Khảo sát tình hình và yếu tố dịch tễ học Bệnh lý võng mạc tiểu đường tại Bệnh viện Mắt Thành phố Hồ Chí Minh từ 1/1/2001 đến 31/12/2003

TOÙM TAÉT ÑAËT VAÁN ÑEÀ Beänh lyù voõng maïc tieåu ñöôøng (BLVMTÑ) laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây muø loøa ôû caùc nöôùc AÂu – Myõ cuõng nhö taïi Vieät Nam. Ñaëc ñieåm dòch teã hoïc BLVMTÑ thay ñoåi taïi caùc vuøng khaùc nhau, trong khi ñoù chuùng ta hieän chöa coù nghieân cöùu naøo chuù troïng ñeán tính chaát dòch teã hoïc BLVMTÑ ôû Vieät Nam. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa vaán ñeà, chuùng toâi ñaõ maïnh daïn thöïc hieän ñeà taøi “Khaûo saùt yeáu toá dòch teã hoïc BLVMTÑ taïi Beänh vieän Maét Thaønh phoá Hoà Chí Minh, töø 1/1/2001 ñeán 31/12/2003” baèng phöông phaùp nghieân cöùu moâ taû hoài cöùu caùc tröôøng hôïp beänh. KEÁT QUAÛ Sau khi thu thaäp, xöû lyù vaø phaân tích caùc döõ lieäu töø 89 hoà sô, chuùng toâi coù keát quaû sau: BLVMTÑ xaûy ra vôùi tyû leä 2,5 nöõ : 1 nam. Tuoåi ñôøi trung bình 56,01 ± 10,00 naêm. Beänh nhaân ôû tænh chieám 53,93%. Tuoåi beänh trung bình 4,69 ± 2,71 naêm, taäp trung ôû nhoùm döôùi 5 naêm. Coù 51,69% beänh nhaân tieåu ñöôøng ñieàu trò khoâng lieân tuïc. Beänh nhaân thuoäc nhoùm tieåu ñöôøng type 2 laø 96,63%. Veà laâm saøng, qua khaûo saùt 130 maét BLVMTÑ: BLVMTÑ khoâng taêng sinh chieám 81,54% vaø BLVMTÑ taêng sinh chieám 18,46%, vi phình maïch (73,08%), xuaát tieát voõng maïc (55,38%), xuaát huyeát voõng maïc (31,54%), taân maïch (18,46%) vaø phuø hoaøng ñieåm (19,23%). Trieäu chöùng laâm saøng taïi voõng maïc phaân boá trong BLVMTÑ taêng sinh chieám tyû leä cao hôn so vôùi giai ñoaïn khoâng taêng sinh. Veà tình traïng thò löïc ôû 178 maét khaûo saùt, 51,12% maét coù thò löïc ≤ 3/10, trong ñoù tyû leä muø laø 19,66%. Tyû leä ñuïc thuûy tinh theå treân beänh nhaân tieåu ñöôøng laø 43,26%. KEÁT LUAÄN Nhö vaäy qua nghieân cöùu treân, chuùng toâi nhaän thaáy coù söï lieân quan giöõa caùc yeáu toá dòch teã hoïc vôùi BLVMTÑ. Tuy nhieân caàn coù nhöõng nghieân cöùu saâu roäng hôn veà vaán ñeà naøy. Quaûn lyù toát beänh nhaân tieåu ñöôøng, naâng cao kieán thöùc phoøng vaø ñieàu trò beänh tieåu ñöôøng cuõng nhö BLVMTÑ cho coäng ñoàng song song vôùi vieäc kieän toaøn maïng löôùi y teá cô sôû laø raát caàn thieát. ABSTRACT THE EPIDEMIOLOGY OF DIABETIC RETINOPATHY INTRODUCTION. Diabetic retinopathy was one of the leading causes of new blindness among adults of age between 20 and 65 years in the United State as well as Vietnam. The epidemiological characteristics of diabetic retinopathy changed in each country. However, there have been no epidemiological studies of diabetic retinopathy in Vietnam. In this study, we investigated epidemiological characteristics of diabetic retinopathy at the Eye – Hospital of Ho Chi Minh city from 1/1/2001 to 31/12/2003 by case series study. RESULTS. In epidemiological characteristics, of the 89 patients, the ratio in sex was 2.5 female to 1 male. The patients’ age averaged 56.01 ± 10.00 years. About geography, patients in provinces comprised 53.48%. The duration of diabetes averaged 4.69 ± 2.71 years, the majority was less than 5 years. Patients with discontinuous treatment of diabetes mellitus comprised 51.69%. Type 2 diabetes mellitus presented 96.63% of diabetic retinopathy patients. In clinical signs and symptoms, non – proliferative diabetic retinopathy rate was 81.54% and proliferative diabetic retinopathy rate was 18.46%. Microaneurysm rate was 73.08%, retinal haemorrhage was 31.54%, neovascularization was 18.46% and macular edema was 19.23%. Eyesight less than 4/10 group comprised 51.12%, especially blindness rate was 19.66%. Signs and symptoms of proliferative diabetic retinopathy rate was higher than non – proliferative diabetic retinopathy. CONCLUSIONS. This study showed that diabetic retinopathy related to epidemiological characteristics such as age, geography, duration of diabetes, treatment of diabetes mellitus, and contributed to the general information of diabetic retinopathy. However, it should be studied much more to become a high valuable research of diabetic retinopathy in Vietnam as well as in the world. CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT ALFEÙDIAM BLVMTÑ BV CS CMHQ DRS ÑNT ETDRS OMS T3 Tp.HCM VMTÑts VMTÑkts WERDS  : Association de Langue Francaise pour l’Etude du Diabeøte et des Maladies Meùtaboliques. : Beänh lyù voõng maïc tieåu ñöôøng. : Beänh vieän. : Coäng söï : Chuïp maïch huyønh quang. : Diabetic Retinopathy Study. : Ñeám ngoùn tay. : Early Treatment Diabetic Retinopathy Study. : Organisation Mondiale de la Santeù. : Thuûy tinh theå. : Thaønh phoá Hoà Chí Minh. : Voõng maïc tieåu ñöôøng taêng sinh. : Voõng maïc tieåu ñöôøng khoâng taêng sinh. : Wincosin Epidemiologic Study of Diabetic Retinopathy.   DANH MUÏC BAÛNG Baûng 3.1 : Tieâu chuaån thò löïc theo OMS. Baûng 5.1 : Tyû leä giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ phaân boá theo giôùi tính. Baûng 5.2 : Phaân boá theo tuoåi ñôøi cuûa BLVMTÑ. Baûng 5.3 : Tyû leä giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ phaân boá theo tuoåi ñôøi. Baûng 5.4 : Phaân boá theo tuoåi beänh cuûa BLVMTÑ. Baûng 5.5 : Phaân boá theo type tieåu ñöôøng cuûa BLVMTÑ. Baûng 5.6 : Phaân boá möùc ñoä tuaân thuû ñieàu trò cuûa BLVMTÑ . Baûng 5.7 : Tyû leä phöông phaùp ñieàu trò tieåu ñöôøng phaân boá theo ñòa dö. Baûng 5.8 : Tyû leä möùc ñoä tuaân thuû ñieàu trò phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ. Baûng 5.9 : Phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng cuûa BLVMTÑ. Baûng 5.10 : Phaân boá theo maét toån thöông cuûa BLVMTÑ. Baûng 5.11 : Phaân boá thò löïc. Baûng 5.12 : Tyû leä thò löïc phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ. Baûng 5.13 : AÛnh höôûng cuûa ñuïc thuûy tinh theå ñeán thò löïc ôû caùc giai ñoaïn laâm saøng cuûa BLVMTÑ. Baûng 5.14 : Tyû leä trieäu chöùng laâm saøng taïi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ. Baûng 5.15 : Tyû leä phuø hoaøng ñieåm phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ. Baûng 6.1 : So saùnh caùc nghieân cöùu veà tyû leä BLVMTÑ phaân boá theo giôùi. Baûng 6.2 : So saùnh caùc nghieân cöùu veà tyû leä BLVMTÑ phaân boá theo tuoåi ñôøi. Baûng 6.3 : So saùnh caùc nghieân cöùu veà tyû leä BLVMTÑ phaân boá theo tuoåi beänh vaø tuoåi beänh trung bình. Baûng 6.4 : So saùnh caùc nghieân cöùu veà tyû leä BLVMTÑ phaân boá theo thò löïc. Baûng 6.5 : So saùnh nghieân cöùu veà tyû leä ñuïc thuûy tinh theå treân beänh noäi khoa (ñaëc bieät laø beänh tieåu ñöôøng) vaø aûnh höôûng leân thò löïc. Baûng 6.6 : So saùnh nghieân cöùu veà tyû leä trieäu chöùng laâm saøng BLVMTÑ theo giai ñoaïn laâm saøng. DANH MUÏC BIEÅU ÑOÀ Bieåu ñoà 5.1 : Phaân boá theo giôùi tính cuûa BLVMTÑ. Bieåu ñoà 5.2 : Phaân boá theo ñòa dö cuûa BLVMTÑ. Bieåu ñoà 5.3 : Phaân boá theo lyù do nhaäp vieän cuûa BLVMTÑ. Bieåu ñoà 5.4 : Tyû leä trieäu chöùng laâm saøng taïi maét ngoaøi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm ôû beänh nhaân BLVMTÑ. Bieåu ñoà 5.5 : Tyû leä trieäu chöùng laâm saøng taïi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm ôû beänh nhaân BLVMTÑ. Bieåu ñoà 5.6 : Tyû leä trieäu chöùng laâm saøng taïi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ. MUÏC LUÏC Noäi dung Trang ÑAËT VAÁN ÑEÀ 01 MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU 04 Muïc tieâu toång quaùt 05 Muïc tieâu chuyeân bieät 05 TOÅNG QUAN Y VAÊN 06 Beänh tieåu ñöôøng 07 Giaûi phaãu hoïc voõng maïc 09 Caáu taïo moâ hoïc cuûa voõng maïc 10 Beänh lyù voõng maïc tieåu ñöôøng 12 Khuyeán caùo cuûa ALFEDIAM 18 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 20 KEÁT QUAÛ 25 Ñaëc ñieåm dòch teã hoïc 26 Tuoåi beänh 29 Phaân loaïi tieåu ñöôøng 29 Möùc ñoä tuaân thuû ñieàu trò 30 Giai ñoaïn laâm saøng 31 Trieäu chöùng laâm saøng 32 BAØN LUAÄN 39 KEÁT LUAÄN – ÑEÀ XUAÁT 48 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC 1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ BLVMTÑ laø nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây khieám thò vaø muø loøa trong ñoä tuoåi töø 20 ñeán 64 taïi caùc nöôùc AÂu Myõ [20] vaø laø nguyeân nhaân thöù ba ôû ñoä tuoåi cao hôn, sau thoaùi hoùa hoaøng ñieåm tuoåi giaø vaø glaucome. Beänh nhaân tieåu ñöôøng coù nguy cô bò muø cao gaáp 5-10 laàn ngöôøi bình thöôøng [27]. Tyû leä BLVMTÑ vaøo khoaûng 19,2% [27], taêng theo thôøi gian maéc beänh tieåu ñöôøng vaø tuoåi beänh nhaân. Sau 20 naêm tieán trieån, coù treân 90% beänh nhaân tieåu ñöôøng xuaát hieän BLVMTÑ. Theo Cullen vaø Town, 75% beänh nhaân muø do tieåu ñöôøng coù BLVMTÑ taêng sinh. Maëc duø coù ñieàu trò, 41% maét thöù 2 vôùi BLVMTÑ taêng sinh seõ muø sau khoaûng 15 thaùng, 50% maét thöù 2 vôùi BLVMTÑ khoâng taêng sinh giöõ ñöôïc thò löïc höõu duïng trong 4 naêm [25]. Söï gia taêng nhanh choùng soá löôïng beänh nhaân tieåu ñöôøng, ñaëc bieät taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån [21], cuøng vôùi tuoåi thoï ngaøy caøng cao khieán cho BLVMTÑ seõ laø moät vaán ñeà söùc khoûe cuûa coäng ñoàng. Theo Nguyeãn Thò Tuyeát Minh, tyû leä BLVMTÑ laø 25,2% qua khaûo saùt laâm saøng beänh nhaân tieåu ñöôøng [11]. Theo Voõ Thò Hoaøng Lan, tyû leä naøy laø 73,27% khi khaûo saùt baèng chuïp maïch huyønh quang, trong ñoù coù 7,93% BLVMTÑ taêng sinh, 65,54% BLVMTÑ khoâng taêng sinh [8]. Theo Haø Huy Taøi, vieâm maøng boà ñaøo vaø beänh ñaùy maét laø nguyeân nhaân thöù tö gaây muø loøa taïi Vieät Nam, sau ñuïc thuûy tinh theå, maét hoät vaø glaucome [15]. Moät coâng trình khaùc cuûa taùc giaû Hoaøng Thò Luõy vaø coäng söï cho thaáy tyû leä muø do beänh ñaùy maét chieám 2,5%, chæ sau ñuïc thuûy tinh theå vaø ngang vôùi seïo giaùc maïc, chaán thöông maét [9]. Taïi Vieät Nam, chöông trình phoøng choáng muø loøa ñaõ ñöôïc thöïc hieän töø raát laâu nhöng chæ tieán haønh chuû yeáu treân beänh maét hoät, ñuïc thuûy tinh theå, khoâ maét, chaán thöông maét vaø caän thò tuoåi hoïc ñöôøng maø chöa ñeà caäp ñeán BLVMTÑ [10]. Toùm laïi, BLVMTÑ ñaõ ñöôïc nghieân cöùu raát kyõ taïi caùc nöôùc treân theá giôùi, cho thaáy ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây muø loøa vaø ñöôïc döï baùo seõ laø moät vaán ñeà söùc khoûe cuûa coäng ñoàng trong thôøi gian tôùi. Trong khi ñoù, taïi Vieät Nam hieän nay chöa coù coâng trình nghieân cöùu naøo chuù troïng ñeán tính chaát dòch teã hoïc cuûa BLVMTÑ, lieân quan ñeán söùc khoûe coäng ñoàng. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa vaán ñeà, chuùng toâi maïnh daïn thöïc hieän ñeà taøi “KHAÛO SAÙT YEÁU TOÁ DÒCH TEà HOÏC BEÄNH LYÙ VOÕNG MAÏC TIEÅU ÑÖÔØNG TAÏI BEÄNH VIEÄN MAÉT THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TÖØ 1/1/2001 ÑEÁN 31/12/2003”. Nghieân cöùu naøy seõ boå sung thoâng tin chung veà BLVMTÑ, goùp phaàn trong vieäc chaån ñoaùn, ñieàu trò vaø phuïc vuï coâng taùc xaây döïng chieán löôïc quaûn lyù beänh nhaân tieåu ñöôøng, phoøng ngöøa caùc bieán chöùng cho coäng ñoàng, trong ñoù coù BLVMTÑ. 2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU MUÏC TIEÂU TOÅNG QUAÙT: Khaûo saùt tình hình vaø yeáu toá dòch teã hoïc BLVMTÑ taïi Beänh vieän Maét Thaønh phoá Hoà Chí Minh töø 1/1/2001 ñeán 31/12/2003. MUÏC TIEÂU CHUYEÂN BIEÄT: Khaûo saùt BLVMTÑ phaân boá theo caùc ñaëc tính dòch teã hoïc: giôùi tính, tuoåi ñôøi, ñòa dö. Xaùc ñònh tyû leä BLVMTÑ phaân boá theo tuoåi beänh. Xaùc ñònh tyû leä BLVMTÑ phaân boá theo type tieåu ñöôøng. Khaûo saùt tyû leä beänh nhaân BLVMTÑ phaân boá theo möùc ñoä tuaân thuû ñieàu trò beänh tieåu ñöôøng. Xaùc ñònh tyû leä BLVMTÑ phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng. Xaùc ñònh tyû leä trieäu chöùng laâm saøng taïi maét cuûa BLVMTÑ. Taïi Beänh vieän Maét Tp.HCM töø 1/1/2001 ñeán 31/12/2003. 3. TOÅNG QUAN Y VAÊN BEÄNH TIEÅU ÑÖÔØNG Dòch teã hoïc beänh tieåu ñöôøng. Tieåu ñöôøng chieám khoaûng 60 – 70% trong caáu truùc caùc beänh noäi tieát, thay ñoåi töø < 2% ôû vuøng queâ Bantu taïi Tanzania vaø Trung Quoác cho ñeán 40 – 50% ôû saéc daân da ñoû Pima taïi Myõ [7]. Naêm 1991 taïi Chaâu AÙ, tyû leä maéc beänh tieåu ñöôøng ôû caùc nöôùc nhö sau: Philippin 4,27%, Thaùi Lan 3,58%, Malaysia 3%, Hongkong 3%, Nam Trieàu Tieân 2,08%, Ñaøi Loan 1,6%… Taïi Vieät Nam, theo taøi lieäu nghieân cöùu cuûa 3 nhoùm taùc giaû cho thaáy tyû leä maéc beänh tieåu ñöôøng töø 15 tuoåi trôû leân nhö sau: Haø Noäi 1,1%, Hueá 0,96%, Thaønh phoá Hoà Chí Minh 2,52% [15] . Theo döï baùo veà beänh tieåu ñöôøng cuûa Daniel W.Foster: soá ngöôøi maéc beänh tieåu ñöôøng treân toaøn theá giôùi vaøo naêm 1994 laø110,4 trieäu ngöôøi, seõ taêng leân 157,4 trieäu vaøo naêm 2000 vaø ñeán naêm 2010 laø 239 trieäu ngöôøi [21]. Tyû leä phaân boá type tieåu tieåu ñöôøng khaùc nhau tuøy vuøng. Tyû leä tieåu ñöôøng type 1 cao nhaát ôû Scandinavia (20%), Nam Chaâu Aâu laø 13%, Myõ laø 8%, trong khi ñoù Nhaät vaø Trung Quoác laø 1% [13]. Phaân loaïi tieåu ñöôøng: Theo Hieäp hoäi ñaùi thaùo ñöôøng Hoa Kyø (1997), beänh tieåu ñöôøng ñöôïc phaân loaïi nhö sau: Tieåu ñöôøng type 1. Tieåu ñöôøng type 2. Tieåu ñöôøng daïng ñaëc bieät do nhöõng nguyeân nhaân beänh lyù tuïy, hoäi chöùng Cushing, basedow… Tieåu ñöôøng thai kyø. Tuy nhieân, trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi chæ xeùt hai nhoùm tieåu ñöôøng chính laø tieåu ñöôøng type 1 vaø 2. Caùc bieán chöùng cuûa beänh tieåu ñöôøng: Bieán chöùng caáp: Hoân meâ do nhieãm Ceton. Hoân meâ do nhieãm acide Lactic. Hoân meâ do taêng aùp löïc thaåm thaáu. Bieán chöùng maõn: Bieán chöùng maïch maùu lôùn. + Xô cöùng ñoäng maïch ngoaïi bieân gaây hoaïi töû chi, baát löïc ôû nam giôùi. + Xô vöõa maïch vaønh gaây thieáu maùu cô tim, coù nguy cô ñöa ñeán nhoài maùu cô tim. + Xô cöùng maïch naõo gaây ra tai bieán maïch maùu naõo. Bieán chöùng maïch maùu nhoû. + Beänh lyù voõng maïc tieåu ñöôøng. + Beänh lyù thaän tieåu ñöôøng. Bieán chöùng thaàn kinh. + Vieâm ña daây thaàn kinh ngoaïi bieân. + Vieâm ñôn daây thaàn kinh. + Bieán chöùng thaàn kinh thöïc vaät. - Bieán chöùng nhieãm truøng. + Nhieãm truøng muïn nhoït ôû da, thöôøng do Staphyloccus. aureus. + Nhieãm naám Candida albicans ôû boä phaän sinh duïc hay keû moùng tay, moùng chaân. + Nhieãm truøng tieåu, thöôøng laø vi truøng gram aâm E.coli. + Vieâm phoåi do vi truøng gram aâm, gram döông, vi truøng lao. Theo nghieân cöùu cuûa David M.Natan (Myõ), beänh nhaân tieåu ñöôøng coù nguy cô xaûy ra caùc loaïi bieán chöùng vôùi tyû leä nhö sau: muø (20%), suy thaän giai ñoaïn cuoái (25%), nhoài maùu cô tim (2 – 5%), ñoät quî (2 – 3%) vaø ñoaïn chi (40%). GIAÛI PHAÃU HOÏC VOÕNG MAÏC: [14] Cô quan thò giaùc goàm coù maét (nhaõn caàu, thaàn kinh thò giaùc) vaø caùc cô quan maét phuï (caùc cô nhaõn caàu, maïc oå maét, loâng maøy, mi maét vaø boä leä). Nhaõn caàu naèm trong oå maét, ñöôïc caáu taïo bôûi ba lôùp voû keå töø ngoaøi vaøo trong laø: lôùp xô, lôùp maïch vaø lôùp trong (voõng maïc). Voõng maïc ñöôïc caáu taïo bôûi nhieàu taàng töø noâng vaøo saâu laø: taàng saéc toá dính vaøo maøng maïch, chöùa caùc haït saéc toá; taàng naõo goàm coù ba taàng phuï (taàng thöôïng bì thaàn kinh, taàng haïch voõng maïc vaø taàng haïch thaàn kinh thò). Treân beà maët voõng maïc coù hai vuøng ñaëc bieät: veát voõng maïc (hoaøng ñieåm) vaø ñóa thaàn kinh thò (ñieåm muø). Hoaøng ñieåm laø moät vuøng saéc toá cuûa voõng maïc naèm ngay cöïc sau nhaõn caàu, laø vuøng voâ maïch ñöôïc nuoâi döôõng bôûi maøng maïch, nôi ñeå nhìn ñöôïc caùc vaät chi tieát nhaát vaø roõ nhaát. Ñieåm muø khoâng coù cô quan thuï caûm vaø caáu taïo bôûi caùc daây thaàn kinh thò giaùc, do ñoù khoâng coù söï caûm thuï aùnh saùng, ñieåm muø naèm trong vaø döôùi so vôùi cöïc sau nhaõn caàu vaø loõm trung taâm, ñieåm muø coù moät loõm ôû giöõa goïi laø hoá ñóa laø nôi coù maïch trung taâm voõng maïc ñi vaøo. Maïch maùu voõng maïc: phaàn ngoaøi cuûa lôùp thaàn kinh ñöôïc nuoâi bôûi maøng maïch, phaàn trong ñöôïc nuoâi bôûi ñoäng maïch trung taâm voõng maïc. Ñoäng maïch trung taâm voõng maïc khi ñi theo daây thaàn kinh thò vaøo nhaõn caàu chia thaønh hai nhaùnh treân vaø döôùi khoâng thoáng noái vôùi nhau, ño ñoù khi ngheõn ñoäng maïch trung taâm voõng maïc seõ gaây muø. Ñi cuøng vôùi heä ñoäng maïch laø heä tónh maïch, BLVMTÑ toån thöông treân heä tónh maïch. CAÁU TAÏO MO HOÏC VOÕNG MAÏC: [18] Caáu taïo moâ hoïc cuûa voõng maïc goàm 10 lôùp, töø ngoaøi vaøo trong laø: Bieåu moâ saéc toá: coù chöùc naêng toång hôïp melanin, cung caáp vitamin A cho teá baøo noùn vaø teá baøo que, thöïc baøo vaø chuyeån hoùa caùc ñoát ngoaøi cuûa teá baùo noùn vaø que giaø. Neáu taùch lôùp bieåu moâ saéc toá ra khoûi lôùp teá baøo noùn vaø que seõ ñöa ñeán beänh bong voõng maïc. Lôùp noùn que: chöùa ñoát ngoaøi cuûa teá baøo noùn vaø teá baøo que. Teá baøo que goàm hai phaàn laø ñoát ngoaøi (phaàn daïng que nhaïy caûm vôùi aùnh saùng) vaø phaàn khoâng nhaïy caûm aùnh saùng (ñoát trong vaø thaân teá baøo), teá baøo que coù chöùc naêng nhaän bieát hình aûnh ñen vaø traéng ôû cöôøng ñoä aùnh saùng yeáu, toån thöông teá baøo que coù theå daãn ñeán quaùng gaø. Teá baøo noùn coù soá löôïng ít hôn teá baøo que, hoaït ñoäng ôû cöôøng ñoä aùnh saùng maïnh, baûo ñaûm phaân tích caùc chi tieát hình aûnh vaø thò giaùc maøu saéc, toån thöông teá baøo noùn laøm xuaát hieän beänh muø maøu. Maøng ranh giôùi ngoaøi: taïo neân do nhieàu phöùc hôïp lieân keát giöõa teá baøo noùn vaø teá baøo que vôùi caùc teá baøo ñeäm. Lôùp nhaân ngoaøi: chöùa nhaân cuûa taát caû caùc teá baøo noùn vaø teá baøo que. Lôùp roái ngoaøi. Lôùp nhaân trong. Lôùp roái trong. Lôùp teá baøo haïch. Lôùp sôïi thaàn kinh. Maøng ranh giôùi trong: phaân caùch voõng maïc vôùi thuûy tinh theå. Hoaøng ñieåm coù ñaëc ñieåm laø ít teá baøo hai cöïc vaø ña cöïc, caøng veà phía trung taâm teá baøo que ít daàn vaø ôû hoá trung taâm chæ coøn teá baøo noùn, hieäu quaû thò giaùc ôû hoaøng ñieåm laø cao nhaát. BEÄNH LYÙ VOÕNG MAÏC TIEÅU ÑÖÔØNG: Sinh lyù beänh hoïc BLVMTÑ: [13] BLVMTÑ laø moät beänh phöùc taïp caû veà bieåu hieän laâm saøng vaø cô cheá beänh sinh. Nhöõng toån haïi teá baøo do ngaám ñöôøng trong moät thôøi gian daøi seõ daãn ñeán caùc toån thöông laøm giaûm thò löïc nhö vi phình maïch, xuaát tieát, xuaát huyeát töø taân maïch vaø phuø hoaøng ñieåm. Giai ñoaïn chöa coù bieåu hieän laâm saøng: Ñöôøng quaù nhieàu laø yeáu toá gaây ñoäc teá baøo noäi moâ vaø teá baøo thaønh maïch maùu, seõ gaây cheát teá baøo. Nhieàu roái loaïn chuyeån hoùa ñöôïc nghieân cöùu: con ñöôøng aldose reùductase, con ñöôøng glycation vaø pseudohypoxie. Con ñöôøng aldose reùductase: Ñaàu tieân, ñöôøng trong teá baøo bieán thaønh sorbitol nhôø men aldose reùductase, sorbitol chuyeån thaønh fructose nhôø men sorbitol deùhydrogenase. Sorbitol khoâng qua ñöôïc maøng teá baøo neân ñoïng laïi trong teá baøo, laøm taêng tính thaåm thaáu gaây roái loaïn caân baèng nöôùc vaø chöùc naêng cuûa teá baøo. Moâ hoïc cho thaáy maát teá baøo noäi moâ vaø teá baøo thaønh daãn ñeán taêng tính thaám thaønh maïch. Con ñöôøng glycation: Glycation laø söï gaén keát moät phaân töû glucose vôùi moät proteine. Glycation ñöôïc bieát ñeán nhieàu nhaát laø HbA1C, coù caùc tính chaát sau: (1) laøm giaûm tính nhaïy caûm vôùi men huûy daãn ñeán chaäm ñoåi môùi proteine, gaây tích tuï glycation laøm daøy maøng ñaùy mao maïch; (2) laøm cöùng moâ do noái keát cheùo giöõa caùc proteine; (3) söï gaén keát glycation vôùi caùc thuï theå treân beà maët ñaïi thöïc baøo daãn ñeán phaûn öùng vieâm maõn tính, thuaän lôïi cho baïch caàu dính vaøo thaønh mao maïch voõng maïc, goùp phaàn gaây taéc maïch; (4) laøm bieán ñoåi moät soá proteine nhö caùc men vaø caùc yeáu toá taêng tröôûng; söï noái keát vôùi NO öùc cheá taùc duïng daõn maïch cuûa NO; taêng löu löôïng maùu ñeán voõng maïc do cao huyeát aùp hoaëc do giaûm khaû naêng töï ñieàu hoøa cuûa caùc maïch maùu laøm naëng theâm BLVMTÑ. Giaû thieáu oxy: Nhöõng roái loaïn sinh hoùa do taêng ñöôøng huyeát daãn ñeán maát caân baèng chuyeån hoùa gaây neân nhöõng haäu quaû gioáng nhö thieáu oxy moâ, ñieàu naøy lyù giaûi hieän töôïng daõn maïch sôùm do toång hôïp NO. Caùc vi phình maïch ñöôïc coi nhö phaûn öùng taêng sinh töï giôùi haïn nhaèm choáng laïi tình traïng thieáu maùu cuïc boä. Giai ñoaïn coù bieåu hieän laâm saøng: Thieáu maùu cuïc boä: Söï daøy maøng ñaùy mao maïch vaø caùc roái loaïn sinh hoùa nhö giaûm toác ñoä caùc huyeát caàu toá, giaûm söï bieán daïng cuûa hoàng caàu, taêng keát dính tieåu caàu, taêng ñoä nhôùt cuûa maùu, thay ñoåi vaøi yeáu toá ñoâng maùu gaây taéc loøng maïch, haäu quaû laø xuaát hieän vi phình maïch, noát boâng, caùc vuøng thieáu maùu cuïc boä, caùc baát thöôøng maïch maùu trong voõng maïc. Töø nhöõng vuøng thieáu oxy, moâ seõ phaùt sinh taân maïch, taân maïch raát moûng manh deã vôõ gaây xuaát huyeát voõng maïc vaø pha leâ theå, taân maïch phaùt trieån ra phía tröôùc xaâm laán goùc tieàn phoøng gaây glaucome taân maïch. Taân maïch phaùt trieån qua nhieàu giai ñoaïn, cuoái cuøng hình thaønh caùc xô maïch taêng sinh, söï co keùo töø caùc xô maïch naøy gaây bong voõng maïc. Pha leâ theå ôû ngöôøi tieåu ñöôøng thöôøng loaõng vaø bò bong sôùm gaây neân söï co keùo caùc taân maïch, söï co keùo naøy kích thích taân maïch phaùt trieån, laøm chaûy maùu caùc taân maïch vaø bong voõng maïc. Phuø hoaøng ñieåm, voõng maïc: Maát caùc teá baøo noäi moâ vaø teá baøo thaønh daãn ñeán söï hình thaønh vi phình maïch, caáu truùc baát thöôøng cuûa vi phình maïch vaø thaønh mao maïch gaây phuø hoaøng ñieåm do vôõ haøng raøo maùu – voõng maïc. Caùc ion, proteine, lypoproteine thoaùt khoûi loøng mao maïch chui vaøo khoang ngoaøi maïch maùu voõng maïc keùo theo nöôùc, sau ñoù nöôùc ñöôïc haáp thu ñeå laïi caùc lipid vaø lypoproteine ôû lôùp saâu cuûa voõng maïc hình thaønh xuaát tieát cöùng quanh vuøng phuø, sau ñoù ít laâu seõ xaûy ra hieän töôïng thöïc baøo ôû voõng maïc vaø caùc xuaát tieát cöùng tieâu daàn. Xuaát huyeát voõng maïc coù theå do vôõ vi phình maïch hoaëc töø caùc mao maïch vaø tónh maïch nhoû, xuaát huyeát ôû lôùp ngoaøi coù daïng chaám, ôû lôùp sôïi thaàn kinh coù hình ngoïn löûa. Taêng löu löôïng maùu qua voõng maïc cuõng laøm taêng tính thaám qua thaønh mao maïch. Dòch teã hoïc BLVMTÑ: Tyû leä BLVMTÑ theo giôùi: Theo nhieàu nghieân cöùu treân theá giôùi, taàn suaát BLVMTÑ khoâng khaùc nhau giöõa hai giôùi. Taïi Vieät Nam, keát quaû nghieân cöùu cuûa taùc giaû Nguyeãn Thò Tuyeát Minh naêm 1999 , Voõ Thò Hoaøng Lan naêm 2000, tyû leä maéc beänh giöõa nöõ : nam laø 2 : 1 [11,8]. Tyû leä BLVMTÑ theo tuoåi ñôøi: Theo Wang WQ, tuoåi trung bình cuûa beänh nhaân maéc BLVMTÑ laø 53,6 ± 0,7 [24] Taïi Vieät Nam, theo Traàn Xuaân Ñaøi tyû leä BLVMTÑ laø 39,28% ôû tuoåi trung bình laø 44 tuoåi [3]. Caùc keát quaû nghieân cöùu gaàn ñaây cuûa Nguyeãn Thò Tuyeát Minh laø 58,9 ± 0,6 [11] vaø Voõ Thò Hoaøng Lan laø 56,7±11, BLVMTÑ taäp trung ôû nhoùm tuoåi töø 50 – 69 tuoåi [8]. Tyû leä BLVMTÑ theo yeáu toá ñòa dö: Theo Voõ Thò Hoaøng Lan, tyû leä beänh nhaân ôû tænh maéc BLVMTÑ laø 52,48%, cao hôn tyû leä beänh nhaân ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Tyû leä BLVMTÑ theo tuoåi beänh: Theo F.Baccin, tyû leä BLVMTÑ taêng theo tuoåi beänh ôû nhöõng tröôøng hôïp tieåu ñöôøng type 2, < 10% tröôùc 5 naêm vaø 40 – 70% sau 20 naêm [25]. Moät nghieân cöùu ôû vuøng Ohio, Myõ, tyû leä BLVMTÑ laø 12% tröôùc 5 naêm maéc beänh vaø 48% sau 25 naêm maéc beänh [27]. Taïi Vieät Nam: theo Traàn Xuaân Ñaøi [3] tuoåi beänh trung bình laø 3,6 naêm. Theo Nguyeãn Thò Tuyeát Minh (naêm 1999), tuoåi beänh trung bình laø 3,9 naêm vaø theo Voõ Thò Hoaøng Lan (naêm 2000) laø 4,23 naêm. Vaán ñeà thò löïc vaø BLVMTÑ: Tieâu chuaån thò löïc: Baûng 3.1: Tieâu chuaån thò löïc theo OMS (1975) [5]. Caùc möùc ñoä giaûm vaø maát thò löïc  Thò löïc sau ñeo kính   Giaûm thò löïc  1 2  0,3 0,1   Muø  3  0,05 ÑNT < 3m hoaëc thò tröôøng thu heïp < 10o.    4  0,02 ÑNT < 1m hoaëc thò tröôøng thu heïp < 5o.    5  Khoâng nhaän thöùc ñöôïc aùnh saùng.   Caùc möùc ñoä nhöôïc thò theo Von Noorden: coù 3 möùc ñoä. Nhöôïc thò naëng : thò löïc < 1/10. Nhöôïc thò trung bình : thò löïc 1/10 – 3/10. Nhöôïc thò nheï : thò löïc 4/10 – 7/10. Muø loøa do tieåu ñöôøng: Tyû leä muø treân ngöôøi tieåu ñöôøng type 2 laø 2,3%, cao hôn ngöôøi khoâng bò tieåu ñöôøng 12 – 20 laàn. Taïi YÙ, beänh tieåu ñöôøng ñöôïc coi laø yeáu toá nguy cô gaây muø quan troïng nhaát, tyû leä muø treân ngöôøi tieåu ñöôøng laø 2,12%, cao hôn tyû leä muø treân ngöôøi khoâng tieåu ñöôøng laø 0,38% [27]. Theo Sorsby.A, tyû leä muø do BLVMTÑ laø 7,1% vaø do ñuïc thuûy tinh theå laø 22,6%. Theo Ghafour I.M, laø 8,5% vaø 10,4%. Theo Caird vaø Garett, trong soá nhöõng beänh nhaân ñöôïc khaùm tieåu ñöôøng laàn ñaàu coù thò löïc toát, sau 5 naêm seõ coù 14,5% bò muø, con soá taêng gaáp ñoâi, ba neáu coù vaøi taân maïch. Taïi Vieät Nam, keát quaû khaûo saùt tình hình muø loøa ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh naêm 1997 cuûa nhoùm taùc giaû Hoaøng Thò Luõy vaø coäng söï xaùc ñònh beänh ñaùy maét laø nguyeân nhaân ñöùng haøng thöù hai gaây muø loøa, chæ xeáp sau ñuïc thuûy tinh theå, tyû leä muø do ñuïc thuûy tinh theå ôû beänh nhaân tieåu ñöôøng laø 44,44%. Theo Nguyeãn Thò Tuyeát Minh (naêm 1999), tyû leä muø ôû beänh nhaân tieåu ñöôøng laø 17,1%, trong ñoù muø coù ñuïc thuûy tinh theå ñi keøm laø 41,09%. Laâm saøng BLVMTÑ: Caùc trieäu chöùng laâm saøng treân voõng maïc vaø hoaøng ñieåm ôû BLVMTÑ bao goàm: Thieáu maùu chu bieân. Vi phình maïch. Xuaát tieát chaám. Xuaát tieát daïng noát boâng. Xuaát huyeát trong voõng maïc. Taân maïch voõng maïc. Phuø hoaøng ñieåm. Taân maïch moáng maét. Phuø gai thò. Xuaát huyeát trong pha leâ theå. Taêng sinh xô maïch. Bong voõng maïc co keùo. Phaân loaïi BLVMTÑ theo DRS vaø ETDRS: BLVMTÑ khoâng taêng sinh: Vi phình maïch. Xuaát tieát. Xuaát huyeát trong voõng maïc. Phuø hoaøng ñieåm. BLVMTÑ tieàn taêng sinh: Daõn tónh maïch. Xuaát tieát daïng noát boâng. Thieáu maùu chu bieân. Xuaát huyeát trong voõng maïc roäng. BLVMTÑ taêng sinh: Toån thöông nhö BLVMTÑ khoâng taêng sinh. Taân maïch. Beänh hoaøng ñieåm tieåu ñöôøng: Beänh hoaøng ñieåm chieám tyû leä 10% beänh nhaân tieåu ñöôøng. WEDRS khaùm 121 beänh nhaân tieåu ñöôøng type 2, tyû leä beänh hoaøng ñieåm laø 3% sau 5 naêm vaø 28% sau 20 naêm. Tyû leä phuø hoaøng ñieåm cuõng taêng theo möùc ñoä naëng cuûa BLVMTÑ: 20 – 63% ôû BLVMTÑ tieàn taêng sinh vaø 70 – 74% ôû BLVMTÑ taêng sinh. Nhieàu taùc giaû ñaõ nhaán maïnh, phuø hoaøng ñieåm ôû BLVMTÑ khoâng taêng sinh treân type 2 khoâng nhöõng nhieàu hôn treân type 1 maø vuøng phuø hoaøng ñieåm coøn roäng hôn vaø thò löïc giaûm nhieàu hôn [26] . Theo taùc giaû Nguyeãn Thò Tuyeát Minh, coù söï khaùc nhau roõ reät veà BLVMTÑ coù keøm vaø khoâng keøm phuø hoaøng ñieåm giöõa caùc nhoùm thò löïc. BLVMTÑ taêng sinh vaø phuø hoaøng ñieåm vaãn laø nhöõng nguyeân nhaân gaây giaûm thò löïc naëng neà nhaát. PHAÙT HIEÄN VAØ THEO DOÕI BLVMTÑ THEO KHUYEÁN CAÙO CUÛA ALFEDIAM: [26] Phaùt hieän BLVMTÑ: Tieåu ñöôøng type 1: Khaùm ñaùy maét ngay khi phaùt hieän tieåu ñöôøng (ôû treû em, laàn khaùm ñaàu tieân luùc 10 tuoåi). Khaùm ñaùy maét haøng naêm, chuïp maïch huyønh quang ngay khi coù daáu hieäu toån thöông ñaàu tieân hoaëc thöôøng quy sau 5 naêm maéc beänh. Tieåu ñöôøng type 2: Khaùm ñaùy maét ngay khi phaùy hieän tieåu ñöôøng, chuïp maïch huyønh quang ngay khi coù daáu hieäu toån thöông ñaàu tieân. Theo doõi haøng naêm hoaëc gaàn hôn tuøy theo keát quaû khaùm laàn ñaàu tieân. Theo doõi BLVMTÑ: Khoâng coù BLVMTÑ: theo doõi haøng naêm. BLVMTÑ nheï: khaùm ñaùy maét, chuïp maïch huyønh quang moãi naêm. BLVMTÑ khoâng taêng sinh möùc ñoä vöøa: Khaùm ñaùy maét vaø chuïp maïch huyønh quang moãi 6 thaùng ñeán moät naêm tuøy theo toån thöông hoaøng ñieåm keát hôïp. Neáu coù ñieàu trò laser hoaøng ñieåm: khaùm ñaùy maét vaø chuïp maïch huyønh quang 4 – 6 thaùng sau ñieàu trò. BLVMTÑ tieàn taêng sinh: Khaùm ñaùy maét vaø chuïp maïch huyønh quang moãi 6 thaùng (ngoaïi tröø nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät). Quang ñoâng toaøn boä voõng maïc trong tröôøng hôïp coù thai, caân baèng ñöôøng huyeát nhanh, phaãu thuaät ñuïc thuûy tinh theå, BLVMTÑ taêng sinh hoaëc BLVMTÑ khoâng taêng sinh caû hai maét, ôû beänh nhaân khoâng ñöôïc theo doõi. BLVMTÑ taêng sinh: Quang ñoâng toaøn boä voõng maïc (nhanh hay chaäm tuøy theo möùc ñoä naëng cuûa BLVMTÑ). Khaùm ñaùy maét vaø chuïp maïch huyønh quang 2 – 4 thaùng sau khi keát thuùc trò lieäu. 4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU THIEÁT KEÁ NGHIEÂN CÖÙU: Thieát keá nghieân cöùu loaïi moâ taû hoài cöùu caùc tröôøng hôïp beänh (Case series). QUAÀN THEÅ NGHIEÂN CÖÙU: Quaàn theå ñích: beänh nhaân BLVMTÑ taïi Tp.HCM vaø caùc tænh phía Nam. Quaàn theå goác: beänh nhaân BLVMTÑ taïi Beänh vieän Maét Tp.HCM. Khung choïn maãu: beänh nhaân BLVMTÑ ñieàu trò taïi Beänh vieän Maét trong khoaûng thôøi gian töø 1/1/2001 – 31/12/2003. Caùc ñoái töôïng ñöôïc nhaän vaøo maãu nghieân cöùu laø nhöõng ñoái töôïng naèm trong khung choïn maãu coù hoà sô löu tröõ taïi phoøng y vuï vaø thoûa caùc tieâu chuaån nhaän. TIEÂU CHUAÅN CHOÏN MAÃU: Tieâu chuaån nhaän: Beänh nhaân ñaõ ñöôïc chaån ñoaùn BLVMTÑ töø 1/1/2001 ñeán 31/12/2003, coù hoà sô löu tröõ taïi phoøng y vuï. Hoà sô beänh aùn coù ñaày ñuû caùc döõ lieäu caàn cho cuoäc nghieân cöùu: + Haønh chaùnh : hoï teân, tuoåi, giôùi, ñòa chæ, soá nhaäp vieän. + Beänh tieåu ñöôøng : tuoåi beänh, phaân loaïi beänh tieåu ñöôøng theo type, ñöôøng huyeát, möùc ñoä tuaân thuû ñieàu trò. + BLVMTÑ: caùc trieäu chöùng laâm saøng taïi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm, giai ñoaïn laâm saøng. + Caùc trieäu chöùng laâm saøng taïi maét ngoaøi voõng maïc: nhaõn aùp, thuûy tinh theå, dòch kính, moáng maét, gai thò, thò löïc. Tieâu chuaån loaïi tröø: Beänh nhaân ñöôïc chaån ñoaùn BLVMTÑ nhöng khoâng ñuû caùc döõ lieäu caàn thieát cho cuoäc nghieân cöùu. CÔÕÕ MAÃU: Hoài cöùu taát caû beänh aùn BLVMTÑ taïi khoa Ñaùy maét, coù thôøi gian nhaäp vieän töø 1/1/2001 ñeán 31/12/2003. PHÖÔNG PHAÙP THU THAÄP SOÁ LIEÄU: Hoài cöùu thoâng qua hoà sô beänh aùn. Phöông tieän thu thaäp soá lieäu: Hoà sô beänh aùn cuûa nhöõng beänh nhaân thoûa caùc tieâu chuaån nhaän. Phieáu thu thaäp soá lieäu caù nhaân, moãi hoà sô laø 01 phieáu. Caùch thu thaäp soá lieäu: Choïn hoà sô beänh aùn naèm trong maãu. Tieán haønh thu thaäp nhöõng thoâng tin caàn thieát ñöa vaøo phieáu thu thaäp soá lieäu. Caùc thoâng tin caàn thu thaäp: Giôùi tính: nam hay nöõ. Tuoåi ñôøi: döïa theo tuoåi trong beänh aùn hoaëc naêm sinh (tuoåi ñôøi = naêm nhaäp vieän – naêm sinh) vaø ñöôïc phaân lôùp ñeå ñöa vaøo baûng thu thaäp. Ñòa dö: noäi thaønh (töø quaän 1-12, Bình Thaïnh, Thuû Ñöùc, Taân Bình, Phuù Nhuaän, Goø Vaáp), ngoaïi thaønh (Caàn Giôø, Hoùc Moân, Cuû Chi, Nhaø Beø, Bình Chaùnh), tænh (khoâng thuoäc caùc quaän, huyeän cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh). Tuoåi beänh: tính baèng naêm, tính töø luùc phaùt hieän tieåu ñöôøng ñeán luùc ngöôøi beänh ñöôïc chaån ñoaùn BLVMTÑ. Möùc ñoä tuaân thuû ñieàu trò beänh tieåu ñöôøng: + Ñieàu trò lieân tuïc: beänh nhaân tuaân thuû ñuùng theo höôùng daãn ñieàu trò cuûa baùc só noäi tieát. + Ñieàu trò khoâng lieân tuïc: boû trò, khoâng ñieàu trò, khoâng bieát coù tieàn caên beänh tieåu ñöôøng tröôùc khi phaùt hieän BLVMTÑ. Phaân loaïi tieåu ñöôøng: type 1 vaø type 2. Trieäu chöùng laâm saøng: döïa theo hoà sô beänh aùn (khaûo saùt ñaùy maét baèng duïng cuï soi ñaùy maét). Giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ: theo beänh aùn vaø theo tieâu chuaån chaån ñoaùn cuûa ETDRS. PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ SOÁ LIEÄU: Taát caû caùc thoâng tin thu thaäp seõ ñöôïc nhaäp vaøo maùy vi tính vaø xöû lyù baèng phaàn meàm thoáng keâ SPSS for Windows 10.5 vaø Microsoft Excel 2000. Test ñöôïc söû duïng trong nghieân cöùu: test T duøng so saùnh 2 soá trung bình hoaëc 2 tyû leä. Noäi dung nghieân cöùu ñöôïc trình baøy döôùi daïng baûng hoaëc bieåu ñoà vaø soaïn thaûo baèng Microsoft Word 2000. Caùc bieán soá seõ ñöôïc phaân tích theo ngöôøi beänh, maét beänh vaø giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ; moâ taû theo taàn suaát vaø tyû leä %. Caùc bieán soá: giôùi tính, ñòa dö, lyù do nhaäp vieän seõ ñöôïc trình baøy döôùi daïng bieåu ñoà troøn. Caùc bieán soá veà trieäu chöùng laâm saøng seõ ñöôïc trình baøy döôùi daïng baûng vaø toång hôïp laïi döôùi daïng bieåu ñoà coät. Tuoåi ñôøi vaø tuoåi beänh: ñöôïc phaân lôùp, tìm giaù trò trung bình vaø ñoä leäch chuaån; trình baøy baèng baûng. Coâng thöùc tính giaù trò trung bình coù phaân lôùp: x = xo + k  Σnixi’    n   Vôùi: ni laø taàn soá cuûa lôùp i, xi laø giaù trò trung taâm cuûa lôùp i. k laø khoaûng caùch lôùp. n laø maãu khaûo saùt. xo laø goác môùi (thöôøng laø giaù trò trung taâm cuûa lôùp coù taàn soá cao nhaát). xi’ =  xi - xo    k   - Ñoä leäch chuaån: NHAÂN LÖÏC: 02 sinh vieân Y98 (Huyønh Vaên Bình, Nguyeãn Thaønh Danh). 5. KEÁT QUAÛ Sau khi hoài cöùu beänh aùn taát caû beänh nhaân BLVMTÑ nhaäp vieän taïi khoa Ñaùy maét – Beänh vieän Maét Thaønh phoá Hoà Chí Minh trong thôøi gian töø 01/01/2001 ñeán 31/12/2003, chuùng toâi ñaõ choïn ñöôïc 89 hoà sô beänh aùn thoûa caùc ñieàu kieän choïn maãu, vôùi 130 maét bò toån thöông trong soá 178 maét ñöôïc khaùm. Sau ñaây laø keát quaû nghieân cöùu: ÑAËC ÑIEÅM DÒCH TEà HOÏC: Giôùi tính: Nam : 25 ngöôøi (28,09%). Nöõ : 64 ngöôøi (71,91%).
Bieåu ñoà 5.1: Tyû leä % BLVMTÑ phaân boá theo giôùi tính. Nhaän xeùt : BLVMTÑ xaûy ra theo tyû soá nöõ/nam laø 2,5 : 1 Baûng 5.1: Tyû leä giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ phaân boá theo giôùi tính:  VMTÑkts  VMTÑts  Toång soá maét    Soá maét  Tæ leä%  Soá maét  Tæ leä%    Nam  28  80  7  20  35   Nöõ  78  82  17  18  95   Nhaän xeùt : Tyû leä % giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ töông ñöông nhau ôû hai giôùi. Tuoåi ñôøi: Tuoåi ñôøi trung bình: 56,01 ± 10,00 tuoåi. Baûng 5.2: Phaân boá theo tuoåi ñôøi cuûa BLVMTÑ: Tuoåi  Soá tröôøng hôïp  Tyû leä %   < 30  2  2,25   30 – 39  4  4,49   40 – 49  16  17,98   50 – 59  28  31,46   ≥ 60  39  43,82   Toång soá  89  100   Nhaän xeùt : BLVMTÑ taêng daàn theo tuoåi ñôøi, taêng nhanh ôû nhoùm treân 40 tuoåi vaø taäp trung nhieàu nhaát ôû nhoùm treân 60 tuoåi. Nhoùm tuoåi döôùi 40 chieám tyû leä khoâng ñaùng keå (6,74%). Baûng 5.3: Tyû leä giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ phaân boá theo tuoåi ñôøi: Tuoåi  VMTÑkts  VMTÑts    Soá maét  Tyû leä %  Soá maét  Tyû leä %   < 30  2  1,87  2  8,33   30 – 39  5  4,72  1  4,17   40 – 49  14  13,21  3  12,50   50 – 59  34  32,08  6  25,00   ≥ 60  51  48,12  12  50,00   Toång soá  106  100  24  100   Nhaän xeùt : ÔÛ nhoùm tuoåi döôùi 30, BLVMTÑ taêng sinh chieám tyû leä cao hôn BLVMTÑ khoâng taêng sinh. Ñòa dö: Noäi thaønh : 32 ngöôøi (36,96%). Ngoaïi thaønh :9 ngöôøi (10,11%). Tænh : 48 ngöôøi (53,93%).
Bieåu ñoà 5.2: Phaân boá theo ñòa dö cuûa BLVMTÑ (n = 89). Nhaän xeùt : Beänh nhaân BLVMTÑ ôû tænh ñeán khaùm vaø ñieàu trò cao hôn beänh nhaân ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh (53,93% / 46,07%) . TUOÅI BEÄNH: Tuoåi beänh trung bình: 4,69 ± 2,71 naêm. Baûng 5.4: Phaân boá theo tuoåi beänh cuûa BLVMTÑ: Tuoåi beänh  Soá tröôøng hôïp  Tyû leä %   0 – 5  52  58,42   6 – 10  35  39,33   ≥ 11  2  2,25   Toång soá  89  100   Nhaän xeùt: Ña soá beänh nhaân coù bieán chöùng BLVMTÑ ≤ 5 naêm sau khi phaùt hieän tieåu ñöôøng (58,42%). PHAÂN LOAÏI TIEÅU ÑÖÔØNG: Baûng 5.5: Phaân boá theo type tieåu ñöôøng cuûa BLVMTÑ: Nhoùm tieåu ñöôøng  Soá tröôøng hôïp  Tyû leä %   Type 1  3  3,37   Type 2  86  96,63   Toång soá  89  100   Nhaän xeùt: Tyû leä beänh nhaân BLVMTÑ ôû tieåu ñöôøng type 2 laø 96,63% vaø type 1 laø 3,37%. MÖÙC ÑOÄ TUAÂN THUÛ ÑIEÀU TRÒ TIEÅU ÑÖÔØNG: Baûng 5.6: Phaân boá theo möùc ñoä tuaân thuû ñieàu trò cuûa BLVMTÑ: Ñieàu trò  Soá tröôøng hôïp  Tyû leä %   Lieân tuïc  43  48,31   Khoâng lieân tuïc  46  51,69   Toång soá  89  100   Nhaän xeùt: Beänh nhaân ñieàu trò beänh tieåu ñöôøng khoâng lieân tuïc chieám tyû leä cao hôn so vôùi nhoùm ñieàu trò lieân tuïc (51,69% / 48,31%). Baûng 5.7: Tyû leä möùc ñoä tuaân thuû ñieàu trò tieåu ñöôøng phaân boá theo ñòa dö: Ñòa dö  Ñieàu trò khoâng lieân tuïc  Ñieàu trò lieân tuïc  Toång soá    Soá tröôøng hôïp  Tyû leä %  Soá tröôøng hôïp  Tyû leä %    Tænh  30  62,50  18  37,50  48   Thaønh phoá  16  39,02  25  60,98  41   Nhaän xeùt: Beänh nhaân ôû tænh coù tyû leä ñieàu trò beänh tieåu ñöôøng khoâng lieân tuïc cao hôn beänh nhaân ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh (62,50% / 39,02%). Baûng 5.8: Tyû leä möùc ñoä tuaân thuû ñieàu trò phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ:  VMTÑts  VMTÑkts    Soá maét  Tyû leä %  Soá maét  Tyû leä %   Ñieàu trò khoâng lieân tuïc  18  75,00  55  51,89   Ñieàu trò lieân tuïc  6  25,00  51  48,11   Toång soá  24  100  106  100   Nhaän xeùt: Trong nhoùm BLVMTÑ taêng sinh, beänh nhaân ñieàu trò beänh tieåu ñöôøng khoâng lieân tuïc chieám tyû leä cao gaáp 3 laàn nhoùm ñieàu trò lieân tuïc . Trong nhoùm BLVMTÑ khoâng taêng sinh, tyû leä beänh nhaân ñieàu trò beänh tieåu ñöôøng khoâng lieân tuïc töông ñöôøng nhoùm ñieàu trò lieân tuïc. GIAI ÑOAÏN LAÂM SAØNG BLVMTÑ: Baûng 5.9: Phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng cuûa BLVMTÑ:  Maét VMTÑkts  Maét VMTÑts  Toång   Soá maét  106  24  130   Tyû leä %  81,54%  18,46%  100%   Nhaän xeùt : Maét toån thöông voõng maïc giai ñoaïn khoâng taêng sinh chieám tæ leä cao (81,54%). TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG BLVMTÑ: Lyù do nhaäp vieän: 100% beänh nhaân nhaäp vieän vì môø maét, trong ñoù 54 beänh nhaân môø 1 maét, 35 beänh nhaân môø 2 maét.
Bieåu ñoà 5.3: Phaân boá theo lyù do nhaäp vieän cuûa BLVMTÑ (n =178). Nhaän xeùt : Taát caû beänh nhaân ñeán khaùm vì lyù do giaûm thò löïc. 39.33% beänh nhaân ñeán khaùm khi ñaõ giaûm thò löïc caû 2 maét. Soá maét toån thöông: Soá maét bò toån thöông : 130 maét (73.03%). Soá maét bình thöôøng : 48 maét (26.97%). Baûng 5.10: Phaân boá theo maét toån thöông cuûa BLVMTÑ:  Soá tröôøng hôïp  Tyû leä %   Maét phaûi  21  23,60   Maét traùi  27  30,33   Caû hai maét  41  46,07   Toång soá  89  100   Nhaän xeùt: soá beänh nhaân BLVMTÑ ôû caû hai maét chieám tyû leä 46,07%. Thò löïc: Baûng 5.11: Phaân boá thò löïc (n = 178): Thò löïc  Soá maét  Tyû leä %   < 1/10  35  19,66   1/10 – 3/10  56  31,46   4/10 – 7/10  71  39,89   ≥ 8/10  16  8,99   Toång soá  178  100   Nhaän xeùt: Beänh nhaân BLVMTÑ coù thò löïc ≤ 3/10 chieám tyû leä cao (51.12%), thò löïc ≥ 8/10 chieám tyû leä raát thaáp (8.99%). Tyû leä muø (thò löïc < 1/10) laø 19,66%. Baûng 5.12: Tyû leä thò löïc phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ:  VMTÑkts  VMTÑts  Maét bình thöôøng    Soá maét  Tyû leä %  Soá maét  Tyû leä %  Soá maét  Tyû leä %   < 1/10  18  10,11  17  9,55  0  0,00   1/10 – 3/10  36  20,22  6  3,37  14  7,87   4/10 – 7/10  51  28,65  1  0,56  19  10,68   8/10 – 10/10  1  0,56  0  0,00  15  8,43   Toång soá  106  24  48   Nhaän xeùt: ÔÛ BLVMTÑ taêng sinh, thò löïc <1/10 chieám tyû leä cao nhaát. Trong khi ñoù thò löïc ôû BLVMTÑ khoâng taêng sinh taäp trung chuû yeáu töø 4/10 – 7/10. Trieäu chöùng laâm saøng ngoaøi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm: Qua khaûo saùt 178 maét: phuø gai thò (13/178), dòch kính ñuïc (52/178), moáng hoàng – nhaït maøu (10/178), taêng nhaõn aùp (49/178) vaø ñuïc thuûy tinh theå (77/178).
Bieåu ñoà 5.4: Tyû leä trieäu chöùng laâm saøng taïi maét ngoaøi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm ôû beänh nhaân BLVMTÑ (n = 178). Nhaän xeùt: Ñuïc thuûy tinh theå laø daáu hieäu ñi keøm ôû maét thöôøng thaáy ngoaøi trieäu chöùng ôû voõng maïc vaø hoaøng ñieåm (43,26%). Baûng 5.13: AÛnh höôûng cuûa ñuïc thuûy tinh theå ñeán thò löïc ôû caùc giai ñoaïn laâm saøng cuûa BLVMTÑ:  < 1/10  ≥ 1/10  Toång   Khoâng BLVMTÑ  Ñuïc T3  4  17,39%  19  82,61%  23    T3 bình thöôøng  1  4,00%  24  96,00%  25   VMTÑkts  Ñuïc T3  14  34,15%  27  65,85%  41    T3 bình thöôøng  5  7,69%  60  92,31%  65   VMTÑts  Ñuïc T3  7  53,85%  6  46,15%  13    T3 bình thöôøng  4  36,36%  7  63,64%  11   Toång soá maét  35  143  178   Nhaän xeùt: Ñuïc thuûy tinh theå chieám 71,43% (25/35) trong nhoùm maét coù thò löïc < 1/10, trong ñoù 84% maét (21/25) coù BLVMTÑ ñi keøm. Tyû leä muø taêng daàn theo giai ñoaïn laâm saøng cuûa BLVMTÑ: 34,15% ôû giai ñoaïn khoâng taêng sinh vaø 53,85% ôû giai ñoaïn taêng sinh. Trieäu chöùng laâm saøng taïi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm:
Bieåu ñoà 5.5: Tyû leä trieäu chöùng laâm saøng taïi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm ôû beänh nhaân VMTÑ (n = 130). Nhaän xeùt: Trieäu chöùng chieám tyû leä cao trong BLVMTÑ laø vi phình maïch (73,08%) vaø xuaát tieát voõng maïc (55,38%), coù 19,23% BLVMTÑ coù toån thöông hoaøng ñieåm ñi keøm. Baûng 5.14: Tyû leä trieäu chöùng laâm saøng taïi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ:  VMTÑkts  VMTÑts    Soá maét  Tyû leä %  Soá maét  Tyû leä %   Phuø hoaøng ñieåm  14  13,21  11  45,83   Xuaát tieát voõng maïc  55  51,89  17  70,83   Xuaát huyeát voõng maïc  20  18,86  21  87,50   Taân maïch  0  0  24  100,00   Vi phình maïch  78  73,58  17  70,83        
Bieåu ñoà 5.6: Tyû leä trieäu chöùng laâm saøng taïi voõng maïc vaø hoaøng ñieåm phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ. Nhaän xeùt: Trieäu chöùng chuû yeáu trong BLVMTÑ khoâng taêng sinh laø xuaát tieát voõng maïc (51,89%) vaø vi phình maïch (73,58%). Trieäu chöùng chuû yeáu trong BLVMTÑ taêng sinh laø xuaát huyeát voõng maïc (87,50%), vi phình maïch (70,83%) vaø taân maïch (100%). BLVMTÑ taêng sinh coù toån thöông hoaøng ñieåm chieám tyû leä 45,80%, cao hôn BLVMTÑ khoâng taêng sinh (13,21%). Baûng 5.15: Tyû leä phuø hoaøng ñieåm phaân boá theo giai ñoaïn laâm saøng BLVMTÑ:  VMTÑts  VMTÑkts    Soá maét  Tyû leä %  Soá maét  Tyû leä %   Phuø hoaøng ñieåm  11  45,83  14  13,21   Khoâng phuø hoaøng ñieåm  13  54,17  92  86,79   Toång soá  24  100  106  100   Nhaän xeùt: Tyû leä % phuø hoaøng ñieåm ôû BLVMTÑ taêng sinh cao hôn ôû BLVMTÑ khoâng taêng sinh (45,83% / 13,21%). 6. BAØN LUAÄN Sau khi tieán haønh khaûo saùt, thu thaäp vaø xöû lyù soá lieäu 89 beänh aùn BLVMTÑ taïi khoa Ñaùy maét – Beänh vieän Maét Thaønh phoá Hoà Chí Minh trong khoaûng thôøi gian töø 1/1/2001 ñeán 31/12/2003, chuùng toâi nhaän thaáy : ÑAËC ÑIEÅM DÒCH TEÃ HOÏC: Giôùi tính: Baûng 6.1: So saùnh caùc nghieân cöùu veà tyû leä BLVMTÑ phaân boá theo giôùi: Taùc giaû  Naêm  Quaàn theå  Soá löôïng  Tyû leä nöõ : nam   Phaïm Xuaân Hyõ  1999  BV.Nguyeãn Tri Phöông  25  4:1   Nguyeãn Thò Tuyeát Minh  1999  BV.Chôï Raãy  63  2:1   Voõ Thò Hoaøng Lan  2000  BV.Chôï Raãy  74  2:1   Vaên Bình – Thaønh Danh  2003  BV.Maét Tp.HCM  89  2,5:1   - Keát quaû cuûa chuùng toâi phuø hôïp vôùi nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây taïi caùc beänh vieän ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Ñoàng thôøi, töø keát quaû baûng 1 chuùng toâi nhaän thaáy khoâng coù khaùc bieät giöõa 2 giôùi phaân boá theo giai ñoaïn. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi nghieân cöùu cuûa Bacin.F [25] vaø cuûa Nguyeãn Thò Tuyeát Minh [11]. Tuoåi ñôøi: Baûng 6.2: So saùnh caùc nghieân cöùu veà tyû leä BLVMTÑ phaân boá theo tuoåi ñôøi.  Wang WQ  Nguyeãn Thò Tuyeát Minh  Voõ Thò Hoaøng Lan  Vaên Bình Thaønh Danh   Tuoåi ñôøi trung bình  53,6 ± 0,7  58,9 ± 0,6  56,7 ± 11,0  56,01 ± 10,00   - Tuoåi ñôøi trung bình laø 56,01 ± 10,00 naêm, cao hôn nghieân cöùu cuûa Wang-WQ laø 53,6 ± 0,7 [24]. Tuoåi ñôøi cao seõ laøm taêng khaû naêng maéc caùc beänh toaøn thaân vaø nhöõng beänh taïi maét khaùc ñi keøm nhö : ñuïc thuûy tinh theå, thoaùi hoùa hoaøng ñieåm do tuoåi, glaucome, taéc tónh maïch voõng maïc, u haéc maïc... aûnh höôûng ñeán vieäc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò BLVMTÑ. Tuoåi ñôøi trung bình theo nghieân cöùu cuûa chuùng toâi phuø hôïp vôùi keát quaû nghieân cöùu trong nöôùc nhöng cao hôn nghieân cöùu cuûa Wang – WQ. Ñieàu naøy coù theå do coâng taùc taàm soaùt vaø phaùt hieän sôùm bieán chöùng maét cuûa beänh tieåu ñöôøng ôû nöôùc ta chöa thöïc hieän moät caùch chuû ñoäng vaø thöôøng quy. Tyû leä ngöôøi maéc BLVMTÑ taêng daàn theo tuoåi ñôøi, coù 43,82% beänh nhaân BLVMTÑ taäp trung ôû nhoùm treân 60 tuoåi. Ñaây laø caùc ñoái töôïng ngoaøi ñoä tuoåi lao ñoäng nhöng caàn chi phí y teá cao, beân caïnh ñoù vaãn chöa coù moät chöông trình chaêm soùc söùc khoûe ban ñaàu cuï theå cho ñoái töôïng naøy, ñaëc bieät laø beänh nhaân tieåu ñöôøng. Do ñoù caàn coù söï quan taâm ñuùng möùc cuûa gia ñình vaø xaõ hoäi. Coù 2 tröôøng hôïp beänh nhaân BLVMTÑ döôùi 30 tuoåi (2,25%), caû hai tröôøng hôïp naøy ñeàu laø beänh tieåu ñöôøng type 1. Ñieàu naøy hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi y vaên vaø caùc nghieân cöùu khaùc. Ñòa dö: Theo thoáng keâ, beänh nhaân maéc BLVMTÑ töø caùc tænh chieám moät tyû leä khaù cao (53,93%). Ñaây coù theå do söï thieáu huït caùc cô sôû chuyeân khoa maét, thieáu trang thieát bò hieän ñaïi phuïc vuï cho coâng taùc khaùm vaø ñieàu trò beänh voõng maïc tieåu ñöôøng taïi khoa Maét caùc beänh vieän tænh. Löôïng beänh nhaân ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh chieám tyû leä thaáp hôn (46,07%). Ñieàu naøy coù theå laø do Thaønh phoá Hoà Chí Minh coù nhieàu cô sôû khaùm vaø ñieàu trò chuyeân khoa maét, löôïng beänh phaân taùn vaøo caùc beänh vieän vaø phoøng khaùm chuyeân khoa maét. TUOÅI BEÄNH: Baûng 6.3: So saùnh caùc nghieân cöùu veà tuoåi beänh vaø tuoåi beänh trung bình.  Naêm  Tuoåi beänh trung bình  Tyû leä % BLVMTÑ   F.Bacin  1989   < 10% tröôùc 5naêm   B.Z.Nizetic  1990   12% tröôùc 5 naêm   Traàn Xuaân Ñaøi  1989  3,6 naêm    Nguyeãn Thò Tuyeát Minh  1999  3,9 naêm  36,5% tröôùc 3 naêm   Voõ Thò Hoaøng Lan  2000  4,23 naêm  55,45% tröôùc 3 naêm   Vaên Bình, Thaønh Danh  2003  4,69 naêm  58,42% tröôùc 5 naêm   Tuoåi beänh trung bình laø 4,69 ± 2,71 naêm, khoâng coù söï khaùc bieät vôùi caùc nghieân cöùu trong nöôùc. Tuy nhieân, tyû leä BLVMTÑ coù tuoåi beänh döôùi 5 naêm trong nghieân cöùu naøy cao hôn so vôùi taùc giaû F.Bacin vaø B.Z.Nizetic [25,27]. Ñieàu naøy coù theå do thôøi ñieåm phaùt hieän beänh tieåu ñöôøng ôû nöôùc ta muoän hôn so vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi hoaëc tuoåi beänh thaät söï cuûa BLVMTÑ taïi Vieät Nam thaáp hôn so vôùi theá giôùi. Ñeå xaùc ñònh roõ vaán ñeà naøy, caàn coù nhöõng nghieân cöùu maïnh hôn trong thôøi gian tôùi. Hôn nöõa, coù 13,48% (12/89) beänh nhaân ñöôïc phaùt hieän beänh tieåu ñöôøng khi ñeán khaùm vaø chaån ñoaùn BLVMTÑ. Qua ñoù, chuùng ta nhaän thaáy bieán chöùng voõng maïc ôû beänh tieåu ñöôøng vaãn chöa ñöôïc söï quan taâm ñuùng möùc cuûa ngöôøi daân, ñaëc bieät laø nhöõng beänh nhaân tieåu ñöôøng vaø theå hieän tính thuï ñoäng cuûa coâng taùc khaùm phaùt hieän beänh tieåu ñöôøng ôû nöôùc ta hieän nay. Tuoåi beänh treân 10 naêm chieám tyû leä thaáp (2,25%). Ñieàu naøy coù theå giaûi thích vì beänh nhaân lôùn tuoåi khoâng coù ñieàu kieän ñeå ñi khaùm beänh hoaëc ñaõ töû vong do nhöõng bieán chöùng khaùc cuûa tieåu ñöôøng. BLVMTÑ PHAÂN BOÁ THEO TYPE TIEÅU ÑÖÔØNG: Qua nghieân cöùu, beänh nhaân BLVMTÑ chuû yeáu thuoäc tieåu ñöôøng type 2 (96,63%), phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm dòch teã hoïc beänh tieåu ñöôøng ôû khu vöïc Chaâu AÙ vaø Vieät Nam. Chuùng ta caàn coù nhöõng nghieân cöùu rieâng cho Vieät Nam veà beänh tieåu ñöôøng vaø caùc bieán chöùng cuûa noù (trong ñoù coù bieán chöùng BLVMTÑ), töø ñoù laøm cô sôû cho vieäc xaây döïng keá hoaïch phoøng choáng tieåu ñöôøng vaø muø loøa do bieán chöùng BLVMTÑ. MÖÙC ÑOÄ TUAÂN THUÛ ÑIEÀU TRÒ BEÄNH TIEÅU ÑÖÔØNG: Beänh nhaân BLVMTÑ ñieàu trò khoâng lieân tuïc beänh tieåu ñöôøng chieám tyû leä cao (51,69%), trong ñoù coù 65,22% (30/46 ngöôøi) laø beänh nhaân ôû tænh. Tyû leä beänh nhaân ñieàu trò beänh tieåu ñöôøng khoâng lieân tuïc maéc BLVMTÑ taêng sinh cao hôn nhoùm ñieàu trò lieân tuïc. Do ñoù, naâng cao kieán thöùc – thaùi ñoä – haønh vi cho coäng ñoàng veà vaán ñeà tuaân thuû ñieàu trò beänh tieåu ñöôøng laø heát söùc caàn thieát trong vieäc giaûm tyû leä xaûy ra caùc bieán chöùng cuûa beänh tieåu ñöôøng, ñaëc bieät laø BLVMTÑ. Maët khaùc, keát quaû nghieân cöùu coøn cho thaáy vieäc tuaân thuû ñieàu trò tieåu ñöôøng coù lieân quan vôùi yeáu toá ñòa dö. Tyû leä beänh nhaân soáng ôû tænh khoâng tuaân thuû ñieàu trò beänh tieåu ñöôøng cao hôn beänh nhaân ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Ñieàu naøy coù theå giaûi thích laø do tình traïng kinh teá, nhöõng khoù khaên trong vieäc tieáp caän thoâng tin vaø dòch vuï y teá… Ñeå hieåu roõ hôn veà vaán ñeà naøy, chuùng toâi hy voïng raèng seõ coù nhöõng nghieân cöùu saâu roäng hôn trong thôøi gian tôùi. Toùm laïi, vaán ñeà tuaân thuû ñieàu trò coù aûnh höôûng ñeán caû tyû leä xaûy ra bieán chöùng tieåu ñöôøng treân voõng maïc laãn giai ñoaïn laâm saøng cuûa bieán chöùng naøy.