Hình thái vân môi của người Việt Nam dân tộc chăm

HÌNH THÁI VÂN MÔI CỦA NGƯỜI VIỆT NAM DÂN TỘC CHĂM TÓM TẮT Ngày nay có nhiều nghiên cứu tìm ra các phương pháp khác nhau để phân biệt người này với người khác. Và “vân môi” đã trở thành một dữ liệu sinh trắc học quan trọng để xác định đó chỉ duy nhất là bạn mà thôi. Do đó vân môi cần được nghiên cứu rộng và sâu hơn nữa. Mục tiêu: (1) Phân loại các dạng vân môi ở người dân tộc Chăm. (2) Mô tả sự khác biệt vân môi ở nam giới và nữ giới.. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu vân môi của 300 người dân tộc Chăm từ 5 – 82 tuổi ở ấp La Ma, xã Vĩnh Trường, huyện An Phú, tỉnh An Giang bằng máy chụp hình kỹ thuật số. Kết quả: Qua nghiên cứu hình thái vân môi của 300 người dân tộc Chăm ấp La Ma, chúng tôi phân được 8 dạng vân môi và 8 dạng viền vân môi. Trong đó, dạng hình sao va rãnh không qui tắc là những dạng mới mà chúng tôi ghi nhận được. Tỉ lệ các dạng vân môi xuất hiện ở nam và nữ cũng khác nhau. Và chúng tôi không tìm được mẫu vân môi nào giống mẫu vân môi nào. Kết luận: Vân môi khác nhau ở các cá thể khác nhau nên có thể ứng dụng để nhận dạng cá thể hay xác định tội phạm. Để được công nhận như một bằng chứng khoa học trong tòa án cần có nhiều cuộc nghiên cứu về lĩnh vực này hơn nữa như nghiên cứu thêm các dân tộc khác nhau để có thể so sánh các dạng vân môi, hay nhất là nghiên cứu vân môi thay đổi theo thời gian để chứng minh tính duy nhất có một không hai của nó. ABSTRACT LIP PRINT MORPHOLOGY OF THE VIETNAMESE MINORITY OF THE CHAM. Vo Huynh Trang, Le Van Cuong * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 – Supplement of No 1 - 2009: 308 – 314 Today, much research has been carried out to find out the ways to distinguish this person from that person and lip prints have been used as a method to determine that each person is unique. As a result, there should be further research on lip prints. Objectives: (1) classify types of the Cham minority group’s lip prints. (2) describe differences in lip prints among the opposite sexes of the Cham group. Research methods and subjects: 300 Cham people aged from 5 to 82 in La Ma, Vinh Truong Commune, An Giang Province are taken photograph by a digital camera. Results: After the investigation of the formation of lip print of 300 Cham people, 8 types of lip prints and 8 forms of lip print edge area were classified. Our new finding is the type of lip print with star-shaped and irregular-shaped furrows. The ratio of lip print types varies between women and men groups. No identical lip prints were identified. Conclusion: Due to the fact that lip prints have the sole characteristics, they are used for personal recognition or crime investigation. For use of lip prints as scientific proofs in courts, it is necessary to have further investigations with more minority groups for comparison of types of lip prints. of more, and especially longitudinal study to prove that lip prints never change during a lifetime. ĐẶT VẤN ĐỀ Khoa học nghiên cứu về hình thái, kích thước các phần, các cơ quan bộ phận khác nhau của cơ thể người theo tuổi, giới tính… nhằm phục vụ cho nhiều mục đích với nhiều lĩnh vực như: y học, nhân chủng học,... được gọi là nhân trắc học(Error! Reference source not found.). Trong khoa học hình sự, để xác định cá thể người dựa vào các đặc điểm do nhân trắc học cung cấp như: nhóm máu, giới tính, mô hình răng…, đặc biệt là dấu vân tay đã mang lại nhiều thành công mỹ mãn. Tuy nhiên trong những trường hợp không còn đầy đủ các bộ phận như: nạn nhân bị cắt mất tay, chân, hoặc bị bỏng mất vân tay, hay không có hồ sơ về răng… thì việc xác định cá thể gặp rất nhiều khó khăn. Thêm vào đó, từ những sai lầm chết người mà chứng cứ là dấu vân tay trong một số vụ án xảy ra khoảng một thập niên trở lại đây đã làm cho người ta không thể phủ nhận một tồn tại là chưa có chứng cứ xác thực 100% khẳng định vân tay người tuyệt đối có tính cá nhân và không hề lặp lại. Vì thế mà gần 20 năm qua, các nhà khoa học đã không ngừng tìm tòi nhiều phương pháp khác nhau để phân biệt người này với người khác, “ngũ vân” ra đời từ đây. Với sự hỗ trợ của dụng cụ đo lường sinh học, chúng trở thành những dữ liệu sinh trắc học quan trọng để xác định đó chỉ duy nhất là bạn mà thôi. Một trong “ngũ vân” đó chính là: Vân môi. Năm 1902, Fischer đã mô tả vân môi. Năm 1930, ngành nhân chủng học đề cập đến sự tồn tại của các nếp nhăn này, nhưng không đề ra ứng dụng nào cho thực tiễn(12). Mãi đến năm 1950 lần đầu tiên vân môi được Snyder(Error! Reference source not found.) sử dụng để xác định cá thể người. Santos(Error! Reference source not found.) 1967 đề nghị phân các nếp nhăn ở môi người làm hai loại : đơn và kép. Trong một nghiên cứu về mối quan hệ nha - pháp y giữa son môi và môi nữ giới ở 107 phụ nữ Nhật năm 1967, K. Suzuki (Error! Reference source not found.) bất ngờ phát hiện rãnh chứ không phải là nếp nhăn ở vùng môi đỏ như từ trước tới giờ vẫn nghĩ.. Nên năm 1970 ông nghiên cứu vân môi của 280 người Nhật từ 6 - 57 tuổi (150 nam, 130 nữ) bằng cách chụp hình môi với máy Medical NIKKOR và lấy vân môi bằng máy Finger Printer của Mỹ. Ông phân vân môi thành 5 loại và thấy rằng không có vân môi nào giống nhau. Tsuchihashi(13) từ 1969-1974 nghiên cứu 1364 người (757 nam, 607 nữ) và 49 cặp song sinh cùng trứng, các kết quả nghiên cứu theo chiều dọc cho ông kết luận không có sự thay đổi của vân môi theo thời gian, các cặp song sinh thì 99% có mô hình vân môi giống nhau và tương tự cha mẹ chúng. Những năm sau này vân môi được nghiên cứu ở nhiều nước khác nhau như : Ludwig Hirth 1975 ở Đức. Kisin(Error! Reference source not found.) 1983 ở Nga. Jerzy Kasprzak(Error! Reference source not found.) 1990 ở Ba Lan. Segui(Error! Reference source not found.) 2000 ở Tây Ban Nha. Sivapathasundharam(Error! Reference source not found.) 2001 ở Ấn Độ. Ball J.(Error! Reference source not found.) 2002 ở Út. Jin Ok Kim(Error! Reference source not found.) 2004 ở Hàn Quốc. Utsuno 2005 ở Nhật. Các kết quả nghiên cứu đều xác nhận: giống như vân tay, vân môi ở mỗi người mang tính đặt trưng riêng biệt. Nó củng cố cho việc sử dụng vân môi để xác định tội phạm, nhưng lại chưa được công nhận như một bằng chứng khoa học trên tòa án. Cần có nhiều nghiên cứu về vân môi hơn nữa nhằm tập hợp, giải thích, và chứng minh tính duy nhất của vân môi. Ở Việt Nam có một số nghiên cứu về môi, nhưng chủ yếu là kích thước môi, chỉ một vài nghiên cứu về vân môi tập trung ở lứa tuổi sinh viên(Error! Reference source not found.). Mong muốn bổ sung thêm những đặc điểm cụ thể về vân môi của người Việt Nam và phần nào hỗ trợ cho ngành khoa học hình sự trong việc nhận dạng cá thể, chúng tôi tiến hành làm đề tài: “hình thái vân môi của người Việt Nam dân tộc Chăm” tại xã Vĩnh Trường, huyện An Phú, tỉnh An Giang. Mục tiêu nghiên cứu - Phân loại các dạng vân môi ở người dân tộc Chăm. - Mô tả sự khác biệt vân môi ở nam giới và nữ giới. ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đối tượng Công trình nghiên cứu trên 300 người dân tộc Chăm từ 6 – 82 tuổi ở ấp La Ma, xã Vĩnh Trường, huyện An Phú, tỉnh An Giang. Phương pháp nghiên cứu - Chụp hình vân môi bằng máy chụp hình kỹ thuật số Casio 7.1MP. - Sau đó quan sát vân môi chụp được phóng đại trên màn hình máy vi tính. - Người chụp hình : bác sĩ Võ Huỳnh Trang - Phân vùng môi đỏ : Phần trung tâm (vùng A) khoảng 2/3 dưới chiều cao môi đỏ trên và 2/3 trên chiều cao môi đỏ dưới. Phần ngoại biên (vùng B) gọi là vùng viền môi đỏ, chiếm khoảng 1/3 trên chiều cao môi đỏ trên và 1/3 dưới chiều cao môi đỏ dưới. - Ghi nhận hình dạng các rãnh vân môi ở vùng trung tâm và các dạng rãnh nằm ở vùng ngoại biên tức vùng viền môi. So sánh sự khác biệt vân môi ở nam và nữ. - Các số liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 12.0. Hình chụp vân môi bằng máy ảnh kỹ thuật số (được phóng to trên màn hình vi tính) KẾT QUẢ Qua khảo sát vân môi của 300 người dân tộc Chăm, chúng tôi có kết quả như sau : Bảng 1 : Giới tính trong mẫu nghiên cứu Giới Số lượng (n) Tỉ lệ (%) Nam 139 46,3 Nữ 161 53,7 Tổng cộng 300 100 Sau khi chụp hình và quan sát các rãnh vân môi được phóng to trên màn hình vi tính, chúng tôi đã phân vân môi thành 8 dạng như bảng 3.2 và 8 dạng viền vân môi như bảng 3.3 : Bảng 2 : Các dạng vân môi Kết quả Loại vân môi Giới N Tỷ lệ % Nam 66 47,5 Nữ 63 39,1 Dạng I : Rãnh thẳng ( Đi hết bề dầy môi hoặc không) Chung 129 43,0 Nam 26 18,7 Dạng II : Rãnh phân nhánh (Đi hết bề dầy Nữ 51 31,7 Kết quả Loại vân môi Giới N Tỷ lệ % môi hoặc không) Chung 77 25,7 Nam 08 5,8 Nữ 3 1,9 Dạng III : Giao rãnh (Có thể kết hợp với ít rãnh dạng I, II, IV) Chung 11 3,7 Nam 07 5,0 Nữ 9 5,6 Dạng IV : Lưới rãnh (Có thể kết hợp với ít rãnh dạng I, II, III) Chung 16 5,3 Nam 20 14,4 Nữ 15 9,3 Dạng V : Rãnh hình sao Chung 35 11,7 Nam 01 0,7 Nữ 4 2,5 Dạng VI : Có rãnh ngang Chung 05 1,7 Dạng VII : Không qui Nam 11 7,9 Kết quả Loại vân môi Giới N Tỷ lệ % Nữ 13 8,1 tắc Chung 24 8,0 Nam 00 0,0 Nữ 03 1,9 Dạng VIII : Không có rãnh Chung 03 1,0 Bảng 3: Các dạng viền vân môi Kết quả Loại viền vân môi Giới N Tỷ lệ % Nam 20 14,4 Nữ 24 14,9 Dạng A : Rãnh thẳng ( Chiếm < 1/3 bề dầy môi ) Chung 44 14,7 Nam 13 9,4 Dạng B : Rãnh phân nhánh Nữ 10 6,2 Kết quả Loại viền vân môi Giới N Tỷ lệ % ( Chiếm < 1/3 bề dầy môi ) Chung 23 7,7 Nam 07 5,0 Nữ 04 2,5 Dạng C : Giao rãnh ( Chiếm < 1/3 bề dầy môi ) Chung 11 3,7 Nam 62 44,6 Nữ 75 46,6 Dạng D : Lưỡi rãnh ( Chiếm < 1/3 bề dầy môi ) Chung 137 45,7 Nam 11 7,9 Nữ 25 15,5 Dạng E: Rãnh hình sao Chung 36 12,0 Nam 07 5,0 Dạng F: Rãnh ngang Nữ 05 3,1 Kết quả Loại viền vân môi Giới N Tỷ lệ % Chung 12 4,0 Nam 03 2,2 Nữ 05 3,1 Dạng G : Không có rãnh hoặc có ít rãnh ngang hay dọc mờ Chung 8 2,7 Nam 16 11,5 Nữ 13 8,1 Dạng H : Không có viền môi Chung 29 9,7 Các cấu trúc đặc biệt khác đi kèm theo các dạng rãnh trên gồm: củ môi ở giữa môi trên, nốt vàng và xoắn ốc có thể nằm ở môi trên hoặc dưới. Bảng 4 : Các cấu trúc đi kèm các dạng rãnh Kết quả Loại cấu trúc Giới N Tỷ lệ % Củ môi Nam 41 29,5 Nữ 46 28,6 Chung 87 29,0 Nam 4 2,8 Nữ 2 1,2 Xoắn môi Chung 6 2,1 Nam 10 7,2 Nữ 3 1,9 Nốt vàng Chung 13 4,3 BÀN LUẬN Mẫu nghiên cứu chọn ngẫu nhiên theo danh sách người dân trong ấp nên có tỉ lệ nam là 46,3% với 139 người và tỉ lệ nữ là 53,7% với 161 người. Kết quả nghiên cứu cho thấy có 8 dạng vân môi. Trong đó dạng I rãnh thẳng chiếm cao nhất 43,0%; các dạng khác có tỉ lệ giảm dần theo thứ tự : dạng II rãnh phân nhánh 25,7%; dạng V có hình sao là 1 dạng mới ghi nhận được trong nghiên cứu này chiếm 11,7%; dạng VII cũng là một dạng mới gồm những rãnh chạy không theo qui luật chiếm 8%; còn lại các dạng có tỉ lệ thấp là dạng IV lưới rãnh 5,3%; dạng III giao rãnh 3,7%; dạng VI có rãnh ngang 1,7%; dạng VIII thấp nhất 1,0% là trường hợp phần trung tâm vùng môi đỏ không có rãnh hoặc có 1-2 rãnh thẳng. Bảng 5: So sánh dạng vân môi với các tác giả khác Dạng vân môi chúng tôi Lê Văn Cường Sivapatha- sundharam Rãnh thẳng 43,0% 42,2% 27,04% Phân nhánh 25,7% 13,2% 12,76% Giao rãnh 3,7% 9,0% 41,33% Lưới rãnh 5,3% 3,6% 10,71% Dạng vân môi chúng tôi Lê Văn Cường Sivapatha- sundharam Hình sao 11,7% Có rãnh ngang 1,7% 13,6% (Rãnh ngang bờ ngoài) Không qui tắc 8,0% Không có rãnh 1,0% Có củ môi 29,0%% 15,9% (Có củ môi trên) Có xoắn môi 2,1% 1,7% (Có nốt tròn) Có nốt vàng 4,3% 1,3% (Có hình chuỗi 8,16% Dạng vân môi chúng tôi Lê Văn Cường Sivapatha- sundharam hạt) Tác giả Lê Văn Cường(1) nghiên cứu trên 220 sinh viên dân tộc Kinh của Đại học Y Dược TP HCM ghi nhận dạng rãnh thẳng chiếm cao nhất giống với chúng tôi. Còn Sivapathasundharam(Error! Reference source not found.) nghiên cứu trên 200 người Ấn Độ thì dạng giao rãnh phổ biến nhất, sau đó tới rãnh thẳng, ngược lại với chúng tôi. Sivapathasundharam có dạng V là dạng các rãnh không rõ ràng, chiếm 8,16%. Nhưng chúng tôi và tác giả Lê Văn Cường đã chia thêm 4 dạng nữa. Dạng có rãnh ngang của chúng tôi tỉ lệ thấp nhưng của tác giả thì cao. Do cách lấy mẫu khác nhau, nên chúng tôi không thể so sánh dạng có xoắn môi, dạng có nốt vàng của chúng tôi với dạng có nối tròn, dạng có chuỗi hạt của tác giả có phải là một hay không. Dạng II của tác giả Lê Văn Cường là rãnh thẳng và có củ môi trên, nhưng qua khảo sát chúng tôi ghi nhận củ môi trên có thể xuất hiện cùng với các dạng rãnh khác như giao rãnh, rãnh phân nhánh, hình sao..., ngay cả có trường hợp đi kèm với 2 xoắn ốc ở môi dưới và đi cùng với nốt vàng ở môi trên. Và trên số liệu của dân tộc Chăm thì củ môi xuất hiên cũng khá cao 29,0% Tác giả Ludwig Hirth(Error! Reference source not found.) nghiên cứu trên 500 người Đức, ông ghi nhận 31,2% vân môi có hình xoắn ốc, và có 3 dạng : hoặc 1 xoắn ốc ở giữa môi trên, hoặc 2 xoắn ốc ở môi dưới, hoặc 3 xoắn ốc : 1 ở môi trên, 2 ở môi dưới. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi trên dân tộc Chăm thì xoắn môi xuất hiện rất it chỉ 6/300 trường hợp chiếm 2,1%, trong đó 4 trường hợp thấy 2 xoắn ở môi dưới (và có 2/4 trường hợp đó đi kèm với củ môi), 1 trường hợp có 1 xoắn ở môi trên, và đặc biệt có 1 trường hợp có 2 xoắn ở môi trên mà từ trước tới giờ chưa thấy ghi nhận. Nốt vàng ở dân tộc Chăm thì xuất hiện ít chỉ có 4,3%, hơi mờ và chỉ thấy ở môi trên Bảng 6: So sánh dạng vân môi với các tác giả khác ở nam và nữ Dạng vân môi Giới chúng tôi Lê Văn Cường Y. Tsuchihashi Nam 47,5% 44,2% 27,3% Rãnh thẳng Nữ 39,1% 40,5% 26,2% Nam 18,7 13,4% 18,2% Phân nhánh Nữ 31,7 12,9% 23,8% Nam 5,8 9,6% 31,3% Giao rãnh Nữ 1,9 8,6% 33,3% Nam 5,0 4,8% 13,6% Lưới rãnh Nữ 5,6 2,5% 11,9% Nam 14,4 Hình sao Nữ 9,3 Nam 1,7% 10,5% Có rãnh ngang Nữ 1,1% 13,6% Nam 0,7 Không qui tắc Nữ 2,5 Nam 0,0 Không có rãnh Nữ 1,9 Nam 29,5 14,4% Có củ môi Nữ 28,6 17,2% Nam 2,8 1,9% 9,1% Có xoắn môi Nữ 1,2 1,7% 4,8% Nam 7,2 1,9% Có nốt vàng Nữ 1,9 0,8% Khi so sánh riêng từng dạng vân môi ở nam và nữ với các tác giả Lê Văn Cường và Tsuchihashi(Error! Reference source not found.) đo trên 64 người Nhật (22 nam, 42 nữ ); thì chúng tôi thấy dạng rãnh thẳng phổ biến nhất ở cả nữ và nam trong kết quả của chúng tôi giống với của tác giả Lê Văn Cường trên sinh viên dân tộc Kinh. KẾT LUẬN Qua nghiên cứu hình dạng vân môi của 300 người dân tộc Chăm chúng tôi ghi nhận : Có 8 dạng vân môi - Dang I rãnh thẳng phổ biến nhất chiếm 43,0%, và thấy nhiều nhất ở cả 2 giới. - Củ môi có thể kết hợp với các dạng rãnh và chiếm tỉ lệ cao 29%. - Ghi nhận 2 xoắn ốc ở môi trên. Có 8 dạng viền vân môi Không có vân môi của người nào giống người nào trong 300 mẫu vân môi khảo sát.