Khóa luận Sản phầm phần mềm – lĩnh vực xuất khẩu đầy triển vọng của ngành công nghệ thông tin Việt Nam

u trùc tiÕp c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña ViÖt Nam cã thÓ ch­a thùc hiÖn ®­îc do tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ kh¶ n¨ng n¾m b¾t thÞ tr­êng cßn kÐm, nh­ng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ hîp t¸c víi c¸c c«ng ty phÇn mÒm cña Mü, gia c«ng xuÊt khÈu cho thÞ tr­êng nµy. §Ó t¨ng c­êng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü, ViÖt Nam cÇn quan t©m ®Õn viÖc l«i kÐo sù tham gia cña c¸c chuyªn gia phÇn mÒm ng­êi ViÖt Nam ®ang lµm viÖc t¹i Mü. NhËt B¶n trong thêi gian qua còng lµ mét thÞ tr­êng cã tû träng kh¸ lín trong xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña ViÖt Nam vµ thÞ tr­êng NhËt hiÖn nay còng ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é t­¬ng ®èi cao vµ ®Æc biÖt NhËt cã nhu cÇu nhËp khÈu phÇn mÒm t­¬ng ®èi lín. Theo tÝnh to¸n do NhËt B¶n c«ng bè, nhËp khÈu phÇn mÒm hiÖn t¹i míi chØ ®¸p øng 1/3 nhu cÇu thùc sù. Trong nhiÒu n¨m qua mét sè c«ng ty phÇn mÒm ViÖt Nam ®· x©y dùng ®­îc quan hÖ ®èi t¸c víi c¸c c«ng ty NhËt B¶n. §©y lµ c¬ së ®Ó ®Èy m¹nh h×nh thøc xuÊt khÈu gia c«ng sang thÞ tr­êng nµy. B¶ng 21: Dù b¸o gia c«ng xuÊt khÈu phÇn mÒm cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n ®Õn n¨m 2010 IDCn¨m 2000 §¬n vÞ : tr USD N¨m 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 GÝa trÞ 1,3 2,14 3,9 5,85 8,78 9,75 10,7 11,7 12,3 12,9 13,4 ThÞ tr­êng EU MÆc dï, trong nh÷ng n¨m võa qua tèc ®é t¨ng tr­ëng chung cña thÞ tr­êng EU gi¶m sót nh­ng viÖc nµy l¹i dÉn tíi qu¸ tr×nh c¸c h·ng phÇn mÒm Ch©u ¢u t¨ng c­êng ®Çu t­ ra c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam. S¶n phÈm phÇn mÒm sau khi ®­îc s¶n xuÊt t¹i c¸c n­íc cã c«ng nghÖ thÊp h¬n, nh­ng cã gi¸ nh©n c«ng rÎ, sÏ ®­îc xuÊt khÈu. Do vËy, trong thêi gian nµy, xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña ViÖt nam vµo c¸c n­íc EU vÉn cã sù t¨ng tr­ëng. Trong c¸c quèc gia EU: §øc, Ph¸p, Hµ Lan, Thuþ Sü lµ nh÷ng thÞ tr­êng môc tiªu lín cña ViÖt Nam. ë khu vùc nµy mét sè c«ng ty ViÖt Nam ®· thùc hiÖn viÖc xuÊt khÈu trùc tiÕp. Bªn c¹nh viÖc h­íng ®Õn thÞ tr­êng c¸c n­íc cã nÒn c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn, chóng ta còng nªn chó ý hîp lý ®Õn mét sè thÞ tr­êng c¸c n­íc thuéc nhãm cã nÒn c«ng nghÖ th«ng tin ®ang ph¸t triÓn. Víi c¸c thÞ tr­êng thuéc nhãm n­íc nµy, viÖc xuÊt khÈu trùc tiÕp c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm lµ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. Bªn c¹nh lîi thÕ vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ, chóng ta cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c phÇn mÒm chuyªn dông phï hîp víi nhu cÇu ®Þa ph­¬ng vµ b¶n ®Þa ho¸ c¸c s¶n phÈm. B»ng c¸ch nµy cã thÓ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam Ch­¬ng III§Þnh h­íng chiÕn l­îc vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam I. §Þnh h­íng ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña nhµ n­íc 1. §Þnh h­íng vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm Ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ®­îc coi lµ ngµnh kinh tÕ chÝnh lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi th× c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®­îc coi lµ mòi nhän cña ngµnh c«ng nhÖ th«ng tin. C«ng nghiÖp phÇn mÒm cïng víi c«ng nghÖ phÇn cøng t¹o nªn nÒn c«ng nghÖ th«ng tin quèc gia nh­ng víi nh÷ng thuËn lîi riªng ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm sÏ ®­îc ­u tiªn ®Æc biÖt. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña n­íc ta cã ®­îc nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n lµ: - ThÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin trªn thÕ giíi ngµy cµng t¨ng. Yªu cÇu ®Çu t­ kh«ng lín vµ con ng­êi ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn nhanh chãng c«ng nghÖ nµy. - Céng ®ång ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi cã nhiÒu chuyªn gia cã kinh nghiÖm trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm vµ hä cã nguyÖn väng hîp t¸c ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. TËp trung ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ tËn dông c¸c lîi thÕ so s¸nh cña quèc gia, t¹o ®ét ph¸ trong ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin nãi chung rót ng¾n kho¶ng c¸ch vµ tham gia vao nÒn c«ng nghÖ th«ng tin quèc tÕ sím ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. HiÖn nay riªng tèc ®é t¨ng tr­ëng cña phÇn mÒm vµo kho¶ng 13-14% cao gÊp ®«i tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c¸c ngµnh trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin. - C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét ngµnh kinh tÕ míi, cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. Víi ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm phÇn mÒm thuÇn tuý lµ chÊt x¸m chi phÝ nh©n b¶n phÇn mÒm hÇu nh­ kh«ng ®¸ng kÓ, víi trÝ tuÖ ViÖt Nam c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong t­¬ng lai nhÊt ®Þnh sÏ ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo t¨ng tr­ëng GDP hµng n¨m cña ®Êt n­íc. - Víi nh÷ng nhËn ®Þnh trªn, ph¸t triÓn c«ng nghÖ c«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ chñ tr­¬ng ®­îc §¶ng vµ Nhµ N­íc ­u tiªn quan t©m. NghÞ quyÕt chÝnh phñ sè 07/2000/NQ-CP vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm giai ®o¹n 2000-2005 kh¼ng ®Þnh: ”Nhµ n­íc t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®Çu t­ x©y dùng vµ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp nµy”. “KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a nghiªn cøu khoa häc, ph¸t triÓn c«ng nghÖ, ®µo t¹o vµ s¶n xuÊt lµm tiÒn ®Ò cho c¸c b­íc ph¸t triÓn tiÕp theo trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm, ®Æc biÖt khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc c¸ nh©n ®Çu t­ nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong lÜnh vùc nµy”. 2. §Þnh h­íng xuÊt khÈu s¶n phÈm phÇn mÒm XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña ViÖt Nam, ®Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ®Æt ra, cÇn thiÕt x¸c ®Þnh cho ngµnh nh÷ng h­íng ®i phï hîp. Lùa chän kh¸ch hµng vµ s¶n phÈm nµo ®Ó x©m nhËp, lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt chiÕn l­îc cña c¸c c«ng ty phÇn mÒm ViÖt Nam. C¨n cø vµo c¸c xu h­íng tiªu thô phÇn mÒm trªn thÕ giíi cã thÓ thÊy nhu cÇu s¶n phÈm ®ãng gãi trªn thÞ tr­êng thÕ giíi lµ rÊt lín nh­ng tr­íc m¾t ViÖt nam khã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong h­íng s¶n phÈm phÇn mÒm ®ãng gãi. ViÖc tæ chøc s¶n xuÊt vµ ®Çu t­ cho c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm ®ãng gãi ®ßi hái tr×nh ®é vµ vèn ®Çu t­ t­¬ng ®èi cao. Trong thêi gian tíi xuÊt khÈu phÇn mÒm sÏ thùc hiÖn theo c¸c h­íng: - Trong thêi k× 2000-2010 h­íng xuÊt khÈu phÇn mÒm chñ ®¹o lµ t×m kiÕm c¸c hîp ®ång trong viÖc triÓn khai c¸c gi¶i ph¸p vµ s¶n phÈm may ®o cho c¸c tæ chøc n­íc ngoµi trong khu vùc hoÆc thuéc khèi OECD, kÓ c¶ viÖc thùc hiÖn mét sè c«ng ®o¹n s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh cho c¸c h·ng phÇn mÒm lín. §©y còng lµ c¸ch ng¾n nhÊt ®Ó x©y dùng nªn mét ®éi ngò lËp tr×nh viªn cã chÊt l­îng cao. ViÖc chuyÓn dÞch tõ c¸c s¶n phÈm may ®o sang c¸c s¶n phÈm b¸n may ®o sÏ thùc hiÖn dÇn tõng bø¬c bëi c¸c tæ chøc cã ®ñ nguån lùc. - §Çu t­ s¶n xuÊt c¸c phÇn mÒm ®ãng gãi nÕu xÐt thÊy cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tõng b­íc n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. Theo h­íng nµy sÏ thùc hiÖn c¸c ®¬n hµng cña n­íc ngoµi víi ®iÒu kiÖn ®­îc h­ëng 1 tû lÖ phÝ b¶n quyÒn nhÊt ®Þnh. C¸c kh¸ch hµng chóng ta cÇn tËp trung chó ý thuéc h­íng s¶n phÈm nµy lµ c¸c h·ng phÇn mÒm hµng ®Çu thÕ giíi cña Mü vµ mét sè h·ng EU. - Quan t©m hîp lÝ khai th¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu t¹i chç v× cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu vµ ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng theo tiªu chuÈn quèc tÕ ngay t¹i ViÖt Nam. - TiÕn hµnh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn xóc tiÕn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, x©y dùng hÖ thèng ph©n phèi hoÆc xem xÐt viÖc sö dông hiÖu qu¶ c¸c kªnh ph©n phèi cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. - §Çu t­ n©ng cÊp c¸c c«ng nghÖ hiÖn t¹i ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng vµ phøc t¹p trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. - CÇn quan t©m h­íng dÞch vô víi néi dung chÝnh lµ tham gia thiÕt kÕ vµ tÝch hîp mét sè hÖ thèng ®¬n gi¶n ë quy m« khu vùc, t¹o ®µ cho sù h×nh thµnh II. Mét sè dù b¸o vÒ sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu phÇn mÒm cña ViÖt Nam 1. Dù b¸o thÞ tr­êng xuÊt khÈu ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cña phÇn mÒm ViÖt Nam trong thêi gian s¾p tíi sÏ ®­îc më réng. HiÖn t¹i xuÊt khÈu phÇn mÒm cña n­íc ta míi chØ h­íng ®Õn mét sè thÞ tr­êng nh­ Hoa Kú, NhËt B¶n vµ mét sè n­íc EU vµ khu vùc §«ng Nam ¸. Tuy nhiªn, ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu phÇn mÒm tíi c¸c quèc gia ph¸t triÓn còng nh­ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Trung Quèc trong t­¬ng lai còng cã thÓ lµ mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®Çy triÓn väng mÆc dï cã nh÷ng lîi tÐ c¹nh tranh gièng ViÖt Nam. MÆc dï vËy kim ng¹ch xuÊt khÈu vÉn tËp trung vµo 5-6 thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ chèt. B¶ng 22: Dù b¸o thÞ tr­êng xuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam B¸o c¸o ph¸t triÓn CNTT ViÖt nam ®Õn n¨m 2010 §¬n vÞ: tr USD N­íc N¨m 2005 N¨m 2010 Kim ng¹ch Tû lÖ % Kim ng¹ch Tû lÖ % 1. Mü 9 18 30 25 2.NhËt b¶n 8 16 16 13,33 3.Canada 7 14 10 8,3 4.ASEAN 5 10 15 12,5 5.§øc 4 8 9 7,5 6.Ph¸p 7 14 10 8,3 7.N­íc kh¸c 10 25 30 25 Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy mÆc dï thÞ tr­êng xuÊt khÈu phÇn mÒm cña ViÖt Nam ®­îc më réng, song c¸c thÞ tr­êng chñ yÕu xuÊt khÈu phÇn mÒm sÏ kh«ng hÒ thay ®æi. T¹i c¸c thÞ tr­êng chÝnh kim ng¹ch ®Òu t¨ng song tèc ®é t¨ng lµ kh«ng gièng nhau. XuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü sÏ cã tèc ®é ph¸t triÓn cao nhÊt v× Mü lµ thÞ tr­êng lín cã thÓ tËn dông lîi thÕ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. XuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü ­íc tÝnh sÏ chiÕm kho¶ng 25% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Còng trong thêi gian tíi c¸c yªu cÇu ®ßi hái vÒ mÆt tr×nh ®é c«ng nghÖ cña s¶n phÈm sÏ t¨ng cao ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i nhanh chãng ¸p dông nh÷ng c«ng nghÖ m¸y mãc hiÖn ®¹i. 2. Môc tiªu xuÊt khÈu phÇn mÒm cña ViÖt Nam Ngµy 24-5-2001 Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng triÓn khai chØ thÞ Bé ChÝnh trÞ vÒ ®Èy m¹nh øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin theo ®ã xuÊt khÈu lµ mét néi dung quan träng trong ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010. §Ó cã thÓ héi nhËp c«ng nghÖ th«ng tin thÕ giíi , t¹o ®iÒu kiÖn vÒ vèn cho nhËp khÈu ®Ó n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ th«ng tin trong n­íc, xuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam trong thêi gian tíi ph¶i ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu c¬ b¶n sau ®©y: - Ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu phÇn mÒm theo c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Theo chiÒu réng: më réng khu vùc thÞ tr­êng xuÊt khÈu sang c¸c phÇn thÞ tr­êng ch­a khai th¸c ë EU vµ ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng. Theo chiÒu s©u: tËp trung n©ng cao tr×nh ®é vµ t¨ng kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c ®ßi hái phøc t¹p h¬n trªn thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn. - T¹o ra c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu trong ®ã t¨ng c­êng c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm øng dông trong c¸c lÜnh vùc øng dông míi víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cao h¬n ®Ó t¹o ®iÒu kiªn t¨ng gi¸ trÞ vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu. MÆt kh¸c ph¶i chó ý khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c lîi thÕ vÒ chi phÝ nh©n c«ng trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. - ChuyÓn dÇn tõng b­íc viÖc s¶n xuÊt phÇn mÒm may ®o sang b¸n may ®o vµ ®ãng gãi, tõ viÖc gia c«ng xuÊt khÈu sang xuÊt khÈu trùc tiÕp t¨ng lîi nhuËn xuÊt khÈu. Theo nhiÒu nghiªn cøu môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n phÈm phÇn mÒm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ nh­ sau: B¶ng 23: Môc tiªu c¬ cÊu XuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam B¸o c¸o ph¸t triÓn C«ng nghÖ th«ng tin §¬n vÞ:% STT Lo¹i s¶n phÈm ViÖt Nam % ThÕ giíi% 1 May ®o 45 30 2 §ãng gãi 25 30 3 DÞch vô 30 40 III. C¸c nhãm gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu phÇn mÒm cña ViÖt Nam 1. Nhãm gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m« 1.1 ThiÕt lËp m«i tr­êng ph¸p lý vµ m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm Cã thÓ nãi, hiÖn nay ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc rÊt nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p vÒ mÆt ph¸p lý nh»m t¹o ra méi tr­êng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp ®Çy triÓn väng nµy. Thø nhÊt, ph¶i hoµn thiÖn, rµ so¸t vµ bæ sung c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ c¸c nghÞ ®Þnh h­íng dÉn thùc hiÖn nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t­, t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ vµo lÜnh vùc kinh doanh ®Çy triÓn väng nµy. §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc ®Çu t­, cÊp phÐp víi c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin, cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµ kinh doanh xuÊt khÈu phÇn mÒm. Thø hai, ph¶i tËp trung chó träng vµo lÜnh vùc b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, ng¨n chÆn t×nh tr¹ng sao chÐp lËu ¨n c¾p b¶n quyÒn trµn lan hiÖn nay trªn thÞ tr­êng. CÇn cã c¸c quy ®Þnh râ rµng vÒ viÖc khen th­ëng vµ xö ph¹t nghiªm kh¾c víi hµnh vi vi ph¹m b¶n quyÒn. Bëi xÐt vÒ l©u dµi nã g©y ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. HiÖn nay, vÊn ®Ò nµy ®ang lµ mét vÊn ®Ò næi cém cña thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam. Yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i nhanh chãng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, bëi ViÖt Nam ®· tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi vµ ph¶i tu©n theo vµ chÊp nhËn nh÷ng quy ®Þnh vµ quy luËt cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nµy cßn lµ sù mong mái cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh phÇn mÒm ch©n chÝnh hiÖn nay. Thø ba, tæ chøc c¸c lùc l­îng chøc n¨ng ®Ó thùc hiÖn, kiÓm tra, gi¸m s¸t, tuyªn truyÒn gi¸o dôc ý thøc tu©n thñ luËt ph¸p cho mçi c¸ nh©n doanh nghiÖp ®Ó nh÷ng quy ®Þnh, chÝnh s¸ch thùc sù ®i vµo cuéc sèng vµ ph¸t huy hiÖu qu¶. Thø t­, Nhµ n­íc cÇn ký kÕt víi chÝnh phñ c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó t¹o ra nÒn t¶ng, vµ sù khëi ®Çu thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong cuéc chinh phôc thÞ tr­êng n­íc ngoµi, gióp hä cã thÓ b¶o vÖ th­¬ng hiÖu cña m×nh vµ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 1.2 Nhãm gi¶i ph¸p t¹o nguån hµng xuÊt khÈu §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cÇn ph¶i cã nguån hµng dåi dµo, phong phó, ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn xuÊt khÈu. Nh­ vËy, nhiÖm vô ®Çu tiªn lµ ph¶i t¹o ra c¸c nguån hµng xuÊt khÈu. C¸c gi¶i ph¸p t¹o ra nguån hµng xuÊt khÈu chÝnh lµ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña ViÖt Nam h­íng ra thÞ tr­êng quèc tÕ. -T¨ng c­êng ®Çu t­ cho xuÊt khÈu N¨ng lùc ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm hiÖn nay cña ViÖt Nam cßn nhá bÐ so víi thÕ giíi. C«ng nghÖ s¶n xuÊt vÉn lµ nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng phÇn mÒm cßn thÊp nh­ ®· ®¸nh gi¸ trong phÇn thùc tr¹ng. C¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña ViÖt Nam ch­a theo kÞp ®­îc nhu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng vµ phøc t¹p trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Tæ chøc s¶n xuÊt phÇn mÒm cho xuÊt khÈu vÉn cßn rÊt ph©n t¸n. MÆt kh¸c, nh÷ng thÕ m¹nh trong xuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam vÉn phÇn nhiÒu ë d¹ng tiÒm n¨ng. TÊt c¶ thùc tr¹ng trªn ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ ®Çu t­. ChØ cã ®Çu t­ míi t¹o nªn nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt hiÖn ®¹i tËp trung h­íng ra thÞ tr­êng quèc tÕ, míi khai th¸c hÕt hiÖu qu¶ cña nh÷ng lîi thÕ cßn ë d¹ng tiÒm n¨ng. Nhµ n­íc cÇn ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p sau ®©y ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ h­íng vµo xuÊt khÈu: + KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. Trong c¸c ­u ®·i cao nhÊt ®èi víi ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm, ®Çu t­ cho c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm xuÊt khÈu sÏ lµ ­u tiªn hµng ®Çu. Nhµ n­íc b»ng c¸c chÝnh s¸ch ph¶i t¹o nªn mét m«i tr­êng ®Çu t­ an toµn, æn ®Þnh t¹o cho c¸c nhµ ®Çu t­ sù tin t­ëng + KhuyÕn khÝch ®Çu t­ b»ng c¸c chÝnh s¸ch thuÕ. MiÔn vµ gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ VAT, kÝch thÝch ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ nµy ph¸t triÓn h¬n n÷a. + KhuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo c¸c khu c«ng nghÖ cao, c¸c khu c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Nhµ n­íc cÇn trùc tiÕp ®Çu t­ ®Ó t¹o nªn mét c¬ së h¹ tÇng tèt nh»m phôc vô cho chiÕn l­îc xuÊt khÈu phÇn mÒm. Nhµ n­íc x¸c ®Þnh mét tû lÖ ng©n s¸ch hîp lý hµng n¨m ®Ó n©ng cao hÖ thèng viÔn th«ng, t¨ng tèc ®é ®­êng truyÒn Internet phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm phÇn mÒm ra thÞ tr­êng thÕ giíi. HiÖn nay, ng©n s¸ch nhµ n­íc hµng n¨m cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin lµ 0,8% thuéc hµng trung b×nh trªn thÕ giíi. HiÖn nay, møc ®Çu t­ kho¶ng 1-3% (xem b¶ng chi phÝ c«ng nghÖ th«ng tin) B¶ng 24: Chi phÝ c«ng nghÖ th«ng tin cña mét sè n­íc tÝnh theo GDP n¨m 2000 IDC 2000 ChiÕn l­îc ®Çu t­ cho CNTT cña c¸c quèc gia trªn thÐ giíi Tªn n­íc Tû lÖ phÇn tr¨m% Mü 3,50 EU 2,26 Anh 3.24 Ph¸p 2,41 §øc 2,10 NhËt b¶n 2,13 Bungaria 1,65 Nga 0,79 Balan 1,19 Nh­ vËy, møc chi ng©n s¸ch cña ViÖt Nam cho c«ng nghÖ th«ng tin cßn thÊp, do ®ã kh¶ n¨ng ®Çu t­ cho h¹ tÇng ®Ó xuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam cßn h¹n chÕ. NÕu dµnh 2% ng©n s¸ch cho c«ng nghÖ th«ng tin ta sÏ cã kho¶ng 280 triÖu USD cho c«ng nghÖ th«ng tin vµ tû lÖ cho phÇn mÒm vµ dÞch vô phÇn mÒm lµ 133 triÖu USD - KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty phÇn mÒm ViÖt Nam liªn doanh liªn kÕt víi c¸c c«ng ty phÇn mÒm trªn thÕ giíi trong viÖc s¶n xuÊt phÇn mÒm xuÊt khÈu. Nhµ n­íc ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia liªn doanh, liªn kÕt víi møc ­u ®·i cao nhÊt theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆt kh¸c cÇn hç trî cho phÝa ViÖt Nam tham gia liªn doanh v× víi quy m« võa vµ nhá, nguån nh©n lùc h¹n chÕ nªn c«ng ty phÇn mÒm ViÖt Nam khã cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn thÞ tr­êng, liªn doanh liªn kÕt còng nh­ chuyÓn giao c«ngnghÖ víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. - Gi¶i ph¸p quy ho¹ch §Ó ph¸t triÓn c«ng nghÖ phÇn mÒm nãi chung vµ xuÊt khÈu phÇn mÒm nãi riªng cÇn mét quy ho¹ch ph¸t triÓn khoa häc. Mét ®iÓm yÕu trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam hiÖn nay lµ tÝnh chÊt ph©n t¸n vµ tù ph¸t. §Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm c¸c chuyªn gia lËp tr×nh viªn trong n­íc cÇn ph¶i ®­îc tËp trung l¹i vµ ®­îc lµm viÖc trong ®iÒu kiªn c¬ së h¹ tÇng tèt h¬n. Nh­ vËy, ®Çu t­ theo quy ho¹ch lµ rÊt quan träng. Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh sÏ lµ hai trung t©m ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm lín nhÊt cña c¶ n­íc. §©y lµ nh÷ng c¸nh cöa ®Ó thu hót c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi vµo ViÖt Nam. T¹i ®©y sÏ x©y dùng nh÷ng trung t©m phÇn mÒm riªng cho xuÊt khÈu. Lµ trung t©m kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ lín nhÊt c¶ n­íc, c¸c trung t©m nµy ph¶i ®i ®Çu trong viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp phÇn mÒm ë ViÖt nam. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn nghiªn cøu ph¸t triÓn c¸c trung t©m phÇn mÒm t¹i c¸c thµnh phè kh¸c. Tuy nhiªn, ph¶i tr¸nh viÖc ch¹y theo phong trµo, ®Çu t­ dµn tr¶i kÐm hiÖu qu¶. 1.3 C¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh tÝn dông nh»m khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. - TÝn dông xuÊt khÈu TÝn dông xuÊt khÈu lµ mét h×nh thøc kh¸ phæ biÕn trong chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña nhiÒu n­íc. XuÊt khÈu phÇn mÒm lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh lîi nhuËn lín nh­ng møc rñi ro cao th× tÝn dông xuÊt khÈu cã thÓ ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp m¹nh d¹n s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu TÝn dông xuÊt khÈu cã thÓ thùc hiÖn ®­îc d­íi c¸c h×nh thøc nh­ - Nhµ n­íc cÊp tÝn dông xuÊt khÈu cho c¸c quèc gia kh¸c nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm víi l·i suÊt ­u ®·i theo c¸c ®Ò ¸n tin häc ho¸. H×nh thøc nµy gióp doanh nghiÖp më réng xuÊt khÈu v× cã s½n thÞ tr­êng. Nhµ n­íc còng cã thÓ cho c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm xu©t khÈu vay tr­íc vµ sau khi b¸n hµng xuÊt khÈu. Vèn s¶n xuÊt xuÊt khÈu th­êng lín nªn tÝn dông nµy th¸o gì cho doanh nghiÖp rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn tõ kh©u nghiªn cøu ph¸t triÓn s¶n phÈm ®Õn khi b¸n ®­îc phÇn mÒm vµ thu tiÒn. - Trî cÊp xuÊt khÈu Trî cÊp xuÊt khÈu cho doanh nghiÖp phÇn mÒm xuÊt khÈu cã thÓ thùc hiÖn trùc tiÕp th«ng qua thuÕ suÊt ­u ®·i vµ miÔn gi¶m thuÕ hoÆc gi¸ c¶ c¸c dÞch vô ®Çu vµo cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. 1.4. §Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cho ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét bé phËn cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin, sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp phÇn cøng, v× c«ng nghiÖp phÇn mÒm chØ cã thÓ triÓn khai nÕu ®· cã mét phÇn cë së h¹ tÇng phÇn cøng v÷ng m¹nh vµ thÝch øng. C¬ së h¹ tÇng cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn nay cña ViÖt Nam cßn nhiÒu bÊt cËp. HiÖn nay c¶ n­íc míi cã 8 c«ng viªn phÇn mÒm, c¸c dÞch vô ®­îc øng dông trªn m¹ng th«ng tin cßn rÊt h¹n chÕ. M¸y tÝnh ®iÖn tö t¹i nhiÒu c¬ quan cÊu h×nh yÕu vµ l¹c hËu kh«ng ®­îc nèi m¹ng vµ th­êng chØ ®¶m ®­¬ng chøc n¨ng cña m¸y ch÷ vµ l­u tr÷ ®¬n thuÇn. Ngay c¶ ë nh÷ng c¬ quan ®· tiÕn hµnh nèi m¹ng th× dÞch vô ®­îc øng dông chñ yÕu vÉn chØ lµ dÞch vô göi th­ hoÆc mét sè phÇn mÒm qu¶n lý v¨n b¶n ®¬n gi¶n vµ ho¹t ®éng kh«ng mÊy hiÖu qu¶. ViÖc kÕt nèi Internet nhiÒu n¬i cßn rÊt l¹c hËu thËm chÝ lµ mét ®iÒu xa l¹ ngay trong thêi ®¹i th­¬ng m¹i ®iÖn tö hiÖn nay. Cã mét ®iÒu nghÞch lý lµ khi doanh nghiÖp ViÖt Nam triÓn khai dÞch vô truy cËp Internet kh«ng d©y t¹i Malaixia vµ mét sè quèc gia §«ng Nam ¸ kh¸c th× ngay t¹i ViÖt Nam viÖc truy cËp t¹i c¸c doanh nghiÖp nhá vÉn th«ng qua ph­¬ng thøc Dial up, qua ®­êng lease line. ViÖc øng dông ®­êng Internet b¨ng th«ng réng ADSL míi ré lªn gÇn ®©y ®· t¨ng tèc ®é ®­êng truyÒn lªn ®¸ng kÓ nh­ng míi chØ ®­a tèc ®é ®­êng truyÒn t¹i ViÖt Nam lªn ngang tÇm trung b×nh cña thÕ giíi. Vµ ngay c¶ dÞch vô ADSL nÕu mét sè l­îng lín ng­êi dïng cïng truy cËp mét lóc th× t×nh tr¹ng nghÏn m¹ng vÉn kh«ng thÓ tr¸nh khái ®Êy lµ ch­a nãi ®Õn dÞch vô nµy cßn l©u m¬i ®Õn ®­îc nh÷ng vïng quª xa x«i hÎo l¸nh n¬i mµ c«ng nghÖ th«ng tin míi chØ lµ mét kh¸i niÖm m¬ hå, khã hiÓu. §Ó n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng ®ã cÇn mét kho¶n ®Çu t­ rÊt lín vµ lµ mét g¸nh nÆng ®èi víi nhµ n­íc. Nhµ n­íc hiÖn nay ®ang theo ®uæi dù ¸n chÝnh phñ ®iÖn tö. §©y lµ mét dù ¸n lín nh»m tin häc ho¸ c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc, do ®ã nªn ch¨ng tÝnh tíi sù ph¸t triÓn t­¬ng lai cña c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó nh÷ng kho¶n ®Çu t­ khæng lå ®ã cã thÓ ph¸t huy hiÖu qu¶ vµ phôc vô tèt cho sù ph¸t triÓn trong t­¬ng lai cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam nãi chung vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm nãi riªng. 1.5 Nhãm biÖn ph¸p thÓ chÕ tæ chøc ViÖc nghiªn cøu mét tæ chøc qu¶n lý khoa häc cã t¸c ®éng kh¸ lín ®èi víi ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp phÇn mÒm hiÖn nay. Cã ý kiÕn cho r»ng nªn tæ chøc qu¶n lý thèng nhÊt viÖc c¸c dù ¸n nghiªn cøu khoa häc vÒ mét mèi. Thµnh lËp c¸c c¬ quan hç trî xuÊt khÈu c¸c trung t©m nghiªn cøu ®Ó cung cÊp th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng, vµ chÝnh s¸ch cña c¸c quèc gia kh¸c. KÝ kÕt c¸c hiÖp ®Þnh t¹o ®iÒu kiÖn hîp t¸c kÜ thuËt c«ng nghÖ, vay nî viÖn trî trªn c¬ së ®ã thóc ®Èy xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp ViÖt nam 1.6 §µo t¹o nguån nh©n lùc, c¸c chuyªn viªn c«ng nghÖ th«ng tin HiÖn nay, t×nh h×nh chung trªn thÕ giíi l¹i cÇn nhiÒu nh©n lùc lµm c«ng nghÖ th«ng tin. C¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ Mü , NhËt, §øc, Canada, Autralia... hiÖn nay ®ang thiÕu chuyªn gia c«ng nghÖ th«ng tin trÇm träng vµ t×nh tr¹ng nµy cßn kÐo dµi Ýt nhÊt trong 5 n¨m tíi. HiÖn nay hµng n¨m nhu cÇu nhËp khÈu kü s­, chuyªn gia c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña Mü lµ trªn 200.000 ng­êi, §øc kho¶ng 25.000 ng­êi, Canada Australia mçi n­íc cÇn h¬n 100.000 ng­êi. NhËt B¶n lµ n­íc ®ang c¹nh tranh d÷ déi víi Mü ®Ó giµnh vÞ trÝ ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ c«ng nghÖ th«ng tin trong 5 n¨m tíi, hµng n¨m cÇn nhËp 220.000 kü s­ chuyªn gia c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp phÇn mÒm...Ngay b¶n th©n ViÖt Nam còng ®ang thiÕu trÇm träng nh©n lùc lµm c«ng nghÖ th«ng tin ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm. ChÝnh v× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i c¶i c¸ch lµm sao ®Èy nhanh viÖc ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm ë ViÖt Nam. Theo c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi trong vßng 5 n¨m tíi, nÕu ViÖt Nam kh«ng tËn dông ®­îc c¬ héi nµy th× c¸c n­íc kh¸c nh­ Ên §é, Trung Quèc, Philippine, Malaysia, Hµn Quèc... cã thÓ sÏ giµnh mÊt. V× vËy, Nhµ n­íc nªn ph¸t huy mäi h×nh thøc ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i, huÊn luyÖn vµ båi d­ìng ®Ó ®Õn n¨m 2005 cã kho¶ng 25.000 chuyªn gia lËp tr×nh viªn quèc tÕ. Bé Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o chñ tr×, phèi hîp víi bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng vµ c¸c bé, ngµnh liªn quan x©y dùng vµ triÓn khai kÕ ho¹ch, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nµy. T¨ng c­êng, më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o vÒ c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. §Èy m¹nh viÖc sö dông réng r·i Internet trong c¸c ch­¬ng trinh ®¹i häc vµ tõng b­íc trong c¸c tr­êng phæ th«ng nh»m phôc vô tèt cho viÖc ®µo t¹o. KhuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc tham gia ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho CNTT vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm nãi riªng d­íi h×nh thøc doanh nghiÖp dÞch vô phÇn mÒm vµ c¸c h×nh thøc kh¸c. §Æc biÖt chó träng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sè häc sinh, sinh viªn ®· tèt nghiÖp. C¸c ngµnh kh¸c ®­îc tiÕp tôc ®µo t¹o vµ båi d­ìng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó cã thÓ tham gia ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm. §Çu t­ tho¶ ®¸ng cho c«ng t¸c ®µo t¹o nghiªn cøu vÒ c«ng nghiÖp phÇn mÒm, g¾n chÆt gi÷a ®µo t¹o nghiªn cøu víi s¶n xuÊt kinh doanh. X©y dùng chÕ ®é t¹m øng häc phÝ cho ng­êi nghÌo hoÆc cã hoµn c¶nh khã kh¨n muèn tham gia ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nghÒ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®Ó lËp nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, ph¸t triÓn ch­¬ng tr×nh hç trî xuÊt khÈu trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm, tr­íc m¾t lµ gia c«ng phÇn mÒm vµ xuÊt khÈu lao ®éng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi ViÖt Nam lµm viÖc trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi vµ sÏ trë vÒ n­íc. Uû ban ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi phèi hîp víi c¸c bé ngµnh cã liªn quan t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi hîp t¸c vµ hç trî c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc trong n­íc xóc tiÕn thÞ tr­êng, chuyÓn giao tri thøc vµ c«ng nghÖ. KhuyÕn khÝch ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh phÇn mÒm ë ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ c¸c ViÖt KiÒu ë Mü lµ nh÷ng chuyªn gia ®· thµnh ®¹t trong lÜnh vùc phÇn mÒm vÒ ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam cÇn ®­îc chó träng, bëi lÏ ®©y lµ líp ng­êi cã thÓ ®µo t¹o cho ViÖt Nam ®éi ngò lËp tr×nh viªn quèc tÕ còng nh­ cung cÊp trang thiÕt bÞ cho ta mét c¸ch nhanh nhÊt vµ an toµn. Cã thÓ nãi ®Çu t­ cho gi¸o dôc lµ ®Çu t­ chiÕn l­îc h­íng ®Õn sù ph¸t triÓn trong bÒn v÷ng vµ æn ®Þnh trong t­¬ng lai. §Ó ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi ®ßi hái thêi gian còng nh­ nh÷ng kho¶n ®Çu t­ rÊt lín, cho nªn chóng ta cÇn tÝnh tíi hiÖu qu¶ cña nã. CÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý khuyÕn khÝch c¶ c¸c doanh nghiÖp cïng tham gia víi chÝnh phñ trong viÖc ®µo t¹o nguån nh©n lùc, thu hót nh©n tµi tr¸nh t×nh tr¹ng ch¶y m¸u chÊt x¸m vµ ®µo t¹o l·ng phÝ, kh«ng g¾n liÒn víi nhu cÇu thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp. 2. Nhãm gi¶i ph¸p tÇm vi m« C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« ®­a ra ë phÇn trªn sÏ t¹o ra mét m«i tr­êng thuËn lîi vµ an toµn cã t¸c dông khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong n­íc, còng nh­ thóc ®Èy xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm phÇn mÒm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam. Tuy nhiªn, viÖc cã thùc hiÖn ®­îc hay kh«ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm còng nh­ viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm phÇn mÒm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam chñ yÕu phô thuéc vµo sù n¨ng ®éng nh¹y bÐn vµ kh¶ n¨ng n¾m b¾t c¬ héi cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp víi t­ c¸ch lµ chñ thÓ trùc tiÕp cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh sÏ tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh­ th­¬ng m¹i ho¸ c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Nhµ n­íc, c¸c bé ngµnh còng nh­ c¸c c¬ quan chñ qu¶n kh«ng thÓ lµm thay cho doanh nghiÖp trong vÊn ®Ò nµy. Trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n vÒ vèn, c«ng nghÖ, nh©n lùc, thÞ tr­êng nh­ hiÖn nay th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh cho m×nh mét chiÕn l­îc cô thÓ ®Ó tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ. Yªu cÇu nµy ®ßi hái doanh nghiÖp cÇn ph¶i nhanh chãng n¾m b¾t ®­îc thêi c¬ thÞ tr­êng, ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ so s¸nh, tËn dông nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i cña nhµ n­íc. Trong phÇn nµy t«i xin ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m xóc tiÕn vµ më réng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. 2.1. §Èy m¹nh ho¹t ®éng Marketing nghiªn cøu thÞ tr­êng xuÊt khÈu Marketing, nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ ®iÓm khëi ®Çu cho bÊt kú mét ho¹t ®éng kinh doanh nµo. Th«ng tin nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ c¬ së ®Ó lªn c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña mäi kh¸ch hµng. Marketing, nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ yÕu tè ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng trong kinh doanh cña doanh nghiÖp. HiÖn nay, kh¶ n¨ng n¾m b¾t nhu cÇu trªn thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm nãi riªng lµ rÊt h¹n chÕ. Nguyªn nh©n nh÷ng h¹n chÕ trong c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam bao gåm: - Ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vai trß cña c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng - Kh¶ n¨ng tµi chÝnh, nghiªn cøu thÞ tr­êng, nguån hµng cßn nhiÒu h¹n chÕ Trong c¸c nguyªn nh©n kÓ trªm, viÖc ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vai trß cña c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng chØ ®øng hµng thø ba. Do vËy, n©ng cao nhËn thøc vÒ vai trß cña c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng vÉn ph¶i coi lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô hµng ®Çu. C¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm cÇn nhËn thøc s©u s¾c r»ng mét ®ång chi phÝ cho ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng sÏ gióp doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng tr¸nh ®­îc v« sè rñi ro tiÒm Èn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, mµ cßn ®em l¹i cho doanh nghiÖp c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó ra nh÷ng quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn sù sèng cßn vµ ph¸t triÓn cña b¶n th©n doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh mét néi dung nghiªn cøu cô thÓ b¾t ®Çu b»ng viÖc x¸c ®Þnh mét thÞ tr­êng ®Þnh h­íng. Khi x¸c ®Þnh thÞ tr­êng ®Þnh h­íng doanh nghiÖp cÇn ph¶i tr¶ lêi nh÷ng c©u hái sau: - §©u lµ thÞ tr­êng triÓn väng nhÊt cho c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña doanh nghiÖp? - LÜnh vùc s¶n phÈm phÇn mÒm nµo lµ phï hîp víi doanh nghiÖp nhÊt? - Kh¶ n¨ng dung l­îng thÞ tr­êng lµ bao nhiªu? - Doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p g× ®Ó th©m nhËp? Trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp sÏ tiÕn hµnh nghiªn cøu chi tiÕt thÞ tr­êng ®Þnh h­íng bao gåm c¸c yÕu tè sau. - Nghiªn cøu kh¸ch hµng Kh¸ch hµng cña s¶n phÈm phÇn mÒm cã thÓ lµ c¸ nh©n, hé gia ®×nh, c¸c doanh nghiÖp hay c¸c c¬ quan chÝnh phñ. Mçi ®èi t­îng kh¸ch hµng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ hµnh vi mua hµng riªng. §èi víi kh¸ch hµng lµ c¸c c¸ nh©n, hé gia ®×nh, khi nghiªn cøu doanh nghiÖp ph¶i hÕt søc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò m«i tr­êng v¨n ho¸ x· héi, giíi tÝnh, thu nhËp vµ tû lÖ tÝch luü trªn tiªu dïng, vÞ trÝ cña ng­êi tiªu dïng trong x· héi. Trong khi ®èi víi kh¸ch hµng lµ c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp th× yÕu tè quan träng nhÊt ¶nh h­ëng ®Õn hµnh vi mua hµng lµ c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, t×nh h×nh ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt còng nh­ triÓn väng ph¸t triÓn cña ngµnh kinh doanh vµ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. - Nghiªn cøu s¶n phÈm phÇn mÒm cña c«ng ty Doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu s¶n phÈm cña m×nh trªn c¸c khÝa c¹nh chÊt l­îng, gi¸ c¶ kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ thÝch øng. Doanh nghiÖp ph¶i t×m hiÓu kü nh÷ng ®iÓm m¹nh còng nh­ ®iÓm yÕu cña c¸c s¶n phÈm tr­íc khi ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch s¶n phÈm, ®Þnh gi¸, xóc tiÕn hay ph©n phèi. - Nghiªn cøu quy m« thÞ tr­êng Nghiªn cøu quy m« thÞ tr­êng nghÜa lµ x¸c ®Þnh tæng gi¸ trÞ cña c¸c phÇn mÒm mµ doanh nghiÖp tiªu thô ®­îc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh trªn mét thÞ tr­êng. HiÖn nay, do kh«ng tÝnh ®­îc dung l­îng thÞ tr­êng vµ thÞ phÇn cña b¶n th©n doanh nghiÖp, cho nªn viÖc ®Çu t­ nghiªn cøu ph¸t triÓn phÇn mÒm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong nhiÒu tr­êng hîp cßn rÊt l·ng phÝ trong khi vÉn kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶. - Nghiªn cøu m«i tr­êng c¹nh tranh Trong ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm, ®Æc biÖt lµ ë ViÖt Nam mét sè lÜnh vùc cã møc ®é c¹nh tranh rÊt cao nh­ lÜnh vùc s¶n xuÊt c¸c phÇn mÒm kÕ to¸n ng©n hµng, qu¶n lý…Trong khi ®ã ë mét sè lÜnh vùc kh¸c kh¸ míi mÎ th× hÇu nh­ kh«ng cã sù c¹nh tranh hoÆc sù c¹nh tranh lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Khi nghiªn cøu c¹nh tranh doanh nghiÖp, sÏ cã kh¶ n¨ng t×m ra cho m×nh mét lÜnh vùc míi Ýt cã c¹nh tranh, hoÆc lÜnh vùc mµ doanh nghiÖp cã thÓ c¹nh tranh mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Nghiªn cøu c¹nh tranh bao gåm x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm c¹nh tranh chung cña c¸c, nghiªn cøu c¸c ®èi thñ m¹nh ®èi thñ chÝnh, ph©n tÝch ®iÓm m¹nh ®iÓm yÕu ®Ó x¸c ®Þnh cho m×nh mét ph©n ®o¹n thÞ tr­êng phï hîp. - Nghiªn cøu hÖ thèng ph©n phèi Doanh nghiÖp cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó t×m ra cho m×nh mét hÖ thèng ph©n phèi phï hîp. Trong ®iÒu kiÖn h¹n hÑp vÒ tµi chÝnh, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m ra mét ph­¬ng ph¸p ph©n phèi tiÕt kiÖm mµ vÉn hiÖu qu¶ nh»m ®¸p øng ®óng lóc nh÷ng nhu cÇu cña thÞ tr­êng. 2.2. Thùc hiÖn c¸c quy trÝnh s¶n xuÊt theo tiªu chuÈn quèc tÕ vµ øng dông c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi ChÊt l­îng lµ yÕu tè ®Êu tiªn vµ quan träng nhÊt ®Ó t¹o nªn uy tÝn cho s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp. Nã quyÕt ®Þnh sù tho¶ m·n cña kh¸ch hµng vµ ®em l¹i nh÷ng mèi quan hÖ kinh doanh tèt cho doanh nghiÖp. ChÊt l­îng s¶n phÈm cïng víi gi¸ c¶, uy tÝn vµ danh tiÕng cña nh·n hiÖu lµ nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. HiÖn nay míi chØ cã 1 c«ng ty ViÖt nam cã chøng chØ CML Level 4, 12 c«ng ty cã chøng chØ ISO 9000. VÊn ®Ò chÊt l­îng s¶n phÈm sÏ cµng cã ý nghÜa h¬n trªn thÞ tr­êng quèc tÕ v× chÊt l­îng tèt sÏ t¹o uy tÝn cho s¶n phÈm phÇn mÒm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. ChÊt l­îng s¶n phÈm phÇn mÒm ®­îc xem xÐt ë c¸c khÝa c¹nh - Kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt c¸c chøc n¨ng, c«ng dông - Kh¶ n¨ng sö dông dÔ dµng - Cã c¸c dÞch vô hç trî kÌm theo (cµi ®Æt, h­íng dÉn, vËn hµnh vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ) XÐt mét c¸ch toµn diÖn mét s¶n phÈm phÇn mÒm cã chÊt l­îng lµ mét s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Nh­ vËy ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cña c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. - Thø nhÊt, lµ ph¶i n©ng cao nhËn thøc trong toµn doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò lËp tr×nh viªn, c¸c chuyªn gia phÇn mÒm. Nh­ chóng ta ®· nãi ë trªn t¹i thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn chÊt l­îng lu«n ®­îc coi lµ yÕu tè hµng ®Çu quyÕt ®Þnh hµnh vi mua hµng, do vËy doanh nghiÖp cÇn ph¶i nhËn thøc ®­îc r»ng chÊt l­îng lµ vÊn ®Ò sèng cßn víi mét th­¬ng hiÖu vµ víi chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp. - Thø hai, ph¶i n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸c lËp tr×nh viªn - Thø ba, thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c quy tr×nh gi¸m s¸t, kiÓm tra chÊt l­îng ®Ó s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®¸p øng ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn vÒ quèc tÕ nh­ ISO 9001, EN. - Thø t­, thùc hiÖn nghiªm tóc vµ ch¹y thö ch­¬ng tr×nh c¸c phÇn mÒm ®· ®­îc thiÕt kÕ vµ l¾p ®Æt. - Thø n¨m, th­êng xuyªn ®Çu t­ nghiªn cøu ®Ó n©ng cÊp c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm ®· ®­îc th­¬ng m¹i ho¸, v× tÝnh c¹nh tranh trong ngµnh ngµy mét ca, c¸c phiªn b¶n míi (version) liªn tôc ra ®êi. Bªn c¹nh ®ã doanh nghiÖp cßn cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c dÞch vô sau b¸n vµ duy tr× c¸c mèi quan hÖ tiÕp xóc víi kh¸ch hµng nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng khi sö dông c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. 2.3 §a d¹ng ho¸ c¸c danh môc s¶n phÈm S¶n phÈm phÇn mÒm xuÊt khÈu hiÖn nay cña ViÖt Nam cßn ch­a ®a d¹ng. Trªn thÞ tr­êng néi ®Þa còng nh­ trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña ViÖt Nam vÉn tËp trung chñ yÕu vµo mét sè lÜnh vùc quen thuéc. C¸c lÜnh vùc chÝnh cña s¶n phÈm phÇn mÒm do c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s¶n xuÊt lµ qu¶n lý nhµ n­íc, c¸c phÇn mÒm qu¶n trÞ doanh nghiÖp, b¶n ®Þa ho¸ s¶n phÈm ®ãng gãi cña n­íc ngoµi, du lÞch, th«ng tin th­¬ng m¹i, tµi chÝnh ng©n hµng vµ qu¶n trÞ tµi chÝnh, qu¶n lý nhµ n­íc víi c¸c ch­¬ng tr×nh kÕ to¸n tµi chÝnh, phÇn mÒm qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu tËp trung t­¬ng ®èi lín sè l­îng tæ chøc s¶n xuÊt xuÊt khÈu phÇn mÒm tham gia,. Trong khi ®ã cã thÓ nhËn thÊy r»ng phÇn mÒm øng dông trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt vÉn cßn lµ mét thÞ tr­êng bá ngá. §iÒu nµy dÉn ®Õn mét h¹n chÕ lµ møc ®é c¹nh tranh lín trªn mét ph©n ®o¹n thÞ tr­êng nhá. Ph¸t triÓn mét danh môc s¶n phÈm hîp lý, ®a d¹ng lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay t¨ng doanh thu, t¨ng lîi nhuËn ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Víi viÖc ph¸t triÓn mét danh môc s¶n phÈm réng nh­ vËy doanh nghiÖp còng cã thÓ n¨ng ®éng h¬n tr­íc c¸c biÕn ®éng thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp nªn lo¹i bá khái danh môc c¸c s¶n phÈm ®· b·o hßa hoÆc lçi thêi. Vßng ®êi s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ s¶n phÈm phÇn mÒm, do tèc ®é ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ rÊt cao bÞ rót ng¾n nhanh chãng. C¸c doanh nghiÖp ph¶i biÕt chÊp nhËn lo¹i bá c¸c s¶n phÈm lçi thêi ®ã nh»m thu håi vèn ®Çu t­ tranh chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt, n©ng cao uy tÝn doanh ngiÖp vµ tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm míi. Doanh nghiÖp còng nªn tiÕp thu c¸c c«ng nghÖ n­íc ngoµi víi viÖc b¾t ch­íc nh­ng cã c¶i tiÕn, söa ®æi ch­¬ng tr×nh vµ thay thÕ chøc n¨ng. Ph¸t triÓn mét s¶n phÈm míi hoµn toµn cÇn ph¶i tÝnh to¸n, thÈm ®Þnh kü l­ìng v× nã mang l¹i lîi nhuËn cao nh­ng hµm chøa rÊt nhiÒu rñi ro. 2.4. Gi¶i ph¸p vÒ ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng xuÊt khÈu Th©m nhËp chiÕm lÜnh mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu lu«n lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n. Ch­a kÓ ®Õn nh÷ng rñi ro vÒ chÝnh trÞ, ph¸p luËt, nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt trong phong tôc tËp qu¸n. §Ó trô v÷ng tr­íc søc c¹nh tranh m¹nh mÏ cña c¸c h·ng s¶n xuÊt b¶n ®Þa vµ c¸c c«ng ty xuÊt khÈu cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi lµ hÕt søc nan gi¶i. C«ng nghÖ phÇn mÒm ViÖt Nam hiÖn cßn ë møc ®é thÊp. Lîi thÕ vÒ chi phÝ nh©n c«ng vÉn ph¶i chÞu søc Ðp tõ c¸c quèc gia nh­ Trung Quèc, ASEAN. Bëi vËy ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m ra mét h­íng ®i cô thÓ. Trùc tiÕp xuÊt khÈu, trùc tiÕp ph©n phèi cã thÓ vÉn lµ ®iÒu xa vêi víi c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm ViÖt Nam v× c¸c mèi quan hÖ b¹n hµng cßn h¹n hÑp. ViÖt Nam còng ch­a t¹o dùng ®­îc mét uy tÝn ®¸ng kÓ trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu phÇn mÒm nh­ Ên §é, Trung Quèc. Ngay c¶ trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu chÕ t¹o vµ tÝch hîp s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp Viªt Nam còng vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. XuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam ph¶i ®i tõ thÊp lªn cao. Giai ®o¹n ®Çu hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp sÏ tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹i chç, nh­ c«ng ty Kh¶ thi, FPT, gia c«ng xuÊt khÈu nh­ Quantic, SCITEC, Còng trong qu¸ tr×nh nµy tr×nh ®é c«ng nghÖ, qu¶n lý, quan hÖ b¹n hµng ph¸t triÓn cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trùc tiÕp tham gia xuÊt khÈu, thiÕt lËp hÖ thèng ph©n phèi trªn thÞ tr­êng thÕ giíi . Nh­ng tr­íc hÕt, c¸c doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh x©y dùng thÞ tr­êng môc tiªu. C¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng nãi ®Õn trong gi¶i ph¸p thø nhÊt sÏ rÊt h÷u dông. HiÖn nay doanh nghiÖp nªn h­íng ®Õn thÞ tr­êng NhËt B¶n, Hoa Kú vµ nhãm c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn cã møc t­¬ng hîp vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ. NhËt B¶n, Hoa Kú ®ang cã nhu cÇu lín vÒ gia c«ng trong khi c¸c n­íc cïng tr×nh ®é c«ng nghÖ víi ViÖt Nam cho phÐp ViÖt Nam tËn dông khai th¸c c¸c ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ ®Ó c¶i tiÕn thay ®æi c¸c phÇn mÒm nhËp khÈu vµ t¸i xuÊt khÈu. Th©m nhËp thÞ tr­êng sÏ thùc hiÖn qua c¸c b­íc - Nghiªn cøu thÞ tr­êng - X¸c ®Þnh ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng - Thùc hiÖn viÖc qu¶ng c¸o xóc tiÕn vµ tæ chøc ph©n phèi, cung cÊp dÞch vô sau b¸n - N©ng cao uy tÝn vµ vÞ thÕ trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu Trong khi th©m nhËp thÞ tr­êng néi dung hÕt søc quan tréng lµ ph¶i lµm cho s¶n phÈm phÇn mÒm thÝch nghi víi nh÷ng thÞ tr­êng cô thÓ. Ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng hîp lý sÏ më ra nhiÒu triÓn väng t¨ng tr­ëng doanh thu xuÊt kh©ñ cña doanh nghiÖp 2.5. Gi¶i ph¸p vÒ xóc tiÕn th­¬ng m¹i quèc tÕ Xóc tiÕn lµ mét trong 4P cña Marketing Mix. Môc ®Ých chÝnh cña ho¹t ®éng xóc tiÕn hç trî kinh doanh lµ; t¨ng c­êng khèi l­îng hµng ho¸ tiªu thô, t¹o lîi thÕ c¹nh tranh cho doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng vµ truyÒn ®¹t nh÷ng th«ng tin s¶n phÈm ®Õn kh¸ch hµng. Còng nh­ nhiÒu mÆt trong ho¹t ®éng thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam, viÖc xóc tiÕn th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp vÉn cßn ë møc ®é s¬ khai. HiÖn nay míi chØ cã mét sè v¨n phßng ®¹i diÖn cña FPT ®Æt trªn thÞ tr­êng Mü vµ Ên §é. C¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ®· b­íc ®Çu quan t©m ®Õn viÖc x©y dùng c¸c Website cña c«ng ty ®Ó giíi thiÖu vÒ tiÒm n¨ng còng nh­ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña c«ng ty víi thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn th«ng tin trªn c¸c trang web nµy th­êng kh«ng ®Çy ®ñ vµ cËp nhËt. Bªn c¹nh ®ã c¸c trang web nµy còng ch­a cã kh¶ n¨ng kÕt nèi víi c¸c trang web kh¸c cã liªn quan ®Õn c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña thÕ giíi nªn t¸c dông cña nã kh«ng nhiÒu. Tãm l¹i, c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®· ®­îc thùc hiÖn b­íc ®Çu xong nã míi chØ ë møc ®é s¬ khai, ch­a bµi b¶n vµ ch­a cã sù liªn kÕt chÆt chÏ ®Ó t¹o ra mét chiÕn l­îc xóc tiÕn hoµn chØnh nh»m hç trî cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Trong chÝnh s¸ch xóc tiÕn vµ hç trî kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm cã thÓ lùa chän chiÕn l­îc kÐo (pulling strategy) hoÆc chiÕn l­îc ®Èy (pushing strategy) hoÆc sö dông kÕt hîp c¶ hai chiÕn l­îc nµy. ViÖc lùa chän chiÕn l­îc ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm phÇn mÒm cña chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp. VÝ dô c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm hÖ thèng (hÖ ®iÒu hµnh, ng«n ng÷ lËp tr×nh) nªn sö dông chiÕn l­îc ®Èy. C¸c phÇn mÒm nµy th­êng ®­îc b¸n kÌm víi phÇn cøng do ®ã cÇn ph¶i cã chiÕn l­îc liªn kÕt víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong lÜnh vùc s¶n xuÊt phÇn cøng, vµ c¸c nhµ ph©n phèi m¸y tÝnh. HÖ ®iÒu hµnh Linux phiªn b¶n 1.0 cña ViÖt Nam cã thÓ ®· kh«ng bÞ r¬i vµo quªn l·ng nÕu nh­ nã ®­îc cµi ®Æt trong c¸c m¸y tÝnh l¾p r¸p vµ s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam vµ kÕt hîp víi nh÷ng h­ìng dÉn sö dông cô thÓ vµ ®Çy ®ñ. C¸c s¶n phÈm phÇn mÒm øng dông, ®Æc biÖt c¸c s¶n phÈm phôc vô tiªu dïng trùc tiÕp nh­ c¸c phÇn mÒm gi¸o dôc, gi¶i trÝ th× ng­îc l¹i nªn sö dông chiÕn l­îc kÐo. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, tÝch cùc tham dù c¸c héi trî triÓn l·m, b¸n hµng theo ®Þa chØ, v¨n minh th­¬ng m¹i h­íng ®Õn ng­êi tiªu dïng. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc xóc tiÕn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi c¸c doanh nghiÖp ph¶i phèi hîp c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, quan hÖ c«ng chóng, tham gia c¸c héi chî vµ triÓn l·m quèc tÕ, b¸n hµng theo ®Þa chØ, vµ khuyÕn m¹i sao cho c¸c ho¹t ®éng ®ã kÕt hîp víi nhau mét c¸ch hµi hoµ. Thªm vµo ®ã doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh mét ng©n s¸ch cô thÓ víi tõng ho¹t ®éng. - Ho¹t ®éng qu¶ng c¸o Qu¶ng c¸o lµ qu¸ tr×nh truyÒn tin cã ®Þnh h­íng tíi ng­êi mua ®Ó kÝch thÝch hµnh ®éng mua s¾m s¶n phÈm hay dÞch vô mµ qu¶ng c¸o ®· giíi thiÖu. Nhãm ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o ngµy nay ph¸t triÓn hÕt søc ®a d¹ng, bao gåm s¸ch b¸o t¹p chÝ, c¸c ph­¬ng tiÖn nghe nh×n, Internet, ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o ngoµi trêi, qu¶ng c¸o di ®éng vµ qu¶ng c¸o th«ng qua c¸c sù kiÖn l¹. Tuy nhiªn, víi ®Æc ®iÓm s¶n phÈm phÇn mÒm vµ kªnh ph©n phèi phÇn lín thùc hiÖn ngay trªn m¹ng Internet, qu¶ng c¸o trªn Internet, sö dông c¸c website lµ mét ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm l¹i cã thÓ ®­îc thùc hiÖn 24/24. Qu¶ng c¸o b»ng m¹ng truyÒn tin quèc tÕ v­ît qua mäi giíi h¹n vÒ kh«ng gian vµ thêi gian, víi sè ng­êi truy cËp kh«ng h¹n chÕ. V× thÕ, c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i hoµn thiÖn vµ cËp nhËt c¸c trang web th× míi cã thÓ ®¶m b¶o khèi l­îng th«ng tin chÝnh x¸c vÒ s¶n phÈm, c¸ch tr×nh bµy hÊp dÉn ®Ó thu hót kh¸ch truy cËp m¹ng. - Quan hÖ c«ng chóng So víi qu¶ng c¸o viÖc quan hÖ c«ng chóng t¹o ra sù tho¶ m·n l©u dµi, kh¶ n¨ng ghi nhí tèt h¬n do môc ®Ých kinh doanh bÞ che dÊu vµ thay b»ng môc ®Ých kh¸c. Quan hÖ c«ng chóng cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng lªn mäi ®èi t­îng. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ tham gia c¸ ho¹t ®éng tuyªn truyÒn cho s¶n phÈm vµ c«ng ty còng nh­ tuyªn truyÒn cho c¸c ho¹t ®éng x· héi kh¸c nh­ tuyªn truyÒn tin häc ho¸ toµn x· héi. C¸c héi nghÞ, héi th¶o chuyªn ®Ò vÒ c«ng nghÖ th«ng tin còng nh­ trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c còng lµ nh÷ng c¬ héi tèt ®Ó doanh nghiÖp n¾m ®­îc xu h­íng ph¸t triÓn chung, h×nh thµnh c¸c ý t­ëng s¶n phÈm øng dông míi, më réng quan hÖ vµ giíi thiÖu n¨ng lùc cña doanh nghiÖp t¹o ra mét h×nh ¶nh tèt vÒ doanh nghiÖp. MÆc dï, cßn nhiÒu khã kh¨n vÒ tµi chÝnh nh­ng doanh nghiÖp vÉn nªn tÝnh tíi kh¶ n¨ng tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng tµi trî v× ®©y lµ mét h×nh thøc tuyªn truyÒn kh¸ hiÖu qu¶. - Héi trî triÓn l·m §©y lµ mét h×nh thøc xóc tiÕn ®­îc nhiÒu c«ng ty trªn thÕ giíi chó träng. Víi viÖc tËp trung c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm c«ng nghÖ th«ng tin tõ kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, doanh nghiÖp cã thÓ th«ng qua viÖc tr­ng bµy, giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm ®Ó qu¶ng c¸o vµ më réng thóc ®Èy tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh, ký kÕt c¸c hîp ®ång nhiÒu khi cã gi¸ trÞ rÊt lín. - Cuèi cïng, doanh nghiÖp phÇn mÒm còng cÇn nghiªn cøu c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn m¹i, gi¶m gi¸, chiÕt khÊu, nh»m khuyÕn khÝch, ®éng viªn ng­êi tiªu dïng vµ c¸c trung gian. Doanh nghiÖp còng cÇn xem xÐt c¸c ho¹t ®éng nh­ cho dïng thö vµ cho kh«ng c¸c s¶n phÈm cña m×nh ®Ó xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trong t­¬ng lai. Nh­ vËy, trong viÖc thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu, xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ mét c«ng viÖc rÊt quan träng vµ c¸c doanh nghiÖp c©n quan t©m ®Ó thùc hiÖn sao cho cã hiÖu qu¶ theo h­íng n©ng cao chÊt l­îng c¸c ho¹t ®éng vµ phèi hîp chÆt chÏ c¸c ho¹t ®éng cña chiÕn l­îc xóc tiÕn kinh doanh. 2.6 T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ t¸i ®µo t¹o, x©y dùng mét ®éi ngò nh©n viªn cã ®ñ n¨ng lùc Nh©n lùc lu«n lµ mét nguån ®éng lùc, yÕu tè s¶n xuÊt quan träng nhÊt cña bÊt kú ngµnh s¶n xuÊt nµo, ®Æc biÖt lµ trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin nh­ hiÖn nay. Trong ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm s¶n phÈm cã tÝnh trÝ tuÖ cao th× vai trß cña yÕu tè con ng­êi l¹i cµng kh«ng thÓ nµo thay thÕ. X©y dùng vµ ®µo t¹o mét ®éi ngò c¸c lËp tr×nh viªn, c¸c chuyªn gia phÇn mÒm lµ mét nhiÖm vô mang tÇm chiÕn l­îc cÊp quèc gia, nh­ng mçi mét doanh nghiÖp còng cÇn cã ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm trong viÖc ®µo t¹o vµ t¸i ®µo t¹o nh»m x©y dùng mét ®éi ngò c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc. HiÖn nay, nguån nh©n lùc cho ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm vÉn cßn rÊt máng. Sè l­îng sinh viªn ra tr­êng bæ sung cho lùc l­îng lao ®éng trong lÜnh vùc phÇn mÒm cña ViÖt Nam ch­a ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp. V× thÕ c¸c doanh nghiÖp nªn tÝch cùc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Ó tù ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho phï hîp víi nhu cÇu cña m×nh. H¬n n÷a, ®èi víi c¸c sinh viªn míi ra tr­êng c¸c doanh nghiÖp còng nªn cã c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ®Ó gióp nh÷ng sinh viªn míi b­íc vµo nghÒ nhanh chãng thÝch øng víi c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ ®ßi hái cña thÞ tr­êng. §µo t¹o l¹i còng rÊt cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn nhanh cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm. X©y dùng ®éi ngò sÏ bao gåm c¸c chÝnh s¸ch thu hót, sö dông lao ®éng. Nãi c¸ch kh¸c doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i hîp lý ®Ó gi÷ ®­îc c¸c chuyªn gia lËp tr×nh giái vµ thu hót c¸c chuyªn gia phÇn mÒm ViÖt Nam vµ n­íc ngoµi. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng lùc l­îng lao ®éng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ph¶i chó ý tíi hai lùc l­îng: lùc l­îng lËp tr×nh viªn vµ lùc l­îng lµm c«ng t¸c Marketing, ph¸t triÓn thÞ tr­êng. Sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a hai lùc l­îng nµy sÏ ®¶m b¶o møc thµnh c«ng cho s¶n phÈm phÇn mÒm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. X©y dùng ®éi ngò, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ mét c«ng viÖc kh¸ l©u dµi song sÏ lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt ®Ó ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm, t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sù t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng, thóc ®Èy ph¸t triÓn xuÊt khÈu phÇn mÒm ViÖt Nam vÒ c¶ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. 2.7. Chñ ®éng hîp t¸c quèc tÕ trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu Doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam sÏ kh«ng thÓ ®øng ngoµi xu h­íng chung cña nÒn s¶n xuÊt thÕ giíi ®ã lµ khuynh h­íng hîp t¸c chuyªn m«n hãa. Trong viÖc x©y dùng ®éi ngò, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ë tÇm vÜ m« nhµ n­íc chØ cã thÓ t¹o ®iÒu kiªn thuËn lîi cho doanh nghiÖp phÇn mÒm cña ViÖt Nam ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c víi c¸c tËp ®oµn, c¸c c«ng ty phÇn mÒm trªn thÕ giíi. Do ®ã, ®Ó thóc ®Êy s¶n s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu phÇn mÒm c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n n¾m thÕ chñ ®éng trong viÖc t×m kiÕm c¸c ®èi t¸c kinh doanh th«ng qua c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ. Doanh nghiÖp phÇn mÒm cña ViÖt Nam cã thÓ thµnh lËp c¸c liªn doanh trùc tiÕp nhËn vèn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ hoÆc th«ng qua viÖc tham gia vµo mét qu¸ tr×nh, mét kh©u cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ trong c¸c hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu. Muèn thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ®ßi hái mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã sù chuÈn bÞ vµ t×m hiÓu c¸c ®èi t¸c mét c¸ch kü l­ìng ®Ó cho sù hîp t¸c liªn kÕt ph¶i tóc sù mang l¹i lîi Ých vµ hiÖu qu¶ víi c¶ hai bªn vµ t«n träng quyÒn lîi vµ lîi Ých quèc gia. Chñ ®éng hîp t¸c sÏ gióp doanh nghiÖp n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt kü thuËt vµ c«ng nghÖ, ®ång thêi thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ vµ tõng b­íc n©ng cao uy tÝn vµ tham gia s©u s¾c vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Tãm l¹i, trong phÇn nµy, nh×n tõ gãc ®é doanh nghiÖp, kho¸ luËn ®­îc chia ra mét sè h­íng gi¶i ph¸p ë tÇm vi m«. §Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao, mçi doanh nghiÖp ph¶i t×m ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p hÕt søc cô thÓ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cô thÓ cña doanh nghiÖp m×nh. ë ®©y cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a r»ng chÝnh doanh nghiÖp víi t­ c¸ch lµ c¸c chñ thÓ trùc tiÕp cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ n¾m gi÷ vai trß quan träng nhÊt trong viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam, nh»m t¨ng c­êng sù cã mÆt cña c¸c phÇn mÒm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. KÕt luËn Trong nh÷ng n¨m võa qua ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn hÕt søc n¨ng ®éng, vµ ®­îc coi lµ ®iÓm s¸ng cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam. Nh÷ng thµnh tùu mµ lÜnh vùc phÇn mÒm ®· ®¹t ®­îc rÊt ®¸ng khÝch lÖ. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm kh«ng chØ ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ tõ kim ng¹ch xuÊt khÈu mµ cßn n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trong nÒn kinh tÕ tri thøc, vµ quan träng h¬n viÖc xuÊt khÈu phÇn mÒm sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam - ®éng lùc vµ nh©n tè ch×a kho¸ cho sù ph¸t triÓn vµ héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam trong t­¬ng lai. Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam hiÖn nay t¨ng tr­ëng víi tèc ®é trung b×nh 18.7%/n¨m. Khëi ®Çu tõ con sè kh«ng, sau 10 n¨m c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®· ®­îc xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng quèc tÕ vµ ®­îc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thµnh mét mÆt hµng xuÊt khÈu cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®· béc lé nhiÒu bÊt c©p. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm chóng ta cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch phï hîp mang tÝnh l©u dµi vµ chiÕn l­¬c. Trªn tÇm vÜ m« Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý, ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt kü thuËt, vµ ®iÒu chØnh l¹i sù mÊt c©n ®èi trong ®Çu t­ ph¸t triÓn phÇn cøng vµ phÇn mÒm. VÒ phÇn m×nh c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng h¬n n÷a trong viÖc nghiªn cøu, tiÕp cËn thÞ tr­êng, ®æi míi c«ng nghÖ, tham gia vµo c«ng t¸c ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi, nguån tµi nguyªn gi¸ trÞ nhÊt trong nÒn kinh tÕ tri trøc. Tãm l¹i, Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i phèi hîp chÆt chÏ ®Ó c¸c chÝnh s¸ch, nh÷ng ®Þnh h­íng vµ c¸c biÖn ph¸p cã thÓ thùc sù ph¸t huy hiÖu qu¶. Víi sù quan t©m cña Nhµ N­íc, vµ b»ng viÖc ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o vèn cã cña m×nh, ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®ang tù tin tõng b­íc tiÕn vµo “kû nguyªn c«ng nghÖ sè” Gi¶i quyÕt tèt nh÷ng bÊt cËp, ph¸t huy nh÷ng thÕ m¹nh s½n cã míi cã thÓ ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam nãi chung vµ cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm nãi riªng. Hµ néi, ngµy 25 th¸ng 11 n¨m 2003 Tµi liÖu tham kh¶o 1. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam c¸c n¨m 2000-2002 2. T¹p chÝ PCWorld, Newsbyte n¨m 2000-2002 3. NghÞ quyÕt ban chÊp hµnh trung ­¬ng kho¸ VII, VIII c¸c nghÞ quyÕt sè 49 CP vµ NghÞ quyÕt sè 07/2000/NQ-CP vµ chÝnh phñ vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cã liªn quan trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin 4. C¸c tµi liÖu b¸o c¸o nghiªn cøu cña c«ng ty CMC, Scitec, FPT, International Data Corporation 5. Th«ng tin tõ informatic forum vµ 6. Gi¸o tr×nh Marketing Management cña Philip Kottler 7. Mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c