Bài giảng Luật hình sự Việt Nam - Chương 27: Các tội phạm về chức vụ

CHƯƠNG XXVII Các tội phạm về chức vụ MỤC TIÊU 1. Cung cấp công cụ để nhận diện các tội phạm về chức vụ 2. Giải quyết đ ư ợc các tình huống cụ thể 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG 2. CÁC TỘI PHẠM THAM NHŨNG 3. CÁC TỘI PHẠM CHỨC VỤ KHÁC NỘI DUNG 1. Một số vấn đề chung VỀ LỊCH SỬ LẬP PHÁP HÌNH SỰ ĐẤU TRANH CHỐNG CÁC TP V Ề CH ỨC V Ụ Sắc lệnh số 223/SL ngày 17/11/1946 Sắc lệnh số 200/SL ngày 07/08/1948 Sắc lệnh 267/SL ngày 15/06/1956 1. Một số vấn đề chung VỀ LỊCH SỬ LẬP PHÁP HÌNH SỰ ĐẤU TRANH CHỐNG CÁC TP V Ề CH ỨC V Ụ PL trừng trị các tội xâm phạm TS XHCN ngày 21/10/1970 PL trừng trị các tội xâm phạm TS của CD cùng ngày 21/10/1970 Sắc luật 03/SL-76 ngày 15/03/1976 PL trừng trị các tội hối lộ ngày 20/05/1981 1. Một số vấn đề chung VỀ LỊCH SỬ LẬP PHÁP HÌNH SỰ ĐẤU TRANH CHỐNG CÁC TP V Ề CH ỨC V Ụ BLHS 1985 BLHS 1999 1. Một số vấn đề chung KHÁCH THỂ CỦA TỘI PHẠM H / động đúng đắn của CQNN , TC XH Uy tín của CQNN , TCXH ; Quyền và lợi ích hợp pháp của CD 1. Một số vấn đề chung MKQ CỦA TỘI PHẠM Lợi dụng chức vụ quyền hạn Lạm dụng chức vụ quyền hạn HV khác HQ là dấu hiệu bắt buộc của một số CTTP 1. Một số vấn đề chung Đa số các tội có lỗi cố ý Một số ít có tội vô ý (285, 287) Động cơ tư lợi, cá nhân là dấu hiệu bắt buộc của ba tội (281, 282, 284) CT CỦA T ỘI P HẠM MCQ CỦA TỘI PHẠM N gười có chức vụ quyền hạn Những ng ư ời khác Các tội phạm về chức vụ trong BLHS 1999 CÁC TỘI PHẠM VỀ CHỨC VỤ CÁC TỘI PHẠM KHÁC QUY ĐỊNH TẠI CÁC ĐIỀU: 285 ---> 291 CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG QUY ĐINH TẠI CÁC ĐIỀU: 278 ---> 284 2. CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG TỘI THAM Ô TÀI SẢN (ĐIỀU 278 BLHS) Sự hoạt động đúng đắn của cơ quan , tổ chức trong QLKT, QL tài sản; Sở hữu. ĐTTĐ KHÁCH THỂ TS mà người PT có trách nhiệm QL TỘI THAM Ô TÀI SẢN (ĐIỀU 278 BLHS) CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN HÀNH VI BẰNG THỦ ĐOẠN LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN TÀI SẢN BỊ CHIẾM ĐOẠT CÓ GIÁ TRỊ TỪ 500.000 VND TRỞ LÊN MKQ CỦA TỘI PHẠM TNHS NẾU TS BỊ CHIẾM ĐOẠT CÓ GIÁ TRỊ D Ư ỚI 500.000 VND THÌ: GÂY HẬU QUẢ NGHIÊM TRỌNG ĐÃ BỊ XỬ LÝ KL VỀ HV NÀY, CÒN VP; ĐÃ BỊ KA VỀ MỘT TRONG CÁC TỘI QĐ TỪ ĐIỀU 278 ĐẾN ĐIỀU 284 CHƯA ĐƯỢC XAT MÀ CÒN VP TỘI THAM Ô TÀI SẢN (ĐIỀU 278 BLHS) Lỗi cố ý Mục đích tư lợi Những người có tr/nhiệm QL tài sản MCQ của tội phạm Chủ thể của tội phạm TỘI NHẬN HỐI LỘ (ĐIỀU 279 BLHS99) Người có CVQH. Phương tiện HV lợi dụng CVQH: Đã nhận hoặc Sẽ nhận Trực tiếp hoặc qua trung gian Tiền, Tài sản Lợi ích vật chất khác dưới bất kỳ hình thức nào CT HVPT TỘI NHẬN HỐI LỘ (ĐIỀU 279 BLHS99) TNHS Của hối lộ có giá trị từ 500.000đ trở lên; (i) Gây HQ nghiêm trọng HV ĐÃ NHẬN HOẶC SẼ NHẬN... CHỈ COI LÀ PT NHẬN HL KHI: Nếu c ủa hối lộ có giá trị d ư ới 500.000đ t hì: (ii) Đã bị xử lý KL về HV này (iii) Đã bị KA về 1 trong các tội QĐ từ Điều 278 đến Điều 284, chưa được XAT mà còn VP TỘI NHẬN HỐI LỘ (ĐIỀU 279 BLHS99) MCQ Đòi hối lộ, nếu người phạm tội chủ động đòi; Đã nhận của hối lộ, nếu không chủ động đòi. Lỗi CYTT; Động cơ tư lợi. TPHT TỘI LẠM DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN (ĐIỀU 280 BLHS99) CT Người có CVQH. MKQ HV vượt ra khỏi phạm vi QH của mình để chiếm đoạt TS Lạm dụng CVQH uy hiếp tinh thần người khác để chiếm đoạt TS Lạm dụng CVQH để lừa dối chiếm đoạt TS Lạm dụng CVQH để chiếm đoạt TS bằng cách lạm dụng lòng tin TỘI LẠM DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN (ĐIỀU 280 BLHS99) TNHS TS bị chiếm đoạt có giá trị từ 500.000đ trở lên; (i) Gây HQ nghiêm trọng CHỈ COI LÀ PHẠM TỘI KHI: Nếu TS bị chiếm đoạt có giá trị d ư ới 500 ngh. đ t hì: (ii) Đã bị xử lý KL về HV này (iii) Đã bị KA về 1 trong các tội QĐ từ Điều 278 đến Điều 284, chưa được XAT mà còn VP TỘI LẠM DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN (ĐIỀU 280 BLHS99) MCQ Lỗi cố ý Động cơ tư lợi; Mục đích tư lợi TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN TRONG KHI THI HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 281 BLHS99) CT của TP: người có chức vụ, quyền hạn TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN TRONG KHI THI HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 281 BLHS99) MKQ của TP: L ợi dụng CVQH làm trái công vụ Không làm những việc phải làm, có đầy đủ đ/k để làm; Làm không đầy đủ; Làm ngược lại QĐ, y / cầu của công vụ. TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN TRONG KHI THI HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 281 BLHS99) Hậu quả là dấu hiệu bắt buộc: HQ về vật chất: TM, SK, tài sản; HQ phi vật chất: uy tín, NP, danh dự... TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN TRONG KHI THI HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 281 BLHS99) MCQ của TP: Lỗi cố ý; Động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác Động cơ cá nhân có thể là củng cố địa vị, uy tín cá nhân, cục bộ, bản vị ... TỘI LẠM QUYỀN TRONG KHI THI HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 282 BLHS99) HV vượt quá quyền hạn của mình làm trái công vụ. Làm trái quy định, chế độ, thể lệ, quy chế, nội quy công tác... HQ là dấu hiệu bắt buộc: Th/hại cho lợi ích của Nhà nước, XH, quyền và lợi ích hợp pháp của CD TỘI LẠM QUYỀN TRONG KHI THI HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 282 BLHS99)  MCQ của TP:  Lỗi cố ý  Động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác là dấu hiệu bắt buộc  CT của tội phạm: Người có CVQH. TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN, GÂY ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI NGƯỜI KHÁC ĐỂ TRỤC LỢI (ĐIỀU 283 BLHS99) Sự h/động đúng đắn của CQ, TC Uy tín của cơ quan, tổ chức, Quyền, lợi ích của công dân XÂM HẠI TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN, GÂY ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI NGƯỜI KHÁC ĐỂ TRỤC LỢI (ĐIỀU 283 BLHS99) HVPT Người có CVQH trực tiếp hoặc qua trung gian đã hoặc sẽ nhận tiền, TS, lợi ích vật chất khác. HV th/đẩy người khác có CVQH: không bắt buộc TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN, GÂY ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI NGƯỜI KHÁC ĐỂ TRỤC LỢI (ĐIỀU 283 BLHS99) Tiền, T S , lợi ích vật chất có giá trị từ 500.000đ trở lên Nếu có giá trị dưới 500.000đ thì: (i) Gây HQ nghiêm trọng; (ii) Đã bị xử lý KL về HV này mà còn VP TNHS TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN, GÂY ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI NGƯỜI KHÁC ĐỂ TRỤC LỢI (ĐIỀU 283 BLHS99) CT Lỗi CYTT, Động cơ tư lợi Người có chức vụ quyền hạn MCQ TỘI GIẢ MẠO TRONG CÔNG TÁC (ĐIỀU 284) Người có chức vụ quyền hạn CT TỘI GIẢ MẠO TRONG CÔNG TÁC (ĐIỀU 284) MKQ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn sửa chữa, làm sai lệch nội dung giấy tờ, tài liệu HV khác: Làm giấy tờ giả Cấp các loại giấy tờ giả Giả mạo chữ ký của người khác có CVQH TỘI GIẢ MẠO TRONG CÔNG TÁC (ĐIỀU 284) MCQ Lỗi cố ý Động cơ: Vụ lợi Cá nhân Ghi nhớ 1. Các dấu hiệu đặc tr ư ng của các tội phạm quy định từ Điều 278 đến Điều 284 BLHS 2. Nội dung của một số tình tiết L î I Ý C H V Ë T C H Ê T c H ø C V ô Q U Y Ò N H ¹ N § · N H Ë N S Ï N H Ë N T I Ò N T µ I S ¶ N N G ¦ ê I § ¦ A 7 6 5 1 4 3 2 TỘI GÌ ĐÂY ??? 3. Các tội phạm khác về chức vụ TỘI THIẾU TRÁCH NHIỆM GÂY HẬU QUẢ NGHIÊM TRỌNG (ĐIỀU 285 BLHS99) HV không th/hiện hoặc th/hiện không đúng nh/vụ được giao HV thiếu tr/nhiệm không thuộc: (i) Gây thiệt hại NT đến TS của NN (ii) Giữ vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ (iii) Để người bị giam, giữ trốn MKQ TỘI THIẾU TRÁCH NHIỆM GÂY HẬU QUẢ NGHIÊM TRỌNG (ĐIỀU 285 BLHS99) Gây HQ nghiêm trọng; Có mối QHNQ giữa HV và HQ MKQ TỘI THIẾU TRÁCH NHIỆM GÂY HẬU QUẢ NGHIÊM TRỌNG (ĐIỀU 285 BLHS99) Người có chức vụ quyền hạn Lỗi của người phạm tội có thể là: VYQT hoặc; VYCT MCQ CT CÁC TỘI PHẠM QUY ĐỊNH TẠI CÁC ĐIỀU 286, 287 BLHS ĐIỂM KHÁC: ĐT CỦA CÁC TP NÀY LÀ BMCT GIỐNG VỚI CÁC TP QUY ĐỊNH TẠI CÁC ĐIỀU 263, 264 BLHS TỘI ĐÀO NHIỆM (ĐIỀU 288 BLHS99) Lỗi cố ý MCQ Người PT có HV từ bỏ nh / vụ c ông tác G ây HQ nghiêm trọng MKQ C B , công chức CQNN , TC XH CT TỘI ĐƯA HỐI LỘ (ĐIỀU 289 BLHS99) HV đưa tiền, TS hoặc lợi ích v / chất cho người có CVQH . Đ ưa HL có thể trực tiếp hoặc qua người khác Đ ưa HL có thể th / hiện công khai, hay lén lút C ủa HL từ 500.000đ trở lên mới là PT Nếu d ư ới 500.000đ thì phải: (i) Gây HQ nghiêm trọng (ii) Vi phạm nhiều lần B ất kỳ ai đủ đ/k của chủ thể Lỗi CYTT CT MKQ MCQ TỘI LÀM MÔI GIỚI HỐI LỘ (ĐIỀU 290 BLHS99) HVPT Người PT có HV làm trung gian cho việc HL Tổ chức cho 2 bên gặp nhau để thoả thuận về HL Chuyển yêu cầu từ người có CVQH đến người đ ư a HL Chuyển của HL từ người đưa đến người nhận; Chuyển yêu cầu cần giải quyết từ phía người đưa T PHT khi hai bên đạt được sự thoả thuận TỘI LÀM MÔI GIỚI HỐI LỘ (ĐIỀU 290 BLHS99) TNHS Chỉ cấu thành tội làm MGHL khi: Của HL có giá trị từ 500.000đ trở lên Nếu của HL có giá trị dưới 500.000đ thì bị coi là PT này khi: (i) Gây HQ nghiêm trọng; (ii) Vi phạm nhiều lần TỘI LỢI DỤNG ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI NGƯỜI CÓ CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN ĐỂ TRỤC LỢI (ĐIỀU 291) Giống với TP quy định tại Điều 283 Điểm khác: CT không có CVQH CT có QH với ng ư ời có CVQH Ghi nhớ 1. Các dấu hiệu đặc trưng 2. Đường lối xử lý Cám ơn các em! đã chú ý lắng nghe