Vận dụng phương pháp chỉ số để phân tích doanh thu của công ty trách nhiệm hữu hạn Việt Phương
A/ LỜI MỞ ĐẦU Thống kê học là gì ? Thuật ngữ “ thống kê” có hai nghĩa: theo nghĩa thứ nhất, thống kê là các con số được ghi chép để phản ánh các hiện tượng tự nhiên, kĩ thuật, kinh tế, xã hội. Theo nghĩa thứ hai, thống kê được hiểu là hệ thống các phương pháp ghi chép, thu thập và phân tích các con số về những hiện tượng tự nhiên, kĩ thuật, kinh tế, xã hội để tìm hiểu các bản chất và tìm qui luật vốn có của những hiện tượng ấy. Do vậy, thống kê học chính là khoa học nghiên cứu hệ thống các phương pháp thu thập , xử lí và phân tích các con số ( mặt lượng) của những hiện tượng số lớn để tìm hiểu bản chất và tính qui luật vốn có của chúng ( mặt chất) trong những điều kiện, địa điểm và thời gian cụ thể. Tính qui luật của thống kê có ý nghĩa rất là quan trọng đối với các hoạt động quản lí kinh tế- xã hội vì qua đó nó cho ta biết mối liên hệ giữa các hiện tượng ( trong đó quan hệ nhân quả được chú ý ), xu thế phát triển của hiện tượng cũng như các dao động chu kỳ của hiện tượng đó, qui luật phân phối của các tổng thể chứa đựng đang nghiên cứu . Hiện nay khoa học thống kê đang có những bước phát triển mạnh do đã vận dụng tốt các thành quả của môn khoa học tính toán, các phương tiện công cụ tính toán mới rất hiện đại như máy tính, máy vi tính .và chỉ số cũng là một trong các phương pháp của thống kê học, đang có những bước nhảy vọt đáng kể. Như trước đây, phương pháp chỉ số chỉ được vận dụng để đánh giá biến động của giá cả. Còn hiện nay, phương pháp chỉ số đã được vận dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực kinh tế nhằm phục vụ cho các mục đích nghiên cứu khác nhau. Do vậy, phương pháp chỉ số trở thành một phương pháp nghiên cứu quan trọng của thống kê học. Ngày nay, nền kinh tế nước ta chuyển sang cơ chế thị trường, sản xuất phát triển mạnh mẽ, cơ cấu và chủng loại sản phẩm thay đổi nhanh chóng, sản phẩm mới xuất hiện nhiều .Phương pháp chỉ số cũng đặt ra nhiều vấn đề mới cần được kiểm nghiệm và nghiên cứu để đưa ra những kết luận chính xác nhất như: quan niệm về chỉ số, vận dụng chỉ số để phân tích các nhân tố, nguyên tắc so sánh trong chỉ số, vận dụng các phương pháp toán học trong chỉ số trong dự đoán kinh tế . Trước những thực tế đó, em chọn đề tài: “ Vận dụng phương pháp chỉ số để phân tích doanh thu của công ty trách nhiệm hữu hạn Việt Phương” B/ Nội dung Chương I: Vai trò của thống kê trong phân tích sự biến động của công ty trách nhiệm hữu hạn Việt Phương. Chương II: Phương pháp chỉ số và ứng dụng phương pháp chỉ số trong phân tích doanh thu. Chương III: Vận dụng phương pháp chỉ số để phân tích sự biến động về doanh thu lương thực thực phẩm của công ty trách nhiệm hữu hạn Việt Phương. C - Kết luận
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Vận dụng phương pháp chỉ số để phân tích doanh thu của công ty trách nhiệm hữu hạn Việt Phương, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
®èi víi sù thay ®æi gi¸ cña ®èi tîng nghiªn cøu nhiÒu hay ®èi tîng nghiªn cøu cã khèi lîng thÊp. Sù thay ®æi vÒ gi¸ cña c¸c ®èi tîng cã khèi lîng ®îc sö dông nhiÒu cã thÓ ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ tÝnh trÞ sè gi¸. Bªn c¹nh ®ã viÖc céng gi¸ cña c¸c lo¹i hµng cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau, ®¬n vÞ ®o lêng kh¸c nhau nªn tæng gi¸ c¶ kh«ng cã ý nghÜa kinh tÕ.
Ngoµi ra cã c«ng thøc kh«ng thÓ sö dông ®îc v× c«ng thøc kh«ng xem xÐt ®Õn sù kh¸c nhau vÒ sè lîng vµ kÕt cÊu hµng ho¸ b¸n ra cña c¸c lo¹i hµng ho¸. H¬n n÷a nã cóng kh«ng so s¸nh ®îck víi sè tuyÖt ®èi.
C«ng thøc ®ã: Sp1/po S ip
Ip = ¾ ¾ =
n n
Muèn kh¾c phôc nhîc ®iÓm nµy, ta ph¶i chän quyÒn sè ®Ó ®a vµo ¸p dông cho c«ng thøc chØ sè.
1.2- ChØ sè tæng hîp.
1.2.1- ChØ sè tæng hîp gi¸ c¶.
Nh trªn ®· thÊy chØ sè ®¬n cha cho ta biÕt t×nh h×nh so s¸nh gi¸ cña toµn bé c¸c hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Do ®ã ®Ó kh¾c phôc nhîc ®iÓm nµy ta x©y dùng hÖ thèng chØ sè gi¸ c¶, chØ sè ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶, nhÊt lµ ph¶i ®¶m b¶o so s¸nh sù biÕn ®éng gi¸ c¶ cña nh÷ng s¶n phÈm cã cïng chÊt lîng ë k× nµy so víi k× kh¸c hoÆc gi÷a hai khu vùc víi nhau...Khi nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña nh©n tè gi¸ c¶, th× gi¸ c¶ cña hai kú ph¶i ®îc tÝnh cïng mét lîng hµng ho¸ tiªu thô. VËy ph¶i cè ®Þnh mét k× nµo ®ã, ph¶i cè ®Þnh c¶ tö sè vµ mÉu sè. Tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu mµ ta chän quyÒn sè cña chØ sè gi¸ c¶, cã thÓ lµ k× gèc, k× nghiªn cøu hay k× cè ®Þnh. Tuú theo c¸ch chän quyÒn sè phôc vô môc ®Ých nghiªn cøu mµ ta cã thÓ lo¹i chØ sè cña laspayres vµ cña paashe.
1.2.1.1- NÕu chän quyÒn sè k× gèc, ta cã chØ sè gi¸ c¶ cña laspayres:
I lp = Sp1qo
Spoqo
1.2.1.2- NÕu chän quyÒn sè ë kú nghiªn cøu, ta cã chØ sè gi¸ cña paashe.
I pp = Sp1q1
Spoq1
Tõ 1.2.1.1 vµ 1.2.1.2 ta thÊy:
Trong nhiÒu trêng hîp, viÖc tÝnh c¸c trÞ sè Sp1qo cña laspayres hoÆc Spoq1 cña paashe qu¸ khã kh¨n do kh«ng cã sè lîng hµng ho¸ tõng lo¹i ( qo hoÆc q1) mµ ta l¹i cã s½n c¸c chØ sè gi¸ ®¬n ( ip; iq) do ®ã c¸c c«ng thøc trªn cã thÓ thay ®æi c¸ch tÝnh cho viÖc tÝnh to¸n dÔ dµng h¬n:
+) I lp = Sp1qo = Sp1/po x poqo = Sip x poqo = Sipdo = SipDo
Spoqo Spoqo Spoqo 100
Víi: ip = p1 (lÇn) ; do = poqo (lÇn); vµ Do = poqo . 100 = do. 100(%)
po Spoqo Spoqo
+) I pp = Sp1q1 = Sp1q1 = 1 = 100
Spoq1 S 1p1q1 S 1 .d1 S 1 .D1
ip ip ip
Víi po = pi ; d1 = p1qo (lÇn) vµ D1 = p1q1 . 100 = 100 d1(%)
ip Sp1q1 Sp1q1
- ChØ sè tæng hîp gi¸ c¶ cña laspayres nãi lªn sù ¶nh hëng biÕn ®éng riªng biÖt cña nh©n tè gi¸ c¶ ®èi víi biÕn ®éng cña møc tiªu thô hµng ho¸. Cßn (Sp1qo - Spoqo) nãi lªn chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ c¶ gi÷a hai thêi k× tÝnh to¸n theo lîng tiªu thô k× gèc hay lµ sè tiÒn mµ ngêi mua hµng cã thÓ tiÕt kiÖm ®îc hoÆc chi thªm cho k× gèc do gi¸ thay ®æi.
- §èi víi chØ sè tæng hîp gi¸ cña paashe tËp hîp c¸c quyÒn sè míi ®îc tÝnh to¸n thêng xuyªn cho nªn nã ph¶n ¸nh ®óng kÕt cÊu hµng ho¸ tiªu dïng thùc tÕ qua tõng n¨m cña c d©n. (Sp1q1 - Spoq1 )cho thÊy sè tiÒn ngêi mua thùc tÕ tiÕt kiÖm ®îc hoÆc chi thªm do viÖc mua hµng theo gi¸ míi ë k× nghiªn cøu.
Nh vËy, c¸c chØ sè laspayres vµ cña paashe theo c¸c logic t duy kh¸c nhau: so s¸nh gi¸ c¶ thÞ trêng theo lîng tiªu thô nµo ? Tríc kia ngêi ta hay dïng c«ng thøc “I lp ” v× nã kh«ng ®ßi hái tÝnh ngay Sp1q1 vµ thêng cã s½n c¸c khèi lîng k× gèc (qo). Nhng ngµy nay ngêi ta sö dông c«ng thøc “I pp “v× tÝnh øng dông phæ cËp cña nã. Trong thùc tÕ ngµy nay, khi khèi lîng hµng ho¸ k× nghiªn cøu thay ®æi nhiÒu so víi k× gèc th× dÉn ®Õn sù kh¸c lín gi÷a “I lp ” víi “I pp”, dÉn ®Õn g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c tÝnh.
Do ®ã n¨m 1922 IrVing Fisher nghiªn cøu 134 c«ng thøc chØ sè gi¸ c¶
«ng ®a ra c«ng thøc: IFp = I lp . I pp = Sp1qo . Sp1q1
Spoqo Spoq1
ChØ sè Fisher lµ trung b×nh nh©n cña hai chØ sè nãi trªn. Nªn lóc nµy chØ sè Fisher cã hai “ quyÒn sè lµ k× gèc vµ k× nghiªn cøu”. ChØ sè nµy thêng ®îc dïng khi tÝnh to¸n víi quyÒn sè cã qu¸ hai chªnh lÖch, dÉn ®Õn c¸c kÕt qu¶ qu¸ sai biÖt gi÷a hai chØ sè “I lp” vµ “ I pp”
1.2.2- ChØ sè tæng hîp khèi lîng
ViÖc so s¸nh sè lîng hiÖn tîng ( sè lîng s¶n phÈm, sè lîng lao ®éng... ) còng t¬ng tù nh so s¸nh gi¸ c¶. VËy chØ sè tæng hîp khèi lîng cho ta biÕt sù biÕn ®éng cña toµn bé lîng hµng ho¸ tiªu thô gi÷a hai kú. Nã nãi lªn sù biÕn ®éng vÒ qui m«, khèi lîng cña tæng thÓ nghiªn cøu, tÝnh theo mét ®¬n vÞ nhÊt ®Þnh.
1.2.2.1- ChØ sè tæng hîp khèi lîng cã tÇm quan träng réng lín. Nh khi chóng ta quan s¸t sù biÕn ®éng ( GDP) hoÆc s¶n lîng cña tõng ngµnh, ta ph¶i dïng gi¸ so s¸nh ( chän tõ mét nÊc thêi gian nµo ®ã) ®Ó lo¹i trõ ¶nh hëng biÕn ®éng . Gi¸ c¶ ®ã chÝnh lµ tæng hîp sè lîng laspayres. VËy chØ sè “I lp “ cã c«ng thøc:
I lp = Sq1po
Sqopo
trong c«ng thøc “I lp” ta thÊy r»ng “Sq1po” lµ tæng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®îc tiªu thô ë k× nghiªn cøu víi møc gi¸ ®îc cè ®Þnh ë k× nghiªn cøu trïng k× gèc. Cßn mÉu sè lµ tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ ®îc tiªu thô ë k× gèc . HiÖu sè (Sq1po - Sqopo )lµ mét sè tuyÖt ®èi nãi lªn gi¸ trÞ hµng ho¸ t¨ng hay gi¶m do sù thay ®æi møc s¶n lîng k× nghiªn cøu so víi k× gèc. ¦u ®iÓm cña trÞ sè nµy lµ lo¹i trõ ®îc toµn bé ¶nh hëng cña biÕn ®éng gi¸ c¶ tíi biÕn ®éng hµng ho¸ tiªu thô.
C«ng thøc trªn cã thÓ gÆp khã kh¨n trong viÖc tÝnh to¸n. Do ®ã ta cã thÓ lîi dông chØ sè ®¬n lîng “iq” ®Ó chuyÓn thµnh chØ sè lîng tæng hîp:
I lp = Sq1po = S q1/qo . qopo = Siq. qopo = Siqdo = Siqdo
Sqopo Sqopo Sqopo 100
Víi iq = q1 (lÇn) ; do = qopo (lÇn); vµ Do = qopo . 100 (%)
qo Sqopo Sqopo
1.2.2.2- NÕu ta chän quyÒn sè lµ gi¸ c¶ k× nghiªn cøu ta cã c«ng thøc tÝnh chØ sè tæng hîp vÒ lîng hµng ho¸ cña paasche:
Ipq= Sq1p1
Sqop1
C«ng thøc nµy cho thÊy quyÒn sè lµ gi¸ c¶ k× nghiªn cøu “ p1”, chØ sè nµy cho thÊy sù biÕn ®éng cña lîng hµng ho¸ k× nghiªn cøu so k× gèc. HiÖu sè (Sq1p1 - Sqop1 ) lµ sù t¨ng gi¶m gi¸ trÞ cña hµng ho¸ do sù thay ®æi s¶n lîng hµng ho¸ k× nghiªn cøu so víi k× gècvíi møc gi¸ cè ®Þnh k× nghiªn cøu, sè nµy gäi lµ sè tuyÖt ®èi.
C«ng thøc trªn cha lo¹i trõ ®îc hoµn toµn ¶nh hëng cña gi¸ c¶ tíi biÕn ®éng cña lîng hµng ho¸ tiªu thô:
I lp = Sq1p1 = S q1p1 = 1 = 100 Sqop1 S1/iq.q1p1 S1/iq.d1 S1/iq.D1
Víi q1 = q1 ; d1 = q1p1 (lÇn); vµ D1 = q1p1 . 100 (%)
iq Sq1p1 Sq1p1
C¸c chØ sè nµy còng tiÕp nèi t duy logic kh¸c nhau cña c¸c chØ sè tæng hîp gi¸ c¶. tuy nhiªn chØ sè laspayres ®îc sö dông nhiÒu h¬n, nhÊt lµ khi ta ®· tÝnh chØ sè tæng hîp gi¸ c¶ theo c«ng thøc paasche.
ChØ sè lîng hµng ho¸ cña Fisher lµ trung b×nh nh©n cña hai chØ sè “I lq ” vµ “I pq”
IFq = I lq . I pq = Sq1po . Sq1p1
Sqopo Sqop1
ChØ sè nµy còng cã hai quyÒn sè lµ møc gi¸ ë k× gèc vµ k× nghiªn cøu: po, p1
2-ChØ sè kh«ng gian.
Trong ph©n tÝch so s¸nh kinh tÕ, c¸c chØ sè kh«ng gian so s¸nh c¸c møc ®é cña hiÖn tîng kinh tÕ gi÷a c¸c vïng vµ ®Þa ph¬ng kh¸c nhau...ChØ sè kh«ng gian còng chia thµnh hai lo¹i lµ chØ sè vÒ chØ tiªu chÊt lîng vµ chØ sè vÒ chØ tiªu khèi lîng.
2.1- ChØ sè kh«ng gian chØ tiªu chÊt lîng.
ChØ sè lo¹i nµy thêng so s¸nh gi¸ c¶ cña mét hoÆc nhiÒu mÆt hµng gi÷a c¸c chî trong mét ®Þa ph¬ng hoÆc gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng. VÝ dô nh so s¸nh gi¸ c¶ gi÷a hai thÞ trêng A, B th× quyÒn sè cña chØ sè gi¸ c¶ lµ lîng hµng ho¸ tiªu thô t¹i mét trong hai thÞ trêng ®ã.
- NÕu dïng quyÒn sè lµ lîng hµng ho¸ tiªu thô t¹i A ta cã:
Ip( A/B) = SpAqA
SpBqA
- NÕu dïng quyÒn sè lµ lîng hµng ho¸ tiªu thô t¹i B ta cã:
Ip( A/B) = SpAqB
SpBqB
Ta thÊy r»ng cïng mét chØ sè gi¸ Ip(A/B) nhng kh«ng ph¶i lµ gièng nhau v× viÖc chän quyÒn sè qA kh¸c qB sÏ cho ta c¸c kÕt qu¶ kh¸c nhau. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn ngêi ta ®· dïng quyÒn sè chung, tøc lµ lÊy lîng hµng ho¸ tiªu thô cña hai thÞ trêng lµm quyÒn sè qA + qB
Lóc nµy ta cã chØ sè gi¸ c¶ kh«ng gian:
Ip( A/B) = SpA . ( qA + qB )
SpB . ( qA + qB )
Ip( B/A) = SpA . ( qA + qB )
SpB . ( qA + qB )
2.2- ChØ sè kh«ng gian chØ tiªu khèi lîng.
Ngêi ta còng cã nhu cÇu tÝnh chØ sè kh«ng gian vÒ khèi lîng ®Ó so s¸nh lîng cña hiÖn tîng gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c nhau. ChØ sè khèi lîng tæng hîp theo kh«ng gian cã thÓ dïng gi¸ cè ®Þnh do Nhµ níc ban hµnh: gi¶ sö so s¸nh khèi lîng s¶n phÈm cña hai xÝ nghiÖp A vµ B ta cã:
Ip(A/B) = SqApn hoÆc Iq (B/A) = 1/ Iq(A/B)
SqBpn
trong ®ã qA: s¶n lîng cña xÝ nghiÖp A
qB: s¶n lîng cña xÝ nghiÖp B
pn: gi¸ so s¸nh c¸c mÆt hµng
Tuy nhiªn, trong nhiÒu trêng hîp, ta kh«ng cã ®ñ gi¸ so s¸nh cho tÊt c¶ c¸c mÆt hµng nªn ta sö dông gi¸ b×nh qu©n cña hai ®Þa ph¬ng cÇn so s¸nh:
p = pAqA + pBqB
qA + qB
ChØ sè tæng hîp:
Iq( A/B) = SqAp hoÆc Iq(B/A) = 1/ Iq(A/B)
SqAp
lo¹i chØ sè nµy còng cã thÓ dïng träng sè, t¬ng tù nh ®èi víi chØ sè tæng hîp gi¸ c¶. Lóc nµy chØ cÇn cã chØ sè ®¬n cña sè lîng ( s¶n phÈm, hµng ho¸...) vµ träng sè thÝch hîp cã thÓ cã chØ sè tæng hîp sè lîng.
Nh vËy, chØ sè tæng hîp cùc k× quan träng, nã lµ mét c«ng cô ph©n tÝch h÷u hiÖu trong tõng doanh nghiÖp, tõng tæ chøc kinh tÕ. Trong hÖ thèng cña chØ sè tæng hîp th× vÊn ®Ò x¸c ®Þnh quyÒn sè cùc k× quan träng, viÖc chän ®ã ®îc thÓ hiÖn nh sau:
Khi dïng chØ sè tæng hîp ®Ó nghiªn cøu biÕn ®éng cña chØ tiªu chÊt lîng , th× quyÒn sè lµ chØ tiªu khèi lîng cã liªn quan; ®Ó nghiªn cøu biÕn ®éng cña chØ tiªu khèi lîng , th× quyÒn sè lµ chØ tiªu chÊt lîng cã liªn quan. Thêi gian ( hoÆc kh«ng gian) cña quyÒn sè tuú thuéc vµo môc ®Ých nghiªn cøu vµ tµi liÖu cho phÐp.. Ngoµi ra quyÒn sè cña chØ sè cã hai t¸c dông sau:
+) BiÓu hiÖn vai trß quan träng cña mçi phÇn tö hay bé phËn trong toµn bé tæng thÓ, nghÜa lµ duy tr× tû träng cña phÇn tö hay bé phËn ®ã t¬ng xøng vÞ trÝ cña nã trong tÝnh to¸n.
+) Lµm cho c¸c phÇn tö vèn kh«ng thÓ céng trùc tiÕp céng ®îc víi nhau ®îc chuyÓn vÒ d¹ng ®ång nhÊt vµ cã thÓ céng ®îc.
Trong tõng chØ sã cô thÓ, quyÒn sè cã thÓ ®îc biÓu hiÖn ®îc mét hoÆc c¶ hai chøc n¨ng trªn. VÊn ®Ò chän quyÒn sè cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc tÝnh chØ sè tæng hîp, v× nã quyÕt ®Þnh ý nghÜa cña mçi chØ sè.
Qua ®ã cho thÊy c¸c chØ sè tæng hîp chØ ph¶n ¸nh mét mÆt nµo ®ã cña biÕn ®éng cña hiÖn tîng chø kh«ng cho ta thÊy toµn bé biÕn ®éng cña hiÖn tîng mét c¸ch cô thÓ. VËy ®Ó lµm râ biÕn ®éng cña hiÖn tîng vµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c chØ tiªu trong qu¸ tr×nh biÕn ®éng ngêi ta thêng dïng ph¬ng ph¸p hÖ thèng chØ sè.
3- HÖ thèng chØ sè.
HÖ thèng chØ sè tæng hîp ®îc dïng ®Ó ph©n tÝch ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè cÊu thµnh ®èi víi mét hiÖn tîng phøc t¹p, cho ta c¸c th«ng tin míi vÒ sù biÕn ®éng cña hiÖn tîng theo sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè cÊu thµnh ®ã.
Tõ nh÷ng ph©n tÝch ta cã thÓ rót ra ®îc nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n t¸c ®éng ®Õn hiÖn tîng, xu híng t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè ®ã, xu híng ph¸t triÓn... ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc. Tõ mèi liªn hÖ gi÷a hÖ thèng chØ sè ta còng cã thÓ tÝnh vµ t×m ra ®îc c¸c chØ tiªu kh¸c...
3.1- HÖ thèng chØ sè ph¸t triÓn.
§Ó x©y dùng hÖ thèng chØ sè chñ yÕu dùa vµo mèi liªn hÖ c¸c chØ tiªu víi nhau. Chóng thêng ®îc biÓu hiÖn díi c¸c d¹ng :
+) Doanh thu =S ( gi¸ c¶ hµng ho¸ x sè hµng ho¸ tiªu thô )
ChØ sè doanh thu = chØ sè gi¸ cÈ x chØ sè lîng hµng ho¸ tiªu thô.
+) Chi phÝ s¶n xuÊt = Gi¸ thµnh ®¬n vÞ x khèi lîng
ChØ sè chi phÝ s¶n xuÊt = chØ sè gi¸ thµnh x chØ sè khèi lîng s¶n phÈm.
Nh×n chung quan hÖ nµy thêng ®îc biÓu hiÖn
Gi¸ trÞ = S ( gi¸ x lîng )
ChØ sè gi¸ trÞ = chØ sè gi¸ x chØ sè lîng
Nh×n chung chØ sè nµy bao gåm:
++) C¸c chØ sè nh©n tè ( hay cßn gäi lµ chØ sè bé phËn). C¸c chØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng cña mét nh©n tè cÊu thµnh hiÖn tîng bao gåm nhiÒu nh©n tè.
++) ChØ sè toµn bé: nªu lªn biÕn ®éng cña toµn bé hiÖn tîng gåm nhiÒu nh©n tè.
- HÖ thèng chØ sè ®¬n: ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña tõng hiÖn tîng c¸ biÖt
Ipq = ip x iq
p1q1 p1 q1
poqo po qo
- HÖ thèng chØ sè tæng hîp: ngµy nay ngêi ta sö dông hai ph¬ng ph¸p:
+) ph¬ng ph¸p liªn hoµn.
+) ph¬ng ph¸p ¶nh hëng ®Õn biÕn ®éng riªng biÖt.
3.1.1- Ph¬ng ph¸p liªn hoµn.
Nªu lªn ¶nh hëng biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè cÊu thµnh lªn hiÖn tîng phøc t¹p , trong qu¸ tr×nh biÕn ®éng chóng t¸c ®éng lÉn nhau vµ mçi nh©n tè cã vai trß kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh biÕn ®éng cña hiÖn tîng. Cho nªn quyÒn sè cña c¸c chØ sè ®ã ph¶i ®îc x©y dùng víi c¸c thêi k× kh¸c nhau.
X©y dùng b»ng c¸ch kÕt hîp c¸c chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶vµ khèi lîng cña laspayres, paasche vµ Fisher ta cã:
T¸c gi¶ ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ ChØ sè tæng hîp vÒ lîng
Laspayres Ilp = Sp1qo Ilp = Spoq1
Spoqo Spoqo
Paasche Ipp = Sp1q1 Ipp = Sp1q1
Spoq1 Spoq1
Ta cã:
Doanh thu = gi¸ b¸n ®¬n vÞ x lîng hµng
ChØ sè doanh thu = chØ sè gi¸ x chØ sè lîng
Sp1q1 = Ipp . Ilp = Sp1q1 . Spoq1
Spoqo Spoq1 Spoqo
Qua ba c¸ch x©y dùng trªn ngµy nay ngêi ta thêng sö dông hÖ thèng chØ sè (1). Ph¬ng ph¸p x©y dùng hÖ thèng chØ sè nµy gäi lµ ph¬ng ph¸p liªn hoµn. Ph¬ng ph¸p nµy cã ba ®Æc ®iÓm chñ yÕu:
+) QuyÒn sè vµ c¸c chØ sè nh©n tè ë nh÷ng thêi k× kh¸c nhau.
+) Víi c¸ch x©y dùng trªn th× hÖ thèng chØ sè kh«ng ph¶i lµ dyu nhÊt.
+) Nguyªn t¾c chän quyÒn sè.
NÕu chØ sè lµ chØ tiªu chÊt lîng th× quyÒn sè lµ chØ tiªu khèi lîng cã liªn quan ë k× nghiªn cøu.
NÕu chØ sè lµ chØ tiªu khèi lîng th× quyÒn sè lµ chØ tiªu khèi lîng cã liªn quan ë k× gèc.
Trong thùc tÕ ngµy nay hay sö dông chØ sè chØ tiªu chÊt lîng, thêng ta ph¶i s¾p xÕp theo thø tù c¸c nh©n tè: chÊt gi¶m dÇn, lîng t¨ng dÇn.
VÝ dô:
- Tèc ®é t¨ng (hoÆc gi¶m)
Lîng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi
Lîng t¨ng gi¶m t¬ng ®èi
Khi ph©n tÝch c¨n cø vµo tèc ®é t¨ng gi¶m, lîng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi vµ lîng t¨ng gi¶m t¬ng ®èi.
VËy ph¬ng ph¸p liªn hoµn lµ ph¬ng ph¸p ®ang ®îc vËn dông réng r·i trong níc ta nãi riªng, trªn thÕ giíi nãi chung. Ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ ¶nh hëng cña mçi nh©n tè tuú theo vai trß vµ vÞ trÝ cña tõng nh©n tè cÊu thµnh lªn hiÖn tîng phøc t¹p.
Ngoµi ra nã cßn ®ång nhÊt mét sè nh©n tè cã s½n thµnh mét nh©n tè lín h¬n vµ ngîc l¹i; ghÐp c¸c chØ sè cã liªn hÖ víi nhau thµnh hÖ thèng chØ sè vµ ph©n tÝch toµn bé thµnh c¸c chØ sè bé phËn.
Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p liªn hoµn bªn c¹nh nh÷ng u thÕ cña nã, cßn cã mét sè vÊn ®Ò ®ang tranh luËn:
+) Ph¬ng ph¸p liªn hoµn kh«ng sö dông ®îc trong nhiÒu trêng hîp ph©n tÝch nh: c¸c nh©n tè cã quan hÖ tæng hîp hoÆc qu¸ nhiÒu nh©n tè...
+) Khã kh¨n thø hai lµ trong vÊn ®Ò x¸c ®Þnh quyÒn sè cho mçi chØ sè nh©n tè. §©y lµ khã kh¨n nhÊt cña viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p liªn hoµn khi cã nhiÒu nh©n tè.
+) Ph¬ng ph¸p liªn hoµn còng kh«ng thÓ tr¶ lêi ®îc khi c¸c nh©n tè nµy cïng biÕn ®æi vµ cïng t¸c ®éng lÉn nhau.
3.1.2- Ph¬ng ph¸p ¶nh hëng biÕn ®éng riªng biÖt (gäi t¾t lµ biÕn ®éng riªng biÖt)
Qua ph©n tÝch ph¬ng ph¸p liªn hoµn kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®îc khi c¸c nh©n tè nµy cïng biÕn ®ái vµ cïng t¸c ®éng lÉn nhau. Nªn ®Ó kh¾c phôc nhîc ®iÓm nµy ta ph¶i dïng ph¬ng ph¸p ¶nh hëng biÕn ®éng riªng biÖt.
Sù biÕn ®éng cña hiÖn tîng phøc t¹p lµ do ¶nh hëng cña biÕn ®éng riªng biÖt cña tõng nh©n tè vµ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c nh©n tè víi nhau. Do ®ã quyÒn sè cña chØ sè nh©n tè ®îc chän ë k× gèc, nªn tÝch cña chØ sè nµy kh«ng b»ng chØ sè toµn bé. Nªn ®Ó c©n b»ng hÖ thèng chØ sè nµy ngêi ta ph¶i thªm vµo nã mét ®¹i lîng bæ sung gäi lµ chØ sè liªn hÖ cña c¸c nh©n tè.
víi k : chØ sè liªn hÖ
hay : Ipq =
trong ®ã:
ChØ sè nªu lªn biÕn ®éng cña hai nh©n tè lµ p vµ q cïng t¸c ®éng ®Õn doanh thu.
ChØ sè víi lîng hµng ho¸ tiªu thô k× gèc, nªu lªn biÕn ®éng riªng cña p vµ t¸c ®éng cña nã tíi doanh thu.
ChØ sè víi gi¸ c¶ k× gèc nªu lªn biÕn ®éng riªng cña lîng hµng ho¸ doanh thu vµ t¸c ®éng cña nã tíi doanh thu.
ChØ sè liªn hÖ k nªu lªn ¶nh hëng biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ s¶n lîng cïng t¸c ®éng tíi doanh thu.
Ta cã:
Tèc ®é t¨ng gi¶m (lÇn hoÆc %)
Lîng t¨ng (gi¶m ) tuyÖt ®èi:
*) §Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p ¶nh hëng ®Õn biÕn ®éng riªng biÖt:
+) C¸c chØ sè nh©n tè ph¶n ¸nh biÕn ®éng cña tõng nh©n tè.
+) QuyÒn sè cña chØ sè nh©n tè ®Òu ë k× gèc.
+) NÕu cã n nh©n tè th× cã n+1 chØ sè nh©n tè (1 ë ®©y lµ chØ sè liªn hÖ).
+) HÖ thèng chØ sè nµy lµ duy nhÊt.
*) ¦u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm
+) ¦u ®iÓm: Nã nªu ®îc biÕn ®éng riªng cña tõng nh©n tè vµ ¶nh hëng biÕn ®éng cña tÊt c¶ c¸c nh©n tè tíi biÕn ®éng cña hiÖn tîng chung. TÊt c¶ c¸c chØ sè nh©n tè ®Òu ®îc t×nh theo quyÒn sè k× gèc. §iÒu ®ã phï hîp víi yªu cÇu t¸ch riªng nh©n tè nghiªn cøu tr×nh bµy sù biÕn ®éng cña nã víi ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng biÕn ®éng.
+) Nhîc ®iÓm: Trong mét sè trêng hîp th× k cã thÓ lµ sè d¬ng ( k > 1). Nhng hiÖn gi÷a tö vµ mÉu cña hiÖn tîng l¹i nhá h¬n kh«ng.Do ®ã cã thÓ nãi r»ng trong mét sè trêng hîp th× viÖc gi¶i thÝch hÖ sè liªn hÖ lµ rÊt khã kh¨n( ngµy nay vÉn cßn lµ vÊn ®Ò tranh luËn ®èi víi c¸c nhµ nghiªn cøu).
VËy hÖ thèng chØ sè ph¸t triÓn bao gåm hai ph¬ng ph¸p x©y dùng lµ ph¬ng ph¸p liªn hoµn vµ ph¬ng ph¸p ¶nh hëng biÕn ®éng riªng biÖt. Môc ®Ých chñ yÕu cña hÖ thèng chØ sè lµ gióp chóng ta ph©n tÝch ¶nh hëng biÕn ®éng cña tõng nh©n tè ®èi víi sù biÕn ®éng cña toµn bé hiÖn tîng nghiªn cøu. Ngoµi ra vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n th× ta cã thÓ dùa vµo hÖ thèng chØ sè ®Ó tÝnh mét chØ sè trong hÖ thèng cha biÕt.
Më réng hÖ thèng chØ sè ph¸t triÓn chóng ta cã thÓ nãi vÒ mét hÖ thèng chØ sè ph¶n ¸nh mèi liªn hÖ gi÷a chØ sè ph¸t triÓn víi chØ sè nhiÖm vô kÕ ho¹ch vµ chØ sè hoµn thµnh kÕ ho¹ch.
Ta cã : sè t¬ng ®èi ®éng th¸i = sè t¬ng ®èi nhiÖm vô kÕ ho¹ch x sè t¬ng ®èi hoµn thµnh kÕ ho¹ch.
( Sè t¬ng ®èi ®éng th¸i chÝnh lµ chØ sè ph¸t triÓn)
ChØ sè ph¸t triÓn = ChØ sè nhiÖm vô kÕ ho¹ch x chØ sè hoµn thµnh kÕ ho¹ch.
3.2- HÖ thèng chØ sè trung b×nh
HÖ thèng chØ sè trung b×nh cã t¸c dông rÊt râ trong ph©n tÝch kinh tÕ x· héi. BÊt cø sù thay ®æi c¬ cÊu nµo trong tæng thÓ hiÖn tîng còng ®Òu t¸c ®éng (cã h¹i hoÆc cã lîi, tuú theo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu) ®Õn c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c mÆt cña hiÖn tîng. Do ®ã, thèng kª cã thÓ dïng ph¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch vai trß ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè ®èi víi biÕn ®éng cña chØ tiªu b×nh qu©n.
Trong hÖ thèng cã c¸c kÝ hiÖu:
xo,x1: lîng biÕn cña tiªu thøc k× gèc vµ k× nghiªn cøu.
: sè trung b×nh k× gèc vµ k× nghiªn cøu.
fo, f1: sè ®¬n vÞ tæng thÓ k× gèc vµ k× nghiªn cøu.
Ta cã thÓ x©y dùng ®îc hÖ thèng chØ sè:
3.2.1- ChØ sè cÊu thµnh kh¶ biÕn: Nªu lªn biÕn ®éng cña chØ tiªu b×nh qu©n gi÷a hai k× nghiªn cøu. ChØ sè nµy tÝnh ®îc b»ng c¸ch so s¸nh hai sè b×nh qu©n cña k× nghiªn cøu vµ k× gèc.
I
ChØ sè nµy bao hµm sù biÕn ®éng cña c¶ hai nh©n tè: tiªu thøc nghiªn cøu (biÓu hiÖn b»ng c¸c lîng biÕn x1 vµ xo) vµ kÕt cÊu cña tæng thÓ (biÓu hiÖn b»ng c¸c tØ träng)
3.2.2- ChØ sè cÊu thµnh cè ®Þnh: chØ sè nµy nãi lªn biÕn ®éng cña chØ tiªu b×nh qu©n do ¶nh hëng cña riªng tiªu thøc nghiªn cøu trong khi ®ã kÕt cÊu cña tæng thÓ ®îc coi nh cè ®Þnh (thêng ®îc cè ®Þnh ë k× nghiªn cøu)
Ix =
ChØ sè nµy nãi lªn chÊt lîng cña ho¹t ®éng kinh tÕ, gióp cho nhµ l·nh ®¹o n¾m ®îc vµ cã ph¬ng ph¸p luËn vÒ hiÖn tîng ®îc nghiªn cøu.
3.2.3- ChØ sè ¶nh hëng kÕt cÊu: chØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng cña chØ tiªu b×nh qu©n do ¶nh hëng biÕn ®éng cña riªng kÕt cÊutæng thÓ, cßn b¶n th©n tiªu thøc nghiªn cøu ®îc coi nh cè ®Þnh (thêng lµ ë l× gèc)
I =
3.2.4- Tõ *, **, *** ta lËp ®îc hÖ thèng chØ sè sau:
ChØ sè cÊu thµnh = chØ sè cÊu thµnh x chØ sè ¶nh hëng
kh¶ biÕn cè ®Þnh kÕt cÊu
t¬ng ®¬ng:
Tèc ®é t¨ng (gi¶m):
Lîng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi:
Lîng t¨ng gi¶m t¬ng ®èi:
3.2.5- Ngoµi ra chØ tiªu b×nh qu©n cã quan hÖ víi tæng lîng biÕn tiªu thøc.
Nh: tæng s¶n lîng = (n¨ng suÊt lao ®éng b×nh x (tæng sè c«ng nh©n)
qu©n mét c«ng nh©n)
Tõ c«ng thøc nµy ta x©y dùng ®îc hÖ thèng chØ sè:
Tèc ®é t¨ng gi¶m (lÇn)
Lîng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi
Lîng t¨ng gi¶m t¬ng ®èi (lÇn)
ChØ sè (I) nªu lªn sù biÕn ®éng cña hai nh©n tè chØ tiªu b×nh qu©n vµ tæng sè ®¬n vÞ tæng thÓ.
ChØ sè (II) nãi lªn biÕn ®éng cña b¶n th©n tiªu thøc ®îc b×nh qu©n vµ t¸c ®éng ®Õn tæng lîng biÕn tiªu thøc.
ChØ sè (III) nªu lªn biÕn ®éng cña kÕt cÊu ®¬n vÞ tæng thÓ vµ t¸c ®éng ®Õn tæng lîng biÕn cña tiªu thøc.
ChØ sè (IV) nãi lªn biÕn ®éng cña tæng sè ®¬n vÞ tæng thÓ vµ t¸c ®éng ®Õn tæng lîng biÕn cña tiªu thøc.
Ch¬ng III: VËn dông ph¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng vÒ doanh thu l¬ng thùc thùc phÈm cña c«ng ti tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph¬ng.
C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph¬ng lµ mét c«ng ty cã tªn giao dÞch lµ ViÖt Ph¬ng, cã trô së giao dÞch t¹i 96 Lª Lîi- S¬n T©y- Hµ T©y. §©y lµ mét c«ng ty cã chÕ ®é tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, cã hÖ thèng h¹ch to¸n ®éc lËp, hoµn toµn tù chñ vÒ mÆt tµi chÝnh, cã t c¸ch ph¸p nh©n riªngvµ lµ c«ng ty ra ®êi vµo ngµy 24 th¸ng 02 n¨m 1999. KÓ tõ ngµy nhËn ®îc giÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ kinh doanh, kÓ tõ ngµy ra ®êi ®Õn nay c«ng ty kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng nh: g¹o, ng«, bét mú, c¸m con cß, ®Ëu t¬ng, s¾n...vµ mét sè lo¹i hµng kh¸c.
Ix = S x1f1 S xof1 x1 (**)
S f1 S f1 xo2
ChØ sè nµy nãi lªn chÊt lîng cña ho¹t ®éng kinh tÕ, gióp cho nhµ l·nh ®¹o n¾m ®îc vµ cã ph¬ng ph¸p luËn vÒ hiÖn tîng ®îc nghiªn cøu.
3.2.3- ChØ sè ¶nh hëng kÕt cÊu: chØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng cña chØ tiªu b×nh qu©n do ¶nh hëng biÕn ®éng cña riªng kÕt cÊutæng thÓ, cßn b¶n th©n tiªu thøc nghiªn cøu ®îc coi nh cè ®Þnh (thêng lµ ë k× gèc)
if/Sf S xof1 S xofo xo1 (***)
S f1 S fo xo
3.2.4- Tõ *, **, *** ta lËp ®îc hÖ thèng chØ sè sau:
ChØ sè cÊu thµnh = chØ sè cÊu thµnh x chØ sè ¶nh hëng
kh¶ biÕn cè ®Þnh kÕt cÊu
ix =ix * if/S f
t¬ng ®¬ng:
x1 x1 . xo1
xo xo1 xo
Tèc ®é t¨ng (gi¶m):
x1 - xo (lÇn) ; x1 - xo1
Lîng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi:
Lîng t¨ng gi¶m t¬ng ®èi:
3.2.5- Ngoµi ra chØ tiªu b×nh qu©n cã quan hÖ víi tæng lîng biÕn tiªu thøc.
Nh: tæng s¶n lîng = (n¨ng suÊt lao ®éng b×nh x (tæng sè c«ng nh©n)
qu©n mét c«ng nh©n)
Tõ c«ng thøc nµy ta x©y dùng ®îc hÖ thèng chØ sè:
(I) (II) (III) (IV)
Tèc ®é t¨ng gi¶m (lÇn)
;;;
Lîng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi
Lîng t¨ng gi¶m t¬ng ®èi (lÇn)
=++
ChØ sè (I) nªu lªn sù biÕn ®éng cña hai nh©n tè chØ tiªu b×nh qu©n vµ tæng sè ®¬n vÞ tæng thÓ.
ChØ sè (II) nãi lªn biÕn ®éng cña b¶n th©n tiªu thøc ®îc b×nh qu©n vµ t¸c ®éng ®Õn tæng lîng biÕn tiªu thøc.
ChØ sè (III) nªu lªn biÕn ®éng cña kÕt cÊu ®¬n vÞ tæng thÓ vµ t¸c ®éng ®Õn tæng lîng biÕn cña tiªu thøc.
ChØ sè (IV) nãi lªn biÕn ®éng cña tæng sè ®¬n vÞ tæng thÓ vµ t¸c ®éng ®Õn tæng lîng biÕn cña tiªu thøc.
Ch¬ng III: VËn dông ph¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng vÒ doanh thu l¬ng thùc thùc phÈm cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph¬ng.
C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph¬ng lµ mét c«ng ty cã tªn giao dÞch lµ ViÖt Ph¬ng, cã trô së giao dÞch t¹i 96 Lª Lîi- S¬n T©y- Hµ T©y. §©y lµ mét c«ng ty cã chÕ ®é tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, cã hÖ thèng h¹ch to¸n ®éc lËp, hoµn toµn tù chñ vÒ mÆt tµi chÝnh, cã t c¸ch ph¸p nh©n riªngvµ lµ c«ng ty ra ®êi vµo ngµy 24 th¸ng 02 n¨m 1999. KÓ tõ ngµy nhËn ®îc giÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ kinh doanh, kÓ tõ ngµy ra ®êi ®Õn nay c«ng ty kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng nh: g¹o, ng«, bét mú, c¸m con cß, ®Ëu t¬ng, s¾n...vµ mét sè lo¹i hµng kh¸c.
Cã sè liÖu vÒ gi¸ vµ khèi lîng c¸c lo¹i hµng l¬ng thùc thùc phÈm cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph¬ng trong quý I vµ quý II n¨m 2001
MÆt hµng
Quý I
Quý II
Gi¸ (VND)
Khèi lîng(kg)
Gi¸ (VND)
Khèi lîng(kg)
G¹o
2800
5500
3000
4500
§Ëu xanh
7000
980
8000
780
Bét ng«
2000
6830
2500
4590
S½n
1000
7530
1300
6950
Ng«
1600
8560
2300
6250
§Ëu t¬ng
5000
3560
4500
2590
Lóa
1500
12500
1700
12800
Gäi: po: gi¸ vÐ quý I n¨m 2001
p1: gi¸ vÐ quý II n¨m 2001
qo: khèi lîng quý I n¨m 2001
q1: khèi lîng quý II n¨m 2001
¸p dông c«ng thøc tÝnh chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ c«ng thøc tÝnh chØ sè ®¬n vÒ lîng:
ChØ sè ®¬n vÒ gi¸: ip = p1
po
ChØ sè ®¬n vÒ lîng: iq = q1
qo
Ta cã chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ lîng cña c¸c mÆt hµng:
MÆt hµng
Quý I
Quý II
po (VND)
qo(kg)
p1 (VND)
q1(kg)
ip
iq
G¹o
2800
5500
3000
4500
1,071
0,818
§Ëu xanh
7000
980
8000
780
1,143
0,796
Bét ng«
2000
6830
2500
4590
1,250
0,672
S½n
1000
7530
1300
6950
1,300
0,923
Ng«
1600
8560
2300
6250
1,4375
0,730
§Ëu t¬ng
5000
3560
4500
2590
0,900
0,727
Lóa
1500
12500
1700
12800
1,133
1,024
B¶ng kÕt qu¶ tÝnh to¸n chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ lîng c¸c mÆt hµng quý II so víi quý I cho thÊy: Cã s¸u lo¹i hµng (g¹o, ®Ëu xanh, bét ng«, s¾n, ng«, lóa ) ®Òu t¨ng gi¸, trong ®ã gi¸ ng« t¨ng m¹nh nhÊt( t¨ng 43,75% hay t¨ng 700 VN§ trªn kg). Cßn l¹i duy nhÊt gi¸ ®Ëu t¬ng gi¶m ( gi¶m 10% hay gi¶m 500 VN§ trªn kg ).
ChØ sè ®¬n vÒ lîng quý II so víi quý I cã duy nhÊt khèi lîng lóa t¨ng (t¨ng 2,4 % hay 300 kg). C¸c lo¹i l¬ng thùc cßn l¹i khèi lîng gi¶m dÇn; trong ®ã cã khèi lîng bét ng« gi¶m m¹nh nhÊt ( gi¶m 32,8 % hoÆc 2240 kg) vµ gi¶m Ýt nhÊt lµ s¾n ( gi¶m 7,7 % hay 580 kg ).
C¸c chØ sè ®¬n míi chØ cho thÊy sù biÕn ®éng cña gi¸ vµ tõng lîn tõng mÆt hµng nªn vÉn cha cho biÕt t×nh h×nh so s¸nh gi¸ c¶ vµ lîng hµng ho¸ trong c«ng ty. §Ó biÕt sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ vµ khèi lîng hµng ho¸ cña toµn bé c¸c lo¹i hµng ho¸ ta tÝnh c¸c chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ vµ chØ sè tæng hîp vÒ lîng.
+) ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña laspayres:
Ilp = S p1qo = 108 162 000 = 1,1544 (lÇn)
S p1qo 93 696 000
Tèc ®é t¨ng ( gi¶m ): 15,44 %
Lîng t¨ng ( gi¶m ) tuyÖt ®èi:
Sp1qo - Spoqo = 108 162 000 - 93 696 000 = 14 466 000 (VN§)
Gi¸ c¶ quý II so víi quý I t¨ng 15,44 % chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ gi÷a quý II vµ quý I lµ 14 466 000 (VN§) hoÆc sè tiÒn mµ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ thªm hay c«ng ty thu t¨ng lªn do viÖc thay ®æi vÒ gi¸ c¶ chung.
+) ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña paasche:
Ipp = Sp1q1 = 88 040 000 = 1,1533 (lÇn)
Spoq1 76 340 000
Tèc ®é t¨ng ( gi¶m): 15,33 (lÇn)
Lîng t¨ng ( gi¶m ) tuyÖt ®èi: 11 700 000 (VN§)
Gi¸ c¶ quý II so víi quý I t¨ng 15,33%, chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ gi÷a quý II vµ quý I tÝnh theo khèi lîng hµng ho¸ quý II lµ 11 700 000 (VN§) hay ®©y chÝnh lµ sè tiÒn kh¸ch hµng ph¶i chi thªm vµ còng lµ kho¶n tiÒn c«ng ty thu t¨ng thªm do sù biÕn ®éng chung vÒ gi¸.
Hai chØ sè tæng hîp trªn cho thÊy: chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña laspayres lÊy quyÒn sè lµ lîng hµng ho¸ quý I. ChØ sè nµy nãi lªn ¶nh hëng biÕn ®éng riªng biÖtcña nh©n tè gi¸ ®èi víi lîng hµng ho¸ tiªu thô, lo¹i trõ ®îc ¶nh hëng cña lîng hµng ho¸. Cßn chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña paasche lÊy quyÒn sè lµ khèi lîng hµng ho¸ quý II. ChØ sè nµy ph¶n ¸nh ®óng híng kÕt cÊu hµng ho¸ thùc tÕ nhng nã vÉn cha lo¹i trõ ®îc ¶nh hëng cña nh©n tè lîng tíi biÕn ®éng vÒ gi¸.
+) ChØ sè tæng hîp vÒ khèi lîng cña laspayres:
Ilq = Sq1po = 76 340 000 = 0,8147 (lÇn)
Sqopo 93 696 000
Tèc ®é t¨ng (gi¶m): - 18,53 %
Lîng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi:
Sq1po - Sqopo = 76 340 000 - 93 696 000 = - 17 356 000 (VN§)
Lîng hµng ho¸ quý II so víi quý I gi¶m 18,34%, chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ ( hay doanh thu ) gi÷a quý II so víi quý I lµ 17 356 000 (VN§) lµm cho doanh thu gi¶m ®i do sù thay ®æi vÒ lîng hµng ho¸ tiªu thô.
+) ChØ sè tæng hîp vÒ lîng cña paasche:
Ipq = Sq1p1 = 88 040 000 = 0,814 (lÇn)
Sqop1 108 162 000
Tèc ®é t¨ng (gi¶m): - 18,6%
Lîng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi:
Sq1p1 - Sq1p1 = 88 040 000 - 108 162 000 = - 20 122 000 (VN§)
Lîng hµng ho¸ quý II so víi quý I gi¶m 18,6%, chªnh lÖch vÒ doanh thu cña quý II so cvíi quý I t×nh theo gi¸ quý II lµ - 20 122 000 (VN§) hay doanh thu cña c«ng ty gi¶m ®i do sù biÕn ®éng vÒ lîng hµng ho¸ tiªu thô.
Trong hai chØ sè tæng hîp vÒ lîng th× chØ sè Ilq lÊy quyÒn sè lµ gi¸ quý I. ChØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng vÒ lîng hµng ho¸ tiªu thô, ngoµi ra cßn lo¹i trõ ®îc hoµn toµn ¶nh hëng biÕn ®éng gi¸ c¶ tíi biÕn ®éng cña lîng. Cßn chØ sè Ipq cã quyÒn sè lµ gi¸ quý II, chØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng cña lîng hµng ho¸ quý II so víi quý I. Bªn c¹nh ®ã nã cha lo¹i trõ ®îc hoµn toµn ¶nh hëng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ tíi biÕn ®éng cña khèi lîng hµng ho¸ tiªu thô.
C¸c chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ vµ chØ sè tæng hîp vÒ lîng chØ nªu lªn sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ lîng hµng hgo¸ tiªu thô. Do vËy c¸c chØ sè tæng hîp nay7f cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ. §Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng vÒ doanh thuta dïng hÖ thèng chie sè tæng hîp cña Fisher.
ChØ sè doanh thu = chØ sè gi¸ x chØ sè lîng.
Ipq = Ipp x Ilq ( * )
Ipq = Ilp x Ipq ( ** )
Trong thùc tÕ, chóng ta thêng dïng hÖ thång chØ sè (*). V× xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c chän quyÒn sè: quyÒn sè cña nh©n tè chÊt lîng lµ nh©n tè khèi lîng cè ®Þnh ë kú nghiªn cøu, quyÒn sè cña nh©n tè khèi lîng lµ nh©n tè chÊt lîng cè ®Þnh ë kú gèc.
Ta cã: Sp1q1 Sp1q1 Sq1po
Spoqo Spoq1 Spoqo
88 040 000 88 040 000 76 340 000
93 696 000 76 340 000 93 696 000
0,9396 = 1,533 x 0,8147 ( lÇn)
Þ Tèc ®é t¨ng( gi¶m ):
( - 6,04 %) ( 15,33 %) ( - 18,53 %)
Þ Lîng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi:
Sp1q1- Spoqo = ( Sq1po - Spoq1) + ( Sq1po - Sqopo )
88 040 000 - 93 696 000 = (88 040 000 - 76 340 000) + (76 340 000 - 93 696 000) - 5 656 000 = ( 11 700 000) + ( - 17 356 000)
Þ Lîng t¨ng (gi¶m) t¬ng ®èi:
Sp1q1- Spoqo Sp1q1 - Spoq1 Sq1po - Sqopo
Spoqo Spoqo Spoqo
-5656 000 11 700 000 17 356 000 ( lÇn)
93 696 000 93 696 000 93 696 000
0,0604 = 0,1248 - 0,1852 (lÇn)
6,04 % = ( 12,48 %) - ( 18,52 %).
Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n ë trªn cho ta thÊy tæng doanh thu cña c¸c lo¹i hµng ho¸ ( g¹o, ®Ëu xanh, bét ng«, s¾n, ng«, ®Ëu t¬ng, lóa) kú nghiªn cøu so víi kú gèc ®· gi¶m ®i 6,04 % hay vÒ lîng tuyÖt ®èi ®· gi¶m ®i 5 656 000 (VN§) lµ doL:
BiÕn ®éng chung vÒ gi¸ c¶ cña b¶y lo¹i l¬ng thùc nµy ë kú nghiªn cøu so víi kú gèc ®· t¨ng lªn 15,33% nªn ®· lµm cho tæng doanh thu t¨ng lªn lµ 11 700 000 (VN§) vµ chiÕm 12,48% trong tæng sè - 6,04% sù gi¶m ®i cña doanh thu.
BiÕn ®éng chung vÒ lîng hµng ho¸ tiªu thô cña b¶y mÆt hµng quý II so víi quý I ®· gi¶m ®i - 18,53 % nªn ®· lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i mét lîng tuyÖt ®èi ( - 17 356 000 VN§) vµ chiÕm - 18,52 % trong tæng sè - 6,04 % gi¶m ®i cña doanh thu.
VËy chóng ta thÊy r»ng tæng doanh thu cña b¶y lo¹i l¬ng thùc trªn quý II so víi quý I gi¶m ®i lµ do sù biÕn ®éng chung cña hai nh©n tè gi¸ vµ lîng. Ta thÊy ¶nh hëng biÕn ®éng chung cña “lîng gi¶m ®i” m¹nh h¬n ¶nh hëng biÕn ®éng chung cña “ gi¸ t¨ng lªn” ( nh©n tè lîng lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i v× nã t¸c ®éng ngîc chiÕu vµ m¹nh h¬n nh©n tè gi¸) nªn ®· lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i.
Ph¬ng ph¸p liªn hoµn nãi lªn biÕn ®éng cña hiÖn tîng phøc t¹p lµ do ¶nh hëng biÕn ®éng riªng biÖt cña tõng nh©n tè, nªn cha nãi lªn sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c nh©n tè víi nhau. VËy ®Ó kh¾c phôc hiÖn tîng nµy, ta sö dông ph¬ng ph¸p ¶nh hëng biÕn ®éng riªng biÖt. Do ®ã, quyÒn sè c¶u chØ sè nh©n tè ®îc chän ë kú gèc.
Sp1q1 Sp1q1 Sq1po
Spoqo Spoq1 Spoqo * K
K Sp1q1 Spoqo
Sp1qo Sq1po (ChØ sè liªn hÖ)
Ipq = Ipo x Iqox K
Tèc ®é t¨ng (gi¶m):
88040000 108162000 76340000 88040000 x 93696000
93696000 93696000 93696000 108162000 x 76340000
0,9396 = 1,1544*0,8147* 0,999 (lÇn)
Tèc ®é t¨ng (gi¶m):
(-6,04%), (15,44%) , (-18,53%), (-0,1%)
Lîng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi:
Sp1q1 - Sqopo = (Sp1qo - Sqopo)+( Sp1po - Sqopo) + [(Sp1q1 + Spoqo)-(Sp1qo + Sq1po)]
(88040000-93696000)=(108162000-93696000)+(76340000-93696000)+
[ (88040000+93696000)-(108162000+76340000)]
-5656000=14466000+(-17356000)+(-2766000)
KÕt qu¶ tÝnh to¸n trªn cho thÊy:
Tæng doanh thu cña 7 lo¹i l¬ng thùc thùc phÈm, quý II so víi quý I gi¶m ®i (-6,04%), vÒ lîng tuyÖt ®èi gi¶m lµ -5656000 (VN§) lµ do:
+ BiÕn ®éng chung vÒ gi¸ c¶ cña 7 mÆt hµng nµy ë quý I ®· t¨ng lªn 15,44% nªn ®· lµm cho tæng doanh thu t¨ng lªn mét lîng tuyÖt ®èi (14466000VN§)
+ BiÕn ®éng chung vÒ lîng hµng ho¸ cña 7 mÆt hµng nµy ë kú nghiªn cøu so víi kú gèc ®· gi¶m ®i (- 18,53%) nªn ®· lµm cho tæng doanh thu gi¶m lîng tuyÖt ®èi (-17356000VN§)
+ T¸c ®éng ®ång thêi cña gi¸ vµ lîng tíi doanh thu ngîc nhau vµ lµm cho gi¶m ®i (-0,1%) lµm cho tæng doanh thu gi¶m (-2766000VN§)
Nh vËy, ph¬ng ph¸p chØ sè cã thÕ m¹nh lµ qua ph©n tÝch ta cã thÓ tÝnh ®îc cô thÓ c¸c møc ®é t¸c ®éng cña tõng yÕu tè ®èi víi tæng thÓ nghiªn cøu. MÆt kh¸c, ph¬ng ph¸p chØ sè dïng ®Ó ph©n tÝch nguyªn nh©n cßn cã u thÕ h¬n c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nh: ph¬ng ph¸p nµy kh«ng chØ ph©n tÝch cho tõng ®¬n vÞ riªng biÖt, mµ cßn cã thÓ ph©n tÝch cho toµn bé tæng thÓ b»ng c¸c chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ.
Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng doanh thu cña C«ng ty TNHH ViÖt Ph¬ng vÒ viÖc kinh doanh 7 m¨t hµng trªn.
Doanh thu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó lµm t¨ng lîi nhuËn, t¨ng kh¶ n¨ng tÝch luü ®Ó më réng, ph¸t triÓn C«ng ty. Muèn vËy, khi tham gia kinh tÕ thÞ trêng, ®iÒu cÇn thiÕt tÊt yÕu mäi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i thùc hiÖn theo yªu cÇu cña quy luËt c¹nh tranh, c¹nh tranh ®Ó tßn t¹i vµ ph¸t triÓn. Khi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh mét doanh nghiÖp nµo ®ã, mét mÆt hµng nµo ®ã cÇn ph¶i xem xÐt nã ®· vµ ®ang diÔn ra trªn th¬ng trêng vµ xu thÕ trong t¬ng lai. Trong c¹nh tranh thÕ vµ lùc cña ®èi ph¬ng khã cã thÓ n¾m ch¾c: nãi tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ nãi tíi dù b¸o xu híng, t¬ng lai cña doanh nghiÖp so víi c¸c ®èi thñ cïng s¶n xuÊt vµ tiªu thô lo¹i s¶n phÈm ®ã.
Qua ph©n tÝch doanh thu cña C«ng ty cho thÊy phô thuéc vµo c¸c yÕu tè gi¸, lîng, chñng lo¹i ... v.v th× gi¸ vµ lînglµ hai yÕu tè t¸c ®éng chñ yÕu tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña C«ng ty. Muèn t¨ng doanh thu th× ta ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p t¨ng møc tiªu thô s¶n lîng ®èi víi c¸c mÆt hµng (g¹o, ®Ëu xanh, bét ng«, s¾n, ng«, ®Ëu t¬ng) vµ ngoµi ra cßn ph¶i ph¸t huy lîi thÕ c¹nh tranh ®èi víi mÆt hµng "lóa", ®ång thêi cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p lµm t¨ng gi¸ "®Ëu t¬ng". Tuy nhiªn, gi÷a gi¸ vµ lîng cña c¸ mÆt hµng thêng cã quan hÖ ngîc chiÒu nhau, chØ cã hai mÆt hµng lµ Lóa vµ §Ëu t¬ng cã quan hÖ cïng chiÒu: gi÷a gi¸ vµ s¶n lîng cña lóa l¹i ng¬c chiÒu so víi ®Ëu t¬ng. Do ®ã, ®Ó t¨ng doanh thu th× C«ng ty cÇn ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p hîp lý. Ta cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p:
-Gi¸ c¶ s¶n phÈm cã vai trß quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh trªn thÞ trêng: V× møc thu nhËp thÊp nªn ngêi mua hµng thêng so s¸nh gi¸ c¶ cïng lo¹i hµng nhng cã nguån gèc kh¸c nhau víi gi¸ c¶ kh¸c nhau, thËm chÝ yÕu tè an toµn trong tiªu dïng cßn ph¶i xÕp sau nh©n tè gi¸ c¶..
-VÊn ®Ò chÊt lîng s¶n phÈm còng lµ nh©n tè quan träng: ngêi ta quan niÖm chÊt lîng lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng tÊt nhiªn nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng.
-Ph¶i to¹ lËp ®îc thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm æn ®Þnh trong khu vùc còng nh ngoµi khu vùc.
-Më réng chñng lo¹i s¶n phÈm kinh doanh.
-N©ng cao chÊt lîng phôc vô ®èi víi ngêi mua
...v.v
C - KÕt luËn
Ph¬ng ph¸p chØ sè lµ mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p quan träng cña ph©n tÝch thèng kª vµ ®îc øng dông ngµy cµng nhiÒu trong ph©n tÝch kinh tÕ. Khi dïng ph¬ng ph¸p chØ sè cÇn ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tÕ mét c¸ch kh¸ch quan nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i, nh÷ng nguyªn nh©n ¶nh hëng trùc tiÕp tíi vÊn ®Ò ®ang nghiªn cøu ®Ó tõ ®ã ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch quyÕt ®Þnh tèi u vµ gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn cßn tån t¹i trong qu¸ khø vµ thùc tiÔn g©y ra...v.v
Qua ph©n tÝch t×nh h×nh doanh thu cña C«ng ty cho thÊy: Do ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng c¹nh tranh khèc liÖt, víi tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh, chÊt lîng s¶n phÈm, chñng lo¹i s¶n phÈm cha ®a d¹ng...v.v dÉn ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh yÕu... nªn doanh thu cña C«ng ty sang quý II gi¶m so víi quý I. VËy C«ng ty muèn n©ng cao hiÖu qu¶ cÇn nhanh chãng t×m ra c¸c gi¶i ph¸p nh: n©ng cao chÊt lîng phôc vô, ®a d¹ng chñng lo¹i s¶n phÈm vµ më réng thÞ trêng...v.v
VËy, trong ®Ò ¸n em ®· x©y dùng vµ vËn dông ph¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng vÒ doanh thu l¬ng thùc thùc phÈm cua C«ng ty TNHH ViÖt Ph¬ng. Díi sù gióp ®ì vµ híng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸ Ngäc Ph¸c, sù cè g¾ng cña b¶n th©n, em ®· hoµn thµnh ®Ò ¸n m«n häc nµy. Nhng do tr×nh ®é cña m×nh cã h¹n nªn ®Ò ¸n nµy kh«ng tr¸nh khái sai sãt, em mong nhËn ®îc sù chØ b¶o vµ híng dÉn cña thÇy.
Cuèi cïng, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« trong Khoa Thèng Kª, ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o Ngäc Ph¸c ®· tËn t×nh gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh viÕt vµ hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.
Hµ Néi, th¸ng 04 n¨m 2002
Môc lôc
Trang
A - Lêi nãi ®Çu
1
B - Néi dung
3
Ch¬ng I: Vai trß cña thèng kª trong ph©n tÝch sù biÕn ®éng vÒ doanh thu cña C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n viÖt ph¬ng
3
Ch¬ng II: Ph¬ng ph¸p chØ sè vµ øng dông ph¬ng ph¸p chØ sè trong ph©n tÝch doanh thu
5
I. ý nghÜa, t¸c dông cña chØ sè
5
1. Kh¸i niÖm chØ sè
5
2. §Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p chØ sè
5
3. T¸c dông cña chØ sè
7
4. C¸c lo¹i chØ sè
8
II. Ph¬ng ph¸p chØ sè
11
1. ChØ sè ph¸t triÓn
11
2. ChØ sè kh«ng gian
17
3. HÖ thèng chØ sè
19
Ch¬ng III: VËn dông ph¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng vÒ doanh thu l¬ng thùc thùc phÈm cña C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n viÖt ph¬ng
29
C - kÕt luËn
38
Cã sè liÖu vÒ gi¸ vµ khèi lîng c¸c lo¹i hµng l¬ng thùc thùc phÈm cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph¬ng trong quý I vµ quý II n¨m 2001
MÆt hµng
Quý I
Quý II
Gi¸ (VND)
Khèi lîng(kg)
Gi¸ (VND)
Khèi lîng(kg)
G¹o
2800
5500
3000
4500
§Ëu xanh
7000
980
8000
780
Bét ng«
2000
6830
2500
4590
S½n
1000
7530
1300
6950
Ng«
1600
8560
2300
6250
§Ëu t¬ng
5000
3560
4500
2590
Lóa
1500
12500
1700
12800
Gäi: po: gi¸ vÐ quý I n¨m 2001
p1: gi¸ vÐ quý II n¨m 2001
qo: khèi lîng quý I n¨m 2001
q1: khèi lîng quý II n¨m 2001
¸p dông c«ng thøc tÝnh chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ c«ng thøc tÝnh chØ sè ®¬n vÒ lîng:
ChØ sè ®¬n vÒ gi¸: ip = p1
po
ChØ sè ®¬n vÒ lîng: iq = q1
qo
Ta cã chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ lîng cña c¸c mÆt hµng:
MÆt hµng
Quý I
Quý II
po (VND)
qo(kg)
p1 (VND)
q1(kg)
ip
iq
G¹o
2800
5500
3000
4500
1,071
0,818
§Ëu xanh
7000
980
8000
780
1,143
0,796
Bét ng«
2000
6830
2500
4590
1,250
0,672
S½n
1000
7530
1300
6950
1,300
0,923
Ng«
1600
8560
2300
6250
1,4375
0,730
§Ëu t¬ng
5000
3560
4500
2590
0,900
0,727
Lóa
1500
12500
1700
12800
1,133
1,024
B¶ng kÕt qu¶ tÝnh to¸n chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ lîng c¸c mÆt hµng quý II so víi quý I cho thÊy: Cã s¸u lo¹i hµng (g¹o, ®Ëu xanh, bét ng«, s¾n, ng«, lóa ) ®Òu t¨ng gi¸, trong ®ã gi¸ ng« t¨ng m¹nh nhÊt( t¨ng 43,75% hay t¨ng 700 VN§ trªn kg). Cßn l¹i duy nhÊt gi¸ ®Ëu t¬ng gi¶m ( gi¶m 10% hay gi¶m 500 VN§ trªn kg ).
ChØ sè ®¬n vÒ lîng quý II so víi quý I cã duy nhÊt khèi lîng lóa t¨ng (t¨ng 2,4 % hay 300 kg). C¸c lo¹i l¬ng thùc cßn l¹i khèi lîng gi¶m dÇn; trong ®ã cã khèi lîng bét ng« gi¶m m¹nh nhÊt ( gi¶m 32,8 % hoÆc 2240 kg) vµ gi¶m Ýt nhÊt lµ s¾n ( gi¶m 7,7 % hay 580 kg ).
C¸c chØ sè ®¬n míi chØ cho thÊy sù biÕn ®éng cña gi¸ vµ tõng lîn tõng mÆt hµng nªn vÉn cha cho biÕt t×nh h×nh so s¸nh gi¸ c¶ vµ lîng hµng ho¸ trong c«ng ty. §Ó biÕt sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ vµ khèi lîng hµng ho¸ cña toµn bé c¸c lo¹i hµng ho¸ ta tÝnh c¸c chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ vµ chØ sè tæng hîp vÒ lîng.
+) ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña laspayres:
Ilp = S p1qo = 108 162 000 = 1,1544 (lÇn)
S p1qo 93 696 000
Tèc ®é t¨ng ( gi¶m ): 15,44 %
Lîng t¨ng ( gi¶m ) tuyÖt ®èi:
Sp1qo - Spoqo = 108 162 000 - 93 696 000 = 14 466 000 (VN§)
Gi¸ c¶ quý II so víi quý I t¨ng 15,44 % chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ gi÷a quý II vµ quý I lµ 14 466 000 (VN§) hoÆc sè tiÒn mµ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ thªm hay c«ng ty thu t¨ng lªn do viÖc thay ®æi vÒ gi¸ c¶ chung.
+) ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña paasche:
Ipp = Sp1q1 = 88 040 000 = 1,1533 (lÇn)
Spoq1 76 340 000
Tèc ®é t¨ng ( gi¶m): 15,33 (lÇn)
Lîng t¨ng ( gi¶m ) tuyÖt ®èi: 11 700 000 (VN§)
Gi¸ c¶ quý II so víi quý I t¨ng 15,33%, chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ gi÷a quý II vµ quý I tÝnh theo khèi lîng hµng ho¸ quý II lµ 11 700 000 (VN§) hay ®©y chÝnh lµ sè tiÒn kh¸ch hµng ph¶i chi thªm vµ còng lµ kho¶n tiÒn c«ng ty thu t¨ng thªm do sù biÕn ®éng chung vÒ gi¸.
Hai chØ sè tæng hîp trªn cho thÊy: chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña laspayres lÊy quyÒn sè lµ lîng hµng ho¸ quý I. ChØ sè nµy nãi lªn ¶nh hëng biÕn ®éng riªng biÖtcña nh©n tè gi¸ ®èi víi lîng hµng ho¸ tiªu thô, lo¹i trõ ®îc ¶nh hëng cña lîng hµng ho¸. Cßn chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña paasche lÊy quyÒn sè lµ khèi lîng hµng ho¸ quý II. ChØ sè nµy ph¶n ¸nh ®óng híng kÕt cÊu hµng ho¸ thùc tÕ nhng nã vÉn cha lo¹i trõ ®îc ¶nh hëng cña nh©n tè lîng tíi biÕn ®éng vÒ gi¸.
+) ChØ sè tæng hîp vÒ khèi lîng cña laspayres:
Ilq = Sq1po = 76 340 000 = 0,8147 (lÇn)
Sqopo 93 696 000
Tèc ®é t¨ng (gi¶m): - 18,53 %
Lîng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi:
Sq1po - Sqopo = 76 340 000 - 93 696 000 = - 17 356 000 (VN§)
Lîng hµng ho¸ quý II so víi quý I gi¶m 18,34%, chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ ( hay doanh thu ) gi÷a quý II so víi quý I lµ 17 356 000 (VN§) lµm cho doanh thu gi¶m ®i do sù thay ®æi vÒ lîng hµng ho¸ tiªu thô.
+) ChØ sè tæng hîp vÒ lîng cña paasche:
Ipq = Sq1p1 = 88 040 000 = 0,814 (lÇn)
Sqop1 108 162 000
Tèc ®é t¨ng (gi¶m): - 18,6%
Lîng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi:
Sq1p1 - Sq1p1 = 88 040 000 - 108 162 000 = - 20 122 000 (VN§)
Lîng hµng ho¸ quý II so víi quý I gi¶m 18,6%, chªnh lÖch vÒ doanh thu cña quý II so cvíi quý I t×nh theo gi¸ quý II lµ - 20 122 000 (VN§) hay doanh thu cña c«ng ty gi¶m ®i do sù biÕn ®éng vÒ lîng hµng ho¸ tiªu thô.
Trong hai chØ sè tæng hîp vÒ lîng th× chØ sè Ilq lÊy quyÒn sè lµ gi¸ quý I. ChØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng vÒ lîng hµng ho¸ tiªu thô, ngoµi ra cßn lo¹i trõ ®îc hoµn toµn ¶nh hëng biÕn ®éng gi¸ c¶ tíi biÕn ®éng cña lîng. Cßn chØ sè Ipq cã quyÒn sè lµ gi¸ quý II, chØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng cña lîng hµng ho¸ quý II so víi quý I. Bªn c¹nh ®ã nã cha lo¹i trõ ®îc hoµn toµn ¶nh hëng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ tíi biÕn ®éng cña khèi lîng hµng ho¸ tiªu thô.
C¸c chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ vµ chØ sè tæng hîp vÒ lîng chØ nªu lªn sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ lîng hµng hgo¸ tiªu thô. Do vËy c¸c chØ sè tæng hîp nay7f cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ. §Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng vÒ doanh thuta dïng hÖ thèng chie sè tæng hîp cña Fisher.
ChØ sè doanh thu = chØ sè gi¸ x chØ sè lîng.
Ipq = Ipp x Ilq ( * )
Ipq = Ilp x Ipq ( ** )
Trong thùc tÕ, chóng ta thêng dïng hÖ thång chØ sè (*). V× xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c chän quyÒn sè: quyÒn sè cña nh©n tè chÊt lîng lµ nh©n tè khèi lîng cè ®Þnh ë kú nghiªn cøu, quyÒn sè cña nh©n tè khèi lîng lµ nh©n tè chÊt lîng cè ®Þnh ë kú gèc.
Ta cã: Sp1q1 Sp1q1 Sq1po
Spoqo Spoq1 Spoqo
88 040 000 88 040 000 76 340 000
93 696 000 76 340 000 93 696 000
0,9396 = 1,533 x 0,8147 ( lÇn)
Þ Tèc ®é t¨ng( gi¶m ):
( - 6,04 %) ( 15,33 %) ( - 18,53 %)
Þ Lîng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi:
Sp1q1- Spoqo = ( Sq1po - Spoq1) + ( Sq1po - Sqopo )
88 040 000 - 93 696 000 = (88 040 000 - 76 340 000) + (76 340 000 - 93 696 000) - 5 656 000 = ( 11 700 000) + ( - 17 356 000)
Þ Lîng t¨ng (gi¶m) t¬ng ®èi:
Sp1q1- Spoqo Sp1q1 - Spoq1 Sq1po - Sqopo
Spoqo Spoqo Spoqo
-5656 000 11 700 000 17 356 000 ( lÇn)
93 696 000 93 696 000 93 696 000
0,0604 = 0,1248 - 0,1852 (lÇn)
6,04 % = ( 12,48 %) - ( 18,52 %).
Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n ë trªn cho ta thÊy tæng doanh thu cña c¸c lo¹i hµng ho¸ ( g¹o, ®Ëu xanh, bét ng«, s¾n, ng«, ®Ëu t¬ng, lóa) kú nghiªn cøu so víi kú gèc ®· gi¶m ®i 6,04 % hay vÒ lîng tuyÖt ®èi ®· gi¶m ®i 5 656 000 (VN§) lµ doL:
BiÕn ®éng chung vÒ gi¸ c¶ cña b¶y lo¹i l¬ng thùc nµy ë kú nghiªn cøu so víi kú gèc ®· t¨ng lªn 15,33% nªn ®· lµm cho tæng doanh thu t¨ng lªn lµ 11 700 000 (VN§) vµ chiÕm 12,48% trong tæng sè - 6,04% sù gi¶m ®i cña doanh thu.
BiÕn ®éng chung vÒ lîng hµng ho¸ tiªu thô cña b¶y mÆt hµng quý II so víi quý I ®· gi¶m ®i - 18,53 % nªn ®· lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i mét lîng tuyÖt ®èi ( - 17 356 000 VN§) vµ chiÕm - 18,52 % trong tæng sè - 6,04 % gi¶m ®i cña doanh thu.
VËy chóng ta thÊy r»ng tæng doanh thu cña b¶y lo¹i l¬ng thùc trªn quý II so víi quý I gi¶m ®i lµ do sù biÕn ®éng chung cña hai nh©n tè gi¸ vµ lîng. Ta thÊy ¶nh hëng biÕn ®éng chung cña “lîng gi¶m ®i” m¹nh h¬n ¶nh hëng biÕn ®éng chung cña “ gi¸ t¨ng lªn” ( nh©n tè lîng lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i v× nã t¸c ®éng ngîc chiÕu vµ m¹nh h¬n nh©n tè gi¸) nªn ®· lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i.
Néi dung
Ch¬ng I: Vai trß cña thèng kª trong ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph¬ng.
Thèng kª häc chÝnh lµ khoa häc nghiªn cøu hÖ thèng c¸c ph¸p thu thËp vµ xö lÝ, ph©n tÝch ®îc qui m«, kÕt cÊu, quan hÖ so s¸nh tr×nh ®é phæ biÕn tèc ®ä vµ xu híng ph¸t triÓn cña hiÖn tîng kinh tÕ- x· héi. Hay thèng kª th«ng qua mÆt “ lîng” ®Ó nãi lªn b¶n chÊt vµ tÝnh qui luËt ph¸t triÓn cña hiÖn tîng kinh tÕ x· héi. Ta nhËn thÊy r»ng khi c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ- chÝnh trÞ- x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× thèng kª cµng ®ãng vai trß quan träng. Do ®ã, chóng ta chóng ta cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ ngµy cµng ph¶i hoµn thiÖn nã b»ng lÝ luËn vµ thùc tiÔn. Thùc tiÔn lµ gµy nay bÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo hay mét h·ng kinh doang nãi chung vµ ®Æc biÖt “ C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph¬ng” nãi riªng cÇn ph¶i sö dông thèng kª mét c¸ch réng r·i vµ ph¶i coi nã nh mét c«ng cô s¾c bÐn ®Ó ph©n tÝch vµ dù ®o¸n trong kinh doanh.V× th«ng qua ph©n tÝch, c¸c nhµ kinh doanh ( c¸c nhµ qu¶n lÝ) cã thÓ nhËn thÊy t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó tõ ®ã cã thÓ rót ra ®îc nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i, nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan ®Ó tõ ®ã ®a ra ®îc c¸c môc tiªu vµ c¸c biÖn ph¸p hîp lÝ lµm c¬ së cho viÖc ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh tèi u trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ trong lÜnh vùc qu¶n lÝ doanh nghiÖp.
Ho¹t ®éng kinh doanh lµ qu¸ tr×nh sö dông ®ång vèn ®Çu t mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Muèn sö dông cã hiÖu qu¶ ®åi hái c¸c nhµ ®Çu t còng nh linh doanh ph¶i ®a ra ®îc c¸c dù ¸n còng nh kÕ ho¹ch kinh doanh ®ßi hái ph©n tÝch vµ ®a ra ®îc c¸c chØ tiªu.
Qua ph©n tÝch gióp cho nhµ qu¶n lÝ nh×n nhËn ®óng, ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ t×nh h×nh thùc tiÔn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra còng nh c¸c chØ tiªu ®Þnh møc kinh tÕ- kÜ thuËt ®Ó tõ ®ã cho ta thÊy ®îc møc ®é hoµn thµnh , lîng t¨ng gi¶m t¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi...,tõ ®ã xem xÐt c¸c môc tiªu cÇn ph¶i ®¹t tíi.
Trong bÊt cø mét doanh nghiÖp kinh doanh nµo th× chØ tiªu vÒ doanh thu lµ chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n ph¶n ¸nh lîi nhuËn kinh doanh còng nh kÕt qu¶ vÒ tiªu thô hµng ho¸. Khi doanh thu cña doanh nghiÖp biÕn ®éng t¨ng hay gi¶m còng lµ mét nh©n tè t¸c ®éng ®Õn thu nhËp, th«ng qua ®ã ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng vµ gi¶n ®¬n...Do ®ã, dùa vµo thèng kª ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh doanh thu cña c«ng ty ®Ó tõ ®ã n¾m b¾t vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan t×nh h×nh tiªu thô hµng ho¸ cña doanh nghiÖp m×nh trong tõng chu kú kinh doanh. Tõ ®ã thÊy ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc còng nh nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i trong qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ ®Ó t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan, ®Ó ®Ò ra nh÷ng chñ tr¬ng, biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh cung øng, trao ®æi vµ tiªu thô nh»m môc ®Ých t¨ng doanh thu ®Î t¨ng lîi nhuËn cho c«ng ty.
Nh vËy, ph©n tÝch doanh thu b»ng “ph¬ng ph¸p thèng kª” gióp cho ta thÊt ®îc nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng vµ ¶nh hëng ®Õn doanh thu ®ång thêi gióp cho nhµ qu¶n lÝ ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch vµ quyÕt ®Þnh tèi u trong viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp m×nh.
Néi dung
Ch¬ng I: Vai trß cña thèng kª trong ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph¬ng.
Thèng kª häc chÝnh lµ khoa häc nghiªn cøu hÖ thèng c¸c ph¸p thu thËp vµ xö lÝ, ph©n tÝch ®îc qui m«, kÕt cÊu, quan hÖ so s¸nh tr×nh ®é phæ biÕn tèc ®ä vµ xu híng ph¸t triÓn cña hiÖn tîng kinh tÕ- x· héi. Hay thèng kª th«ng qua mÆt “ lîng” ®Ó nãi lªn b¶n chÊt vµ tÝnh qui luËt ph¸t triÓn cña hiÖn tîng kinh tÕ x· héi. Ta nhËn thÊy r»ng khi c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ- chÝnh trÞ- x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× thèng kª cµng ®ãng vai trß quan träng. Do ®ã, chóng ta chóng ta cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ ngµy cµng ph¶i hoµn thiÖn nã b»ng lÝ luËn vµ thùc tiÔn. Thùc tiÔn lµ gµy nay bÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo hay mét h·ng kinh doang nãi chung vµ ®Æc biÖt “ C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph¬ng” nãi riªng cÇn ph¶i sö dông thèng kª mét c¸ch réng r·i vµ ph¶i coi nã nh mét c«ng cô s¾c bÐn ®Ó ph©n tÝch vµ dù ®o¸n trong kinh doanh.V× th«ng qua ph©n tÝch, c¸c nhµ kinh doanh ( c¸c nhµ qu¶n lÝ) cã thÓ nhËn thÊy t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó tõ ®ã cã thÓ rót ra ®îc nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i, nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan ®Ó tõ ®ã ®a ra ®îc c¸c môc tiªu vµ c¸c biÖn ph¸p hîp lÝ lµm c¬ së cho viÖc ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh tèi u trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ trong lÜnh vùc qu¶n lÝ doanh nghiÖp.
Ho¹t ®éng kinh doanh lµ qu¸ tr×nh sö dông ®ång vèn ®Çu t mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Muèn sö dông cã hiÖu qu¶ ®åi hái c¸c nhµ ®Çu t còng nh linh doanh ph¶i ®a ra ®îc c¸c dù ¸n còng nh kÕ ho¹ch kinh doanh ®ßi hái ph©n tÝch vµ ®a ra ®îc c¸c chØ tiªu.
Qua ph©n tÝch gióp cho nhµ qu¶n lÝ nh×n nhËn ®óng, ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ t×nh h×nh thùc tiÔn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra còng nh c¸c chØ tiªu ®Þnh møc kinh tÕ- kÜ thuËt ®Ó tõ ®ã cho ta thÊy ®îc møc ®é hoµn thµnh , lîng t¨ng gi¶m t¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi...,tõ ®ã xem xÐt c¸c môc tiªu cÇn ph¶i ®¹t tíi.
Trong bÊt cø mét doanh nghiÖp kinh doanh nµo th× chØ tiªu vÒ doanh thu lµ chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n ph¶n ¸nh lîi nhuËn kinh doanh còng nh kÕt qu¶ vÒ tiªu thô hµng ho¸. Khi doanh thu cña doanh nghiÖp biÕn ®éng t¨ng hay gi¶m còng lµ mét nh©n tè t¸c ®éng ®Õn thu nhËp, th«ng qua ®ã ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng vµ gi¶n ®¬n...Do ®ã, dùa vµo thèng kª ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh doanh thu cña c«ng ty ®Ó tõ ®ã n¾m b¾t vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan t×nh h×nh tiªu thô hµng ho¸ cña doanh nghiÖp m×nh trong tõng chu kú kinh doanh. Tõ ®ã thÊy ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc còng nh nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i trong qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ ®Ó t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan, ®Ó ®Ò ra nh÷ng chñ tr¬ng, biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh cung øng, trao ®æi vµ tiªu thô nh»m môc ®Ých t¨ng doanh thu ®Î t¨ng lîi nhuËn cho c«ng ty.
Nh vËy, ph©n tÝch doanh thu b»ng “ph¬ng ph¸p thèng kª” gióp cho ta thÊt ®îc nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng vµ ¶nh hëng ®Õn doanh thu ®ång thêi gióp cho nhµ qu¶n lÝ ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch vµ quyÕt ®Þnh tèi u trong viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp m×nh.
Ch¬ng II: Ph¬ng ph¸p chØ sè vµ øng dông ph¬ng ph¸p chØ sè trong ph©n tÝch doanh thu.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
74052.DOC
