Bài giảng Công nghệ gia công sản phẩm may - Phần 2 - Phan Thanh Thảo

BÀI GIẢNG CÔNG NGHỆ GIA CÔNG SẢN PHẨM MAY Phần 2 Người soạn: PGS. TS. Phan Thanh Thảo Bộ môn: CN May & Thời Trang Viện: Dệt May – Da giầy & Thời trang Trường: ĐH Bách khoa Hà Nội Tháng 9/2019 1 NỘI DUNG BÀI GIẢNG Chương 1. Các phương pháp gia công sản phẩm may Chương 2. Gia công các cụm chi tiết chính của sản phẩm may Chương 3. Xây dựng qui trình công nghệ may sản phẩm 2 CHƯƠNG 1. CÁC PHƯƠNG PHÁP GIA CÔNG SẢN PHẨM MAY 1.1. Đặc điểm của sản phẩm may trong công nghiệp 1.1.1. Phân loại SPM 1.1.2. Đặc điểm SPM CN 1.1.3. Yêu cầu đối với SPM CN 1.1.4. Đặc trưng cấu trúc SPM CN 1.2. Đặc điểm QTSX SPM trong công nghiệp 1.3. Các phương pháp gia công sản phẩm may 1.3.1. Phương pháp may 1.3.2. Phương pháp nhiệt ẩm 1.3.3. Phương pháp dán 1.3.4. Phương pháp hàn 3 1.3. Các phương pháp gia công SPM 1.3.1. Phương pháp may 1.3.1.1. Khái niệm cơ bản - Phương pháp may là phương pháp thực hiện ráp nối một hay nhiều lớp vải với nhau bằng các đường may bằng chỉ. Bộ phận quan trọng nhất của đường may là mũi may. - Mũi may là sự đan của chỉ giữa các lớp vải, được hình thành nhờ kim mang chỉ qua các lớp vải đan với nhau tạo nên mối liên kết của các vòng chỉ. Chiều dài mũi may được tính từ vị trí xuống kim của mũi này tới vị trí xuống kim của mũi tiếp theo. - Đường may là sự nối liên tục một chuỗi những mũi may trên bề mặt của vật liệu. Trên cơ sở các đường may, thực hiện liên kết các chi tiết cần may với nhau tạo nên các SPM. Một đường liên kết lý tưởng sẽ có đặc tính cơ lý tương tự như vải được may. 4 Thuật ngữ chuyên môn Anh – Việt - Needle damage in sewn fabrics: sự phá hủy (tổn thương) của vải trên đường may bởi kim - Seam: đường may - Seam allowance in sewn fabrics: lượng dư đường may - Seam assembly: đường may ráp nối, kết cấu đường may - Seam damage: sự phá hủy đường may. VD: sự dạt đm, sự tổn thương vải trên đm, sự thủng-rách vải bởi đm - Seam efficiency: hiệu suất đm (%) ≤ 80% - Seam slippage: độ dạt đm - Seam type: loại đm - Sew: Khâu – May - Sewing thread: chỉ may - Sewn seam: đường may - Stitch: mũi may - Stitch density: mật độ mũi may (mũi/cm) - Stitch gage: - Stitching: đường may, đường chỉ may - Yarn slippage: sự dạt của sợi - Seam Strength : độ bền kéo đứt đm - Seam Elasticity: độ đàn hồi đm (co, giãn) - Durability: độ bền lâu, độ bền mỏi đm - Security: độ an toàn - Apperance: Ngoại quan đm 5 1.3.1.2. MŨI KHÂU VÀ ĐƯỜNG KHÂU TAY 1. Khái niệm - Khái niệm - Phương pháp thực hiện 2. Phân loại - Mũi khâu thẳng - Mũi khâu xiên - Mũi khâu chữ thập - Mũi khâu vòng - Mũi khâu đặc biệt 3. Mũi khâu và đường khâu tay truyền thống +khâu chũi +khâu lược +khâu luồn +khâu đột +khâu vắt +khâu dóc lòng tôm +di bọ, thùa khuyết, đính cúc 6 1.3.1.3. MŨI MAY VÀ ĐƯỜNG MAY MÁY 1. Phân loại mũi may máy theo cấu trúc: nhóm mũi may từ 100-600 (xem tiêu chuẩn D 6193 trang 930) 2. Phân loại mũi may theo nguyên lý tạo thành mũi may: + Mũi may thắt nút: thực hiện đm ráp, đm ziczắc, đm dấu mũi + Mũi may móc xích (đơn, kép): thực hiện đm ráp, đm chần, đm ziczắc, đm vắt sổ (1, 2, 3, 4, 5 chỉ), đm dấu mũi 3. Quá trình tạo thành mũi may máy: (đọc sách ĐHBK TPHCM trang 11-16) 7 1.3.1.4. ĐƯỜNG MAY LIÊN KẾT 1. Phân loại theo chức năng – sách ĐHBK TPHCM trang 8 + Đường may ráp nối + Đường may biên + Đường may trang trí 2. Phân loại theo kết cấu liên kết: (Xem tiêu chuẩn D 6193 từ trang 931-1067) - Kết cấu SS - Kết cấu LS - Kết cấu BS - Kết cấu FS - Kết cấu OS - Kết cấu EF 8 1.3.1.5. Mối quan hệ giữa Kim – Chỉ - Vải trong quá trình tạo thành mũi may máy 9 1. Tác dụng tương hỗ giữa các bộ phận làm việc trong quá trình tạo thành mũi may + Kim đâm qua vải tạo lỗ thủng trên vải + Kim mang chỉ đi qua vải + Sự tạo thành vòng chỉ kim + Sự bắt vòng chỉ kim + Sự thắt nút mũi may + Sự dịch chuyển của vải Kim ®©m qua v¶i t¹o lç thñng trªn v¶i Sơ đồ các lực tác dụng lên kim khi kim đâm qua vật liệu KÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ А.И.Назарова; И.А.Куликова, А.В.Савостицкий [2] Lùc ®©m xuyªn cùc ®¹i Pmax cña kim lªn v¶i: * Víi vËt liÖu dµy, chiÒu dµy cña vËt liÖu h > l-S: * Víi vËt liÖu cã chiÒu dµy h = l – S: * Víi vËt liÖu máng, khi h < l – S:                 + −−−+=      tgtg D h D EDP ' 2 1 3 6 ' ' 6 1max       −++= )3(3 4 )( 3 22 2max     htgDD D tgh tg Eh P       −+= 3 3 3 2 3max 8 )( 3 4 S tg D tgtg D E P    Søc c¨ng chØ trong qu¸ tr×nh Kim mang chØ qua v¶i ✓ Khi t¹o mòi may thoi, søc c¨ng tõ phÝa mòi may võa h×nh thµnh truíc ®ã TC lín h¬n søc c¨ng tõ cÇn kÐo chØ TH : TC > TH ; TC = F + TH hay TC = TH . e ' Søc c¨ng cña chØ trong qu¸ tr×nh kim mang chØ qua v¶i ✓ Lùc t¸c dông trung b×nh lín nhÊt cña kim lªn chØ khi kim mang chØ ®i qua vËt liÖu: ( ) ( )  ''3 ' 2 ' 1 ' 3 ' 2 ' 1   rf eeT P HC +++ − = = '5,0. )1( 5,0   rf eeTH − ✓ §iÒu kiÖn ®Ó ®a chØ qua vËt liÖu b»ng kim : “ ChiÒu dµi cña ®o¹n chØ ®uîc cÇn kÐo chØ gi¶i phãng vµ ®îc kÐo c¨ng tõ phÝa mòi may võa h×nh thµnh truíc ®ã kh«ng ®uîc nhá h¬n chiÒu dµi cña ®o¹n chØ ®uîc ®ua qua vËt liÖu” ; Ph©n tÝch lùc t¸c dông gi÷a kim- ChØ-v¶i trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vßng chØ trªn (a,b,c,d)Sù t¹o thµnh vßng chØ kim ▪ Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vßng chØ trªn, lùc t¸c dông gi÷a kim - chØ - v¶i gåm: * Lùc ma s¸t gi÷a chØ víi v¶i F1 ; * Lùc ma s¸t gi÷a chØ víi kim F2 ; * Lùc ®µn håi q cña chØ; * Lùc Pa do t¸c dông cña m¾t kim lªn chØ lµm t¨ng kÝch thíc cña vßng chØ vµ ®Èy vßng chØ dÞch chuyÓn vÒ phÝa r·nh ng¾n. ▪ §iÒu kiÖn ®Ó t¹o thµnh vßng chØ : HÖ sè ma s¸t gi÷a chØ vµ v¶i lín h¬n hÖ sè ma s¸t gi÷a chØ vµ kim ®Ó ®¶m b¶o khi kim tõ vÞ trÝ thÊp nhÊt chuyÓn ®éng ®i lªn, chØ kh«ng bÞ rót tuét theo kim mµ ®uîc gi÷ l¹i vµ ®uîc níi réng ra[13] : F1 > F2 nghÜa lµ 1 > 2 Sù th¾t nót mòi may thoi Bé ®iÒu tiÕt søc c¨ng chØ Tи; TH; TP : søc c¨ng cña chØ tõ phÝa mòi may võa h×nh thµnh truíc ®ã, tõ cÇn kÐo chØ vµ tõ bé ®iÒu tiÕt søc c¨ng. - 1; 2 : gãc «m tu¬ng øng cña chØ víi m¾t kim vµ cÇn kÐo chØ; o ChÊt luîng mèi liªn kÕt chØ may phô thuéc vµo chÊt luîng viÖc th¾t nót mòi may. Søc c¨ng cña chØ khi th¾t nót mòi may ®uîc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Tи ( )( ) + + ++ = − −− )( 1 )( 2 )( 2 22 cos cos1     e eeFT TT Fи Víi :Tи , TT lµ søc c¨ng tu¬ng øng cña chØ kim, chØ thoi. Fи vµ FT lµ lùc ma s¸t tu¬ng øng gi÷a chØ kim vµ chØ thoi trong lç ®©m kim;  lµ hÖ sè ma s¸t gi÷a c¸c chØ; 1 vµ 2 lµ gãc hîp gi÷a c¸c nh¸nh chØ tõ phÝa mòi may tu¬ng øng cho chØ trªn vµ chØ duíi. Sù dÞch chuyÓn cña vËt liÖu S¬ ®å lùc t¸c dông lªn vËt liÖu duíi t¸c dông cña c¬ cÊu dÞch chuyÓn vËt liÖu kiÓu thanh r¨ng- ch©n vÞt - Duíi t¸c dông cña lùc Ðp ch©n vÞt N, xuÊt hiÖn c¸c lùc ma s¸t gi÷a thanh r¨ng vµ ch©n vÞt víi c¸c líp vËt liÖu. - §iÒu kiÖn ®¶m b¶o v¶i dÞch chuyÓn cïng víi thanh r¨ng vµ kh«ng bÞ xª dÞch gi÷a líp trªn víi líp duíi lµ: F3 > F2 > F1 3 vµ 2 >> 1 - Gi¸ trÞ lùc nÐn ch©n vÞt tèi uu lµ gi¸ trÞ lùc nÐn kh«ng ®Ó thanh r¨ng bÞ truît trªn vËt liÖu vµ kh«ng lµm tæn th¬ng vËt liÖu bëi c¸c r¨ng cña thanh r¨ng. §é bÒn c¬ häc cña ®uêng may mòi thoi 301 • §é bÒn kÐo ®øt cña ®uêng may khi kÐo gi·n ®uêng may theo huíng ngang cho ®Õn khi bÞ ph¸ hñy (P® dm ) • §é gi·n ®øt tu¬ng ®èi cña ®êng may khi kÐo gi·n ®uêng may theo huíng däc (® dm ) • §é bÒn mái cña ®uêng may khi chÞu kÐo nhiÒu lÇn däc vµ ngang ®uêng may (n® m - sè chu tr×nh) • §é bÒn mµi mßn cña ®uêng may khi chÞu kÐo nhiÒu lÇn däc vµ ngang ®uêng may (n® mm - sè chu tr×nh) §é bÒn c¬ häc cña ®uêng liªn kÕt may ®uîc biÓu thÞ th«ng qua c¸c ®Æc trung sau: §é bÒn kÐo ®øt cña ®êng may mòi thoi 301 M« h×nh kÐo ®øt ®/may theo huíng däc vµ ngang KÐo gi·n ®/may theo chiÒu ngang cña ®/may liªn kÕt. §uêng cong kÐo ®øt cña mÉu v¶i kh«ng may vµ mÉu v¶i cã ®/may theo chiÒu ngang cña ®uêng liªn kÕt. §é bÒn kÐo ®øt (strength seam) cña ®uêng may mòi thoi 301 (tiÕp) • Kh¸i niÖm: - §é bÒn kÐo ®øt (cßn gäi lµ ®é bÒn tuyÖt ®èi hoÆc t¶i träng ®øt) cña ®uêng may mòi thoi 301 lµ lùc lín nhÊt gi÷ ®uêng may cho ®Õn khi bÞ ph¸ huû khi kÐo gi·n ®uêng may theo huíng ngang. - §uêng may sau khi t¹o thµnh ph¶i ®¶m b¶o mét ®é bÒn nhÊt ®Þnh. Theo t¸c gi¶ K.R.Salhotra [14],[8] mét ®uêng may ®¹t yªu cÇu vÒ ®é bÒn kÐo ®øt lµ ®uêng may cã hÖ sè sö dông ®uêng may tèi uu: 0,8 P® v < P® dm < 1,0 P® v • C«ng thøc tÝnh to¸n: C¸c t¸c gi¶ А.И.Назарова; И.А.Куликова, А.В.Савостицкий [2] ®· x©y dùng c«ng thøc x¸c ®Þnh ®é bÒn kÐo ®øt ®uêng may theo huíng ngang: P® dm = m.Q® c. Chó thÝch • P® dm: §é bÒn kÐo ®øt cña ®uêng may; • P® v : §é bÒn kÐo ®øt cña v¶i. • P® dm - t¶i träng ®øt cña ®uêng may ( N/cm ®uêng may); • m - mËt ®é mòi may (sè mòi/1cm ®uêng may); • Q® c - t¶i träng ®øt cña vßng chØ may (N/mòi); •  - hÖ sè thùc nghiÖm; • Gi¸ trÞ hÖ sè  dao ®éng tõ 0,8  1,2. §Ó x¸c ®Þnh s¬ bé t¶i träng tèi ®a cña ®êng may liªn kÕt, trong c«ng thøc trªn, lÊy hÖ sè  = 1. §é gi·n ®øt cña ®uêng may mòi thoi 301 KÐo gi·n ®uêng may theo chiÒu däc cña ®uêng may liªn kÕt. §uêng cong kÐo ®øt cña mÉu v¶i kh«ng may vµ mÉu v¶i cã ®uêng may theo chiÒu däc cña ®uêng may liªn kÕt. ➢ Kh¸i niÖm: §é gi·n ®øt cña ®u- êng may mòi thoi 301 lµ sù t¨ng chiÒu dµi cña ®uêng may khi kÐo gi·n ®uêng may theo huíng däc cho ®Õn khi bÞ ph¸ huû (thêi ®iÓm ®øt). Trong thùc tÕ thuêng x¸c ®Þnh ®é gi·n ®øt tu¬ng ®èi: KÝ hiÖu ® dm (%) ➢ C«ng thøc tÝnh to¸n: (%)100 − = o odm dm L LL  §é bÒn mµi mßn (sginning seam) cña ®uêng may mòi thoi 301 - §é bÒn mµi mßn cña ®uêng may lµ kh¶ n¨ng chÞu ma s¸t cña ®- uêng may díi t¸c dông cña vËt thÓ mµi vµ lùc Ðp cho ®Õn khi ®u- êng may bÞ ph¸ huû. ViÖc x¸c ®Þnh ®é bÒn mµi mßn cña ®uêng may cã thÓ ®a vÒ x¸c ®Þnh ®é bÒn mµi mßn ®èi víi chØ may - §é bÒn mµi mßn cña chØ trong ®uêng may phô thuéc vµo sù c©n b»ng cña mòi may, ®é th¾t nót cña mòi may, kÕt cÊu liªn kÕt vµ b¶n chÊt cña vËt liÖu ®uîc may - Mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu cña TËp ®oµn s¶n xuÊt chØ may Coats ®· tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®é mµi mßn cña ®uêng may sö dông c¸c lo¹ui chØ kh¸c nhau th«ng qua ®iÒu tra tû lÖ t¸i chÕ hµng Jean do nguyªn nh©n ®uêng may bÞ mµi mßn sau qu¸ tr×nh giÆt mµi b»ng ®¸. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy r»ng, ®é bÒn mµi mßn cña ®uêng may sÏ tèt h¬n nÕu sö dông lo¹i chØ bÒn h¬n trªn ®uêng may. §é bÒn mái cña ®Ưêng may mòi thoi 301 • §é bÒn mái cña ®uêng may mòi thoi 301 lµ sè chu tr×nh “kÐo d·n - nghØ” mµ ®uêng may chÞu ®ùng ®uîc cho ®Õn khi bÞ ph¸ huû khi kÐo gi·n ®uêng may nhiÒu lÇn däc vµ ngang ®uêng may. KÝ hiÖu: n®m (chu tr×nh). • §é bÒn mái cña ®uêng may mòi thoi 301 cßn ®uîc ®¸nh gi¸ b»ng ®é bÒn l©u td, ®Æc trng b»ng thêi gian mµ ®uêng may chÞu ®ùng ®uîc sau nhiÒu chu tr×nh “ kÐo d·n - nghØ” cho ®Õn khi bÞ ph¸ huû. • §é bÒn mái cña ®uêng may phô thuéc vµo cÊu tróc vµ tÝnh chÊt cña vËt liÖu may; cÊu tróc, tÝnh chÊt vµ qu¸ tr×nh xö lý hoµn tÊt cña chØ may. • §é bÒn mái cña ®uêng may khi kÐo gi·n nhiÒu lÇn phô thuéc nhiÒu vµo mËt ®é mòi may trªn ®uêng may. KÕt qu¶ nghiªn cøu thùc nghiÖm ®é bÒn mái cña ®uêng may ch¾p mòi thoi trªn c¸c lo¹i vËt liÖu kh¸c nhau ®· x¸c ®Þnh gi¸ trÞ mËt ®é mòi may tèi uu khi may s¶n phÈm quÇn ¸o th«ng dông lµ 4-4,5 mòi/cm [2]. 2. Yêu cầu chọn kim, chỉ theo vải: - Chức năng và cấu tạo của kim (xem trong tài liệu) - Cấu trúc và tính chất của chỉ may (xem trong tài liệu) - Mối quan hệ Kim – Chỉ - Vải (xem trong tài liệu) - Yêu cầu của kim - Yêu cầu của chỉ may - Nguyên tắc chọn kim, chỉ theo vải may 23 1.3.1.5. Mối quan hệ giữa Kim – Chỉ - Vải trong quá trình tạo thành mũi may máy (tiếp) Chức năng và cấu tạo của kim • Chức năng của kim: (xem tài liệu về kim) - Đâm xuyên qua vải tạo một lỗ thủng trên vải - Mang chỉ đi qua vải - Tham gia quá trình tạo vòng chỉ • Cấu tạo của kim: - Kí hiệu kim - Cỡ số của kim - Hình dạng phần mũi kim 24 Yêu cầu chọn kim, chỉ theo vải - Cấu trúc và tính chất của chỉ may (xem trong tài liệu) - Mối quan hệ Kim – Chỉ - Vải (xem trong tài liệu) - Yêu cầu của kim, chỉ may - Nguyên tắc chọn kim, chỉ theo vải may 25