Về thị trường Mỹ và triển vọng xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam sang thị trường Mỹ

ü, mËu dÞch ®­îc thùc hiÖn tù do kh«ng ®ßi hái giÊy phÐp. Hµng ho¸ nhËp khÈu cña Mü chØ cÇn theo ®óng quy ®Þnh: doanh nghiÖp nhËp khÈu hµng ho¸ lµm thñ tôc ®¨ng ký vµ nép thuÕ. ChØ cã vµi chñng lo¹i hµng ho¸ ph¶i cã giÊy phÐp nhËp khÈu ®Æc biÖt nh­ vò khÝ, chÊt phãng x¹… LuËt ph¸p Mü quy ®Þnh c¸c nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i ®­îc ®¨ng ký t¹i côc h¶i quan Mü. DÊu hiÖu n­íc s¶n xuÊt b¾t buéc ph¶i cã ®èi víi tÊt c¶ hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü. DÊu hiÖu nµy ph¶i ®­îc viÕt b»ng tiÕng Anh vµ râ rµng. Cã thÓ ghi “ MADE IN…; ASSEMBLE IN…; hoÆc PRODUCT OF…”. Hµng ho¸ mang nh·n hiÖu gi¶ hoÆc sao chÐp, b¾t ch­íc mét nh·n hiÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn cña mét c«ng ty Mü hoÆc mét c«ng ty n­íc ngoµi ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn ®Òu bÞ cÊm nhËp khÈu vµo Mü. B¶n sao ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i nép cho côc h¶i quan Mü vµ ®­îc l­u gi÷ theo quy ®Þnh. Hµng nhËp khÈu vµo Mü cã nh·n hiÖu gi¶ hoÆc sao chÐp c¸c th­¬ng hiÖu ®· ®¨ng ký mµ kh«ng ®­îc phÐp cña ng­êi cã b¶n quyÒn sÏ bÞ b¾t gi÷ vµ tÞch thu. Tiªu chuÈn th­¬ng phÈm ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü ®­îc quy ®Þnh rÊt chi tiÕt vµ râ rµng ®èi víi tõng nhãm hµng. VÝ dô, theo quy chÕ cña Tæ chøc n«ng nghiÖp vµ n«ng s¶n Mü th× n«ng s¶n. thùc phÈm, t©n d­îc… ph¶i ®­îc kiÓm ®Þnh, cã dÊu, cã ghi thêi h¹n sö dông, mét sè lo¹i tr¸i c©y ph¶i b¶o ®¶m kÝch cì; mét sè mÆt hµng ®iÖn tö, d©n dông ph¶i ®¶m b¶o tiªu chuÈn tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng; ®å ch¬i trÎ em ph¶i an toµn… Trªn bao b× cña s¶n phÈm ph¶i ghi râ quy c¸ch, h­íng dÉn sö dông vµ c¶nh b¸o, ch¼ng h¹n lêi c¶nh b¸o ghi: “nÕu kh«ng tu©n thñ nh÷ng chØ dÉn nµy th× ng­êi s¶n xuÊt hoµn toµn kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm”. Hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü ph¶i qua h¶i quan lµm thñ tôc . Nguyªn t¾c chung lµ khi hµng ®Õn th× c¸c ®¹i lý nhËn hµng vµ ®­a vµo kho h¶i quan, sau ®ã ®¹i lý th«ng b¸o cho chñ hµng ®Õn lµm thñ tôc theo c¸c b­íc quy ®Þnh ( xuÊt tr×nh chøng tõ, kiÓm tra vµ hoµn thµnh thñ tôc). C¸c nhµ xuÊt khÈu n­íc ngoµi khi muèn lµm thñ tôc h¶i quan ®Ó xuÊt khÈu vµo Mü cã thÓ th«ng qua ng­êi m«i giíi hoÆc c¸c c«ng ty vËn t¶i. ThuÕ suÊt cã sù kh¸c biÖt rÊt lín gi÷a nh÷ng n­íc ®­îc h­ëng quy chÕ TM b×nh th­êng (NTR) víi nh÷ng n­íc kh«ng ®­îc h­ëng (Non NTR), cã hµng ho¸ cã thuÕ, cã hµng kh«ng thuÕ nh­ng nh×n chung thuÕ suÊt ë Mü thÊp h¬n so víi nhiÒu n­íc kh¸c. Mét ®iÒu ®¸ng chó ý lµ ë Mü cã luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ thuÕ ®èi kh¸ng. NÕu hµng ho¸ b¸n vµo Mü thÊp h¬n gi¸ quèc tÕ hoÆc thÊp h¬n gi¸ thµnh th× ng­êi s¶n xuÊt ë Mü cã thÓ kiÖn ra toµ, vµ nh­ vËy n­íc bÞ kiÖn sÏ ph¶i chÞu thuÕ cao kh«ng ph¶i chØ ®èi víi chÝnh hµng ho¸ b¸n ph¸ gi¸ mµ cßn ®èi víi toµn bé hµng ho¸ kh¸c cña n­íc ®ã b¸n vµo Mü. HoÆc hµng ho¸ n­íc ngoµi nhËp vµo thÞ tr­êng Mü mµ ®­îc chÝnh phñ n­íc xuÊt khÈu trî cÊp sÏ bÞ ®¸nh thuÕ ®èi kh¸ng lµm triÖt tiªu kho¶n trî cÊp ®ã. Hµng ho¸ b¸n t¹i Mü th­êng ph¶i kÌm theo dÞch vô sau b¸n hµng. Sè l­îng vµ chÊt l­îng cña dÞch vô nµy lµ ®iÓm mÊu chèt cho sù tÝn nhiÖm ®èi víi ng­êi b¸n hµng. NÕu mét doanh nghiÖp bÞ thua trong mét vô kiÖn vÒ tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm th× toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®ã ë Mü sÏ bÞ tÞch biªn vµ ®em b¸n theo ph¸n quyÕt, thËm chÝ nh÷ng tÝn dông th­ (L/C) ®­îc më cho c¸c nhµ xuÊt khÈu kh¸c kh«ng liªn quan ®Õn vô kiÖn ë n­íc thø ba còng sÏ bÞ tÞch thu. ChØ khi nµo gi¶i quyÕt xong vô kiÖn ®ã th× míi cã thÓ trë l¹i kinh doanh t¹i thÞ tr­êng Mü. §i ®«i víi nh÷ng luËt lÖ vµ nguyªn t¾c vÒ nhËp khÈu hµng ho¸, ë Mü cßn sö dông h¹n ng¹ch ®Ó kiÓm so¸t khèi l­îng hµng nhËp khÈu trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. PhÇn lín h¹n ng¹ch do côc h¶i quan qu¶n lý, bao gåm h¹n ng¹ch thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch phi thuÕ quan: H¹n ng¹ch thuÕ quan quy ®Þnh sè l­îng ®èi víi hµng ho¸ nµo ®ã khi nhËp khÈu vµo Mü ®­îc h­ëng møc thuÕ quan thÊp trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, nÕu v­ît qu¸ sÏ bÞ ®¸nh thuÕ cao. H¹n ng¹ch phi thuÕ quan quy ®Þnh sè l­îng hµng ho¸ ®­îc phÐp nhËp khÈu trong mét thêi gian x¸c ®Þnh, nÕu v­ît qu¸ sÏ kh«ng ®­îc phÐp nhËp khÈu. Cã thÓ thÊy r»ng c¸c nhµ kinh doanh t¹i thÞ tr­êng Mü ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh rÊt gay g¾t nh­ nhiÒu ng­êi m« t¶ lµ: “ mét mÊt mét cßn”. C¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho sù nhÇm lÉn lµ rÊt lín, ng­êi tiªu dïng Mü n«n nãng nh­ng l¹i mau ch¸n v× thÕ nhµ s¶n xuÊt ph¶i s¸ng t¹o vµ thay ®æi nhanh ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh, thËm chÝ ph¶i cã “ph¶n øng tr­íc ’’. Cã thÓ tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü th«ng qua mét trong hai c¸ch: b¸n hµng trùc tiÕp cho ng­êi mua hoÆc b¸n hµng th«ng qua ®¹i lý. Lùa chän c¸ch nµo lµ tuú thuéc mçi doanh nghiÖp. §­a ra ®­îc vµ cã quyÕt t©m thùc hiÖn môc tiªu xuÊt khÈu cña m×nh lµ doanh nghiÖp ®· thµnh c«ng b­íc ®Çu trªn con ®­êng tiÕn tíi chinh phôc thÞ tr­êng Mü. 2. TriÓn väng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng Mü. KÓ tõ khi tæng thèng Mü Bill Clinton chÝnh thøc tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn TM vµ nèi l¹i quan hÖ mËu dÞch víi ViÖt nam (3-2-1994), sau ®ã hai n­íc chÝnh thøc thùc hiÖn b×nh th­êng ho¸ quan hÖ ngo¹i giao (11-7-1995) ®Õn nay, song song víi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò qu¸ khø g©y c¶n trë ®Õn tiÕn tr×nh b×nh th­êng ho¸ hoµn toµn quan hÖ kinh tÕ – th­¬ng m¹i, ViÖt nam vµ Hoa kú ®· tõng b­íc thiÕt lËp nh÷ng c¬ së ph¸p lý cÇn thiÕt cho viÖc më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ – th­¬ng m¹i song ph­¬ng th«ng qua viÖc ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh, v¨n b¶n ph¸p lý. Cã thÓ kÓ ra mét sè mèc thêi gian ®¸ng chó ý trong tiÕn tr×nh thiÕt lËp quan hÖ TM ViÖt nam –Hoa kú nh­ sau: *5-8-1995: Bé tr­ëng ngo¹i giao Mü ®Õn th¨m ViÖt nam. *10-1995: Chñ tÞch n­íc CHXHCN ViÖt nam dù lÔ kû niÖm 50 thµnh lËp Liªn HiÖp Quèc vµ lÇn ®Çu tiªn th¨m Mü, tiÕp xóc víi nhiÒu quan chøc cÊp cao cña chÝnh quyÒn Mü. Héi ®ång th­¬ng m¹i Mü tæ chøc “Héi nghÞ vÒ b×nh th­êng ho¸ quan hÖ, b­íc tiÕp theo trong quan hÖ ViÖt- Mü”. *11-1995: §oµn liªn bé Mü th¨m ViÖt nam, t×m hiÓu hÖ thèng luËt lÖ th­¬ng m¹i- ®Çu t­ cña ViÖt nam. *4-1996: Mü trao cho ViÖt nam v¨n b¶n “Nh÷ng yÕu tè b×nh th­êng ho¸ quan hÖ kinh tÕ – th­¬ng m¹i víi ViÖt nam”. *7-1996: ViÖt nam trao cho mü v¨n b¶n “N¨m nguyªn t¾c b×nh th­êng ho¸ quan hÖ KT-TM vµ ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh TM víi Mü”. *9-1996: b¾t ®Çu qu¸ tr×nh ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh TM song ph­¬ng. *7-5-1997: §¹i sø ViÖt nam t¹i Mü, ®¹i sø Mü t¹i ViÖt nam nhËm chøc t¹i thñ ®« mçi n­íc, hoµn tÊt qu¸ tr×nh b×nh th­êng ho¸ quan hÖ ngo¹i giao gi÷a hai n­íc. *10-3-1998: Tæng thèng Mü Bill Clinton ®· ký quyÕt ®Þnh b·i bá viÖc ¸p dông ®iÒu luËt bæ sung Jackson- Wanick ®èi víi ViÖt nam (hµng n¨m quyÕt ®Þnh nµy ®Òu ®­îc tiÕp tôc gia h¹n ), cho phÐp ViÖt nam tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ hç trî ®Çu t­ cña Hoa kú bao gåm c¸c ch­¬ng tr×nh liªn quan ®Õn c¬ quan ph¸t triÓn th­¬ng m¹i (TDA), nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu (EXIM- BANK), c«ng ty ®Çu t­ t­ nh©n h¶i ngo¹i (OPIC), vµ c¬ quan viÖn trî ph¸t triÓn quèc tÕ (USAID) cña chÝnh phñ Hoa kú. *1999: ViÖt nam dµnh cho Hoa kú quy chÕ Tèi huÖ quèc trong bu«n b¸n (®­îc gia h¹n hµng n¨m). *Cuèi cïng 13-7-2000 t¹i Washington bé tr­ëng th­¬ng m¹i ViÖt nam Vò Khoan vµ bµ Charleen Bashefski - §¹i diÖn th­¬ng m¹i cña phñ tæng thèng Hoa kú ®· thay mÆt chÝnh phñ hai n­íc ký kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i gi÷a n­íc CHXHCN ViÖt nam vµ Hîp chñng quèc Hoa kú, më ra mét trang míi trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt nam vµ Hoa kú , t¹o c¬ së ph¸p lý cho quan hÖ KT-TM hai n­íc ph¸t triÓn trªn nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi, phï hîp víi mong muèn cña nh©n d©n hai n­íc. Theo lêi cña Thø tr­ëng th­¬ng m¹i Mai V¨n D©u: “HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam-Hoa kú ®­îc ký kÕt ®¸p øng lßng mong mái kh«ng chØ cña riªng c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt nam vµ Hoa kú mµ c¶ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi kh¸c. HiÖp ®Þnh ch¼ng nh÷ng cã lîi cho hai n­íc mµ cßn cã lîi cho sù hîp t¸c ë §«ng Nam ¸, Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng, còng nh­ trªn thÕ giíi. Ký kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú lµ thµnh tùu míi cña viÖc triÓn khai ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp tù chñ, réng më, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ cña §¶ng vµ nhµ n­íc ViÖt Nam vµ lµ mét b­íc míi trong qu¸ tr×nh ViÖt nam chñ ®éng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi . Hoa kú còng ®¸nh gi¸ hiÖp ®Þnh nµy lµ mét b­íc tiÕn quan träng cña viÖc ViÖt nam tham gia tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi vµ kh¼ng ®Þnh tÝch cùc ñng hé ViÖt nam tham gia tæ chøc nµy”. Trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) trong khi ®µm ph¸n , hai bªn ®· thèng nhÊt víi nhau 5 nguyªn t¾c: *B×nh ®¼ng cïng cã lîi. *Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, dµnh cho nhau quy chÕ Tèi huÖ quèc. *Tu©n thñ ph¸p luËt vµ th«ng lÖ quèc tÕ. *TÝnh ®Õn ®iÒu kiÖn cña ViÖt nam lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn, cã thu nhËp thÊp vµ ®ang chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ViÖt nam cÇn cã thêi kú chuyÓn ®æi ®Ó ®iÒu chØnh luËt lÖ, chÝnh s¸ch cña m×nh cho phï hîp víi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. *Quan hÖ hai n­íc sÏ x©y dùng t­¬ng tù nh­ Mü ®· x©y dùng víi c¸c n­íc kh¸c, Mü ®ßi hái ViÖt nam kh«ng h¬n nh÷ng ®iÒu Mü ®ßi hái c¸c n­íc kh¸c. Trong ®iÒu kiÖn hiÖp ®Þnh ®­îc phª chuÈn, hµng ho¸ ViÖt nam sÏ ®­îc c¹nh tranh lµnh m¹nh víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c vµ hµng ho¸ cña Hoa kú trªn mét s©n ch¬i c«ng b»ng. Bëi khi ®­îc h­ëng quy chÕ ­u ®·i Tèi huÖ quèc th× møc thuÕ b×nh qu©n hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sÏ gi¶m tõ 40-50% cßn kho¶ng 3%. Nhê vËy, theo ­íc tÝnh cña ng©n hµng thÕ giíi, xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü n¨m ®Çu tiªn sau khi phª chuÈn hiÖp ®Þnh cã thÓ t¨ng lªn kho¶ng 1,3 tû USD tøc lµ gÇn gÊp ®«i so víi møc cña n¨m 2000, ®¹t 3 tû USD vµo n¨m 2005 vµ 8 tû USD n¨m 2010 Râ rµng lµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü sÏ më ra c¬ héi lµm ¨n, hîp t¸c míi cho c¸c nhµ ®Çu t­ Mü t¹i ViÖt nam. §ång thêi còng cã t¸c ®éng tÝch cùc trong khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt nam v× hä coi ViÖt nam lµ cÇu nèi ®Ó tõ ®ã hµng ho¸ cña hä xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa kú víi møc thuÕ thÊp. Víi ®iÒu nµy, hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt ë ViÖt nam sÏ t¨ng c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng , c¬ héi n©ng cao tæng kim ng¹ch hµng xuÊt sang Mü còng v× thÕ mµ t¨ng lªn. Chóng ta biÕt r»ng, víi m« h×nh “®µn sÕu bay” Mü chó träng vµo ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ míi ( nÒn kinh tÕ ®iÖn tö ) hä sÏ nh­êng nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ th«ng th­êng cho c¸c n­íc kh¸c víi h×nh thøc chñ yÕu lµ ®Çu t­ trùc tiÕp sau ®ã nhËp khÈu l¹i thÞ tr­êng Mü nh÷ng mÆt hµng cã lao ®éng rÎ: dÖt may, giµy dÐp, thiÕt bÞ m¸y mãc c¬ b¶n ( m« t¬, ®éng c¬ m¸y tiÖn ), TV, ®Çu m¸y video…Mµ ViÖt nam víi lîi thÕ vÒ tµi nguyªn, lao ®éng dåi dµo nÕu ®­îc ®Çu t­ hîp lý sÏ cã tiÒm lùc rÊt lín ë nh÷ng mÆt hµng nµy. Sau khi chóng ta cã ®­îc quy chÕ th­¬ng m¹i b×nh th­êng th× hai ngµnh cã triÓn väng nhÊt lµ dÖt may vµ giµy dÐp. Nh­ng ngµnh dÖt may sÏ bÞ h¹n chÕ b»ng h¹n ng¹ch, cßn giµy dÐp ®­îc tù do c¹nh tranh. Tuy nhiªn, víi s¶n phÈm dÖt may ta ®· cã kh¸ nhiÒu kinh nghiÖm tiÕp cËn thÞ tr­êng EU vµ NhËt b¶n nªn viÖc vµo thÞ tr­êng Mü sÏ kh«ng m©ý khã kh¨n. H¬n n÷a, ngay t¹i thÞ tr­êng Mü ng­êi ta còng ®ang t×m nguån cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm nµy ë ViÖt nam v× cã lao ®éng rÎ. Ngµnh dÖt may ViÖt nam ®· ®Ò ra chiÕn l­îc ph¸t triÓn t¨ng tèc ®Çy tham väng víi môc tiªu ®Õn n¨m 2005 ®¹t gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu 4 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü ®¹t kho¶ng 1-1,5 tû USD. Cßn mÆt hµng giµy dÐp, tuy míi chØ chiÕm tû träng rÊt nhá trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña Mü, song trªn c¬ së ph¸t huy tèi ®a nh÷ng lîi thÕ s½n cã céng thªm thÕ suÊt sÏ gi¶m xuèng cßn 10% nªn viÖc hy väng gia t¨ng thÞ phÇn cho mÆt hµng nµy ë thÞ tr­êng Mü kh«ng ph¶i lµ ®iÒu qu¸ xa vêi. Thuû s¶n, cµ phª còng lµ nh÷ng mÆt hµng ViÖt nam cã thÕ m¹nh. Víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi ®Ó nu«i trång thuû s¶n (bê biÓn dµi, vïng biÓn cã n¨ng lùc t¸i sinh häc cao, t­¬ng ®èi s¹ch vµ nhiÒu cöa s«ng, l¹ch…), thuû s¶n l¹i lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng ®­îc Mü khuyÕn khÝch nhËp khÈu (thuÕ suÊt 0%) vµ nhËp khÈu lín. Cho nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü sÏ cã nh÷ng b­íc tiÕn m¹nh mÏ nÕu ®­îc quy ho¹ch vµ ®Çu t­ hîp lý. Cµ phª, víi lîi thÕ ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu vµo Mü l¹i chiÕm ®­îc sù ­a chuéng cña ng­êi tiªu dïng ë thÞ tr­êng nµy nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m qua ®· t¨ng m¹nh. Víi viÖc chó ý h¬n ®Õn chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu (gi¶m tû lÖ h¹t vì, ®en…) kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª sÏ cßn t¨ng h¬n n÷a. ViÖc phª chuÈn hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i còng gióp ViÖt nam tiÕn gÇn h¬n ®Õn viÖc ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp chung (GSP) cña Hoa kú ¸p dông møc thuÕ suÊt b»ng 0 cho 4284 mÆt hµng xuÊt khÈu tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn . Tuy nhiªn, cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh mét ®iÒu lµ kh«ng ph¶i mäi mÆt hµng xuÊt khÈu ®Òu cã kh¶ n¨ng t¨ng nhiÒu lµ nhê vµo viÖc chuyÓn sang møc thuÕ míi. §¬n cö c¸c mÆt hµng n«ng s¶n nh­ cµ phª nh©n , tiªu vµ dÇu th«…®· ®­îc h­ëng møc thuÕ suÊt rÊt thÊp gÇn 0% kÓ tõ n¨m 94 khi Hoa kú bá cÊm vËn víi ViÖt nam. TriÓn väng t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ do tù b¶n th©n hµng ho¸ cã søc c¹nh tranh nÕu ®­îc sù quan t©m, ®Çu t­, quy ho¹ch hîp lý. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang Mü vµ viÖc ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng Mü cña c¸c DNVN 1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü. Tõ khi chÝnh phñ huû bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt nam ®Õn nay, mÆc dï ch­a ®­îc h­ëng quy chÕ MFN trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi Mü, nh­ng ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a Mü vµ ViÖt nam vÉn ph¸t triÓn liªn tôc c¸n c©n th­¬ng m¹i cña ViÖt nam vµ Mü tõ th©m hôt ®· chuyÓn sang t×nh tr¹ng thÆng d­ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: B¶ng 1: Th­¬ng m¹i ViÖt nam –Hoa kú 1994-2000. §¬n vÞ : TriÖu USD. N¨m XKVn sang Mü NKVn tõ Mü Tæng KN bu«n b¸n C¸n c©n TM 1994 50.45 172.22 222.67 -121.77 1995 198.97 252.86 451.83 -53.89 1996 319.04 616.05 935.09 -297.01 1997 388.19 277.79 665.98 +110.40 1998 553.441 274.22 827.63 +279.19 1999 601.90 277.30 879.20 +324.60 2000 732 Nguån: T¹p chÝ Tµi chÝnh quèc tÕ –12/2000- trang 47. B¶ng 1 cho thÊy kim ng¹ch mËu dÞch ViÖt nam-Hoa kú n¨m 1994 ®· ®¹t trªn 222 triÖu USD (so víi 62 triÖu USD n¨m 93-t¨ng h¬n 3 lÇn ). Con sè nµy n¨m 1995 ®· lªn tíi 450 triÖu USD (gÊp 2 lÇn so víi n¨m tr­íc ). N¨m 1996 tæng kim ng¹ch ®· ®¹t gÇn 1 tû USD, mét con sè ®¸ng khÝch lÖ. C¨n cø vµo b¶ng sè liÖu trªn ta cã thÓ thÊy, tõ n¨m1996 trë vÒ tr­íc,ViÖt nam lu«n nhËp siªu tõ Hoa kú, nh­ng tõ nh÷ng n¨m sau ViÖt nam l¹i lu«n xuÊt siªu sang Hoa kú. N¨n 1997 do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh t¹i Ch©u ¸, ViÖt nam ph¶i gi¶m bít c¸c kho¶n nhËp khÈu cña m×nh, do vËy kim ng¹ch bu«n b¸n cã phÇn gi¶m sót, chØ cßn 665 triÖu USD. Sang n¨m 1998 vµ 1999 cïng víi sù håi phôc cña c¸c nÒn kinh tÕ ë Ch©u ¸, kim ng¹ch ®· cã dÊu hiÖu gia t¨ng nh­ng vÉn dõng ë nh÷ng con sè ®¸ng khiªm tèn: 827 triÖu USD vµ 879 triÖu USD, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu lÇn l­ît lµ 553 triÖu USD vµ 602 triÖu USD, lín h¬n con sè nhËp khÈu rÊt nhiÒu. Sang ®Õn n¨m 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam ®¹t 732 triÖu USD. Riªng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü ®¹t 400 triÖu USD. §©y lµ mét sù t¨ng tr­ëng kh¸ nhanh vµ ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn nÕu so s¸nh kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta vµo Mü víi kim ng¹ch xuÊt khÈu cña mét sè n­íc Ch©u ¸ kh¸c víi Mü th× kim ng¹ch xuÊt khÈu gi÷a hai n­íc ViÖt –Mü lµ qu¸ nhá so víi tiÒm n¨ng. Ch¼ng h¹n, trong n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña B¨ng-la-®Ðt sang Mü lµ 2.4 tû USD, Philipin lµ 13.9 tû USD , Th¸i lan lµ 6.4 tû USD… Víi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt –Mü c¸c chuyªn gia kinh tÕ ViÖt nam dù ®Þnh r»ng n¨m 2001, tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam –Hoa kú cã kh¶ n¨ng ®¹t tíi 2 tû USD, t¨ng 2 lÇn so víi n¨m 1999, trong ®ã ViÖt nam xuÊt khÈu kho¶ng 1.2 tû USD vµ nhËp khÈu kho¶ng 0.8 tû USD. Nh­ng trong t×nh h×nh hiÖn nay, môc tiªu trªn lµ rÊt khã nÕu kh«ng muèn nãi lµ kh«ng thÓ ®¹t ®­îc (Ýt nhÊt lµ cho ®Õn hÕt n¨m nay). Qua xem xÐt cã thÓ nhËn thÊy r»ng, mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü trong thêi gian qua bao gåm: h¶i s¶n, dÇu th«, cµ phª, dÖt may, g¹o, hoa qu¶…C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu ®ang cã sù thay ®æi. Trong nh÷ng n¨m ®Çu xuÊt khÈu, c¸c mÆt hµng nhãm hµng n«ng-l©m-thuû s¶n chiÕm tíi h¬n 70% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tû träng xuÊt khÈu cña nhãm hµng giÇy dÐp, dÖt may vµ kho¸ng s¶n cã b­íc chuyÓn biÕn tÝch cùc, chiÕm h¬n 50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc . B¶ng 2: C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt nam sang Hoa kú §¬n vÞ:TriÖu USD N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 MÆt hµng Kim ng¹ch Tû träng (%) Kim ng¹ch Tû träng (%) Kim ng¹ch Tû träng (%) Kim ng¹ch Tû träng (%) Kim ng¹ch Tû träng (%) Thuû s¶n 33.86 16.6 42.5 14.8 81.55 17.4 125.59 24.9 304.36 41.6 DÇu th« 80.6 39.5 34.6 12.1 79.22 16.9 99.60 19.8 91.37 12.5 Cµ phª 109.48 53.6 90 24.2 125.13 24.1 59.21 9.8 69.93 9.5 DÖt may 19.74 9.7 20 7.0 26.34 5.6 34.70 6.9 49.57 6.8 G¹o 5.82 2.9 63.5 17.1 39.03 7.5 4.95 1.0 10.66 1.5 Rau qu¶ 7.6 3.7 11.6 4.0 2.6 0.6 3.20 0.6 5.0 0.7 Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü 204.2 100 286.7 100 468.6 100 504.0 100 732.4 100 Nguån: Bé th­¬ng m¹i – TrÝch tõ bµi: “xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt nam sang Hoa kú” Ths Ng« ThÞ TuyÕt Mai- Khoa KT & KDQT. HiÖn nay, h¶i s¶n lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt sang Mü, t¨ng liªn tôc trong c¸c n¨m võa qua.Tõ 33.86 triÖu USD ( chiÕm 16.6% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü ) n¨m 1997 ®· t¨ng lªn ®Õn 304.36 triÖu USD ( chiÕm 41.6% kim ng¹ch xuÊt khÈu ). §©y lµ mét møc t¨ng kû lôc, ®­a thÞ tr­êng Mü trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt nam lín thø hai sau NhËt b¶n. Dù kiÕn n¨m 2005, thÞ tr­êng Hoa kú cã thÓ tiªu thô tíi 20% tæng gi¸ trÞ thuû h¶i s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt nam . Tuy nhiªn con sè ®ã vÉn cßn qu¸ nhá bÐ so víi tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü vµ ch­a t­¬ng xøng víi kh¶ n¨ng cña ViÖt nam . Sau h¶i s¶n lµ dÇu th«, ®øng vÞ trÝ thø hai sau cµ phª trong danh môc c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt nam sang Hoa kú. Sau thêi kú 97-98 do gi¸ dÇu trªn thÕ giíi gi¶m m¹nh nªn xuÊt khÈu dÇu th« sang Hoa kú gi¶m c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ tû lÖ. Hai n¨m trë l¹i ®©y gi¸ trÞ xuÊt khÈu dÇu th« cña ViÖt nam ®· ®¹t tíi 91.37 triÖu USD - chiÕm 12.5% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Hoa kú (so víi thêi kú 97-98 lµ 12.1%- 16.9%). GiÇy dÐp, cµ phª, dÖt may, h¹t ®iÒu, g¹o…còng lµ c¸c mÆt hµng b­íc ®Çu ®­îc thÞ tr­êng Mü chÊp nhËn. Hoa kú hiÖn lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu cµ phª h¹t lín nhÊt cña ViÖt nam. ChiÕm trªn 25% tæng sè xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt nam. 2. Thùc tr¹ng ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam MÆc dï trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang Mü ®· cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ c¶ vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ®· cã nh÷ng b­íc tiÕp cËn thÞ tr­êng hîp lý h¬n, chÊt l­îng, mÉu m· s¶n phÈm ®­îc c¶i tiÕn th­êng xuyªn h¬n. Song râ rµng lµ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cßn qu¸ nhá bÐ, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña c¶ hai bªn, ®Æc biÖt lµ vµo mét thÞ tr­êng lín vµ ®Çy tiÒm n¨ng nh­ Mü. VËy ®©u lµ nguyªn nh©n khiÕn c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam kh«ng ph¸t huy ®­îc tèi ®a n¨ng lùc cña m×nh? §Çu tiªn, ph¶i kÓ ®Õn lµ sù chªnh lÖch rÊt lín ë tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña hai n­íc, l¹i cã nh÷ng ®iÓm rÊt kh¸c nhau vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ- x· héi, vÒ quan ®iÓm, tËp qu¸n, së thÝch, thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng…chÝnh nh÷ng nh©n tè nµy kh«ng ®­îc tÝnh ®Õn ®Çy ®ñ sÏ g©y khã kh¨n trong khi gi¶i quyÕt c¸c mèi liªn hÖ trong qu¸ tr×nh lµm ¨n víi Mü. Mü lµ mét ®èi t¸c qu¸ lín, qu¸ hïng m¹nh, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng tõ khi lËp quèc. N­íc Mü cã 50 tiÓu bang, ngoµi luËt cña liªn bang, mçi tiÓu bang ®Òu cã luËt cña m×nh…HÖ thèng luËt cña Mü rÊt phøc t¹p, do ®ã hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp khi muèn kinh doanh trªn thÞ tr­êng Mü ®Òu ph¶i thuª luËt s­, mµ chi phÝ luËt s­ l¹i rÊt ®¾t, nªn th«ng th­êng lµ nhê t­ vÊn. Trong khi ®ã, ViÖt nam míi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng trong mét thêi gian ng¾n. C¬ chÕ thÞ tr­êng cßn s¬ khai, ch­a ph¸t triÓn, hÖ thèng chÝnh s¸ch ch­a ®ång bé, m«i tr­êng ph¸p lý ch­a hoµn thiÖn, sù am hiÓu vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng cña bé m¸y qu¶n lý vµ doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ. Thªm vµo ®ã, Mü l¹i lµ mét quèc gia ph¸t triÓn m¹nh nhÊt vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, do ®ã khi tham gia vµo thÞ tr­êng Mü c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i lµm viÖc víi nh÷ng ®èi t¸c cã thÓ hiÓu râ vÒ m×nh nhê th«ng tin tõ nhiÒu nguån, nhÊt lµ trªn m¹ng. Trong khi ®ã, viÖc kh«ng n¾m b¾t ®­îc nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, vÒ luËt lÖ, cung c¸ch kinh doanh cña ng­êi Mü vÉn lµ mét trë ng¹i lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam. ChÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ch¼ng nh÷ng cã thÓ dÉn ®Õn viÖc bá lì c¬ héi trong kinh doanh mµ ®«i khi cßn bÞ thiÖt thßi bëi nh÷ng lý do kh«ng ®¸ng cã. Thø hai, ph¶i nh×n nhËn r»ng, tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng cña hµng xuÊt khÈu ViÖt nam cßn thÊp, céng thªm thêi gian vËn chuyÓn hµng ho¸ sang Mü dµi ngµy (th­êng lµ xuÊt khÈu gi¸n tiÕp qua n­íc thø ba) chi phÝ lín sÏ lµm gi¶m thªm kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸. Hµng ho¸ ViÖt nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü hiÖn nay chñ yÕu lµ l­¬ng thùc, thùc phÈm, hµng tiªu dïng, mµ Mü l¹i ®ßi hái chÊt l­îng cao vµ rÊt kh¾t khe víi ®èi víi c¸c mÆt hµng nµy. Bªn c¹nh ®ã, tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, chuyªn m«n ng­êi lao ®éng ch­a cao céng thªm mÉu m·, kiÓu d¸ng ®¬n ®iÖu Ýt ®­îc chó träng c¶i tiÕn thùc sù nªn ch­a ®¸p øng ®­îc thÞ hiÕu tiªu dïng cña sè ®«ng ng­êi d©n Mü. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy lµm cho s¶n phÈm cña chóng ta cßn kÐm vÒ chÊt l­îng, xÊu vÒ h×nh thøc, khã lßng c¹nh tranh víi biÕt bao b¹n hµng mËu dÞch cña Mü tõ c¸c n­íc Nam mü, Trung quèc; tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi (NIC); c¸c n­íc Asean… Thø ba, ®iÒu nµy thuéc vÒ mét trong nh÷ng nÐt kh¸c biÖt cña thÞ tr­êng Mü lµ quy m« ®¬n hµng cña hä th­êng rÊt lín. C¸c nhµ ph©n phèi cña Mü th­êng thiÕt lËp hÖ thèng ph©n phèi toµn cÇu. NghÜa lµ kh«ng chØ b¸n ë Mü mµ theo c¸c kªnh ®i kh¾p thÕ giíi. §¬n hµng cña hä th­êng lín, nªn nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt nam sang Mü t×m hiÓu thÞ tr­êng kh«ng ký ®­îc hîp ®ång do kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nµy. ThÝ dô, khi ®èi t¸c Mü ®Æt hµng 2 triÖu s¬ mi t¬ t»m, mét doanh nghiÖp ViÖt nam ®µnh l¾c ®Çu vµ than thë víi th­¬ng vô r»ng: mét n¨m chóng t«i lµm hÕt søc chØ ®­îc 500 ngµn chiÕc. Thø t­, ph­¬ng thøc giao dÞch kinh doanh trªn thÞ tr­êng Mü rÊt ®a d¹ng, hiÖn ®¹i. ViÖc b¸n hµng trªn Internet ®· ®­îc sö dông. C«ng ty kh«ng cã cöa hµng, siªu thÞ, mµ chØ cã mét kho chøa hµng vµ mét Website. Kh¸ch hµng muèn mua hoÆc giao dÞch g× cø vµo Website råi gäi ®Õn c«ng ty, sÏ cã ng­êi ®em hµng ë kho ®Õn giao tËn nhµ. HiÖn nay rÊt nhiÒu cöa hµng, siªu thÞ cña Mü chuyÓn ®æi sang h×nh thøc kinh doanh nµy kÕt hîp víi h×nh thøc b¸n hµng ë cöa hµng truyÒn thèng. C¸c doanh nghiÖp ViÖt nam, cã lÏ ph¶i mÊt mét thêi gian dµi n÷a míi cã thÓ tham gia vµo c¸ch b¸n hµng kiÓu míi nµy. Nh­ng ngay tõ b©y giê ph¶i nhËn thøc ®­îc xu thÕ ®Ó chuÈn bÞ s½n sµng hoµ nhËp nÕu kh«ng muèn bá lì nhiÒu h¬n n÷a nh÷ng c¬ héi kinh doanh hÊp dÉn. Thø n¨m, t­ vÊn lµ tËp qu¸n cña c¸c c«ng ty Mü vµ thÞ tr­êng Mü khi vµo ViÖt nam lµm ¨n, hä còng sö dông c¸c c«ng ty t­ vÊn ë ViÖt nam gióp hä mua hµng ho¸, chØ ®Þnh nhµ s¶n xuÊt hµng ho¸ theo yªu cÇu, tiÕp cËn nguån nguyªn vËt liÖu hoÆc c¸ch thµnh lËp mét doanh nghiÖp ë ViÖt nam. Ng­îc l¹i, c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam sang Mü chµo hµng nÕu muèn ch¾c ¨n còng cÇn sö dông t­ vÊn. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu c«ng ty t­ vÊn ®Õn hái th­¬ng vô: Anh cã muèn tiÕp cËn thÞ tr­êng chÌ/ thÞ tr­êng may mÆc kh«ng? Bá tiÒn ra t«i lµm cho. Nh­ng trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam rÊt Ýt cã c¬ héi sö dông nh÷ng dÞch vô t­ vÊn nµy, chñ yÕu lµ do tiÒm lùc tµi chÝnh nhá bÐ. V× vËy th­êng lµ “ mß” hoÆc thô ®éng chê c¸c nhµ nhËp khÈu, ph©n phèi ®Õn ®Æt hµng. Hä rÊt Ýt cã c¬ héi tiÕp cËn ®­îc víi nh÷ng nhµ nhËp khÈu, ph©n phèi trùc tiÕp. §iÒu nµy còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn viÖc gi¸ c¶ cña hµng ho¸ bÞ ®éi lªn cao vµ mÉu m· kh«ng linh ho¹t, phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng nhËp khÈu. Thø s¸u, c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam kh«ng n¾m râ hÖ thèng c¸c nhµ nhËp khÈu, ph©n phèi chÝnh thøc ®èi víi mét sè c¸c mÆt hµng lín, cã thÕ m¹nh xuÊt khÈu nh­ dÖt may, da giÇy, hµng n«ng s¶n (cµ phª, ®iÒu, l¹c, g¹o…), c¸c mÆt hµng thuû h¶i s¶n …Kh«ng (hoÆc rÊt Ýt) nhËn ®­îc nh÷ng th«ng tin cã tÝnh chÊt hÖ thèng vÒ mét chñng lo¹i mÆt hµng cô thÓ. Tõ ®ã mµ kh«ng cã ®­îc ph­¬ng thøc th©m nhËp, tiÕp cËn t×m hiÓu thÞ tr­êng hîp lý. Cã thÓ kÓ ra mét sè nh÷nh nhµ nhËp khÈu, ph©n phèi chÝnh ë Mü ®èi víi nhãm mÆt hµng nªu trªn nh­ sau: C¸c mÆt hµng giÇy dÐp, quÇn ¸o phÇn lín do c¸c siªu thÞ nh­ Kamart, Wal-mart nhËp khÈu hoÆc c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia chuyªn kinh doanh nh­ Rebock, Nike. Cµ phª, ®iÒu, tiªu, h¶i s¶n…ë Mü cã nhu cÇu rÊt lín vµ hä còng mua trùc tiÕp cña ViÖt nam (riªng niªn vô cµ phª 1999-2000, Mü trë thµnh kh¸ch hµng lín nhÊt cña ViÖt nam, nhËp khÈu 119 ngµn tÊn, chiÕm 20.08% tæng l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt nam ). Mua hµng n«ng s¶n lµ c«ng ty Cargill cã hÖ thèng ph©n phèi toµn cÇu (doanh thu hµng n¨m kho¶ng 80 tû USD). Thø bÈy, mét ®iÒu rÊt quan träng lµ muèn gia nhËp thÞ tr­êng Mü th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i biÕt ®èi thñ c¹nh tranh víi hä lµ ai?. Ph¶i bá ®i quan niÖm cho r»ng chØ cã doanh nghiÖp lín míi míi cã thÓ thµnh c«ng trªn th­¬ng tr­êng Mü. §iÒu quan träng lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i nh×n thÞ tr­êng theo h­íng l©u dµi ®Ó cã chiÕn l­îc thÝch hîp chø kh«ng nªn kú väng hÔ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­îc Quèc héi hai n­íc phª chuÈn th× hµng ho¸ ViÖt nam cã thÓ b¸n ch¹y ë Mü. MÆc dï triÓn väng më ra lµ rÊt lín (nh­ ®· nªu ë phÇn 2-ch­¬ng 1), tuy nhiªn kÓ c¶ ®èi vèi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc, nh÷ng khã kh¨n cßn tån t¹i còng kh«ng ph¶i lµ Ýt, cã thÓ kÓ ra nh­ sau: MÆt hµng n«ng s¶n, h¶i s¶n chiÕm kho¶ng 50% gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü, trong khi ®ã hiÖn nay c¸c mÆt hµng nh­ cµ phª, h¹t ®iÒu, h¶i s¶n còng ®· ®­îc h­ëng thuÕ suÊt ­u ®·i lµ 0% khi nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. Do vËy viÖc ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng võa qua gi÷a hai n­íc còng kh«ng cã ¶nh h­ëng g× lín ®Õn søc c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng nµy ë thÞ tr­êng Mü. §iÒu cÇn chó ý vµ quan t©m ë ®©y kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò vÒ thuÕ quan mµ lµ vÊn ®Ò chÊt l­îng vµ tiªu chuÈn hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cã ®¸p øng vµ phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña thÞ tr­êng Mü hay kh«ng. §èi víi mÆt hµng g¹o: sau khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam- Hoa kú cã hiÖu lùc th× thuÕ nhËp khÈu g¹o tõ ViÖt nam vµo Hoa kú sÏ ®­îc gi¶m m¹nh tõ 5.5 cent/kg xuèng cßn 1.8 cent/kg, nh­ng c¬ héi xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng Mü sÏ rÊt Ýt bëi v× trªn thùc tÕ Mü còng ®· tõng lµ n­íc xuÊt khÈu g¹o lín trªn thÕ giíi. Khi ViÖt nam ®­îc h­ëng quy chÕ th­¬ng m¹i b×nh th­êng cña Mü th× c¸c mÆt hµng nh­ giÇy dÐp vµ dÖt may tuy sÏ cã nhiÒu thuËn lîi nhÊt khi xuÊt khÈu sang Mü v× møc thuÕ nhËp khÈu cña c¸c mÆt hµng nµy vµo thÞ tr­êng Mü sÏ ®­îc gi¶m kho¶ng 10% ®Õn 25%. Tuy nhiªn, khã kh¨n ®Æt ra còng sÏ kh«ng Ýt bëi v× mÆt hµng nµy còng lµ thÕ m¹nh cña mét sè n­íc trong khu vùc Ch©u ¸ nh­ Trung quèc, Th¸i lan . V× vËy viÖc t¨ng søc c¹nh tranh ®Ó n©ng cao thÞ phÇn cña hµng ViÖt nam trªn thÞ tr­êng Mü kh«ng ph¶i lµ viÖc dÔ lµm. X¸c ®Þnh râ nh­ vËy ®Ó tr¸nh tr­êng hîp mét sè doanh nghiÖp qu¸ tr«ng chê, û l¹i vµo hiÖp ®Þnh, kh«ng tù vËn ®éng t×m c¬ héi cho m×nh. Thªm vµo ®ã, gi÷a lóc cã vÎ nh­ nhiÒu cöa ngâ ®· th«ng tho¸ng, réng më cho hµng ViÖt nam th× bÊt nhê ngµy 11/9 hµng lo¹t c¸c vÞ trÝ biÓu t­îng cho søc m¹nh qu©n sù vµ kinh tÕ Mü bÞ tÊn c«ng lµm cho thÞ tr­êng Mü vµ thÕ giíi chao ®¶o. ¶nh h­ëng cña cuéc tÊn c«ng nµy ®· lan to¶ ®Õn ViÖt nam. NÕu tr­íc kia suy tho¸i kinh tÕ Mü chØ ®ông ®Õn s¶n phÈm kü thuËt cao vµ t­ liÖu s¶n xuÊt chø ch­a ®ông ch¹m ®Õn sù tiªu pha cña ng­êi d©n Mü nªn ch­a ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu cña ViÖt nam th× vô tÊn c«ng h«m 11/9 võa qua ®· buéc ng­êi d©n ph¶i dÌ sÎn chi tiªu ®Ó ®èi phã l¹i víi nh÷ng t×nh huèng xÊu mµ kh«ng ai d¸m ®¶m b¶o lµ sÏ kh«ng x¶y ra, trong khi hµng ViÖt nam xuÊt khÈu sang Mü chñ yÕu lµ hµng tiªu dïng. §ång USD suy yÕu sÏ gi¶m søc hÊp dÉn víi hµng xuÊt khÈu ViÖt nam sang Mü. MÆt kh¸c, hµng ViÖt nam xuÊt khÈu sang Mü chñ yÕu qua hai con ®­êng lµ hµng kh«ng vµ hµng h¶i. TÊt c¶ nh÷ng lo¹i thùc phÈm t­¬i sèng nh­ t«m, c¸, ®ïi Õch, rau qu¶ t­¬i…®Òu ®­îc vËn chuyÓn b»ng ®­êng kh«ng. §Ó n©ng cao n¨ng lùc vËn chuyÓn, ngµy 18/7/2001 Vietnam Airlines vµ American Airlines ®· ký mét hîp ®ång liªn doanh bay vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Nh­ng nh­ chóng ta ®· biÕt vô tÊn c«ng h«m 11/9 cã hai chiÕc m¸y bay: mét ®©m vµo toµ nhµ phÝa B¾c cña trung t©m th­¬ng m¹i thÕ giíi, mét ®©m vµo LÇu n¨m gãc ®Òu cña American Airlines. Sù cè nµy lµm American Airlines thiÖt h¹i hµng tû USD , h·ng ®· ph¶i c¾t gi¶m 20% chuyÕn bay vµ sa th¶i hµng ngµn nh©n c«ng. Ch¾c ch¾n liªn doanh bay mµ hai bªn võa ký hai th¸ng tr­íc ®©y chÞu ¶nh h­ëng rÊt nÆng nÒ. V× vËy, giê ®©y c¸nh cöa vµo thÞ tr­êng Mü trë nªn khã kh¨n h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Thùc tÕ «ngWalter Block –Phã chñ tÞch phßng th­¬ng m¹i Mü t¹i TP.Hå ChÝ Minh (Amcham) cho biÕt viÖc vËn chuyÓn hµng sang Mü sÏ chËm trÔ h¬n, thËm chÝ ®¬n ®Æt hµng cã thÓ bÞ ho·n hoÆc huû bá. Theo dù ®o¸n th× phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ®ang xuÊt khÈu n«ng s¶n, thuû s¶n, dÖt may, giÇy dÐp ®ang bÞ ®e däa bëi søc mua cña ng­êi tiªu dïng Mü gi¶m sót Ýt nhÊt cho ®Õn hÕt n¨m 2001. Trªn ®©y lµ mét sè nÐt lín trong qu¸ tr×nh ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam còng nh­ mét sè vÊn ®Ò næi cém khi xuÊt khÈu hµng ho¸ sang Mü. Céng thªm mét vµi l­u ý trong v¨n ho¸ kinh doanh vµ thÞ hiÕu tiªu dïng cña ng­êi Hoa kú ®· nªu ë phÇn ch­¬ng 1 sÏ phÇn nµo gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cã c¸i nh×n tæng thÓ ®óng ®¾n h¬n, rót kinh nghiÖm ®­îc nh÷ng sai lÇm, thiÕu sãt ®Ó tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü cã hiÖu qu¶ h¬n. §ång thêi viÖc nhËn thøc mét c¸ch ®óng ®¾n t×nh h×nh, xu thÕ míi sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng h¬n trong viÖc ®­a ra c¸c môc tiªu chiÕn l­îc trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. 3. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt nam sang Mü MÆc dï cßn tån t¹i nhiÒu khã kh¨n lín song Mü vÉn ®­îc coi lµ thÞ tr­êng hÊp dÉn ®èi víi nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt nam. Hä tin t­ëng r»ng víi søc m¹nh c¶ vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ t×nh h×nh n­íc Mü sÏ ®­îc c¶i thiÖn s¸ng sña h¬n trong mét thêi gian kh«ng xa. Khi ®ã c¬ héi kinh doanh më ra lµ rÊt lín vµ dÜ nhiªn lµ lîi nhuËn dù kiÕn thu ®­îc còng kh«ng ph¶i lµ nhá. Nh­ng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü mét c¸ch cã hiÖu qu¶, tr¸nh ®­îc rñi ro vµ g©y ®­îc uy tÝn ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu lµ c©u hái mµ tr¶ lêi nã kh«ng ph¶i dÔ dµng, liªn quan ®Õn c¶ hai phÝa: Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp 3.1.VÒ phÝa Nhµ n­íc. 3.1.1. VÒ quy chÕ xuÊt nhËp khÈu: TiÕp tôc më réng h¬n n÷a quyÒn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp.Theo c¬ chÕ míi th× tÊt c¶ c¸c th­¬ng nh©n ®· ®¨ng ký ho¹t ®éng, mua b¸n hµng ho¸ trong giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh sÏ ®­îc phÐp nhËp khÈu mäi lo¹i hµng ho¸, trõ nh÷ng mÆt hµng mµ nhµ n­íc cÊm xuÊt khÈu, cÊm nhËp khÈu, cÊm kinh doanh. 3.1.2. VÒ c«ng t¸c thÞ tr­êng ngoµi n­íc sÏ tËp trung thùc hiÖn nh÷ng viÖc chñ yÕu sau: T¹o khung ph¸p lý thuËn lîi cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi, t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p th©m nhËp thÞ tr­êng cho hµng xuÊt khÈu. KhuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp x¨y dùng ë n­íc ngoµi m¹ng l­íi ®¹i lý, ph©n phèi hµng, kho ngo¹i quan, trung t©m tr­ng bµy s¶n phÈm; ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc mua b¸n linh ho¹t nh­ göi b¸n, thanh to¸n chËm, ®æi hµng phï hîp víi tõng mÆt hµng, tõng thÞ tr­êng, cö ®¹i diÖn t¹i thÞ tr­êng n­íc ngoµi hoÆc lËp c«ng ty ph¸p nh©n n­íc së t¹i ®Ó chuyªn nhËp khÈu hµng ViÖt nam, khuyÕn khÝch vµ hç trî céng ®ång ng­êi ViÖt nam ë n­íc ngoµi nhËp khÈu hµng ViÖt nam. Nhµ n­íc hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp cè g¾ng ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, x©y dùng mét vµi trung t©m th­¬ng m¹i, qu¶ng c¸o, tham gia triÓn l·m, héi trî…®èi víi tõng mÆt hµng, tõng thÞ tr­êng . N©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ n¨ng lùc cña c¬ quan vµ tæ chøc lµm c«ng t¸c thÞ tr­êng ngoµi n­íc. G¾n c«ng t¸c cña ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i (BTM) víi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®Æt hµng cho ViÖn c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ thÞ tr­êng vµ mÆt hµng xuÊt khÈu. Cïng víi viÖc cñng cè c¸c c¬ quan th­¬ng vô ViÖt nam hiÖn cã ë n­íc ngoµi, më thªm mét sè c¬ quan ë c¸c ®Þa bµn míi… N©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i (BMT) ph¸t huy vai trß hç trî vµ h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp trong c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Hç trî c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ra n­íc ngoµi kÓ c¶ viÖc th¸p tïng c¸c ®oµn cÊp cao cña §¶ng, Nhµ n­íc, ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng ph¸t triÓn kinh doanh xuÊt khÈu. Phèi hîp vµ hç trî c¸c nghµnh, ®Þa ph­¬ng vµ doanh nghiÖp x©y dùng chiÕn l­îc Marketing cho tõng nghµnh hµng, mÆt hµng quan träng vµ tham gia c¸c héi trî, triÓn l·m vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi. Cã c¬ chÕ tiÕp xóc vµ tham vÊn ®Þnh kú gi÷a BTM vµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c hiÖp héi ngµnh hµng vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu. B­íc ®Çu x©y dùng c¬ së ph¸p lý cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö, tæ chøc ®µo t¹o nh©n lùc cho lÜnh vùc nµy. KhuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn vµ t¨ng c­êng quan hÖ víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng, b¸o chÝ ®èi ngo¹i vµ c¸c doanh nghiÖp, ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i phôc vô môc tiªu t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu. Tæ chøc tèt viÖc thu thËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin th­¬ng m¹i cho c¸c doanh nghiÖp. Tæ chøc cung cÊp ®Þnh kú hµng n¨m, hµng quý c¸c Ên phÈm vÒ thÞ tr­êng hµng ho¸ thÕ giíi cho c¸c doanh nghiÖp. X©y dùng kªnh th«ng tin th­¬ng m¹i th«ng suèt tõ c¸c c¬ quan th­¬ng vô ViÖt nam ë n­íc ngoµi, BTM ®Õn c¸c Së th­¬ng m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp. Ngoµi viÖc cung cÊp th«ng tin theo ph­¬ng thøc hç trî cña nhµ n­íc cho c¸c doanh nghiÖp, cÇn thùc hiÖn th­¬ng m¹i ho¸ th«ng tin vµ ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc linh ho¹t nh»m ®¸p øng nhu cÇu cô thÓ, kÞp thêi cña c¸c doanh nghiÖp. Sím x©y dùng vµ ban hµnh c¬ chÕ vÒ c«ng t¸c thÞ tr­êng ngoµi n­íc, trong ®ã x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc cã liªn quan ë trung ­¬ng còng nh­ ®Þa ph­¬ng vµ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp; quy chÕ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm vµ doanh nghiÖp trong c«ng t¸c thÞ tr­êng ngoµi n­íc. §ång thêi, Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch cô thÓ b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm ®­îc giao trong c«ng t¸c thÞ tr­êng ngoµi n­íc. 3.1.3.VÒ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vµ h¶i quan: Bá viÖc buéc ph¶i kiÓm dÞch, xuÊt xø hµng ho¸ (C/O), nÕu ViÖt nam kh«ng cã nghÜa vô thùc hiÖn theo c¸c tho¶ thuËn song ph­¬ng, ®a ph­¬ng mµ ViÖt nam ký kÕt; bá yªu cÇu vÒ chøng minh nguån gèc hµng ho¸ xuÊt khÈu hoÆc nguån gèc nguyªn liÖu s¶n xuÊt ra hµng xuÊt khÈu, nÕu kh«ng liªn quan ®Õn viÖc hoµn thuÕ, cho phÐp xuÊt khÈu hµng ho¸ qua nh÷ng n¬i kh«ng ph¶i lµ cöa khÈu quèc tÕ, quèc gia; kh«ng thu thuÕ, kÓ c¶ t¹m tÝnh ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu bÞ tr¶ l¹i ®Ó t¸i chÕ råi l¹i xuÊt khÈu. TiÕp tôc ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p míi mµ ngµnh h¶i quan ®· thùc hiÖn vµ ®em l¹i kÕt qu¶ tèt trong thêi gian qua. 3.1.4. VÒ sù hç trî cña chÝnh phñ vµ c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, tÝn dông liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu: §Ò nghÞ chÝnh phñ hç trî trong viÖc ®Çu t­ chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu, ®Çu t­ x©y dùng c¬ së vËt chÊt, h¹ tÇng vµ c«ng t¸c thÞ tr­êng ngoµi n­íc c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu… §Èy m¹nh qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thuÕ b­íc hai, trong ®ã cã viÖc hoµn chØnh thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. Cã chÝnh s¸ch ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu nh­ hç trî tÝn dông, rñi ro, c¸c khã kh¨n vÒ tµi chÝnh th«ng qua quü hæ trî xuÊt khÈu hoÆc ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu. TiÕp tôc thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch th­ëng xuÊt khÈu ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp. §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, t¨ng c­êng kû luËt hµnh chÝnh vµ xö lý nghiªm ®èi víi c¸c c¬ quan, c«ng chøc kh«ng thùc hiÖn ®óng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. 3.2.VÒ phÝa doanh nghiÖp. Cïng víi sù cè g¾ng cña Nhµ n­íc, doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i nhanh chãng kh¾c phôc t­ t­ëng û l¹i vµ ngay tõ lóc nµy ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm , mÉu m·, gi¶m gi¸ thµnh, n©ng cao n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu, x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu cña s¶n phÈm, x©y dùng thªm nguån hµng vµ ch©n hµng ®Ó ®¶m b¶o cung cÊp æn ®Þnh cho thÞ tr­êng, chó träng ®Èy m¹nh c«ng t¸c Marketing, dÞch vô, gi÷ uy tÝn cho doanh nghiÖp vµ cho s¶n phÈmViÖt nam…Toµn bé nh÷ng viÖc lµm ®ã, nÕu ®­îc thùc hiÖn tèt sÏ gióp n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm ViÖt nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ vµ ngay trªn thÞ tr­êng ViÖt nam. Sau ®©y lµ mét vµi ph©n tÝch ®Ó rót ra c¸c b­íc ®i cã thÓ sÏ gióp Ých phÇn nµo cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng nµy nh­ sau: Tr­íc hÕt, cã thÓ thÊy r»ng cïng víi sù gia t¨ng xuÊt khÈu lµ t¹o ra viÖc lµm tõ nhiÒu s¶n phÈm vµ dÞch vô kh¸c nhau, kÓ c¶ du lÞch sÏ gãp phÇn tÝch cùc ®Ó n©ng cao tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. VÒ l©u dµi, viÖc quan hÖ trùc tiÕp víi c¸c doanh nghiÖp Mü cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam tiÕp cËn trùc tiÕp víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i; víi nÒn kinh tÕ tri thøc, c¸c tr­êng ®¹i häc vµ viÖn nghiªn cøu tiªn tiÕn. §ång thêi nã còng cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cã thÓ tiÕp cËn vµ häc hái nhiÒu mÆt tõ c¸c ®ång nghiÖp Mü trong s¶n xuÊt, kinh doanh, qu¶n lý… §Ó tËn dông vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lîi ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i cã ngay mét ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ: b¾t ®Çu tõ viÖc n©ng cao tr×nh ®é tiÕng Anh th­¬ng m¹i, chuÈn bÞ lµm viÖc trong m«i tr­êng tiÕng Anh lµ chñ yÕu; nghiªn cøu luËt ph¸p liªn bang vµ c¸c bang cña Mü; x©y dùng quan hÖ th­¬ng m¹i; t×m kiÕm ®èi t¸c, tæ chøc tiÕp thÞ…®Ó ký kÕt hîp ®ång víi c¸c doanh nh©n vµ doanh nghiÖp Mü trong quan hÖ xuÊt nhËp khÈu. Ph¶i b»ng mäi c¸ch t×m hiÓu thÞ tr­êng Mü, khai th¸c mäi th«ng tin cã liªn quan ®Õn thÞ tr­êng nµy tõ c¸c nguån nh­ tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tham t¸n th­¬ng m¹i, m¹ng Internet, ViÖt kiÒu ®ang sinh sèng lµm ¨n t¹i Mü, c¸c th­¬ng gia, nhµ doanh nghiÖp Mü ®Õn lµm ¨n ë ViÖt nam … C¸c doanh nghiÖp nªn theo dâi, tranh thñ c¬ héi ®Ó cö ng­êi cña m×nh ®i tham dù c¸c cuéc héi th¶o vÒ quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt –Mü, hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü; ë ®ã nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ vµ c¶ nh÷ng luËt s­ Mü nãi chuyÖn vÒ c¸ch thøc tiÕp cËn thÞ tr­êng nµy,vÒ nh÷ng ®Æc tÝnh cña ng­êi Mü cÇn chó ý khi ®µm ph¸n, th­¬ng l­îng vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng b­íc ®i cô thÓ khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü nh­: thñ tôc nhËp khÈu, c¸ch lËp ho¸ ®¬n, giíi thiÖu c¸c kªnh ph©n phèi, lËp kÕ ho¹ch tiÕp thÞ, giao tiÕp vµ ®µm ph¸n… Cao h¬n n÷a, nÕu cã ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cã thÓ tæ chøc c¸c ®oµn kh¶o s¸t ®i Mü ®Ó trùc tiÕp t×m hiÓu thÞ tr­êng. Kinh nghiÖm cña mét sè c«ng ty ®· lµm ¨n víi Mü cho thÊy th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü ng¾n nhÊt, gióp doanh nghiÖp lµm ¨n trùc tiÕp mµ kh«ng ph¶i qua nhiÒu tÇng nÊc trung gian. Muèn vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i cã ®Þa chØ Email, Website ®Ó giíi thiÖu vÒ doanh nghiÖp cña m×nh còng nh­ nh÷ng mÆt hµng mµ doanh nghiÖp sÏ xuÊt vµo Mü. B­íc thø hai lµ häc tËp kinh nghiÖm cña c¸c n­íc b¹n. LÞch sö th­¬ng m¹i vµ kinh tÕ thÕ giíi cho thÊy Mü gióp NhËt b¶n, Hµn quèc vµ mét sè n­íc kh¸c ë khu vùc §«ng Nam ¸ kh«i phôc l¹i søc m¹nh c«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh t¸i thiÕt ®Êt n­íc. Hä ®· ph¸t triÓn vµ n©ng cao ®­îc kü n¨ng chÕ t¹o, s¶n xuÊt hµng ho¸; nh­ NhËt b¶n ®· dµnh ®­îc uy tÝn s¶n xuÊt mét sè s¶n phÈm chÊt l­îng cao nhÊt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi víi mäi møc gi¸. Trung quèc, §µi loan, Th¸i lan kinh doanh c¸c lo¹i quÇn ¸o cho nam gíi, phô n÷ vµ trÎ em ë Mü víi chÊt l­îng cao gi¸ c¶ thÊp. C¸c lo¹i hµng ho¸ c«ng nghÖ cao nh­ m¸y tÝnh, tivi vµ c¸c dông cô gia ®×nh cña hä trµn ngËp thÞ tr­êng Mü v× chóng ®­îc ng­êi tiÖu dïng Mü chÊp nhËn. §iÒu nµy khiÕn cho Mü ph¶i dïng chiªu bµi “ nh©n quyÒn” vµ khÈu hiÖu “ ng­êi Mü mua ®å Mü” ®Ó ®Êu tranh h¹n chÕ b¶o hé hµng néi ®Þa. Nh÷ng ®iÒu trªn cho thÊy, víi ng­êi tiªu dïng Mü th× chÊt l­îng, mÉu m·, gi¸ c¶ ®Òu cã vai trß nh­ nhau trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸. V× vËy, song song víi viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp ph¶i chó träng n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng cô thÓ lµ Mü. Mét sè viÖc cÇn lµm nh­: ®µo t¹o nguån nh©n lùc, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò c¸n bé ngo¹i th­¬ng lµnh nghÒ; øng dông c«ng nghÖ m· sè, m· v¹ch vµo ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp; sö dông hÖ thèng chÊt l­îng theo tiªu chuÈn quèc tÕ trong doanh nghiÖp ( ISO) n©ng cao chÊt l­îng vÖ sinh thùc phÈm b»ng c¸ch sö dông hÖ thèng HACCP (HACCP: Hazard Analysis Critical Control Point- ph©n tÝch nguy c¬ vµ kiÓm so¸t c¸c kh©u träng yÕu). S¶n phÈm víi chÊt l­îng tèt, gi¸ c¶ hîp lý, mÉu m· phong phó lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp trô l¹i ®­îc trªn thÞ tr­êng. B­íc thø ba, ®Ó vµo ®­îc thÞ tr­êng lín m¹nh vÒ tiªu thô nµy c¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ph¶i n¾m râ vÒ nhu cÇu thÞ tr­êng, thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng vµ ®¶m b¶o s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng còng nh­ gi¸ c¶ mµ cßn ph¶i th«ng th¹o vÒ hÖ thèng h¹n ngh¹ch vµ luËt ph¸p vÒ th­¬ng m¹i cña Mü. Mü cã mét hÖ thèng luËt ph¸p vÒ th­¬ng m¹i v« cïng r¾c rèi vµ phøc t¹p. §Ó n¾m ®­îc cung c¸ch lµm ¨n cña ng­êi Mü c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i t×m hiÓu, nghiªn cøu c¸c luËt lÖ cña hä ë c¶ liªn bang vµ tõng tiÓu bang. T¹i Mü, bé luËt th­¬ng m¹i (Uniform Commercial Code) ®­îc coi lµ x­¬ng sèng cña hÖ thèng ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i. Bªn c¹nh ®ã lµ hµng lo¹t c¸c luËt kh¸c, trong ®ã ®Æc biÖt ®¸ng chó ý lµ luËt vÒ tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm (Product Liability Law) theo ®ã, nhµ s¶n xuÊt vµ ng­êi b¸n hµng chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng­êi tiªu dïng vÒ chÊt l­îng hµng ho¸ ®­îc b¸n trªn thÞ tr­êng Mü. T¹i ®Êt n­íc nµy quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu, cã kh«ng Ýt tr­êng hîp do khinh suÊt mµ c¸c nhµ xuÊt khÈu ®· ph¶i tr¶ gi¸ qu¸ ®¾t cho c¸c vô kiÖn c¸o cña ng­êi tiªu dïng. ChÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i hÕt søc thËn träng, t×m hiÓu kü c¸c luËt lÖ kinh doanh cña hä, nÕu cÇn ph¶i thuª c¶ luËt s­ Mü cho dï gi¸ c¶ dÞch vô t­ vÊn ë Mü lµ kh¸ ®¾t. ViÖc ®ông ch¹m víi ng­êi tiªu dïng ë n­íc së t¹i lµ thiÕu kh«n ngoan. §Ó cã mét phi vô xuÊt khÈu thµnh c«ng, tr­íc khi xuÊt khÈu hµng sang Mü, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i hiÓu biÕt kü vÒ: C¸c quy ®Þnh ®Æc biÖt ¸p dông cho tõng giai ®o¹n xuÊt khÈu. S¶n phÈm phï hîp. ThÞ tr­êng, bao gåm: kinh nghiÖm mua vµ b¸n ë n­íc ngoµi, tÝnh kh«ng æn ®Þnh cña thÞ tr­êng, chÊt l­îng hµng ho¸, ai chi phèi thÞ tr­êng, thÞ tr­êng ë ®©u, t×m kiÕm kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ë ®©u… TÝnh hÕt chi phÝ cho mét phi vô. Quan hÖ tèt víi nhµ ph©n phèi s¶n phÈm. C¬ cÊu gi¸ b¸n bu«n vµ b¸n lÎ. Vèn l­u ®éng t­¬ng xøng. Lîi thÕ c¹nh tranh cña b¹n… B­íc bèn sÏ quan t©m lµ lµm thÕ nµo s¶n phÈm vµo ®­îc thÞ tr­êng Mü. Tr­íc khi cã ®­îc hîp ®ång xuÊt khÈu, mét vÊn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu ®ã lµ ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång. Dï ®· chuÈn bÞ chu ®¸o mµ trong kh©u ®µm ph¸n mµ ta béc lé s¬ xuÊt th× rÊt cã thÓ c¬ héi kinh doanh sÏ thÊt b¹i. VËy lµm thÕ nµo ®Ó ®µm ph¸n thµnh c«ng?. Kh«ng cã c¸ch nµo tèt h¬n lµ ph¶i n¾m râ phong c¸ch ®µm ph¸n cña ®èi t¸c, hiÓu ®­îc nhu cÇu cña hä lµ g× ®Ó cã ph­¬ng ¸n ®¸p øng, tho¶ m·n thÝch hîp. Nh­ ®· nãi qua ë phÇn tr­íc, ®iÓm næi bËt trong c¸ch ®µm ph¸n cña ng­êi Mü lµ ®i th¼ng vµo vÊn ®Ò, bá qua lêi lÏ r­êm rµ, hä muèn nhanh chãng ®Þnh ®o¹t th­¬ng vô. NÕu thÊy kh«ng cã kh¶ n¨ng bu«n b¸n víi ®èi t¸c hä sÏ chÊm døt ngay vµ dµnh thêi gian ®Ó tiÕp xóc, th­¬ng l­îng,víi ng­êi kh¸c. V× vËy, khi cö ng­êi ®i ®µm ph¸n víi doanh nh©n Mü c¸c doanh nghiÖp nªn chó ý: kh«ng ®­îc trÔ hÑn, ph¶i ®µm ph¸n b»ng tiÕng Anh, ®i ngay vµo vÊn ®Ò, khi ®µm ph¸n ph¶i chuÈn bÞ chu ®¸o mäi tµi liÖu, th«ng tin liªn quan… Sau khi ký ®­îc hîp ®ång, ®Ó cho hµng ho¸ cã thÓ vµo ®­îc thÞ tr­êng Mü mét c¸ch su«n sÎ, cÇn ph¶i biÕt, n¾m râ quy tr×nh nhËp khÈu hµng ho¸ vµo Mü, mua b¶o hiÓm rñi ro khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü. VÒ mÆt thùc tÕ, c«ng viÖc b¸n hµng t¹i Mü cßn ¶nh h­ëng ®Òn nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan tíi v¨n ho¸ -x· héi cña ng­êi Mü. Do ®ã kh«ng ph¶i s¶n phÈm hµng ho¸ nµo còng b¸n ®­îc. Kinh nghiÖm cho thÊy c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt nam nªn quan t©m ®Õn c¸c mÆt hµng dÔ b¸n vµ khã b¸n ë thÞ tr­êng nµy: Hµng dÔ nhËp khÈu: nh÷ng s¶n phÈm nµy xuÊt khÈu vµo Mü cã thñ tôc ®¬n gi¶n, Ýt phô thuéc quy ®Þnh h¹n chÕ, cÊm c¶n liªn quan ®Õn giÊy phÐp, thñ tôc h¶i quan: ®å gia dông, ®å dïng nÊu ¨n, t¸c phÈm nghÖ thuËt ( nguyªn gèc), dao kÐo, hoa nh©n t¹o, l«ng thó nh©n t¹o, ®¸ ch¹m vµ ®¸ quý, kÝnh vµ c¸c s¶n phÈm kÝnh, ®å trang søc, c¸c s¶n phÈm da thuéc (kh«ng ph¶i da lÊy tõ loµi thó quý hiÕm), dông cô th¾p s¸ng ®Æt cè ®Þnh, nh¹c cô, cao su vµ c¸c s¶n phÈm chÕ tõ cao su, c¸c s¶n phÈm thÓ thao, « che. Hµng khã nhËp khÈu: d­îc phÈm, gia cÇm vµ s¶n phÈm gia cÇm, thÞt gia sóc vµ c¸c s¶n phÈm cña nã, ®å ch¬i, ®éng vËt sèng, hµng dÖt may vµ c¸c s¶n phÈm dÖt may, thùc phÈm chÕ biÕn chÞu nhiÒu thñ tôc h¶i quan phøc t¹p, cÇn cã x¸c nhËn, cã nh·n hiÖu minh b¹ch, chÞu sù kiÓm tra nghiªm ngÆt cña luËt b¶o vÖ vµ an toµn. Thªm vµo ®ã, cã thÓ nghiªn cøu ®Ó tËn dông triÖt ®Ó nh÷ng ­u ®·i mµ c¸c n­íc ph¸t triÓn dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn: cã thÓ b»ng c¸ch gia c«ng hµng xuÊt khÈu cho c¸c n­íc ®­îc h­ëng chÕ ®é thuÕ quan ­u ®·i phæ cËp (GSP) cña Hoa kú (hiÖn nay ViÖt nam ch­a ®­îc h­ëng). Song ®©y chØ lµ con ®­êng vßng bÊt ®¾c dÜ, môc tiªu l©u dµi cña chóng ta lµ ph¶i ®¹t ®­îc quy chÕ nµy tõ Mü. Khi ®ã, hµng ViÖt nam xuÊt khÈu sang Mü sÏ ®­îc h­ëng møc thuÕ suÊt lµ 0% hoÆc nÕu cã th× còng thÊp h¬n møc hiÖn giê rÊt nhiÒu. Nh×n chung, tÊt c¶ nh÷ng doanh nghiÖp muèn th©m nhËp vµ th©m nhËp thµnh c«ng thÞ tr­êng Mü cÇn ph¶i lµm rÊt nhiÒu viÖc, thùc hiÖn qua nhiÒu b­íc. VÊn ®Ò lµ ph¶i thùc hiÖn c¸c b­íc ®ã nh­ thÕ nµo, c©n ®èi ra sao cho phï hîp víi tõng doanh nghiÖp, tõng mÆt hµng xuÊt khÈu cô thÓ. lêi kÕt Víi quy m« thÞ tr­êng lín, ®a d¹ng, cã tiÒm lùc KH-CN tiªn tiÕn…Mü lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng cña hÇu hÕt c¸c nhµ xuÊt khÈu trªn thÕ giíi, trong ®ã cã ViÖt nam. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ®­îc ký kÕt lµ mét tin vui, lµ c¬ héi ®ång thêi còng lµ th¸ch thøc lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam. HiÖp ®Þnh ®· trë thµnh c¬ së ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn míi gi÷a hai quèc gia trªn con ®­êng b×nh th­êng ho¸ mäi quan hÖ, mÆc dï cã nh÷ng ®iÒu kh«ng vui cña qu¸ khø. TÊt nhiªn, ®èi víi ng­êi ViÖt nam, vÕt th­¬ng chiÕn tranh do Mü g©y ra trªn ®Êt n­íc m×nh khã mµ lµnh lÆn hoµn toµn trong mét sím mét chiÒu, song cuéc sèng bao giê còng h­íng vÒ t­¬ng lai. Th­îng viÖn Mü th«ng qua hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ( r¹ng s¸ng ngµy 4-10-2001) trong mét t×nh thÕ kh¸ ®Æc biÖt –nh÷ng x¸o trén vÒ chÝnh trÞ, t©m lý, kinh tÕ …- th¸ch thøc n­íc Mü tõ ngµy 11-9-2001, th¸ch thøc nhiÒu n­íc kh¸c vµ th¸ch thøc c¶ hµnh tinh. Kh«ng mét ng­êi ViÖt nam nµo cho r»ng víi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü, quan hÖ qua l¹i gi÷a hai n­íc ®ét ngét biÕn ®æi. Kh«ng hÒ cã chuyÖn ®ã. Ký mét hiÖp ®Þnh nh­ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt –Mü, ng­êi ViÖt nam hiÓu r»ng s©n ch¬i tuy cã réng h¬n, l¹i kh«ng dÔ d·i chót nµo. ViÖt nam kh«ng mong chê ë hiÖp ®Þnh mét phÐp mµu, kh«ng ¶o t­ëng vµ kh«ng cÇu xin ®­îc cho kh«ng. ViÖt nam phÊn ®Êu ®Ó ®­îc phån vinh, hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt –Mü ch¾c sÏ gãp mét phÇn vµo sù triÓn khai Êy, nh­ng ViÖt nam lu«n kiªn tr× quyÒn lîi quèc gia, chñ quyÒn d©n téc- ®ã nh÷ng thø kh«ng thÓ bÞ ®¸nh ®æi b»ng bÊt cø c¸i g×. “Hµng ViÖt nam vµo Mü - ®­êng ®i kh«ng chØ cã hoa hång” cã lÏ lµ mét lêi tùa hîp lý nhÊt ph¶n ¸nh, lét t¶ ®­îc t©m tr¹ng c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt nam hiÖn nay khi cã ý ®Þnh kinh doanh ë Hoa kú. Tuy nhiªn nh­ trªn ®· ph©n tÝch: víi mét c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc, cã tiÒm n¨ng, cã søc c¹nh tranh lín cïng víi nh÷ng b­íc tiÕp cËn thÞ tr­êng hîp lý, chËm nh­ng ch¾c cã thÓ kh¼ng ®Þnh c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam vÉn cßn c¬ héi rÊt lín ®Ó thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng Mü. Môc lôc Lêi më ®Çu Ch­¬ng1: Giíi thiÖu vÒ thÞ tr­êng Mü vµ triÓn väng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang Mü Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ thÞ tr­êng Mü V¨n ho¸ kinh doanh vµ thÞ hiÕu cña ng­êi Hoa Kú §Æc ®iÓm vµ vµi nÐt kh¸c biÖt cña thÞ tr­êng Hoa Kú TriÓn väng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü Ch­¬ng2: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang Mü vµ viÖc ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng Mü cña c¸c DNVN Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü Thùc tr¹ng ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr­êng Mü cña c¸c DNVN Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang Mü VÒ phÝa Nhµ n­íc VÒ quy chÕ xuÊt nhËp khÈu VÒ c«ng t¸c thÞ tr­êng ngoµi n­íc VÒ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vµ h¶i quan VÒ hç trî cña chÝnh phñ vµ c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, tÝn dông VÒ phÝa doanh nghiÖp Lêi kÕt Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Sau vô tÊn c«ng 11/9: c¸nh cöa vµo thÞ tr­êng Mü khã kh¨n h¬n. Th­¬ng m¹i ViÖt nam – Sè 27/2001. 2.Ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i Hoa kú. Th­¬ng m¹i ViÖt nam- Sè 23/2001. 3.ThÞ tr­êng Mü, cöa ®· më, c¬ héi ®· cã nh­ng….. Th­¬ng m¹i ViÖt nam – Sè 22/2001. 4.Vµi nÐt vÒ v¨n ho¸ kinh doanh cña ng­êi Mü. Th­¬ng m¹i ViÖt nam – Sè12/2001. 5. Giíi thiÖu luËt th­¬ng m¹i Mü. Th­¬ng m¹i ViÖt nam – Sè 5/2001. 6. Mét sè biÖn ph¸p ®Ó doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ ViÖt nam th©m nhËp thÞ tr­êng Hoa kú. Th­¬ng m¹i ViÖt nam – Sè 1/2001. 7. ThÞ tr­êng Mü cã nÐt kh¸c biÖt mµ doanh nghiÖp ViÖt nam cÇn chó ý. Th­¬ng m¹i ViÖt nam – Sè 18/2000. 8. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng Mü. Th­¬ng m¹i ViÖt nam – Sè 17/2000. 9. Thñ tôc nhËp hµng vµo Mü. Th­¬ng m¹i ViÖt nam – Sè 20/2000. 10. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü: Nh÷ng hiÓu biÕt c¨n b¶n. Ph¸t triÓn kinh tÕ – Sè 4/2001. 11. Tõ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü – chuÈn bÞ hµnh trang vµo thÞ tr­êng Mü. Ph¸t triÓn kinh tÕ – Sè 3/2001. 12. Quan hÖ kinh tÕ ViÖt nam - Hoa kú tõ khi b×nh th­êng ho¸ ®Õn nay. Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi – Sè 8/2000. 13. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü- c¬ héi vµ th¸ch thøc. Kinh tÕ Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng – Sè 9/2000. 14. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam – Hoa kú: c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam. Th«ng tin tµi chÝnh – Sè 20/2000. 15. Hµng ViÖt nam vµo Mü: ®­êng ®i kh«ng chØ cã hoa hång. Kinh tÕ Sµi Gßn – Sè 32/2001. 16.Bao giê hµng ta ®æ bé vµo siªu thÞ Mü. Kinh tÕ Sµi Gßn – Sè 24/2001. 17. Kû yÕu héi th¶o khoa häc. Khoa kinh tÕ vµ kinh doanh quèc tÕ – KTQD.