Vấn đề lợi nhuận với việc nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất của các doanh nghiệp nước ta hiện nay

PhÇn 1 : Lêi nãi ®Çu §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam n¨m 1986 ®· ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi, chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. ChuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ cò- c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo mÖnh lÖnh, chØ thÞ cña cÊp trªn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®­îc tù do s¶n xuÊt kinh doanh c¸c mÆt hµng theo nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Trong ®ã, cã mét sè c¸c doanh ngiÖp biÕt c¸ch lµm ¨n, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, thu lîi nhuËn cao, song bªn c¹nh ®ã cã nhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng kh«ng mÊy hiÖu qu¶, thua lç nhiÒu, s¶n xuÊt tr× trÖ, dÉn tíi ph¶i ®ãng cöa s¶n xuÊt. §iÒu ®ã lµ do chuyÓn sang c¬ chÕ míi, c¸c doanh nghiÖp ch­a n¾m b¾t ®­îc nh÷ng thay ®æi thêi thÕ, cßn thiÕu kiÕn thøc vÒ lÝ luËn vµ vËn dông lÝ thuyÕt vµo thùc tÕ. ChÝnh v× vËy nghiªn cøu ®Ò tµi “ VÊn ®Ò lîi nhuËn víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ta hiÖn nay ” lµ rÊt cã ý nghÜa, gióp cho em, sinh viªn kinh tÕ sau nµy ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, cã nh÷ng kiÕn thøc lÝ luËn vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, biÕt vËn dông nh÷ng lÝ luËn vµo thùc tiÔn. V× vËy em ®· chän ®Ò tµi nµy, em rÊt mong ®­îc sù gióp ®ì cña thÇy. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi kh«ng thÓ kh«ng cã nh÷ng thiÕu sãt, em mong thÇy bá qua. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy! PhÇn 2 : Néi dung Ch­¬ng 1 : Sù cÇn thiÕt n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh I-VÊn ®Ò lîi nhuËn trong chñ nghÜa t­ b¶n. C¸c nhµ kinh tÕ häc tr­íc Marx ®Òu ®­a ra nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ lîi nhuËn , song hoµn thiÖn h¬n , ®óng ®¾n h¬n tÊt c¶ lµ häc thuyÕt cña Marx. Theo Marx, nh÷ng nhµ kinh doanh d­íi CNTB “ ghÐt cay ghÐt ®¾ng t×nh tr¹ng kh«ng cã lîi nhuËn hay lîi nhuËn qu¸ Ýt ch¼ng kh¸c g× giíi tù nhiªn ghª sî ch©n kh«ng” . Vµ ta nghiªn cøu häc thuyÕt Marx vÒ lîi nhuËn. 1-LÝ luËn cña Marx vÒ lîi nhuËn. 1.1-Kh¸i niÖm, b¶n chÊt lîi nhuËn §Ó t×m hiÓu kh¸i niÖm lîi nhuËn cña Marx, ta ®i tõ kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ SXTBCN lµ chi phÝ vÒ t­ b¶n mµ nhµ t­ b¶n bá ra ®Ó s¶n xuÊt HH, kÝ hiÖu lµ k th× : k = c + v . V©y th× Gi¸ trÞ thÆng d­ so víi toµn bé t­ b¶n øng tr­íc, ®­îc quan niÖm lµ “con ®Î “ cña toµn bé t­ b¶n øng tr­íc sÏ mang h×nh thøc chuyÓn ho¸ cña lîi nhuËn. NÕu kÝ hiÖu lîi nhuËn lµ p th× c«ng thøc GT= c + v +m sÏ chuyÓn thµnh GT= k + p ( hay gi¸ trÞ HH b»ng chi phÝ s¶n xuÊt TBCN céng víi lîi nhuËn ) Nh­ vËy gi÷a gi¸ trÞ HH vµ CPSX lu«n cã mét kho¶ng chªnh lÖch. Lîi nhuËn lµ sè t¨ng thªm ngoµi CPSX, ®ã lµ møc lín lªn cña toµn bé t­ b¶n øng tr­íc. T­ b¶n ®· chi phÝ vµo s¶n xuÊt quay trë vÒ nhµ t­ b¶n cïng víi sè t¨ng thªm. Sè t¨ng thªm nµy lµ lîi nhuËn. 1.2-Tû suÊt lîi nhuËn- Tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n *Tû suÊt lîi nhuËn: Nhµ t­ b¶n kh«ng thÓ cam chÞu víi viÖc bá ra mét kho¶n t­ b¶n lín mµ l¹i thu ®­îc lîi nhuËn thÊp. Trªn thùc tÕ, nhµ t­ b¶n kh«ng chØ quan t©m ®Õn lîi nhuËn mµ cßn quan t©m ®Õn tû suÊt lîi nhuËn. Tû suÊt lîi nhuËn lµ tû sè tÝnh theo phÇn tr¨m (%) gi÷a gi¸ trÞ thÆng d­ vµ toµn bé t­ b¶n øng tr­íc. C«ng thøc tÝnh: Trong ®ã p’ lµ tû suÊt lîi nhuËn. Qua ®©y ta thÊy TSLN phô thuéc vµo : tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­, l­îng tæng t­ b¶n øng tr­íc, cÊu thµnh h÷u c¬ cña t­ b¶n Êy. TSLN tû lÖ thuËn víi tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­, tû lÖ nghÞch víi t­ b¶n øng tr­íc. Trong thùc tÕ, ®Ó thu hót ®­îc kh¸ch hµng , t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, c¸c nhµ t­ b¶n kh«ng ngõng h¹ gi¸ HH b»ng c¸ch gi¶m gi¸ trÞ cña HH, tøc lµ liªn tôc c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao NSL§. TSLN nãi lªn møc l·i cña viÖc ®Çu t­ t­ b¶n. TSLN nµy nãi lªn cho nhµ t­ b¶n biÕt t­ b¶n cña hä ®Çu t­ vµo ®©u th× cã lîi. Trong thÞ tr­êng TSLN lu«n lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¸c nhµ t­ b¶n ®Çu t­ vµ lµ môc tiªu cña c¹nh tranh cña c¸c nhµ t­ b¶n. * Tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n (TSLNBQ) Trong x· héi tån t¹i mét m©u thuÉn ®ã lµ : Mét mÆt trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau ph¶i cã nh÷ng TSLN kh¸c nhau ( do kh¸c nhau vÒ cÊu thµnh cña t­ b¶n vµ tèc ®é chu chuyÓn), mÆt kh¸c kh«ng thÓ cã nh÷ng TSLN kh¸c nhau ®­îc v× xu h­íng ph¸t triÓn cña CNTB lµ nh÷ng t­ b¶n b»ng nhau ph¶i mang l¹i nh÷ng lîi nhuËn b»ng nhau kh«ng kÓ cÊu thµnh h÷u c¬ vµ tèc ®é chu chuyÓn nh­ thÕ nµo. Thùc tÕ m©u thuÉn ®ã ®· ®­îc gi¶i quyÕt qua c¬ chÕ c¹nh tranh. C¹nh tranh lµ sù ganh ®ua gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ trªn thÞ tr­êng ®Ó giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn cã lîi nhÊt vÒ s¶n xuÊt, tiªu thô hµng ho¸ cho m×nh nh»m thu lîi nhuËn cao nhÊt. C¹nh tranh trong lÜnh vùc s¶n xuÊt gåm cã c¹nh tranh trong néi bé ngµnh & c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh. C¹nh tranh trong néi bé ngµnh lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c xÝ nhgiÖp trong cïng mét ngµnh, cïng s¶n xuÊt ra mét lo¹i HH nh»m môc ®Ých tiªu thô HH cã lîi h¬n ®Ó thu lîi nhuËn siªu ng¹ch. C¸c nhµ t­ b¶n th­êng xuyªn c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n, n©ng cao NSL§ nh»m lµm cho gi¸ trÞ c¸ biÖt HH xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ra thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi ®Ó thu lîi nhuËn siªu ng¹ch. C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ t­ b¶n kinh doanh trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau nh»m môc ®Ých t×m n¬i ®Çu t­ cã lîi h¬n. Hä tù do di chuyÓn t­ b¶n tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c, tøc lµ tù ph©n phèi t­ b¶n ( c, v) vµo c¸c ngµnh sx kh¸c nhau. KÕt qu¶ cña cuéc c¹nh tranh nµy lµ h×nh thµnh dÇn TSLNBQ, vµ gi¸ trÞ HH chuyÓn ho¸ thµnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt. Nh­ vËy: Tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n lµ tû sè tÝnh theo % gi÷a tæng gi¸ trÞ thÆng d­ trong x· héi t­ b¶n vµ tæng t­ b¶n x· héi ®· ®Çu t­ vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. C«ng thøc tÝnh TSLNBQ : Sù h×nh thµnh TSLNBQ ®· che giÊu h¬n n÷a b¶n chÊt bãc lét cña nhµ t­ b¶n trong x· héi TBCN , c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. 2-Qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ tõ gi¸ trÞ HH sang gi¸ c¶ s¶n xuÊt: Cïng víi sù h×nh thµnh TSLNBQ , gi¸ trÞ HH chuyÓn ho¸ thµnh gi¸ c¶ s¶n xuÊt. Gi¸ c¶ s¶n xuÊt cña HH b»ng chi phÝ s¶n xuÊt céng víi lîi nhuËn b×nh qu©n. §iÒu kiÖn ®Ó gi¸ trÞ biÕn thµnh gi¸ c¶ s¶n xuÊt : §¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ TBCN ph¸t triÓn; Sù liªn hÖ réng r·i gi÷a c¸c ngµnh sx ;quan hÖ tÝn dông ph¸t triÓn, t­ b¶n tù do di chuyÓn tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c. Tr­íc ®©y khi khi ch­a xuÊt hiÖn ph¹m trï gi¸ c¶ s¶n xuÊt th× gi¸ c¶ sx xoay quanh gi¸ trÞ HH. Giê ®©y gi¸ c¶ HH l¹i xoay quanh gi¸ c¶ s¶n xuÊt. 3- C¸c h×nh thøc cña lîi nhuËn: Lîi nhuËn c«ng nghiÖp : VÒ b¶n chÊt lµ phÇn gi¸ trÞ do ng­êi c«ng nh©n t¹o ra bÞ nhµ t­ b¶n chiÕm kh«ng. §©y lµ h×nh th¸i chung lín nhÊt cña c¸c lo¹i lîi nhuËn, lµ ®éng lùc m¹nh mÏ nhÊt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt . Lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp : VÒ thùc chÊt lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp lµ mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc s¸ng t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ nhµ t­ b¶n c«ng nghiÖp nh­êng cho nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp. Nã b»ng sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n vµ gi¸ mua HH. Lîi nhuËn ng©n hµng : Lµ phÇn lîi nhuËn thu ®­îc do ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt tiÒn göi. Lîi nhuËn nµy kh¸c víi lîi tøc cho vay ë chç lµ t­ b¶n ng©n hµng lµ t­ b¶n ho¹t ®éng vµ ngoµi vèn nhµn rçi cßn cã chøng kho¸n. Lîi tøc cho vay: Lµ kho¶n tiÒn mµ c¸c nhµ t­ b¶n ®i vay ph¶i tr¶ cho nhµ t­ b¶n cho vay. B¶n chÊt cña lîi tøc cho vay còng lµ mét phÇn lîi nhuËn b×nh qu©n. §Þa t« : §Þa t« TBCN lµ mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ cßn l¹i sau khi ®· khÊu trõ ®i phÇn lîi nhuËn b×nh qu©n cña nhµ t­ b¶n kinh doanh ruéng ®Êt. II- C¬ chÕ míi ë n­íc ta & nh÷ng yªu cÇu trong SXKD cña c¸c DN §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VI, VII, VIII, vµ §¹i héi IX võa qua ®· ®Ò cËp ®Õn m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, trong ®ã kh¼ng ®Þnh: Chóng ta ®ang trong tiÕn tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN trong xu thÕ héi nhËp quèc tÕ toµn diÖn. NÒn kinh tÕ cña n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ hçn hîp, lµ sù kÕt hîp mét c¸ch linh ho¹t gi÷a c¬ chÕ thÞ tr­êng còng cã ­u ®iÓm, khuyÕt tËt kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc víi sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. 1-C¬ chÕ thÞ tr­êng 1.1-Kh¸i niÖm c¬ chÕ thÞ tr­êng Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cã mét lo¹t c¸c quy luËt kinh tÕ vèn cã cña nã ho¹t ®éng nh­ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ... vµ lîi nhuËn lµ ®éng lùc c¬ b¶n cña sù vËn ®éng cña nã. C¸c quy luËt ®ã ®Òu biÓu hiÖn sù t¸c ®éng cña m×nh th«ng qua thÞ tr­êng, th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng. Nhê sù vËn ®éng cña hÖ thèng gi¸ c¶ thÞ tr­êng mµ diÔn ra sù thÝch øng tù ph¸t gi÷a khèi l­îng vµ c¬ cÊu cña s¶n xuÊt víi khèi l­îng vµ c¬ cÊu nhu cÇu cña x· héi. Nh­ vËy cã thÓ hiÓu c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng ho¸do sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ vèn cã cña nã, c¬ chÕ ®ã gi¶i quyÕt ba vÊn ®Ò c¬ b¶n cña tæ chøc kinh tÕ lµ c¸i g×, nh­ thÕ nµo ,vµ cho ai. C¬ chÕ thÞ tr­êng bao gåm c¸c nh©n tè c¬ b¶n lµ cung, cÇu, vµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng. C¬ chÕ thÞ tr­êng kh«ng ph¶i lµ mét sù hçn ®én, mµ lµ mét trËt tù kinh tÕ. Lîi nhuËn lµ ®éng lùc c¬ b¶n cña sù vËn ®éng cña nÒn KTHH. Nã quyÕt ®Þnh th­ëng hay ph¹t c¸c ho¹t ®éng SXKD. Lîi nhuËn h­íng nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt vµo lÜnh vùc mµ ng­êi tiªu dïng cã nhu cÇu nhiÒu vµ b¾t ph¶i rêi bá nh÷ng lÜnh vùc cã Ýt nhu cÇu, còng nh­ buéc ph¶i sö dông c«ng nghÖ cã hiÖu qu¶ nhÊt. 1.2-¦u ®iÓm, khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. *¦u ®iÓm : C¬ chÕ thÞ tr­êng kÝch thÝch ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ho¹t ®éng tù do cña hä. Do ®ã lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng, huy ®éng ®­îc c¸c nguån lùc cña x· héi vµo ph¸t triÓn kinh tÕ. C¹nh tranh buéc nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt ph¶i gi¶m hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt ®Õn møc thÊp nhÊt cã thÓ ®­îc b»ng c¸ch ¸p dông kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt, nhê ®ã thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn. C¬ chÕ thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao h¬n khi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ thay ®æi, lµm thÝch øng kÞp thêi gi÷a s¶n xuÊt víi nhu cÇu x· héi. *KhuyÕt tËt : C¬ chÕ thÞ tr­êng kh«ng ph¶i lµ hiÖn th©n cña sù hoµn h¶o, mµ vèn cã nh÷ng khuyÕt tËt, ®Æc biÖt lµ vÒ mÆt x· héi. Mét nÒn kinh tÕ bÞ thóc ®Èy bëi c¹nh tranh hoµn h¶o sÏ dÉn tíi ph©n bè vµ sö dông hiÖu qu¶ nhÊt ®Çu vµo cña s¶n xuÊt vµ ®Çu ra, tøc lµ nÒn kinh tÕ ®øng trªn ®­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. L¹m dông tµi nguyªn cña x· héi, g©y « nhiÔm m«i tr­êng... Sù t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ®­a ®Õn sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, t¸c ®éng xÊu ®Õn ®¹o ®øc vµ t×nh ng­êi. 2- Sù thay ®æi c¬ chÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch vÜ m«. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua , cïng víi sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lÝ ,c¸c doanh nghiÖp (DN) thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· cã sù thay ®æi vÒ diÖn m¹o vµ chÊt l­îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh bªn trong cña DN. DN tõ chç tr­íc ®©y trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung chØ lµ c¬ cÊu chÊp hµnh nhËn vèn, vËt t­, chØ thÞ mÖnh lÖnh s¶n xuÊt tõ cÊp trªn vµ giao nép s¶n phÈm, gi¸ trÞ lµm ra cho cÊp trªn, ngµy nay trë thµnh chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh. Cã sù chuyÓn ®æi ®ã tr­íc hÕt lµ nhê cã sù t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c thay ®æi c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch vÜ m« ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DN. §iÒu ®ã thÓ hiÖn râ trªn c¸c mÆt: Nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu luËt vµ chÝnh s¸ch t¹o khung ph¸p lÝ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DN. LuËt ph¸p ®· thÓ chÕ ho¸ chñ tr­¬ng, nghÞ quyÕt cña §¶ng. C¸c luËt ph¸p nµy ®­îc x©y dùng trong hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ cña ViÖt Nam vµ cã tham kh¶o th«ng lÖ quèc tÕ. C¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch vÜ m« ®· n©ng cao quyÒn tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp. §©y lµ mét b­íc tiÕn ®¸ng kÓ trong c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ho¹t ®éng theo luËt vµ ®­îc tù chñ hoµn toµn trong s¶n xuÊt kinh doanh X¸c ®Þnh râ vai trß chøc n¨ng cña mçi tæ chøc trong hÖ thèng qu¶n lÝ HÖ thèng qu¶n lÝ, xÐt mét c¸ch chung nhÊt gåm cã c¸c tæ chøc: -C¸c c¬ quan lËp ph¸p: Quèc héi -C¸c c¬ quan t­ ph¸p : Thanh tra, KiÓm s¸t -C¸c c¬ quan hµnh ph¸p : ChÝnh phñ, C¸c Bé qu¶n lÝ ngµnh, C¸c Bé qu¶n lÝ tæng hîp, c¸c Uû ban Nh©n d©n ®Þa ph­¬ng (tØnh, huyÖn ) -C¸c Tæng c«ng ty vµ c¸c doanh nghiÖp Tr¶i qua nhiÒu n¨m c¶i tiÕn, ®æi míi, ®Õn nay chóng ta ®· x¸c ®Þnh t­¬ng ®èi râ vai trß chøc n¨ng cña mçi tæ chøc trong hÖ thèng qu¶n lÝ. Quèc héi ®¶m nhËn viÖc x©y dùng luËt, c¸c Bé vµ Uû ban Nh©n d©n : chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lÝ Nhµ n­íc theo ngµnh vµ l·nh thæ, c¸c Tæng c«ng ty lµ tæ chøc kinh doanh, c¸c c«ng ty( xÝ nghiÖp, nhµ m¸y ®éc lËp) lµ tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. Chøc n¨ng qu¶n lÝ Nhµ n­íc vµ chøc n¨ng qu¶n lÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®· ®­îc ph©n biÖt râ: §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh nh»m t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ chç trong c¬ chÕ bao cÊp chØ cã hai lo¹i doanh nghiÖp lµ DN tËp thÓ vµ DN Nhµ n­íc, sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®· ®­îc ®a d¹ng ho¸ vµ viÖc lùa chän lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu do chñ së h÷u quyÕt ®Þnh theo nguyªn t¾c cã hiÖu qu¶, t¹o ®éng lùc vµ g¾n víi thÞ tr­êng. T¹o ra sù ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lÝ doanh nghiÖp theo h­íng g¾n víi thÞ tr­êng tinh gi¶n bé m¸y, n©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lÝ. 3-T¸c ®éng cña c¬ chÕ míi dÉn ®Õn nh÷ng yªu cÇu, ®ßi hái trong SXKD Víi c¸c luËt vµ chÝnh s¸ch ®ã , c¸c doanh nghiÖp kh«ng cßn ho¹t ®éng chñ yÕu theo nghÞ quyÕt cña §¶ng, theo chØ thÞ mÖnh lÖnh cÊp trªn mµ ph¶i ho¹t ®éng theo luËt ph¸p, luËt ph¸p ®­îc ban hµnh d­íi c¸c lo¹i kh¸c nhau: LuËt Doanh nghiÖp, LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi, LuËt ph¸ s¶n , LuËt Hîp t¸c x·, Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ...NÒn kinh tÕ n­íc ta cã 6 thµnh phÇn kinh tÕ, m«Ü lo¹i doanh nghiÖp, c«ng ty ho¹t ®éng, vËn hµnh trong c¬ chÕ míi nµy trong ph¹m vi quy ®Þnh cña c¸c v¨n b¶n luËt , vµ ph¶i chÊp hµnh thep ph¸p luËt. Do c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch vÜ m« n©ng cao quyÒn tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c DN ®­îc tù quyÕt ®Þnh mÆt hµng s¶n xuÊt , ph¶i tù ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh( vèn, lao ®éng, c«ng nghÖ, th«ng tin...), tù quyÕt ®Þnh gi¸ vµ tù ph©n phèi s¶n phÈm lµm ra trong khu«n khæ chÝnh s¸ch Nhµ n­íc. Nhê ®æi míi nh­ vËy, c¸c doanh nghiÖp thùc sù ph¶i b­¬n ch¶i trong m«i tr­êng c¹nh tranh vµ muèn tån t¹i, ph¸t triÓn trong m«i tr­êng c¹nh tranh th× ph¶i ®æi míi, ph¶i c¶i tiÕn, hoµn thiÖn tæ chøc s¶n xuÊt vµ tæ chøc qu¶n lÝ. §iÒu tèi quan träng vµ còng lµ môc ®Ých cuèi cïng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc s½n cã cña doanh nghiÖp ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt víi chi phÝ thÊp nhÊt. BiÓu hiÖn tËp trung nhÊt cña hiÖu qu¶ lµ lîi nhuËn. Trong c¬ chÕ hiÖn nay, muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, kh«ng cßn con ®­êng nµo kh¸c lµ doanh nghiÖp ph¶i ®¹t lîi nhuËn cµng cao cµng tèt, míi cã ®iÒu kiÖn h¬n trong viÖc më réng s¶n xuÊt kinh doanh theo chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng víi c¸c ®èi thñ cña m×nh. Tuy nhiªn ta kh«ng thÓ chØ hiÓu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn mµ hiÖu qu¶ ph¶i ®­îc g¾n liÒn vµo viÖc hoµn thµnh môc tiªu ®Ò ra, kh«ng thÓ cã ®­îc hiÖu qu¶ nÕu môc tiªu cña doanh nghiÖp kh«ng ®¹t ®­îc. §ã còng lµ mét yªu cÇu, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn . III-VÊn ®Ò lîi nhuËn cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ míi 1- Quan niÖm vÒ lîi nhuËn trong chñ nghÜa x· héi: NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa lÊy chÕ ®é t­ h÷u TLXS lµm nÒn t¶ng, cßn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng XHCN dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u TLXS. ChÝnh quan hÖ s¶n xuÊt nãi chung vµ quan hÖ së h÷u nãi riªng lµ yÕu tè ®Çu tiªn quy ®Þnh sù kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt cña hai lo¹i thÞ tr­êng. C¬ chÕ thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, nh­ng do cã sù kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt gi÷a hai lo¹i thÞ tr­êng KTTT TBCN vµ KTTT XHCN, nªn cïng theo ®uæi môc ®Ých lîi nhuËn nh­ng tÝnh chÊt vµ møc ®é kh¸c nhau. PhÇn trªn ta ®· nghiªn cøu rÊt kü vÒ kh¸i niªm, b¶n chÊt, tû suÊt lîi nhuËn, tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n, cßn b©y giê, ta xem xÐt vai trß cña lîi nhuËn c¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung, ®Ó tõ ®ã thÊy ®­îc sù kh¸c nhau víi vÊn ®Ò lîi nhuËn trong CNXH Theo ®uæi møc lîi nhuËn cao lµ môc ®Ých cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Lîi nhuËn lµ ®éng lùc ho¹t ®éng kinh tÕ cña doanh nghiÖp. Môc tiªu cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ ®¸p øng ®­îc tèi ®a nhu cÇu cña thÞ tr­êng vµ x· héi nh»m ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt- lîi nhuËn tèi ®a. C¸c DN ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ truêng lu«n ®­îc ®Æt trong mét m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t. Cã nghÜa lµ sù ph¸t triÓn ®i lªn cña doanh nghiÖp nµy sÏ kÐo theo sù suy sup, thËm chÝ ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp kh¸c. Gi¶i thÝch vÒ ®iÒu nµy, yÕu tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn. NÕu doanh nghiÖp lµm ¨n ph¸t ®¹t , sÏ thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn, mét phÇn lîi nhuËn Êy sÏ ®i vµo tiªu dïng, phÇn cßn l¹i sÏ quay l¹i ®Çu t­ , tiÕp tôc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ cø nh­ vËy cho dÕn khi doanh nghiÖp cßn duy tr× ®­îc møc lîi nhuËn tèi thiÓu. Vµ ng­îc l¹i víi nh÷ng doang nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, hä kh«ng thÓ më réng t¸i s¶n xuÊt, do ®ã mÊt dÇn kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, nÕu t×nh tr¹ng nµy diÔn ra trong thêi gian dµi sÏ dÉn tíi sù ph¸ s¶n. Cßn trong XHCH , hay cô thÓ h¬n lµ kinh tÕ thÞ tr­êng XHCN , môc tiªu cña nÒn KTTT XHCN lµ v× nh©n d©n lao ®éng , thùc hiÖn x· héi ho¸ s¶n xuÊt , mäi ng­êi ®Òu ®­îc h­ëng thô theo thµnh qu¶ lao ®éng mµ m×nh lµm ra, tøc lµ thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng, song song víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ , CNXH thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph©n phèi kh¸c kÕt hîp víi viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi, thùc hiÖn tiÕn bé x· h«i, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi c«ng b»ng x· héi, phÊn ®Êu ngµy cµng rót ng¾n hè ph©n c¸ch giµu nghÌo, gi¶m tû lÖ c¸c hé nghÌo, kh«ng ngõng t¨ng nhanh møc sèng, nh©n d©n ®­îc h­ëng c¸c phóc lîi x· héi, ch¨m sãc tèt vÒ y tÕ, ®êi sèng v¨n ho¸, tinh thÇn n©ng cao, hoµ nhËp , tiÕp thu c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh hoa cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, nh­ng lu«n g×n gi÷ v¨n ho¸ d©n téc , truyÒn thèng tèt ®Ñp cña con ng­êi Viªt Nam Do chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ, quy luËt cung cÇu, quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh, c¸c doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng lu«n vËn ®éng c¹nh tranh lÉn nhau, ë CNTB, c¹nh tranh diÔn ra gay g¾t, lµ c¹nh tranh tiªu diÖt nhau, cßn trong CNXH sö dông c¹nh tranh lµm ®éng lùc ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi c«ng b»ng x· héi. C¹nh tranh nh»m môc ®Ých lîi nhuËn nh­ng kh«ng v× thÕ mµ lµm nh÷ng viÖc tr¸i ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc, t×nh ng­êi, ®¹o ®øc trong kinh doanh. C¹nh tranh trong c¬ chÕ míi, c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc, c¹nh tranh ®Ó ph¸t triÓn, v× môc tiªu con ng­êi, cïng tiÕn tíi mét chÕ ®é x· héi tèt ®Ñp -“ ChÕ ®é x· héi chñ nghÜa”. 2-Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ míi. Tõ §¹i héi §¶ng VI (12 / 1986), §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc, theo ®Þnh h­¬ng XHCN. Chñ tr­¬ng nµy ®­îc b¾t nguån tõ ®Æc ®iÓm trong n­íc vµ trªn thÕ giíi. Víi nh÷ng thÊt b¹i trong c¬ chÕ qu¶n lÝ vµ chÝnh s¸ch tr­íc ®©y, do ¸p lùc vÒ kinh tÕ x· héi ë trong n­íc còng nh­ xu thÕ hoµ b×nh vµ më cöa trªn thÕ giíi, trong khu vùc lµ c¬ héi , vËn héi míi ®· ®Õn ®Ó cho chóng ta më cöa héi nhËp. V× nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ¬ ViÖt Nam ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng XHCN nªn nã kh«ng gièng víi kinh tÕ thÞ tr­êng cña c¸c n­íc kh¸c- nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng TBCN. Môc tiªu lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta: NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng TBCN lÊy chÕ ®é t­ h÷u TLXS lµm nÒn t¶ng cßn nÒn kinh tÕ cßn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng x· héi chñ nghÜa dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u TLXS. ChÝnh quan hÖ s¶n xuÊt nãi chung vµ quan hÖ së h÷u nãi riªng lµ yÕu tè ®Çu tiªn quy ®Þnh sù kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt cña hai lo¹i thÞ tr­êng. Môc tiªu lîi nhuËn trong hai lo¹i thÞ tr­êng nµy lµ kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt vµ møc ®é. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay gåm 5 thµnh phÇn kinh tÕ :kinh tÕ Quèc doanh; kinh tÕ c¸ thÓ; kinh tÕ tËp thÓ; kinh tÐ t­ b¶n t­ nh©n; kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, 5 thµnh phÇn kinh tÕ nµy cïng tån t¹i ra søc më réng s¶n xuÊt kinh doanh mµ môc tiªu cuèi cïng lµ lîi nhuËn. N¨m thµnh phÇn kinh tÕ nµy tån t¹i kh«ng ®èi lËp , lo¹i trõ nhau mµ chóng hîp t¸c, liªn kÕt, bæ sung cho nhau cïng ®i lªn CNXH th«ng qua kinh tÕ hîp t¸c. Nh­ trªn ®· ®Ò cËp , môc tiªu lîi nhuËn ë ®©y lµ ®Ó tÊt c¶ cïng ph¸t triÓn. V× sù nghiÖp d©n giµu, n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh. *Lîi nhuËn lµ ®éng lùc ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam: C¸c DN ë ViÖt Nam b­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng ®· tr¶i qua 15 n¨m víi nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch, c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp liªn doanh hay doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Ó ®øng v÷ng còng cã nghÜa lµ ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, biÓu hiÖn m¹nh nhÊt lµ lîi nhuËn. Mét doanh nghiÖp tiÕn hµnh kinh doanh cã hiÖu qu¶ lµ mét doanh nghiÖp tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu tèi ®a cña thÞ tr­êng vÒ hµng ho¸ dÞch vô m×nh kinh doanh trong giíi h¹n cho phÐp cña nguån lùc hiÖn cã, vµ thu ®­îc lîi nhuËn nhiÒu nhÊt. Ba vÊn ®Ì c¬ b¶n cña doanh nghiÖp lµ s¶n xuÊt c¸i g×? , s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo ? vµ s¶n xuÊt cho ai? ®­îc c¸c nhµ kinh doanh quan t©m hµng ®Çu. Hä kh«ng thÓ lùa chän kinh doanh nh÷ng lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô mµ kh«ng thu ®­îc lîi nhuËn. Thùc tÕ lµ hä lu«n theo ®uæi nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô cã tû suÊt lîi nhuËn cao, ®Æc biÖt lµ cã tû suÊt lîi nhuËn c¸ biÖt cao h¬n tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n. Vµ khi c¬ cÊu lîi nhuËn trong c¸c ngµnh thay ®æi th× c¸c quyÕt ®Þnh ®ã cña c¸c chñ doanh nghiÖp còng thay ®æi theo. Nh­ vËy lîi nhuËn doanh nghiÖp lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña mäi doanh nghiÖp, nã chi phèi c¸c quyÕt ®Þnh cña chñ doanh nghiÖp vÒ 3 vÊn ®Ò c¬ b¶n : s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai? *C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn lîi nhuËn: -Quy m« s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô: Mét doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ lµ doanh nghiÖp gi¶i quyÕt tèt 3 vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n :s¶n xuÊt c¸i g× ? s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo ? s¶n xuÊt cho ai ? S¶n xuÊt c¸i g×? lµ quyÕt ®Þnh xem doanh nghiÖp nªn s¶n xuÊt mÆt hµng, lo¹i dÞch vô nµo? víi quy m«, sè l­îng ra sao?. Trªn c¬ së nhu cÇu cña thÞ tr­êng, c¸c nhµ kinh tÕ c©n ®èi víi víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ, cña tõng doanh nghiÖp vµ chi phÝ s¶n xuÊt t­¬ng øng ®Ó lùa chän vµ quyÕt ®Þnh cung øng c¸i g× ®Ó ®¹t møc lîi nhuËn cao nhÊt. Gi¸ c¶ thÞ tr­êng lµ bµn tay v« h×nh ®iÒu chØnh quan hÖ cung cÇu gióp chóng ta lùa chän s¶n xuÊt c¸i g×. S¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? cã nghÜa lµ s¶n xuÊt víi lùc l­îng s¶n xuÊt ( bao gåm con ng­êi vµ c«ng nghÖ) nµo? nguån tµi nguyªn, nguyªn liÖu g×? vµ ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt ra sao?. Sau khi ®· lùa chän s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô g× c¸c nhµ kinh tÕ ph¶i tÝnh to¸n lµm sao ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ víi chi phÝ thÊp nhÊt, mµ vÉn b¶o ®¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Môc tiªu lîi nhuËn ®· buéc c¸c nhµ kinh tÕ t×m kiÕm, lùa chän ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt tèi ­u víi ®Çu vµo tèi thiÓu vµ ®Çu ra tèi ®a (s¶n xu¸t nhanh nhÊt, nhiÒu nhÊt vµ chÊt l­îng cao ) S¶n xuÊt cho ai ? DN cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®èi t­îng tiªu dïng hµng ho¸, dÞch vô ®Ó tõ ®ã ®¸p øng tèt h¬n yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. Møc lîi nhuËn cao sÏ lµm cho c¸c nhµ doanh nghiÖp xuÊt hiÖn ë mäi n¬i, mäi lóc, ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng -Tæ chøc tiªu thô hµng ho¸, dÞch vô : Tiªu thô lµ mét kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – ph©n phèi- tiªu dïng, do vËy thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng mµ c¸c nhµ DN cÇn ph¶i quan t©m. ThÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm. -Tæ chøc qu¶n lÝ ho¹t ®éng kinh tÕ vÜ m«: Lµ kh¶ n¨ng l·nh ®¹o cña chñ doanh nghiÖp, nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña DN, vµ do ®ã còng ¶nh h­ëng tíi lîi nhuËn cña DN. *C¸c nh©n tè quyÕt ®Þnh lîi nhuËn: Lîi nhuËn lµ tiÒn th­ëng cho viÖc chÞu m¹o hiÓm . C¸c quyÕt ®Þnh cã chi phÝ c¬ héi cµng lín cµng cã ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn vµ tån t¹i cña doanh nghiÖp. QuyÕt ®Þnh ®ã cã thÓ khiÕn doannh nghiÖp thµnh c«ng nh­ng còng cã thÓ lµm cho DN ph¶i chÞu lç, nªn lîi nhuËn thu ®­îc ë ®©y gäi lµ tiÒn th­ëng. Lîi nhuËn lµ thu nhËp ®éc quyÒn: mét hoÆc mét sè doanh nghiÖp lín cã kh¶ n¨ng chi phèi phÇn línc¸c s¶n phÈm, dÞch vô trªn thÞ tr­êng cã thÓ cïng hîp t¸c ®Ó n©ng gi¸ s¶n phÈm , phÇn chªnh lÖch ®ã lµ lîi nhuËn ®éc quyÒn @ Lîi nhuËn vµ ph­¬ng ph¸p t¨ng lîi nhuËn: Nh­ ta ®· biÕt tµi nguyªn thiªn nhiªn cña toµn cÇu nãi chung vµ trong ph¹m vi mét n­íc nãi riªng cã h¹n, nguån lao ®éng kh«ng ph¶i ë ®©u còng thõa, vèn cña DN còng cã giíi h¹n... nªn viÖc ®Ò ra mét ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt tèi ­u lµ mét ®iÒu kh«ng ®¬n gi¶n chót nµo. ViÖc kÕt hîp c¸c nguån lùc ®Ó phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng , khã h¬n lµ viÖc ph©n bæ c¸c nguån lîi thu ®­îc ®Ó vÉn cã thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt . §èi víi nh÷ng n­íc mµ s¶n xuÊt ch­a ph¸t triÓn th× cÇn tËp trung ®­a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng, tiªu dïng cho c¸ nh©n ph¶i h¹n chÕ. Cßn ng­îc l¹i, víi nh÷ng n­íc ph¸t triÓn th× viÖc më réng s¶n xuÊt kh«ng lµ yªu cÇu cÊp b¸ch, cã thÓ t¨ng tiªu dïng cho c¸ nh©n hay cho phóc lîi x· héi. C¸c DN ph¶i n¾m v÷ng thÞ hiÕu kh¸ch hµng. Mét chiÕn l­îc Marketing tèt sÏ gióp DN cã ®­îc lîi thÕ trong c¹nh tranh, t¹o h×nh ¶nh tèt vµ t¨ng uy tÝn trong kh¸ch hµng C¸c DN khi s¶n xuÊt ph¶i tr¸nh t×nh tr¹ng tån kho, ø ®äng. Cè g¾ng x¸c ®Þnh ®óng ®iÓm s¶n xuÊt, ®¸p øng ®ñ nhu cÇu. N¨ng lùc l·nh ®¹o cña c¸c chñ doanh nghiÖp rÊt quan träng. Kh¶ n¨ng ngo¹i giao khÐo lÐo, linh ho¹t ®Ó cã thÓ n¾m b¾t ®­îc c¸c c¬ héi nhiÒu khi kh«ng bao giê t×m l¹i ®­îc. Do ®ã nã ®ãng gãp mét phÇn rÊt lín vµo thµnh c«ng cña c¸c DN. §iÒu quan träng cuèi cïng lµ ®Çu t­ nh­ thÕ nµo ? §Çu t­ vµo ®©u vµ b»ng c¸ch nµo ? C©u tr¶ lêi lµ nªn ®Çu t­ vµo khoa häc c«ng nghÖ, t¨ng hµm l­îng chÊt x¸m vµ lao ®éng trÝ ãc. Ch­¬ng 2 : C¸c gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ta hÞªn nay I-Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña DN n­íc ta hiÖn nay. 1-Nh÷ng tÝch cùc trong SXKD Nh÷ng thay ®æi trong c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp ®· t¸c ®éng theo h­íng tÝch cùc víi s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DN, ®ã lµ: - S¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DN ®· g¾n chÆt h¬n víi thÞ tr­êng. NhiÒu DN ®· chuyÓn ®æi mÆt hµng, thËm chÝ thay ®æi h­íng kinh doanh cho phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr­êng. NhiÒu DN ®· coi träng ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi s¶n phÈm theo h­íng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ n©ng cao chÊt l­¬ng s¶n phÈm lµm cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc n©ng cao, huy ®éng ®­îc c¸c nguån lùc trong x· héi vµ trong d©n vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc n©ng cao: Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch 1997 tõ 5% ®Õn 24%.N¨m 1997, Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®· khai th¸c ®­îc gÇn 11 triÖu tÊn than s¹ch, tiªu thô 10.5 triÖu tÊn, trong ®ã xuÊt khÈu 3.7 triÖu tÊn víi tæng doanh thu 4000 tû ®ång t¨ng 20% so 1996, nép ng©n s¸ch 158 tû. §©y lµ n¨m ®¹t s¶n l­îng bèc ®Êt ®¸, ®µo lß, khai th¸c vµ tiªu thô than cao nhÊt kÓ tõ tr­íc ®ã, v­ît kÕ ho¹ch 24%,®¶m b¶o viÖc lµm vµ thu nhËp kh¸c cho ng­êi lao ®éng. C«ng ty b¬m H¶i D­¬ng cã n¨ng lùc s¶n xuÊt trªn 250 lo¹i m¸y b¬m. Nhê ®Çu t­ ®æi míi thiÕt bÞ, ®Õn nay C«ng ty b¬m H¶i D­¬ng (Bé c«ng nghiÖp) ®· s¶n xuÊt ®­îc trªn 250 lo¹i m¸y b¬m, c«ng suÊt cao nhÊt :13.000m3/h. HÇu hÕt s¶n phÈm cña c«ng ty ®­îc chÕ t¹o theo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, chÊt l­îng tèt, tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng, phï hîp víi nhiÒu vïng ®Þa h×nh.Doanh thu t¨ng 81% so víi n¨m 97. 2. Nh÷ng h¹n chÕ : Bªn c¹nh nh÷ng DN ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cßn kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng ch­a hiÖu qu¶ ,n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp, thêi gian hao phÝ lao ®éng nhiÒu ®Én ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm cao, kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm. C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc còng nh­ c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®ang ®èi ®Çu víi cuéc c¹nh tranh kh«ng c©n søc víi hµng ngo¹i nhËp .Mét thùc tÕ lµ tõ c¸c mÆt hµng cao cÊp nh­ : « t«, xe m¸y, hµng ®iÖn tö, ®iÖn l¹nh...®Õn c¸c hµng ho¸ th«ng th­êng :quÇn ¸o, s¸ch vë häc sinh, xµ phßng giÆt, hoa qu¶... ®ã ®©y ®Òu lµ hµng ngo¹i. Thùc tÕ trªn ®Þa bµn Hµ Néi cho thÊy, tr­íc ®©y nhiÒu xÝ nghiÖp ®· tõng lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ cao, s¶n phÈm ra x­ëng ®Õn ®©u tiªu thô hÕt ®Õn ®ã nh­: Nhµ m¸y c¬ khÝ chÝnh x¸c, xÝ nghiÖp phô tïng xe ®¹p ,nhµ m¸y s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, xÝ nghiÖp b«ng Hµ Néi... nay ®µnh bã tay, qui m« s¶n xuÊt bÞ thu hÑp, mét bé phËn c«ng nh©n ph¶i nghØ viÖc. Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt tiªu thô c«ng nghiÖp, nhiÒu ngµnh nghÒ, lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng còng ®· bÞ mai mét, s¶n phÈm kh«ng cßn chç ®øng trªn thÞ tr­êng. NhiÒu hîp t¸c x· ®· tõng lµ l¸ cê ®Çu trong ngµnh tiÓu thñ c«ng nghiÖp , nh­ HTX ho¸ chÊt Th¸i Hµ, HTX lao ®éng, HTX th¶m len §èng §a, HTX c¬ khÝ may... nay ®· ®«ng l¹nh hoÆc gi¶i thÓ, chuyÓn sang kinh doanh bu«n b¸n. NhiÒu c¬ së ®· tõng b­¬n tr¶i, trô v÷ng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng qua nhiÒu n¨m thö th¸ch nghiÖt ng·, th× nay còng ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh, mÆc dÇu c¸c c¬ së nµy ®· b»ng nhiÒu biÖn ph¸p më réng tiÕp thÞ ®Ó t×m kiÕm thÞ tr­êng, tiÕt kiÖm chi phÝ h¹ gi¸ thµnh, c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, nh­ng kÕt qu¶ kinh doanh vÉn thua lç, s¶n phÈm tiªu thô chËm, thiÕu kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ng©n hµng. Thùc tr¹ng trªn lµ hÖ qu¶ cña nhiÒu nguyªn nh©n : -Ch©t l­îng hµng ho¸ tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu ch­a tèt, gi¸ c¶ cao, mÉu m· xÊu so víi hµng ngo¹i, do vËy ch­a hÊp dÉn ®èi víi ng­êi tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. -Trong thùc tÕ c¸c DN ®Òu cã nhu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó t¨ng NSL§ vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Nh­ng lùc bÊt tßng t©m hÇu hÕt c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu, m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu, nh­ng nguån vèn tù cã qu¸ thÊp, nhÊt lµ DN do ®Þa ph­¬ng qu¶n lÝ, s¶n xuÊt KD gÇn nh­ 100% dùa vµo vèn tÝn dông ng©n hµng. Trong khi muèn nhËp mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ph¶i mÊt hµng triÖu USD . NÕu doanh nghiÖp sö dông 100% vèn tÝn dông ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ th× ®Çu vµo gi¸ thµnh s¶n phÊm sÏ chøa ®ùng yÕu tè l·i suÊt tiÒn vay, khÊu hao tµi s¶n vµ c¸c chi phÝ kh¸c sÏ ®éi gi¸ thµnh lªn cao, thÞ tr­êng kh«ng chÊp nhËn, dÉn ®Õn s¶n phÈm ø ®äng. Theo c¬ chÕ tÝn dông hiÖn hµnh mÆc dÇu doanh nghiÖp Nhµ n­íc vay vèn kh«ng ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n, nh­ng bªn vay vèn trung h¹n, dµi h¹n ph¶i tù lo b»ng nguån vèn tù cã tèi thiÓu 30% gi¸ trÞ dù ¸n. - §iÒu tr¨n trë ®èi víi c¸c DN hiÖn nay lµ trong khi bá ra mét sè tiÒn lín ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, nh­ng s¶n xuÊt ®­îc thêi gian ng¾n ch­a kÞp thu håi vèn th× hµng ngo¹i nhËp l¹i trµn vµo thÞ tr­êng trong n­íc, chÊt l­îng cao h¬n, gi¸ c¶ thÊp, lóc ®ã DN l¹i trë thµnh n¹n nh©n cña thÞ tr­êng, s¶n phÈm kh«ng xuÊt khÈu, kh«ng tiªu thô ®­îc, dÉn ®Õn thua lç, c«ng nh©n thÊt nghiÖp. Do vËy, cho ®Õn nay viÖc ®æi míi c«ng nghÖ theo ®Þnh h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiªn ®¹i ho¸ kinh tÕ ®Êt n­íc hÇu nh­ Ýt doanh nghiÖp thùc hiÖn ®­îc. - Ngoµi ra tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt qu¶n lÝ kinh tÕ cña mét sè DN cßn yÕu kÐm, kh«ng hoµ nhËp kÞp víi thÞ tr­êng më cöa, nªn kh«ng t×m ®­îc chç ®øng trong lµn sãng c¹nh tranh s«i ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. II-Gi¶i ph¸p: 1-VÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi hiÖu qu¶ SXKD ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan nh­: t×nh h×nh thÞ tr­êng, c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc cã liªn quan, viÖc n¾m v÷ng vµ sö dông c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp, c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lÝ s¶n xuÊt kinh doanh, n¨ng lùc con ng­êi , ®Æc biÖt lµ ®éi ngò qu¶n trÞ gia, viÖc chän lùa vµ thùc thi c¸c chiÕn l­îc cña doanh nghiÖp, hiÓu biÕt vÒ ®èi thñ c¹nh tranh... Tuy nhiªn ta kh«ng thÓ chØ hiÓu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn mµ hiÖu qu¶ ph¶i ®­îc g¾n liÒn vµo viÖc hoµn thµnh môc tiªu ®Ò ra, kh«ng thÓ cã ®­îc hiÖu qu¶ nÕu môc tiªu cña DN kh«ng ®¹t ®­îc. V× vËy viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n nãi trªn ®­îc thÓ hiÖn tËp trung trong viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu vµ chän lùa ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh; x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng ®Çu t­, ph¸t triÓn doanh nghiÖp... Nh÷ng vÊn ®Ò trªn më ®Çu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña DN vµ cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. a- VÒ phÝa yÕu tè chñ quan cña doanh nghiÖp Th«ng th­êng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ta so s¸nh gi÷a chi phÝ cho ®Çu vµo vµ kÕt qu¶ nhËn ®­îc ë ®Çu ra cña mét qu¸ tr×nh lµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh ®ã. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®Çu ra, DN ph¶i tèn mét chi phÝ ®Çu vµo nh­ thÕ nµo , sö dông nguån lùc tæ chøc ra sao, tõ vèn, nh©n sù, c«ng nghÖ ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã. NÕu gäi H lµ hiÖu qu¶ kinh doanh: KÕt qu¶ ®Çu vµo H=------------------------ Chi phÝ ®Çu vµo C¸ch ®¸nh gi¸ nµy ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông mét sè vèn ®· bá ra ®Ó thu ®­îc kÕt qu¶ cao h¬n tøc lµ ®· cã mét sù xuÊt hiÖn cña gi¸ trÞ gia t¨ng víi ®iÒu kiÖn H >1, Khi H cµng lín cµng chøng tá qu¸ tr×nh cµng ®¹t hiÖu qu¶. §Ó t¨ng hiÖu qu¶ ta th­êng cho lµ cã nh÷ng biªn ph¸p sau: -§Ó t¨ng H : Gi¶m ®Çu vµo V , ®Çu ra R kh«ng ®æi. -§Ó t¨ng H : Gi÷ ®Çu vµo V kh«ng ®æi, t¨ng ®Çu ra R. -§Ó t¨ng H : Gi¶m ®Çu vµo V, t¨ng ®Çu ra R. Trong t×nh tr¹ng qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt bÊt hîp lÝ, chóng ta cã thÓ c¶i tiÕn nh»m sö dông c¸c nguån lùc tæ chøc hîp lÝ h¬n, tr¸nh c¸c l·ng phÝ, nh÷ng tæn thÊt cã thÓ cã, ®Ó t¨ng c­êng gi¸ trÞ ®Çu ra. Nh­ng nÕu qu¸ tr×nh SXKD lµ ®· hîp lÝ th× viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trªn sÏ lµ bÊt hîp lÝ. Bëi ta kh«ng thÓ gi¶m V mµ kh«ng lµm gi¶m gÝa trÞ ®Çu ra R vµ ng­îc l¹i. ThËm chÝ trong thùc tÕ ngay c¶ khi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña chóng ta lµ cßn bÊt hîp lÝ nh­ng khi chóng ta ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p trªn cã thÓ lµm cho hiÖu qu¶ gi¶m xuèng. ChÝnh v× vËy ®Ó cã mét hiÖu qu¶ kh«ng ngõng t¨ng lªn ®ßi hái chóng ta ch¼ng nh÷ng kh«ng gi¶m mµ cßn ph¶i t¨ng chÊt l­îng ®Çu vµo lªn. Víi nguyªn vËt liÖu tèt h¬n, lao ®éng cã tay nghÒ cao h¬n, m¸y mãc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i h¬n, ta sÏ gi¶m ®i sù hao phÝ nguyªn vËt liÖu, hao phÝ lao ®éng, hao phÝ n¨ng l­îng, thiÕt bÞ trªn tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm, phÕ phÈm gi¶m ®ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó cã nh÷ng s¶n phÈm víi sè l­îng, chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹. Nh­ vËy ®Ó t¨ng H chØ cßn con ®­êng duy nhÊt lµ kh«ng ngõng ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ, nguån nh©n lùc, qu¶n lÝ... Qua ®ã gi¸ trÞ ®Çu ra R ngµy cµng t¨ng h¬n ®ång thêi cµng n©ng cao vÞ trÝ c¹nh tranh cña s¶n phÈm, cña DN trªn th­¬ng tr­êng. Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, hiÖu qu¶ ph¶i g¾n liÒn víi viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu cña DN. Cho nªn hiÖu qu¶ ®­îc biÓu hiÖn qua c«ng thøc sau: Môc tiªu hoµn thµnh H=--------------------------------------------------------------- Nguån lùc ®­îc sö dông mét c¸ch th«ng minh Qua c«ng thøc nµy cßn thÓ hiÖn mét quan ®iÓm míi ®ã lµ kh«ng ph¶i lóc nµo ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ còng lµ gi¶m chi phÝ mµ lµ sö dông nh÷ng chi phÝ ®ã nh­ thÕ nµo, cã chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt ta ph¶i gi¶m ®i , cã chi phÝ ta cÇn ph¶i t¨ng lªn v× chÝnh viÖc t¨ng chi phÝ nµy sÏ gióp DN hoµn thµnh môc tiªu tèt h¬n. b- VÒ phÝa yÕu tè kh¸ch quan - §iÒu hÕt søc nhøc nhèi lµ thÞ tr­êng hµng nhËp ngo¹i hÇu nh­ bÞ th¶ næi. Hµng nhËp lËu trµn vµo ViÖt Nam tõ 4 phÝa :®­êng hµng kh«ng, ®­êng biÓn, ®­êng s¾t, ®­êng bé. Hµng nhËp lËu g¾n liÒn víi trèn thuÕ nªn gi¸ rÎ, mét sù c¹nh tranh kh«ng t­¬ng søc gi÷a HH s¶n xuÊt trong n­íc vµ HH nhËp ngo¹i trµn ®Çy thÞ tr­êng lµm cho nÒn s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng nhËp khÈu cµng suy gi¶m. - Khi c¸c DN bá ra mét sè tiÒn lín ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ ,nh­ng SX ®­îc mét thêi gian ng¾n ch­a kÞp thu håi vèn th× hµng ngo¹i nhËp l¹i trµn vµo thÞ tr­êng trong n­íc, chÊt l­îng cao, gi¸ c¶ rÎ nªn HH SX ra trong n­ãc kh«ng tiªu thô ®­îc, dÉn ®Õn thua lç. 2-BiÖn ph¸p a-§«i víi c¸c doanh nghiÖp: -N©ng cao tr×nh ®é qu¶n lÝ doanh nghiÖp : HiÖu qu¶ kinh doanh phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, trong ®ã tr×nh ®é qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh. ViÖc thùc hiÖn tèt bèn chøc n¨ng c¬ b¶n: ho¹ch ®Þnh, tæ chøc, ®iÒu khiÓn, kiÓm tra lµ ®IÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu, x©y dùng chiÕn l­îc, tæ chøc c¸c nguån lùc doanh nghiÖp, x©y dùng bé m¸y qu¶n lÝ, t¸c nghiÖp, bè trÝ sö dông nh©n sù, c¸c biÖn ph¸p ®«n ®èc, thóc ®Èy, ®éng viªn vµ kiÓm so¸t. Ngoµi ra qu¶n trÞ cßn nghiªn cøu c¸c yÕu tè m«i tr­êng, theo dâi, dù b¸o nh÷ng biÕn ®éng, thay ®æi cã thÓ cã nh»m h¹n chÕ nh÷ng tæn thÊt, thiÖt h¹i cho qu¸ tr×nh SXKD. Ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cña t×nh h×nh kinh doanh hiÖn nay, thua lç, ph¸ s¶n... ®ã lµ sù yÕu kÐm qu¶n trÞ cña c¸c qu¶n trÞ gia. V× vËy tr­íc tiªn cÇn ph¶i trang bÞ hay trang bÞ l¹i nh÷ng kiÕn thøc qu¶n trÞ kinh doanh hiÖn ®aÞ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸n bé qu¶n lÝ tham gia vµo c¸c kho¸ ®µo t¹o, båi d­ìng vÒ qu¶n trÞ, häc hái kinh nghiÖm qu¶n lÝ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. - Sö dông nguån vèn cã hiÖu qu¶: Ng­êi kinh doanh giái kh«ng ph¶i lµ ng­êi kinh doanh b»ng nguån vèn tù cã cña m×nh, mµ lµ kinh doanh b»ng nguån vèn cña ng­êi kh¸c. Khã kh¨n chung cña hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ kinh doanh hiÖn nay lµ thiÕu vèn, cho nªn nguån vèn vay gi÷ vai trß quan träng, bëi v× nã bæ sung cho vèn c¬ b¶n trong suèt qu¸ tr×nh KD. Tuy nhiªn vèn vay ¶nh h­ëng rÊt lín hiÖu qu¶ KD, DN lu«n ph¶i mang g¸nh nÆng l·i suÊt. Vay vèn , ta cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch sö dông vèn cã hiÖu qu¶ vµ ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p phßng chèng nh÷ng rñi ro cã thÓ cã tõ yÕu tè nµy. §Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn cho c¸c doanh nghiÖp, viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m nh»m huy ®éng vèn cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng. X¸c ®Þnh c¬ cÊu vèn hîp lÝ, chÆt chÏ thÝch øng víi quy m« cña doanh nghiÖp, tr¸nh kh«ng l¹m dông vèn vay qu¸ møc, ®Æc biÖt lµ vèn vay ng¾n h¹n. Cã nh÷ng biÖn ph¸p ®èi phã h÷u hiÖu víi nh÷ng biÕn ®éng vÒ tµi chÝnh. Khi ®i vµo c¸c dù ¸n ®Çu t­ më réng hay ®Çu t­ theo chiÒu s©u cÇn ph¶i cã nguån vèn æn ®Þnh. Kh«ng ch¹y theo qu¸ nhiÒu dù ¸n v× sÏ dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¸t triÓn qu¸ møc, g©y mÊt c©n ®èi tµi chÝnh. VÊn ®Ò cèt lâi ®Ó qu¶n lÝ vµ sö dông tèt nguån vèn lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶i thùc sù hiÖu qu¶, DN ph¶i lµm ¨n cã lîi nhuËn, cã tÝch luü. Muèn vËy DN ph¶i tù ®¸nh gi¸ m×nh vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, vÒ nguån lùc cña DN, x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh phï hîp. NghÞ ®Þnh 59/CP ban hµnh ngµy 3/10/96 ®· quy ®Þnh cô thÓ h¬n c¬ chÕ qu¶n lÝ tµi chÝnh vµ h¹ch to¸n kinh doanh cña c¸c DN, song cÇn x©y dùng vµ ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch kinh doanh ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn cña tõng ngµnh, tõng lÜnh vùc mét c¸ch cô thÓ ®Ó tõng DN x¸c ®Þnh nhiÖm vô, kÕ ho¹ch hµnh ®éng cña m×nh. - N©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, lµm cho gi¸ trÞ cña tõng ®¬n vÞ HH gi¶m xuèng. C¸c DN ®Ó kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng, ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, ®Ó gi¶m thiÓu chi phÝ, s¶n l­îng cao ®ång thêi ®Ó thÞ tr­êng chÊp nhËn s¶n phÈm, ®ßi hái s¶n phÈm ph¶i ®¹t ®­îc c¸c tiªu chuÈn, ph¶i ®¹t ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm. Muèn vËy cÇn ph¶i tiÕp cËn víi khoa häc, kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi vËn dông vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn, ®Çu t­ c«ng nghÖ lµ nh©n tè gióp doanh nghiÖp ho¹t ®éng ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n, do thêi gian hao phÝ lao ®éng s¶n xuÊt mét s¶n phÈm ngµy cµng gi¶m, gi¸ trÞ HH gi¶m, nªn gi¸ b¸n s¶n phÈm ngµy cµng gi¶m mµ s¶n phÈm vÉn cã chÊt l­îng vµ ch¾c ch¾n sè l­îng tiªu thô sÏ t¨ng. §Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng ®ã lµ yÕu tè con ng­êi, ®©y chÝnh lµ sù th¸ch thøc lín nhÊt ®èi víi qu¶n lÝ. Lµm sao cã ®­îc ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ, lu«n häc hái, cã nç lùc, cã nhiÖt t×nh cao trong c«ng viÖc. §ã lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña DN. Muèn vËy ta ph¶i nhËn thøc ®­îc vai trß quan träng cña yÕu tè con ng­êi, ph¶i th­êng xuyªn t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng­êi lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é, ®­a ra nh÷ng ®ãng gãp, kÝch thÝch tinh thÇn s¸ng t¹o vµ tinh thÇn tÝch cùc trong c«ng viÖc b»ng c¸c h×nh thøc khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ tinh thÇn nh»m lµm ng­êi lao ®éng tho¶ m·n, g¾n bã víi DN. Thùc hiÖn quyÒn lµm chñ thùc sù cña ng­êi lao ®éng. - X¸c ®Þnh môc tiªu & chiÕn l­îc cña DN Mét doanh nghiÖp cã c¸i nh×n ®óng ®¾n vÒ hiÖn tr¹ng DN, m«i tr­êng ho¹t ®éng ®Ó ®Ò ra môc tiªu x¸c ®¸ng, c¸c chiÕn l­îc, gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ®Ò ra. Víi môc tiªu ®Ò ra, c¸c DN ph¶i ®Ò ra chiÕn l­îc phï hîp cho tõng thêi kú. DN kh«ng thÓ lóc nµo còng theo ®uæi chiÕn l­îc ph¸t triÓn, ph¸t triÓn mµ kh«ng æn ®Þnh, ph¸t triÓn víi mét tèc ®é nhanh chãng nh­ viÖc theo ®uæi qu¸ nhiÒu dù ¸n, nh÷ng siªu dù ¸n, dù ¸n “B¹ch t­îng” nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn nh­ vËy dÔ dÉn ®Õn mÊt c©n ®èi tµi chÝnh, tµi chÝnh bÞ dµn tr¶i vµ dÔ dµng ®i ®Õn chç ph¸ s¶n. Nh­ c¸c doanh nghiÖp Epco, Minh Phông...”Ph¸t triÓn, ph¸t triÓn, liªn tôc ph¸t triÓn råi biÕn mÊt...” H¬n n÷a hÇu hÕt c¸c dù ¸n chØ lu«n ®­a ra nh÷ng sè liÖu tÝnh to¸n theo h­íng l¹c quan mµ kh«ng tÝnh ®Õn khÝa c¹nh ng­îc l¹i cña nã lµ bi quan, khi dù ¸n gÆp ph¶i t×nh h×nh thÞ tr­êng bÊt lîi, kh«ng cã kh¸ch hµng, ®èi thñ c¹nh tranh, gi¸ b¸n gi¶m... V× vËy ta kh«ng l­îng gi¸ nh÷ng rñi ro, nh÷ng thua lç, thÊt b¹i cã thÓ cã vµ khi t×nh h×nh nh­ kh«ng mong muèn DN dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n. - Qu¶n trÞ m«i tr­êng Mäi DN tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®Òu cã sù liªn hÖ víi m«i tr­êng vµ chÞu sù t¸c ®éng cña m«i tr­êng lªn doanh nghiÖp, nh÷ng t¸c ®éng cña m«i tr­êng cã thÓ lµ bÊt lîi hay thuËn lîi cho DN. Do tÝnh chÊt quèc tÕ ho¸, khu vùc ho¸, ho¹t ®éng cña DN kh«ng chØ cßn thuéc ph¹m vi mét quèc gia hay mét vïng nµo ®ã, cho nªn DN cßn chÞu sù t¸c ®éng cña m«i tr­êng kinh tÕ thÕ giíi, nh÷ng thay ®æi vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ®Òu cã thÓ t¸c ®éng ®Õn DN. V× vËy muèn ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i qu¶n trÞ m«i tr­êng, lµ viÖc thu thËp th«ng tin, dù to¸n ­íc l­îng nh÷ng thay ®æi, bÊt tr¾c cña m«i tr­êng trong vµ ngoµi n­íc ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p ®èi phã nh»m gi¶m bít nh÷ng t¸c ®éng, nh÷ng tæn thÊt c¸ thÓ cã do sù thay ®æi, bÊt tr¾c ®ã. -Mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng ®ã lµ tiÕt kiÖm trong s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm vËt t­, nguyªn liÖu vËt liÖu, tr¸nh l·ng phÝ, tËn dông hÕt chÊt l­îng lÉn sè l­îng nguyªn vËt liÖu, s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm. b- VÒ phÝa Nhµ n­íc: Nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn thùc tr¹ng, vÒ gi¶i ph¸p , ®iÒu quan träng bËc nhÊt lµ: - Nhµ n­íc cÇn sím ®iÒu chØnh c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ tiªu dïng mµ trong n­íc dang s¶n xuÊt b×nh th­êng. T¨ng c­êng nhËp khÈu nguyªn liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o nguån thu cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. -KiÓm so¸t chÆt chÏ thÞ tr­êng nhËp khÈu c¶ hai ®Çu mèi: nhËp khÈu lËu qua biªn giíi vµ kiÓm so¸t nghiªm ngÆt c¶ nguån tiªu thô hµng ngo¹i tr¸i phÐp. -Nghiªm cÊm xuÊt khÈu nguyªn liÖu, b¸n thµnh phÈm khi c¸c DN trong n­íc ®ang cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, hµng xuÊt khÈu h×nh thµnh tõ nguyªn liÖu ®ã. §ång thêi sö dông cã hiÖu qu¶ ®ßn bÈy vÒ thuÕ kho¸ vµ l·i suÊt vay vèn ng©n hµng ®Ó khuyÕn khÝch c¸c DN s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu th«ng qua chÝnh s¸ch thuÕ quan. -Dµnh mét phÇn Ng©n s¸ch hç trî c¸c DN SXKD cã hiÖu qu¶, cã dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, th«ng qua viÖc ­u tiªn cho vay theo l·i suÊt ­u ®·i, t¹o m«i tr­êng gióp c¸c DN nµy cã ®iÒu kiÖn ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. * Hoµn thiÖn c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch qu¶n lÝ ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh: - Nªn cã c¬ chÕ qu¶n lÝ thÝch hîp ®èi víi tõng lo¹i DN. C¸c lo¹i doanh nghiÖp (DN Nhµ n­íc, DN tËp thÓ, DN liªn doanh víi n­íc ngoµi...) cã quyÒn kh¸c nhau ®èi víi tµi s¶n cña m×nh, vµ cã c¬ cÊu tæ chøc kh¸c nhau. Do ®ã mét mÆt ph¶i ®¶m b¶o cho c¸c DN ®­îc c¹nh tranh b×nh ®¼ng, mÆt kh¸c ph¶i cã c¬ chÕ qu¶n lÝ thÝch hîp víi tõng lo¹i DN. Nªn cã c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c DNNN chuyÓn sang C«ng ty cæ phÇn. - X¸c ®Þnh râ h¬n vai trß, chøc n¨ng cña Tæng c«ng ty trong qu¶n lÝ ®èi víi DN. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lÝ Tæng c«ng ty theo h­íng t¨ng nguån vèn cña b¶n th©n Tæng c«ng ty b»ng mét sè c¸c gi¶i ph¸p: ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng t¹o tÝch luü; ph¸t triÓn m« h×nh C«ng ty mÑ vµ c«ng ty con ; h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng ty tµi chÝnh trong c¸c Tcty... - CÇn cã chÝnh s¸ch riªng ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. - Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt vµ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp :Ban hµnh thªm mét sè luËt chèng c¹nh tranh bÊt hîp ph¸p, luËt chèng ®éc quyÒn...  PhÇn 3 : KÕt thóc Trong ®Ò tµi em cã nªu lªn quan ®iÓm vÒ lîi nhuËn cña Marx. Lîi nhuËn kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò riªng cã cña chñ nghÜa t­ b¶n mµ nã lu«n lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ quan träng cña mäi h×nh th¸i kinh tÕ. §Æc biÖt ®èi víi ViÖt Nam hiÖn nay ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt, lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ta hiÖn nay, mµ biÓu hiÖn tËp trung nhÊt cña hiÖu qu¶ lµ lîi nhuËn, nhê nghiªn cøu ph¹m trï lîi nhuËn cña Marx, em thÊy r»ng vÒ phÝa doanh nghiÖp cÇn ph¶i phÊn ®Êu h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt gåm lao ®éng sèng vµ lao ®éng qu¸ khø lµm cho gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi cña hµng ho¸ ®ã, ph¶i t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, hoµn thµnh môc tiªu ®Ò ra, DN ho¹t ®éng nh­ thÕ nµo ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn, ph¶i t¹o ra c¹nh tranh, song kh«ng ph¶i lµ c¹nh tranh gay g¾t, c¹nh tranh tiªu diÖt lÉn nhau, mµ lµ ®Ó cïng nhau ph¸t triÓn, cïng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. Nghiªn cøu ®Ò tµi nµy rÊt cã ý nghÜa víi b¶n th©n em, hiÖn ®ang lµ mét sinh viªn kinh tÕ, nã gióp em tiÕp cËn, nh×n thÊy thùc tr¹ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DN n­íc ta hiÖn nay, ®Ó trong thêi gian häc tËp cßn l¹i trong tr­êng, vµ c¶ sau nµy, em sÏ cè g¾ng, nç lùc häc hái tõ c¸c kiÕn thøc mµ c¸c thÇy c« gi¸o truyÒn ®¹t ®Ó cã thÓ ®ãng gãp vµo c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc, vËn dông linh ho¹t chñ nghÜa Marx-Lenin vµo sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n­íc. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o ®· cung cÊp phÇn lín kiÕn thøc vµ ph­¬ng ph¸p luËn ®Ó em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n kh«ng thÓ kh«ng cã nh÷ng sai sãt vÒ kiÕn thøc, vÒ c¸ch tr×nh bµy, em mong thÇy th«ng c¶m. Em ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ Néi ngµy 20 th¸ng 4 n¨m 2002. Môc lôc Trang PhÇn 1: Lêi nãi ®Çu …………………………………… 1 PhÇn 2: Néi dung …………………………………… 2 Ch­¬ng I: Sù cÇn thiÕt n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp . VÊn ®Ò lîi nhuËn trong CNTB 1-Lý luËn cña Marx vÒ lîi nhuËn. 2-Qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ tõ gi¸ trÞ hµng ho¸ sang gi¸ c¶ s¶n xuÊt. 3- C¸c h×nh thøc cña lîi nhuËn. II- C¬ chÕ míi ë n­íc ta & nh÷ng yªu cÇu trong SXKD trong c¬ chÕ míi. C¬ chÕ thÞ tr­êng. Sù thay ®æi c¬ chÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch vÜ m«. T¸c ®éng cña c¬ chÕ míi dÉn ®Õn nh÷ng yªu cÇu, ®ßi hái trong SXKD III- VÊn ®Ò lîi nhuËn cña DN trong c¬ chÕ míi 1-Quan niÖm vÒ lîi nhuËn trong CNXH. 2- Lîi nhuËn cña DN trong c¬ chÕ míi Ch­¬ng II: Thùc tr¹ngvµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c DN . I- Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña DN n­íc ta. Nh÷ng tÝch cùc trong s¶n xuÊt kinh doanh. Nh÷ng h¹n chÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh. II-Gi¶i ph¸p 1- VÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi hiÖu qu¶ SXKD PhÇn 3: KÕt luËn …………………………… 25 C¸c tµi liÖu tham kh¶o: - Bµi gi¶ng KTCT trªn líp cña thÇy - Gi¸o tr×nh KTCT Mac-Lenin cña tr­êng §H KTQD-NXB gi¸o dôc 1998.tËp1,2 - T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ, Ng©n hµng, Nghiªn cøu kinh tÕ, Th­¬ng m¹i, Dù b¸o chiÕn l­îc chÝnh s¸ch, Khoa häc c«ng nghÖ m«i tr­êng.