Bước đầu nghiên cứu tỉnh hình ô nhiễm nước mặt tại một số sông chính trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp – Đề xuất giải pháp kiểm soát ô nhiễm
MỤC LỤC Chương 1: TỔNG QUAN 1 1.1 MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 3 1.2 Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI 3 1.3 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 3 1.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4 1.5.1 Phương pháp luận 4 1.5.2 Phương pháp triển khai đề tài 5 1.5 GIỚI HẠN ĐỀ TÀI 7 Chương 2: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ HIỆN TRẠNG KINH TẾ XÃ HỘI TỈNH ĐỒNG THÁP 8 2.1 KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN 8 2.1.1 Vị trí địa lý 8 2.1.2 Đặc điểm địa hình - thổ nhưỡng 8 2.1.2.1 Địa hình 8 2.1.2.2 Thổ nhưỡng 10 2.1.3 Điều kiện khí tượng thủy văn 11 2.1.3.1Khí hậu 11 2.1.4 Tài nguyên thiên nhiên 15 2.1.4.1 Tài nguyên đất 15 2.1.4.2 Tài nguyên rừng 17 2.1.4.3 Tài nguyên khoáng sản 17 2.1.4.4 Tài nguyên nước 19 2.2 ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ – XÃ HỘI 20 2.2.1 Tình hình phát triển kinh tế 20 2.2.2 Cơ cấu và tổ chức hành chính 22 2.2.3 Đặc điểm dân cư 22 2.2.3.1 Dân số 22 2.2.3.2 Lao động 23 2.2.3.3 Dân số lao động 24 2.2.4 Văn hóa – giáo dục – y tế 25 2.2.4.1 Văn hóa 25 2.2.4.2 Giáo dục 26 2.2.4.3 Y tế 26 2.2.5 Cơ sở hạ tầng 26 Chương 3: ĐÁNH GIÁ SƠ BỘ VỀ HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG BỨC XÚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG THÁP 29 3.1 ĐÁNH GIÁ SƠ BỘ VỀ HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG NỀN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU 29 3.1.1 Môi trường không khí 29 3.1.2 Môi trường nước 31 3.1.2.1 Nước thải 31 3.1.2.2 Nước mặt 33 3.1.2.3 Nước ngầm 37 3.5.3 Môi trường đất 40 3.2 CÁC VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG BỨC XÚC TẠI TỈNH ĐỒNG THÁP 41 3.2.1 Nước sạch và vệ sinh môi trường 41 3.2.2 Ô nhiễm môi truờng do rác thải 42 3.2.3 Ô nhiễm môi trường ở khu sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, các cụm, tuyến dân cư 43 3.2.3.1 Ô nhiễm môi trường ở các cơ sở công nghiệp 43 3.2.3.2 Ở các cơ sở tiểu thủ công nghiệp 44 3.2.3.3 Ô nhiễm môi trường ở các làng nghề truyền thống, các cụm, tuyến dân cư 45 3.2.4 Ô nhiễm môi trường trong sản xuất nông nghiệp 47 3.2.5 Ô nhiễm môi trường ở các điểm nóng trên địa bàn tỉnh 49 3.2.6 Các vấn đề kinh tế xã hội 51 Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC MẶT TẠI MỘT SỐ SÔNG CHÍNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG THÁP 54 4.1 TỔNG QUAN VỀ NGUỒN NƯỚC MẶT TỈNH ĐỒNG THÁP 54 4.2 ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG NƯỚC SÔNG TỈNH ĐỒNG THÁP 56 4.2.1 Diễn biến giá trị pH 59 4.2.2 Nhu cầu oxy sinh hóa 63 4.2.3 Nhu cầu oxy hòa tan (DO) 66 4.2.4 Chỉ số vi sinh (Colifom) 69 4.3 CÁC NGUYÊN NHÂN GÂY Ô NHIỄM NGUỒN NƯỚC MẶT 71 4.3.1 Ô nhiễm nước do các yếu tố tự nhiên 72 4.3.2 Các yếu tố nhân tạo 73 4.3.2.1 Ô nhiễm do chất thải sinh hoạt 73 4.3.2.2 Ô nhiễm do chất thải công nghiệp 78 4.3.2.3 Ô nhiễm do chất thải nông nghiệp 79 4.3.2.4 Ô nhiễm do chất thải bệnh viện 80 4.4 KHẢ NĂNG PHÁT SINH BỆNH TẬT DO NGUỒN NƯỚC BỊ Ô NHIỄM 81 Chương 5: ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT NGUỒN NƯỚC MẶT TẠI CÁC SÔNG CHÍNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG THÁP 83 5.1 CÁC BIỆN PHÁP BẢO VỆ NGUỒN NƯỚC TỈNH ĐỒNG THÁP 83 5.1.1 Các biện pháp giám sát và khống chế ô nhiễm nguồn nước 83 5.1.1.1 Giám sát chất lượng nguồn nước 83 5.1.1.2 Các dự án thủy lợi và phát triển nông thôn 83 5.1.1.3 Khống chế ô nhiễm do chất thải 84 5.1.2 Quy hoạch công tác bảo vệ môi trường 87 5.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỤ THỂ ĐƯỢC ĐỀ XUẤT 88 5.2.1 Các giải pháp công trình 88 5.2.1.1 Thu gom và xử lý nước thải 88 5.2.1.2 Các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm do rác thải sinh hoạt 93 5.2.1.3 Các biện pháp trong nông nghiệp 96 5.2.1.4 Tăng cường quá trình tự làm sạch nguồn nước 97 5.2.2 Giải pháp phi công trình 98 Chương 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 100 6.1 KẾT LUẬN 100 6.2 KIẾN NGHỊ 101 CHỮ VIẾT TẮT BOD5 : Nhu cầu oxy sinh hóa trong 5 ngày COD : Nhu cầu oxi hóa học DO : Hàm lượng oxy hòa tan trong nước SS : Chất rắn lơ lửng MPN/100 ml : Most probable Number per 100 mililiters ĐBSCL : Đồng bằng sông Cửu Long TCVN : tiêu chuẩn Việt Nam Sở NN&PTNT: Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Sở TN&MT : Sở Tài nguyên và Môi trường WHO : Tổ chức Y tế Thế giới BVTV : Bảo vệ thực vật BVMT : Bảo vệ môi trường TTg : Thủ tướng chính phủ WHO : Tổ chức y tế thế giới DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Nhiệt độ trung bình trong một số năm gần đây 12 Bảng 2.2: Lượng mưa trung bình qua các tháng trong một số năm gần đây 13 Bảng 2.3: Độ ẩm trung bình các tháng trong năm 2005 13 Bảng 2.4: Mực nước 2004 14 Bảng 2.5: Mực nước 2005 14 Bảng 2.6: Dự báo tỉ lệ tăng dân số trong tỉnh thời kỳ 1999 – 2010 24 Bảng 3.1: Chất lượng không khí ở địa bàn nghiên cứu 29 Bảng 3.2: Kết quả thu thập và xử lý số liệu về nước thải tỉnh Đồng Tháp 32 Bảng 3.3: kết quả nghiên cứu về chất lượng nước mặt tại địa bàn nghiên cứu vào mùa khô 34 Bảng 3.4: Kết quả thu thập và xủ lý số liệu nước ngầm tỉnh Đồng Tháp 2005 37 Bảng 4.1: Kết quả phân tích chất lượng nước mặt (nước sông) vào mùa khô 46 Bảng 4.2: Kết quả phân tích chất lượng nước mặt (nước sông) vào mùa mưa 47 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Sơ đồ 1.1: Tổng quan về phương pháp luận đánh giá khả năng gây ô nhiễm nước mặt 5 Đồ thị 3.1: Diễn biến chất lượng không khí trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp 30 Đồ thị 3.2: Diễn biến chất lượng nước thải tại Đồng Tháp 32 Đồ thị 3.3: Diễn biến về chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp 36 Đồ thị 3.4: Diễn biến Coliform về nước mặt trên địa bàn 36 Đồ thị 3.5: Diễn biến về nước ngầm trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp 39 Đồ thị 4.1a: Diễn biến pH trên các sông chính vào mùa khô 48 Đồ thị 4.1b: Diễn biến pH trên các sông chính vào mùa mưa 49 Đồ thị 4.2a: Diễn biến SS trên các sông chính vào mùa khô 50 Đồ thị 4.2b: Diễn biến SS trên các sông chính vào mùa mưa 51 Đồ thị 4.3a: Diễn biến BOD5 trên các sông chính vào mùa khô 52 Đồ thị 4.3b: Diễn biến BOD5 trên các sông chính vào mùa mưa 53 Đồ thị 4.4a: Diễn biến COD trên các sông chính vào mùa khô 54 Đồ thị 4.4b: Diễn biến COD trên các sông chính vào mùa mưa 54 Đồ thị 4.5a: Diễn biến DO trên các sông chính vào mùa khô 56 Đồ thị 4.5b: Diễn biến DO trên các sông chính vào mùa mưa 56 Đồ thị 4.6a: Diễn biến chỉ số Coliform trên các sông chính vào mùa khô 58 Đồ thị 4.6b: Diễn biến chỉ số Coliform trên các sông chính vào mùa mưa 58 Sơ đồ 5.1: Hệ thống xử lý kết hợp sử dụng nước thải qui mô nhỏ 77
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Bước đầu nghiên cứu tỉnh hình ô nhiễm nước mặt tại một số sông chính trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp – Đề xuất giải pháp kiểm soát ô nhiễm, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
khí cacbonic vaø nöôùc maø coøn coù caùc chaát khoù phaân huûy taïo ra trong quaù trình xöû lyù. Khi nöôùc thaûi sinh hoaït chöa xöû lyù ñöa vaøo soâng, keânh raïch seõ gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc vôùi caùc bieåu hieän chính laø:
Gia taêng haøm löôïng chaát raén lô löõng, ñoä ñuïc, maøu.
Gia taêng haøm löôïng chaát höõu cô, daãn tôùi laøm giaûm oxy hoøa tan trong nöôùc, töø ñoù coù theå cheát toâm, caù.
Gia taêng haøm löôïng caùc chaát dinh döôõng daãn ñeán söï phuù döôõng hoùa, taïo ra söï buøng noå rong, taûo, daãn tôùi aûnh höôûng tieâu cöïc cho phaùt trieån thuûy saûn, caáp nöôùc sinh hoaït, du lòch vaø caûnh quan.
Gia taêng vi truøng, ñaëc bieät laø caùc vi truøng gaây beänh (taû, lî, thöông haøn,…) daãn tôùi aûnh höôûng ñeán söùc khoûe con ngöôøi.
Taïo ñieàu kieän phaân huûy höõu cô do vi sinh, gaây muøi, aûnh höôûng ñeán thaåm myõ.
OÂ nhieãm do nhaø veä sinh
Vaán ñeà nhaø veä sinh ôû Ñoàng Thaùp hieän nay ñang laø vaán ñeà nan giaûi khoâng chæ ñoái vôùi caùc nhaø chöùc traùch ñòa phöông, ñoái vôùi ngöôøi daân maø coøn ñoái vôùi caû caùc nhaø khoa hoïc.
Tình traïng söû duïng nhaø veä sinh thoâ sô, hoaëc phoøng ueá böøa baõi treân soâng raïch vaãn coøn khaù phoå bieán vöøa gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vöøa khoâng hôïp vaên hoùa laø vaán ñeà heát söùc nhöùc nhoùi maø khoâng giaûi quyeát ñöôïc cuûa caùc caáp ban ngaønh.
Thoáng keâ ñieàu tra veà nhaø tieâu hôïp veä sinh cuûa Vieän Veä sinh y teá coâng coäng trong naêm 2004 taïi Ñoàng Thaùp nhö sau:
Soá hoä gia ñình coù nhaø tieâu hôïp veä sinh taäp trung taïi thò xaõ laø 85.900 hoä chieám tæ leä 25,61%.
Coøn laïi 74,39% caàu tieâu thoâ sô khoâng hôïp veä sinh vaø caùc hoä khoâng coù caàu tieâu.
Kieåu nhaø veä sinh coù beå töï hoaïi raát hieám ôû noâng thoân, chæ coù moät soá löôïng nhoû ôû thò xaõ, phaàn lôùn nhaø tieâu hôïp veä sinh ôû noâng thoân hieän ñang söû duïng laø loaïi baùn thaám. Trong ñieàu kieän veä sinh moâi tröôøng yeáu keùm caùc chaát thaûi baøi tieát seõ ñi thaúng vaøo nguoàn nöôùc maët hoaëc thaám vaøo ñaát gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm.
Ñaëc bieät laø trong muøa luõ thì vaán ñeà nhaø veä sinh caøng trôû neân traàm troïng, luõ daâng leân caùc nhaø veä sinh coù beå töï hoaïi bò taét coøn nhaø tieâu baùn thaám thì khong coøn phaùt huy ñöôïc taùc duïng, nöôùc luõ cuoán troâi caùc chaát thaûi, phaùt taùn ra moâi tröôøng cuoán troâi theo nhieàu vi truøng vaø maàm beänh phaùt taùn khaép nôi.
Maëc duø ñaõ coù chæ thò 200/TTg cuûa Thuû Töôùng Chính Phuû veà vieäc giaûi toûa vaø nghieâm caám xaây döïng caùc nhaø veä sinh treân soâng raïch ñaõ coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc thay ñoåi taäp quaùn thaûi phaân vaø nöôùc tieåu tröïc tieáp xuoáng nguoàn nöôùc maët, nhöng do thoùi quen söû duïng, ñieàu kieän töï nhieân soâng nöôùc vaø chöa tìm ra ñöôïc moät moâ hình caàu tieâu hôïp veä sinh thích hôïp neân vieäc söû duïng caàu tieâu ao caù treân soâng vaãn coøn laø moät giaûi phaùp phoå bieán cuûa ngöôøi daân noâng thoân ôû Ñoàng Thaùp, ñieàu naøy ñaõ daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm caùc nguoàn nöôùc vaø gaây maát veä sinh nghieâm troïng trong vieäc söû duïng caùc nguoàn nöôùc maët ñeå aên uoáng vaø sinh hoaït.
Ñoái vôùi caùc huyeän trong Tænh thì vaán ñeà naøy caøng gay gaét hôn. Soá hoä khoâng coù caàu tieâu vaø caàu tieâu thoâ sô cao nhaát phaûi keå ñeán Taân Hoàng 98,64%, keá ñoù laø Hoàng Ngöï 98,25%, roài Thanh Bình 98,04%, Tam Noâng 96,31%, thaáp nhaát laø Laáp Voø, Chaâu Thaønh cuõng phaûi 95,57% soá hoä.
Ñeå tieán tôùi 100% gia ñình ôû noâng thoân (theo Chæ thò 200/TTg) coù caàu tieâu ñuû tieâu chuaån veä sinh moâi tröôøng, xoaù boû taäp tuïc phoùng ueá böøa baõi hoaëc vöùt suùc vaät cheát xuoáng soâng, keânh raïch, ao hoà laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët, thì thöïc söï ñaây laø moät cuoäc chieán voâ cuøng cam go, ñaày thöû thaùch ñoái vôùi tænh Ñoàng Thaùp.
OÂ nhieãm do raùc thaûi
Raùc thaûi sinh hoaït ñöôïc thu gom vaø vaän chuyeån coøn thieáu vaø sô saøi, chöa ñaûm baûo thu gom toaøn boä löôïng raùc phaùt sinh. Ngoaøi ra do taäp quaùn sinh hoaït cuûa nhaân daân cuõng goùp phaàn gia taêng löôïng raùc thaûi ra moâi tröôøng. Beân caïnh ñoù baõi ñoã raùc hieän nay chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu toái thieåu veà veä sinh moâi tröôøng do nöôùc ræ raùc, muøi hoâi, khí thaûi, ruoài nhaëng.., khoâng coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi roø ræ vaø löôïng nöôùc thaûi roø ræ naøy naøy thaám xuoáng ñaát gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm taàng noâng.
Theo keát quaû ñieàu tra cuûa Sôû KHCN&MT Ñoàng Thaùp naêm 2005, toång löôïng raùc sinh hoaït ñoâ thò ôû Ñoàng Thaùp thaûi ra khoaûng 157 taán/ngaøy, khaû naêng thu gom chỉ ñöôïc 61 taán/ngaøy (tyû leä 62% toång löôïng raùc sinh hoaït ñoâ thò). Löôïng raùc naøy ñöôïc caùc xe chuyeân duøng haøng ngaøy chôû ñoå taïi 11 baõi raùc. Haàu heát caùc baõi raùc khoâng coù bôø bao quanh. Taát caû caùc baõi raùc ñeàu khoâng choân, laáp raùc, vì vaäy muøa luõ vöøa qua, nhieàu ñống raùc noåi leành beành treân maët nöôùc, troâi ra soâng raïch. Ñieàu raát ñaùng sôï laø raùc y teá (loaïi raùc ñoäc haïi) chæ coù moät soá beänh vieän nhö Höõu Nghò, Thanh Bình coù loø ñoát raùc y teá, coøn taát caû caùc beänh vieän coøn laïi vaø phoøng khaùm tö nhaân ñeàu thu gom chuùng vaø ñoå cuøng vôùi raùc sinh hoaït ñoâ thò taïi caùc baõi raùc loä thieân. Coøn soá raùc coøn laïi ôû ñoâ thò khoaûng 96 taán/ngaøy laø khoâng thu gom ñöôïc vaø thaûi tröïc tieáp xuoáng keânh raïch. Ôû khu vöïc noâng thoân thì löôïng raùc thu gom hieän nay laø raát thaáp, soá coøn laïi haàu heát ñeàu thaûi ra soâng raïch khoaûng 70 taán/ngaøy.
Rieâng ñoái vôùi caùc hoä daân soáng ven soâng raïch thì thoùi quen vöùt raùc böøa baõi xuoáng soâng vaãn coøn toàn taïi, maëc duø ñaõ ñöôïc caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông quan taâm, nhaéc nhôû nhöng xem ra thoùi quen naøy vaãn coøn toàn taïi laâu daøi. Ñi ñoâi vôùi thoùi quen naøy laø tình traïng oâ nhieãm nguoàn nöôùc do raùc thaûi gaây ra. Moät soá keânh raïch ñaõ bò vöùt ñaày raùc ñang bò oâ nhieãm traàm troïng.
Vaøo muøa luõ, caùc baõi raùc khoâng coù ñeâ bao chaén raùc, bò nhaán chìm trong nöôùc luõ coäng vôùi raùc coøn soùt laïi chöa ñoát treân keânh raïch cuûa caùc hoä gia ñình bò nöôùc luõ cuoán troâi, lan truyeàn theo moâi tröôøng nöôùc laø bao nhieâu chaát ñoäc haïi vaø oâ nhieãm töø raùc gaây neân tình traïng oâ nhieãm nguoàn nöôùc treân dieän roäng, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi daân trong vuøng.
4.3.2.2 OÂ nhieãm do chaát thaûi coâng nghieäp
Trong baát kyø saûn xuaát coâng nghieäp naøo cuõng gaây neân nhöõng taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng töï nhieân. Nhöng phaùt trieån coâng nghieäp trong khu vöïc tænh Ñoàng Thaùp cuõng rôi vaøo tình traïng nhö theá, nhaát laø nhöõng khu vöïc coù nhieàu cô sôû saûn xuaát ñaõ khoâng xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, hoaëc coù xaây döïng nhöng khoâng tieán haønh xöû lyù maø thaûi tröïc tieáp ra soâng ñaõ gaây aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nguoàn nöôùc laøm cho nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm vôùi haøm löôïng DO thaáp vaø löôïng BOD vaø COD raát cao. Thaønh phaàn nöôùc thaûi saûn xuaát cuûa caùc nhaø maùy, xí nghieäp raát ña daïng vaø phöùc taïp, phuï thuoäc vaøo loaïi hình saûn xuaát vaø daây chuyeàn coâng ngheä, thaønh phaàn nguyeân vaät lieäu, chaát löôïng saûn phaåm,… Trong nöôùc thaûi saûn xuaát, ngoaøi caùc loaïi caën lô löõng coøn coù nhieàu loaïi taïp chaát hoùa hoïc khaùc nhau nhö caùc chaát höõu cô, caùc loaïi chaát ñoäc, caùc chaát gaây muøi,…Hieän nay, treân ñòa baøn tænh coù raát nhieàu cô sôû saûn xuaát nhö cô sôû saûn xuaát cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm, saûn xuaát phaân boùn, traïi cöa, gieát moå gia suùc,…nhöng haàu heát caùc cô sôû saûn xuaát naøy ñeàu khoâng coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi hoaëc coù xaây döïng nhöng khoâng tieán haønh xöû lyù maø thaûi tröïc tieáp xuoáng doøng soâng gaây ra tình traïng thieáu huït oxy nghieâm troïng trong nguoàn nöôùc.
Caùc hoaït ñoäng giao thoâng vaän taûi thuûy cuõng coù nhöõng taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng nöôùc maët nhö oâ nhieãm daàu, saït lôõ bôø soâng, traøn daàu,…Daàu vaø caùc saûn phaåm daàu coù taùc ñoäng nguy hieåm nhaát ñoái vôùi nguoàn nöôùc. Chuùng taïo thaønh maøng moûng treân maët nöôùc caûn trôû quaù trình oxy hoøa tan trong nguoàn nöôùc.
Beân caïnh ñoù, caùc hoaït ñoäng khai thaùc taøi nguyeân khoaùng saûn, ñaëc bieät laø caùc hoaït ñoäng khai thaùc caùt ñang dieãn ra cuõng gaây khoâng ít taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng nöôùc nôi ñaây.
OÂ nhieãm do chaát thaûi noâng nghieäp
Hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp treân khu vöïc thuoäc tænh Ñoàng Thaùp ñaëc bieät laø noâng nghieäp coù töôùi, vôùi vieäc söû duïng ngaøy caøng nhieàu phaân boùn hoùa hoïc vaø thuoác baûo veä thöïc vaät cuõng goùp phaàn laøm haïn cheá löôïng nöôùc ngoït ôû phía döôùi haï löu, ñoàng thôøi cuõng goùp phaàn laøm gia taêng möùc ñoä oâ nhieãm nguoàn nöôùc ôû haï löu.
Theo keát quaû ñieàu tra thì moãi vuï canh taùc noâng daân ñaõ söû duïng 3 kg thuoác baûo veä thöïc vaät, 500 kg phaân hoùa hoïc caùc loaïi cho 1 ha ñaát troàng. Hieän nay, treân toaøn tænh Ñoàng Thaùp treân toaøn tænh coù 467.677 ha dieän tích troàng luùa (theo soá lieäu thoáng keâ haønh naêm cuûa Tænh_ Nieân giaùm thoáng keâ, 2005). Vaäy trong moãi vuï canh taùc noâng daân ñaõ söû duïng 1403,031 taán thuoác baûo veä thöïc vaät; 233838,5 taán phaân hoùa hoïc caùc loaïi. Caùc loaïi hoaù chaát naøy ñaõ laøm aûnh höôûng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc maët, ñoù laø chöa keå ñeán caùc loaïi hoùa chaát söû duïng cho caùc loaïi caây troàng khaùc. Do vieäc söû duïng phaân hoùa hoïc, moät löôïng lôùn chaát dinh döôõng nitô vaø phoát pho coù theå troâi vaøo nguoàn nöôùc, gaây ra hieän töôïng phuù döôõng trong nöôùc
Beân caïnh ñoù, tình hình chaên nuoâi gia suùc gia caàm trong tænh cuõng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nguoàn nöôùc. Theo soá lieäu toång hôïp töø keát quaû ñieàu tra, hieän nay taïi vuøng noâng thoân cuûa tænh coù khoaûng 48,26% soá hoä chaên nuoâi heo, traâu boø; 90% soá hoä chaên nuoâi gaø vòt. Trong soá naøy chæ coù khoaûng 35% soá hoä gia ñình coù chuoàng traïi töông ñoái hôïp veä sinh, soá coøn laïi laø khoâng hôïp veä sinh vaø thaûi löôïng chaát thaûi tröïc tieáp ra moâi tröôøng soâng raïch goùp phaàn gaây neân tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng vaø laø maàm moùng gaây neân dòch beänh. Vaøo muøa luõ, haàu heát moïi thöù chaát thaûi chaên nuoâi ñöôïc cuoán troâi theo doøng luõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng.
Vieäc xaây döïng vaø vaän haønh caùc coâng trình thuûy ñieän - thuûy lôïi trong löu vöïc vôùi vieäc xaây döïng caùc hoà chöùa, ñaäp daâng ñeå ñieàu tieát, phaân phoái laïi doøng chaûy cuõng laøm aûnh höôûng ñeán cheá ñoä thuûy vaên vaø doøng chaûy ôû vuøng haï löu.
OÂ nhieãm do chaát thaûi beänh vieän
Theo Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp, bình quaân moãi ngaøy, caùc cô sôû y teá trong tænh thaûi ra 840 kg raùc. Do khoâng ñöôïc xöû lyù neân suoát muøa luõ, raùc seõ hoøa tan trong nöôùc, gieo raéc maàm beänh tôùi taän nhaø ngöôøi daân. Trong khi ñoù, caùc xeùt nghieäm khoa hoïc cho thaáy vi truøng coù khaû naêng toàn taïi trong raùc y teá vaø mgoaøi moâi tröôøng trong thôøi gian khaù daøi. Vi truøng gaây thöông haøn “soáng dai” tôùi 115 ngaøy, lî laø 140 ngaøy, tröùng giun ñuõa laø 500 ngaøy… Hieän nay treân toaøn tænh chæ coù beänh vieän Thanh Bình vaø Höõu Nghò laø coù loø ñoát raùc y teá, coøn taát caû caùc beänh vieän coøn laïi ñeàu thu gom chuùng vaø ñoå cuøng vôùi raùc sinh hoaït ñoâ thò taïi caùc baõi raùc loä thieân.
Nguy hieåm hôn laø nöôùc thaûi beänh vieän khoâng ñöôïc xöû lyù, caùc beänh vieän trong tænh thöôøng gom nöôùc thaûi beänh vieän vaøo chung vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït khoâng ñöôïc xöû lyù vaø thaûi xuoáng keânh raïch. Ñaây cuõng laø moät taùc nhaân gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët.
Toùm laïi, qua keát quaû khaûo saùt vaø ñaùnh giaù coù theå xaùc ñònh caùc nguoàn thaûi oâ nhieãm chính taùc ñoäng ñeán chaát löôïng nöôùc ôû caùc löu vöïc soâng treân ñòa baøn tænh Ñoàng Thaùp goàm caùc yeáu toá nhö sau:
Nöôùc möa, nöôùc chaûy traøn treân maët ñaát qua caùc vuøng canh taùc ñaát noâng nghieäp mang theo raát nhieàu taùc nhaân gaây oâ nhieãm (buøn, ñaát, ñoäc chaát pheøn,…) vaø chaûy traøn qua caùc khu ñoâ thò, ñöôøng giao thoâng cuõng goùp phaàn gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc.
Chaát thaûi sinh hoaït (bao goàm nöôùc thaûi vaø raùc thaûi)
Chaát thaûi coâng nghieäp
Chaát thaûi do chaên nuoâi (chuû yeáu laø nöôùc röûa chuoàng traïi, phaân gia suùc…), keå caû vieäc nuoâi troàng thuûy saûn,…
KHAÛ NAÊNG PHAÙT SINH BEÄNH TAÄT DO NGUOÀN NÖÔÙC BỊ OÂ NHIEÃM
Moâi tröôøng soáng bò oâ nhieãm seõ daãn ñeán phaùt sinh beänh dòch trong coäng ñoàng. ÔÛ ÑBSCL noùi chung vaø tænh Ñoàng Thaùp noùi rieâng vieäc beänh dòch phaùt sinh haøng naêm nhaát laø vaøo muøa luõ ñang laø moái quan taâm cuûa ngaønh y teá. Do nöôùc baån vaø veä sinh thöïc phaåm chöa toát neân caùc beänh ñöôøng ruoät, beänh ngoaøi da, beänh phuï khoa, tieâu chaûy, taû, lî vaø ngoä ñoäc thöïc phaåm coøn khaù phoå bieán.
Theo vuï Y teá döï phoøng, 6 thaùng ñaàu naêm 2006, ÑBSCL coù treân 121.000 tröôøng hôïp tieâu chaûy, taêng 12,5% so vôùi naêm tröôùc. Rieâng ôû Ñoàng Thaùp coù 104 ngöôøi bò ngoä ñoäc ñöôïc phaùt hieän vaø ñieàu trò
Vieäc söû duïng nguoàn nöôùc baån ñaõ taïo ñieàu kieän cho maàm beänh phaùt trieån vaø laây lan, nhöõng taùc nhaân sinh vaät truyeàn beänh qua ñöôøng nöôùc coù theå xeáp thaønh 4 loaïi: vi khuaån gaây beänh ñöôøng ruoät, virus, kyù sinh truøng vaø caùc loaøi vi sinh vaät khaùc. Trong caùc loaïi vi khuaån gaây beänh coù nhöõng loaïi gaây ra beänh hieåm ngheøo nhö taû, thöông haøn hoaëc caùc beänh deã laây lan nhanh nhö tieâu chaûy treû em, lî vaø caùc beänh ñöôøng ruoät khaùc.
Do hoaøn caûnh ngöôøi daân coù taäp quaùn tröõ nöôùc töø beå chöùa, lu, vaïi. Beânh caïnh ñoù laø nhöõng ao hoà vaø nhöõng vuõng nöôùc ñoäng. Ñaây laø nhöõng oå saûn sinh vaø phaùt trieån muoãi, trong ñoù coù caùc loaøi gaây beänh nguy hieåm cho con ngöôøi nhö muoãi Anophen gaây beänh soát reùt, muoãi vaèn gaây beänh soát xuaát huyeát. Ngoaøi ra coøn coù caùc beänh ngoaøi da: gheû lôû, haéc laøo, chaøm, raän,… deã phaùt sinh
Chöông 5: ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP KIEÅM SOAÙT NGUOÀN NÖÔÙC MAËT TAÏI CAÙC SOÂNG CHÍNH TREÂN ÑÒA BAØN
TÆNH ÑOÀNG THAÙP
CAÙC BIEÄN PHAÙP BAÛO VEÄ NGUOÀN NÖÔÙC TÆNH ÑOÀNG THAÙP
Baûo veä taøi nguyeân nöôùc laø traùch nhieäm cuûa caùc cô quan, caùc toå chöùc kinh teá, caùc toå chöùc xaõ hoäi vaø cuûa moïi caù nhaân. Ñeå baûo veä nguoàn nöôùc, ñaëc bieät laø nguoàn nöôùc maët phaûi thöïc hieän caùc bieän phaùp kinh teá, kyõ thuaät vaø phaùp luaät.
Caùc bieän phaùp giaùm saùt vaø khoáng cheá oâ nhieãm nguoàn nöôùc
Giaùm saùt chaát löôïng caùc nguoàn nöôùc
Moâi tröôøng nöôùc maët taïi caùc soâng cuûa tænh Ñoàng Thaùp laø nôi tieáp nhaän caùc khoái nöôùc töø nhieàu nguoàn ñoã veà, chaát löôïng nöôùc trong khu vöïc bò aûnh höôûng bôûi nhieàu nguoàn oâ nhieãm do caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp, noâng nghieäp, sinh hoaït,.. cuûa ngöôøi daân töø ñaát thaûi ra, töø caùc hoaït ñoäng taïi choã vaø caû caùc hoaït ñoäng khai thaùc daàu khí giao thoâng thuûy töø nôi khaùc theo doøng trieàu ñoå vaøo. Do ñoù, hôn luùc naøo heát caàn phaûi xaây döïng caùc traïm giaùm saùt chaát löôïng nöôùc. Caùc traïm giaùm saùt caàn phaûi ñaët taïi vuøng phía tröôùc nguoàn gaây oâ nhieãm nhö ôû phía tröôùc caùc khu coâng nghieäp, khu taäp trung ñoâng daân cö, khu vöïc nuoâi troàng thuûy saûn,…. vaø luoân ñaët ôû vò trí coá ñònh. Coâng taùc thöôøng xuyeân cuûa caùc traïm giaùm saùt chaát löôïng nöôùc laø theo doõi cheá ñoä thuûy vaên, laáy maãu nöôùc vaø phaân tích taát caû caùc chæ tieâu hoùa, lyù, sinh caùc chaát oâ nhieãm höõu cô, daàu môõ, kim loaïi naëng, vi truøng, phieâu sinh ñoäng vaät, ñoäng vaät ñaùy vaø quaù trình laéng ñoäng caùc chaát oâ nhieãm, ñaëc bieät laø kim loaïi naëng trong buøn ñaùy cuõng caàn phaûi ñöôïc giaùm saùt.
Caùc döï aùn thuûy lôïi vaø phaùt trieån noâng thoân
Ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng soâng ngoøi cuûa Tænh Ñoàng Thaùp laø doài daøo tuy nhieân vaán ñeà nhieãm pheøn ñaõ laøm cho ngöôøi daân khoâng coù nguoàn nöôùc saïch ñeå söû duïng ñaëc bieät laø vaøo muøa khoâ thì nöôùc trôû neân khan hieám. Vì vaäy, ñaàu tö xaây döïng thuûy lôïi laø yeáu toá quyeát ñònh ñeå phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp theo chieàu saâu vaø thöïc hieän thaønh coâng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa noâng nghieäp - noâng thoân.
Taïi vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi, nöôùc luõ töø ñoàng ruoäng Campuchia chaûy xuoáng (nöôùc trong khoâng mang phuø sa) 2 voøi raát maïnh (töø 7.000-9.000 vaø 3.500-4.000m3/giaây). Doøng phuø sa töø soâng Tieàn chaûy vaøo raát nhoû (200-400m3/giaây). Sau khi heä thoáng thuûy lôïi noäi ñoàng cuûa Ñoàng Thaùp ñöôïc xaây döïng hoaøn chænh, naâng doøng chaûy phuø sa töø soâng Tieàn vaøo vuøng roán Thaùp Möôøi (3 huyeän: Thaùp Möôøi, Tam Noâng vaø Taân Hoàng) khoaûng 800-1.000m3/giaây, giuùp xaû pheøn, caûi taïo maøu môõ cho ñaát, chuû ñoäng saûn xuaát 2 vuï luùa aên chaéc, ñöa saûn löôïng löông thöïc cuûa Ñoàng Thaùp naêm 2003 daãn ñaàu caû nöôùc. Tuy nhieân, Ñoàng Thaùp gaëp khoâng ít söï phaûn ñoái töø caùc tænh haï nguoàn, ít nhieàu taùc ñoäng ñeán doøng chaûy cuûa luõ, laøm aûnh höôûng ñeán nguoàn nöôùc saûn xuaát, nuoâi troàng thuûy saûn, ngaên maën, giöõ ngoït...
Huy ñoäng nhieàu nguoàn voán ñeå thi coâng hoaøn chænh caùc coâng trình thuûy lôïi do tænh quaûn lyù nhö: heä thoáng keânh truïc , keânh caáp 1, 2, 3, heä thoáng bôø bao, coâng trình töôùi tieâu, thuûy lôïi noäi ñoàng, bôø bao baûo veä thò xaõ, thò traán, khu daân cö,…phaân boå treân 6 vuøng döï aùn thuûy lôïi chính cuûa tænh, theo höôùng keát hôïp thuûy lôïi vôùi giao thoâng vaø phuïc vuï ñaéc löïc cho nuoâi troàng thuyû saûn, taïo söï chuû ñoäng töôùi tieâu cho treân 180 ngaøn ha ñaát troàng caây haøng naêm gieo troàng 2 - 3 vuï trong naêm, kieåm soaùt luõ thaùng 8 baûo veä aên chaéc vuï heø thu, kieåm soaùt luõ caû naêm cho 30 ngaøn ha vöôøn caây aên traùi vaø caùc ñòa baøn nhaân gioáng caây.
Khoáng cheá oâ nhieãm do chaát thaûi
Qui hoaïch khu daân cö, haïn cheá oâ nhieãm chaát thaûi do sinh hoaït
Do ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa vuøng chaâu thoå ñoàng baèng soâng Cöûu Long noùi chung vaø tænh Ñoàng Thaùp noùi rieâng laø chòu aûnh höôûng tröïc tieáp doøng trieàu soâng Meâkoâng gaây luõ luït vaøo 6 thaùng muøa möa. Beân caïnh ñoù, do ñaëc ñieåm phaân boá daân cö phaân boá khoâng ñoàng giöõa caùc thò xaõ, huyeän trong tænh gaây khoù khaên cho vieäc thu gom chaát thaûi daãn ñeán tình traïng “cho taát caû chaát thaûi xuoáng soâng” laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët. Do ñoù vieäc quy hoaïch khu daân cö laø caàn thieát, chaát löôïng cuoäc soáng cuûa nhaân daân ñöôïc naâng cao, nhaø cöûa ñöôïc xaây döïng môùi vöõng chaéc, caùc nhu caàu sinh hoaït aên ôû, ñi laïi, hoïc haønh, y teá, vaên hoùa ñöôïc thuaän lôïi hôn. Tyû leä hoä daân ñöôïc caáp nöôùc saïch, hoä daân söû duïng ñieän, hoä daân ñöôïc xoùa nhaø ôû taïm bôï taêng leân. Coù theå noùi ñaây laø moät cuoäc thay ñoåi lôùn veà taäp quaùn, loái soáng ñaõ quen thuoäc töø laâu ñôøi cuûa ngöôøi daân trong vuøng luõ.
Vieäc qui hoaïch, xaây döïng caùc cuïm tuyeán daân cö keát hôïp vôùi heä thoáng giao thoâng, thuûy lôïi; keát hôïp vôùi trung taâm xaõ, trung taâm ñoâ thò thaønh heä thoáng lieân hoaøn ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ñaàu tö xaây döïng vaø phaùt huy hieäu quaû cuûa nhöõng coâng trình cô sôû haï taàng, phuïc vuï toát cho saûn xuaát vaø ñôøi soáng cuûa nhaân daân. Ñaây laø tieàn ñeà thuaän lôïi cho vieäc ñaåy nhanh ñoâ thò hoùa noâng thoân, xaây döïng hình thaønh vaø phaùt trieån caùc khu chöùc naêng ñoâ thò môùi, caùc thò töù môùi vaø giaûm tình traïng oâ nheãm moâi tröôøng baèng caùch:
Tieán haønh xöû lyù nöôùc thaûi cuïc boä tröôùc khi xaû ra soâng bao goàm:
Xöû lyù nöôùc thaûi taïi caùc hoä gia ñình.
Xöû lyù nöôùc thaûi taïi caùc cuïm daân cö
Xaây döïng caùc nhaø veä sinh coâng coäng cho caùc khu daân cö doïc theo hai bôø soâng
Tieán haønh thu gom chaát thaûi taïi caùc khu daân cö vaø hoä gia ñình.
Chaát thaûi töø caùc khu coâng nghieäp - tieåu thuû coâng nghieäp
Aùp duïng caùc quy trình saûn xuaát saïch hôn, xöû lyù cuoái ñöôøng oáng vaøo trong quy trình saûn xuaát ñeå haïn cheá chaát thaûi thaûi ra moâi tröôøng
Haïn cheá oâ nhieãm daàu môõ do hoaït ñoäng giao thoâng ñöôøng thuûy
Caùc nguoàn oâ nhieãm daàu chính laø do caùc hoaït ñoäng cuûa taøu thuyeàn, phöông tieän chuyeân chôû xaêng daàu, caùc traïm xaêng daàu doïc theo caùc bôø soâng,.. Caàn phaûi coù caùc quy ñònh baét buoäc caùc chuû taøu khoâng ñöôïc xaõ caùc loaïi daàu caën töø taøu xuoáng soâng. Caùc taøu chôû daàu phaûi ñaûm baûo an toaùn toái ña ñeå haïn cheá caùc tai naïn traøn daàu ra soâng.
Kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng do luõ luït
Luõ luït laø moät hieän töôïng cuûa thieân nhieân. Noù coù theå gaây ra nhöõng taùc haïi voâ cuøng to lôùn cho kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Nhöng ñoàng thôøi noù cuõng laø taùc ñoäng cuûa töï nhieân ñeå duy trì caùc quaù trình boài ñaép söï phì nhieâu maàu môõ cho vuøng chaâu thoå, taïo laäp söï caân baèng sinh thaùi.
Ñoàng Thaùp vaø caùc tænh Ñoàng baèng soâng Cöûu Long haàu nhö naêm naøo cuõng bò luõ luït, nhaát laø ñoái vôùi caùc tænh ôû ñaàu nguoàn nhö Ñoàng Thaùp, Long An, An Giang.
Theo keát quaû nghieân cöùu cuûa caùc nhaø khoa hoïc, haøng naêm löu löôïng ñænh luõ traøn vaøo ñoàng baèng soâng Cöûu Long thöôøng vaøo khoaûng 50.000 - 60.000 m3/s. Naêm cao nhaát khoaûng 70.000 m3/s. Nhö vaäy, vaøo muøa möa luõ, löôïng nöôùc traøn vaøo Ñoàng baèng soâng Cöûu Long laø raát lôùn. Nöôùc luõ traøn vaøo tôùi ñaâu laø ñem theo, lan truyeàn caùc chaát gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, gaây haïi cho con ngöôøi tôùi ñoù. Ñeå con ngöôøi soáng chung vaø an toaøn vôùi luõ, vaán ñeà quan troïng nhaát laø phaûi xöû lyù, laøm giaûm thieåu taùc haïi oâ nhieãm moâi tröôøng do luõ luït gaây ra ñeå baûo veä söùc khoeû con ngöôøi.
Taùc haïi nghieâm troïng nhaát ñoái vôùi con ngöôøi phaûi soáng chung vôùi luõ laø nguoàn nöôùc maët bò oâ nhieãm naëng. Ñaây laø nguoàn goác phaùt sinh caùc beänh dòch theo ñöôøng tieâu hoaù. Theo thoáng keâ cuûa Toå chöùc Y teá theá giôùi (WHO), beänh tieâu chaûy coù theå giaûm 16% neáu ñaûm baûo chaát löôïng nöôùc sinh hoaït, giaûm 25% neáu ñaûm baûo soá löôïng nöôùc, giaûm 37% neáu ñaûm baûo caû soá löôïng vaø chaát löôïng nöôùc, giaûm 22% neáu xöû lyù phaân hôïp veä sinh. Nhö vaäy, trong muøa luõ luït, vaán ñeà moâi tröôøng ñaàu tieân phaûi ñöôïc quan taâm laø nöôùc saïch cho taát caû moïi ngöôøi soáng trong vuøng luõ luït. Thöù ñeán laø vaán ñeà caàu tieâu cho caùc hoä gia ñình trong muøa luõ luït, vì chaát thaûi cuûa con ngöôøi laø moät trong nhöõng taùc nhaân laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët trong muøa luõ luït.
QUY HOAÏCH COÂNG TAÙC BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG
Ñaây laø noâi dung quan troïng trong vieäc quy hoaïch vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi nhaèm:
Duy trì chaát löôïng moâi tröôøng ôû nhöõng khu vöïc ven soâng toát. Caàn phaûi xaây döïng chöông trình giaùm saùt chaát löôïng nöôùc caùc thuûy vöïc thöôøng xuyeân;
Xaùc ñònh vaø baûo veä caùc loaøi sinh vaät;
Xaùc ñònh vaø khoáng cheá caùc hoaït ñoäng gaây taùc ñoäng to lôùn leân moâi tröôøng maët treân ñòa baøn;
Phuïc hoài caùc heä sinh thaùi bò phaù hoaïi. Baûo veä vaø phaùt trieån röøng ngaäp maën. Thöïc hieän moâ hình nuoâi toâm trong moät dieän tích haïn cheá keát hôïp laâm nghieäp, theo ñoù phöông thöùc phaù röøng nuoâi toâm phaûi ñöôïc loaïi boû;
Baûo toàn ña daïng sinh hoïc, baûo veä vaø phaùt trieån caùc khu baûo toàn, vöôøn quoác gia,..
Quan taâm ñeán caùc döï aùn thuûy lôïi, quy hoaïch caùc khu daân cö;
Naâng cao nhaân thöùc cuûa ngöôøi daân cho vieäc baûo veä moâi tröôøng.
MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP CUÏ THEÅ ÑÖÔÏC ÑEÀ XUAÁT
Caùc giaûi phaùp coâng trình
Thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi
Ñeå baûo veä chaát löôïng nguoàn nöôùc maët tænh Ñoàng Thaùp trong thôøi ñieåm hieän nay, vieäc xöû lyù caùc nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm laø khoâng theå traùnh ñöôïc.
Xöû lyù sô boä nöôùc thaûi töø hoä gia ñình.
Vôùi heä thoáng keânh raïch daøy ñaëc, thoùi quen thaûi nöôùc thaûi sinh hoaït khoâng qua xöû lyù ra caùc keânh raïch cuûa ngöôøi daân ôû khu vöïc ñang laø nguy cô oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët traàm troïng khi maø söï gia taêng daân soá cô hoïc ngaøy caøng taêng cuøng vôùi quaù trình buøng noå ñoâ thò hoùa. Neáu chuùng ta khoâng kieåm soaùt toát löôïng nöôùc thaûi naøy thì haäu quaû laø coù theâm nhieàu caùc keânh ñen oâ nhieãm.
Vôùi ñaëc tröng ngöôøi daân soáng phaân taùn, khoâng taäp trung cho neân vieäc kieåm soaùt vaø thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït taäp trung ôû Ñoàng Thaùp gaëp raát nhieàu khoù khaên. Coù moät soá höôùng giaûi quyeát veà nöôùc thaûi sinh hoaït nhö sau:
Ñoái vôùi moät boä phaän daân cö soáng taäp trung taïi caùc thò xaõ caàn thieát laäp heä thoáng thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung. Nöôùc thaûi sinh hoaït töø quaù trình veä sinh cuûa caùc hoä gia ñình, tröôøng hoïc, beänh vieän, chôï,… seõ ñöôïc ñöa vaøo heä thoáng coáng thoaùt nöôùc rieâng daãn veà traïm xöû lyù tröôùc khi thaûi ra caùc keânh möông.
Ñoái vôùi nöôùc möa, do quaù trình chaûy traøn treân maët ñaát cuoán troâi theo raùc, caùc loaïi phaân gia suùc,… neân ñöôïc daãn theo caùc heä thoáng möông hôû, coáng hôû thoaùt rieâng (sau ñoù ñöa vaøo heä thoáng caùc keânh daãn nöôùc phuïc vuï coâng taùc thuûy lôïi, töôùi tieâu ñoàng ruoäng) vì luùc möa to, löu löôïng nöôùc lôùn, noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm thaáp (do coù söï pha loaõng), ngöôïc laïi luùc möa nhoû coù löu löôïng thaáp, noàng ñoä chaát baån laø raát cao seõ gaây khoù khaên cho cheá ñoä coâng taùc cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc taäp trung vaø caû hieäu quaû cuûa heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vaø voán ñaàu tö ban ñaàu cho heä thoáng thoaùt nöôùc laø raát lôùn.
Ñoái vôùi khu vöïc daân cö soáng doïc theo hai bôø soâng thì döïa vaøo ñieàu kieän töï nhieân vaø ñaëc ñieåm khu daân cö maø ta thieát keá heä thoáng thoaùt nöôùc coù caùc ñaëc tröng rieâng cho khu vöïc ÑBSCL noùi chung vaø khu vöïc Ñoàng Thaùp noùi rieâng nhö sau: heä thoáng thoaùt nöôùc neân boá trí phaân taùn do heä thoáng keânh raïch thöôøng bao quanh khu daân cö taäp trung, thuaän lôïi cho vieäc xaû thaûi vaø möùc ñoä xöû lyù nöôùc thaûi cuûa heä thoáng phaân taùn khoâng ñoøi hoûi cao. Löôïng nöôùc thaûi thu gom khoâng lôùn, neân ta coù theå taän duïng khaû naêng töï laøm saïch cuûa heä thoáng soâng raïch.
Trong tröôøng hôïp caùc cuïm daân cö ôû caùc hoä gia ñình soáng rieâng reõ caùch xa heä thoáng thoaùt nöôùc taäp trung, ta coù theå toå chöùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït cuïc boä nhö sau: nöôùc thaûi sinh hoaït töø caùc hoä gia ñình sau khi thaûi ra ñöôïc daãn vaøo heä thoáng thaûi caùc ao hoà taäp trung ñoùng vai troø nhö hoà oån ñònh sinh hoïc.
Quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi dieãn ra nhôø quaù trình oxy hoùa caùc chaát höõu cô trong ñieàu kieän yeám khí vaø hieáu khí cuûa vi sinh vaät, thôøi gian löu nöôùc laïi trong hoà töø 1 tuaàn ñeán vaøi thaùng ñaõ chuyeån hoùa chaát baãn vaø tieâu dieät caùc vi sinh vaät gaây beänh. Nöôùc thaûi naøy sau ñoù ñöôïc daãn tröïc tieáp vaøo soâng raïch hoaëc söû duïng ñeå töôùi tieâu, nuoâi troàng thuûy saûn.
Hoà oån ñònh sinh hoïc
Ao nuoâi taûo
Ao nuoâi caù
Nöôùc pha loaõng
Nöôùc thaûi
Sinh hoaït
Nöôùc röûa chuoàng traïi
Töôùi rau
soâng
Thaám ñaát
Sô ñoà 5.1: Heä thoáng xöû lyù keát hôïp söû duïng nöôùc thaûi qui moâ nhoû
Khoáng cheá oâ nhieãm do nöôùc thaûi coâng nghieäp
Nhaèm giaûi quyeát oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc do nöôùc thaûi saûn xuaát töø caùc cô sôû coâng nghieäp gaây ra trong toaøn Tænh, caàn phaûi chuù yù:
Töøng böôùc giaûi quyeát caùc vaán ñeà oâ nhieãm ñang toàn taïi;
Kieân quyeát ngaên chaën nhöõng nguoàn oâ nhieãm môùi phaùt sinh.
Hieän nay, phöông phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm nöôùc thaûi hieäu quaû nhaát laø tìm caùch ñeå taùi söû duïng nöôùc noäi taïi ngay trong daây chuyeàn saûn xuaát ôû möùc caøng nhieàu caøng toát, nghóa laø taêng phaïm vi kheùp kín cuûa daây chuyeàn saûn xuaát. Baèng caùch quay voøng söû duïng nöôùc khoâng nhöõng seõ tieát kieäm ñöôïc chi phí xöû lyù nöôùc thaûi maø coøn naâng cao hieäu quaû söû duïng nöôùc. Caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi thöôøng ñöôïc aùp duïng laø: xöû lyù sô boä baèng caùch laéng, loïc; xöû lyù baäc hai laø keo tuï, trung hoøa, oxy hoùa, phaûn öùng hieáu khí vaø kî khí (uû meâtan); xöû lyù baäc 3 laø trao ñoåi ion, thaåm thaáu ngöôïc, khöû nitô, photpho, sieâu loïc, bay hôi,…
Xöû lyù baäc 1 (sô boä) vaø baäc 2 nhaèm muïc ñích xöû lyù nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi vaøo heä thoáng coáng môû vaø soâng ngoøi nhaèm muïc ñích tuaân thuû nhöõng tieâu chuaån thaûi hieän haønh. Xöû lyù baäc 3 nhaèm muïc ñích taêng cöôøng hôn nöõa chaát löôïng nöôùc thaûi ñeå coù theå taùi söû duïng cho coâng nghieäp.
Beân caïnh ñoù, aùp duïng caùc giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn, ñaây laø söï aùp duïng lieân tuïc moät chieán löôùc phoøng ngöøa moâi tröôøng toång hôïp trong quaù trình saûn xuaát, saûn phaåm vaø dòch vuï ñeå taêng hieäu suaát toaøn boä cuûa quaù trình vaø giaûm ruûi ro cho con ngöôøi vaø moâi tröôøng.
Xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän
Caùc nguoàn thaûi töø hoaït ñoäng cuûa beänh vieän bao goàm:
Löôïng nöôùc thaûi chuû yeáu töø hoaït ñoäng cuûa beänh vieän coù theå xem laø nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa caùc caùn boä coâng nhaân vieân, beänh nhaân vaø ngöôøi thaêm nuoâi. Ñoái vôùi loaïi nöôùc thaûi naøy ta coù theå xöû lyù chung vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït.
Nöôùc thaûi do caùc hoaït ñoäng khaùm, xeùt nghieäm, ñieàu trò beänh nhaân vaø töø quaù trình pha cheá thuoác.
Nöôùc thaûi do quaù trình veä sinh nhö suùc röûa duïng cuï, veä sinh saøn, giaët taåy ñoà ñaïc cho beänh nhaân.
Ngoaøi caùc chaát oâ nhieãm höõu cô nhö nöôùc thaûi sinh hoaït bình thöôøng, nöôùc thaûi beänh vieän coøn coù moät soá löôïng lôùn caùc vi truøng, sieâu vi truøng gaây beänh. Do ñoù, vieäc xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän phaûi bao goàm hai muïc ñích chính laø:
Giaûm noàng ñoä oâ nhieãm caùc chaát höõu cô (BOD5, COD, SS) xuoáng phuø hôïp vôùi tieâu chuaån thaûi vaøo nguoàn loaïi B.
Khöû truøng nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng ñeå ngaên chaën khaû naêng lan truyeàn dòch beänh theo nguoàn nöôùc.
Ta coù theå söû duïng coâng ngheä sinh hoïc ñeå xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän. Caùc thaønh phaàn chính gaây oâ nhieãm moâi tröôøng do nöôùc thaûi beänh vieän gaây ra laø caùc chaát höõu cô; caùc chaát dinh döôõng cuûa nitô (N), phoátpho (P); caùc chaát raén lô löõng vaø caùc vi truøng, vi khuaån gaây beänh. Caùc chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi laøm giaûm löôïng oâxy hoøa tan trong nöôùc, aûnh höôûng tôùi ñôøi soáng cuûa ñoäng, thöïc vaät thuûy sinh. Song caùc chaát höõu cô trong nöôùc thaûi deã bò phaân huûy sinh hoïc, haøm löôïng chaát höõu cô phaân huûy ñöôïc xaùc ñònh giaùn tieáp thoâng qua nhu caàu oâxy sinh hoùa (BOD5) cuûa nöôùc thaûi. Thoâng thöôøng, ñeå ñaùnh giaù ñoä nhieãm baån chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi, ngöôøi ta thöôøng laáy trò soá BOD5. Caùc chaát dinh döôõng cuûa N, P gaây ra hieän töôïng phuù döôõng nguoàn tieáp nhaän doøng thaûi, aûnh höôûng tôùi sinh vaät soáng trong moâi tröôøng thuûy sinh; caùc chaát raén lô löõng gaây ra ñoä ñuïc cuûa nöôùc, taïo söï laéng ñoïng caën, laøm taéc ngheõn coáng vaø ñöôøng oáng, maùng daãn. Nöôùc thaûi beänh vieän raát nguy hieåm vì chuùng laø nguoàn chöùa caùc vi truøng, vi khuaån gaây beänh, nhaát laø caùc beänh truyeàn nhieãm nhö thöông haøn, taû, lî... laøm aûnh höôûng ñeán söùc khoûe coäng ñoàng. Theo phaân loaïi cuûa Toå chöùc Moâi tröôøng Theá giôùi, nöôùc thaûi beänh vieän gaây oâ nhieãm maïnh coù chæ soá noàng ñoä chaát raén toång coäng 1.200mg/l, trong ñoù chaát raén lô löõng laø 350mg/l; toång löôïng caùcbon höõu cô 290mg/l, toång phoátpho (tính theo P) laø 15mg/l vaø toång nitô 85mg/l; löôïng vi khuaån coliform töø 108 ñeán 109. ÔÛ nöôùc ta, tieâu chuaån nöôùc thaûi beänh vieän sau xöû lyù phaûi ñaït tieâu chuaån loaïi II (TCVN 7382-2004) môùi ñöôïc pheùp ñoå vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá vaø caùc hoà chöùa nöôùc quy ñònh. Tieâu chuaån loaïi II nöôùc thaûi beänh vieän quy ñònh chæ soá ñoä pH= 6-9, chaát lô löõng khoâng lôùn hôn 100mg/l, sunphua khoâng lôùn hôn 1mg/l, daãn xuaát amoâni khoâng quaù 10mg/l vaø nitôraùt khoâng quaù 30mg/l, chæ soá BOD5 nhoû hôn 30mg/l, khoâng phaùt hieän ñöôïc caùc vi khuaån gaây beänh, toång coliform döôùi 5000 MNP/100ml.
Vieäc nghieân cöùu coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän khoâng chæ thoûa maõn caùc tieâu chuaån quy ñònh maø coøn phaûi baûo ñaûm caùc yeáu toá chieám ít dieän tích, deã laép ñaët, vaän haønh vaø baûo döôõng, khoâng gaây oâ nhieãm thöù caáp aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng xung quanh. Heä thoáng coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän coøn phaûi coù giaù thaønh laép ñaët thieát bò coâng ngheä vaø saûn phaåm xöû lyù phaûi phuø hôïp, cho naêng suaát cao vaø hoaït ñoäng oån ñònh.
Do ñoù, ta coù theå duøng coâng ngheä sinh hoïc ñeå xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän qua caùc giai ñoaïn nhö sau: ÔÛ giai ñoaïn thöù nhaát duøng phöông phaùp vi sinh hieáu khí trong ñieàu kieän hoaøn toaøn nhaân taïo ñeå loaïi boû caùc taïp chaát höõu cô coù maët trong nöôùc thaûi. Caùc vi sinh hieáu khí ñöôïc gaây nuoâi vaø phaùt trieån taïo thaønh maøng treân beà maët giaù theå coù trong caùc boàn sinh hoïc ña baäc seõ leân men hieáu khí. Caùc chaát höõu cô ñöôïc caáp oâxy lieân tuïc neân nhanh choùng bò phaân huûy, loaïi boû khoûi nöôùc thaûi. Giai ñoaïn hai duøng hoùa chaát clorin ñeå khöû truøng nöôùc ñaõ xöû lyù, dieät heát caùc vi truøng, vi khuaån coù haïi, baûo ñaûm nöôùc thaûi ñaït tieâu chuaån loaïi II quy ñònh tröôùc khi cho nöôùc thaûi ñaõ xöû lyù chaûy vaøo ñöôøng thoaùt nöôùc coâng coäng. Trong quaù trình xöû lyù, heä thoáng taïo moät löôïng buøn do chaát raén laéng ñoïng vaø xaùc vi sinh vaät. Buøn ñöôïc gom vaøo beå gom buøn ñeå taùch nöôùc, phaàn nöôùc chaûy veà beå gom nöôùc ñeå xöû lyù laïi, phaàn buøn ñöôïc xe huùt haàm caàu chuyeân chôû ñeán nôi quy ñònh vaø laøm nguyeân lieäu ñeå cheá bieán phaân höõu cô. Coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän baèng phöông phaùp sinh hoïc, khoâng gaây oâ nhieãm thöù caáp do thöïc hieän trong heä kín, baûo ñaûm moâi tröôøng saïch xung quanh khu vöïc xöû lyù.
Caùc giaûi phaùp giaûm thieåu oâ nhieãm do raùc thaûi sinh hoaït
Trong khu vöïc ñoâ thò hoaëc caùc khu vöïc ñoâng daân cö trong tænh coù ñaëc ñieåm laø daân cö taäp trung ñoâng, löôïng raùc phaùt sinh nhieàu, do ñoù hình thaønh nhieàu moâ hình toå thu gom raùc taïi caùc khu phoá, cuïm daân cö, cô quan,tröôøng hoïc,… nhaèm giaûi quyeát toát vieäc thu gom raùc taïi ñòa baøn.
Xaây döïng qui trình toå chöùc thu gom, vaän chuyeån raùc phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng thaûi raùc, töøng loaïi raùc nhö: raùc ôû caùc hoä daân, raùc chôï, cô sôû saûn xuaát, cô quan, tröôøng hoïc, coâng vieân, ñöôøng phoá,… ñeå ñaûm baûo naâng daàn tyû leä raùc ñöôïc thu gom. raùc ñöôïc thu gom vaø chôû ñeán caùc baõi choân laáp hôïp veä sinh trong khu vöïc.
Vaán ñeà raùc thaûi noùi chung vaø raùc ôû noâng thoân noùi rieâng ñang laø vaán ñeà ñaùng ñöôïc quan taâm nhieàu cuûa caùc caáp chính quyeàn cuõng nhö caùc nhaø quaûn lyù moâi tröôøng. Vieäc xöû lyù raùc laø heát söùc caàn thieát trong vieäc baûo veä moâi tröôøng cuõng nhö veà maët caûnh quan, thaåm myõ, caùc chaát thaûi loâi cuoán ruoài, chuoät, giaùn,… vaø moãi khi phaân taùn gaây oâ nhieãm muøi khoù chòu, oâ nhieãm moâi tröôøng vaø phaùt taùn maàm beänh. Vieäc xöû lyù raùc phuï thuoäc nhieàu vaøo thaønh phaàn vaø tính chaát loaïi raùc thaûi.
Thaønh phaàn vaø tính chaát raùc thaûi noâng thoân chuû yeáu laø raùc thaûi töø caùc hoä gia ñình, phaàn lôùn laø raùc thaûi höõu cô deã bò phaân huõy neân ta coù theå aùp duïng moät soá bieän phaùp nhö sau:
UÛ raùc laøm phaân boùn: ñaây laø phöông phaùp aùp duïng söï phaân hoùa coù kieåm soaùt caùc loaïi raùc höõu cô nhôø söï hieän dieän cuûa vi sinh vaät ñeå bieán thaønh saûn phaåm coù chöùa chaát dinh döôõng cho ñaát.
Ñoái vôùi hoä gia ñình rieâng leõ taïi noâng thoân sau khi thu gom raùc, loaïi boû caùc loaïi raùc thaûi khoù phaân huûy ta ñöa vaøo uû vôùi quy trình nhö sau:
Ñaép moät neàn ñaát cao hôn möïc nöôùc ngaäp haøng naêm töø 0,7 - 1,5 m.
Neän chaët neàn cho khoûi thaám nöôùc, coù theå loùt 1 taám nilon döôùi ñaùy neàn
Xaây hoà uû raùc baèng gaïch coù hoà chöùa nöôùc phaân.
Xeáp 1 lôùp rôm raï, laù thaân caây leân thaân neàn khoaûng 3 - 5 cm
Raéc moät lôùp moûng caùc vaät lieäu giuùp raùc mau phaân huûy nhö phaân chuoàng, tro beáp,…
Töôùi nöôùc cho öôùt ñeàu, taïo ñoä aåm thích hôïp cho quaù trình phaân huûy.
Ñoå raùc vaøo laàn löôït vaøo neàn ñaát vaø neùn chaët, ñeán khi ñoáng raùc cao khoaûng
1,5 m thì phuû leân treân moät lôùp coû khoâ vaø treùt maët ñoáng uû baèng ñaát khoaûng 15 cm, phuû taám nilon ñeå che naéng möa.
Khoaûng 10 ngaøy kieåm tra laïi ñoä aåm
Ñoái vôùi caùc loaøi raùc chöùa nhieàu chaát höõu cô nhö coû, laù töôi,… thì sau 1 thaùng röôõi coù theå söû duïng ñöôïc phaân boùn, caùc loaïi raùc khoù phaân huûy hôn thì sau 3 thaùng môùi söû duïng ñeå boùn phaân ñöôïc.
Ñoái vôùi caùc hoä gia ñình soáng trong vuøng bò ngaäp traéng vaøo caùc thaùng muøa nöôùc noåi coù theå chöùa ñöïng raùc taïm thôøi trong caùc bao nilon lôùn cho raùc vaøo bao vaø coät kín laïi sau moãi laàn thaûi raùc. Sau khi nöôùc ruùt, ta coù theå tieán haønh uû raùc nhö treân. Ngoaøi ra, ta coù theå duøng ghe, thuyeàn ñeán töøng hoä daân soáng trong vuøng ngaäp luõ ñeå chôû raùc ñeán caùc baõi choân laáp gaàn ñoù.
Thieát laäp baõi choân laáp raùc hôïp veä sinh
Vieäc thieát laäp baõi choân laáp hôïp veä sinh seõ thuaän tieän ñoái vôùi nhöõng vuøng taäp trung ñoâng daân cö nhö caùc cuïm tuyeán daân cö, thò xaõ (Cao Laõnh, Sa Ñeùc), thò traán,… Raùc thaûi ñöôïc ñoå ñoáng leân baõi ñaát troáng caùch xa khu daân cö vaø raùc bò phaân huûy daàn theo thôøi gian.
Phöông phaùp ñoå raùc thaønh baõi khoâng ñaûm baûo veà maët moâi tröôøng vì trong quaù trình phaân huûy taïo ra muøi hoâi, laø nôi ñeå caùc loaøi coân truøng gaäm nhaám kieám aên, saûn sinh oå beänh, do ñoù caàn phaûi thieát laäp baõi choân laáp hôïp veä sinh theo yeâu caàu sau:
Choïn dieän tích baõi choân laáp raùc coù dieän tích ñuû lôùn khoaûng 0,3 - 0,6 ha cho 10.000 daân.
Choïn höôùng gioù khoâng gaây muøi cho khu daân cö, caùch xa khu daân cö ít nhaát 500 m
Baõi choân laáp caàn phaûi caùch xa nguoàn nöôùc ít nhaát 150 m
Choïn nôi ñoå raùc coù neàn ñaát chaët, baèng phaúng, ít thaám nöôùc
Raùc sau moãi ngaøy ñoå seõ ñöôïc neùn chaët vaø phuû treân maët moät lôùp ñaát daøy 15 cm theo bôø nghieân vaø 60 cm treân beà maët
Caàn phaûi tieán haønh toå chöùc quaûn lyù baõi raùc moät caùch chaët cheõ vaø thöôøng xuyeân - toå chöùc vieäc thu gom, vaän chuyeån raùc, ñoùng môû baõi raùc moät caùch thích hôïp
Ñoát raùc laø moät phöông phaùp truyeàn thoáng thöôøng ñöôïc aùp duïng taïi moät caùc vuøng noâng thoân, caùc hoä gia ñình sau khi thu gom raùc ra sau heø 2 hoaëc 3 ngöôøi seõ tieán haønh thieâu ñoát raùc.
Phöông phaùp ñoát raùc ôû noâng thoân raát tieän lôïi do sau khi ñoát, raùc seõ bò tieâu huûy, khoâng coù muøi hoâi thoái, khoâng laø moâi tröôøng phaùt sinh maàm beänh gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Tuy nhieân vieäc ñoát raùc cuõng caàn phaûi ñöôïc löu yù, taùch caùc saûn phaåm khoù chaùy nhö kim loaïi, thuûy tinh, nhöïa,… ra khoûi raùc tröôùc khi ñoát. Saûn phaåm cuûa quaù trình chaùy khoâng hoaøn toaøn (caùc loaïi nhöïa) coù theå sinh ra caùc hôïp chaát ñoäc gaây ung thö vaø caøng neân chuù troïng vieäc phoøng choùng chaùy trong quaù trình thieâu ñoát raùc.
Ñoái vôùi khu daân cö taäp trung ñoâng daân, raùc sau khi ñöôïc phaân loaïi coù theå ñöa vaøo ñoát taïi loø ñoát raùc taäp trung seõ giuùp kieåm soaùt toát hôn quaù trình ñoát raùc.
Caùc bieän phaùp trong noâng nghieäp
Quy hoïach saûn xuaát noâng nghieäp cho töøng tieåu vuøng caàn phaûi xeùt ñeán tính phuø hôïp veà ñieàu kieän thoå nhöôõng, taäp quaùn canh taùc, nguoàn nöôùc caáp, möùc taêng tröôûng daân soá trong nhöõng naêm tôùi.
Caùc vuøng truõng, pheøn naëng caàn xaây döïng caùc hoà sinh thaùi phaùt trieån toång hôïp: laáy nöôùc töôùi vaøo thôøi kyø haïn vaø söû duïng nöôùc sinh hoaït.
Thieát keá, quy hoaïch cuûa caùc ngaønh nhö noâng nghieäp, thuûy lôïi, giao thoâng thuûy saûn, xaây döïng neân ñöôïc xeùt ñoàng boä nhaèm xaây döïng moät keá hoaïch hoaøn chænh, laâu daøi, khoâng choàng cheùo ñeå khoâng xaûy ra hieän töôïng laõng phí vaø aûnh höôûng tôùi moâi tröôøng.
Canh taùc treân vuøng ñaát pheøn phaûi thöïc hieän theo caùc höôùng daãn kyõ thuaät nhaèm haïn cheá söï xì pheøn, tieâu thoaùt caùc ñoäc toá töø trong ñaát ra nguoàn nöôùc maët do quaù trình thaùo röûa pheøn.
Khuyeán caùo noâng daân söû duïng phaân boùn vi sinh, söû duïng thuoác tröø saâu vaø thuoát dieät coû coù thôøi gian phaân giaûi ngaén.
Taêng cöôøng quaù trình töï laøm saïch nguoàn nöôùc.
Nguoàn nöôùc ñöôïc xem nhö coâng trình xöû lí tieáp tuïc nöôùc thaûi trong ñieàu kieän töï nhieân. Noù ñaûm baûo cho nhu caàu thuûy vaên dieãn ra oån ñònh. Nhöng do nhu caàu söû duïng nöôùc ngaøy caøng taêng, löôïng nöôùc thaûi xaû vaøo moâi tröôøng nhaát laø vaøo keânh soâng ngaøy caøng lôùn neân cuõng caàn moät löôïng lôùn tröõ löôïng nöôùc soâng ñeå pha loaõng chuùng. Vì theá, ngoaøi vieäc haïn cheá vieäc xaû chaát thaûi ra nguoàn cuõng caàn phaûi chuù yù ñeán bieän phaùp taêng cöôøng khaû naêng töï laøm saïch cuûa nguoàn nöôùc. Hieän nay, ngöôøi ta thöôøng duøng caùc bieän phaùp nhö giaûm noàng ñoä trung bình cuûa chaát baån trong nguoàn nöôùc khi xaû nöôùc thaûi vaøo baèng caùch söû duïng caùc coáng xaû ñaëc bieät ñeå taêng cöôøng söï khueách taùn nöôùc thaûi vaøo trong nguoàn nöôùc hoaëc boå caäp nöôùc saïch töø nguoàn nöôùc khaùc tôùi ñeå taêng cöôøng pha loaõng nöôùc thaûi vôùi nöôùc nguoàn vaø taêng cöôøng quaù trình phaân huûy chaát baån trong nguoàn nöôùc baèng caùch caáp theâm oxy hoaëc nuoâi troàng thöïc vaät coù khaû naêng chuyeån hoùa, haáp thuï chaát baån.
Caùc giaûi phaùp phi coâng trình
Coù chính saùch quy hoaïch hôïp lyù
Taêng cöôøng nhaân löïc heä thoáng caùc cô quan quaûn lyù veà moâi tröôøng
Naâng cao trình ñoä quaûn lyù cho caùn boä ñòa phöông
Toå chöùc caùc khoaù hoïc ñaøo taïo naâng cao nhaän thöùc moâi tröôøng cho caùc nhaø quaûn lyù
Trieån khai caùc vaên baûn phaùp lyù
Taêng cöôøng kieåm tra, thanh tra
Giaùm saùt chaát löôïng moâi tröôøng
Giaûi phaùp veà giaùo duïc: Xaây döïng thoùi quen, neáp soáng vaø caùc phong traøo quaàn chuùng tham gia baûo veä moâi tröôøng. Ñaây laø vaán ñeà coù yù nghóa quyeát ñònh cho vieäc thöïc hieän coù hieäu quaû keá hoaïch quaûn lyù moâi tröôøng.
Loàng gheùp chöông trình baûo veä moâi tröôøng vaøo taát caû caùc baäc hoïc, tuyeân truyeàn qua caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö Baùo, ñaøi phaùt thanh truyeàn hình, Sôû vaên hoùa thoâng tin baèng caùc hình thöùc phoå bieán nhö tuyeân truyeàn, phaùt haønh caùc baêng ñóa truyeàn thoâng, laøm nhöõng boä phim, truyeän veà giaùo duïc moâi tröôøng,… nhaèm khoâng ngöøng naâng cao nhaän thöùc veà moâi tröôøng trong coäng ñoàng daân cö töø thò xaõ ñeán caùc huyeän vuøng saâu.
Phaùt ñoäng phong traøo quaàn chuùng tham gia baûo veä moâi tröôøng ñeán töøng ñòa phöông vaø cô sôû. Ñoäng vieân, höôùng daãn nhaân daân thöïc hieän neáp soáng vaên hoaù, hôïp veä sinh, giöõ gìn veä sinh coâng coäng
Sôû Taøi nguyeân Moâi tröôøng caàn phaûi phoái hôïp chaëc cheõ vôùi caùc ñôn vò ñoaøn theå tieán haønh thí ñieåm caùc caùc chöông trình truyeàn thoâng veà moâi tröôøng taïi caùc coäng ñoàng daân cö vaø trong caùc cô sôû saûn xuaát, môû caùc lôùp taäp huaán veà moâi tröôøng, boài döôõng kieán thöùc veà baûo veä moâi tröôøng cho ñoäi nguû tuyeân truyeàn vieân, höôùng daãn ngöôøi noâng daân haïn cheá söû duïng thuoác baûo veä thöïc vaät,…
Phaûi coù bieän phaùp xöû phaït ñoái vôùi caùc haønh vi vi phaïm veà Luaät Baûo veä moâi tröôøng cuõng nhö phaûi tuyeân döông vôùi nhöõng caù nhaân, ñoaøn theå tham gia toát trong coâng taùc BVMT.
CHÖÔNG 6: KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ
KEÁT LUAÄN
Taïi caùc nhaùnh soâng chính treân ñòa baøn tænh Ñoàng Thaùp treân cô baûn ñaõ bò nhieãm baån höõu cô (100% maãu phaân tích BOD5, COD trong muøa luõ vaø muøa khoâ ñeàu khoâng ñaït ñöôïc tieâu chuaån loïai A chaát löôïng nöôùc maët 5942 - 1995, söû duïng tröïc tieáp cho sinh hoaït, aên uoáng,…) vaø möùc ñoä oâ nhieãm vi sinh cao (haàu heát caùc maãu ñeàu khoâng ñaït chuaån) ñaëc bieät laø taäp trung ôû caùc khu vöïc ñoâng daân cö nôi doøng soâng chaûy qua).
Giaù trò pH ôû hai muøa khoâ vaø muøa möa coù söï cheânh leänh khoâng lôùn laém vaø vaãn coøn naèm trong TCVN 5942 - 1995 (loaïi A).
Noàng ñoä chaát raén lô löõng vaøo muøa möa cao hôn muøa khoâ vaø vöôït tieâu chuaån nhieàu laàn.
Moät soá keânh raïch ôû Ñoàng Thaùp coù daáu hieäu oâ nhieãm phaân raát cao do tình traïng söû duïng caàu tieâu ao caù treân soâng raïch coøn cao.
Maëc duø nguoàn nöôùc doài daøo nhöng tyû leä ngöôøi daân söû duïng nöôùc saïch coøn raát thaáp, hôn 60% daân soá nôi ñaây söû duïng tröïc tieáp nguoàn nöôùc maët khoâng ñaûm baûo veä sinh.
Thoùi quen vöùt raùc, thaûi nöôùc thaûi sinh hoaït tröïc tieáp ra soâng raïch vaãn coøn khaù phoå bieán taïi ÑBSCL noùi chung vaø taïi Ñoàng Thaùp noùi rieâng cuøng vôùi vaán ñeà caàu tieâu ao caù ñaõ laøm traàm troïng theâm vaán ñeà oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët, ñaëc bieät laø vaøo muøa khoâ möïc nöôùc taïi caùc soâng raïch caïn thì möùc ñoä oâ nhieãm caøng cao, hieän töôïng nhieãm pheøn, phuù döôõng hoùa, oâ nhieãm vi sinh, ñoåi maøu doøng nöôùc xuaát hieän gaây khoù khaên tröïc tieáp cho vieäc cung caáp nöôùc saïch cho ngöôøi daân.
Hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp treân khu vöïc thuoäc tænh Ñoàng Thaùp ñaëc bieät laø noâng nghieäp coù töôùi, vôùi vieäc söû duïng ngaøy caøng nhieàu phaân boùn hoùa hoïc vaø thuoác baûo veä thöïc vaät cuõng goùp phaàn laøm haïn cheá löôïng nöôùc ngoït ôû phía döôùi haï löu, ñoàng thôøi cuõng goùp phaàn laøm gia taêng möùc ñoä oâ nhieãm nguoàn nöôùc ôû haï löu.
Beân caïnh ñoù, vaán ñeà oâ nhieãm do nöôùc thaûi töø caùc khu coâng nghieäp, nhaø maùy, caùc beänh vieän ñaõ thaûi tröïc tieáp ra doøng soâng laøm oâ nhieâm nguoàn nöôùc.
Nöôùc soâng bò oâ nhieãm ñaõ laøm gia taêng tyû leä caùc beänh laây lan töø nguoàn nöôùc nhö dòch taû, lỵ, thöông haøn laøm aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi daân vaø nhöõng thieät haïi ñaùng keå veà kinh teá.
KIEÁN NGHÒ
Tröôùc tình hình oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët treân ñòa baøn tænh Ñoàng Thaùp do caùc yeáu toá töï nhieân vaø do caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi thì caàn phaûi coù nhöõng giaûi phaùp hôïp lyù nhaèm kieåm soaùt oâ nhieãm vaø baûo veä chaát löôïng caùc nguoàn nöôùc phuïc vuï caáp nöôùc sinh hoaït, coâng nghieäp, noâng nghieäp, du lòch,…ñaûm baûo ñöôïc ñieàu kieän veä sinh cuûa nhaân daân trong vuøng vaø goùp phaàn phaùt trieån kinh teá trong khu vöïc xin trao ñoåi moät vaøi kieán nghò nhö sau:
Xaây döïng cuïm tuyeán daân cö ngoaøi vieäc ñaûm baûo cuoäc soáng an toaøn cho ngöôøi daân cuõng caàn taêng cöôøng coâng taùc veä sinh moâi tröôøng, chaêm soùc cöùc khoeû ban ñaàu cho caùc coäng ñoàng daân cö, boá trí saûn xuaát phuø hôïp keát hôïp giöõa kinh teá, moâi tröôøng vaø xaõ hoäi ñeå giaûi quyeát toång theå vaán ñeà luõ vaø vaán ñeà moâi tröôøng
Caùc cô quan chöùc naêng taêng cöôøng nghieân cöùu trieån khai caùc moâ hình cung caáp nöôùc saïch, veä sinh moâi tröôøng thích hôïp.
Ñoái vôùi ña soá hoä gia ñình ôû noâng thoân maëc duø ñôøi soáng kinh teá coøn khoù khaên nhöng vaãn yù thöùc ñöôïc vieäc giöõ gìn veä sinh moâi tröôøng. Caùc ban ngaønh caùc caáp, caùc toå chöùc quoác teá coù theå hoå trôï moät phaàn chi phí cho vaán ñeà cung caáp nöôùc saïch vaø veä sinh moâi tröôøng ñeå goùp phaàn giaûm thieåu oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët, xaây döïng cuoäc soáng vaên minh cho ngöôøi daân.
Xaây döïng vaø hoaït ñoäng heä thoáng caùc traïm quan traéc moâi tröôøng nöôùc trong ñoù caàn chuù yù ñeán caùc chæ tieâu lyù hoùa, vi sinh,….
Thöïc hieän lieân tuïc vieäc kieåm soaùt, kieåm toaùn, xaây döïng taøi lieäu veà tieàm naêng gaây oâ nhieãm cuûa caùc nguoàn coâng nghieäp, ñoâ thò, noâng nghieäp, beänh vieän,…
Taêng cöôøng coâng taùc giaùo duïc moâi tröôøng, yù thöùc coäng ñoàng cho ngöôøi daân phaûi tieán haønh thöôøng xuyeân
Caùc giaûi phaùp kyõ thuaät vaø quaûn lyù giaûm thieåu oâ nhieãm nguoàn nöôùc
Nöôùc thaûi sinh hoaït: maëc duø coøn gaëp nhieàu khoù khaên trong vaán ñeà quaûn lyù vaø xöû lyù nöôùc thaûi ôû Ñoàng Thaùp nhöng vieäc thu gom, xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung laø vieäc laøm heát söùc caàn thieát phaûi ñöôïc tieán haønh ngay, vieäc xaây döïng caùc heä thoáng thu gom nöôùc thaûi theo töøng cuïm daân cö vôùi quy moâ nhoû raát coù hieäu quaû veà maët kinh teá cuõng nhö kyõ thuaät, thích hôïp vôùi taäp quaùn soáng phaân taùn vaø taän duïng ñöôïc khaû naêng töï laøm saïch cuûa nguoàn nöôùc.
Nöôùc thaûi beänh vieän: ñoái vôùi nöôùc thaûi beänh vieän thì phaûi taùch ra laøm hai loaïi ñoù la:ø nöôùc thaûi do caùc hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa coâng nhaân vieân, beänh nhaân vaø ngöôøi thaêm nuoâi. Ñoái vôùi loaïi nöôùc thaûi naøy thì tieán haønh xöû lyù chung vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït; coøn ñoái vôùi caùc loaïi nöôùc thaûi do caùc hoaït ñoäng khaùm nghieäm, ñieàu trò beänh nhaân, quaù trình pha cheá thuoác, suùc röûa duïng cuï,… thì xöû lyù rieâng. Ñoái vôùi loaïi chaát thaûi naøy thì duøng coâng ngheä sinh hoïc ñeå xöû lyù chaát thaûi beänh vieän. Coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän baèng phöông phaùp sinh hoïc khoâng gaây oâ nhieãm thöù caáp do thöïc hieän trong heä kín, baûo ñaûm moâi tröôøng saïch xung quanh khu vöïc xöû lyù.
Raùc thaûi sinh hoaït: Duøng phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh, uû raùc laøm phaân compost, ñoát raùc.
Khoáng cheá oâ nhieãm do chaát thaûi coâng nghieäp: ñieàu quan taâm aûnh höôûng ñeán nguoàn nöôùc maët trong quaù trình hoaït ñoäng coâng nghieäp chính laø vaán ñeà nöôùc thaûi. Caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi thöôøng ñöôïc aùp duïng laø: xöû lyù sô boä baèng caùch laéng, loïc; Xöû lyù baäc hai laø keo tuï, trung hoøa, oxy hoùa, phaûn öùng hieáu khí vaø kî khí (uû meâtan); xöû lyù baäc 3 laø trao ñoåi ion, thaåm thaáu ngöôïc, khöû nitô, photpho, sieâu loïc, bay hôi,…
Trong noâng nghieäp thì höôùng daãn noâng daân söû duïng caùc loaïi hoaù chaát, phaân boùn, thuoác baûo veä thöïc vaät,..coù thôøi gian phaân giaûi ngaén,…
Các file đính kèm theo tài liệu này:
lancuoicung.doc- MLUC.doc
- nhiem_vu.doc
- tailieuthamkhao.doc
