Đề tài 'Rủi ro tín dụng và một số biện pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại Việt Nam
LờI Mở ĐầU trong quá trình phát triển của một đất nước, Ngân hàng đóng một vai trò rất quan trọng. Nó là hệ thần kinh của toàn bộ nền kinh tế quốc dân, nền kinh tế chỉ có thể phát triển với tốc độ cao nếu có một hệ thống Ngân hàng hoạt động ổn định và có hiệu quả, không thể có tăng trưởng trong khi hệ thống tổ chức và hoạt động của Ngân hàng yếu kém và lạc hậu. Như vậy đòi hỏi Ngân hàng phải phát triển tương xứng và hoạt động có hiệu quả trong hoạt động lưu thông tiền tệ. Điều hoà lưu thông tiền tệ chủ yếu thông qua hoạt động tín dụng, hoạt động tín dụng là xương sống của hệ thống Ngân hàng thương mại, cụ thể là quá trình huy động vốn và sử dụng vốn có hiệu quả của Ngân hàng sẽ giúp cho các thành phần kinh tế phát triển ổn định và ngược lại. Nước ta đang trong qúa trình Công nghiệp hoá - hiện đại hoá với đường lối phát triển nền kinh tế nhiều thành phần có sự điều tiết của Nhà nước đã tạo tiền đề cho sự khách quan khôi phục và phát triển các thành phần kinh tế. Thành phần kinh tế ngoài quốc doanh với những tiềm năng và ưu thế sẵn có đã nhanh chóng thích nghi với cơ chế kinh tế thị trường ngày càng khẳng định vị trí và vai trò quan trọng không thể thiếu của mình trong công cuộc đổi mới nền kinh tế. Hoạt động của Ngân hàng có nhiều bước chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, trong nền kinh tế đầy biến động rủi ro là điều không thể tránh khỏi đối với tất cả các thành phần kinh tế. Những nguy cơ tiềm ẩn như sự không trung thực của khách hàng, vốn vay bị sử dụng sai mục đích, khách hàng phá sản hay do suy thoái kinh tế . đều có thể biến một khoản vay chất lượng cao thành một khoản nợ khó đòi. Đó là chưa kể đến những kẽ hở do hệ thống pháp luật chưa hoàn chỉnh gây nên những phiền toái cho khách hàng và Ngân hàng trong quá trình hoạt động cũng như tạo điều kiện cho những ý đồ xấu của khách hàng hay cán bộ Ngân hàng thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản của nhà nước . Đây là mối đe doạ mà bất cứ Ngân hàng nào cũng phải đương đầu. Nhiệm vụ quan trọng và trọng tâm của quản lý các Ngân hàng thương mại là phải nâng cao chất lượng tín dụng, đưa ra các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng đối với các thành phần kinh tế nói chung và các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh nói riêng. Nhận thức rõ được tính cấp bách của vấn đề trên, sau một thời gian nghiên cứu và tìm hiểu em xin mạnh dạn được trình bày một số biện pháp phòng ngừa rủi to tín dụng qua đề tài: ''Rủi ro tín dụng và một số biện pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại Việt Nam". Bố cục của đề tài gồm ba phần: Phần i: Một số lý luận chung về tín dụng, rủi ro tín dụng và bảo đảm an toàn tín dụng trong Ngân hàng thương mại. Phần II: Thực trạng và nguyên nhân rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam . Phần iii: Một số biện pháp cơ bản hạn chế rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng hiện nay. Mục lục LờI Mở ĐầU phần I: một số lý luận chung về tín dụng, rủi ro tín dụng và Ngân hàng thương mại 3 I- những vấn đề cơ bản về tín dụng 1- Khái niệm Tín dụng Ngân hàng 2- Vai trò tín dụng trong nền kinh tế thị trường. 2.1.1- Thúc đẩy tích tụ và cung cấp vốn cho nền kinh tế. 2.1.2- Đẩy mạnh quá trình tái sản xuất mở rộng cho đầu tư phát triển. 2.1.3- Tổ chức điều hoà lưu thông tiền tệ. 2.1.4- Công cụ tài trợ cho các thành phần kinh tế kém phát triển và các ngành mũi nhọn. II- rủi ro tín dụng 1- Khái niệm rủi ro tín dụng. 2- Các loại rủi ro tín dụng 2.1- Rủi ro mất vốn 2.2- Rủi ro sai hẹn 2.3- Rủi ro lãi suất 2.4. Rủi ro tỷ giá 3- Nguyên nhân rủi ro tín dụng 3.1- Thông tin không cân xứng 3.2- Môi trường kinh tế 3.3- Môi trừơng pháp lý 3.4- Những nguyên nhân bất khả kháng Phần ii: THựC TRạNG và nguyên nhân rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại việt nam. 1- Tình hình quản lý tín dụng tại các Ngân hàng thương mại trong những năm qua. 1.1- Tình hình huy động vốn 1.2- Tình hình sử dụng vốn 2- Một số vấn đề quản lý rủi ro tín dụng 2.1- Giá cả thế chấp, cầm cố trong các chu kỳ tín dụng 2.2- Các rủi ro khi cho cá nhân vay vốn tín dụng 2.3- Rủi ro khi cho vay khách hàng là pháp nhân. Phần III: Một số biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại Việt Nam 1- Nâng cao chất lượng cán bộ của Ngân hàng : 1.1- Năng lực điều hành của ban lãnh đạo Ngân hàng . 1.2- Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn và nghiệp vụ cho các cán bộ tín dụng. 2- Nâng cao chât lượng thẩm định khách hàng 3- Bảo đảm tín dụng bằng tài sản thế chấp, cầm cố, bảo lãnh và bảo hiểm tín dụng. 3.1- Cần nâng cao chất lượng bảo đảm tín dụng bằng hình thức thế chấp cầm cố. 3.2 Bảo lãnh: 3.3 Thực hiện bảo hiểm tín dụng: 4- Xử lý món vay có vấn đề. 5- Mở rộng cạnh tranh. 5.1 Mở rộng quan hệ tín dụng nhằm phân tán rủi ro 5.2 Đa dạng hoá sản phẩm, dịch vụ tín dụng. 5.3. Thiết lập mối quan hệ tốt và lâu bền với khách hàng. kết luận
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài 'Rủi ro tín dụng và một số biện pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LêI Më §ÇU
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mét ®Êt níc, Ng©n hµng ®ãng mét vai trß rÊt quan träng. Nã lµ hÖ thÇn kinh cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, nÒn kinh tÕ chØ cã thÓ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao nÕu cã mét hÖ thèng Ng©n hµng ho¹t ®éng æn ®Þnh vµ cã hiÖu qu¶, kh«ng thÓ cã t¨ng trëng trong khi hÖ thèng tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng yÕu kÐm vµ l¹c hËu. Nh vËy ®ßi hái Ng©n hµng ph¶i ph¸t triÓn t¬ng xøng vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng lu th«ng tiÒn tÖ.
§iÒu hoµ lu th«ng tiÒn tÖ chñ yÕu th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông, ho¹t ®éng tÝn dông lµ x¬ng sèng cña hÖ thèng Ng©n hµng th¬ng m¹i, cô thÓ lµ qu¸ tr×nh huy ®éng vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ cña Ng©n hµng sÏ gióp cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ ngîc l¹i.
Níc ta ®ang trong qóa tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ víi ®êng lèi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc ®· t¹o tiÒn ®Ò cho sù kh¸ch quan kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh víi nh÷ng tiÒm n¨ng vµ u thÕ s½n cã ®· nhanh chãng thÝch nghi víi c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ vµ vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu cña m×nh trong c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ.
Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng cã nhiÒu bíc chuyÓn biÕn tÝch cùc. Tuy nhiªn, trong nÒn kinh tÕ ®Çy biÕn ®éng rñi ro lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn nh sù kh«ng trung thùc cña kh¸ch hµng, vèn vay bÞ sö dông sai môc ®Ých, kh¸ch hµng ph¸ s¶n hay do suy tho¸i kinh tÕ... ®Òu cã thÓ biÕn mét kho¶n vay chÊt lîng cao thµnh mét kho¶n nî khã ®ßi. §ã lµ cha kÓ ®Õn nh÷ng kÏ hë do hÖ thèng ph¸p luËt cha hoµn chØnh g©y nªn nh÷ng phiÒn to¸i cho kh¸ch hµng vµ Ng©n hµng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng còng nh t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ý ®å xÊu cña kh¸ch hµng hay c¸n bé Ng©n hµng thùc hiÖn hµnh vi chiÕm ®o¹t tµi s¶n cña nhµ níc . §©y lµ mèi ®e do¹ mµ bÊt cø Ng©n hµng nµo còng ph¶i ®¬ng ®Çu.
NhiÖm vô quan träng vµ träng t©m cña qu¶n lý c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ ph¶i n©ng cao chÊt lîng tÝn dông, ®a ra c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh nãi riªng.
NhËn thøc râ ®îc tÝnh cÊp b¸ch cña vÊn ®Ò trªn, sau mét thêi gian nghiªn cøu vµ t×m hiÓu em xin m¹nh d¹n ®îc tr×nh bµy mét sè biÖn ph¸p phßng ngõa rñi to tÝn dông qua ®Ò tµi: ''Rñi ro tÝn dông vµ mét sè biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam".
Bè côc cña ®Ò tµi gåm ba phÇn:
PhÇn i: Mét sè lý luËn chung vÒ tÝn dông, rñi ro tÝn dông vµ b¶o ®¶m an toµn tÝn dông trong Ng©n hµng th¬ng m¹i.
PhÇn II: Thùc tr¹ng vµ nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông t¹i c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam .
PhÇn iii: Mét sè biÖn ph¸p c¬ b¶n h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i c¸c Ng©n hµng hiÖn nay.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o Phïng BÝch Ngäc - Gi¶ng viªn trêng §HDL Ph¬ng §«ng, cïng c¸c c« chó t¹i Ng©n hµng No&PTNT huyÖn Sa Pa ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh tiÓu luËn nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
phÇn i:
mét sè lý luËn chung vÒ tÝn dông, rñi ro tÝn dông vµ Ng©n hµng th¬ng m¹i
I- nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝn dông
1- Kh¸i niÖm TÝn dông Ng©n hµng
Ng©n hµng lµ ngêi m«i giíi gi÷a nh÷ng ngêi cã vèn nhµn rçi víi nh÷ng ngêi cã nhu cÇu vay vèn. Th«ng qua c¬ chÕ thÞ trêng, Ng©n hµng cã kh¶ n¨ng thu hót hÇu hÕt nh÷ng nguån tiÒn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ ®Ó chuyÓn giao ®óng n¬i, ®óng lóc, phï hîp víi nhu cÇu trong s¶n xuÊt kinh doanh. §ã lµ ho¹t ®éng sinh lêi chñ yÕu trong c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i- ho¹t ®éng tÝn dông. VÒ néi dung kinh tÕ, tÝn dông Ng©n hµng lµ sù chuyÓn nhîng t¹m thêi quyÒn sö dông mét sè lîng tiÒn nhÊt ®Þnh cña Ng©n hµng (ngêi cho vay) cho ngêi ®i vay trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh víi cam kÕt hoµn tr¶ theo l·i.
TÝn dông lµ ph¹m trï kinh tÕ xuÊt hiÖn vµ tån t¹i trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµ tiÒn ®Ò n¶y sinh c¸c h×nh thøc kh¸c nhau cña quan hÖ tÝn dông : tÝn dông Nhµ níc, tÝn dông th¬ng m¹i, tÝn dông Ng©n hµng ... Trong ®ã, tÝn dông Ng©n hµng ®ãng vai trß rÊt quan träng.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, c¸c h×nh thøc tÝn dông Ng©n hµng ngµy cµng ®a d¹ng, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh.
2- Vai trß tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Tríc ®©y, trong thêi kú bao cÊp tÝn dông nh lµ mét tæ chøc cÊp ph¸t vèn ng©n s¸ch v× vËy thêng x¶y ra n¬i cÇn vèn ®Ó s¶n xuÊt th× kh«ng cã hoÆc kh«ng kÞp thêi, n¬i th× ®Ó vèn n»m ø ®äng trong mét thêi gian dµi. KÓ tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hÇu nh t×nh tr¹ng ®ã ®· chÊm døt. Víi sù c¶i tæ hÖ thèng Ng©n hµng tõ mét cÊp sang hai cÊp, hµng lo¹t c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ®îc thµnh lËp. Nh»m môc ®Ých huy ®éng vèn cña toµn x· héi, bao gåm c¸ nh©n, tæ chøc kinh tÕ, x· héi ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, n©ng cao søc c¹nh tranh cña toµn x· héi.
Sau ®©y lµ vai trß tÝn dông Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng:
2.1.1- Thóc ®Èy tÝch tô vµ cung cÊp vèn cho nÒn kinh tÕ.
Ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ Quèc d©n, lµ cÇu nèi cung vµ cÇu vÒ vèn. Lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i lu«n cè g¾ng ®at lîi nhuËn tèi ®a ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Ho¹t ®éng chÝnh cña Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ ho¹t ®éng tÝn dông, nã ®em l¹i 70 - 80% thu nhËp cho Ng©n hµng . ViÖc tËp trung vµ ph©n phèi tÝn dông ®· gãp phÇn ®iÒu hoµ vèn trong toµn bé nÒn kinh tÕ Quèc d©n. TÝn dông Ng©n hµng lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t, lµ ®éng lùc khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm vµ ®Çu t.
Nh vËy tÝn dông Ng©n hµng lµ c¸nh tay ®¾c lùc cña Ng©n hµng th¬ng m¹i, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng vµ ®iÒu hoµ tiÒn tÖ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc, k×m chÕ vµ ®Èy lïi l¹m ph¸t t¹o m«i trêng kinh doanh æn ®Þnh.
2.1.2- §Èy m¹nh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng cho ®Çu t ph¸t triÓn.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh lu«n ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi nhau nÕu kh«ng muèn tôt hËu vµ ®µo th¶i. §Ó cã thÓ më réng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c doanh nghiÖp cÇn cã nhiÒu yÕu tè nh: nguån nh©n lùc, c«ng nghÖ, ®Êt ®ai, kü thuËt, vèn...
Tuy nhiªn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh vèn lµ quan träng nhÊt v× nÕu cã vèn doanh nghiÖp sÏ cã ®îc c¸c yÕu tè kh¸c do thÞ trêng s½n sµng cung øng. §Ó cã vèn doanh nghiÖp cã thÓ tim kiÕm ë c¸c nguån kh¸c nhau... nhng nh÷ng h×nh thøc nµy kh«ng æn ®Þnh mµ chi phÝ l¹i lín. V× vËy thêng th× c¸c doanh nghiÖp t×m ®Õn c¸c Ng©n hµng bëi v× Ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng nguån vèn s½n cã rÎ nhÊt vµ linh ho¹t nhÊt. §Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp nhá, Ng©n hµng thêng lµ nguån duy nhÊt cung cÊp t vÊn vµ vèn bæ xung. Th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng ®· ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®ång thêi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi.
Nh vËy, tÝn dông Ng©n hµng cã vai trß quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng vµ ®Çu t ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.
2.1.3- Tæ chøc ®iÒu hoµ lu th«ng tiÒn tÖ.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng thêng xuyªn xuÊt hiÖn nh÷ng kho¶n tiÒn t¹m thêi nhµn rçi, trong khi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c l¹i xuÊt hiÖn hiÖn tîng thiÕu vèn t¹m thêi hoÆc thiÕu vèn bæ xung ®Çu t tµi s¶n cè ®Þnh. Sù cã mÆt cña tÝn dông Ng©n hµng ®îc coi nh mét gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quuyÕt m©u thuÉn nµy. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô tÝn dông Ng©n hµng ®· huy ®éng ®îc nguån tiÕt kiÖm trong d©n c vµ ph©n phèi l¹i cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã nhu cÇu vèn, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.
TÊt c¶ mäi quèc gia ®Òu dïng tÝn dông Ng©n hµng nh lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó ®iÒu hoµ vèn trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
2.1.4- C«ng cô tµi trî cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn vµ c¸c ngµnh mòi nhän.
Ho¹t ®éng chñ yÕu cña Ng©n hµng lµ huy ®éng nguån tiÒn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ råi ®Çu t trë l¹i cho c¸c ngµnh kinh tÕ c©n vèn. Nhng viÖc cho vay nµy kh«ng ph¶i tr¶i ®Òu cho c¸c chñ thÓ cã nhu cÇu mµ viªc ®Çu t dîc thùc hiÖn qua mét qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh kü lìng. Qu¸ tr×nh nµy rÊt quan träng víi c¸c Ng©n hµng, nã mang tÝnh sèng cßn cña Ng©n hµng. V× vËy, Ng©n hµng ®· ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cho vay hç trî c¸c dù ¸n ph¸t triÓn Nhµ níc th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông ®Ó tõ ®ã ®¹t môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ.
Sù ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· t¹o cho níc ta thÕ vµ lùc míi, tho¸t ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, b¾t ®Çu sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Nhµ níc ®· t¹o ra m«i trêng thuËn lîi ®Ó ph¸t huy vai trß vµ thÕ m¹nh cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ, song song víi c¸c chÝnh s¸ch hç trî c¸c ngµnh kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän.
II- rñi ro tÝn dông
1- Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông.
Trong c¸c ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th× ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng ®em l¹i nhiÒu lîi nhuËn nhÊt cho Ng©n hµng vµ còng lµ ho¹t ®éng chøa nhiÒu rñi ro nhÊt. Rñi ro tÝn dông lµ hiÖn tîng x¶y ra g©y thiÖt h¹i cho Ng©n hµng ngoµi sù mong ®îi cña Ng©n hµng mµ nguyªn nh©n cña nã cã thÓ lµ do Ng©n hµng , kh¸ch hµng hoÆc cã thÓ lµ nguyªn nh©n kh¸ch quan.
2- C¸c lo¹i rñi ro tÝn dông
2.1- Rñi ro mÊt vèn
Lµ rñi ro cho vay kh«ng thu håi ®îc nî. B¶n chÊt cña tÝn dông Ng©n hµng lµ øng tríc tiÒn cho doanh nghiÖp (ngêi vay), sau mét chu kú s¶n xuÊt hoÆc kú lu©n chuyÓn hµng ho¸ th× kh¸ch hµng míi cã tiÒn tr¶ nî Ng©n hµng. Néi dung øng tríc cña tÝn dông Ng©n hµng cµng cao th× møc ®é rñi ro cµng lín. Ng©n hµng cho vay tÝn chÊp møc ®é rñi ro cao h¬n cho vay cã tµi s¶n thÕ chÊp. Tµi s¶n thÕ chÊp b»ng giÊy tê cã gi¸ dÔ chuyÓn ®æi ra tiÒn Ýt rñi ro h¬n lµ tµi s¶n thÕ chÊp b»ng bÊt ®éng s¶n. Trong ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng, rñi ro nµy thêng chiÕm tû träng lín nhÊt ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn tµi s¶n kinh doanh. V× h¬n 2/3 tµi s¶n cña Ng©n hµng lµ c¸c mãn cho vay vµ ®Çu t ®em l¹i thu nhËp chñ yÕu cho Ng©n hµng, do ®ã nÕu c¸c kho¶n cho vay cña Ng©n hµng kh«ng ®îc hoµn tr¶, Ng©n hµng sÏ mÊt c¶ vèn lÉn l·i. Sè tiÒn thiÖt h¹i nµy khi ®· vît qu¸ vèn tù cã cña Ng©n hµng sÏ khiÕn Ng©n hµng l©m vµo t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n dÉn ®Õn ph¸ s¶n.
2.2- Rñi ro sai hÑn
Lµ c¸c kho¶n cho vay mµ khi ®Õn h¹n kh¸ch hµng vÉn cha thu håi ®îc vèn ®Ó tr¶ cho Ng©n hµng. Th«ng thêng trêng hîp nµy kh¸ch hµng sÏ xin Ng©n hµng ra h¹n thªm thêi h¹n tr¶ nî. NÕu lý do cña kh¸ch hµng kh«ng ®îc Ng©n hµng chÊp thuËn, hä sÏ ph¶i chÞu l·i suÊt ph¹t. Kho¶n tiÒn thu håi chËm nµy cã thÓ lµm ®¶o lén kÕ ho¹ch kinh doanh cña Ng©n hµng vµ lu«n tiÒm Èn nguy c¬ mÊt vèn.
2.3- Rñi ro l·i suÊt
Qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ tµi s¶n cña Ng©n hµng bao gåm viÖc huy ®éng vèn vµ sö dông vèn. Kú h¹n vµ ®é thanh kho¶n cña c¸c tµi s¶n nî thêng kh«ng c©n xøng víi kú h¹n vµ ®é thanh kho¶n cña c¸c tµi s¶n cã lµm cho Ng©n hµng ph¶i chÞu rñi ro vÒ l·i suÊt.
Ngoµi rñi ro l·i suÊt t¸i tµi trî tµi s¶n nî hoÆc t¸i ®Çu t tµi s¶n cã th× khi l·i suÊt thÞ trêng thay ®æi Ng©n hµng cßn cã thÓ gÆp rñi ro gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n. Chóng ta ®· biÕt, gi¸ trÞ thÞ trêng cña tµi s¶n cã hay tµi s¶n nî dùa trªn kh¸i niÖm gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tiÒn tÖ. Do ®ã, nÕu l·i suÊt thÞ trêng t¨ng lªn th× møc chiÕt khÊu gi¸ trÞ cña tµi s¶n còng t¨ng lªn, vµ do ®ã gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî gi¶m xuèng. Ngîc l¹i nÕu l·i suÊt thÞ trêng gi¶m th× gi¸ trÞ cña tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî sÏ t¨ng lªn. Do ®ã nÕu kú h¹n cña tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî kh«ng c©n xøng víi nhau, vÝ dô tµi s¶n cã cã kú h¹n dµi h¬n tµi s¶n nî th× khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng, gi¸ trÞ cña tµi s¶n cã sÏ gi¶m nhanh h¬n vµ nhiÒu h¬n so víi sù gi¶m gi¸ trÞ cña tµi s¶n nî. Rñi ro gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n khi l·i suÊt thay ®æi thuéc lo¹i rñi ro vÒ l·i suÊt vµ cã thÓ dÉn ®Õn thiÖt h¹i cho Ng©n hµng.
2.4. Rñi ro tû gi¸
Rñi ro hèi ®o¸i thêng diÔn ra díi h×nh thøc cña mét chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®Æt mua vµ gi¸ chµo b¸n cña tiÒn tÖ. C¸c rñi ro trong viÖc giao dÞch ngo¹i hèi xuÊt ph¸t tõ tû gi¸ hèi ®o¸i cña c¸c lo¹i tiÒn tÖ kh¸c nhau do t¸c ®éng cña kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña mét níc. §Ó thÊy ®îc rñi ro hèi ®o¸i ph¸t sinh nh thÕ nµo, chóng ta gi¶ sö mét Ng©n hµng óc cÊp tÝn dông b»ng ®ång b¶ng Anh cho mét c«ng ty cña Anh. Khi ®ång b¶ng Anh gi¶m gi¸ so víi ®ång ®«la óc.ThËm chÝ trong trêng hîp ®ång b¶ng Anh gi¶m gi¸ ®¸ng kÓ, th× c¶ gèc vµ l·i khi chuyÓn sang ®«la óc cã thÓ lµ nhá h¬n sè gèc ®Çu t ban ®Çu, vµ do ®ã kÕt qu¶ ®Çu t sÏ lµ ©m. NghÜa lµ khi chóng ta chuyÓn ®æi gèc vµ l·i tõ bang Anh sang ®«la óc, th× sè tiªn thu ®îc cha ®ñ ®Ó bï ®¾p rñi ro hèi ®o¸i.
3- Nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông
3.1- Th«ng tin kh«ng c©n xøng
Trong nh÷ng giao dÞch diÔn ra trªn thÞ trêng tµi chÝnh, mét bªn thêng kh«ng biÕt tÊt c¶ nh÷ng g× mµ ngêi ta cÇn biÕt vÒ bªn ®Ó cã ®îc mét quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n. Sù kh«ng c©n b»ng vÒ th«ng tin mµ mçi bªn cã ®îc gäi lµ th«ng tin kh«ng c©n xøng. ViÖc thiÕu th«ng tin t¹o ra nh÷ng vÊn ®Ò trong hÖ thèng tµi chÝnh ë hai mÆt, tríc khi cuéc giao dÞch diÔn ra vµ sau khi cuéc giao dÞch diÔn ra.
Chän lùa ®èi nghÞch lµ do vÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng t¹o ra tríc khi diÔn ra cuéc giao dÞch. Do viÖc lùa chän ®èi nghÞch khiÕn dÔ cã thÓ lµ c¸c mãn cho vay ®îc thùc hiÖn cho nh÷ng trêng hîp rñi ro kh«ng tr¶ ®îc nî, nh÷ng ngêi cho vay cã thÓ quyÕt ®Þnh kh«ng cho vay mÆc dï cã nh÷ng trêng hîp cã thÓ tr¶ ®îc nî.
Nh÷ng ngêi dÔ cã thÓ t¹o ra mét kÕt côc ®èi nghÞch nhÊt l¹i cã thÓ ®îc lùa chän nhÊt. Hä lµ nh÷ng ngêi vay tiÒn Ýt ®îc a chuéng nhÊt v× cã nhiÒu kh¶ n¨ng h¬n r»ng hä sÏ kh«ng hoµn tr¶ ®îc nh÷ng mãn nî cña hä.
Rñi ro ®¹o ®øc lµ mét vÊn ®Ò do th«ng tin kh«ng c©n xøng t¹o ra sau khi cuéc giao dÞch diÔn ra. §ã lµ khi ngêi cho vay ph¶i chÞu mét rñi ro lµ ngêi vay cã ý muèn thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng kh«ng tèt xÐt theo quan ®iÓm cña ngêi cho vay, v× nh÷ng ho¹t ®éng nµy khiÕn Ýt cã kh¶ n¨ng ®Ó mãn vay nµy sÏ hoµn tr¶. Do rñi ro ®¹o ®øc gi¶m bít x¸c xuÊt hoµn tr¶ ®îc vèn nªn ngêi cho vay cã thÓ quyÕt ®Þnh th«i kh«ng cho vay n÷a. Mét thùc tÕ ®ang tån t¹i l©u nay lµ t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp vay vèn lu«n ®èi phã víi Ng©n hµng th«ng qua viÖc cung cÊp c¸c sè liÖu kh«ng trung thùc, mÆc dï nh÷ng sè liÖu nµy ®· ®îc c¸c c¬ quan cã chøc n¨ng kiÓm duyÖt. §iÒu nµy g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho Ng©n hµng trong viÖc n¾m b¾t t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh, còng nh viÖc qu¶n lý vèn vay cña ®¬n vÞ. NhiÒu khi c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t kh«ng c¨n cø vµo sè liÖu b¸o c¸o cña ®¬n vÞ mµ thêng dùa vµo nh÷ng c¶m nhËn trùc quan cña m×nh, ®iÒu nµy nÕu kÐo dµi sÏ rÊt nguy hiÓm.
3.2- M«i trêng kinh tÕ
Ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh ®Æc biÖt, rÊt nh¹y c¶m, chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ tõ c¸c yÕu tè cña nÒn kinh tÕ trong níc vµ thÕ giíi. Trong thêi gian qua nÒn kinh tÕ níc ta còng nh mét sè níc trong khu vùc cã nh÷ng biÕn ®éng g©y ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn ngµnh Ng©n hµng ….
BÊt kú mét biÕn ®éng nµo cña nÒn kinh tÕ còng sÏ ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng cña Ng©n hµng . Nh mét c¸ thÓ tù nhiªn, Ng©n hµng "khoÎ m¹nh" hay kh«ng còng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo m«i trêng kinh tÕ æn ®Þnh hay kh«ng.
3.3- M«i trõ¬ng ph¸p lý
HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng Ng©n hµng hiÖn nay, tuy ®· ®îc c¶i tiÕn nhiÒu nhng vÉn cha thùc sù khoa häc vµ thiÕu ®ång bé, cha ®ñ søc ®iÒu chØnh nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p trong thùc tÕ kinh doanh cña Ng©n hµng th¬ng m¹i. NhiÒu híng dÉn cña c¸c bé, ngµnh kh¸c nhau cßn chång chÐo, rÊt khã kh¨n trong viÖc triÓn khai thùc hiÖn.
HiÖn nay, ®iÒu kiÖn vay vèn ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh gÇn nh b¾t buéc ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp, trong khi ®ã chóng ta cha cã lu©t vÒ së h÷u nªn cha cã c¬ quan nµo cã tr¸ch nhiÖm c¸p chøng nhËn së hu tµi s¶n vµ viÖc chuyÓn quyÒn së h÷u. V× thÕ mµ Ng©n hµng gÆp khã kh¨n trong viÖc kiÓm tra tÝnh x¸c thùc cña chñ së h÷u tµi s¶n. Bªn c¹nh ®ã c¸c c¬ quan h÷u quan cha cã ®îc c¸i nh×n thÊu ®¸o vÒ Ng©n hµng vµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ nªn cha cã ®îc sù phèi hîp ®ång bé, tÝch cùc víi Ng©n hµng trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan.
MÆc dï ®· cã nhiÒu th«ng t liªn tØnh gi÷a Ng©n hµng nhµ níc vµ c¸c bé ngµnh liªn quan híng dÉn thùc hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, nhng thùc tÕ ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp nhiÒu h¬n n÷a gi÷a c¸c c¬ quan nµy víi nhau trong thêi gian tíi.
3.4- Nh÷ng nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng
§ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n nh b·o lôt, h¹n h¸n, ®éng ®¸t, ho¶ ho¹n…, c¸c vô ¨n c¾p, lõa ®¶o… g©y thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n cña Ng©n hµng hoÆc cña kh¸ch hµng khiÕn ngêi vay mÊt kh¶ n¨ng tr¶ nî vay.
§èi víi lo¹i rñi ro nµy, Ng©n hµng phßng ngõa b»ng c¸c biÖn ph¸p nh: mua b¶o hiÓm, t¨ng cêng b¶o vÖ trùc tiÕp, gi¸o dôc ý thøc, tr¸ch nhiÖm cho nh©n viªn Ng©n hµng …
PhÇn ii
THùC TR¹NG vµ nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng th¬ng m¹i viÖt nam.
1- T×nh h×nh qu¶n lý tÝn dông t¹i c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i trong nh÷ng n¨m qua.
1.1- T×nh h×nh huy ®éng vèn
Huy ®éng vèn lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô t¹o vèn quan träng hµng ®Çu cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i th«ng qua c¸c nghiÖp vô chñ yÕu nh: huy ®éng tiÒn göi, nghiÖp vô ngo¹i b¶ng cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ c¸c nghiÖp vô trung gian kh¸c. Khi chuyÓn ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, c¸c Ng©n hµng cßn nhiÒu bì ngì, hiÖu qu¶ kinh doanh cßn nhiÒu mÆt h¹n chÕ, kÓ c¶ m¶ng huy ®éng vèn. Nhng cïng nç lùc víi b¶n th©n, ®îc sù ñng hé tõ nhiÒu phÝa c¸c Ng©n hµng ®· quen dÇn víi c¬ chÕ míi, ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh qu¶ nhÊt ®Þnh trong kinh doanh. §Õn thëi ®iÓm hiÖn nay, chØ xÐt riªng vÒ m¶ng huy ®éng vèn cña hÇu hÕt c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i, c¶ quy m« vµ chÊt lîng ®Òu ®îc ph¸t triÓn. Theo b¸o c¸o cña c¸c Ng©n hµng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c tæ chøc tÝn dông trong níc còng nh c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng níc ngoµi, Ng©n hµng liªn doanh ®Òu cã tèc ®é liªn tôc t¨ng. Riªng trong n¨m 2003, qu¸n triÖt nhiÖm vô ngay tõ ®Çu, toµn hÖ thèng ®· tÝch cùc n¾m b¾t thÞ trêng, t×nh h×nh biÕn ®éng trong níc vµ thÕ giíi, cã nhiÒu gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó ®Èy m¹nh huy ®éng vèn ®¸p øng nhu cÇu vèn cho nÒn kinh tÕ. §¬n cö nh gi¶i ph¸p l·i suÊt huy ®éng linh ho¹t néi vµ ngo¹i tÖ cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu Ng©n hµng ®Ó n©ng cao tû träng vèn trung vµ dµi h¹n, huy ®éng v«n b»ng c¸ch t¨ng l·i suÊt tiÒn göi ng¾n h¹n…
§Õn cuèi n¨m 2003, sè d tiÒn göi t¹i c¸c tæ chc tÝn dông t¨ng 45% so víi ®Çu n¨m, cao h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng n¨m tríc vµ vît kÕ ho¹ch ®Ò ra. Nh×n chung sè vèn huy ®éng ®îc tõ nÒn kinh tÕ - x· héi t¨ng ®Òu ®Æn trong c¸c n¨m gÇn ®©y, rÊt cã ý nghÜa ®èi víi sù ph¸t triÓn trong bèi c¶nh vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ níc ngoµi vµo níc ta cha cao.
So víi ®Çu n¨m, tÝnh s¬ bé ®Õn hÕt th¸ng 6 n¨m 2004, tæng nguån vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông trong c¶ níc t¨ng kho¶ng 16%, trong nguån vèn huy ®éng tõ d©n c t¨ng 8%. B¶ng so s¸nh ph©n tÝch sau ®©y gióp ta nhËn râ h¬n t×nh h×nh nµy:
B¶ng 1: Tû träng trong tæng nguån vèn cña c¸c TCTD
So s¸nh
Nhãm c¸c
TCTD
Tû träng trong tæng nguån vèn cña c¸c TCTD (%)
T¨ng so víi ®Çu n¨m 2004(%)
Tû träng trong tæng nguån vèn cña c¸c TCTD
Huy ®éng vèn tõ d©n c
C¸c TCTD nhµ níc
75,7
8
10
C¸c chi nh¸nh NH níc ngoµi & NH liªn doanh
13
1
1
C¸c TCTD cæ phÇn
10
5
9
C¸c TCTD phi NH
0,3
6
7
C¸c TCTD hîp t¸c
1
10
( Nguån: T¹p chÝ Ng©n hµng sè ®Æc biÖt - Sè 1 n¨m 2004)
Vèn huy ®éng cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i t¨ng vµ l·i suÊt huy ®éng còng ®îc t¨ng mÆc dï l·i suÊt huy ®éng ngo¹i tÖ tiÕp tôc gi¶m. Nhu cÇu vay vèn b¨ng ®ång VN t¨ng m¹nh h¬n vay b»ng ngo¹i tÖ, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp tr¸nh vay vèn b»ng ngo¹i tÖ mµ chuyÓn sang ®Ò nghÞ vay vèn b»ng VND.
1.2- T×nh h×nh sö dông vèn
T×nh h×nh huy ®éng vèn chñ yÕu tËp trung vµo c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh ( chiÕm tû träng 80%), t¬ng tù thÞ phÇn tÝn dông còng tËp trung t¬ng ®¬ng, ®iÒu nµy lµ hiÓn nhiªn bëi quy luËt lîi thÕ nhê quy m«. Nh×n vµo b¶ng 2 ta thÊy, nÕu cho vay b»ng VND c¶ khu vùc Ng©n hµng th¬ng m¹i Quèc doanh cao gÊp 4,5-5 lÇn so víi Ng©n hµng th¬ng m¹i ngoµi quèc doanh, cho vay b»ng ngo¹i tÖ cña Ng©n hµng th¬ng m¹i chØ gÊp 1,5-2,5 lÇn. §iÒu nµy ph¶n ¸nh møc ®é tËp trung trong ho¹t ®éng tÝn dông cã tÝnh c¸ch biÖt. Kh¸ch hµng cña Ng©n hµng th¬ng m¹i Quèc doanh chñ yÕu lµ kh¸ch hµng trong níc nªn hä lÖch vÒ vay b»ng VND nh»m dù phßng rñi ro vÒ tû gi¸vµ l·i suÊt kh«ng qu¸ cao so víi USD, thËm chÝ cßn rÎ h¬n sau khi ®iÒu chØnh theo sù thay ®æi cña tû gi¸. ThÞ phÇn ngo¹i tÖ cña Ng©n hµng th¬ng m¹i Quèc doanh chñ yÕu lµ c¸c kho¶n vay cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng níc ngoµi hoÆc Ng©n hµng liªn doanh.
B¶ng 2 : Møc tËp trung thÞ phÇn cho vay cña c¸c NHTMQD vµ NHTM ngoµi quèc doanh .
N¨m
1998
1999
2000
2001
2002
2003
NHTMQD
Trong ®ã: -VND
- Ngo¹i tÖ
79,6
53,8
25,8
75,5
53,5
22,2
77,2
59,3
18,0
81,4
65,9
15,7
81,6
65,9
15,7
71,4
61,1
10,3
NHTM ngoµi quèc doanh.
Trong ®ã: -VND
- Ngo¹i tÖ
20,4
7,5
12,9
24,5
10,1
14,4
22,8
9,5
13,2
18,4
12,1
6,3
18,4
12,1
6,3
28,6
20,4
8,2
Tæng
100
100
100
100
100
100
(Nguån: T¹p chÝ Ng©n hµng sè 8 n¨m 2004)
MÆc dï thÞ phÇn huy ®éng, cho vay cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh chiÕm phÇn lín nhng l¹i chÞu søc Ðp c¹nh tranh tõ c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng níc ngoµi, mÆt kh¸c hä lµ ngêi ph¶n øng chËm trong sö dông mçi c«ng cô, chiÕn thuËt c¹nh tranh. TÝnh nh¹y c¶m cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh theo th«ng tin thÞ trêng cßn chËm nªn ®· bÞ c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng níc ngoµi lÊn trong tõng thêi ®iÓm, trªn tõng mÆt riªng lÎ cña ho¹t ®éng Ng©n hµng .
Søc c¹nh tranh cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn, chi nh¸nh Ng©n hµng níc ngoµi trªn khÝa c¹nh huy ®éng vèn rÊt thÊp. Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phµn bÞ yÕu thÕ bëi møc ®é tin cËy thÊp, mÆc dï c¸c Ng©n hµng nµy lu«n ph¹i ®Æt møc l·i suÊt huy ®éng cao h¬n c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh. Tuy nhiªn, trong thêi gian gÇn ®©y, do sî thÞ phÇn vèn huy ®éng cã thÓ bÞ gi¶m sót, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh ®«i lóc ®Ó møc l·i suÊt huy ®éng ngang b»ng Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn. Chi nh¸nh Ng©n hµng níc ngoµi kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh v× hä bÞ rµng buéc bëi quy ®Þnh cña Ng©n hµng nhµ níc chø kh«ng ph¶i lµ hä kh«ng cã søc c¹nh tranh trong lÜnh vùc huy ®éng tiÕt kiÖm tõ d©n c. Trong t¬ng lai quy ®Þnh cña Ng©n hµng nhµ níc níi láng thÞ phÇn huy ®éng vèn cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh sÏ bÞ ¶nh hëng lín.
Râ rµng c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh cã nguån vèn lín, gi¸ vèn thÊp, cã mèi quan hÖ l©u dµi víi kh¸ch hµng nhng cha t¹o thÕ chñ ®éng vµ lÊn ¸t c¸c Ng©n hµng níc ngoµi. Trong m«i trêng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, môc tiªu cña chi nh¸nh Ng©n hµng níc ngoµi lµ më réng thi phÇn, th«n tÝnh kh¸ch hµng ®Ó t¹o sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ lîi nhuËn cho c¶ gãi dÞch vô ®èi víi tõng kh¸ch hµng tõ thanh to¸n quèc tÕ giao dÞch vèn, kinh doanh ngo¹i tÖ, tÝn dông… chø kh«ng nhÊt thiÕt tõng ho¹t ®éng riªng biÖt ph¶i sinh lêi. §iÒu nµy ®ßi hái tÝnh liªn kÕt, hîp t¸c gi÷a c¸c bé phËn ngµy cµng chÆt chÏ vµ nã còng ®ßi hái r»ng chÊt lîng dÞch vô kh¸ch hµng ph¶i tèt h¬n, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, c¶i tiÕn chÊt lîng dÞch vô.
2- Mét sè vÊn ®Ò qu¶n lý rñi ro tÝn dông
Mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng cña mçi Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ tèi thiÓu ho¸ rñi ro tÝn dông. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy, c¸c Ng©n hµng sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p, quy tr×nh ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông kh¸c nhau bao gåm c¶ chÝnh thøc, b¸n chÝnh thøc lÉn kh«ng chÝnh thøc. MÆc dï ngµy nay c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, qu¶n lý rñi ro tÝn dông ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn vµ tinh vi h¬n ®· gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶, ®é tin cËy vÒ c¸c quyÕt ®Þnh cho vay, chóng vÉn kh«ng hoµn toµn kh¾c phôc ®îc nh÷ng h¹n chÕ vèn cã, thËm chÝ trong mét vµi trêng hîp cã thÓ lµm l¹c híng c¸c chuyªn gia Ng©n hµng. Sau ®©y lµ mét sè vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh qu¶n lý rñi ro tÝn dông.
2.1- Gi¸ c¶ thÕ chÊp, cÇm cè trong c¸c chu kú tÝn dông
Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p cæ ®iÓn ®Ó tèi thiÓu ho¸ rñi ro tÝn dông lµ yªu cÇu ngêi vay thÕ chÊp hoÆc cÇm cè tµi s¶n khi vay vèn Ng©n hµng. Tuy nhiªn, gi¶i ph¸p nµy kh«ng ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cho chÝnh s¸ch tÝn dông cña Ng©n hµng. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n thÊt b¹i lµ sù xuÊt hiÖn mèi quan hÖ ph¶n håi gi÷a c¸c kho¶n vay vµ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè tµi s¶n trong viÖc qu¶n lý rñi ro tÝn dông. Do ®ã ®Ó ®Þnh gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè mét c¸ch hîp lý cÇn lu t©m ®Õn ®éng th¸i cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Khi cho vay vµo thêi ®iÓm "®Ønh" cña chu kú tÝn dông (còng t¬ng øng víi chu kú ph¸t triÓn kinh tÕ) cã ®¶m b¶o bµng t¶i s¶n thÕ chÊp, cÇm cè ®îc ®¸nh gi¸ theo thêi kú nµy, th× khi ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè ®Ó thu håi nî, TCTD sÏ bÞ thua lç. V× vËy, khi ra quyÕt ®Þnh cho vay cÇn lu t©m ®Õn thêi ®iÓm cña nÒn kinh tÕ.
2.2- C¸c rñi ro khi cho c¸ nh©n vay vèn tÝn dông
Ngµy nay ph©n tÝch rñi ro tÝn dông ngµy cµng cã xu híng hîp thøc ho¸ vµ tiªu chuÈn ho¸. §èi víi c¸c thÓ nh©n vay vèn, trong thÈm ®Þnh n¨ng lùc tÝn dông, c¸c Ng©n hµng thêng sö dông ph¬ng ph¸p cho ®iÓm. Tæng sè ®iÓm ®îc tÝnh cho toµn bé c¸c ®Æc ®iÓm cña kh¸ch hµng sÏ ®îc so s¸nh víi mét gi¸ trÞ tíi h¹n nµo ®ã, vµ tuú theo kÕt qu¶ so s¸nh mµ kh¸ch hµng cã thÓ xÕp vµo lo¹i ®èi tîng cã kh¶ n¨ng vay hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng vay. VËy nh÷ng vÊn ®Ò nµo cã thÓ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh lùa chän kh¸ch hµng ?
Thø nhÊt, xem xÐt toµn bé c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña kh¸ch hµng lµ mét vÊn ®Ò kh¸ phøc t¹p v× nhiÒu ®Æc ®iÓm mang tÝnh t©m lý, sinh lý, chÝnh trÞ, x· héi… rÊt khã cã thÓ cã ®îc mét kÕt luËn hoµn h¶o.
Thø hai, ®¸nh gi¸ c¸c ®Æc ®iÓm cña kh¸ch hµng theo c¸ch cho ®iÓm thêng mang tÝnh chñ quan. §Ó t¨ng tÝnh kh¸ch quan trong viÖc cho ®iÓm thêng dùa trªn c¬ së th«ng tin ph¶n håi vÒ kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî vay trong qu¸ khø cña kh¸ch hµng vay vèn. Trong trêng hîp nµy møc ®iÓm ®¸nh gi¸ lµ % nî vay ®· ®îc hoµn tr¶. Tuy nhiªn, quy tr×nh nµy còng kh«ng thÓ lo¹i bá hoµn toµn nh÷ng tån t¹i nãi trªn, bëi v× kú thu nhËp c¸c th«ng tin ph¶n håi cã thÓ kh¸c nhau vµ ®îc lùa chän theo mong muèn chñ quan.
Thø ba,viÖc sö dông c¸c thang ®iÓm ®¸nh gi¸ trong c¸c phÐp tÝnh to¸n kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ®¹i lîng "x¬ cøng" theo thêi gian, v× nh÷ng biÕn ®éng trong c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi sÏ lµm thay ®æi møc ®é rñi ro mçi ®Æc ®iÓm.
Do ®ã, viÖc cho c¸c thÓ nh©n vay vèn tÝn dông dùa trªn c¬ së lîng ho¸ rñi ro lµ mét viÖc lµm kh«ng ®¬n gi¶n. Lu«n lu«n cã nhu cÇu kiÓm tra, sµng läc l¹i c¸c kÕt qña mét c¸ch thËn träng.
2.3- Rñi ro khi cho vay kh¸ch hµng lµ ph¸p nh©n.
Trong ph¬ng ph¸p ph©n tÝch rñi ro tÝn dông khi cho mét ph¸p nh©n vay vèn còng næi lªn nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc nh trêng hîp kh¸ch hµng lµ thÓ nh©n. Khi tÝnh x¸c suÊt vì nî cña mét c«ng ty, c¸c nhµ ph©n tÝch Ng©n hµng sö dông m« h×nh ®a nh©n tè bao hµm mét quy tr×nh ®¸ng gi¸ c¸c chØ tiªu ho¹t ®éng c¬ b¶n cña c«ng ty vay vèn, ®Ó tõ ®ã tÝnh ®îc mét chØ tiªu tæng hîp vÒ x¸c suÊt vì nî cña c«ng ty. Sau ®ã ®em so s¸nh chØ tiªu tæng hîp nµy víi c¸c gi¸ trÞ chuÈn vµ rót ra kÕt luËn cuèi cïng vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña tæ chøc kinh tÕ.
T×nh h×nh phøc t¹p khi cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®Þnh lîng vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n dùa trªn viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu ®Æc biÖt theo c¸c d÷ liÖu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Trong ®ã cã c¸c chØ tiªu nh: hÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn hµnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n ngay, kh¶ n¨ng thanh to¸n dµi h¹n, c¸c chØ tiªu vÒ thu nhËp.
Mçi mét hÖ sè nªu trªn ®Òu cã gi¸ trÞ tiªu chuÈn dùa trªn c¬ së ®ã ®Ó thùc hiÖn so s¸nh víi hÖ sè tÝnh to¸n. H¬n n÷a trong thùc tiÔn, c¸c gi¸ trÞ tiªu chuÈn nµy thêng ®îc ¸p dông chung cho tÊt c¶ c¸c ngµnh, lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ vµ Ýt thay ®æi. Chóng ta ph¶i ph©n biÖt theo ngµnh, lÜnh vùc kh¸c nhau theo c¬ cÊu tµi s¶n Cã vµ tµi s¶n Nî kh¸c nhau mét c¸ch kh¸ch quan. Ph¶i g¾n chÆt víi l¹m ph¸t bëi v× tèc ®é t¨ng cña nã sÏ lµm t¨ng c¸c chØ tiªu thùc hiÖn. Râ rµng sÏ lµ kh«ng cã g× sai khi kh¼ng ®Þnh r»ng, c¸c sè chØ tiªu chuÈn cÇn ®îc ph©n biÖt theo vïng, l·nh thæ bëi v× c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c nhau sÏ cã ®iÒu kiÖn t¸i s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm kh«ng gièng nhau, lµm ¶nh hëng tíi c¸c chØ tiªu tµi chÝnh doanh nghiÖp.
Sù xuÊt hiÖn nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp còng g©y nªn mét vÊn ®Ò, c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch theo c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nhau thêng cho nh÷ng kÕt qu¶ hoµn toµn kh¸c nhau. V× vËy, ph¶i thõa nhËn r»ng, ngµy nay c¸c nhµ ph©n tÝch Ng©n hµng ®ang ®èi mÆt víi mét nhiÖm vô hÕt søc phøc t¹p lµ nªn chän nh÷ng ph¬ng ph¸p nµo ®Ó ph©n tÝch rñi ro tÝn dông vµ sö dông vµo thêi ®iÓm nµo lµ hîp lý. T×nh h×nh cßn phøc t¹p h¬n v× cho ®Õn nay vÉn cha cã mét tiªu chÝ kh¸ch quan nµo ®Ó lµm luËn cø khoa häc cho nh÷ng sù lùa chän nªu trªn.
PhÇn III:
Mét sè biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam .
1- N©ng cao chÊt lîng c¸n bé cña Ng©n hµng :
1.1- N¨ng lùc ®iÒu hµnh cña ban l·nh ®¹o Ng©n hµng .
Nãi lªn vai trß quan träng cña nh÷ng ngêi ®øng ®Çu trong mét tæ chøc nãi chung vµ trong mét Ng©n hµng th¬ng m¹i nãi riªng. Ngêi l·nh ®¹o Ng©n hµng giái lµ ngêi biÕt kÕt hîp hµi hoµ ph¸t huy tèi ®a søc m¹nh cña t¸t c¶c c¸c nguån lùc Ng©n hµng th¬ng m¹i m×nh cã thµnh søc m¹nh tæng thÓ cña Ng©n hµng.
Víi t c¸ch lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm ®Çu tiªn vÒ søc c¹nh tranh cña Ng©n hµng, ban l·nh ®¹o v× vËy ph¶i lµ ngêi thùc sù ®ñ tµi trªn mäi ph¬ng diÖn tùu chung gåm 3 kh¶ n¨ng chñ yÕu: kh¶ ng¨ng vÒ chuyªn m«n, kh¶ n¨ng ph©n tÝch ph¸n ®o¸n vµ kh¶ n¨ng nghÖ thuËt ®èi nh©n xö thÕ. Nghiªn cøu häc hái kh«ng chØ lµ nhiÖm vô cña c¸n bé c«ng nh©n viªn mµ nã cßn lµ nhiÖm vô cña ban l·nh ®¹o Ng©n hµng ®Ó l·nh ®¹o vµ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh s¸ng suèt th× ngêi l·nh ®¹o ph¶i lµ ngêi giái nhÊt trong mäi lÜnh vùc, cã tÇm nh×n réng trong c«ng viÖc, hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt.
1.2- §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o, båi dìng vÒ chuyªn m«n vµ nghiÖp vô cho c¸c c¸n bé tÝn dông.
Kh«ng thÓ ®¹t ®îc sù tiÕn bé thùc sù vÒ chÊt lîng tÝn dông nÕu kh«ng cã ®éi ngò c¸n bé cã ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, cã tr×nh ®é nghiÖp vô, nhËn thøc x· héi vµ hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt tèt. Sù hîp t¸c cña toµn thÓ c¸n bé nh©n viªn trong Ng©n hµng lµ søc m¹nh lín nhÊt ®Ó Ng©n hµng cã thÓ ®øng v÷ng vµ lín m¹nh trong ®iÒu kiÖn kh¾c nghiÖt hiÖn nay. C¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cÇn chó träng trong c«ng t¸c tuyÓn dông con ngêi vµ ®µo t¹o c¸n bé cã chÊt lîng cao. CÇn ph¶i cã ®Þnh híng tiªu chuÈn ho¸ c¸n bé tÝn dông, yÕu tè con ngêi lu«n lµ yÕu tè chñ ®¹o cña mäi ho¹t ®éng v× con ngêi lµ chñ thÓ cña nÒn kinh tÕ.
Ngêi c¸n bé giái lµ ngêi cã tÇm nh×n réng trong t¬ng lai, vÝ dô mét mÆt hµng s¶n xuÊt nµy cã thÓ t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i thÞ trêng cha cÇn thiÕt nhng trong mét hoÆc mét vµi n¨m tíi nã l¹i lµ mét mÆt hµng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi thi trêng. NÕu nh lµ mét ngêi c¸n bé cã tÇm nh×n hiÓu biÕt réng th× hä sÏ ®Çu t vµo mÆt hµng s¶n xuÊt ®ã, vµ trong mét vµi n¨m tíi hä sÏ cã mét kho¶n lêi ®¸ng kÓ. MÆt kh¸c, nÕu nh c¸n bé tÝn dông kh«ng n¾m b¾t ®îc thÞ trêng vµ xu híng cña nã th× rñi ro mÊt vèn trong t¬ng lai lµ rÊt lín.
Bªn c¹nh kiÕn thøc vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô, c¸c c¸n bé tÝn dông cßn ph¶i thêng xuyªn trang bÞ thªm hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt, thÞ trêng, c¸c lÜnh vùc kh¸c vÒ kinh tÕ-tµi chÝnh, tin häc vµ ngo¹i ng÷. §ång thêi chó träng gi¸o dôc chÝnh trÞ, t tëng cho c¸n bé tÝn dông, lµm cho hä thÊy ®îc vai trß, vÞ trÝ vµ tr¸ch nhiÖm lín lao cña m×nh trong sù nghiÖp kinh doanh cña ngµnh ®Ó ngµy cµng cã sù nç lùc trong c«ng viÖc. Ngoµi ra, cÊp trªn cßn cã chÕ ®é khen thëng nh÷ng c¸n bé lµm tèt vµ cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi nh÷ng c¸n bé vi ph¹m, thiÕu tr¸ch nhiÖm trong phßng chèng rñi ro, thiÕu ®¹o ®øc trong ho¹t ®éng tÝn dông.
2- N©ng cao ch©t lîng thÈm ®Þnh kh¸ch hµng
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp vµ Ng©n hµng ngµy cµnh ®îc kh¼ng ®Þnh. Doanh nghiÖp cÇn Ng©n hµng bªn c¹nh ®Ó san b»ng sù bÊt thêng vÒ nguån vèn thiÕu hoÆc thõa, ngîc l¹i doanh nghiÖp ®îc coi lµ chç dùa vµ lµ ®éng lùc ®Ó Ng©n hµng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Ng©n hµng lùa chän doanh nghiÖp tõ c¸c tiªu chuÈn cÇn ph¶i cã ®Ó thµnh lËp quan hÖ tÝn dông nh: t c¸ch, n¨ng lùc ho¹t ®éng, søc m¹nh tµi chÝnh, ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng vµ tµi s¶n ®¶m b¶o. Trong ®ã n¨ng lùc ho¹t ®éng vµ søc m¹nh tµi chÝnh thÓ hiÖn cho kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, lµ yÕu tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù kÕt dÝnh mèi quan hÖ.
Nãi c¸ch kh¸c, díi con m¾t Ng©n hµng n¨ng lùc tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ sù hiÖn th©n cña vèn tÝn dông ®îc b¶o toµn sinh lîi, do ®ã nã cÇn ®îc coi lµ yÕu tè hµng ®Çu ®Ó quyÕt ®Þnh quan hÖ tÝn dông gi÷a Ng©n hµng vµ doanh nghiÖp.
Trªn thùc tÕ cã mét sè Ng©n hµng chØ chó träng ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp trªn c¬ së sè liÖu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong 3 n¨m gÇn nhÊt vµ kÕ ho¹ch kinh doanh trong thêi kú vay vèn, kÕt hîp viÖc ph©n tÝch hiÖu qu¶ ph¬ng ¸n s¶n suÊt kinh doanh cã sö dông vèn vay. Song, c¸c chØ sè tµi chÝnh ®óc kÕt tõ b¸o c¸o hµng n¨m cña c¸c doanh nghiÖp chØ lµ nh÷ng ®¹i lîng mang tÝnh thêi ®iÓm, khã cã thÓ ®¹i diÖn cho b¶n chÊt vèn cã cña doanh nghiÖp, cha kÓ ®Õn phÇn lín con sè ®ã ®· ®îc doanh nghiÖp gät giòa tríc khi tr×nh Ng©n hµng. Trong nhiÒu trêng hîp t¹i thêi ®iÓm tëng nh kho¶n tÝn dông ®îc hoµn tr¶ th× biÕn cè xuÊt hiÖn- doanh nghiÖp ®Çu t lç, tµi s¶n Nî tµi chÝnh gia t¨ng..., kÕt qu¶ lµ ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vay vèn cã hiÖu qña cao nhng kho¶n tÝn dông kh«ng thu håi ®îc do dßng tiÒn cuèn tr«i vµo c¸c ngâ ng¸ch kh¸c.
3- B¶o ®¶m tÝn dông b»ng tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh vµ b¶o hiÓm tÝn dông.
3.1- CÇn n©ng cao chÊt lîng b¶o ®¶m tÝn dông b»ng h×nh thøc thÕ chÊp cÇm cè.
§èi víi viÖc nhËn tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè ®iÒu quan träng lµ ph¶i xem xÐt tÝnh ph¸p lý cña hå s¬ thÕ chÊp cÇm cè tµi s¶n ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc chuyÓn nhîng tµi s¶n khi b¸n ®Êu gi¸ tr¸nh hiÖn tîng lõa ®¶o b»ng giÊy chøng nhËn së h÷u gi¶. bªn c¹nh ®ã cÇn quan t©m tíi viÖc ®Þnh gi¸ chÝnh x¸c tµi s¶n ®Æc biÖt ®èi víi tµi s¶n lµ nhµ ®Êt , d©y chuyÒn m¸y mãc thiÕt bÞ nhËp ngo¹i ®· qua sö dông. nÕu tµi s¶n cÇm cè thÕ chÊp lµ ngo¹i tÖ cÇn quan `t©m tíi c¸c yÕu tè ¶nh hëng trong t¬ng lai nh tû gi¸ l¹m ph¸t .... nhÊt lµ nh÷ng kho¶n cho vay lín vµ dµi h¹n.
Mét thùc tÕ lµ c¸c tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè rÊt phong phó vµ ®a d¹ng c¸n bé tÝn dông Ng©n hµng kh«ng thÓ hÓu râ nguån gèc ®Æc ®iÓm nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng còng nh gi¸ trÞ cña chóng. VÝ dô: ®Ó thùc hiÖn mét mãn vay thÕ chÊp bëi nhµ ®Êt ®ßi hái c¸n bé tÝn dông kh«ng chØ cã nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ nhµ ®Êt nh luËt ®Êt ®ai, biÓu tÝnh gi¸ nhµ ®Êt cña chÝnh quyÒn thµnh phè mµ cßn ph¶i hiÓu biÕt râ vÒ gi¸ c¶ thùc nh÷ng biÕn ®éng cña nã trªn thÞ trêng. Mét c¸n bé tÝn dông dï tµi giái ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ hiÓu biÕt ®îc tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh doanh trong nÒn kinh tÕ bëi vËy ®Ó cã thÓ ®Þnh gi¸ chÝnh x¸c gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp c¸n bé tÝn dông nªn ®a ra nh÷ng chØ tiªu nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸nh gi¸. Víi tµi s¶n thÕ chÊp lµ nhµ ®Êt th× cÇn nh÷ng chØ tiªu nh: vÞ trÝ ng«i nhµ, t×nh tr¹ng hiÖn t¹i, sù biÕn ®éng gi¸ trªn thÞ trêng ... víi nh÷ng tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè b»ng m¸y mãc th× Ng©n hµng nªn cïng ngêi vay thuª ngêi gi¸m ®Þnh nh vËy võa kh¸ch quan võa ®¶m b¶o ®îc tÝnh chÝnh x¸c.
Mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu víi tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè lµ kh¶ n¨ng ph¸t m¹i tµi s¶n kh«ng chØ lµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ ®îc nhµ níc cho phÐp mµ nã cßn lµ nh÷ng tµi s¶n cã kh¶ n¨ng b¸n ®îc trong trêng hîp kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®îc nî. Do vËy khi nhËn tµi s¶n thÕ chÊp c¸n bé tÝn dông kh«ng nªn nhËn nh÷ng tµi s¶n qu¸ lín, nh÷ng c«ng tr×nh ®ang x©y dùng dë dang khi ph¸t m¹i rÊt khã t×m ®îc ngêi mua mµ nÕu cã còng thÓ bï ®¾p ®ùoc kho¶n cho vay. Bªn c¹nh ®ã, Ng©n hµng cÇn kiÓm tra kü giÊy tê chøng nhËn quyÒn së h÷u kh«ng Ýt trêng hîp mét tµi s¶n ®em thÕ chÊp vay vèn ë nhiÒu Ng©n hµng. Ngoµi ra, Ng©n hµng nªn cã quan hÖ tèt víi ®Þa ph¬ng tr¸nh víng m¾c trong qu¸ tr×nh sö lý tµi s¶n thÕ chÊp. Bëi vËy, Ng©n hµng nªn yªu cÇu tÊt c¶ c¸c thµnh viªn ký vµo giÊy ®Ò nghÞ vay vèn.
3.2 B¶o l·nh:
B¶o l·nh cã nhiÒu u ®iÓm h¬n so víi cÇm cè vµ thÕ chÊp. Trong suèt thêi h¹n cÇm cè thÕ chÊp phÝa Ng©n hµng ph¶i thêng xuyªn kiÓm tra t×nh tr¹ng cña nh÷ng tµi s¶n thÕ chÊp nµy khi ®ã bªn b¶o l·nh cam kÕt dïng tÊt c¶ tµi s¶n cña m×nh ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî th× Ng©n hµng sÏ kh«ng ph¶i qu¸ quan t©m ®Õn viÖc kiÓm tra t×nh tr¹ng cña tõng tµi s¶n cô thÓ tr¸nh ®îc nh÷ng nhù¬c ®iÓm cña cÇm cè vµ thÕ chÊp. Tuy nhiªn, Ng©n hµng còng cã thÓ gÆp rñi ro mÊt vèn nÕu bªn b¶o l·nh mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n vµ kh«ng thÓ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tr¶ nî theo hîp ®ång b¶o l·nh. ChÝnh v× vËy mµ Ng©n hµng nªn t×m hiÓu kü vÒ bªn b¶o l·nh vµ chØ chÊp thuËn sù b¶o l·nh cña c¸c c«ng ty lín vµ cã uy tÝn hoÆc yªu cÇu bªn b¶o l·nh ph¶i dïng tµi s¶n ®Ó cÇm cè thÕ chÊp. Kh¶ n¨ng thùc hiÖn viÖc tr¶ nî vay kh«ng chØ phô thuéc vµo viÖc bªn b¶o l·nh cã ®ñ tµi s¶n mµ quan träng h¬n lµ bªn b¶o l·nh cã nh÷ng nguån thu nhËp æn ®Þnh ®Ó b¶o ®¶m cã tiÒn thanh to¸n theo ®óng lÞch biÓu cña hîp ®ång vay vèn. Ng©n hµng cÇn xem xÐt thùc hiÖn nghÜa vô cña bªn b¶o l·nh nh»m t¹o thuËn lîi cho c¶ Ng©n hµng, ngêi vay lÉn ngêi b¶o l·nh .
3.3 Thùc hiÖn b¶o hiÓm tÝn dông:
Cã ba h×nh thøc ®Ó b¶o hiÓm tÝn dông nh sau:
- Thø nhÊt: Kh¸ch hµng vay vèn tÝn dông tham gia mua b¶o hiÓm cho nghµnh nghÒ mµ hä kinh doanh v× vËy nh÷ng kho¶n tÝn dông trong trêng hîp nµy coi nh còng ®îc b¶o hiÓm mét c¸ch gi¸n tiÕp. Ph¬ng ph¸p nµy kh«ng lµm ph¸t sinh thªm thao t¸c nghiÖp vô trong Ng©n hµng. ®Ó sö dông tèt h×nh thøc nµy th× Ng©n hµng cÇn cã chÝnh s¸ch u tiªn cho vay vÒ khèi lîng vµ l·i suÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n mua b¶o hiÓm.
- Thø hai: Sö dông biÖn ph¸p b¶o lu, nghÜa lµ Ng©n hµng tù b¶o hiÓm cho chÝnh m×nh b»ng c¸ch lËp c¸c quü dù phßng ®Ó bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i khi gÆp rñi ro tÝn dông tõ ®ã h¹n chÕ nh÷ng hËu qu¶ xÊu cã thÓ x¶y ra mµ vÉn ®¶m b¶o ®îc t×nh h×nh tµi chÝnh cña Ng©n hµng, rñi ro lu«n song hµnh víi ho¹t ®éng kinh doanh nhng ®èi víi mçi thµnh phÇn kinh tÕ th× hÖ sè rñi ro tÝn dông cã kh¸c nhau, viÖc quy ®Þnh tû träng rñi ro cô thÓ cho tõng lo¹i tÝn dông cã hiÖu qu¶ h¬n. PhÇn sö dông vèn Ng©n hµng lu«n chøa ®ùng rñi ro, Ng©n hµng ph¶i lÊy vèn tù cã ®Ó bï ®¾p song vèn cña Ng©n hµng chØ chiÕm mét phÇn nhá trong tæng sè nguån vèn ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Nh vËy h×nh thµnh quü dù tr÷ ®Æc biÖt bï ®¾p rñi ro tÝn dông lµ hîp lý vµ cÇn thiÕt.
Hµng n¨m Ng©n hµng cÇn ph¶i trÝch 10% lîi nhuËn trong mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh ®Ó lËp quü dù tr÷ ®Æc biÖt bï ®¾p rñi ro. Quü nµy ®îc thµnh lËp cho ®Õn khi b»ng 100% vèn ®iÒu lÖ cña Ng©n hµng . Quü dù tr÷ ®Æc biÖt nµy sÏ gióp Ng©n hµng kh¾c phôc ®îc nh÷ng kho¶n tæn thÊt tÝn dông do t×nh tr¹ng nî khoanh, nî tån ®äng l©u dµi... ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng cña Ng©n hµng.
-Thø ba: Ng©n hµng trùc tiÕp mua b¶o hiÓm cña c¸c tæ chøc b¶o hiÓm chuyªn nghiÖp. Nh thÕ Ng©n hµng sÏ tr¸nh ®îc nh÷ng tæn thÊt khi rñi ro x¶y ra ®èi víi nh÷ng kho¶n vèn ®Çu t.
4- Xö lý mãn vay cã vÊn ®Ò.
Trong xö lý c¸c kho¶n vay cã vÊn ®Ò, cã hai sù lùa chä tæng qu¸t: khai th¸c hoÆc thanh lý. Khai th¸c lµ mét qu¸ tr×nh lµm viÖc víi ngêi vay cho ®Õn khi kho¶n cho vay ®îc tr¶ mét phÇn hay toµn bé vµ kh«ng dùa vµo c¸c c«ng cô ph¸p lý ®Ó Ðp buéc. Thanh lý lµ Ðp ngêi vay tu©n theo c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång cho vay, ¸p dông vµ thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®at ®îc môc tiªu.
Mãn vay cã vÊn ®Ò ®îc hiÓu lµ mãn vay ®· qu¸ h¹n hoÆc mãn vay tuy cha ®Õn h¹n nhng kh¸ch hµng cã nguy c¬ kh«ng tr¶ ®îc nî cho Ng©n hµng do mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, do thua lç hoÆc doanh nghiÖp cã biÓu hiÖn vi ph¹m ph¸p luËt nh lõa ®¶o, trèn thuÕ... Xö lý mãn vay cã vÊn ®Ò lµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó thu håi nî. Theo kinh nghiÖm cña c¸c nhµ Ng©n hµng th× gi¶i ph¸p khai th¸c lµ kh«n ngoan h¬n, v× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kh¸ch hµng lµ quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng. ChÝnh c¸c gi¶i ph¸p mÒm dÎo, linh ho¹t nµy ®· cøu kh«ng Ýt kh¸ch hµng tõ chç s¾p ''khuynh gia b¹i s¶n'' ®Õn chç "gîng" l¹i ®îc, tiÕp tôc tån t¹i, ph¸t triÓn vµ ngµy cµng g¾n bã víi Ng©n hµng. C¸c gi¶i ph¸p khai th¸c bao gåm:
- Th¬ng lîng gia h¹n nî, ®iÒu chØnh kú h¹n nî, gi·n nî.
- TiÕp thªm vèn gióp kh¸ch hµng.
- §¶o nî.
5- Më réng c¹nh tranh.
5.1 Më réng quan hÖ tÝn dông nh»m ph©n t¸n rñi ro
HiÖn nay, ph¹m vi ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c Ng©n hµng cßn hÑp, phÇn lín lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, vèn cho vay lín nhng cha n¨ng ®éng. C¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cÇn ph¶i më réng quan hÖ tÝn dông víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
BiÖn ph¸p ph©n t¸n rñi ro lµ tr¸nh tËp trung qu¸ lín vµo mét lÜnh vùc ®Çu t, vµo mét mÆt hµng kh«ng cã søc m¹nh c¹nh tranh... ®Ó ®Õn khi doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî th× Ng©n hµng sÏ kh«ng chÞu ¶nh h¬ng lín. V× thÕ, c¸c NHTM ph¶i ph©n t¸n rñi ro b»ng c¸ch cho vay vµo nhiÒu ®èi tîng, nhiÒu kh¸ch hµng kh¸c nhau víi nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau.
5.2 §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, dÞch vô tÝn dông.
§©y lµ biÖn ph¸p nh»m ph©n t¸n rñi ro ®· ®îc c¸c Ng©n hµng trªn thÕ giíi ¸p dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶. C¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ë ViÖt Nam cã ®Õn 90% tµi s¶n nî lµ ®Çu t trùc tiÕp nªn kh¶ n¨ng rñi ro rÊt cao. V× thÕ muèn h¹n chÕ rñi ro tÝn dông th× viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô tÝn dông rÊt cÇn ®îc coi träng. Cã ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô th× Ng©n hµng míi cã thªm lîi nhuËn mµ c¸c dÞch vô ®em l¹i.
Muèn ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm dÞch vô th× c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i t¨ng cêng c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nh: m¸y vi tÝnh, m¸y Fax còng nh c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ kho tµng. §ång thêi ph¶i ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é ngo¹i ng÷, vi tÝnh thu thËp th«ng tin thÞ trêng... cho c¸n bé Ng©n hµng.
C¸c Ng©n hµng nªn thiÕt lËp mèi quan hÖ víi c¸c trung t©m m«i giíi, t vÊn ph¸p luËt... ®Ó chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó tham gia vµo thÞ trêng vèn, thÞ trêng chøng kho¸n.
Ph¶i tõng bíc chuyÓn dÞch c¬ cÊu tõ vèn b¸n lÎ sang b¸n bu«n, më réng vµ ph¸t triÓn dÞch vô ®· cã nh thanh to¸n Quèc tÕ, b¶o l·nh, kinh doanh ngo¹i tÖ, thanh to¸n L/C... Khi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng dÞch vô míi, Ng©n hµng kh«ng nh÷ng thÝch nghi víi nhu cÇu cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt mµ b»ng con ®êng ®a d¹ng ho¸ viÖc cung øng tÝn dông sÏ thu hót ®îc nhiÒu kh¸ch hµng, qua ®ã t¨ng thªm thu nhËp cho m×nh mµ cã mét nguån nhÊt ®Þnh ®Ó bï ®¾p nhòng rñi ro tÝn dông mµ Ng©n hµng gÆp ph¶i. Tuy nhiªn, muèn ®a d¹ng ho¸ dÞch vô Ng©n hµng ®ßi hái c¸c Ng©n hµng ph¶i cã mét kho¶n chi phÝ lín vÒ tiÒn cña v× nã phô thuéc vµo qu¸ tr×nh hiÖn ®aÞ ho¸ c«ng nghÖ Ng©n hµng c¶ vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ lÉn tr×nh ®é tinh th«ng nghiÖp vô míi cña c¸n bé Ng©n hµng .
5.3. ThiÕt lËp mèi quan hÖ tèt vµ l©u bÒn víi kh¸ch hµng.
Trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng th¬ng m¹i, kh¸ch hµng võa lµ ngêi cung cÊp nguån vèn cho ho¹t ®éng tÝn dông, ®ång thêi còng lµ ngêi sö dông nguån vèn nµy nªn kh¸ch hµng cã ý nghÜa rÊt quan träng. ThiÕt lËp mèi quan hÖ tèt vµ l©u bÒn víi kh¸ch hµng gióp c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cã ®iÒu kiÖn n¾m v÷ng c¸c th«ng tin cã liªn quan tíi kh¸ch hµng, c¸c Ng©n hµng sÏ cã ®èi s¸ch thÝch hîp ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng m«i trêng c¹nh tranh.
ThiÕt lËp mèi quan hÖ tèt vµ l©u bÒn víi kh¸ch hµng sÏ gióp Ng©n hµng:
- §¸nh gi¸ ®óng chÊt lîng kh¸ch hµn hÖ tÝn dông thêng xuyªn, Ng©n hµng cã thÓ n¾m b¾t, tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ thÈm ®Þnh vµ kiÓm tra gi¸m s¸t. Th«ng qua viÖc quan ®îc nh÷ng th«ng tin vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng. C¨n cø vµo sè tiÒn d trªn tµi kho¶n cña hä, Ng©n hµng sÏ biÕt ®îc kh¶ n¨ng tiÒm tµng vµ chu kú sö dông vèn, tiÒn mÆt còng nh quan hÖ víi c¸c kh¸ch hµng kh¸c trong viÖc mua nguyªn liÖu, tiªu thô s¶n phÈm... §©y lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ khµch hµng vµ lµ c¬ së ®Ó Ng©n hµng tiÕt kiÖm ®îc cho viÖc thÈm ®Þnh, sµng läc th«ng tin, tr¸nh ®îc rñi ro vÒ ®¹o ®øc, kÕ ho¹ch ho¸ ®îc nguån còng nh c¸c chi phÝ gi¸m s¸t kh¸ch hµng khi ®· cã s½n ph¬ng thøc gi¸m s¸t kh¸ch hµng.
- Thu hót vèn ®Ó cñng cè ®Çu vµo më réng ®Çu ra theo ®óng yªu cÇu cña kh¸ch hµng, th«ng qua mèi quan hÖ l©u bÒn víi kh¸ch hµng Ng©n hµng cã thÓ huy ®éng ®îc mét khèi lîng nguån vèn tõ tiÒn göi cña kh¸ch hµng. Sù am hiÓu cña kh¸ch hµng sÏ lµm cho Ng©n hµng hiÓu râ nhu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ lo¹i tÝn dông, khèi lîng tÝn dông, gi¸ c¶ cho vay ®Ó cã kÕ ho¹ch bè trÝ nguån vèn kÞp thêi ®¸p øng nhu cÇu vèn tÝn dông cña kh¸ch hµng. Do tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ trong thÈm ®Þnh, kiÓm tra gi¸m s¸t kh¸ch hµng nªn Ng©n hµng sÏ cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó h¹ l·i suÊt cho vay, ®iÒu ®ã sÏ cuèn hót ®îc kh¸ch hµng, lµm cho kh¸ch hµng g¾n bã h¬n víi Ng©n hµng. Mèi quan hÖ kh«ng nh÷ng ngµy cµng ®îc cñng cè ®èi víi kh¸ch hµng sÏ cµng cã c¬ héi ®Ó n©ng cao chÊt lîng tÝn dông.
- §Ò ra chÝnh s¸ch chiÕn lîc, kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp trong tõng thêi kú vµ xu híng ph¸t triÓn ho¹t ®éng Ng©n hµng trong t¬ng lai ®Ó kh«ng ngõng thÝch nghi víi sù biÕn ®éng cña thÞ trêng, t×m kiÕm c¬ héi kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng tÝn dông vµ hiÖu qu¶ kinh doanh Ng©n hµng.
Cã ®iÒu kiÖn gi¶m thiÓu rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông, nhÊt lµ rñi ro vÒ ®¹o ®øc ®Ó v¬n tíi sù hoµn thiÖn vÒ chÊt lîng tÝn dông, nh»m t¹o dùng ®îc h×nh ¶nh, biÓu tîng tèt cña Ng©n hµng trªn thÞ trêng.
§Ó thiÕt lËp mèi quan hÖ tèt, l©u bÒn víi kh¸ch hµng, Ng©n hµng ph¶i cã kÕ ho¹ch cñng cè vµ n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng, ®Ò cao uy tÝn cña Ng©n hµng trªn thÞ trêng, th«ng qua viÖc c¶i thiÖn vµ më réng thªm nhiÒu h×nh thøc phôc vô, ®æi míi t¸c phong kinh doanh, thu hót thªm nhiÒu kh¸ch hµng ®èi víi Ng©n hµng nh nh÷ng ngêi b¹n tin cËy.
kÕt luËn
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mét ®Êt níc, hÖ thèng Ng©n hµng th¬ng m¹i ®ãng vai trß rÊt quan träng. C¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i gãp phÇn ®iÒu hoµ lîng tiÒn trong lu th«ng gióp æn ®Þnh gi¸ c¶, chèng l¹m ph¸t, cung cÊp c¸c dÞch vô thanh to¸n cho nÒn kinh tÕ gióp qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - trao ®æi - tiªu dïng diÔn ra tr«i ch¶y h¬n. Ng©n hµng th¬ng m¹i huy ®éng víi mäi nguån vèn trong nÒn kinh tÕ ®Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, thùc hiÖn viÖc t¸i s¶n xuÊt më réng theo chiÒu réng vµ theo chiÒu s©u. Thùc hiÖn tèt viÖc tù do di chuyÓn vèn tõ ngµnh cã tû suÊt lîi nhuËn thÊp sang ngµnh cã tû suÊt lîi nhuËn cao.
Tuy ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhng kÌm theo ®ã lµ rñi ro tiÒm Èn rÊt lín. Mét Ng©n hµng gÆp rñi ro lín sÏ ¶nh hëng tíi toµn bé hÖ thèng Ng©n hµng.V× thÕ, rñi ro tÝn dông lµ vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu kh«ng nh÷ng ®èi víi c¸n bé Ng©n hµng mµ cßn lµ cña toµn x· héi.
Bªn c¹nh nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ®· vµ ®ang gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc huy ®äng vèn vµ sö dông vèn ®¹t hiÖu qu¶. §Æc biÖt ®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh, ho¹t ®éng cho vay ®èi víi lo¹i h×nh nµy cßn cã nhiÒu h¹n chÕ c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. Víi tÝnh cÊp thiÕt nµy, mong r»ng mét sè biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh mµ em ®· tr×nh bµy sÏ gãp mét phÇn nhá vµo ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng nãi riªng vµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ nãi chung. Qua ®ã, gãp phÇn cñng cè sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh cña hÖ thèng Ng©n hµng, ®¸p øng ®îc yªu cÇu C«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu cßn cã nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khuyÕt ®iÓm. V× vËy, em rÊt mong muèn ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó bµi viÕt cã ý nghÜa thùc tiÔn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Môc lôc
Các file đính kèm theo tài liệu này:
DA100.doc
