Quản lý Nhà nước đối với hoạt động xuất khẩu trong điều kiện hội nhập

tÝnh chÊt t­¬ng ®èi do vËy ph¶i chĩ ý thay ®ỉi c¬ cÊu mỈt hµng øng víi ®iỊu kiƯn thÝch hỵp. 2. Qu¶n lý nhµ n­íc vỊ ho¹t ®éng xuÊt khÈu 2.1 V× sao ph¶i qu¶n lý xuÊt khÈu Nhµ n­íc lµ nh©n tè quan träng trong viªc thùc hiƯn xuÊt khÈu cã hiƯu qu¶. Vµ ®Ĩ lµm ®­ỵc ®iỊu nµy ngoµi sù cè g¾ng cđa c¸c chđ doanh nghiƯp cßn cã sù qu¶n lý cđa nhµ n­íc vỊ xuÊt khÈu. Mơc ®Ých cđa qu¶n lý nhµ n­íc vỊ xuÊt khÈu lÇ ®Ĩ gi¶m bít nh÷ng khã kh¨n kh«ng cÇn thiÕt mµ doanh nghiƯp gỈp ph¶i nh­: giÊy phÐp , thđ tơc ... vµ cịng cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt cho doanh nghiƯp. ViƯc qu¶n lý xuÊt khÈu ®­ỵc thùc hiƯn b»ng giÊy phÐp h¶i quan, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu vµ b»ng c¸c c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i tƯ. Kh«ng ph¶i lĩc nµo nhµ n­íc cịng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu mµ ®«i khi v× quyỊn lỵi cđa quèc gia mµ ph¶i kiÕm so¸t mét vµi d¹ng xuÊt khÈu nh­: s¶n phÈm ®Ỉc biƯt hoỈc cã ý nghÜa chiÕn l­ỵc ®èi víi ®Êt n­íc. Nh÷ng nguyªn nh©n chđ yÕu ph¶i kiĨm so¸t xuÊt khÈu lµ do : CÊm vËn bu«n b¸n B¶o vƯ tiỊm n¨ng B¶o vƯ ®éng vËt vµ c©y trång B¶o vƯ di s¶n v¨n ho¸ ®å cỉ 2.2 Mơc tiªu vµ néi dung qu¶n lý xuÊt khÈu a. Mơc tiªu - §¶m b¶o c©n b»ng c¸n c©n th­¬ng m¹i quèc tÕ. Gãp phÇn ®iỊu chØnh c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu cho phï hỵp víi mơc tiªu ph¸t triĨn ®Êt n­íc. - T¹o ®iỊu kiƯn cho c¸c doanh nghiƯp trong n­íc më réng thÞ tr­êng ra n­íc ngoµi nh»m t¨ng quy m« xuÊt khÈu vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. b. Néi dung cđa qu¶n lý xuÊt khÈu4 GS.TS §ç Hoµng Toµn – TS. Mai V¨n B­u (chñ biªn), Gi¸o tr×nh Qu¶n lý häc kinh tÕ quèc d©n, tËp 2, NXB Khoa häc- kü thuËt, Hµ Néi-2002, tr . 360 - Ph¸t triĨn s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu b¶o ®¶m cã nguån hµng xuÊt khÈu ®Çy ®đ ®Ĩ kh«ng ngõng më réng quy m« xuÊt khÈu. - Tèi ­u ho¸ c¸c c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu theo c¸c h­íng sau: + thø nhÊt, chuyĨn xuÊt khÈu s¶n phÈm nguyªn vËt liƯu s¬ chÕ sang xuÊt khÈu thµnh phÈm . + thø hai, chuyĨn h­íng xuÊt khÈu thµnh phÈm gia c«ng th« sang xuÊt khÈu thµnh phÈm gia c«ng tinh. - Më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng ho¸, thùc hiƯn ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - N©ng cao chÊt l­ỵng, ®a d¹ng ho¸ mỈt hµng xuÊt khÈu. 2.3 C¸c c«ng cơ trong qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu GiÊy phÐp xuÊt khÈu ViƯt Nam, Bé Th­¬ng m¹i ®· thiÕt kÕ mÉu giÊy phÐp theo mÉu cđa Liªn hiƯp quèc víi néi dung ®· ®­ỵc tiªu chuÈn ho¸ theo quy ®Þnh quèc tÕ. Nhµ n­íc quy ®inh cÊp giÊy phÐp ®¬n gi¶n tøc lµ viƯc cÊp giÊy phÐp kh«ng g©y ra trë ng¹i hoỈc chËm trƠ cho c«ng viƯc kinh doanh cđa ng­êi xuÊt khÈu. GiÊy phÐp xuÊt khÈu chØ cÊp cho c¸c tỉ chøc cã quyỊn kinh doanh xuÊt khÈu trong ph¹m vi h¹n ng¹ch quy ®Þnh cho mỈt hµng ®ã. §èi víi nh÷ng mỈt hµng kh«ng qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch th× c¸c tỉ chøc kinh doanh xuÊt khÈu thùc hiƯn theo kÕ hoỈch ®¨ng ký t¹i Bé Th­¬ng m¹i kh«ng h¹n chÕ sè l­ỵng hoỈc gi¸ trÞ. C¸c mỈt hµng, nhãm hµng ph¶i cã phÐp cđa c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh: - Bé C«ng nghiƯp : + kho¸ng s¶n hµng ho¸ + phÕ liƯu kim lo¹i ®en vµ mµu - Bé N«ng nghiƯp vµ ph¸t triĨn n«ng th«n + §éng vËt rõng thùc vËt rõng - Bé Thủ s¶n : + Thủ s¶n dïng lµm gièng + Thủ s¶n quý hiÕm - Bé V¨n ho¸ : + S¸ch b¸o, tranh ¶nh vµ c¸c phÈm kh¸c. + C¸c t¸c phÈm mü thuËt cã gi¸ trÞ cao do Nhµ n­íc qu¶n lý. + B¨ng h×nh cã ghi ch­¬ng tr×nh + C¸c t¸c phÈm ®iƯn ¶nh - Bé Quèc phßng + Vị khÝ ®¹n d­ỵc, qu©n tranh, qu©n dơng. b. Thđ tơc h¶i quan – xuÊt khÈu hµng ho¸5 PGS.PTS NguyÔn Duy Bét (chñ biªn), Gi¸o tr×nh th­¬ng m¹i quèc tÕ, NXB Thèng kª, Hµ Néi – 1997, tr.108 Hµng xuÊt khÈu ph¶i lµm thđ tơc h¶i quan khi xuÊt khÈu theo c¸c quy ®Þnh chÝnh thøc vỊ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ cã khi theo yªu cÇu cđa n­íc nhËp khÈu. ViƯc lµm thđ tơc xuÊt khÈu cho hµng ho¸ liªn quan ®Õn c¸c biƯn ph¸p qu¶n lý nh­: H¹n chÕ sè l­ỵng ( GiÊy phÐp xuÊt khÈu) H¹n chÕ ngo¹i tƯ (gi¸m s¸t ngo¹i hèi) H¹n chÕ tµi chinh ( kiĨm tra h¶i quan , thuÕ quan) Nhu cÇu thèng kª th­¬ng m¹i ( bẫ c¸o thèng kª) KiĨm tra sè l­ỵng, chÊt l­¬ng, vƯ sinh, y tÕ, hµng nguy hiĨm. KiĨm tra, ¸p dơng biƯn ph¸p ­u ®·i thuÕ qua C©c chøng tõ phơc vơ cho viƯc kiĨm tra h¶i quan – xuÊt khÈu hµng ho¸ bao gåm GiÊy phÐp xuÊt khÈu Tê khai kiĨm tra ngo¹i hèi Tê khai hµng ho¸ GiÊy chøng nhËn kiĨm tra hµng ho¸ GiÊy chøng nhËn kiĨm dÞch GiÊy chøng nhËn xuÊt xø Tê khai hµng nguy hiĨm Ho¸ ®¬n l·nh sù hoỈc ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i Khi lµm thđ tơc h¶i quan, th«ng th­êng ph¶i kiĨm tra t­ c¸ch ph¸p nh©n cđa ng­êi xuÊt khÈu, cịng nh­ kiĨm tra c¸c chøng tõ cã hỵp vµ ®ĩng quy ®Þnh kh«ng. Nh÷ng quy ®Þnh vỊ thđ tơc h¶i quan lµ ®èi t­ỵng hµng ®Çu trong viƯc ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thđ tơc th­¬ng m¹i quèc tÕ. Thêi gian lµm thđ tơc, c¸c yªu cÇu ®èi víi chøng tõ lµ tiªu chuÈn hµng ®Çu ®Ĩ ®¸nh gi¸ c«ng t¸c ®¬n gi¶n ho¸ thđ tơc th­¬ng m¹i. H¹n ng¹ch xuÊt kh©u H¹n ng¹ch ( Quota) la viƯc h¹n chÕ sè l­ỵng ®èi víi mét lo¹i hµng ho¸ xuÊt vµ nhËp nµo ®ã th«ng qua h×nh thøc cÊp giÊy phÐp. TÝnh chÊt riªng biƯt cđa giÊy phÐp cịng nh­ nh÷ng thđ tơc cÊp giÊy phÐp cđa ChÝnh Phđ cịng ®ãng vai trß khuyÕn khÝch hoỈc h¹n chÕ xuÊt ( nhËp ) khÈu. C¸c h×nh thøc h¹n chÕ xuÊt khÈu ®­ỵc ¸p dơng tuú tõng n­íc; h¹n ng¹ch theo mỈt hµng, h¹n ng¹ch theo tõng n­íc vµ trong thêi gian nhÊt ®Þnh( mét n¨m). H¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®­ỵc ¸p dơng Ýt h¬n h¹n ng¹ch nhËp khÈu vµ th­êng chØ ¸p dơng ®èi víi c¸c mỈt hµng quÝ, thiÕt yÕu. Mét sè n­íc chØ cho phÐp mét sè tỉ chøc cã quyỊn xuÊt khÈu mét sè mỈt hµng nhÊt ®Þnh. HiƯn nay, ë ViƯt Nam chÕ ®é h¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®­ỵc quy ®Þnh theo nghÞ ®Þnh sè 33/CP ngµy 9/4/1994 cđa Thđ t­íng ChÝnh phđ vỊ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu. Hµng n¨m, Bé th­¬ng m¹i c«ng bè danh mơc c¸c mỈt hµng qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch sau khi thèng nhÊt víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé qu¶n lý s¶n xuÊt vµ ®­ỵc ChÝnh phđ duyƯt. N¨m 1997 Nhµ n­íc chØ qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch 2 mỈt hµng: - G¹o - Hµng dƯt, may mỈc xuÊt khÈu vµo EU, Canada vµ Na Uy Bé th­¬ng m¹i ph©n bè h¹n ng¹ch xuÊt khÈu cho c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng. Nh÷ng mỈt hµng kh«ng qu¶n ký b»ng h¹n ng¹ch th× c¬ së s¶n xuÊt ®¨ng ký víi Bé. H¹n ng¹ch cã t¸c dơng gièng nh­ thuÕ, nghÜa lµ nã h¹n chÕ tiªu dïng trong n­íc. Tuy nhiªn, nÕu dïng h¹n ngachj th× ChÝnh phđ sÏ kh«ng cã nguån nh­ thu thuÕ. HiƯn nay t×nh h×nh nµy cã sù thay ®ỉi: ë mét sè n­íc ph¸t triĨn ®· tỉ chøc h×nh thøc b¸n ®Êu gi¸ h¹n ng¹ch. H¹n ng¹ch dƠ dÉn ®Õn ®éc quyỊn kinh doanh vµ c¸c tiªu cùc trong viƯc t×m c¬ héi ®Ĩ cã ®­ỵc h¹n ng¹ch. d. Qu¶n lý ngo¹i tƯ6 PGS.PTS NguyÔn Duy Bét (chñ biªn), Gi¸o tr×nh th­¬ng m¹i quèc tÕ, NXB Thèng kª, Hµ Néi- 1997, tr.110 ¥ ViƯt Nam vµ ®a sè c¸c n­íc ®ang ph¸t triĨn ®Ịu quy ®Þnh cho c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i chuyĨn kho¶n nh÷ng ngo¹i tƯ thu ®­ỵc vµo ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­ỵc phÐp kinh doanh ngo¹i tƯ. Nh­ng cịng cã nhiỊu n­íc cho phÐp dïng sè ngo¹i tƯ thu ®­ỵc do xuÊt khÈu ®Ĩ nhËp khÈu hµng ho¸ cÇn thiÕt. Ng­êi xuÊt khÈu ph¶i biÕt ch¾c ch¾n lµ ng­êi mua cã quyỊn thanh to¸n hµng ho¸ b»ng ngo¹i tƯ mµ ng©n hµng qu¶n lý cho phÐp ®èi víi hµng xuÊt khÈu cđa m×nh. Th«ng th­êng, c¸c ng©n hµng c«ng bè c¸c lo¹i ngo¹i tƯ cã thĨ nhËn khi xuÊt khÈu, ®ã th­êng lµ c¸c lo¹i ngo¹i tƯ tù do chuyĨn ®ỉi. Mét biƯn ph¸p quan träng n÷a lµ nhµ n­íc cÊm gưi lo¹i ngo¹i tƯ thu ®­ỵc do xuÊt khÈu vµo c¸c ng©n hµng ë n­íc ngoµi. NÕu ng­êi ®ã më tµi kho¶n ë n­íc ngoµi th× l« hµng ®ã ch­a ®­ỵc thanh to¸n vµ ng­êi xuÊt khÈu vi ph¹m chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i tƯ cđa nhµ n­íc. e. Nh÷ng quy ®Þnh vỊ tiªu chuÈn kü thuËt. Tiªu chuÈn kü thuËt lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan ®èi víi c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vơ vµ nh»m b¶o vƯ ng­êi tiªu dïng. Néi dung cđa nã lµ nh÷ng quy tr×nh vỊ tiªu chuÈn vƯ sinh tùc phÈm, vƯ sinh phßng dÞch, tiªu chuÈn ®o l­êng, quy ®Þnh vỊ an toµn lao ®éng, bao b× ®èng gãi cịng nh­ c¸c tiªu chuÈn vỊ b¶o vƯ m«i tr­êng sinh th¸i, quy ®Þnh mét tû lƯ nguyªn vËt liƯu nhÊt ®Þnh trong n­íc ®Ĩ s¶n xuÊt mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã. Nh÷ng quy ®Þnh nµy lµ ®ßi hái kh¸ch quan cđa x· héi ngµy cµng ph¸t triĨn. Song, ngµy nay nã ®­ỵc c¸c n­íc ph¸t triĨn ¸p dơng ®Ĩng¨n chỈn hµng ho¸ cđa n­íc ngoµi vµo n­íc m×nh cịng nh­ tõ n­íc m×nh xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi mét c¸ch khÐo lÐo. f. Trỵ cÊp xuÊt khÈu7 TS. §oµn ThÞ thu Hµ - TS. NGuyÔn ThÞ Ngäc HuyÒn (chñ biªn), Gi¸o tr×nh ChÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi, NXB Khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi – 2000, tr. 319 §©y lµ c«ng cơ mµ ChÝnh phđ ¸p dơng ®èi víi c¸c hµng ho¸ ®­ỵc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Trỵ cÊp xuÊt khÈu ®­ỵc th«ng qua hai h×nh thøc : + Trỵ cÊp trùc tiÕp hoỈc cho vay víi l·i suÊt thÊp ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc cã hµng ho¸ xuÊt khÈu + Cho vay ­u ®·i ®èi víi c¸c b¹n hµng n­íc ngoµi ®Ĩ mua s¶n phÈm cđa m×nh. Trỵ cÊp xuÊt khÈu cã t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi: Gi¶m cung trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, dÉn ®Õn ng­êi tiªu dïng bÞ thiÕt bÞ vµ chi phÝ x· héi t¨ng lªn do s¶n xuÊt thªm s¶n phÈm xuÊt khÈu kÐm hiƯu qu¶. Ngoµi c¸c c«ng cơ trªn, ChÝnh phđ cßn ¸p dơng c¸c c«ng cơ kh¸c nh­ b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸, b¸n ph¸ gi¸ hèi ®o¸i ®Ĩ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng ho¸ n­íc m×nh. + B¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸ lµ viƯc b¸n hµng ho¸ thÊp h¬n gi¸ s¶n xuÊt nh»m mơc tiªu x©m nhËp m¹nh mÏ vµo thÞ tr­êng nµo ®ã vµ ®¸nh b¹i c¸c®èi thđ c¹nh tranh. + B¸n ph¸ gi¸ hèi ®o¸i thĨ hiªn ë viƯc xuÊt khÈu hµng ho¸ víi gi¸ thÊp h¬n c¸c ®èi thđ c¹nh tranh do sư dơng lỵi nhuËn phơ thªm thu ®­ỵc tõ sù mÊt gi¸ cđa ®ång tiỊn CH­¬NG II THÙC TR¹NG VỊ QU¶N LÝ NHΜ N­ÍC ®ÈI VÍI HO¹T ®ÉNG XUÊT KHÈU CĐA VIƯT NAM TRONG ®IỊU KIƯN HÉI NHËP Kinh nghiƯm cđa c¸c n­íc trong viƯc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ Nh÷ng thµnh tùu cđa nỊn kinh tÕ Ch©u A – Th¸i B×nh D­¬ng ®· ®­ỵc c¶ thÕ giíi thõa nhËn. §ã lµ NhËt B¶n, lµ Bèn con rång Ch©u A ... nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn sù thµnh c«ng cđa c¸c n­íc nµy ? §ã lµ, c¬ cÊu kinh tÕ h­íng vỊ xuÊt khÈu, n¨ng ®éng, hiƯn ®¹i trong qu¸ tr×nh chuyĨn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Mét sè n­íc ®· dùa vµo chÝnh s¸ch t­¬ng ®èi tù do b»ng nh÷ng khuyÕn khÝch xuÊt hỵp lý ( ChÝnh s¸ch ®Ĩ mỈc t­ nh©n tù do kinh doanh) nỉi tréi lµ Singapáe vµ Hång C«ng. Trong khi ®ã, nh÷ng n­íc kh¸c l¹i buéc ph¶i trung lËp ho¸ khuynh h­íng chèng l¹i xuÊt khÈu do nh÷ng hµng roµ bu«n b¸n g©y ra, b»ng c¸c biƯn ph¸p cơ thĨ nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Nh­ ë Hµn Quèc, thuÕ quan vµ c¸c µng rµo mwuj dÞch kh¸c ®· cung cÊp sù b¶o hé ®¸ng kĨ cho c¸c ngµnh c«ng nghiƯp thay thÕ nhËp khÈu trong n­íc cho ®Õn nh÷ng n¨m 80, viƯc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ mét bé phËn h÷u c¬ cđa chiÕn l­ỵc poh¸t triĨn tõ nh÷ng n¨m 60. Thùc tÕ cho thÊy sù t¸c ®éng cđa c¸c lo¹i trỵ cÊp kh¸c nhau, c¸c l·i xuÊt ­u ®·i, nh÷ng chªnh lƯch tû gi¸ hèi ®o¸i, nh÷ng miƠn gi¶m thuÕ vµ thuÕ quan ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ®· ®đ m¹nh ®Ĩ cã nh÷ng khuyÕn khÝch nganh nhau ®èi viƯc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ hµng ho¸ trong n­íc. H¬n n÷a chÕ ®é mËu dÞch cđa HNµ Quèc ®· t¹o ra nh÷ng mèi quan hƯ trùc tiÕp gi÷a s¶n xuÊt trong n­íc vµ xuÊt khÈu. NhiỊu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· cho thÊy r»ng viƯc tiÕp cËnc¸c thÞ tr­êng trong n­íc bo¶ hé phơ thuéc vµo viƯc xuÊt khÈu tèt hay xÊu, v× vËy, “ c¸c nghµnh c«ng nghiƯp thay thÕ nhËp khÈu míi ®­ỵc thµnh lËp th­êng ®­ỵc khuyÕn khÝch ®Ĩ thùc hiƯn viƯc xuÊt khÈu ngay sau ®ã” Nh÷ng n­íc nh­ Malayxia vµ Phillippin cịng ®­a ra lo¹i hç trỵ xuÊt khÈu nµy, th­êng cã liªn quan dÕn khÝa c¹nh ®Þa lý. B»ng c¸ch thµnh lËp c¸c khu chÕ xuÊt ®Ỉc biƯt, hä ®· cè g¾ng kÕt hỵp nh÷ng khÝch thÝch cã kiªn quan ®Õn chÝnh s¸ch víi viƯc ®­ỵc quyỊn ­u tiªn sư dơng c¸c c¬ s¬ h¹ tÇng vËt chÊt. Kinh nghiƯm cđa Hµn Quèc cho thÊy râ mèi nguy hiĨm cđa viƯc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cã chän läc, nh­ng cã lÏ sÏ kh«ng thÝch hỵp nÕu kÕt luËn r»ng nh÷ng khuyÕn khich cã ®inh h­íng ch­a bao giê ph¸t huy t¸c dơng. Kinh nghiƯm cđa §µi Loan ngay tõ nh÷ng n¨m 60 ®· nh»m vµo mét sè ngµnh c«ng nghiƯp cơ thĨ. Nh÷ng ngµnh c«ng nghiƯp ®­ỵc khuyÕn khÝch gåm c«ng nghiƯp nhùa, sỵi tỉng hỵp, sỵi may m¨c. C¸c nhµ xuÊt khÈu ®· ®­ỵc quyỊn tiÕp cËn víi c¸c hµng nhËp khÈu miƠn thuÕ ngay tõ tr­íc khi viƯc tù do ho¸ th­¬ng m¹i nãi chung ®­ỵc b¾t ®Çu vµ c¸c kho¶n tÝn dơng l·i suÊt thÊp ®· ®­ỵc dïng ®Ĩ trỵ cÊp cho viƯc thµnh lËp c¸c c«ng ty xuÊt khÈu míi. Mét ®iĨm quan träng cÇn l­u ý vỊ viƯc lùa chän nh÷ng ngµnh c«ng nghiƯp ®Ĩ khuyÕn khÝch lµ: Nh÷ng ngµnh nµy ®­ỵc lùa chän trªn c¬ së nh÷ng lỵi thÕ so s¸nh cđa §µi Loan vỊ lao ®éng rỴ vµ nh÷ng n¨ng lùc c«ng nghƯ hiƯn cã cđa ®Êt n­íc, kh¸c h¼n so víi viƯc ®Êy manh c«ng nghiƯp nỈng cđa Hµn Quèc ®· kh«ng ®­ỵc lùa chän trªn nh÷ng lỵi thÕ so s¸nh hiƯn cã. Mét phÇn v× lý do ®ã nªn c¸c chÝnh s¸ch nµy ®· tá ra thµnh c«ng, xuÊt khÈu cđa §µi Loan ®· t¨ng tõ chç chØ cã 123 triƯu USD n¨m 1963 lªn tíi gÇn 3 tû USD n¨m 1970. ViƯt Nam n»m trong mèi quan hƯ phơ thuéc lÉn nhau vỊ kinh tÕ g÷a c¸c n­íc trong khu vùc. Trong bèi c¶nh ®ã chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cđa ViƯt Nam, ®Þnh h­íng thÞ tr­êng phï hỵp sÏ lµ h­íng ngo¹i, tr­íc hÕt vµo khu vùc Ch©u A, kÕt hỵp chËt chÏ víi h­íng néi nh»m tho¶i m·n nhu cÇu t¨ng tiªu dïng c¸ nh©n vµ ®ßi hái ph¸t triĨn ®Èy m¹nh c¬ cÊu h¹ tÇng. §ång thêi gi÷ nh÷ng tû lƯ c¬ cÊu thÞ tr­êng thÝch hỵp vỊ thÞ tr­êng quan hƯ th­¬ng m¹i víi c¸c thÕ lùc m¹nh nhÊt hiƯn nay ®Ỵ gi÷ thÕ c©n b»ng cđa ViƯt Nam trªn thÞ tr­ỵng thÕ giíi. 2. Thùc tr¹ng vỊ qu¶n lý xuÊt khÈu ë ViƯt Nam KĨ tõ khi c«ng cuéc ®ỉi míi ®­ỵc khëi x­íng vµo n¨m 1986, qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ toµn diƯn cđa ViƯt Nam ®· thùc sù ®em ®Õn mét giai ®o¹n ®ỉi thay s©u s¾c vỊ m«i tr­êng chÝnh s¸ch vµ ®Þnh chÕ phơc vơ cho ph¸t triĨn kinh tÕ. ChØ trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n, ViƯt Nam ®· tiÕn hµnh thay ®ỉi c¨n b¶n c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vµ nç lùc ®Ĩ ®¹t ®­ỵc c¸c nỊn mãng ®Þnh chÕ cđa mét nỊn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Trong sè c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®· ®em l¹i nh÷ng thµnh t­u v­ỵt bËc cđa ViƯt Nam , nhãm chÝnh s¸ch t¸c ®éng ®Õn th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· ®ãng mét vai trß kh«ng nhá, nÕu kh«ng nãi lµ rÊt quan träng. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cđa ViƯt Nam ®· t¨ng tr­ëng kh«ng ngõng, lµ mét nguån quan träng ®em l¹i thu nhËp, viƯc lµm vµ t¹o ra nỊn t¶ng cho sù chuyĨn dÞch c¬ cÊu nỊn kinh tÕ. Tõ chç chØ ®¬n thuÇn xuÊt khÈu mét vµi lo¹i nguyªn liƯu th« ch­a qua chÕ biÕn nh­: Than ®¸, thiÕc, gç trßn... vµ mét sè s¶n phÈm thđ c«ng mü nghƯ ®¬n gi¶n, tíi nay chđng lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu cđa n­íc ta ®a d¹ng h¬n, trong ®ã nh÷ng mỈt hµng ®¹t gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao v©o hµng thø 2, thø 3 trªn thÕ giíi nh­ g¹o vµ cµ phª. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu vµ c¬ cÊu thêi gian xuÊt khÈu cịng cã nh÷ng thay ®ỉi tÝch cùc. Tû träng hµng ®· qua chÕ biÕn t¨ng kh¸ nhanh. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu ®­ỵc më réng vµ ®a d¹ng h¬n. §Ỉc biƯt trong nhiỊu n¨m liỊn xuÊt khÈu ®· trë thµnh ®éng lùc chÝnh cđa t¨ng tr­ëng GDP vµ gãp phÇn kh«ng nhá vµo chuyĨn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiƯp ho¸ vµ hiƯn ®¹i ho¸. 2.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu Trong nh÷ng n¨m qua, XuÊt khÈu cđa ViƯt Nam ®· ®¹t ®­ỵc nh÷ng thµnh tùu to lín. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng lªn gÊp ®«i trong giai ®o¹n 1996 – 2000 vµ ®Õn n¨m 2002 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 16705 triƯu USD. N¨m 2003 xuÊt khÈu cđa ViƯt Nam ®¹t 199880 triƯu USD t¨ng 19% so víi n¨m 2002. Tû trong kim ng¹ch xuÊt khÈu trong tỉng thu nhËp quèc d©n t¨ng tõ 34,4% n¨m 1998 lªn 44% n¨m 2004 vµ ®¹t 47,6% n¨m 2002. Tuy nhiªn , quy m« xuÊt khÈu cđa n­íc ta cßn qu¸ thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu tÝnh theo ®Çu ng­êi cđa ViƯt Nam n¨m 2002 míi chØ ®¹t kho¶ng 210 USD/ng­êi , trong khi ®ã tû lƯ nµy ë mét sè n­íc trong khu vùc ®¹t kh¸ cao. Ch¼ng h¹n nh­ ë Trung Quèc lµ 358,8 USD/ ng­êi, Th¸i Lan lµ 1113,8 USD/ ng­êi... TÝnh ®Õn xuÊt khÈu th¸ng 7 vµ b¶y th¸ng ®Çu n¨m n¨m 2004 th× kim ng¹ch xuÊt khÈu th¸ng 7- 2004 ®¹t 2160 triƯu USD, t¨ng 21,4% so víi cïng kú n¨m 2003. Trong ®ã xuÊt khÈu cđa doanh nghiƯp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ( tÝnh c¶ dÇu th«) ®¹t 1170 triƯu USD t¨ng 32%; cđa c¸c doanh nghiƯp trong n­íc ®¹t 990 triƯu USD t¨ng 10,9%. PhÇn lín c¸c mỈt hµng xuÊt khÈu chđ yÕu ®Ịu t¨ng kh¸ so víi cïng kú n¨m 2003, trong ®ã t¨ng nhiỊu nhÊt lµ phơ tïng xe ®¹p, ®å gç, hµng ®iƯn tư, linh kiƯn m¸y tÝnh, s¶n phÈm Plastic, than ®¸ , cafe, chÌ vµ h¹t ®iỊu. ChØ cã bèn mỈt hµng gi¶m gi¸ lµ thủ s¶n, g¹o, cao su vµ hµng thđ c«ng mü nghƯ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu 7 th¸ng ®Çu n¨m n¨m 2004 ®¹t kho¶ng 14170 triƯu USD t¨ng 21,9% so víi cïng kú n¨m 2003. §©y lµ sù t¨ng tr­ëng v­ỵt ra ngoµi dù kiÕn cđa nhiỊu ng­êi. Thùc tÕ 7 th¸ng qua cho thÊy bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n do dÞch cĩm gµ bïng ph¸t ë nhiỊu ®Þa ph­¬ng h¹n h¸n x¶y ra ë nhiỊu n¬i vµ gi¸ c¶ nguyªn liƯu thÕ giíi t¨ng lªn lµm t¨ng chi phÝ ®Çu vµo cđa s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu n¨m nay cã mét sè yÕu tè thuËn lỵi. VÝ dơ gi¸ dÇu th« thÕ giêi t¨ng cao thËm chÝ cã lĩc tíi gÇn 50 USD/ thïng ®· t¹o ®iỊu kiƯn cho kim ng¹ch xuÊt khÈu d©u th« cđa ta t¨ng lªn. Gi¸ dÇu th« t¨ng khiÕn cho nhu cÇu vỊ than ®¸ t¨ng lªn tõ ®ã t¹o ®iỊu kiƯn cho xuÊt khÈu mỈt hµng nµy t¨ng lªn 51% so víi n¨m 2003 2.2 VỊ mỈt hµng xuÊt khÈu Chĩng ta cã thĨ ph©n chia nhãm hµng xuÊt khÈu thµnh c¸c nhãm mỈt hµng sau - Nhãm 1: Bao gåm c¸c s¶n phÈm l­¬ng thùc – thùc phÈm. ®å hĩt ®å uèng, nguyªn liƯu vËt liƯu th« vµ kho¸ng s¶n. - Nhãm 2: Bao gåm c¸c s¶n phÈm c«ng nghiƯp chÕ biÕn - Nhãm 3: Bao gåm ho¸ chÊt – m¸y mãc – thiÕt bÞ vµ ph­¬ng tiƯn vËn t¶i Trong thêi kú 1986 – 1990 s¶n phÈm nhãm 1 cã xu h­íng t¨ng trong khi s¶n phÈm nhãm 2 vµ 3 cã xu h­íng gi¶m tû träng. N¨m 1991 ViƯt Nam míi chØ cã 4 mỈt hµng xuÊt khÈu chđ lùc lµ dÇu th«, thủ s¶n, g¹o, dƯt may ®Õn n¨m 1999 ®· cã thªm 8 mỈt hµng chđ lùc míi lµ cµ phª, cao su, h¹t ®iªu, giÇy dÐp, than ®¸, hµng ®iƯn tư, hµng thđ c«ng mü nghƯ, rau qu¶ HiƯn nay c¬ cÊu mỈt hµng xuÊt khÈu ®ang cã xu h­¬ng më réng ®· cã thªm 16 mỈt hµng hoµn toµn míi vµ 20 mỈt hµng lÇn dÇu tiªn x©m nhËp vµo thÞ tr­êng, chÊt l­ỵng hµng xuÊt khÈu ®­ỵc t¨ng lªn ®¸ng kĨ. N¨m 2002 nhiỊu ngµnh hµng cã møc t¨ng tr­ëng nhanh, s¶n phÈm lµm ra chiÕm lÜnh ®­ỵc thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Tiªu biĨu lµ hµng dƯt may ®¹t 3.630 triƯu USD ( t¨ng 31,9 %) giÇy dÐp ®¹t 2.225 triƯu USD ( t¨ng 9%). Mét phÇn cđa nh÷ng kÕt qu¶ trªn lµ do chÊt l­ỵng xuÊt khÈu cđa ViƯt Nam trong thêi gian qua ®­ỵc n©ng cao ®iỊu nµy lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh cđa hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng kh¾t khe nh­ : NhËt B¶n, EU, Mü. Tû träng hµng ho¸ qua chÕ biÕn trong tỉng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng tõ 28% n¨m 1996 lªn 40% n¨m 2000 va n¨m 2003 ®¹t kho¶ng 43%. XuÊt khÈu dÞch vơ cã chiỊu h­íng t¨ng lªn nh­ng tû träng vÉn thÊp, kho¶ng 15% tỉng gi¸ trÞ xuÊt khÈu, chÊt l­ỵng cßn ch­a t«t, gi¸ thµnh cao. 2.3 VỊ thÞ tr­êng xuÊt khÈu KĨ tõ sau khi më cưa nỊn kinh tÕ xuÊt khÈu cđa ViƯt Nam ®· cã nh÷ng thay ®ỉi ®¸ng kĨ. §Õn nay ViƯt Nam ®· cã quan hƯ ngo¹i th­¬ng víi kho¶ng 200 n­íc vµ vïng l·nh thỉ. Trong ®ã xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU va Mü cã xu h­íng t¨ng nhanh ®Ỉc biƯt lµ sau khi hiƯp ®Þnh th­¬ng m¹i ViƯt – Mü cã hiƯu lùc. XuÊt khÈu cđa ViƯt Nam vµo thÞ tr­êng Mü n¨m 2002 ®· t¨ng 2 lÇn so víi n¨m 2001 kim ng¹ch ®¹t 2,42 tû USD. §èi víi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng NhËt B¶n trong thêi kú 1996- 2000 kim ng¹ch t¨ng 22% n¨m vµ ®Ỉt 2,62 tû USD vµo n¨m 2000 do nỊn kinh tÕ NhËt B¶n gỈp khã kh¨n, søc mua yÕu. Trong khi ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu sang c¸c n­íc Ch©u A t¨ng nhanh vµ chiÕm tû träng lín. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu sang §«ng ¢u gi¶m m¹nh ®Õn 2001 chØ chiÕm 3,5% kim ng¹ch xuÊt cđa ViƯt Nam. 3. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cđa ViƯt Nam trong thêi gian qua. 3.1 Thµnh c«ng Tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt nhËp khÈu nãi chung cđa ViƯt Nam tõ n¨m 1991- 2000 t¨ng 18,4% nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng cđa GDP 2,6 lÇn. Xu©t khÈu nãi chung ®¹t nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cao do c¬ chÕ xuÊt khÈu ®­ỵc ®ỉi míi, tû träng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm qua chÕ biÕn cịng ®­ỵc t¨ng lªn ®¸ng kĨ, khèi l­ỵng xuÊt khÈu mỈt hµng chđ lùc cịng t¨ng kh¸, ®ång thêi thÞ tr­êng trao ®ỉi hµng ho¸ víi c¸c n­íc ®­ỵc më réng do kinh tÕ toµn cÇu b¾t ®Çu ®­ỵc kh«i phơc sau khđng ho¶ng, søc mua cđa thÞ tr­êng trong n­íc cịng ®­ỵc c¶i thiƯn. Nh÷ng mỈt hµng chđ yÕu ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao lµ : Hµng dƯt may t¨ng 8,8%, giµy dÐp t¨ng 7,8% ... §iỊu nµy rÊt cã ý nghÜa xÐt trªn khÝa c¹nh t¹o c«ng ¨n viƯc lµm, chuyĨn ®ỉi c¬ cÊu kinh tÕ, nhÊt lµ cho n«ng d©n. Riªn dÇu th« xuÊt khÈu t¨ng 68,3% ®· gãp phÇn t¨ng ®¸ng kĨ cho kim ng¹ch xuÊt khÈu, sè ngo¹i tƯ chuyĨn tõ n­íc ngoµi vỊ n­íc do xuÊt khÈu lao ®éng lªn tíi 1,2 tû USD. RÊt nhiỊu mỈt hµng cã chÊt l­ỵng cao cđa ViƯt Nam nh­ : g¹o, cµ phª, chÌ, cao su ... ®­ỵc kh¸ch hµng n­íc ngoµi ­a chuéng vµ cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng nhiỊu n­íc trªn thÐ giíi. N¨m 2000, ®Êt n­íc tuy gỈp nhiỊu khã kh¨n: m­a b·o lị lơt kÐo dµi song n«ng nghiƯp vÉn tiÕp tơc ph¸t triĨn – xuÊt khÈu ®¹tnhÞp ®é t¨ng cao nhÊt tõ tr­íc tíi nay. Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cđa c¶ n­íc ®¹t tíi 14,3 tû USD t¨ng 21,3% so víi kÕ ho¹ch dù kiÕn lµ 11- 12%. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Õn n¨m 2002 diƠn ra trong bèi c¶nh nỊn kinh tÕ n­íc ta vÉn tiÕp tơc ỉn ®Þnh vµ ph¸t triĨn tỉng s¶n phÈm trong n­íc t¨ng 7,04% so víi n¨m 2001 mỈc dï kinh tÕ thÕ giíi cã nhiỊu diƠn biÕn kh«ng thuËn lỵi, nhÊt lµ vµo nh÷ng th¸ng cuèi n¨m , sau khi x¶y ra sù kiƯn ngµy 11/9 t¹i Mü. Tuy nhiªn ®ĩng nh­ dù b¸o, t×nh h×nh tr× trƯ kinh tÕ thÕ giíi vÉn cßn tiÕp tơc trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®ßi hái c¸c ngµnh c¸c cÊp , c¸c doanh nghiƯp cđa ta ph¶i hÕt søc nç lùc v­ỵt qua phÊn ®Êu hoµn thµnh vµ hoµn thµnh v­ỵt møc chØ tiªu t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ n¨m 2002 ®¹t 16,53 tû USD chØ t¨ng 10% so víi n¨m 2001 thÊp h¬n nhiỊu so víi mơc tiªu 16% ®Ỉt ra cho n¨m 2002. Nguyªn nh©n chđ yÕu do sù tr× trƯ cđa nỊn kinh tÕ thÕ giíi lµm cho søc mua thuyªn gi¶m m¹nh, cung v­ỵt cÇu nhỊu s¶n phÈm , gi¸ c¶ gi¶m sĩt. §Ỉc biƯt gi¸ dÇu th« gi¶m ®· ¶nh h­¬ng nghiªm träng ®Õn kim ng¹ch chung v× dÇu th« chiÕm tíi 22-25% tỉng kim ng¹ch, nÕu kh«ng kĨ dÇu th« th× kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m t¨ng 9%. TÝnh b×nh qu©n gÝa hµng xuÊt khÈu n¨m nay gi¶m 12,2%, lµm kim ng¹ch n«ng s¶n gi¶m kho¶ng 510 triƯu USD, kim ng¹ch nãi chung gi¶m kho¶ng 1,2 tû USD. Tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu kh«ng ®¹t ®­ỵc chØ tiªu ®Ị ra song nhê cè g¾ng lín cđa c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ c¸c doanh nhgiƯp nhiỊu mỈt hµng xuÊt khÈu ®· t¨ng kh¸ vỊ l­ỵng. Nguyªn nh©n ®¹t ®­ỵc nh÷ng thµnh tùu trªn lµ : - C¸c ngµnh h÷u quan nh­ th­¬ng m¹i, tµi chÝnh, ng©n hµng, h¶i quan ... cịng ®· cã nhiỊu cè g¾ng c¶i thiƯn m«i tr­êng ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cho dï cã kh«ng Ýt kh©u cÇn c¶i tiÕn. - Trong n¨m qua ho¹t ®éng t×m kiÕm më réng thÞ t­êng ®­ỵc quan t©m dỈc biƯt. VÞ thÕ cđa n­íc ta tiÕp tơc ®­ỵc n©ng cao ®· t¹o thªm thuËn lỵi cho viƯc ®Èy m¹nh hỵp t¸c kinh tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu ®­ỵc më réng theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸. - NhiỊu c¬ chÕ chÝnh s¸ch míi d· ®­ỵc ban hµnh vµ ®ang ®i vµo thùc tiƠn, gãp phÇn c¶i thiƯn m«i tr­êng kinh doanh vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. §©y lµ nh©n tè quan träng gãp phÇn thĩc ®Èy vµ n©ng cao hiƯu qu¶ qu¶n lý xuÊt, nhËp khÈu trong thêi gian tíi. 2.2 Nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu a. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cđa ViƯt Nam cßn rÊt nhiỊu ®iĨm bÊt cËp : Thø nhÊt, vỊ lý thuyÕt, chiÕn l­ỵc ph¸t triĨn cđa ViƯt Nam cã thĨ ®­ỵc xem xÐt nh­ lµ sù kÕt hỵp gi÷a khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ thay thÕ nhËp khÈu. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ chÝnh s¸ch vỊ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trong thêi gian cho thÊy chiÕn l­ỵc thay thÕ nhËp khÈu vÉn ®­ỵc thĨ hiƯn mét c¸ch râ rµng h¬n. Nhµ n­íc ®· khuyÕn khÝch nhËp khÈu c¸c hµng ho¸ t­ b¶n, nguyªn vËt liƯu chiÕm tû träng chđ yÕu trong tỉng kim ng¹ch nhËp kh©u, trong khi tû träng hµng tiªu dïng ngµy cµng nhá vµ gi¶m. ChÝnh s¸ch b¶o hé cã khi ®­ỵc ¸p dơng mét c¸ch trµn lan, lµm cho ng­êi tiªu dïng ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t khi mua hµng ho¸, t×nh tr¹ng bu«n lËu gia t¨ng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cđa s¶n phÈm kÐm ... Thø hai, vỊ thuÕ quan, nh×n chung thuÕ suÊt cßn cao vµ cßn qu¸ nhiỊu møc. §iỊu nµy tuy cịng cã ­u ®iĨm lµ b¶o hé ®Õn tõng doanh nghiƯp vµ tõng nhãm doanh nghiƯp s¶n xuÊt, nh­ng l¹i lµm cho biĨu thuÕ phøc t¹p, g©y khã kh¨n trong qu¶n lý. BiĨu thuÕ nhËp khÈu hiƯn hµnh ®­ỵc x©y dùng trªn c¬ së danh mơc ®iỊu hoµ, t¹o diỊu kiƯn cho viƯc thùc hiƯn ph©n lo¹i hµng ho¸. Tuy nhiªn biĨu thuÕ ®Ĩ ¸p dơng phï hỵp víi chđ ch­¬ng b¶o hé s¶n xuÊt cđa mét sè ngµnh, nªn vÉn cßn cã mỈt hµng ch­a phï hỵp víi c¸ch ph©n lo¹i cđa doanh nghiƯp. ViƯc ¸p dơng gi¸ tÝnh thuÕ tèi thiĨu nh­ hiƯn nay ch­a phï hỵp víi quy ®Þnh cđa quèc tÕ mµ ViƯt Nam ®· vµ sÏ ph¶i cam kÕt thùc hiƯn khi gia nhËp WTO vµ ASEAN. §ã lµ quy ®Þnh cđa hiƯp ®Þnh trÞ gi¸ h¶i quan theo GATT, theo ®ã gi¸ tÝnh thuÕ nhËp khÈu sÏ lµ gi¸ mua b¸n theo hỵp ®ång trong ®iỊu kiƯn mua b¸n th«ng th­êng. Thø ba, vỊ hµng rµo phi thuÕ quan. HiƯn nay ®Ỵ kiĨm so¸t ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, bªn c¹nh hµng rµo thuÕ quan, chĩng ta cßn ¸p dơng biƯn ph¸p phi thuÕ quan nh­ : cÊm nhËp khÈu, h¹n chÕ sè l­ỵng, cÊp giÊy phÐp... ViƯc ¸p dơng c¸c biƯ ph¸p nµy tá ra kh«ng hoµn toµn phï hỵp víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cđa c¸c tỉ chøc kinh tÕ th­¬ng m¹i khu vùc. b. Quy m« xuÊt khÈu cđa n­íc ta cßn qu¸ nhá so víi c¸c n­íc trong khu v­c, xÐt c¶ vỊ tỉng kim ng¹ch lÉn kim ng¹ch tÝnh theo ®Çu ng­êi mµ n¨m 2001 míi ®¹t kho¶ng 150 USD. Sù t¨ng tr­ëng cßn ch­a thËt ỉn ®Þnh, bỊn v÷ng. Nước Kim ngạch xuất khẩu ( triệu USD) Kim ngạch xuất khẩu/người (năm 2001) USD 1 singapore 2. malaysia 3.Inđonesia 4. Thai lan 5. Philippines 6. Việt Nam 143.078 81.700 59.436 63.626 31.228 15.900 42.840 3.900 370 1.050 430 145 Tuy chđng lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu ®· ®a d¹ng h¬n nh­ng nh×n chung th× diƯn mỈt hµng vÉn cßn ®¬n ®iƯu dÉn ®Õn sù phơ thuéc qĩa m¹nh vµo mét sè mỈt hµng chđ lùc. Tỉng kim ng¹ch xuÊt khÈu v× lý do ®ã phÇn nµo tiỊm Èn nguy c¬ t¨ng tr­ëng chËm dÇn. NÕu xÐt vỊ tèc ®é t¨ng tr­ëng th× trong kho¶ng thêi gian 1997 – 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu cđa Singapore t¨ng 141% ; Malaysia t¨ng 173%; Th¸i lan t¨ng 198%; Indonesia t¨ng 121%; Philippines t¨ng 213%; trong khi ViƯt Nam t¨ng 280% . Nh­ng víi tèc ®é chËm dÇn. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ®¸ng chĩ ý lµ do chđng lo¹i hµng xuÊt khÈu cđa ta ch­a cã nh÷ng thay ®ỉi ®ét biÕn so víi thêi kú 1991- 1995, ®Ĩ mang l¹i ®éng lùc lín cho t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu. c. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu vÉn cßn l¹c hËu, tû träng hµng th« vµ hµng s¬ chÕ vÉn cßn cao. Trong sè s¶n phÈm c«ng nghiƯp chÕ t¹o, hµng gia c«ng cßn chiÕm tû träng lín, s¶n phÈm cã hµm l­ỵng c«ng nghƯ vµ nhÊt lµ trÝ tuƯ cao cßn rÊt nhá bÐ, xuÊt khÇu dÞch vơ cßn thÊp xa so víi tiỊm n¨ng, ®Ỉc biƯt kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn thÊp gi¸ thµnh cao, chÊt l­ỵng thÊp mÉu m· bao b× kh«ng phï hỵp víi ®ßi hái cđa thÞ tr­êng. Qu¸ tr×nh chuyĨn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt, nhÊt lµ vỊ N«ng nghiƯp tr­íc m¾t cã thĨ h¹n chÕ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cđa mét mỈt hµng. L­ỵng g¹o xuÊt khÈu n¨m 2002 dù kiÕn sÏ kh«ng t¨ng do nguån hµng dµnh cho xuÊt khÈu kh«ng t¨ng. §èi víi cµ phª, mét sè tØnh ®· b¾t ®Çu giíi h¹n diƯn tÝch vµ chuyĨn dÞch c¬ cÊu nªn s¶n l­ỵng vµ l­ỵng xuÊt khÈu n¨m 2002 dù kiÕn sÏ gi¶m kho¶ng 60000 tÊn so víi n¨m 2001... HiƯn t¹i, viƯc chuyĨn dÞch c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chØ míi mang ý nghÜa tÝch cùc trong viƯc t¹o ra c«ng ¨n viƯc lµm, ch­a lµm thay ®ỉi vỊ c¨n b¶n hiƯn tr¹ng c«ng nghiƯp xuÊt khÈu ë ViƯt Nam, ch­a t¹o ®­ỵc nh÷ng ngµnh c«ng nghiƯp g¾n kÕt víi nhau ®Ĩ cïng h­íng vỊ xuÊt khÈu vµ t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng ngµy cµng lín. §©y cịng lµ lý do gi¶i thÝch v× sao c¬ cÊu hµng ho¸ xu¸t khÈu ®· cã sù thay ®ỉi tÝch cùc nh­ng tỉng kim ng¹ch xuÊt khÈu vÉn cßn tiỊm Èn nguy c¬ t¨ng tr­ëng chËm dÇn. d. Sù hiĨu biÕt vỊ thÞ tr­êng bªn ngoµi cßn h¹n chÕ. Nhµ n­íc, bao gåm c¸c c¬ quan qu¶n lý trong n­íc lÉn c¸c c¬ quan ®¹i diƯn ë n­íc ngoµi, ch­a cung cÊp th«ng tin ®Çy ®đ cho c¸c doanh nghiƯp, ng­ỵc l¹i nhiỊu doanh nghiƯp cßn û l¹i, tr«ng chê vµo nhµ n­íc vµ thơ ®éng chê kh¸ch hµng, kh«ng chđ ®éng t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng. §èi víi nhiỊu thÞ tr­êng hµng xuÊt khÈu cđa ta vÉn cßn ph¶i qua c¸c thÞ tr­¬ng trung gian. - Trong bèi c¶nh kinh tÕ tr× trƯ vµ søc mua gi¶m, m«i tr­êng c¹nh tranh sÏ ngµy cµng trë nªn gay g¾t h¬n, ®Ỉc biƯt lµ khi Trung quèc trë thµnh thµnh viªn cđa WTO vµo th¸ng 11/2001. Trong ®iỊu kiƯn ®ã, thÞ tr­êng ®ßi hái chÊt l­ỵng ngµy cµng cao , gi¸ thµnh h¹, ®Ỉt n­íc ta tr­íc nh÷ng yªu cÇu míi vỊ ch©t l­ỵng vµ gi¶m gi¸ thµnh. Do sù trïng hỵp vỊ c¬ cÊu hang xuÊt khÈu nªn c¸c s¶n phÈm nh­ dƯt may, giÇy dÐp, thđ c«ng mü nghƯ ... sÏ ph¶i chÞu ¸p lùc c¹nh tranh lín sau khi Trung Quèc gia nhËp WTO. - Do tèc ®é héi nhËp cđa ta t¨ng dÇn, nhiỊu mỈt hµng míi sÏ ®­ỵc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh gi¶m thuÕ theo cam kÕt CEPT/AFTA. HIƯp ®Þnh th­¬ng m¹i ViƯt _ Mü ®· cã hiƯu lùc tuy ch­a ¶nh h­ëng ngay tíi chÕ ®é qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cđa ta nh­ng cịng ®Ỉt ra mét sè vÊn ®Ị minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch vµ h¹n chÕ ph¹m vi ¸p dơng mét sè c«ng cơ truyỊn thèng nh­ phơ thu, gi¸ tÝnh thuÕ tèi thiỴu ... cïng víi t×nh tr¹ng gi¸ c¶ tr× trƯ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi sÏ khÝch thÝch nhu cÇu nhËp khÈu ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn s¶n xuÊt trong n­íc. e. ViƯc héi nhËp vµo nỊn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi cßn kh«ng Ýt lĩng tĩng, cho tíi nay ch­a h×nh thµnh ®­ỵc chiÕn l­ỵc tỉng thĨ, ch­a cã lé tr×nh gi¶m thuÕ vµ hµng rµo phi thuÕ quan dµi h¹n, c¸c doanh nghiƯp cßn tr«ng chê ë sù đng hé cđa nhµ n­íc ch­a ý thøc trong viƯc chuÈn bÞ tham gia qu¸ tr×nh nµy. Trong t­ duy cđa hä vÉn cßn kinh doanh theo kiĨu bao cÊp, phơ thuéc vµo c¸i gäi lµ quota hoỈc trỵ cÊp xuÊt nhËp khÈu. Do vËy, mét sè mỈt hµng xuÊt khÈu ®· t¹o ®­ỵc chç ®øng trªn thÞ tr­¬ng thÕ giíi nh­ng nh×n chung søc c¹nh tranh cđa hµng ho¸ cßn rÊt yÕu. Mét tµi liƯu nghiªn cøu gÇn ®©y ®· chØ ra rÊt râ r»ng: “ HiƯn nay ë ViƯt Nam ®ang tån t¹i xu h­íng c¹nh tranh dùa trªn møc l­¬ng thÊp vµ c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn” . §©y lµ nhËn xÐt hoµn toµn chÝnh x¸c. Cã thĨ nãi phÇn lín c¸c doanh nghiƯp ViƯt Nam ®ang theo ®uỉi mét chiÕn l­ỵc c¹nh tranh thơ ®éng lµ dùa vµo c¸c “ lỵi thÕ trêi cho” : c¸c yÕu tè nh­ lao ®éng rỴ, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÞ trÝ ®éc quyỊn, trỵ cÊp riªng rÏ, l·i suÊt ­u ®·i ... ®­ỵc nhiỊu doanh nghiƯp coi nh­ c¬ së ®Ĩ tån t¹i vµ ph¸t triĨn. RÊt Ýt doanh nghiƯp d¸m theo ®uỉi mét chiÕn l­ỵc chđ ®éng mµ cèt lâi cđa nã lµ t¹o ra mét vÞ thÕ c¹nh tranh kh¸c biƯt mang tÝnh dµi h¹n dùa trªn kh¶ n¨ng c¾t gi¶m chi phÝ b×nh qu©n trong ngµnh vµ kh¶ n¨ng t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®éc ®¸o h¬n cịng nh­ quy tr×nh s¶n xuÊt hiƯu qu¶ h¬n. Së dÜ cã t×nh tr¹ng trªn mét phÇn lµ do c¸c doanh nghiƯp ViƯt Nam cßn “ trong thêi kú chuyĨn ®ỉi”, ch­a quen víi t­ duy kinh doanh theo ®Þnh h­íng thÞ tr­êng, kh¸ch hµng vµ chÊt l­ỵng. Tuy nhiªn nhiỊu chÝnh s¸ch ë tÇm vÜ m« ®· gãp phÇn t¹o nªn “ t©m lý thơ ®éng” ë c¸c doanh nghiƯp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiƯp quèc doanh. Trong mét sè tr­êng hỵp chÝnh s¸ch vÜ m« cßn gi¸n tiÕp lµm t¨ng gi¸ thµnh s¶n xuÊt khiÕn c¸c doanh nghiƯp rÊt khã ®Ĩ c¾t gi¶m chi phÝ vµ n©ng cao søc c¹nh tranh. H¬n n÷a, chiÕn l­ỵc thÞ tr­êng cđa c¸c doanh nghiƯp ch­a ®­ỵc x©y dùng trªn thÕ chđ ®éng : Tõ chç phơ thuéc vµo b¹n hµng khèi XHCN, xuÊt khÈu cđa ta hiƯn nay l¹i quay sang dùa h¼n vµo thÞ tr­êng Ch©u A víi møc ®é thËm chÝ cßn lín h¬n møc ®é ®· phơ thuéc vµo Liªn X« vµ §«ng ¢u tr­íc ®©y. Vµo cuèi n¨m 1996, dï ®· nç lùc chuyĨn h­íng, Ch©u A vÉn cßn chiÕm tíi 71% kim ng¹ch xuÊt khÈu cđa ViƯt Nam vµ viƯc nµy ®· g©y khã kh¨n rÊt lín cho ta trong 2 n¨m 1997- 1998 khi khđng ho¶ng tµi chÝnh nỉ ra trong khu vùc. Nh÷ng thÞ tr­êng míi giµu tiỊm n¨ng ®· bÞ bá qua trong mét thêi kh¸ dµi, kh«ng ®­ỵc quan t©m khai ph¸. Do nhiỊu nguyªn nh©n, hµng ho¸ ViƯt Nam mÊt dÇn chç ®øng trªn thÞ tr­¬ng Liªn X« cị vµ c¸c n­íc §«ng ¢u. KÕt qu¶ lµ c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu nh×n chung vÉn kh¸ lƯch l¹c, thËm chÝ trªn ph­¬ng diƯn nµo ®ã cßn lƯch l¹i h¬n so víi tr­íc ®©y. f. HƯ thèng qu¶n lý vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý chËm ®­ỵc thay ®ỉi nªn ch­a theo kÞp yªu cÇu cđa t×nh h×nh míi. Bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc vỊ th­¬ng m¹i tuy ®· cã nhiỊu cè g¾ng ®Ĩ theo s¸t t×nh h×nh thùc tÕ nh­ng nh×n chung th× t×nh h×nh ho¹t ®éng cđa toµn hƯ thèng cßn kh¸ thơ ®éng vµ tr× trƯ. XuÊt khÈu v× thÕ vÉn ch­a cã ®­ỵc nh÷ng ®Þnh h­íng râ rµng vµ dµi h¹n ë tÇm vÜ m«. Sù phèi hỵp gi÷a c¸c bé- ngµnh- ®Þa ph­¬ng, gi÷a c¸c ®Þnh chÕ qu¶n lý ®· cã nh÷ng chuyĨn biÕn tÝch cùc nh­ng vÉn cßn láng lỴo, cã khi cßn triƯt tiªu nhau, ch­a t¹o thµnh søc m¹nh tỉng hỵp; c¸n bé qu¶n lý cã tr×nh ®é cßn thiÕu vµ yÕu. N­íc ta ch­a cã nh÷ng tỉ chøc ho¹t ®éng cã hiƯu qu¶ nh­ vËy nªn nhiỊu doanh nghiƯp ch­a thùc hiƯn ®­ỵc quyỊn mµ ChÝnh phđ ®· trao cho hä chØ v× hiĨu biÕt h¹n chÕ vỊ thÞ tr­êng, vỊ nghiƯp vơ ngo¹i th­¬ng cịng nh­ c¸c quy ®Þnh cđa nhµ n­íc cã liªn quan ®Õn qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu. XÐt vỊ tỉng thĨ, tuy ®· ®¹t ®­ỵc nhiỊu thµnh tÝch ®¸ng khÝch lƯ nh­ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu vÉn cßn kh¸ nhiỊu mỈt tån t¹i vµ bÊt cËp. Chĩng cã mèi liªn quan chỈt chÏ víi nhau, võa lµ nguyªn nh©n, nh­ng cịng l¹i võa lµ hËu qu¶ cđa nhau, ®ßi hái ph¶i ®­ỵc xư lý mét c¸ch døt kho¸t vµ cã hƯ thèng trong thêi gian tíi. 3.3 Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu a. VỊ phÝa nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau: Thø nhÊt, tiÕp tơc hoµn thiƯn hƯ thèng ph¸p luËt, t¹o ®iỊu kiƯn thuËn lỵi cho c¸c doanh nghiƯp tham gia xuÊt khÈu. Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng hoµn thiƯn hƯ thèng ph¸p luËt theo h­íng th«ng tho¸ng, t¹o ®iỊu kiƯn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t huy tÝnh tù chđ, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cịng nh­ c¬ së vËt chÊt cđa m×nh vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. §¬n gi¶n ho¸ c¸c thđ tơc hµnh chÝnh, h¶i quan, thđ tơc hoµn thuÕ t¹o ®iỊu kiƯn thuËn lỵi cho c¸c doanh nghiƯp khi tham gia xuÊt khÈu. Thø hai, nhµ nø¬c cÇn cã chÝnh s¸ch h­íng ®Çu t­ hỵp lý vµo nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu träng ®iĨm. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®Ĩ doanh nghiƯp ­u tiªn ®Çu t­ vèn, c«ng nghƯ, lao ®éng cho nh÷ng ngµnh s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. Chĩ träng ®Çu t­ c¸c ngµnh chÕ biÕn l­¬ng thùc, thùc phÈm, thủ h¶i s¶n, c«ng nghƯ ho¸ dÇu nh»m t¨ng tû träng hµng chÕ biÕn trong kim ng¹ch xuÊt khÈu. Gi¸ trÞ gia t¨ng t¹o ra ®­ỵc trong giai ®o¹n chÕ biÕn rÊt cao dÉn ®Õn cã sù chªnh lƯch cao gi÷a gi¸ trÞ c¸c mỈt hµng th« vµ c¸c mỈt hµng ®· qua chÕ biÕn. Nh­ vËy ®Ĩ t¨ng thu tõ xuÊt khÈu chĩng ta cÇn ®Çu t­ vµo ngµnh c«ng nghiƯp chÕ biÕn. Thø ba, khuyÕn khÝch h¬n n÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n tham gia c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ph¸t triĨn kinh tÕ nhiỊu thµnh phÇn lµ mét chđ tr­¬ng cđa §¶ng ta trong qu¸ tr×nh c«ng nghiƯp ho¸ vµ hiƯn ®¹i ho¸. NhiỊu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt khÈu sÏ khuyÕn khÝch c¹nh tranh vµ hiƯu qu¶ xuÊt khÈu sÏ ®­ỵc t¨ng lªn. Ph¸t triĨn kinh tÕ t­ nh©n sÏ tËn dơng ®­ỵc nguån vèn d­ thõa nhµn dçi trong nh©n d©n ®Ĩ ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hµng ho¸. Thø t­, nhµ n­íc cÇn thùc hiƯn triƯt ®Ĩ h¬n n÷a chÕ ®é khuyÕn khÝch ­u ®·i c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi cã tû lƯ xuÊt khÈu cao, h­íng m¹nh ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu träng ®iĨm. XuÊt khÈu tõ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm mét tû träng kh«ng nhá trong tỉng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cđa c¶ n­íc. V× vËy ®Ĩ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyĨn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng xuÊt khÈu, nhµ n­íc cÇn thùc hiƯn tèt chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c ngµnh s¶n xu©t hµng xu©t khÈu ®Ỉc biƯt lµ nh÷ng ngµnh ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, h­íng m¹nh ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo nh÷ng ngµnh träng ®iĨm. Thu hĩt ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ t¹o ®iỊu kiƯn ®Ĩ tiÕp cËn nh÷ng c«ng nghƯ hiƯn ®¹i cđa n­íc ngoµi nh»m thĩc ®Èy c«ng nghiƯp ho¸ hiƯn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Thø n¨m, nhµ nø¬c cÇn cã nh÷ng biƯn ph¸p hç trỵ cã hiƯu qu¶ h¬n cho c¸c doanh nghiƯp ViƯt Nam hÇu hÕt lµ c¸c doanh nghiƯp võa vµ nhá, th­êng thiÕu vèn, do vËy rÊt cÇn nhµ n­íc hç trỵ vỊ vèn th«ng qua c¸c kho¶n tÝn dơng ­u ®·i, quü hç trỵ xuÊt khÈu... H¬n n÷a dï ®· tr­ëng thµnh rÊt nhiỊu trong kinh doanh nh­ng c¸c doanh nghiƯp ViƯt Nam vÉn cßn thiÕu kinh nghiƯp, thiÕu am hiĨu vỊ thÞ tr­êng. §iỊu nµy ®· g©y rÊt nhiỊu trë lùc cịng nh­ thua thiƯt trong kinh doanh víi c¸c ®èi t¸c cã bỊ dµy kinh nghiƯm. ChÝnh v× vËy, nhµ n­íc cÇn hç trỵ cho c¸c doanh nghiƯp xuÊt khÈu nh÷ng th«ng tin vỊ luËt ph¸p, thÞ tr­êng vµ nh÷ng yªu cÇu vỊ s¶n phÈm cđa c¸c n­íc ®èi t¸c ®Ĩ c¸c doanh nghiƯp cã ®­ỵc nh÷ng quyÕt ®Þnh kinh doanh phï hỵp. Thø s¸u, nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch sư dơng linh ho¹t c«ng cơ tû gi¸ n»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. C«ng cơ tû gi¸ lµ mét c«ng cơ h÷u hiƯu ®Ĩ thĩc ®Èy s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a ®ång néi tƯ vµ ngo¹i tƯ t¨ng lªn th× gi¸ c¶ hµng ho¸ tÝnh theo ®ång néi tƯ sÏ trë nªn cao h¬n, tuy nhiªn gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt toµn ø¬c tÝnh theo ®ång néi tƯ l¹i kh«ng thay ®ỉi, nÕu tÝnh ra ngo¹i tƯ th× l¹i gi¶m ®i , do dã nã cã t¸c dơng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiƯp tham gia xuÊt khÈu. b. VỊ phÝa c¸c doanh nghiƯp cÇn thùc hiƯn c¸c gi¶i ph¸p sau: Thø nhÊt, x©y dùng chiÕn l­ỵc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cđa doanh nghiƯp. NhiỊu doanh nghiƯp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cđa ViƯt Nam ch­a cã ®­ỵc chiÕn l­ỵc kinh doanh cơ thĨ , ®iỊu nµy ®· lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cđa c¸c doanh nghiƯp. V× vËy, c¸c doanh nghiƯp cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng ®­ỵc cho m×nh mét chiÕn l­ỵc s¶n xuÊt kinh doanh phï hỵp, bao gåm c¸c chiÕn l­ỵc vỊ s¶n xuÊt, chiÕn l­ỵc s¶n phÈm, chiÕn l­ỵc thÞ tr­êng... ViƯc quyÕt ®Þnh lùa chän h­íng chiÕn l­ỵc kh«ng ph¶i lµ theo nhËn ®Þnh chđ quan cđa doanh nghiƯp mµ ph¶i dùa trªn c¬ së ®¸nh gi¸ c¸c kh¶ n¨ng bªn trong vµ bªn ngoµi. Nghiªn cøu dù b¸o thÞ tr­êng vµ sù c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc, khu vùc, thỊ giíi trong bèi c¶nh ViƯt Nam héi nhËp vµo AFTA, APEC, tiÕn tíi WTO. §ång thêi c¸c doanh nghiƯp ViƯt Nam cÇn nghiªn cøu ho¹t ®éng, xu h­íng vËn ®éng th­¬ng m¹i cđa mét sè n­íc, cđa mét sè ®èi t¸c c¹nh tranh víi ViƯt Nam nh­ viƯc Trung Quèc xin gia nhËp WTO... Thø hai, n©ng cao chÊt l­ỵng nguån nh©n lùc trong doanh nghiƯp. Nguån nh©n lùc lµ mét yÕu tè rÊt quan träng ®èi víi mét doanh nghiƯp nãi chung vµ mét doanh nghiƯp xuÊt khÈu nãi riªng. Hiªn nay tr×nh ®é lao ®éng cđa ta cßn thÊp, tr×nh ®é qu¶n lý ch­a cao, ng­êi lao ®éng ch­a ®­ỵc ®µo t¹o vµ chuÈn bÞ tèt vỊ t¸c phong lao ®éng c«ng nghiƯp, tinh thÇn lµm viƯc tËp thĨ. Do vËy, x©y dùng chiÕn l­ỵc ®µo t¹o ®Ĩ n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é tay nghỊ cho ng­êi lao ®éng lµ v©n ®Ị cÊp thiÕt ®èi víi doanh nghiƯp. Nh÷ng ng­êi qu¶n lý trong doanh nghiƯp ph¶i ®­ỵc trang bÞ nh÷ng kiªn thøc vµ nh÷ng ph­¬ng ph¸p qu¶n lý hiƯn ®¹i ®Ĩ ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ngµy cµng cao cđa s¶n xuÊt cịng nh­ tu©n thđ c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vỊ chÊt l­ỵng s¶n phÈm, dÞch vơ. Thø ba, ®ỉi míi vµ hiƯn ®¹i ho¸ thiÕt bÞ c«ng nghƯ. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cđa c¸c mỈt hµng xuÊt khÈu cđa ViƯt Nam hiƯn nay kÐm, chđ yÕu lµ do chÊt l­ỵng thÊp, gi¸ thµnh cao do c«ng nghƯ l¹c hËu vµ tiªu tèn nhiỊu nguyªn vËt liƯu. Nh­ vËy, vÊn ®Ị cÊp thiÕt ®Ỉt ra cho c¸c doanh nghiƯp ViƯt Nam lµ ph¶i ®ỉi míi c«ng nghƯ nh»m n©ng cao chÊt l­ỵng s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn trong ®iỊu kiƯn n­íc ta hiƯn nay c¸c doanh nghiƯp nªn lùa chän cho m×nh c«ng nghƯ thÝch hỵp tuú theo kh¶ n¨ng vỊ tµi chÝnh, cã thĨ hiƯn ®¹i ho¸ tõng phÇn cho ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Thø t­, ¸p dơng hƯ thèng qu¶n lý chÊt l­ỵng quèc tÕ XuÊt khÈu hµng ho¸ ®ßi hái doanh nghiƯp ph¶i tu©n thđ nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe vỊ chÊt l­ỵng cđa thÞ tr­êng c¸c n­íc. ChÝnh v× vËy c¸c doanh nghiƯp cÇn ph¶i ¸p dơng nh÷ng hƯ thèng qu¶n lý chÊt l­ỵng quèc tÕ nh­ bé tiªu chuÈn ISO, tتu chuÈn vỊ vƯ sinh an toµn thùc phÈm....®Ĩ ®¶m b¶o yªu cÇu cho s¶n phÈm ®Çu ra nh»m ®¸p øng yªu cÇu cđa ®èi t¸c n­íc ngoµi vỊ chÊt l­ỵng s¶n phÈm xuÊt khÈu. Thø n¨m, x©y dùng vµ ph¸t triĨn s¶n phÈm th­¬ng hiƯu. Bµi häc kinh nghiƯm x¶y ra víi n­íc m¾m Phĩ Quèc, cafe Trung Nguyªn ®· cho thÊy vai trß quan träng cđa th­¬ng hiƯu hµng ho¸ trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Mét sè doanh nghiƯp ®· sím ý thøc ®­ỵc vÊn ®Ị nµy, tuy vËy viƯc x©y dùng vµ ph¸t triĨn th­¬ng hiƯu cđa c¸c doanh nghiƯp ViƯt Nam vÉn cßn h¹n chÕ ®Ĩ tham gia vµo thÞ tr­êng v× mçi doanh nghiƯp ph¶i x©y dùng cho m×nh mét th­¬ng hiƯu riªng vµ th­¬ng hiƯu nµy cÇn ®­ỵc b¶o hé ë trong vµ ngoµi n­íc. Thø sau, nghiªn cøu vµ triĨn khai xĩc tiÕn xuÊt khÈu Theo ®iỊu tra cđa phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiƯp ViƯt Nam, hiƯn nay ViƯt Nam chØ cã kho¶ng 60% doanh nghiƯp cã bé phËn nghiªn cøu vµ triĨn khai xĩc tiÕn xuÊt khÈu nh­ng n¨ng lùc nghiªn cøu thÞ tr­êng n­íc ngoµi vµ ph¸t triĨn s¶n phÈm cßn yÕu kÐm. Do h¹n chÕ vỊ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, nªn hÇu hÕt c¸c doanh nghiƯp ViƯt Nam cßn ch­a cã mét ch­¬ng tr×nh cơ thĨ hay mét sù chuÈn bÞ ban ®Çu vỊ qu¶ng c¸o s¶n phÈm th«ng qua c¸c c«ng ty qu¶ng c¸o ë n­íc ngoµi, ch­a t×m hiĨu ®­ỵc c¸c lÜnh vùc, c¬ héi ®èi víi ®Çu t­ ë c¸c n­íc ASEAN cịng nh­ mét sè thÞ tr­êng kh¸c trªn thÕ giíi.V× vËy, ®Ĩ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, c¸c doanh nghiƯp cÇn ph¶i ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c triĨn khai xĩc tiÕn xuÊt khÈu. CH­¬NG III ®ỈI MÍI QU¶N LÝ XUÊT KHÈU Ë VIƯT NAM TRONG ®IỊU KIƯN HÉI NHËP 1. CÇn x©y dùng chiÕn l­ỵc ngµnh hµng theo h­íng khai th¸c tèi ®a tiỊm n¨ng cđa ngµnh kinh tÕ, khai th¸c tèi ®a lỵi thÕ c¹nh tranh cđa hµng ho¸ xuÊt khÈu, tr¸nh hiƯn t­ỵng ®Çu t­ trµn lan, kÐm hiƯu qu¶.8 TS . Lª ThÞ Anh V©n, §æi míi chÝnh s¸ch nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÑt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ,NXB Lao ®éng , Hµ Néi- 2003, Tr. 288. 2. Hoµn thiƯn, vµ x©y dùng ®ång bé hƯ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh»m hç trỵ cho c¸c doanh nghiƯp theo h­íng b¶o hé cã ®iỊu kiƯn vµ cã thêi h¹n ®èi víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt cßn non trỴ, t¹o ra mét s©n ch¬i c«ng b»ng, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cđa hµng ho¸ xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng quèc tÕ.9 “ “ , Tr. 290 C¬ chÕ qu¶n lý nhµ n­íc vỊ xuÊt khÈu hµng hãa lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®Ỉc biƯt quan träng ®èi víi ph¸t triĨn xuÊt khÈu. C¬ chÕ cµng phï hỵp th× cµng cã vai trß tÝch cùc ph¸t triĨn xuÊt khÈu, nÕu kh«ng phï hỵp th× sÏ k×m h·m ph¸t triĨn. Qu¸ tr×nh ®ỉi míi c¬ chÕ xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m qua lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t×m tßi, s¸ng t¹o, võa häc võa lµm, võa tham kh¶o kinh nghiƯm c¸c n­íc. Sau 15 n¨m ®ỉi míi c¬ chÕ qu¶n lý nhµ n­íc vỊ xuÊt khÈu c¬ b¶n ®· chuyĨn ®ỉi theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng x· héi chđ nghÜa, tõng b­íc héi nhËp víi kinh tÕ – th­¬ng m¹i quèc tÕ. 3 §ỉi míi khi x©y dùng c¬ chÕ chÝnh s¸ch a. CÇn ph¶i thèng nhÊt néi dung qu¶n lý nhµ n­íc vỊ ho¹t ®éng xuÊt, nhËp khÈu, b»ng c¸ch chuyĨn ho¸ c¸c néi dung vỊ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ theo quy ®Þnh cđa quèc tÕ ¸p dơng chung cho c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n­íc vỊ xuÊt nhËp khÈu vµ qu¶n lý kinh doanh. b. Nhµ n­íc thèng nhÊt ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu b»ng ph¸p luËt, theo nguyªn t¾c: Tu©n thđ ph¸p luËt ViƯt Nam vµ c¸c quy ®Þnh cđa nhµ n­íc vỊ qu¶n lý kinh tª, t«n träng ph¸p luËt vµ tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tª, thùc hiƯn ®Çy ®đ c¸c cam kÕt víi bªn ngoµi. §¶m b¶o quyỊn tù chđ kinh doanh cđa doanh nghiƯp, trong viƯc thùc hiƯn c¸c hỵp ®ång kinh tÕ víi c¸c doanh nghiƯp trong vµ ngoµi n­íc. Xo¸ bá bao cÊp vµ cã lé tr×nh b¶o hé thÝch hỵp, t¨ng dÇn kh¶ n¨ng c¹nh ttanh ë ba cÊp ®é : Quèc gia, doanh nghiƯp vµ hµng ho¸, ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ – th­¬ng m¹i quèc tÕ ë t­ng thêi kú nhÊt ®Þnh. §¶m b¶o quyỊn kiĨm so¸t cđa nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, nhµ n­íc th«ng qua c¸c c«ng cơ qu¶n lý ®Ĩ t¸c ®éng vµo ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t triĨn theo h­íng mơc tiªu cđa nhµ n­íc. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu tiÕn hµnh theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiƯp tù chđ vỊ tµi chÝnh, tù chÞu tr¸ch nhiƯm vỊ hiƯu qu¶ kinh doanh vµ tu©n theo nh÷ng ®iỊu kiƯn vỊ nghÜa vơ ®ãng gãp víi nhµ n­íc. c. CÇn ph¶i hoµn thiƯn luËn cø khoa häc cđa viƯc ®ỉi míi c¬ chÕ qu¶n lý nhµ n­íc vỊ xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ trong ®ã chđ yÕu lµ: - X©y dùng ®Þnh h­íng ph¸t triĨn xuÊt khÈu ỉn ®Þnh, l©u dµi vµ phï hỵp víi ®Þnh h­íng ph¸t triĨn kinh tÕ, kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ c¸c mơc tiªu ph¸t triĨn kinh tÕ cđa §¶ng vµ Nhµ n­íc. §©y lµ nªn t¶ng c¬ së cho viƯc ®ỉi míi c¬ chÕ xuÊt khÈu. C¬ chÕ ®iỊu hµnh xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m n»m trong c¬ chÕ ®iỊu hµnh 5 n¨m, 10 n¨m. - Mơc tiªu cđa xuÊt nhËp khÈu trong 10 n¨m tíi ph¶i n»m trong mơc tiªu ph¸t triĨn kinh tÕ vµ chiÕn l­ỵc ph¸t triĨn xuÊt nhËp khÈu 2001 – 2010. - Nghiªn cøu x©y dùng c¬ chÕ ®iỊu hµnh xuÊt nhËp khÈu ph¶i thùc sù phï hỵp víi lé tr×nh ®ỉi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ kh¸c. d. §ỉi míi ho¹t ®éng lËp quy nh»m kh¾c phơc c¸c t×nh tr¹ng v¨n b¶n kh«ng kÞp thêi, kh«ng ¨n khíp vỊ néi dung, kh«ng ®ång bé vỊ thêi gian gi÷a c¸c v¨n b¶n chÝnh víi c¸c v¨n b¶n chi tiÕt vµ v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiƯn. 4. §ỉi míi néi dung c¬ chÕ chÝnh s¸ch a. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ ChÝnh s¸ch ®Çu t­ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triĨn kinh tÕ v× vËy nã cịng cã t¸c ®éng ®Õn viƯc s¶n xuÊt c¸c hµng ho¸ xuÊt khÈu. C¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¶i ®¶m b¶o kh«ng chØ khuyÕn khÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc mµ cßn ph¶i khuyÕn khÝch ho¹t ®éng cđa c¸c lo¹i h×nh doanh nghiƯp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. V× lý do ®ã kh©u ®Çu t­ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng hãa xuÊt khÈu, t¨ng nhanh nguån hµng khèi l­ỵng lín vµ chÊt l­ỵng cao, t¹o ®­ỵc nhiỊu ngµnh hµng chđ lùc, ®¸p øng nhu cÇu vµ thÞ hiỊu trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi lµ yÕu tè hÕt søc quan träng. b. VỊ c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu Nh»m t¹o sù ỉn ®Þnh l©u dµi vỊ chÝnh s¸ch va c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu, chÝnh phđ nªn ban hµnh c¬ chÕ ®iỊu hµnh xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001 –2010 theo c¸c h­íng sau: - VỊ thĨ chÕ th­¬ng m¹i cÇn tiÕp tơc hƯ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, quy ®Þnh vỊ qu¶n lý th­¬ng m¹i, chđ ®éng phª chuÈn c¸c c«ng ­íc quèc tÕ vµ ký kÕt c¸c hiƯp ®Þnh th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc ®Ĩ t¹o c¬ së ph¸p lý thuËn lỵi cđa c¸c doanh nghiƯp. - TiÕp tơc më réng h¬n n÷a quyỊn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cđa c¸c doanh nghiƯp. - X©y dùng lé tr×nh gi¶m thiĨu c¸c biƯn ph¸p h¹n chÕ ®Þnh l­ỵng trong thêi kú 5 n¨m 2001-2005, ¸p dơng nh÷ng c«ng cơ b¶o hé míi, phï hỵp víi th«ng lƯ quèc tÕ. c. ChÝnh s¸ch vèn – tµi chÝnh – tiỊn tƯ – tÝn dơng. - Mäi chÝnh s¸ch huy ®éng vèn, hoµn thiƯn thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng tiỊn tƯ chØ cã t¸c dơng thùc sù vµ tÝch cùc ®Õn lÜnh vùc xuÊt khÈu khi chđ tr­¬ng h­íng vỊ xuÊt khÈu ®­ỵc qu¸n triƯt ®Çy ®đ vµ thi hµnh nhÊt qu¸n. - C¬ cÊu nguån vèn thu ng©n s¸ch cÇn ®­ỵc thay ®ỉi theo h­íng gi¶m dÇn tû träng sè thu tõ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu, tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao lỵi nhuËn t¸i ®Çu t­ ho lÜnh vùc xuÊt khÈu - Thĩc ®Èy ho¹t ®éng cđa quü hç trỵ xuÊt khÈu vµ khuyÕn khÝch c¸c hiƯp héi ngµnh hµng tù thµnh lËp c¸c quü phßng ngõa rđi ro. d. ChÝnh s¸ch c«ng nghƯ C«ng nghƯ lµ mét yÕu tè hÕt søc quan träng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, bëi v× nã quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­ỵng s¶n phÈm, gi¸ thµnh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cđa hµng ho¸ cđa chĩng ta. V× vËy, cịng nh­ ë bÊt kú mét n­íc nµo kh¸c, muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸, chĩng ta ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho khoa häc c«ng nghƯ mét c¸ch tho¶i ®¸ng. Ngoµi nh÷ng chÝnh s¸ch trªn, cÇn ph¶i cã mét sè chÝnh s¸ch khac ®ßi hái nhµ n­íc ph¶i tiÐn hµnh ®ång bé : - Nhµ n­íc cÇn bỉ sung nh÷ng chÝnh s¸ch míi, tÝch cùc h¬n ®Ĩ nhanh chãng chuyĨn tõ mơc tiªu thay thÕ nhËp khÈu sang h­íng vỊ xuÊt khÈu. - Nhanh chãng ỉn ®Þnh c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu c¸c mỈt hµng chđ lùc cđa ViƯt Nam theo h­íng ®a d¹ng ho¸ c¸c mỈt hµng vµ ®a ph­¬ng ho¸ thÞ tr­êng, kh«ng qu¸ tËp trung vµo mét sè Ýt mỈt hµng, kh«ng qu¸ phơ thuéc vµo mét thÞ tr­êng, g¾n nhËp khÈu víi xuÊt khÈu nh»m t¨ng thªm thÞ tr­êng vµ thÞ phÇn xuÊt khÈu. - §Ĩ t¹o ®iỊu kiƯn h¬n n÷a cho c¸c ®ỵn vÞ ViƯt Nam cã ®iỊu kiƯn tham gia c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, trong tr­êng hỵp nhµ nhËp khÈu cã yªu cÇu, Nhµ n­íc sÏ ®øng ra b¶o l·nh miƠn phÝ cho c¸c ®¬n vÞ khi tam gia dù thÇu hoỈc thùc hiƯn hỵp ®ång xuÊt khÈu. 5. §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, xo¸ bá c¸c hµng rµo c¶n bÊt hỵp lý ®ang c¶n trë ho¹t ®éng xuÊt khÈu. a. C«ng khai ho¸ vµ luËt ph¸p ho¸ lµ viƯc ®Çu tiªn cÇn lµm trong tiÕn tr×nh ®ỉi míi c«ng t¸c qu¶n lý. HiƯn nay c¸c doanh nghiƯp rÊt thiÕu th«ng tin vỊ c¸c quy ®Þnh cđa nhµ n­íc cã liªn quan ®Õn c«ng viƯc kinh doanh cđa hä. §©y lµ yÕu ®iĨm lín cÇn ®­ỵc kh¾c phơcnhanh, nhÊt lµ trong ®iỊu kiªn quyỊn kinh doanh xuÊt, nhËp khÈu ®· ®­ỵc më ra cho hang trơc ngh×n doanh nghiƯp. b. Hoµn thiƯn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu. ViƯc b·i bá c¸c hµng rµo thÐ vµ phi quan thuÕ lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p lín ®Ỵ khuyÕn khÝch ph¸t triĨn xuÊt khÈu.Tuy nhiªn, viƯc b¶o bá ph¶i tu©n thđ mét sè nguyªn t¸c vµ tr×nh tù thêi gian nhÊt ®Þnh, kh«ng thĨ lµ hµnh ®éng tuú tiƯn khi ®iỊu kiƯn cßn ch­a cho phÐp. c. ỉn ®Þnh m«i tr­êng ph¸p lý §©y lµ viƯc hÕt søc cÇn thiÕt ®Ĩ t¹o t©m lý tin t­ëng cho doanh nghiƯp, khiÕn hä chÊp nhËn bá vèn ®Çu t­ l©u dµi. Ngoµi ra, víi hµng trơc ngh×n doanh nghiƯp tham gia kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, nÕu kh«ng ỉn ®Þnh m«i tr­êng ph¸p lý th× sÏ kh«ng cã c¸ch nµo phỉ biÕn th«ng tin kÞp thêi tíi c¸c doanh nghiƯp. 6. Cã kÕ hoỈch vµ biƯn ph¸p båi d­ìng vµ ®µo t¹o c¸n bé lµm c«ng t¸c thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Ph¶i cã biƯn ph¸p ®Ĩ më réng c¸c líp bå d­ìng, ®oµ t¹o c¸n bé chuyªn vỊ c«ng t¸c thÞ trõng ngoµi n­íc cho c¸c doanh nghiƯp. 7. Héi nhËp quèc tÕ X©y dùng lé tr×nh hỵp lý, phï hỵp víi ®iỊu kiƯn c¶u ViƯt Nam vµ víi cam kÕt quèc tÕ vỊ thuÕ quan, thuÕ ho¸ ®i ®«i víi viƯc xo¸ bá hµng rµo phi quan thuÕ, ¸p dơng chÕ ®ä ®·i ngé quèc gia ... c«ng bè c«ng khai ®Ĩ c¸c ngµnh cã xu h­¬ng s¾p xÕp s¶n xuÊt, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. KÕt luËn XuÊt khÈu, víi tÇm quan träng cđa nã ®· vµ ®ang lµ vÊn ®Ị ®¸ng quan t©m vµ ph¶i ®­ỵc coi träng trong giai ®o¹n hiƯn nay cđa ViƯt Nam. XuÊt khÈu – ngoµi nhiƯm vơ chÝnh cđa nã lµ ph¸t triĨn kinh tÕ, t¨ng ngo¹i tƯ ... nã cßn lµ chÊt xĩc t¸c cho c¸c quan hƯ ngo¹i giao cđa ViƯt Nam víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. V× thÕ nã cµng trë nªn quan träng khi mµ ViƯt Nam ®ang tÝch cùc më réng quan hƯ t×m kiÕm b¹n hµng víi ph­¬ng tr©m “ Hỵp t¸c cïng ph¸t triĨn”. Qu¶n lý xuÊt khÈu lµ mét c«ng viƯc khã, nã ®ßi hái ph¶i cã sù quan t©m, chØ ®¹o mang tÝnh vÜ m« cđa nhµ n­íc b»ng c¸c c«ng cơ thÝch hỵp cïng víi sù cè g¾ng kh«ng nhá cđa c¸c doanh nghiƯp ®Ĩ xuÊt khÈu thùc sù trë thµnh thÕ m¹nh cđa ViƯt Nam vµ xuÊt khÈu thùc hiƯn ®ĩng vai trß cđa nã. Tµi liƯu tham kh¶o 1. B¸o Ngo¹i th­¬ng, sè 23 ngµy 11 – 20/8/2004. Bïi Xu©n L­u, Gi¸o tr×nh Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng, NXB Gi¸o dơc- 1992. GS. TS. §ç Hoµng Toµn – TS. Mai V¨n B­u( chđ biªn), Gi¸o tr×nh Qu¶n lý häc kinh tÕ quèc d©n, tËp 2, NXB Khao häc vµ kü thuËt, Hµ néi – 2002. GS.PTS T« Xu©n D©n ( chđ biªn), Gi¸o tr×nh kinh tÕ häc quèc tÕ,NXB Thèng kª, Hµ Néi-1999 PGS.PTS NguyƠn Duy Bét ( chđ biªn), Gi¸o tr×nh th­¬ng m¹i quèc tÕ, NXB Thèng kª, Hµ Néi-1997. TS. §oµn ThÞ Thu Hµ - TS. NguyƠn ThÞ Ngäc HuyỊn ( chđ biªn), Gi¸o tr×nh ChÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi, NXB Khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi- 2000. TS. Lª ThÞ Anh V©n, §ỉi míi chÝnh s¸ch nh»m thĩc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ cđa ViƯt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, NXB Lao ®éng, Hµ Néi-2003. TS. §ç §øc B×nh – TS. NguyƠn Th­êng L¹ng ( chđ biªn), Gi¸o tr×nh kinh tÕ quèc tÕ, NXB Lao déng- X· héi, Hµ Néi-2002. T¹p chÝ Kinh tÕ ®èi ngo¹i, sè 6/2003, sè 8( 6/2004).