Xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam: Cơ hội và thách thức khi Việt Nam gia nhập WTO

hÈu tõ n­íc ngoµi vµ ®Ó bï ®¾p nguån vèn bÞ thiÕu hôt hä sÏ lÊy tõ xuÊt khÈu.ë c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn l¹i rÊt cÇn c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó phôc vô cho c«ng cuéc CNH-H§H, ®Ó cã nh÷ng t­ liÖu ®ã ,hä ph¶i nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi vµ ®Ó bï ®¸p nguån vèn bÞ thiÕu hôt hä sÏ lÊy tõ xuÊt khÈu.ë c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn vËt ng¨n c¶n chÝnh ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ tiÒm lùc vÒ vèn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.nguån vèn huy ®éng tõ n­íc ngoµi ®­îc coi lµ nguån quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, nh­ng ®Ó cã ®­îc nguån ®Çu t­ hoÆc vay nî th× c¸c n­íc cho vay ph¶i thÊy ®­îc kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc ®ã,v× ®©y lµ nguån chÝnh ®Ó ®¶m b¶o n­íc nµy cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tr¶ nî. §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®­îc xem nh­ mét yÕu tè quan träng kÝch thÝch sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ . ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sÏ t¹o ®iÒu kiÖn më réng quy m« s¶n xuÊt, nhiÒu nghµnh nghÒ míi ra ®êi phôc vô cho xuÊt khÈu, g©y ph¶n øng d©y chuyÒn gióp cho c¸c nghµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo, dÉn ®Õn kÕt qu¶ t¨ng tæng s¶n phÈm x· héi vµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh. XuÊt khÈu cã Ých lîi kÝch thÝch ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. §Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cao cña thÕ giíi vÒ quy c¸ch s¶n phÈm th× mét s¶n phÈm s¶n xuÊt ph¶i ®æi míi trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ, mÆt kh¸c ng­êi lao ®éng ph¶i n©ng cao tay nghÒ, häc hái nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt tiªn tiÕn. §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã Ých lîi cho sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ nghµnh theo h­íng sö dông cã hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh tuyÖt ®èi vµ t­¬ng ®èi cña ®Êt n­íc. XuÊt khÈu t¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng tiªu thô, cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, khai th¸c tèi ®a tiÒm n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc. XuÊt khÈu t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc. §iÒu nµy cã ý nghÜa lµ xuÊt khÈu lµ ph­¬ng tiÖn quan träng t¹o vèn, kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ thÕ giíi bªn ngoµivoµ trong n­íc nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ trong n­íc sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng. Cuéc c¹nh tranh nµy ®ßi hái c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng. Ngoµi ra, xuÊt khÈu cßn ®ßi hái c¸c nhµ doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ h¹ gi¸ thµnh. XuÊt khÈu cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ cai thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n, t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng nh©n d©n bao gåm nhiÒu mÆt. Ngoµi ra mét phÇn kim ng¹ch xuÊt khÈu cßn dïng ®Ó nhËp khÈu nh÷ng vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô cho ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy cµng phong phó h¬n nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n. XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy kinh tÕ ®èi ngo¹i gi÷a c¸c quèc gia. XuÊt khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cã t¸c ®éng qua l¹i phô thuéc lÉn nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®äng chñ yÕu, c¬ b¶n lµ h×nh thøc ban ®Çu cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, tõ ®ã thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ kh¸c nh­ du lÞch quèc tÕ, b¶o hiÓm, vËn t¶i quèc tÕ, tÝn dông quèc tÕ…ph¸t triÓn theo. Ng­îc l¹i sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nµy l¹i lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn. 3.3.§èi víi doanh nghiÖp Ngµy nay xu h­íng v­¬n ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi lµ mét xu h­íng chung cña c¸c quèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp. ViÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ dÞch vô ®em l¹i lîi Ých sau: -Th«ng qua xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã c¬ héi tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt l­îng. Nh÷ng yÕu tè ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i h×nh thµnh mét c¬ cÊu s¶n xuÊt phï hîp víi thÞ tr­êng. -XuÊt khÈu ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp lu«n lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh. -XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng, më réng quan hÖ kinh doanh víi c¸c b¹n hµng c¶ trong vµ ngoµi n­íc, trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi, t¨ng doanh sè vµ lîi nhuËn, ®ång thêi ph©n t¸n vµ chia sÎ rñi ro, mÊt m¸t trong ho¹t ®éng kinh doanh, t¨ng c­êng uy tÝn kinh doanh cña doanh nghiÖp. -XuÊt khÈu khuyÕn khÝch viÖc ph¸t triÓn c¸c m¹ng l­íi kinh doanh cña doanh nghiÖp, ch¼ng h¹n nh­ ho¹t ®éng ®Çu t­, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, marketing…còng nh­ sù ph©n phèi mµ më réng trong viÖc cÊp giÊy phÐp. 4.Th«ng lÖ quèc tÕ cña c¸c khèi n­íc, khu vùc mËu dÞch tù do Trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu, viÖc hiÓu vÒ th«ng lÖ quèc tÕ c¸c khèi n­íc, khu vùc mËu dÞch tù do lµ rÊt quan träng bëi nã cã t¸c ®éng lín tíi kim ng¹ch xuÊt khÈu. Víi thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may, cã c¸c khèi n­íc, khu vùc mËu dÞch tù do sau: 4.1. Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi( WTO) WTO lµ tæ chøc quèc tÕ duy nhÊt qu¶n lý luËt lÖ gi÷a c¸c quèc gia trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. KÓ tõ ngayg 7/11/2006 khi ViÖt Nam gia nhËp WTO th× tæ chøc nµy cã 151 thµnh viªn, ho¹t ®éng dùa trªn 5 nguyªn t¾c c¬ b¶n sau: -Nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö: Theo quy chÕ ®·i ngé Tèi huÖ quèc (MFN), mçi n­íc thuéc WTO ph¶i dµnh cho s¶n phÈm nhËp khÈu tõ mét quèc gia thµnh viªn kh¸c ®èi xö kh«ng kÐm ­u ®·i h¬n so víi s¶n phÈm nhËp khÈu tõ mét n­íc thø ba kh¸c. Ngoµi ra, theo quy chÕ ®èi xö quèc gia th× mçi n­íc thµnh viªn cña WTO kh«ng giµnh cho s¶n phÈm néi ®Þa nh÷ng ­u ®·i so víi s¶n phÈm cña n­íc ngoµi (­u ®·i vÒ thuÕ, c¸c ®iÒu kiÖn vÖ sinh, ®iÒu kiÖn kinh doanh…) -Nguyªn t¾c ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ngµy cµng thuËn lîi: Víi nguyªn t¾c nµy ®ßi hái mçi n­íc ph¶i x©y dùng lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ theo tho¶ thuËn ®· th«ng qua ë c¸c vßng ®µm ph¸n song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh tù do ho¸th­¬ng m¹i. Trong tr­êng hîp nµy, ph¶i x©y dùng m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c s¶n phÈm trong n­íc vµ s¶n phÈm nhËp khÈu. -Nguyªn t¾c x©y dùng m«i tr­êng kinh doanh dÔ dù ®o¸n: Víi nguyªn t¾c nµy, chÝnh phñ cña c¸c n­íc thµnh viªn thuéc WTO kh«ng thay ®æi c¬ chÕ chÝnh s¸ch kinh tÕ, trong ®ã cã hµng rµo th­¬ng m¹i mét c¸ch tuú tiÖn g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp vµ nhµ nhËp khÈu trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh doanh dµi h¹n cña m×nh. -Nguyªn t¾c t¹o ra mét m«i tr­êng kinh doanh mang tÝnh c¹nh tranh b×nh ®¼ng: Víi nguyªn t¾c nµy chÝnh phñ ë c¸c quèc gia thuéc WTO ngoµi viÖc thùc hiÖn nghiªm chØnh 2 c¬ chÕ MFN vµ NT, th× cßn ph¶i gi¶m viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng nh­: trî gi¸, tµi trî xuÊt khÈu…hoÆc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p giµnh ®Æc quyÒn ®Æc lîi trong kinh doanh cho mét nhãm doanh nghiÖp. -Nguyªn t¾c giµnh mét sè ­u ®·i vÒ th­¬ng m¹i cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn: WTO ¸p dông nguyªn t¾c nµy th«ng qua c¸c biÖn ph¸p: +Giµnh ­u ®·i vÒ thuÕ nhËp khÈu khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn (GSP). +Kh«ng ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cña WTO nh­ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. +Thêi gian qu¸ ®é ®Ó ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO dµi h¬n. 4.2Khèi liªn minh Ch©u ¢u HiÖn nay EU lµ mét thÞ tr­êng réng lín gåm 15 quèc gia( Aã, BØ, §an M¹ch, PhÇn Lan, Ph¸p, §øc, Hy L¹p, Italia, Ai Len, LucX¨mBua, Hµ Lan, Bå §µo Nha, T©y Ban Nha, Thuþ §iÓn, Anh). ThÞ tr­êng EU thèng nhÊt cho phÐp l­u th«ng tù do ng­êi, hµng hãa, dÞch vô vµ vèn gi÷a c¸c thµnh viªn t¹o thµnh mét thÞ tr­êng réng lín *TËp qu¸n, thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng: §©y lµ mét thÞ tr­êng kh¸ khã tÝnh vµ cã chän läc, ®Æc biÖt lµ ®èi víi hµng dÖt may. Ngµnh dÖt may cña Ch©u ¢u ®ang cã xu h­íng chuyÓn dÇn c«ng nghÖ sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nªn thÞ tr­êng nµy cã xu h­íng nhËp khÈu ngµy cµng nhiÒu hµng dÖt may vµ may mÆc. ThÞ tr­êng EU cã c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng( kh¸c h¼n thÞ tr­êng c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn). EU tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c s¶n phÈm ngay tõ n¬i s¶n xuÊt vµ cã c¸c hÖ thèng b¸o ®éng gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn, ®ång thêi b·i bá viÖc kiÓm tra c¸c s¶n phÈm ë biªn giíi. TÊt c¶ c¸c s¶n phÈm chØ cã thÓ b¸n ®­îc ë thÞ tr­êng nµy khi ®¶m b¶o 5 tiªu chuÈn an toµn chung cña EU( tiªu chuÈn chÊt l­îng; tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm, tiªu chuÈn an toµn cho ng­êi sö dông, tiªu chuÈn b¶o vÖ m«i tr­êng,tiªu chuÈn vÒ lao ®éng) VD: §èi víi c¸c lo¹i v¶i lôa, EU lËp ra mét hÖ thèng thèng nhÊtvÒ m· hiÖu cho c¸c lo¹i sîi cÊu thµnh nªnlo¹i v¶i hay lôa nµo ®­îc s¶n xuÊt ra trªn c¬ së hai hay nhiÒu lo¹i sîi mµ mét trong c¸c lo¹i Êy chiÕm tèi ­u 85% tæng träng l­îng th× trªn m· hiÖu cã thÓ ®Ò tªn lo¹i s¶n phÈm sîi ®ã kªm theo tû lÖ tèi thiÓu 85%, hoÆc ghi cÊu thµnh chi tiÕt cña s¶n phÈm. Nh÷ng s¶n phÈm gåm hai hoÆc nhiÒu lo¹i sîi mµ kh«ng lo¹i sîi nµo ®¹t tû lÖ 85% tæng träng l­îng th× trªn m· hiÖu Ýt nhÊt ph¶i ghi tû lÖ cña hai lo¹i sîi quan träng nhÊt kÌm theo tªn c¸c lo¹i sîi kh¸c ®· ®­îc sö dông. §Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng, EU cßn tÝch cùc tham gia chèng n¹n hµng gi¶ b»ng c¸ch kh«ng cho nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm ®¸nh c¾p b¶n quyÒn. *Kªnh ph©n phèi: HÖ thèng kªnh ph©n phèi EU lµ mét bé phËn g¾n liÒn víi hÖ thèng mËu dÞch th­¬ng m¹i toµn cÇu. MÆt kh¸c, EU lµ mét trong 3 trung t©m kinh tÕ-th­¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi víi møc sèng cao, ®ång ®Òu cña ng­êi d©n trong khèi cho thÊy mét thÞ tr­êng réng lín vµ ph¸t triÓn. Kh«ng nh÷ng thÕ, EU ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n hÖ thèng ph¸p luËt, c¸c tiªu chuÈn vµ chÝnh s¸ch thuÕ gióp c¸c n­íc cã thÓ c¹nh tranh lµnh m¹nh h¬n trªn thÞ tr­êng nµy. HÖ thèng ph©n phèi lµ yÕu tè quan träng trong l­u th«ng vµ xuÊt khÈu hµng ho¸v× thÕ nã cã c¸c h×nh thøc sau: C¸c trung t©m Ch©u ¢u, c¸c ®¬n vÞ chÕ biÕn d©y chuyÒn ph©n phèi, c¸c nhµ b¸n bu«n, b¸n lÎ vµ ng­êi tiªu dïng. Trong ®ã tËp trung chñ yÕu vµo h×nh thøc c¸c trung t©m thu mua Ch©u ¢u víi quy m« ngµy cµng réng kh¾p. C¸c trung t©m nµy mua chung s¶n phÈm s¶n xuÊt trªn thÕ giíi vµ ph©n phèi cho nhiÒu nhµ ph©n phèi quèc gia. Nh÷ng trung t©m nµy th­êng tËp hîp trªn 50 nhµ ph©n phèi trë lªn ho¹t ®éng trªn ph¹m vi toµn Ch©u ¢u, lµm trung gian gi÷a nhµ s¶n xuÊt vµ nhµ ph©n phèi s¶n phÈm. Tõ ®ã ta thÊy kªnh ph©n phèi EU rÊt phøc t¹p. Muèn tiÕp cËn ®­îc kªnh ph©n phèi EU , c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¾m ®­îc ®Æc ®iÓm kªnh ph©n phèi ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ x©m nhËp vµo. *ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i néi khèi: Trong thÞ tr­êng lín EU, l­u th«ng hµng ho¸ víi c¸c biÖn ph¸p: Xo¸ bá hoµn toµn mäi thuÕ quan ®¸nh vµo hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu gi÷a c¸c thµnh viªn; xo¸ bá h¹n ng¹ch trong th­¬ng m¹i néi khèi; xo¸ bá tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p t­¬ng tù h¹n chÕ vÒ sè l­îng, c¸c rµo c¶n vÒ thuÕ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn, vµ tù do ®i l¹i, c­ tró trªn toµn l·nh thæ liªn minh nh­ tù do ®i l¹i vÒ ®Þa lý, di chuyÓn nghÒ nghiÖp, nhÊt thÓ ho¸ vÒ x· héi. Tù do l­u chuyÓn c¸c dÞch vô nh­: tù do cung cÊp c¸c dÞch vô, tù do chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn tÝn, c«ng nhËn lÉn nhau vÒ c¶ c¸c v¨n b»ng. L­u chuyÓn tù do vèn: ®­îc ¸p dông chÝnh s¸ch th¸o dì tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ ngo¹i hèi, thèng nhÊt luËt ph¸p vµ nguyªn t¾c qu¶n lý thÞ tr­êng cña c¸c thµnh viªn, thanh to¸n tù do. Tuy chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i néi khèi cã mét quy t¾c ho¹t ®éng chung nh­ng thùc tÕ ch­a hoµn toµn, céng thªm nh÷ng kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn nªn nhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi hiÓu lÇm thÞ tr­êng Ch©u ¢u cã nhiÒu mÆt ®ång nhÊt do ®ã ®· ph¶i chÞu nhiÒu thÊt b¹i. *ChÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng: Trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña EU, ngo¹i th­¬ng ®· ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng. Nã ®· ®em l¹i sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ t¹o ra viÖc lµm trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô. ChÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña EU ®­îc x©y dùng trªn nh÷ng nguyªn t¾c: -Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, minh b¹ch, cã ®i cã l¹i vµ c¹nh tranh c«ng b»ng. -C¸c biÖn ph¸p ®­îc ¸p dông phæ biÕn trong chÝnh s¸ch nµy lµ thuÕ quan vµ h¹n chÕ vÒ sè l­îng hµng rµo kü thuËt, chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ trî cÊp xuÊt khÈu. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cña EU bÊy l©u nay chñ yÕu nh»m vµo c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng cã tÝnh chiÕn l­îc lµ Ch©u ¢u vµ Ch©u Mü. Ch©u ¸ th× chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i míi h×nh thµnh. Trong khi ®ã EU coi ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nªn gÇn nh­ ViÖt Nam kh«ng ®­îc h­ëng ­u ®·i cña EU dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. *Bèn nguyªn t¾c khi th©m nhËp thÞ tr­êng EU: - N¾m ®­îc thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng: +TÝnh ®a d¹ng cña thÞ tr­êng( 4 mïa, løa tuæi ,khu vùc) + Kh«ng ph¶i “cã cÇu míi cã cung”, ph¶i chuyÓn sang c¸ch nghÜ “cung t¹o ra cÇu”. + ChuÈn bÞ nhiÒu chñng lo¹i sao cho phong phó, ®a d¹ng…®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng c¸c n­íc thµnh viªn EU. -Nguyªn t¾c h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm: + GÝa s¶n phÈm t¹i thêi ®iÓm hµng cËp c¶ng cña mét n­íc thµnh viªn( tÝnh c¶ chi phÝ vËn chuyÓn vµ thuÕ) +§èi thñ c¹nh tranh lµ quèc tÕ ( Trung Quèc vµ ASEAN) + ThÞ tr­êng quyÕt ®Þnh gi¸ c¶( v× ng­êi tiªu dïng EU kh«ng nghÜ ®Õn gi¸ c¶ lµ quan träng nhÊt mµ lµ th­¬ng hiÖu cña s¶n phÈm) -§¶m b¶o thêi gian giao hµng. -Duy tr× chÊt l­îng s¶n phÈm. 4.3. Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) §Ó x©y dùng ASEAN thµnh khu mËu dÞch tù do ( AFTA) c¸c n­íc thuéc khèi khu vùc ®· th«ng qua 9 ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ: -Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c th­¬ng m¹i: Sù hîp t¸c th­¬ng m¹i cña ASEAN ®­îc thùc hiÖn trong 5 ch­¬ng tr×nh : + Ch­¬ng tr×nh x©y dùng ASEAN trë thµnh khu vùc mËu dÞch tù do b»ng thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu thuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc chung – CEPT : Thùc chÊt cña ch­¬ng tr×nh CEPT lµ c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®¹t ®­îc sù tho¶ thuËn gi¶m thuÕ quan chung xuèng cßn ë møc 0% - 5% trong th­¬ng m¹i néi bé c¸c n­íc ASEAN . +Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c hµng ho¸: Thµnh lËp ng©n hµng d÷ liÖu ADBC vµ dù ¸n nghiªn cøu thÞ tr­êng hµng ho¸. + Héi chî th­¬ng m¹i ASEAN: Thùc hiÖn hµng n¨m lu©n phiªn c¸c n­íc víi sù tham gia nhiÒu n­íc trong vµ ngoµi khu vùc. + Ch­¬ng tr×nh tham kh¶o ý kiÕn t­ nh©n: Do phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ASEAN thùc hiÖn. + Ch­¬ng tr×nh phèi hîp lËp tr­êng trong c¸c vÊn ®Ò th­¬ng m¹i quèc tÕ cã t¸c ®éng ®Õn ASEAN nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c n­íc ASEAN trªn tr­êng quèc tÕ. -Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc h¶i quan: + Thùc hiÖn thèng nhÊt ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan gi÷a c¸c n­íc ASEAN. +Thùc hiÖn hµi hoµ c¸c thñ tôc h¶i quan trong 2 lÜnh vùc : Méu khai b¸o CEPT chung vµ ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc nhËp khÈu ë nhiÒu kh©u. + Thùc hiÖn ¸p dông mét danh biÓu thuÕ hµi hoµ thèng nhÊt cña ASEAN. Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp : Tõ khi thµnh lËp ASEAN ®Õn nay ®· cã nhiÒu ch­¬ng tr×nh hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. VÝ dô, ch­¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghiÖp AICO ®· khuyÕn khÝch liªn kÕt s¶n xuÊt gi÷a c¸c xÝ nghiÖp cña c¸c n­íc ASEAN, kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc cña ASEAN. C¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt bëi c¸c xÝ nghiÖp tham gia ch­¬ng tr×nh AICO ®­îc h­ëng møc ­u ®·i thuÕ quan tèi ­u cña ch­¬ng tr×nh CEPT vµ c¸c chÝnh s¸ch phi thuÕ kh¸c do tõng n­íc quy ®Þnh. Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc n«ng, l©m. ng­ nghiÖp vµ l­¬ng thùc. Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c vÒ ®µu t­: §Ó c¸c n­íc ASEAN t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo nhau vµ thu hót vèn tõ c¸c khu vùc kh¸c hä ®· cïng nhau ký kÕt hiÖp ®Þnh vÒ khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ ASEAN vµ ký hiÖp ®Þnh vÒ thµnh lËp khu ®Çu t­ ASEAN - AIA. Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc dÞch vô víi môc ®Ých : + §Èy m¹nh hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN trong lÜnh vùc dÞch vô nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®a d¹ng ho¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt, cung cÊp vµ ph©n phèi dÞch vô trong néi bé khèi còng nh­ ra ngoµi khu vùc. + Xo¸ bá ®¸ng kÓ hµng rµo h¹n chÕ th­¬ng m¹i dÞch vô gi÷a c¸c thµnh viªn. + Thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i dÞch vô b»ng c¸ch më réng vµ thùc hiÖn s©u s¾c h¬n nh÷ng cam kÕt mµ c¸c n­íc ®· ®­a ra t¹i WTO v× môc ®Ých thùc hiÖn khu vùc mËu dÞch tù do ®èi víi dÞch vô trong ASEAN. Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc kho¸ng s¶n vµ n¨ng l­îng. Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trong lÜnh vùc tµi chÝnh vµ ng©n hµng: Hîp t¸c trong lÜnh vùc tµi chÝnh, ng©n hµng, thuÕ, kiÓm to¸n vµ b¶o hiÓm gi÷a c¸c n­íc ASEAN ®· ®ãng vai trß quan träng trong hç trî cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, ®Çu t­ vµ hîp t¸c c«ng nghiÖp trong khu vùc. C¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ kh¸c: Trong c¸c lÜnh vùc : giao th«ng vËn t¶i vµ th«ng tin liªn l¹c; së h÷u trÝ tuÖ; hîp t¸c trong lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng… 4.4 Khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA) HiÖp ®Þnh tù do B¾c Mü ( NAFTA) ®­îc ký kÕt vµo th¸ng 10 n¨m 1993 gi÷a 3 n­íc Mü, Canada vµ Mexico, cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/1994. NAFTA ®­îc ®­a vµo thùc thi ®· t¹o ra mét thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ dÞch vô lín nhÊt thÕ giíi víi sè d©n kho¶ng 400 triÖu ng­êi vµ GDP thùc tÕ kho¶ng 9000tû USD. NAFTA ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh tù do th­¬ng m¹i song ph­¬ng ®­îc ký kÕt gi÷a Mü vµ Canada, cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/1989, ngo¹i trõ ®iÒu kho¶n vÒ xuÊt xø hµng ho¸. Trong ®ã, NAFTA yªu cÇu lo¹i bá ngay lËp tøc c¸c lo¹i thuÕ quan cña 68% l­îng hµng ho¸ Mü xuÊt khÈu sang Mexico vµ 49% l­îng mÆt hµng nhËp khÈu tõ Mexico. Mü vµ Canada tho¶ thuËn c¾t gi¶m thuÕ quan tõ n¨m 1989 nªn vÒ thùc chÊt chØ cã sù c¾t gi¶m thuÕ quan gi÷a Mexico vµ c¸c thµnh viªn cßn l¹i. C¸c thµnh viªn NAFTA ®· cam kÕt chÊm døt c¸c h¹n chÕ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ thµnh viªn cña hiÖp ®Þnh, tu©n thñ nguyªn t¾c b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ë møc ®é cao vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong lÜnh vùc dÞch vô. HiÖp ®Þnh nµy còng ®­a ra c¸c tiªu chuÈn vµ sù hîp t¸c trong vÊn ®Ò m«i tr­êng vµ lao ®éng. Mét c¬ së n÷a trong viÖc thùc thi cã hiÖu qu¶ hiÖp ®Þnh lµ viÖc ®Ò ra mét c¬ chÕ gi¶ quyÕt tranh chÊp, ®©y còng lµ nguyªn t¾c ®­îc ®Ò xuÊt trong khu«n khæ WTO sau nµy. NAFTA ®­îc x©y dùng bëi nh÷ng quy ®Þnh riªng vÒ qu¶n lý qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i, nh÷ng quy ®Þnh nµy ®­îc bæ sung hoÆc thay thÕ nh÷ng ®iÒu kho¶n ch­a phï hîp ( theo quy ®Þnh cña hiÖp ®Þnh WTO) . Nh÷ng quy ®Þnh nµy tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc mua s¾m cña chÝnh phñ, tiªu chuÈn s¶n phÈm, b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, tiªu chuÈn vÒ viÔn th«ng, ®Çu t­, quy ®Þnh vÒ xuÊt xø hµng ho¸…nh÷ng lÜnh vùc mµ c¸c vßng ®µm ph¸n cña WTO d­êng nh­ vÉn ch­a t×m ®­îc ®­êng ra trªn tinh thÇn ®ång thuËn. NAFTA còng ®Ò cËp ®Õn viÖc c¾t gi¶m phi thuÕ quan, bao gåm h¹n chÕ nhËp khÈu, h¹n chÕ sè l­îng vµ giÊy phÐp nhËp khÈu. VÝ dô, trong vßng 10 n¨m Mªxico sÏ dì bá nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i trong lÜnh vùc s¶n xuÊt «t«. Nhê viÖc thùc hiÖn NAFTA, Mü sÏ ngay lËp tøc xo¸ bá h¹n ng¹ch ®èi víi víi hµng dÖt may cña Mªxico. Theo c¸c lÞch tr×nh v¹ch s½n, tõ ngµy 1/1/1998 Mü vµ Canada ®· dì bá toµn bé c¸c lo¹i thuÕ ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ ®­îc quy ®Þnh trong khu«n khæ cña hiÖp ®Þnh, ®èi víi Mªxico, nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn lÜnh vùc s¶n xuÊt «t« còng ®· ®­îc söa ®æi. Qua ®ã, NAFTA trë thµnh mét khu vùc kinh tÕ cã tÝnh b¶o hé cao. 5.ChÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam * Nh÷ng luËn cø c¬ b¶n mµ c¸c n­íc ®­a ra cho c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu lµ: - KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu cho phÐp v­ît qua sù h¹n hÑp cña thÞ tr­êng trong n­íc, do ®ã sÏ lîi dông ®­îc tÝnh kinh tÕ theo quy m«, kinh tÕ ph¹m vi vµ kinh tÕ môc tiªu ( t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ nhê ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt ) - KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu sÏ thóc ®Èy tÝnh hiÖu qu¶ trong toµn bé nÒn kinh tÕ nhê tham gia vµo c¹nh tranh quèc tÕ. KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh»m ph©n bæ nguån lùc quèc gia phï hîp víi chi phÝ va lîi nhuËn x· héi cËn biªn, tËn dông tèt h¬n lîi thÕ cña ®Êt n­íc. C¸c biÖn ph¸p nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu bao gåm: - Trî cÊp xuÊt khÈu lµ kho¶n tiÒn chÝnh phñ tr¶ cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ( c«ng ty hay t­ nh©n ) ®­a hµng ho¸ ra b¸n ë n­íc ngoµi. Trî cÊp xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc tÝnh theo khèi l­îng hay gi¸ trÞ cña hµng ho¸ xuÊt khÈu. - C¸c kho¶n trî cÊp tÝn dông xuÊt khÈu t­¬ng tù nh­ trî cÊp xuÊt khÈu, nh­ng d­íi h×nh thøc mét kho¶n. Ngoµi nh÷ng c«ng cô chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trªn, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i cña c¸c n­íc còng cã ¶nh h­ëng ngµy cµng quan träng ®èi víi th­¬ng m¹i quèc tÕ. Ch¼ng h¹n, chÝnh s¸ch nh»m ng¨n chÆn viÖc chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ, chÝnh s¸ch quy ®Þnh vµ duy tr× ®ång néi tÖ qu¸ cao. * ë ViÖt Nam, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu mµ ChÝnh phñ ®· vµ sÏ ban hµnh, cïng víi nh÷ng nç lùc cña toµn ngµnh dÖt may sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh uy tÝn vµ vÞ thÕ th­¬ng hiÖu cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Quü hç trî xuÊt khÈu ®­îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh 195/1999/QD-TTg, do thñ t­íng ký ngµy 27-9-1999 nh»m tËp trung tµi chÝnh, hç trî khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ më réng trÞ tr­êng xuÊt khÈu. §Õn th¸ng 6-2001, Bé Th­¬ng m¹i ®· thèng nhÊt víi Bé Tµi chÝnh ®iÒu chØnh, bæ sung vµo v¨n b¶n h­íng dÉn sö dông Quü Hç trî xuÊt khÈu môc quy chÕ chi hoa hång trong m«i giíi th­¬ng m¹i. QuyÕt ®Þnh nµy theo ®¸nh gi¸ chung cña c¸c chuyªn gia trong ngµnh vµ doanh nghiÖp ®· t¨ng thªm phÇn tù chñ vµ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp nhµ n­íc trong viÖc quyÕt ®Þnh c¸c h×nh thøc, møc chi vµ h¹ch to¸n c¸c kho¶n chi hoa hång phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi t¸c giao dÞch vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. QuyÕt ®Þnh 46/2001/QD-TTg, ngµy 4-4-2001, ban hµnh quy chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ trong 5 n¨m. QuyÕt ®Þnh nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng bè trÝ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ kinh doanh trong thêi gian dµi, t¹o hµnh lang th«ng tho¸ng, th¸o gì v­íng m¾c l©u nay mµ doanh nghiÖp vÉn th­êng gÆp bëi quy chÕ “xin – cho”. §ång thêi, thùc hiÖn QuyÕt §Þnh 133/2001/QD-TTg ngµy 10-9-2001 cña Thñ t­íng , Bé tµi chÝnh ®· ban hµnh quy chÕ ho¹t ®éng cña quü tÝn dông hç trî xuÊt khÈu, ®Ó lµm c¨n cø cho vay vµ b¶o l·nh tÝn dông ( kÓ c¶ tÝn dông xuÊt khÈu tr¶ chËn ®Õn 720 ngµy). II. Ngµnh dÖt may ViÖt Nam S¶n phÈm dÖt may lµ lo¹i s¶n phÈm víi yªu cÇu c«ng nghÖ m¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng qu¸ hiÖn ®¹i vµ tr×nh ®é lao ®éng thÊp. ChÝnh v× thÕ xu h­íng chung cña thÕ giíi lµ chuyÓn dÞch sù ph¸t triÓn s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may tõ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ViÖt Nam vµ mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c ®ang ë giai ®o¹n chuyÓn giao lÇn thø t­ cña c«ng nghÖ ngµnh dÖt may thÕ giíi. Víi ®Æc ®iÓm lµ mét n­íc ®i lªn tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, víi tr×nh ®é lao ®éng thÊp, ViÖt Nam phï hîp víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµnh dÖt may trong giai ®o¹n hiÖn nay. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2006, c¶ n­íc hiÖn cã 800 doanh nghiÖp may ( kh«ng kÓ c¸c doanh nghiÖp cã sö dông c«ng nghÖ may ) ho¹t ®äng trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã cã 115 doanh nghiÖp quèc doanh, cßn l¹i lµ ngoµi quèc doanh ( gåm c¶ t­ nh©n vµ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi).  B¶ng 1: B¶ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam N¨m Tæng sè: Hµng dÖt Hµng may Tr USD Gi¸ trÞ: Tû lÖ% Gi¸ trÞ: Tû lÖ% Tr USD Tr USD 1993 335 4.5 1.34 330.5 98.66 1994 554 12.8 2.31 541.2 97.69 1995 850 5 0.59 845 99.41 1996 1151 8 0.7 1143 99.3 1997 1349 6 0.44 1343 99.56 1998 1350 6.5 0.48 1343.5 99.52 1998 1747.3 7.2 0.41 1740.1 99.59 2000 1847.8 7.7 0.42 1840.1 99.58 C¸c s¶n phÈm c¬ b¶n cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam lµ sîi, v¶i, thµnh phÈm vµ quÇn ¸o may s½n. Theo thèng kª giai ®o¹n 1991-2000, quÇn ¸o may s½n t¨ng tr­ëng cao nhÊt, b×nh qu©n lµ 12,15%/n¨m; sîi t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 7,73%/n¨m; v¶i, thµnh phÈm t¨ng tr­ëng b×nh qu©n b×nh qu©n 3%/n¨m; quÇn ¸o dÖt kim t¨ng tr­ën b×nh qu©n 2,55%/n¨m. Tõ ®ã ta thÊy sù t¨ng tr­ëng cña v¶i sîi kh«ng ®ñ ®Ó s¶n xuÊt ra thµnh phÈm vµ quÇn ¸o may s½n, do ®ã kÐo theo ph¶i nhËp v¶i nguyªn liÖu cho c«ng nghÖ may. B¶ng 2: ChØ tiªu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®Õn n¨m 2010 ChØ tiªu §¬n vÞ 2000 2005 2010 Kim ng¹ch xuÊt khÈu tr USD 2000 3000 4000 Hµng may 1630 2200 3000 Hµng dÖt 370 800 1000 S¶n l­îng V¶i lôa thµnh phÈm tr m 800 1330 2000 S¶n phÈm dÖt kim tr sp 70 150 210 S¶n phÈm may 350 480 720 S¶n phÈm may quy chuÈn 580 780 1200 Nguån: KT&DB III.Xu h­íng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng c¸c s¶n phÈm dÖt may thÕ giíi 1. Xu h­íng ph¸t triÓn cña s¶n phÈm dÖt may trªn thÕ giíi Ngµy nay, khi møc sèng cña ng­êi d©n t¨ng lªn th× c¸c yªu cÇu vÒ s¶n phÈm cña mçi ng­êi còng t¨ng t¹o nªn xu h­íng ph¸t triÓn chung vÒ s¶n phÈm dÖt may lµ: - Hµng dÖt may theo phong c¸ch ph­¬ng T©y sÏ t¨ng lªn. - KiÓu trang phôc c«ng së sÏ ®­îc sÏ ®­îc phæ biÕn. - ThÈm mü cña løa tuæi trung niªn vµ cao niªn ®­îc c¶i thiÖn. - Hµng may mÆc cho trÎ em lµm thay ®æi kh¸i niÖm vÒ tiªu dïng vµ thiÕt kÕ. - V¶i, sîi, phô liÖu, thiÕt kÕ vµ kiÓu d¸ng kü thuËt sÏ cã nh÷ng b­íc ®ét ph¸. - §å thÓ thao vÉn ®­îc ­a chuéng. - Hµng may ®o vÉn th«ng dông. 2. Xu h­íng c¹nh tranh s¶n phÈm dÖt may trªn thÞ tr­êng thÕ giíi S¶n phÈm dÖt may cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸ bao gåm c¶ Trung Quèc ( c¶ Hång K«ng), Hµn Quèc ®ang c¹nh tranh khèc liÖt víi c¸c n­íc Ch©u Mü La Tinh ë c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu hµng dÖt may lín trªn thÕ giíi lµ EU, Mü, NhËt B¶n, Canada… Trong ®ã Trung Quèc ®ang lµ n­íc xuÊt khÈu hµng dÖt may lín nhÊt thÕ giíi vµ còng ®ang cã nhiÒu lîi thÕ c¹nh tranh. Ch¼ng h¹n, trong n¨m 2002, EU thùc hiÖn viÖc xo¸ bá chÕ ®ä thuÕ quan vµ chÕ ®é han ng¹ch cho 48 n­íc nghÌo nhÊt thÕ giíivµ c¸c n­íc thuéc thµnh viªn cña WTO, trong ®ã cã Trung Quèc. Ngoµi ra, Trung Quèc cßn ®­îc h­ëng thuÕ MFN cña Hoa Kú vµ NhËt B¶n ®èi víi hµng dÖt may. Trong xu thÕ c¹nh tranh, c¸c n­íc ph¸t triÓn lu«n t×m c¸ch thùc hiÖn hiÖp ®Þnh vÒ hang dÖt may (ATC) sao cho cã lîi thÕ nhÊt. Do vËy, mÆc dï ®· ®¹t ®­îc mét sè cam kÕt qua c¸c vång ®µm ph¸n, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vÉn ph¶i tiÕp tôc ®èi mÆt víi nh÷ng hµng rµo th­¬ng m¹i ngµy cµng gia t¨ng ®èi víi hµng dÖt may, bao gåm: - C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tuy cã ®­îc dì bá mét phÇn nh­ng vÉn ph¶i bÞ han ng¹ch ®èi víi mét sè hµng xuÊt khÈu. - Møc thuÕ trung b×nh cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ®èi víi hµng dÖt vµ may nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ 11%, cao h¬n 3 lÇn ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §iÓn h×nh lµ B¨ngla®Ðt_ mét n­íc nghÌo nhÊt thÕ giíi chÞu møc thuÕ cao 20% ®èi víi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu vµo Mü vµ Canada. - Hoa Kú vµ EU ®ang t×m c¸ch ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p tù vÖ míi ®èi víi hµng cña nhiÒu n­íc ¸p dông tíi cuèi n¨m 2009 Nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®ang lµm tæn h¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, v× dÖt may lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng chiÕm trªn 10% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n­íc nµy. ¦íc tÝnh chØ riªng Nam ¸ sÏ mÊt kho¶ng 3 tû USD/ n¨m do nh÷ng rµo c¶n th­¬ng m¹i ®èi víi hµng dÖt may cña c¸c n­íc giµu cã. B¶ng 3: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD STT Tªn n­íc TrÞ gi¸ 1 Trung quèc 50000 2 Ên §é 12500 3 Indonexia 8000 4 Th¸i Lan 6500 5 B¨ngladÐt 4000 6 ViÖt Nam 2000 Nguån: Bé C«ng NghiÖp Ch­¬ng II C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam I.Thùc tr¹ng vµ xu h­íng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam Ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn hµng tr¨m n¨m. Tr­íc nh÷ng n¨m 90, thiÕt bÞ ngµnh dÖt may dùa vµo nh÷ng thiÕt bÞ cò tr­íc ®©y chñ yÕu do Liªn X« cung cÊp. ThÞ tr­êng tiªu thô trong thêi gian ®ã chñ yÕu lµ thÞ tr­êng néi ®Þa. XuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm dÖt may trong thêi gian nµy chØ dõng l¹i vµi tr¨m triÖu USD vµ ®­îc thùc hiÖn trong khu«n khæ c¸c HiÖp ®Þnh vµ NghÞ ®Þnh th­ cña n­íc ta víi khu vùc §«ng ¢u vµ Liªn X« cò. Sau sù sôp ®æ cña thÞ tr­êng Liªn X« vµ §«ng ¢u ®Çu nh÷ng n¨m 90, tuy c¸c doanh nghiÑp ngµnh dÖt may cã khñng kho¶ng trong mét thêi gian song chÝnh nã còng lµ ®éng lùc ®Ó ngµnh dÖt may t¨ng c­êng ®Çu t­ vµ ®i t×m thÞ tr­êng míi. Tõ ®©y xuÊt khÈu hµng dÖt may b¾t ®Çu t¨ng tèc. N¨m 1992 lµ thêi ®iÓm vµng, më ra c¬ héi xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam víi viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may gi÷a ViÖt Nam vµ EU. Tõ n¨m 1993, hµng dÖt may ViÖt Nam b¾t ®Çu t×m ®­êng ra thÕ giíi, vµ ®Õn n¨m 1996, lÇn ®Çu tiªn, kim ng¹ch xuÊt khÈu v­ît qua ng­ìng 1 tû USD( ®¹t 1,15 tû USD) . S¶n phÈm dÖt may, tõ vÞ trÝ khiªm tèn trong c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc vµo thêi ®iÓm tr­íc n¨m 1990 ®· v­¬n lªn vÞ trÝ sè mét trong nh÷ng n¨m 1996, 1997 vµ æn ®Þnh ë vÞ trÝ thø 2 tõ n¨m 1998 ®Õn nay ( sau dÇu th« ). N¨m 2001, N¨m 2001, xuÊt khÈu hµng dÖt may ®¹t 1,96 tû USD, gÊp 16 lÇn so víi n¨m 1990. B¶ng 4: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam §¬n vÞ: triÖu USD N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 KNXK 850 1150 1500 1451 1764 1892 1962 3609 4300 Nguån : Tæng côc Thèng kª HiÖn nay, s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· cã mÆt ë trªn 100 n­íc vµ vïng l·nh thæ t¹i hÇu kh¾p c¸c ch©u lôc víi gÇn 30 n­íc ë thêi ®iÓm n¨m 1990. N¨m 2005 ®¸nh dÊu mét b­íc ngoÆt trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh DÖt- May ViÖt Nam. §©y lµ n¨m ®Çu tiªn thùc hiÖn viÖc b·i bá chÕ ®é h¹n ng¹ch gi÷a c¸c thµnh viªn thuéc Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi ( WTO ) vµ còng lµ n¨m cuèi cïng c¸c s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam ®­îc h­ëng chÕ ®é b¶o hé mËu dÞch tr­íc khi chóng ta héi nhËp hoµn toµn vµo khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN ( AFTA ) n¨m 2006. Céng thªm viÖc EU vµ Canada ®· xo¸ bá han ng¹ch cho ViÖt Nam tõ 1/1/2005 nh­ víi 148 thµnh viªn kh¸c ®· khiÕn ViÖt Nam gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n trong cuéc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm dÖt may cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi. §Æc biÖt tõ ngµy 7/11/2006 khi ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp WTO, víi viÖc b·i bá chÕ ®é h¹n ng¹ch , c¸c n­íc lµ thµnh viªn cña WTO cã thÓ xuÊt khÈu kh«ng h¹n chÕ sang c¸c thÞ tr­êng lín nhÊt thÕ giíi nh­ Mü, EU, NhËt B¶n vµ Canada, ®iÒu ®ã sÏ dÉn tíi c¸n c©n trong cuéc chiÕn trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu dÖt may thÕ giíi sÏ nghiªng h¼n vÒ nh÷ng n­íc cã lîi thÕ vÒ nguån nguyªn liÖu vµ nh©n c«ng rÎ nh­ Trung Quèc hay Ên §é bëi v× h¹n ng¹ch võa lµ yÕu tè h¹n chÕ nh­ng ®ång thêi nã còng b¶o vÖ cho c¸c nhµ xuÊt khÈu hµng dÖt may th«ng qua viÖc giíi h¹n l­îng hµng dÖt may tèi ®a mµ mçi quèc gia cã thÓ xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng kÓ trªn. Do ®ã, còng nh­ c¸c n­íc kh¸c, DÖt May ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi nh÷ng thÞ tr­êng khæng lå Trung, Ên. Tuy nhiªn, theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia quèc tÕ, hiÖn nay ViÖt Nam ®· thiÕt lËp kh¸ æn ®Þnh sù cã mÆt cña m×nh trªn thÞ tr­êng dÖt may toµn cµu. Ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ®· cã søc c¹nh tranh. Do vËy, vÉn cã nhiÒu c¬ héi ®Ó v­¬n lªn giµnh vÞ trÝ thø hai sau Trung Quèc v× c¸c n­íc nhËp khÈu sÏ ®a d¹ng ho¸ nguån hµng chø kh«ng chÞu lÖ thuéc vµo nguån cung cÊp duy nhÊt tõ Trung Quèc. Ngoµi ra, s¶n phÈm dÖt may còng ®· t¹o ®­îc sù tin cËy cña c¸c nhµ b¸n lÎ quèc tÕ vÒ chÊt l­îng hµng ho¸ vµ thêi gian giao hµng. Cho nªn, ngµnh dÖt may ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc ph¸t huy thÕ m¹nh cña m×nh, n©ng cao h¬n søc c¹nh tranh b»ng c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc nh­ ®æi míi c«ng nghÖ, ®a d¹ng ho¸ mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó ®èi phã víi c¸c khã kh¨n do quyÕt ®Þnh xo¸ bá han ng¹ch cña hµng dÖt may. 1. C¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh B¶ng 5: ThÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña hµng dÖt may ViÖt Nam §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD ThÞ tr­êng N¨m 2003 N¨m 2004 Thay ®æi(%) Mü 1973 2474 25.39 EU 580 762 31.38 NhËt B¶n 514 513 -0.19 ASEAN 83 114 37.35 §µi Loan 188 194 3.19 Hµn Quèc 67 60 -10.45 óc 21 21 0 Canada 35 48 37.14 Ch©u Phi 12 20 66.67 §«ng ¢u 103 69 -33.01 Kh¸c 79 93 17.72 Nguån: Tõ tµi liÖu cña trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ Tp HCM Ta thÊy hµng dÖt may cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang 3 thÞ tr­êng Mü, EU, NhËt B¶n lµ lín nhÊt. 1.1 ThÞ tr­êng Mü Sau khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt- Mü ®­îc chÝnh phñ hai n­íc ký kÕt ( n¨m 2000 vµ d­îc quèc héi th«ng qua n¨m 2001). Mü ®· trë thµnh thÞ tr­êng lín, ®Çy tiÒm n¨ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. Theo sè liÖu cña H¶i quan Hoa Kú, n¨m 2001, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü míi chØ ®øng ë vÞ trÝ 70 trong tæng sè gÇn 200 n­íc xuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo thÞ tr­êng Mü, th× ®Õn n¨m 2002 ®· v­ît lªn xÕp thø 23; n¨m 2003 bøt ph¸ m¹nh h¬n, xÕp thø 8 vµ n¨m 2004, xÕp ë vÞ trÝ thø 6, v­ît 64 bËc sau 3 n¨m. N¨m 2004 ngµnh dÖt may ViÖt Nam chiÕm gÇn 3,5% thÞ phÇn nhËp khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Mü víi ®¬n gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n v­ît Trung Quèc vµ trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc cã ®¬n gi¸ xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Mü thuéc lo¹i cao nhÊt trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng nµy. Cô thÓ n¨m 2001, ®¬n gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n lµ 1,51 USD/m s¶n phÈm, ®Õn n¨m 2004 t¨ng lªn 3,14 USD/m s¶n phÈm; trong khi Trung Quèc gi¸ tõ 2,96 USD/m s¶n phÈm, tôt xuèng cßn 1,25 USD/ m s¶n phÈm. NÕu tÝnh nh÷ng chñng lo¹i hµng ( cat ) nãng nhÊt trªn thÕ giíi nh­ hiÖn nay vµo thÞ tr­êng Mü th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng dÖt may vµo Mü còng rÊt m¹nh; vÝ dô nh­ mÆt hµng ¸o s¬ mi dÖt kim ( cat. 388/339 ) tÝnh trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 2004, ViÖt Nam ®­îc xÕp vµo vÞ trÝ thø n¨m trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu vµo Mü; ®Æc biÖt lµ cat.347/348, ViÖt Nam xÕp thø hai trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu vµo Mü. Bªn c¹nh ®ã còng cã nhiÒu ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i rót ra khi xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Mü : C¸c doanh nghiÖp cÇn xuÊt khÈu trùc tiÕp cho c¸c c«ng ty cã ®¼ng cÊp cña Mü. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a lµm ®­îc ®iÒu nµy mµ ph¶i xuÊt qua c¸c c«ng ty trung gian ë Hång K«ng, §µi Loan vµ Hµn Quèc… ViÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Mü ph¶i qua mét n­íc thø ba g©y nhiÒu bÊt lîi ®èi víi ViÖt Nam, bëi c¸c doanh nghiÖp ph¶i mÊt thªm tiÒn c­íc phÝ vËn chuyÓn, tiÒn chªnh lÖc gi¸… vµ th­¬ng hiÖu s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam sÏ Ýt ®­îc ng­êi tiªu dïng ë thÞ tr­êng Mü biÕt ®Õn. 1.2 ThÞ tr­êng EU Theo nh÷ng ®¸nh gi¸ míi ®©y cña c¸c tæ chøc dÖt may quèc tÕ, EU vÉn lµ khu vùc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu hµng may mÆc, chiÕm 49% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu hµng dÖt may cña toµn thÕ giíi. Nhu cÇu nhËp khÈu hµng n¨m cña EU vµo kho¶ng 110 tû USD hµng quÇn ¸o may s½n vµ hµng dÖt c¸c lo¹i, ®em ®Õn c¬ héi tèt cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt Nam. C¬ héi nµy cµng trë nªn hÊp dÉn h¬n khi EU ®ang cã xu h­íng chuyÓn nguån nhËp khÈu sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó tËn dông nguån lao ®éng gi¸ rÎ cña c¸c n­íc nµy. C¸c n­íc thuéc EU lµ thÞ tr­êng träng ®iÓm ®èi víi hµng may mÆc cña ViÖt Nam. Trong nhiÒu n¨m, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy lu«n ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ vÒ gi¸ trÞ vµ thÞ phÇn xuÊt khÈu USD. B¶ng 6 : XuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU §¬n vÞ : triÖu USD N¨m XK vµo EU T¨ng, gi¶m(%) 2000 650 7.4 2001 745 14.6 2002 720 -3.4 2003 700 -2.8 Nguån : Bé Th­¬ng m¹i vµ Tæng côc H¶i quan Tõ n¨m 2007, khi ViÖt Nam chÝnh thøc lµ thµnh viªn WTO, h¹n ng¹ch hµng may mÆc bÞ lo¹i bá gi÷a c¸c thµnh viªn cña tæ chøc nµy th× hµng may mÆc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh gay g¾t h¬n so víi tr­íc. Tõ ngµy 1/1/2005 sÏ cã kho¶ng 165 m· hµng dÖt may c¸c lo¹i ®­îc tù do xuÊt vµo thÞ tr­êng EU mµ kh«ng gÆp ph¶i trë ng¹i nµo. C¸c quèc gia sÏ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc vµo thÞ tr­êng EU víi nh÷ng lîi thÕ cña riªng m×nh. Trung Quèc lµ mét ®èi thñ m¹nh nhÊt trong xuÊt khÈu hµng may mÆc cña ViÖt Nam t¹i thÞ tr­êng EU, sau ®ã lµ Ên §é, mét sè n­íc ë ch©u ¸ vµ c¸c quèc gia vïng §Þa Trung H¶i. Theo c¸c chuyªn gia kinh tÕ dù b¸o, xuÊt khÈu hµng dÖt may cña Trung Quèc sÏ t¨ng gÊp ®«i trong n¨m n¨m tíi, gi¸ hµng dÖt may cña Trung Quèc thÊp h¬n gi¸ cña c¸c n­íc EU tõ 50-70%, thÊp h¬n gi¸ cña Ên §é 30% nªn ®· lµm chñ ®­îc thÞ tr­êng nµy. Trung Quèc ®· trë thµnh nhµ cung cÊp hµng may mÆc sè mét cho thÞ tr­êng EU víi mét sè l­îng rÊt l¬n, gi¸ thµnh h¹, chÊt l­îng tèt vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Mét vµi n¨m trë l¹i ®©y, xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam voµ thÞ tr­êng EU gi¶m, tuy ®­îc bá h¹n ng¹ch, tøc lµ c¬ héi ngang b»ng gi÷a c¸c n­íc, nh­ng t×nh h×nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam gi¶m nh­ thÕ thÓ hiÖn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ta cßn nhiÒu vÊn ®Ò. 1.3 ThÞ tr­êng NhËt B¶n §èi víi hµng dÖt may, thÞ tr­êng tiªu duµng NhËt B¶n lµ mét thÞ tr­êng ph¸t triÓn. Tû träng hµng may mÆc nhËp khÈu chiÕm kho¶ng 38% tæng khèi l­îng thÞ tr­êng hµng may mÆc n­íc nµy. C¸c nhµ nhËp khÈu hµng may mÆc vµo NhËt B¶n ®Òu ph¶i ®ãng thuÕ vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸. YÕu tè gi¸ c¶ kh«ng ph¶i lµ quyÕt ®Þnh cho thµnh c«ng cña nhµ xuÊt khÈu n­íc ngoµi. Quan träng nhÊt lµ hä ph¶i t¹o dùng ®­îc tªn tuæi vµ uy tÝn s¶n phÈm cña m×nh th× míi cã c¬ héi l©u dµi. Ng­êi tiªu dïng hµng may mÆc ë NhËt B¶n kh¸ khã tÝnh, ®Æc biÖt vÒ mèt thêi trang, ph¶i cung cÊp kÞp thêi nh÷ng s¶n phÈm ®ang hîp mèt, ®Æc biÖt lµ kh¸ch hµng trÎ tuæi- nh÷ng ng­êi cã së thÝch thay ®æi mÉu mèt rÊt nhanh. NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng ®ßi hái kh¾t khe vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, tõ nguyªn phô liÖu ®Õn quy tr×nh s¶n xuÊt ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt theo tiªu chuÈn chÊt l­îng JIS còng nh­ c¸c ®iÒu luËt, quy ®Þnh cho s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu hµng ho¸. ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo NhËt B¶n tõ n¨m 1994, vµ ngay n¨m tiÕp theo, ViÖt Nam ®· lät vµo danh s¸ch 10 n­íc xuÊt khÈu hµng dÖt may lín nhÊt vµo NhËt B¶n. N¨m 1996, ViÖt Nam v­¬n lªn ®øng hµng thø 8 vµ n¨m 1997 ®· trë thµnh mét trong 7 n­íc xuÊt khÈu quÇn ¸o lín nhÊt vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. N¨m 2001, trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n 2.510 triÖu USD, hµng dÖt may ®¹t 592 triÖu USD chiÕm tû träng cao nhÊt ( 24% ) Hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng NhËt B¶n ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ theo hÖ thèng GSP cu¶ NhËt B¶n. §©y lµ mét thuËn lîi lín cho ngµnh may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¨ng nhanh kh«ng chØ vÒ kim ng¹ch mµ cßn ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i vµ t¨ng m¹nh vÒ khèi l­îng. Bªn c¹nh ®ã, hiÖn nay do l­îng hµng may mÆc cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n t¨ng lªn ®¸ng kÓ nªn nhiÒu doanh nghiÖp NhËt B¶n ®ang yªu cÇu chÝnh phñ NhËt B¶n ¸p dung h¹n ng¹ch ®èi víi ViÖt Nam, ®iÒu nµy t¹o ra nh÷ng trë ng¹i kh«ng nhá vµo nh÷ng n¨m t¬Ý cho hµng dÖt may ViÖt Nam. 1.4 C¸c thÞ tr­êng kh¸c ViÖt Nam xuÊt khÈu mét l­îng lín s¶n phÈm sang c¸c n­íc trong khu vùc nh­ Hång K«ng, §µi Loan, Singapore, Hµn Quèc. Tuy nhiªn c¸c n­íc nµy kh«ng ph¶i lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu chÝnh mµ lµ c¸c n­íc nhËp khÈu ®Ó t¸i xuÊt khÈu sang n­íc thø ba. 2. Nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh lín cña ViÖt Nam 2.1 Ngµnh dÖt may Trung Quèc Theo Héi ®ång c¸c tæ chøc dÖt may Mü ( NCTO), kÓ tõ khi Mü dì bá h¹n ng¹ch cho Trung Quèc ( th¸ng 1/2002) thÞ phÇn cña 25 cat hµng dÖt may Trung Quèc ®· t¨ng m¹nh tõ 9% lªn 65%, vµ ®ang tiÕp tôc t¨ng kho¶ng 1% mçi th¸ng. Víi ®µ t¨ng tr­ëng, Trung Quèc cã thÓ chiÕm 80% thÞ phÇn vµo cuèi n¨m nay, Trung Quèc xÏ nhanh chãng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng dÖt may Mü, vµ ngµnh dÖt may n­íc nµy cã nguy c¬ mÊt h¬n 650 000 viÖc lµm. HiÖn nay theo sè liÖu cña Tæng côc thèng kª Trung Quèc, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña n­íc nµy tíi Mü trong vµi th¸ng ®Çu n¨m 2007 t¨ng tíi hµng tr¨m, thËm chÝ hµng ngh×n phÇn tr¨m vÒ mét sè s¶n phÈm. Th«ng tin cña Bé Th­¬ng m¹i Mü cho biÕt, ngay sau khi WTO b·i bá h¹n ng¹ch, ®¬n hµng cña c¸c doanh nghiÖp Mü ngµy cµng ®æ dån vµo c¸c nhµ s¶n xuÊt Trung Quèc. §Õn nay, c¸c mÆt hµng nh­ ¸o s¬ mi, quÇn ©u,jacket cña c¸c nhµ s¶n xuÊt Trung Quèc ®· chiÕm tíi 70-80% thÞ tr­êng Mü. Sù th©m nhËp qu¸ m¹nh cña hµng dÖt may ë thÞ tr­êng Mü ®· khiÕn cho hµng tr¨m ngµn c«ng nh©n cña c¸c c«ng ty dÖt may Mü thÊt nghiÖp cho dï hä ®· ®­îc trî cÊp nhiÒu tõ ChÝnh phñ. Côc Thèng kª lao ®éng Mü cho biÕt ®Õn hÕt th¸ng 6/2006 ®· cã tíi 14 ngµn lao ®ång trong ngµnh dÖt may Mü bÞ sa th¶i do thiÕu viÖc lam. Thùc tÕ cho thÊy, do kh«ng cßn chÕ ®é h¹n ng¹ch g©y trë ng¹i Trung Quèc ®· s½n sµng chi phèi ho¹t ®éng bu«n b¸n dÖt may toµn cÇu vµ lµm gia t¨ng nh÷ng c¨ng th¼ng th­¬ng m¹i trªn thÕ giíi. Liªn doanh c¸c nhµ dÖt may Mü cho r»ng, thùc tr¹ng hiÖn nay còng ®ñ b»ng chøng ®Ó yªu cÇu chÝnh phñ n­íc hä ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ng¨n chÆn khÈn cÊp ®èi víi hµng dÖt may nhËp khÈu tõ Trung Quèc. Tr­íc t×nh h×nh nµy, chÝnh phñ Mü ®· ph¶i tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng ¸p dông trë l¹i chÕ ®é h¹n ng¹ch. Tr­íc m¾t sÏ t¨ng c­êng gi¸m s¸t nhËp khÈu hµng dÖt may vµ thªu ren nh»m hç trî c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch nhanh chèng ph©n tÝch t¸c ®éng cña hµng nhËp khÈu ®èi víi thÞ tr­êng Mü. Kh«ng chØ Mü vµ c¶ EU vµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c còng ®ang lo ng¹i tr­íc søc lÊn chiÕm cña hµng dÖt may Trung Quèc trªn thÞ tr­êng cña hä. Liªn ®oµn c«ng nghiÖp dÖt may cña BØ ®· ®Ò nghÞ EU dïng c¸c biÖn ph¸p b¶o hé ngµnh dÖt may cña BØ nãi riªng vµ cña EU nãi chung tr­íc sù lÊn ¸t cña hµng dÖt may Trung Quèc. Hµng dÖt may Trung Quèc cã thÓ t¨ng tr­ëng nhanh nh­ vËy v× nã cã gi¸ rÎ, chÊt l­îng ®¶m b¶o vµ ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, mÉu m·. HiÖn nay Trung Quèc lµ n­íc xuÊt khÈu hµng dÖt may lín nhÊt vµ cã nhiÒu lîi thÕ nhÊt: - Trung Quèc cã nguån nguyªn liÖu tù nhiªn s¶n xuÊt ®­îc trong n­íc nh­ b«ng, v¶i , thuèc nhuém… - Cã c«ng nh©n lµnh nghÒ. - ThiÕt bÞ s¶n xuÊt ®­îc ®æi míi th­êng xuyªn nhê vèn FDI. - H¹ tÇng c¬ së kh¸. - Chi phÝ lao ®éng vµo lo¹i thÊp nhÊt thÕ giíi ( 0,4$/giê), trong khi ®ã Thai Lan cã chi phÝ lao ®éng la 1,2$/ giê – cao gÊp 3 lÇn vµ NhËt B¶n Lµ 22,8$/ giê – cao gÊp 57 lÇn. Vµ chÝnh sù ph¸t triÓn å ¹t nh­ vËy còng g©y lo ng¹i cho nÒn kinh tÕ Trung Quèc bëi sau sù t¨ng tr­ëng å ¹t th­êng lµ dÉn tíi sù suy tho¸i trong nÒn kinh tÕ. 2.2 Ngµnh dÖt may Ên §é XuÊt khÈu hµng dÖt chiÕm kho¶ng 20% trong tæng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña Ên §é. Trong tµi kho¸ 2004/05, Ên §é ®· xuÊt khÈu ®­îc 13,2 tû USD hµng dÖt,t¨ng 10% so víi tµi kho¸ tr­íc ®ã. HiÖn nay, c¸c nhµ m¸y, c«ng ty dÖt may Ên §é ®­îc ®iÒu hµnh bëi mét thÕ hÖ qu¶n lý míi. Hä tËp trung, quan t©m ®Õn ho¹t ®«ng s¸t nhËp nh»m n©ng cao chÊt l­îng vµ tiÕt kiÖm chi phÝ. ChÝnh phñ còng theo dâi s¸t sao ngµnh dÖt may- lÜnh vùc ph¸t triÓn ngo¹n môc, chØ sau dÞch vô vµ s¶n xuÊt. MÆc dï Ên §é ®· chuÈn bÞ tõ l©u ®Ó ®ãn ®Çu thêi ®iÓm h¹n ng¹ch ®­îc xo¸ bá, nh­ng kh«ng h¼n mäi viÖc sÏ xu«i chÌo m¸t m¸i, v× hä cßn ph¶i c¹nh tranh víi Trung Quèc vµ Pakistan. ¢n §é ®µu t­ gÇn 1,2 tû USD ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ nh÷ng nhµ m¸y ®· xuèng cÊp do qu¶n lý yÕu kem, 2 tû USD kh¸c còng ®­îc rãt vµo mua m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, phôc vô cho d©y chuyÒn s¶n xuÊt vµ hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng, nh»m ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. HiÖn nay, 70% nhµ x­ëng cña Ên §é hiÖn ®¹i h¬n c¸c c¬ së s¶n xuÊt cña Trung Quèc, Pakistan. ChÝnh phñ Ên §é cßn cho phÕp khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÖt b»ng c¸ch cho phÐp tù do vay vèn cña n­íc ngoµi. HÇu hÕt c¸c hiÖu may næi tiÕng cña ch©u ¢u vµ ch©u Mü ®Òu ®· lËp chi nh¸nh ë Ên §é, ngµnh nµy hy väng l­îng hµng xuÊt khÈu sÏ t¨ng lªn víi cÊp sè nh©n. NÕu c¸c kÕ ho¹ch diÔn ra tèt ®Ñp, dÖt may Ên §é ®Õn n¨m 2012 sÏ thu vÒ 30 tû USD nhê xuÊt khÈu dÖt may so víi 12 tû USD nh­ hiÖn nay. Tuy nhiªn c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng dÖt Ên §é vÉn gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n tõ c¸c thÞ tr­êng ®èi thñ, nhÊt lµ Trung Quèc. Mét sè HiÖp ®Þnh mËu dÞch dµnh nh÷ng ­u ®·i cho c¸c n­íc trong khu vùc còng lµ nh÷ng bÊt lîi ®èi víi hµng dÖt Ên §é, ch¼ng h¹n nh­ : HiÖp ®Þnh tù do B¾c Mü ( NAFTA ) ®Èy Ên §é vµo thÕ bÊt lîi h¬n so víi Mexico v× Mexico còng lµ n­íc s¶n xuÊt cã chi phÝ thÊp, nªn lîi thÕ miÔn thuÕ lµm Mexico dÔ dµng t¨ng thÞ phÇn ë Mü. Trong khi ®ã, s¶n phÈm cña Ên §é xuÊt khÈu sang Mü ph¶i chÞu thuÕ 15% ®Õn 35% tuú lo¹i. MÆc dï hiÖn nay Trung Quèc lµ n­íc xuÊt khÈu hµng dÖt may lín nhÊt thÕ giíi nh­ng Ên §é còng cã nh÷ng lîi thÕ ®¸ng kÓ, Ên §é lµ n­íc s¶n xuÊt sîi lín nhÊt thÕ giíi, chiÕm 25% thÞ phÇn toµn cÇu, vµ lµ mét n­íc s¶n xuÊt sîi b«ng hµng ®Çu. Bªn c¹nh ®ã, Ên §é cßn cã lùc l­îng lao ®éng lµnh nghÒ dåi dµo, s¶n xuÊt v¶i sîi b«ng dÖt chÐo cña Ên §é cã søc c¹nh tranh h¬n cña Trung Quèc, v× vËy Ên §é cã nguån cung cÊp nguyªn liÖu dåi dµo cho c¸c nhµ m¸y cña m×nh, ®ång thêi vÉn cßn dù tr÷ ®Ó b¸n cho Trung Quèc vµ mét sè n­íc kh¸c. Tõ ®ã cho thÊy Ên §é kh«ng nh÷ng lµ ®èi thñ c¹nh tranh lín cña dÖt may ViÖt Nam mµ cña c¶ dÖt may Trung Quèc. C©u hái ®Æt ra cho xuÊt khÈu hµng dÖt may cña Viªt Nam vµ mét sè n­íc kh¸c lµ ngµnh dÖt may cña Ên §é cã thÓ céng t¸c víi Trung Quèc? V× ngµnh dÖt may Ên §é ®· tõng ®øng ®Çu thÕ giíi, vµ trong suèt mét thêi gian dµi v¶i vãc cña Ên §é ®· cã mÆt ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi. Cßn b©y giê kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña Ên §é ®ang t¨ng râ rÖt. II. C¬ héi, th¸ch thøc cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam 1. C¬ héi cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam - ChÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n­íc ®­îc xem lµ nguån lùc quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may. - Víi ®iÒu kiÖn ®Þa lý thuËn lîi, chÝnh trÞ æn ®Þnh, ViÖt Nam trë thµnh quèc gia cã nhiÒu ­u thÕ trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. - M«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc bá vèn vµo ngµnh dÖt may. - Xu h­íng dÞch chuyÓn s¶n xuÊt hµng dÖt may sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· më ra mét c¬ héi míi, mét søc sèng míi cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. - Nguån nh©n lùc dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng thÊp t¹o lîi thÕ so s¸nh trong c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm dÖt may cña c¸c n­íc kh¸c. - ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ tr­êng kh¸ æn ®Þnh vµ ®ã lµ mét ®iÒu kiÖn rÊt tèt ®Ó c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam thu hót ®­îc nhiÒu c¸c ®¬n ®Æt hµng tõ c¸c n­íc ngoµi. - ThÞ tr­êng néi ®Þa víi sè d©n ®«ng lµ mét b­íc ®Öm v÷ng ch¾c cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may v­¬n ra thÞ tr­êng thÕ giíi. - ViÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü , gia nhËp khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN vµ míi ®ay nhÊt lµ chÝnh thøc gia nhËp WTO ®ang më ra chu kú ph¸t triÓn kinh tÕ míi cho kinh tÕ ViÖt Nam, trong ®ã cã ngµnh dÖt may. - Xu thÕ ®Æt hµng theo ®iÒu kiÖn giao hµng FOB cña EU ®· më thªm mét c¬ héi lín cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. - ViÖc ViÖt Nam më r«ng quan hÑ ngo¹i giao víi hÇu hÕt t¸t c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi lín cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp trong ®ã cã ngµnh dÖt may. 2. Nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam - Th¸ch thøc ®Çu tiªn mµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam gÆp ph¶i lµ t×nh tr¹ng thiÕu nguån nguyªn liÖu s¶n xuÊt. HiÖn nay nguån nguyªn liÖu trong n­íc chØ ®¸p øng ®­îc kho¶ng 20% nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, cßn 80% ph¶i nhËp tõ n­íc ngoµi. - HiÖn nay hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng d­íi h×nh thøc may gia c«ng, do ®ã lîi nhuËn thu ®­îc lµ rÊt thÊp. Tõ ®ã ®Én tíi viÖc tÝch luü vµ t¸i ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ kü thuËt gÆp nhiÒu khã kh¨n. V× thÕ tr×nh ®é trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ ngµnh dÖt may cßn nhiÒu l¹c hËu. - Lao ®éng trong ngµnh dÖt may chñ yÕu ®µo t¹o theo h×nh thøc ‘ mét kÌm mét ‘. Sè l­îng c«ng nh©n cã tay nghÒ cao t¹i c¸c doanh nghiÖp cßn thÊp, sè c¸n bé kü thuËt ®­îc ®µo t¹o ®óng víi thùc tiÔn l¹i cµng khan hiÕm trong khi c¸c c¬ së ®µo t¹o l¹i ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®µo t¹o cña c¸c doanh nghiÖp. - Trong tiÕn tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu ®ang ®Æt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam nãi riªng th¸ch thøc vµ khã kh¨n míi. III. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may. 1. Cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu Nhµ n­íc hç trî ®¾c lùc cho c¸c doanh nghiÖp trong c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng. CÇn cã mét trung t©m xóc tiÕn xuÊt khÈu hµng dÖt may ®¶m nhiÖm chøc n¨ng t×m kiÕm thÞ tr­êng. 2. Thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn C¸c doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®Ó huy ®éng vèn trong n­íc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. §ång thêi ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ngµnh dÖt may nh­ liªn doanh, liªn kÕt. Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh, ®Çu t­ vµo nh÷ng mÆt hµng trong ®iÓm, æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng vÒ chÊt l­îng còng nh­ thÞ tr­êng. 3. N©ng cao hiÖu qu¶ gia c«ng Ph¶i tõng b­íc t¹o tiÒn ®Ò chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp, gi¶m tû träng gia c«ng xuÊt khÈu sang n­íc thø ba. 4. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm Kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cô thÓ: - Kh«ng ngõng ¸p dông c¸c thiÕt bÞ khoa häc kü thuËt míi, kiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may. - KiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng nguyªn phô liÖu ®Çu vµo, t¹o b¹n hµng cung cÊp nguyªn phô liÖu æn ®Þnh, ®óng thêi h¹n, ®¶m b¶o chÊt l­îng. - Tu©n thñ nghiªm ngÆt kªnh ®Æt hµng vÒ nguyªn liÖu, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu chuÈn kü thuËt, quy tr×nh kiÓm tra chÊt l­îng tr­íc khi xuÊt khÈu qua hÖ thèng kiÓm tra chÊt l­îng b¾t buéc. - §¶m b¶o yªu cÇu giao hµng b»ng c¸ch ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, chñ ®éng trong vËn chuyÓn vµ bèc xÕp hµng hãa. - Nhµ n­íc cã thÓ hç trî tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp b»ng c¸ch kÐo dµi thêi gian hoµ vèn ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao søc c¹nh tranh b»ng gi¸. 5. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc nhËp nguyªn vËt liÖu, hµng mÉu, b¶n vÏ. Ngµnh dÖt may cÇn ®­îc h­ëng chÕ ®é thuÕ quan ­u ®·i hîp lý. TiÕp tôc hç trî cho c¸c doanh nghiÖp th«ng qua c¸c quü cña nhµ n­íc. KÕt luËn XuÊt khÈu lµ h­íng quan träng ®Ó t¨ng tr­ëng nhanh vµ bªn v÷ng cho c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam nãi riªng. DÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn kh¸ râ rÖt ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp, bªn c¹nh nh÷ng co héi cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu cßn nhiÒu th¸ch thøc. V× vËy, viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng n­íc ngoµi kh«ng chØ riªng cña c¸c doanh nghiÖp, mµ Nhµ n­íc cu·ng ph¶i tham gia vµo më r«ng thÞ tr­êng cho n­íc ta b»ng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu, qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu qua h¶i quan chÆt chÏ nh­ng ph¶i thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng. XuÊt kh¶u hµng dÖt may ViÖt Nam thµnh c«ng sÏ lµ yÕu tè gióp n©ng cao uy tÝn s¶n phÈm ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ, ®ång thêi lµ c«ng cô gióp ®a d¹ng vµ lµm c©n b»ng thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam. MÆc dï cßn nhiÒu khã nkh¨n, nh­ng víi nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp vµ thùc tÕ ch¾c ch¾n c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam sÏ v­ît qua ®­îc nh÷ng rµo c¶n ®Ó xøng ®¸ng lµ ngµnh hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam trong ch­¬ng tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ h­íng vµo xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc nh­ §¹i Héi X ®· ®­a ra. Tµi liÖu tham kh¶o 1) CÈm nang thÞ tr­êng xuÊt khÈu- thÞ tr­êng NhËt B¶n ( ViÖn nghiªn søu Th­¬ng m¹i- ban nghiªn cøu thÞ tr­êng ) – NXB Lao ®éng X· héi. 2) Gi¸o tr×nh kinh doanh quèc tÕ ( Chñ biªn: PGS.TS NguyÔn ThÞ H­êng) – NXB Lao ®éng X· Héi. 3) Kinh tÕ Sµi Gßn Sè 5/2006; 12/2006. 4)N©ng cao søc c¹nh tranh s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam trong xu thÕ héi nhËp quèc tÕ ( LuËn ¸n tiÕn sÜ cña t¸c gi¶ Th©n Danh Phóc ) 5)ThÞ tr­êng EU vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam ( Chñ biªn PGS.TS TrÇn ChÝ Thµnh ) – NXB Lao ®éng X· héi. 6) Th«ng tin trªn m¹ng Internet.