trên cơ sở không được trả tiền từ Nhà nước (một cách trực tiếp). Nếu là người lao động tại một đơn vị sử dụng lao động, người sử dụng lao động sẽ vẫn trả lương bình thường cho các thành viên cho khoảng thời gian người này thực hiện công việc với tư cách thành viên của Hội đồng (theo quy định người này có 6 tuần làm việc/nhiệm kỳ cho việc thực hiện các hoạt động với tư cách là thành viên của Hội đồng2) và sau đó, người sử dụng lao động có quyền yêu cầu Nhà nước hoàn lại khoản tiền đã trả này3. Nhiệm kỳ của thành viên Hội đồng giải quyết TCLĐ cấp sơ thẩm là 5 năm và có thể được bổ nhiệm lại. Hội đồng giải quyết TCLĐ trong pháp luật Pháp mặc dù có điểm tương đồng với quy định về Hội đồng hòa giải lao động trong Bộ luật Lao động (BLLĐ) năm 1994 của Việt Nam (đều cùng là một tập hợp đại diện của người lao động và người sử dụng lao động), nhưng chủ thể này được quy định với rất nhiều sự khác biệt so với quy định của pháp luật Việt Nam. Thứ nhất, Hội đồng giải quyết TCLĐ trong pháp luật Pháp có thẩm quyền xét xử theo thủ tục sơ thẩm4 các TCLĐ cá nhân. Như vậy, mặc dù có tên là “Hội đồng giải quyết các TCLĐ cấp sơ thẩm” nhưng thực tế đây là một cấp xét xử của tòa án (và có thể gọi là Tòa án lao động cấp sơ thẩm), trong khi đó “Hội đồng hòa giải lao động cơ sở” theo quy định của năm BLLĐ 1994 của Việt Nam chỉ có vai trò là cơ chế giải quyết tranh chấp bên ngoài tòa án. Hội đồng giải quyết TCLĐ trong pháp luật Pháp có quyền xét xử “nhân danh nước Cộng hòa Pháp”. Thứ hai, về thẩm quyền, Hội đồng hòa giải lao động cơ sở theo BLLĐ năm 1994 chỉ có thẩm quyền hòa giải các TCLĐ tập thể và cá nhân. Trong khi đó, Hội đồng giải quyết TCLĐ trong pháp luật Pháp có thẩm quyền giải quyết các TCLĐ cá nhân. Để có thể thực hiện chức trách của mình với đầy đủ tinh thần trách nhiệm, pháp luật Pháp đặt các thành viên Hội đồng trong tình trạng bảo vệ đặc biệt. Thứ nhất, họ được kéo dài hợp đồng lao động cho đến hết nhiệm kỳ. Thứ hai, việc chấm dứt hợp đồng lao động với họ được tiến hành theo thủ tục hành chính và cần phải có sự cho phép của thanh tra lao động. Hội đồng giải quyết TCLĐ ở Pháp có cơ cấu tổ chức bao gồm: thứ nhất, thiết chế xét xử tạm thời5 cho phép yêu cầu thẩm phán ban hành phán quyết áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo vệ quyền lợi của 2 Article L1442-2. 3 Điều 8, Loi de Boulin số 79-44 (18/1/1979), phiên bản có hiệu lực ngày 19/7/2015. 4 Juridiction de premier degré. 5 Formation référé. 59 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁPSöë 14(318) T7/2016 KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏË nguyên đơn trong trường hợp cần thiết. Thứ hai là có 05 tòa bộ phận chuyên trách (phụ trách các vụ việc tổng hợp, vụ việc trong lĩnh vực lao động nông nghiệp, thương mại, dịch vụ và công nghiệp). Mỗi tòa bộ phận lại bao gồm 02 bộ phận, bộ phận hòa giải và bộ phận xét xử6. Trong đó bộ phận hòa giải bao gồm một thành viên đại diện cho người lao động và một thành viên đại diện cho người sử dụng lao động, bộ phận xét xử có cơ cấu tương tự nhưng số lượng thành viên gấp đôi bộ phận hòa giải. Thẩm quyền của Hội đồng giải quyết TCLĐ Theo quy định của BLLĐ Cộng hoà Pháp7, Hội đồng giải quyết TCLĐ thụ lý và giải quyết các TCLĐ cá nhân sau đây: - Các tranh chấp có thể phát sinh trong quá trình thực hiện các hợp đồng lao động theo các quy định của BLLĐ giữa người sử dụng lao động, hoặc đại diện của họ, và người lao động (các tranh chấp này bao gồm luôn cả các tranh chấp diễn ra giữa các chủ thể của quan hệ lao động theo hợp đồng tại các cơ quan nhà nước). - Hội đồng giải quyết TCLĐ cũng giải quyết các tranh chấp phát sinh giữa những người lao động có liên quan đến việc thực hiện công việc trong quan hệ lao động (Điều L1411-3 BLLĐ Pháp). Trình tự, thủ tục giải quyết các TCLĐ cá nhân Theo thống kê không chính thức, mỗi năm, Hội đồng giải quyết TCLĐ ở Pháp thụ lý khoảng 230.000 vụ tranh chấp8. Và khoảng thời gian trung bình theo thống kê cần phải mất trong tiến trình giải quyết TCLĐ là khoảng 10 tháng9. Thời hạn này được tính từ thời điểm có yêu cầu giải quyết tranh chấp tại tòa án cấp sơ thẩm đến thời điểm có phán quyết của tòa án cấp phúc thẩm (kết thúc 2 cấp xét xử, sơ thẩm và phúc thẩm). Như vậy, có thể thấy, độ dài thời gian cần thiết để giải quyết TCLĐ theo quy định của pháp luật Cộng hòa Pháp cũng không quá khác biệt so với tiến trình giải quyết TCLĐ bình thường của pháp luật Việt Nam. Theo quy định tại Điều L1411.1 BLLĐ Cộng hòa Pháp thì “Tòa án lao động tiến hành hoà giải các TCLĐ phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng lao động theo các quy định của Bộ luật này, giữa người sử dụng lao động, hoặc đại diện của họ, và những người lao động mà họ sử dụng. Tòa án lao động cấp sơ thẩm giải quyết những TCLĐ thuộc thẩm quyền giải quyết của mình đã được hòa giải mà không thành”. Theo quy định này có thể hình dung, Tòa án lao động cấp sơ thẩm (conseil de prud`home) là cơ quan đầu tiên có thẩm quyền giải quyết các TCLĐ cá nhân. Pháp 6 Bureau de conciliation và bureau de jugement. 7 Code du travail. 8 Dẫn theo “Comment réduire l’encombrement des conseils de prud’hommes », website Village de la Justice, 2011. 9 Tài liệu đã dẫn số 10 website Conseils,10380.html. 60 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁP Söë 14(318) T7/2016 KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏË luật Cộng hòa Pháp không dự liệu cơ chế giải quyết tranh chấp ngoài tòa án như luật Việt Nam hiện hành (thông qua cơ chế hòa giải tại Hòa giải viên lao động cấp huyện theo quy định của BLLĐ năm 2012). Như vậy, tiến trình giải quyết TCLĐ cá nhân theo quy định của pháp luật Cộng hòa Pháp diễn ra như sau: Bước 1: Hòa giải tại Tòa án lao động cấp sơ thẩm. Nếu việc hòa giải tiến hành thành công, Tòa án sẽ lập biên bản hòa giải thành và chấm dứt tranh chấp. Bước 2: Hòa giải không thành công hoặc chỉ thành công một phần, tranh chấp sẽ được đưa ra giải quyết tại phiên tòa được mở công khai. Cũng giống như quy định của BLLĐ năm 2012 của Việt Nam, pháp luật lao động Pháp cũng dự kiến các loại tranh chấp không bắt buộc phải qua thủ tục hòa giải tại Tòa án. Đó là các tranh chấp liên quan đến việc xem xét có sự chuyển hóa từ hợp đồng lao động có xác định thời hạn sang hợp đồng lao động không xác định thời hạn và yêu cầu áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời mà đã được hòa giải trước đó trong tiến trình giải quyết tranh chấp. Có thể thấy, thứ nhất, việc miễn tiến hành thủ tục hòa giải chỉ là hòa giải tại Tòa án (trong khi đó theo quy định của pháp luật Việt Nam, việc hòa giải được miễn chỉ là hòa giải tại Hòa giải viên lao động cấp huyện), thứ hai, phạm vi các trường hợp không cần tiến hành thủ tục hòa giải tương đối hẹp so với các quy định của pháp luật Việt Nam10. Sự khác biệt trong quy định của pháp luật Việt Nam và Pháp xuất phát từ nguyên nhân của việc cho phép bỏ qua thủ tục hòa giải. Trên tinh thần các quy định của pháp luật Việt Nam, việc bỏ qua thủ tục hòa giải áp dụng chủ yếu nhằm mục đích rút ngắn thời gian cho việc giải quyết một số TCLĐ cá nhân, từ đó bảo vệ tốt hơn cho quyền lợi của người lao động. Trong khi đó trong cách nhìn nhận và quy định của pháp luật Pháp, bên cạnh việc rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp, việc bỏ qua thủ tục hòa giải bắt buộc còn là một yêu cầu cần thiết do việc hòa giải là không cần thiết vì đã có hòa giải trước đó hoặc với những tranh chấp đã quá rõ là không thể hòa giải được (tranh chấp liên quan đến việc chuyển hóa hợp đồng lao động từ có xác định thời hạn sang không xác định thời hạn). Tại phiên giải quyết tranh chấp, vì vụ việc được giải quyết theo cơ chế tập thể bởi 10 Điều 201 BLLĐ năm 2012. Trình tự, thủ tục hòa giải TCLĐ cá nhân của hòa giải viên lao động. 1. TCLĐ cá nhân phải thông qua thủ tục hòa giải của hòa giải viên lao động trước khi yêu cầu tòa án giải quyết, trừ các TCLĐ sau đây không bắt buộc phải qua thủ tục hòa giải: a) Về xử lý kỷ luật lao động theo hình thức sa thải hoặc tranh chấp về trường hợp bị đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động; b) Về bồi thường thiệt hại, trợ cấp khi chấm dứt hợp đồng lao động; c) Giữa người giúp việc gia đình với người sử dụng lao động; d) Về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, về bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật về bảo hiểm y tế; đ) Về bồi thường thiệt hại giữa người lao động với doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. 61 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁPSöë 14(318) T7/2016 KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏË một Hội đồng gồm những người không chuyên về luật, nên thực tế, ngoài trường hợp thông thường là Tòa án lao động cấp sơ thẩm sẽ ra phán quyết giải quyết tranh chấp, cũng có những trường hợp các thành viên Hội đồng giải quyết tranh chấp không thống nhất với nhau về phương án giải quyết. Trong trường hợp này, tranh chấp sẽ được chuyển đến cho một “quan tòa” chuyên nghiệp cùng cấp sơ thẩm, quan tòa này sẽ thảo luận cùng với Hội đồng giải quyết tranh chấp để đưa ra phương án giải quyết. Hội đồng giải quyết tranh chấp có 5 thành viên, do đó phương án nào được sự đồng thuận của đa số sẽ được chọn. Bản án lao động được tuyên bởi Tòa án cấp sơ thẩm có thể bị yêu cầu xem xét lại theo thủ tục phúc thẩm. Tòa chuyên trách của tòa phúc thẩm có thẩm quyền xem xét lại bản án, quyết định của Hội đồng giải quyết TCLĐ cấp sơ thẩm. Bản án của tòa phúc thẩm có thể được xem xét lần cuối theo thủ tục đặc biệt bởi Tòa phá án11. Tòa án cấp cuối cùng này chỉ xem xét việc áp dụng pháp luật có đúng hay chưa mà không xem xét việc đánh giá tình tiết tranh chấp của các tòa án trước đó. 2. Việc giải quyết tranh chấp lao động tập thể Theo Từ điển Thuật ngữ pháp lý (Les termes juridiques), TCLĐ tập thể là những tranh chấp liên quan đến các lợi ích tập thể dẫn đến sự đối đầu giữa một người sử dụng lao động hoặc một số người sử dụng lao động với tập thể người lao động. Việc giải quyết TCLĐ tập thể trong pháp luật Pháp được quy định từ Điều L2521-1 BLLĐ. Cụ thể: Hòa giải Hòa giải là thủ tục đầu tiên được tiến hành trong tiến trình giải quyết TCLĐ tập thể tại Pháp. Việc hòa giải được tiến hành bởi Hội đồng hòa giải (Commissions de conciliation). Hội đồng hòa giải được thành lập ở cấp vùng hoặc cấp quốc gia. Thành phần của Hội đồng gồm đại diện tập thể lao động, đại diện cho tổ chức đại diện cho người sử dụng lao động với số lượng ngang nhau cho cả hai bên và đại diện cho Nhà nước với số lượng không vượt quá 1/3 tổng số thành viên Hội đồng). Thông qua cuộc họp hòa giải, TCLĐ có thể được giải quyết với biên bản hòa giải thành hoặc ngược lại. Trong trường hợp việc hòa giải thông qua Hội đồng hòa giải thất bại, TCLĐ tập thể được giải quyết tiếp theo bước thứ 2. Hòa giải thông qua vai trò trung gian là hòa giải viên (médiateur) Nếu việc hòa giải không thành, Chủ tịch Hội đồng hòa giải sẽ yêu cầu các bên tranh chấp thỏa thuận đề cử hòa giải viên trong danh sách các hòa giải viên được giới thiệu. Trong trường hợp các bên không thỏa thuận, hòa giải viên sẽ được chỉ định bởi cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền. Hòa giải viên sẽ nỗ lực hòa giải mâu thuẫn giữa các bên. Nếu nỗ lực không thành công, hòa giải viên sẽ phải đề xuất phương án giải quyết tranh chấp trong vòng 01 tháng 62 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁP Söë 14(318) T7/2016 KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏË 11 Cour de casstion. kể từ thời điểm được chỉ định (Điều 2523.5 BLLĐ Cộng hoà Pháp). Trong vòng 8 ngày kể từ thời điểm nhận được phương án giải quyết tranh chấp của hòa giải viên, các bên có quyền tuyên bố chấp nhận hoặc từ chối phương án giải quyết và phải có giải thích cho lựa chọn của mình. Trong quá trình hòa giải, nếu hòa giải viên phát hiện thấy TCLĐ này có liên quan đến việc áp dụng hoặc hiểu sai quy định của pháp luật về lao động thì hòa giải viên sẽ đề nghị các bên tranh chấp chọn phương thức khởi kiện tại tòa án có thẩm quyền hoặc giải quyết bằng thủ tục trọng tài nếu các bên có dự kiến trước trong Thỏa ước tập thể (Điều L2523-5 BLLĐ Cộng hoà Pháp). Với quy định này, có thể hình dung, trong tiến trình tố tụng giải quyết TCLĐ tập thể theo pháp luật Pháp, đã không có sự phân định ngay từ đầu các loại TCLĐ tập thể về quyền hay về lợi ích như trong pháp luật Việt Nam. Sau hòa giải tại Hội đồng hòa giải, đến hòa giải tại Hòa giải viên, người này mới phân loại tranh chấp để có hướng xử lý phù hợp. Nếu tranh chấp có dấu hiệu của việc làm trái quy định của pháp luật, các thỏa thuận trong thỏa ước tập thể thì sẽ giải quyết bởi trọng tài. Phán quyết trọng tài có hiệu lực thi hành và nó chỉ bị xem xét lại bởi Tòa án trọng tài (Cour supérieur d`arbitrage) trong trường hợp có dấu hiệu của việc áp dụng sai pháp luật hoặc vi phạm thẩm quyền. Tòa án này được chỉ định trong khuôn khổ thẩm quyền của Hội đồng nhà nước (Conseil d`Etat). Như vậy, thực tiễn áp dụng tại Pháp cũng có sự phân định các TCLĐ tập thể ra làm hai nhóm, TCLĐ tập thể về quyền và về lợi ích. Với dấu hiệu của TCLĐ tập thể về quyền theo cách hiểu của pháp luật Việt Nam, tại Pháp, thủ tục giải quyết có “hơi hướng” của một thủ tục hành chính chứ không phải thủ tục giải quyết tranh chấp dân sự thông thường với sự tham gia của Hội đồng nhà nước. Trong khi đó, việc giải quyết TCLĐ tập thể thuộc các trường hợp còn lại (bao gồm cả trường hợp tranh chấp về lợi ích theo cách hiểu của pháp luật Việt Nam) lại được giải quyết theo con đường kết hợp bên ngoài tòa án và tòa án (hòa giải tại Hội đồng hòa giải, hòa giải thông qua Hòa giải viên và thủ tục trọng tài hoặc khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền xét xử chung về dân sự -Tribunal de grand instance). Về đình công, đây là quyền hiến định, ngoài quy định trong Hiến pháp Pháp, vấn đề này được quy định từ Điều 2511-1 BLLĐ Cộng hoà Pháp. Theo các quy định này, đình công được quy định cho mọi đối tượng người lao động. Riêng đối với công chức nhà nước ở những địa bàn có từ 10.000 dân trở lên (Điều 2511-1 BLLĐ Cộng hoà Pháp), người làm công của doanh nghiệp, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực dịch dịch vụ công của Nhà nước thì phải tuân thủ những điều kiện đặc biệt. 3. nhận xét chung và giải pháp đề xuất cho pháp luật Việt nam Một cách tổng thể, có thể thấy, có rất nhiều sự khác biệt trong cơ chế giải quyết TCLĐ trong pháp luật của Pháp và của Việt Nam. Tuy nhiên, bên cạnh những khác biệt này, một điểm chung nổi lên rất rõ của hai cơ chế này là công nhận có sự tham gia giải 63 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁPSöë 14(318) T7/2016 KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏË quyết TCLĐ nói chung của các chủ thể ngoài tòa án (hội đồng hòa giải, trọng tài...). Độ dài thời gian phải mất với việc giải quyết một TCLĐ thực sự là vấn đề cần bàn trong pháp luật của Pháp cũng như của Việt Nam. Trên cơ sở so sánh hai cơ chế tố tụng lao động của Pháp và Việt Nam, chúng tôi đề xuất một vài giải pháp sau đây để trả lời cho những câu hỏi đặt ra và có thể đơn giản hóa thủ tục tố tụng lao động tại Việt Nam: Một là, vẫn nên tiếp tục quy định tố tụng lao động là một thủ tục tố tụng dân sự chung và không cần thiết phải tách ra thành Luật Tố tụng lao động riêng biệt. Đề xuất này dựa trên hai cơ sở. Thứ nhất, các quy định hiện nay về trình tự thủ tục giải quyết các TCLĐ được quy định tại hai văn bản, đó là BLLĐ năm 2012 và Bộ luật TTDS, sự kết hợp này đủ sức để giải quyết các yêu cầu đặt ra trong thực tiễn và giải quyết TCLĐ. Thứ hai, về bản chất, quan hệ lao động vẫn là một quan hệ thuộc lĩnh vực luật tư và cần thiết phải đặt trong bối cảnh chung đó để giải quyết. Hai là, thủ tục hòa giải tại hòa giải viên lao động cấp huyện đối với TCLĐ cá nhân và TCLĐ tập thể về quyền hiện nay là không thực sự cần thiết vì thủ tục này làm kéo dài thời gian tiến hành tố tụng do việc hòa giải tiến hành đến hai lần (hòa giải tại hòa giải viên và hòa giải tại tòa án - trừ trường hợp các TCLĐ cá nhân không bắt buộc phải qua hòa giải ngoài tòa án). Ba là, TCLĐ tập thể về quyền theo quy định hiện nay của BLLĐ năm 2012 có các chủ thể có thẩm quyền giải quyết ngoài tòa án tương đối nhiều (hòa giải viên lao động cấp huyện, Chủ tịch UBND cấp huyện). Các chủ thể này có thẩm quyền hoà giải và giải quyết tranh chấp một cách không chuyên nghiệp. Điều này làm cho hiệu quả giải quyết TCLĐ không cao. Thực tế hòa giải viên lao động cũng là người của Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội của huyện. Người này và Chủ tịch UBND huyện gần như là “một nhà” nên vừa hòa giải vừa tiến hành giải quyết thì sự khách quan sẽ không cao. Do đó, nên xem xét lại vai trò của Chủ tịch UBND huyện trong việc giải quyết TCLĐ tập thể về quyền theo hướng chấm dứt quy định về trách nhiệm giải quyết TCLĐ tập thể về quyền của chủ thể này để có thể tiết kiệm thời gian giải quyết TCLĐ bằng việc tập trung vào chủ thể chuyên nghiệp hơn trong việc giải quyết tranh chấp. Bốn là, nên quy định theo hướng bắt buộc có sự tham gia của tổ chức công đoàn vào phiên tòa giải quyết TCLĐ. Cụ thể, theo cơ chế xét xử hiện nay, bắt buộc một Hội thẩm nhân dân tham gia phiên tòa phải là đại diện Ban chấp hành công đoàn cơ sở để đảm bảo tiếng nói của chủ thể này trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động. Trong bối cảnh hiện nay, khi quan hệ lao động được xác lập theo hợp đồng đang là loại quan hệ đóng vai trò chủ đạo trong các hình thức tuyển dụng lao động tại Việt Nam, các TCLĐ sẽ xảy ra thường xuyên hơn. Việc nghiên cứu để có cơ chế giải quyết TCLĐ gọn nhẹ, tiết kiệm thời gian nhưng vẫn hiệu quả thực sự là yêu cầu bức thiết đặt ra trong việc sửa đổi Bộ luật TTDS lần này n 64 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁP Söë 14(318) T7/2016 KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏË