Một số bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua Quan hệ tình dục

M t s b nh nhi m khu n lây ộ ố ệ ễ ẩ truy n qua Quan h tình d c ề ệ ụ    GVHD : Tr n Thầ ị Cuùc     SVTH : ng Trí QuangĐườ V  Th  Ngaũ ị Nguy n Th  Hi pễ ị ệ Ngoâ Th  Th o ị ả S n Thaønh Th t ơ ậ NHOÙ M 07 Các khái ni m c b nệ ơ ả B nh nhi m khu n lây truy n qua ệ ễ ẩ ề quan h tình d c là gì ? ệ ụ Nhi m khu n lây truy n quaễ ẩ ề quan h tình d c là gì ?ệ ụ B nh nhi m ệ ễ khu n lây ẩ truy n qua ề quan h tình ệ d c là b nh ụ ệ lây t ng i ừ ườ này sang ng i khác ườ qua quan h ệ tình d c ụ Nhi m khu n lây ễ ẩ truy n qua đ ng ề ườ tình d c là khái ni m ụ ệ r ng h n, ng i ộ ơ ườ nhi m khu n không ễ ẩ có tri u ch ng b nh ệ ứ ệ nh ng có th lây ư ể truy n cho ng i ề ườ khác Beänh  Laäu Beänh Giang  Mai Beänh ChlamydiaBeänh Truøng Roi  Beänh Muïn Roäp HerpesB änh Suøi Maøu Gaø Beänh Naám CanñiñaBeänh Vieâm Gan B Phöông phaùp trình baøy Beänh truyeàn nhieãm Nguyeân nhaân Bieåu hieän Taùc haïi - Ch y d ch ti t ho c m t d ng v t ả ị ế ặ ủ ừ ươ ậ hay âm đ o . ạ - C m giác r t b ng, ng a ngáy, đau ả ấ ỏ ứ bên trong sau khi đi ti u ể - Đi ti u rát, xót ể - Đau, sùi ho c ph ng r p đ u d ng ặ ồ ộ ở ầ ươ v t, âm đ o, h u môn ho c mi ng ậ ở ạ ậ ặ ệ - Ng a ngáy t i ho c xung quanh vùng ứ ạ ặ sinh d c ho c h u môn ụ ặ ậ Các d u hi u th ng g p khi b b nh ấ ệ ườ ặ ị ệ nhi m khu n lây qua quan h tình d cễ ẩ ệ ụ - N i h ch b n r t to ổ ạ ẹ ấ - Đau trong ho c g n ngay m t ho c hai ặ ầ ộ ặ tinh hoàn - Đau b ng d iụ ướ - Đau trong khi giao h p ợ - Ch y máu gi a chu kì kinh nguy t ả ữ ệ ho c ch y máu sau khi giao h pặ ả ợ  Đó là m t trong nh ng tri u ch ng ộ ữ ệ ứ c a nhi u lo i b nh khác nhau . N u ủ ề ạ ệ ế có nghi ng thì c n đ n tr m y t ho c ờ ầ ế ạ ế ặ b nh vi n đ khám ệ ệ ể Beänh Laäu  - Là b nh xu t hi n t xa x a nh t , ệ ấ ệ ừ ư ấ khó xác đ nh đ c s ng i b nh là ị ượ ố ườ ệ bao nhiêu - Ngu n g c cũng ch a đ c xác ồ ố ư ượ đ nh rõ ị Do c u ầ khu n ẩ Neisseria gonorhoeae , c u khu n ầ ẩ này bám thành t ng ừ c p nên g i ặ ọ là song c u ầ khu n ẩ a. Nguyên nhân - N i c trú thích h p : âm đ o, d ơ ư ợ ạ ạ con, ng d n ni u, ng d n tinh, ố ẫ ệ ố ẫ h u môn, tr c tràng , m tậ ự ắ - S ng đ c lâu khi trong c th ố ượ ở ơ ể ng i nh ng cũng ch t r t nhanh ườ ư ế ấ khi ra ngoài môi tr ngườ  b nh l u ệ ậ không lây truy n qua giao ti p, ề ế nói chuy n, b t tay, dùng chung đ dùng ệ ắ ồ … - Tuy nhiên c n l u ý vi trùng này có th ầ ư ể s ng ngoài kho ng 30ph trong m ng i ố ả ủ ườ b nh ệ  khi dùng chung qu n áo, chăn ầ chi u có dính m c a ng i b nh thì v n ế ủ ủ ườ ệ ẫ có kh năng nhi m b nh l u ả ễ ệ ậ nam gi iỞ ớ - Th i kỳ b nh : r t ng n t sau 2-5 ờ ủ ệ ấ ắ ừ ngày khi quan h v i ng i b nhi m ệ ớ ườ ị ễ b nh L uệ ậ - Tri u ch ng : ệ ứ C m th y ả ấ ng a và đauứ bu t quy ố ở đ u và ni u đ o ầ ệ ạ Khi đi ti u thì có c m giác ể ả xót và đau bu t d d i ố ữ ộ b. Bi u hi n b nhể ệ ệ l ni u đ o cóỞ ỗ ệ ạ m màu vàngủ xanh Khi m i b t đ u đi ti u thì n c ớ ắ ầ ể ướ ti u có màu đ c vì hòa l n v i ể ụ ẫ ớ mũ,n c ti u cu i cùng thì trong ướ ể ố vì mũ đã ra h t ế  giai đo n này ạ g i là Viêm ni u đi u c pọ ệ ệ ấ Trong giai đo n này thì ch có ạ ỉ ph n trên c a ni u đ o b t n ầ ủ ệ ạ ị ổ th ng, n u không ch a tr ươ ế ữ ị đúng cách s tr nên mãn tính ẽ ở và r t khó đi u tr , nguy hi m ấ ề ị ể h n ơ - Bi u hi n khi b nh ể ệ ệ mãn tính : Không còn c mả giác đau và nhi u ề nh tr c, m ti t ư ướ ủ ế ra l ni u sinh ở ỗ ệ d c cũng ít n c ụ ướ ti u tr nên trong ể ở nh ng v n còn có ư ẫ mủ - Ng i b nh ườ ệ t ng r ngưở ằ b nh đã ệ thuyên gi mả nh ng th c ra b nh v n ư ự ệ ẫ đang ti n ế tri nể và n u quan h tình d c thì v n có ế ệ ụ ẫ kh năng ả lây b nhệ cho ng i khác ườ - Vi trùng l u v n ti p t c t n công các ph n ậ ẫ ế ụ ấ ầ sau c a ủ tuy n ti n li t, ni u đ o, túi tinh, ế ề ệ ệ ạ ng d n tinhố ẫ và th m chí c ậ ả tinh hoàn - Ng i b nh có c m giác ườ ệ ả đau âm ỉ gi a ở ữ bô ph n sinh d c và h u môn, đau tinh ậ ụ ậ ở hoàn, đái bu t, đái đ t và ố ắ có mũ l ni u ở ỗ ệ đ oạ n gi iỞ ữ ớ - B nh l u n gi i còn đáng s h n ệ ậ ở ữ ớ ợ ơ ở nam gi i vì khi nhi m vi trùng L u có ớ ễ ậ đ n ế 80% không c m th y có tri u ả ấ ệ ch ng gì rõ r t và không bi t mình b ứ ệ ế ị nhi m vi trùng l u ễ ậ - Tri u ch ng ban đ u : ệ ứ ầ ra khí h và ư c m giác h i rát khi đi ti uả ơ ể - Tri u ch ng L u c p tính : di n ra ệ ứ ậ ấ ễ trong m t th i gian r t ng n và n u ộ ờ ấ ắ ế không ch a tr s chuy n sang giai ữ ị ẽ ể đo n mãn tính ạ - Tri u ch ng l u mãn tính : ệ ứ ậ Không có tri u ch ng c a b nh ho c n u có ệ ứ ủ ệ ặ ế thì gi ng nh m t s b nh ph khoa thông ố ư ộ ố ệ ụ th ng ( đau b ng âm b ng d i, r i lo n ườ ụ ỉ ở ụ ướ ố ạ kinh nguy t, ra khí h ệ ư B nh ti p t c ti n tri n s gây t n th ng ệ ế ụ ế ể ẽ ổ ươ ở ni u đ o, viêm tuy n Bartholin, viêm t cung, ệ ạ ế ử viêm ng d n tr ng và th m chí c bu ng ố ẫ ứ ậ ả ồ tr ngứ Lúc đó ng i b nh có c m giác đau âm ườ ệ ả ỉ ở b ng d i, nh c m i m t ho c hai bên ụ ướ ứ ỏ ở ộ ặ hông , r i lo n kinh nguy t , khí h ra nhi u ố ạ ệ ư ề h n bình th ng, m t m i, đau đ n, s t cao . ơ ườ ệ ỏ ớ ố B nh càng n ng thì tri u ch ng càng rõệ ặ ệ ứ - Vi khu n L u gây ẩ ậ đau đ n cho ng i ớ ườ m c b nh do gây ắ ệ t n th ng các b ổ ươ ộ ph n khác nhau ậ trên c th ơ ể - Nam gi i có th b ớ ể ị t n th ng ni u ổ ươ ệ đ o, tuy t ti n li t, ạ ế ề ệ ng d n tinh và ố ẫ tinh hoàn c. Tác h iạ - N gi i có th b ữ ớ ể ị t n th ng ni u ổ ươ ở ệ đ o, viêm tuy n ạ ế Bartholin, viêm t ử cung, viêm ng ố d n tr ng và ẫ ứ th m chí c ậ ả bu ng tr ngồ ứ - Nam ho c n ặ ữ m c b nh l u có ắ ệ ậ th ể b vô sinh do ị viêm t c ng d n ắ ố ẫ tinh, ng d n ố ẫ tr ng ứ • Trong tr ng h p bi n ườ ợ ế ch ng, vi trùng l u đi theo ứ ậ đ ng máu gây b nh đau ườ ệ tim và kh p x ngớ ươ - Ph n mang ụ ữ thai có th ể truy n vi ề trùng l u ậ sang thai nhi gây ra các d ị t t : ậ gây mù lòa n u vi ế trùng l u xâm ậ nh p vào m tậ ắ - L i khuyên y tờ ế : N u th y có tri u ch ng thì nên ế ấ ệ ứ khám ngay và ch a tr k p th i vì ữ ị ị ờ đ b nh n ng thì r t khó ch a ể ệ ặ ấ ữ tr ị Có th ch a đ c b nh b ng ể ữ ượ ệ ằ các lo i kháng sinh b t kỳ gian ạ ở ấ đo n nàoạ Ngày nay cách ch a tr b nh l u ữ ị ệ ậ ngày càng khó khăn và ph c t p vì ứ ạ đã có nh ng dòng vi khu n L u ữ ẩ ậ kháng thu c do s d ng thu c b a ố ử ụ ố ừ bãi B nh ệ Giang  Mai   - Tuy không ph bi n b ng b nh ổ ế ằ ệ L u nh ng nguy hi m h n ậ ư ể ơ - Là th ph m gây ra vô s nh ng ủ ạ ố ữ cái ch t đau đ n ế ớ - Là do m t ộ lo i xo n ạ ắ khu n gây ra ẩ tên là Treponema pallidum a. Nguyên nhân - Xo n khu n giang mai (T. pallidum) có ắ ẩ s c đ kháng r t y u v i môi tr ng ứ ề ấ ế ớ ườ ngo i c nh, chúng ch s ng đ c ạ ả ỉ ố ượ không quá vài gi . ờ - môi tr ng khô, chúng ch t nhanh Ở ườ ế chóng, ng c l i trong môi tr ng m ượ ạ ườ ẩ t, chúng có th s ng đ c vài ch c ướ ể ố ượ ụ phút. - Xà phòng ho c các ch t sát trùng có ặ ấ th tiêu di t đ c xo n khu n giang ể ệ ượ ắ ẩ mai m t cách nhanh chóng ộ GĐ Cu iố B nh Giang Mai ệ GĐ 2 GĐ 1 GĐ Tàng nẩ b. Bi u hi n b nh ể ệ ệ Giai đo n 01 ạ Các th ng t n th ng xu t ươ ổ ườ ấ hi n sau kho ng 3-4 tu n b ệ ả ầ ị lây khi xu t hi n m t v t tr t ấ ệ ộ ế ượ loét trên da Đ c tr ng c a th i kỳ này là ặ ư ủ ờ săng (Chancre) giang mai v i ớ các bi u hi n:ể ệ Là m t v t ch t ộ ế ợ nông hình tròn hay b u d c, ầ ụ không có gò n i ổ cao, màu đ th t ỏ ị t i và có n n ươ ề c ng (vì v y g i ứ ậ ọ là "săng c ng"), ứ kích th c b ng ướ ằ h t nhãn ho c ạ ặ h t đ u ạ ậ V trí c a săng: ị ủ Th ng g p nh t ườ ặ ấ là niêm m c sinh ạ d c. ụ n gi i hay Ở ữ ớ g p môi l n, môi ặ ở ớ bé, mép âm h . ộ Ở nam gi i hay g p ớ ặ ở qui đ u, mi ng ầ ệ sáo, bìu, … Ngoài ra săng có th g p ể ặ mi ng, môi, l i, ở ệ ưỡ … - M t d u hi u ộ ấ ệ khác c a ủ b nh là sau ệ khi Săng xu t hi n ấ ệ kho ng t 7 ả ừ – 10 ngày thì h ch vùng ạ b n, nách, ẹ c s ng toổ ư - Sau đó h ch s t ạ ẽ ự đ ng m t trong ộ ấ vòng 1 – 5 tu n ầ nh ng h ch v n ư ạ ẫ còn s ng vài tháng ư sau m i h t ớ ế - L u ý : th i kỳ này ư ờ r t d lây b nh vì ấ ễ ệ v t loét (săng) ế nhung nhúc xo n ắ khu n giang mai ẩ -Xo n khu n ti p t c phát tri n ắ ẩ ế ụ ể và xâm nh p vào h tu n hoàn ậ ệ ầ máu và ch và tháng sau chúng ỉ lan t a kh p c th ỏ ắ ơ ể - Bi u hi n đ c tr ng trong giai ể ệ ặ ư đo n này :ạ Giai đo n 2ạ Xu t hi n vô s các ấ ệ ố n t ban đố ỏ trên kh p ắ các b m t da c a ề ặ ủ c th , t p trung ơ ể ậ nhi u : b n, hai ề ở ẹ bên s n, l ng, ườ ư b ng, lòng bàn tay, ụ lòng bàn chân . Các đ t ban này thì ố không ng a, không ứ đau,d b nh m l n ễ ị ầ ẫ v i tri u ch ng phát ớ ệ ứ ban đ do d ng ỏ ị ứ c a daủ C h ng c a ổ ọ ủ ng i b nh ườ ệ th ng r t ườ ấ đ nh ng ỏ ư không đau, gi ng nói tr ọ ở nên khàn h n ơ B ph n sinh d c, đ c bi t là b ph n ộ ậ ụ ặ ệ ộ ậ sinh d c n m t h n các vùng khác ụ ữ ẩ ướ ơ trên c th nên các đ t ban có th liên ơ ể ố ể k t v i nhau t o thành m ng m ng ế ớ ạ ả ỏ gi ng nh b m t c a m t cái súp l và ố ư ề ặ ủ ộ ơ ch a nhi u xo n khu n giang mai ứ ề ắ ẩ R ng tóc , các kh p x ng do b xo n ụ ớ ươ ị ắ khu n t n công nên b s ng và đau ẩ ấ ị ư L u ý : ư - Trong giai đo n ạ này thì ng i ườ b nh có th ệ ể lây cho b t kỳấ ng i nào ch ườ ỉ c n đ ng ầ ụ ch m, ti p xúc ạ ế v i vùng n i ớ ổ s n đ cũng có ầ ỏ th lây b nh ể ệ Ng i nhi m ườ ễ b nh có th ệ ể truy n xo n ề ắ khu n giang ẩ mai sang cho ng i khác t ườ ừ m i b ph n ọ ộ ậ c th ch ơ ể ứ không nh t ấ thi t là ph i ế ả qua quan h ệ tình d c ụ Giai đo n này thì không có tri u ạ ệ ch ng nghĩa là không bi u hi n ra ứ ể ệ bên ngoài . Nh ng giang mai v n ư ẫ đang ti n tri n ế ể - "Gôm" giang mai da, c , x ng.ở ơ ươ - Th ng t n tim m ch (giang mai ươ ổ ạ tim m ch).ạ - Th ng t n th n kinh gây b i li t ươ ổ ầ ạ ệ (giang mai th n kinh). ầ Giai đo n tàng n ạ ẩ - Là bi n ch ng c a giai đo n ế ứ ủ ạ ti m n ề ẩ - Ng i b nh có th b đau tim, ườ ệ ể ị b i li t, mù, đi c, m c b nh ạ ệ ế ắ ệ tâm th n …. Và cu i cùng là ầ ố ch t trong đau đ n ế ớ Giai đo n cu i ạ ố - Gây ra nhi u bi n ch ng nguy hi m ề ế ứ ể khác nh : đau tim, dãn và v m ch ư ỡ ạ máu, gan to và c ng l i, viêm x ng và ứ ạ ươ kh p d n đ n b i li t, thoái hóa mô th n ớ ẫ ế ạ ệ ầ kinh d n đ n điên khùng, mù lòa, vô sinh ẫ ế ….. Cu i cùng thì ng i b nh ch t trong ố ườ ệ ế tình tr ng suy ki t hoàn toàn ạ ệ c. Tác h i ạ N u ng i m ế ườ ẹ mang thai , thì xo n khu n ắ ẩ giang mai s t ẽ ừ m truy n sang ẹ ề con gây ra nh ng khuy t ữ ế t t, d d ng b m ậ ị ạ ẩ sinh . m c đ ở ứ ộ n ng h n có th ặ ơ ể gây ra quái thai, làm thai nhi ch t ế trong b ng m ụ ẹ - Khi phát hi n b b nh c n ệ ị ệ ầ đ n các c s y t khám và ế ơ ở ế đi u tr ngay, không t mua ề ị ự thu c đi u tr .ố ề ị - B nh giang mai có th ch a ệ ể ữ kh i b t kỳ giai đo n nào ỏ ở ấ ạ L i khuyên y t ờ ế - Tuy nhiên đi u tr càng s m càng t t vì ề ị ớ ố đ lâu s gây ra nh ng bi n ch ng ể ẽ ữ ế ứ không th ph c h i ể ụ ồ - Tuyên truy n, giáo d c y t : Giáo d c l i ề ụ ế ụ ố s ng lành m nh, th y chung m t v , ố ạ ủ ộ ợ m t ch ng.ộ ồ - Giáo d c hành vi tình d c an toàn, tình ụ ụ d c có b o v (s d ng bao cao su).ụ ả ệ ử ụ  B nh ệ CHLAMYDIA a. Nguyên nhân Do VK có tên khoa h c làọ Chlamydia trachomatis gây ra. • B nh xu t hi n tri u ch ng t 2-14 ngày ệ ấ ệ ệ ứ ừ sau khi QHTD v i ng i b nh.ớ ườ ệ • n gi i: b nh không có d u hi u đ c Ở ữ ớ ệ ấ ệ ặ bi t. Có th b đau âm b ng d i, d ch ệ ể ị ỉ ở ụ ướ ị ti t âm đ o ra nhi u, có th ch y máu sau ế ạ ề ể ả khi QHTD hay gi a chu kì kinh, đau khi ữ giao h p hay đi ti u.ợ ể • nam gi i: b nh không có d u hi u rõ Ở ớ ệ ấ ệ r t, có th có c m giác xót khi ti u.ệ ể ả ể b. Bi u hi n b nhể ệ ệ 4.3. Tác h iạ • Ph n b nhi m b nh không ch a tr s ụ ữ ị ễ ệ ữ ị ẽ b viêm c t cung, viêm vùng ch u hông, ị ổ ử ậ có th d n đ n ch a ngoài t cung ho c ể ẫ ế ử ử ặ vô sinh. • Nam gi i b nhi m b nh có th b viêm ớ ị ễ ệ ể ị mào tinh hoàn, viêm kh p (h i ch ng ớ ộ ứ Reiter). c. ác i • Chlamydia t m có th lây truy n ừ ẹ ể ề sang con khi ng i m sinh con. Do ườ ẹ v y, con có th b viêm k t m c, viêm ậ ể ị ế ạ ph i… do ổ Chlamidia. • B nh có th ch a kh i b ng thu c ệ ể ữ ỏ ằ ố kháng sinh. Bệnh Truøng Roi a. Nguyên nhân •B nh do kí ệ sinh trùng Trichomonas vaginalis gây ra. • Nam và n khi m c b nh, th ng không ữ ắ ệ ườ có d u hi u rõ r t trong th i gian khó dài.ấ ệ ệ ờ • ph n : sau khi nhi m trùng roi t 4-20 Ở ụ ữ ễ ừ ngày, d ch âm đ o ti t ra nhi u, nhi u ị ạ ế ề ề b t, có màu h i vàng, d ch có mùi, có th ọ ơ ị ể kèm theo ng a âm h .ứ ộ • B nh có th ch a kh i b ng thu c kháng ệ ể ữ ỏ ằ ố sinh. b. Bi u hi n b nhể ệ ệ B NH M N R P HERPESỆ Ụ Ộ (b nh Herpes sinh d c hay ệ ụ b nh m n r p sinh d c)ệ ụ ộ ụ • B nh do virus ệ Herpes HSPV gây ra. a. Nguyên nhân • Sau 2-10 ngày có QHTD v i ng i ớ ườ b nh, n u b ệ ế ị nhi m virus ễ Herpes, s th y ẽ ấ xu t hi n các nút ấ ệ m n r p trên da, ụ ộ gây c m giác ả ng a.ứ b. Bi u hi n b nhể ệ ệ • Sau đó, các nút m n r p v ra, ụ ộ ỡ đ l i các v t ể ạ ế loét trên da. • Các v t loét có ế th lan ra, t o ể ạ nhi u n t m n ề ố ụ r p khác và các ộ v t loét m i.ế ớ • Các v t loét r t d b ế ấ ễ ị nhi m trùng.ễ • Các v t loét trên da ế kh p các cùng trên ở ắ c th , nh ng ơ ể ư th ng phát tri n ườ ể m nh vùng da ạ ở quanh h u môn, c ậ ơ quan sinh d c.ụ • B nh có th lây qua đ ng tình d c, ho c ệ ể ườ ụ ặ qua ti p xúc tr c ti p v i da c a ng i ế ự ế ớ ủ ườ nhi m b nh.ễ ệ • Ng i b nh v n có th truy n b nh sang ườ ệ ẫ ể ề ệ ng i khác ngay khi ng i đó không có ườ ườ tri u ch ng gì.ệ ứ • S d ng BCS trong QHTD v n nhi m ử ụ ẫ ễ b nh, n u ti p xúc v i các v t loét trên da ệ ế ế ớ ế ng i b nh.ườ ệ c. Tác h i ạ • B nh m n r p Herpes th ng hay tái phát ệ ụ ộ ườ và không có thu c đ c hi u đ ch a tr , ố ặ ệ ể ữ ị ch có th trông đ i vào s c đ kháng c a ỉ ể ợ ứ ề ủ c th .ơ ể • Ăn u ng, ngh ng i h p lí, t p th d c th ố ỉ ơ ợ ậ ể ụ ể thao đ nâng cao s c kh e giúp cho b nh ể ứ ỏ ệ không tái phát. Có th dùng các bi n pháp t chăm sóc có th ể ệ ự ể làm d u v t đau ho c s khó ch u và có th làm ị ế ặ ự ị ể v t th ng mau lành h n: ế ươ ơ Dùng 1 túi trà l nh áp vào ch đauạ ỗ T m n c mát ho c n c m pha mu i ắ ướ ặ ướ ấ ố U ng nhi u n c ố ề ướ M c qu n áo r ng rãiặ ầ ộ Không th m, hôn… nh ng ng i đang b m n r p ơ ữ ườ ị ụ ộ môi. ở Không đ a tay lên m t đ phòng b nh có th lây ư ắ ề ệ ể lan . Ph n có thai b m n r p sinh d c s truy n ụ ữ ị ụ ộ ụ ẽ ề b nh cho con khi sinh n . ệ ở L I KHUYÊN Y T Ờ Ế Đ tránh tình tr ng này, nh ng s n ph đang b ể ạ ữ ả ụ ị m n r p sinh d c n ng, khi sinh nên đ c m t ụ ộ ụ ặ ượ ổ ử cung đ l y thai.ể ấ Khi phát hi n mình b m n r p b n c n nhanh ệ ị ụ ộ ạ ầ chóng đi khám bác s . ỹ Các xét nghi m s cho ch n đoán chính xác và vi c ệ ẽ ẩ ệ đi u tr s đ t k t qu t i u khi b n tuân th các ề ị ẽ ạ ế ả ố ư ạ ủ nguyên t c: ắ Không s vào, không gãi ho c băng bó nh ng ờ ặ ữ vùng b t n th ng ị ổ ươ S d ng bao cao su trong quan h tình d c khi ử ụ ệ ụ ng i b n đ i c a b n b m n r pườ ạ ờ ủ ạ ị ụ ộ R a tay b ng xà phòng tr c và sau khi r a, ử ằ ướ ử ch m vào nh ng vùng t n th ng ạ ữ ổ ươ Không dùng chung nh ng d ng c nh găng tay, ữ ụ ụ ư khăn m t… trong nhà t m, nhà v sinhặ ắ ệ B nh sùi mào gà ệ (b nh m n cóc sinh d c)ệ ụ ụ • B nh do ệ virút Human papilloma (HPV) gây ra. a. Nguyên nhân Sau vài tu n đ n vài ầ ế tháng xu t hi n m t n t ấ ệ ộ ố m n s n trên da. Sau ụ ầ đó phát tri n ra xung ể quanh có màu h ng ồ ho c h i nâu, b m t ặ ơ ề ặ xù xì trông gi ng nh ố ư cái mào gà, không đau, đôi khi th y ng a.ấ ứ b. Bi u hi n b nhể ệ ệ M n s n có th ụ ầ ể phát tri n ể ở d ng v t, da ươ ậ bìa Âm h , âm đ o, c ộ ạ ổ t cung, xung ử quanh h u môn.ậ B nh r t d lây qua ti p xúc ệ ấ ễ ế v i da ng i b nh trong quan ớ ườ ệ h tình d c. S d ng bao cao ệ ụ ử ụ su trong quan h tình d c ệ ụ không phòng tránh đ c b nh ượ ệ này hoàn toàn. Gây nhi m khu n, ễ ẩ ch y máu, c n tr ả ả ở khi sinh đ .n u đ ẻ ế ể lâu không ch a tr ữ ị gây ung th c t ư ổ ử cung, âm đ o, ạ d ng v t.ươ ậ c. Tác h iạ B nh r t khó ch a ệ ấ ữ kh i vì vi c đi u ỏ ệ ề tr ch y u ch phá ị ủ ế ỉ h y đ c sùi mào ủ ượ gà ch không tiêu ứ di t đ c virútệ ượ B nh n m Canđiđaệ ấ Do nhi u lo i n m ề ạ ấ gây ra, nh ng ch ư ủ y u là do n m ế ấ Candida albicans (chi m 90%).ế Candida albicans a. Nguyên nhân • Th ng g p ph n , khi m c b nh, ườ ặ ở ụ ữ ắ ệ ng i ph n th ng có 2 tri u ườ ụ ữ ườ ệ ch ng n i b t là ra ứ ổ ậ khí h và r t ư ấ ng a. ứ • Ngoài ra còn có c m giác đau và rát ả b ng âm đ o, đi ti u khó và đau khi ỏ ở ạ ể giao h p.ợ b. Bi u hi n b nhể ệ ệ N m có th ấ ể đi theo đ ng ườ máu gây t n ổ th ng các ươ c quan khác ơ nh th n, ư ậ lách, ph i, ổ gan, mi ng .ệ … Nam gi i b b nh ớ ị ệ n m có th b ấ ể ị viêm qui đ u và ầ bao qui đ u, n i b ầ ơ ị viêm đ , ng a, ỏ ứ c m giác b ng, rát ả ỏ và có ch t nhày ấ tr ng.ắ • B nh lây qua đ ng tình d c, ti p ệ ườ ụ ế xúc (qua v t th ng) và lây t m ế ươ ừ ẹ sang con khi sinh n .ở • B nh có th ch a kh i b ng thu c, ệ ể ữ ỏ ằ ố k t h p v i gi v sinh c quan ế ợ ớ ữ ệ ơ sinh d c.ụ B nh viêm gan Bệ • Do virút viêm gan B gây ra. a. Nguyên nhân • Sau khi m c b nh ắ ệ t 2 – 6 tháng xu t ừ ấ hi n các d u hi u ệ ấ ệ m t m i, chán ăn, ệ ỏ đau b ng, bu n ụ ồ nôn, vàng da và sau đó xu t hi n các v t ấ ệ ế ban trên da. • B nh có th lây qua ệ ể quan h tình d c, ệ ụ qua máu ho c m ặ ẹ truy n sang thai nhi.ề b. Bi u hi n b nhể ệ ệ • Gây t n th ng cho gan, s gan ho c ung ổ ươ ơ ặ th gan.ư • Có th phòng tránh b ng các bi n pháp sau:ể ằ ệ S d ng bao cao su trong quan h tình ử ụ ệ d c.ụ Truy n máu an toàn.ề Không dùng chung kim tiêm. Tiêm v cxin phòng ch ng lây nhi m viêm ắ ố ễ gan B. c. Tác h i ạ Làm th nào đ phòng tránh các b nh ế ể ệ lây truy n qua quan h tình d cề ệ ụ –Tránh quan h tình d c v i nh ng ng i m i ệ ụ ớ ữ ườ ớ quen bi t. Xây d ng gia đình ph i đ m b o ế ự ả ả ả quan h chung th y m t v m t ch ng.ệ ủ ộ ợ ộ ồ –S d ng bao cao su trong quan h tình d c.ử ụ ệ ụ Không dùng chung kim tiêm ho c d ng c ặ ụ ụ dính máu c a ủ ng i khác mà ườ ch a đ c ti t ư ượ ệ trùng đúng cách. –N u th y có các tri u ch ng c a ế ấ ệ ứ ủ b nh c n đi khám ngay và đi u tr ệ ầ ề ị k p th i. Không đ c t ý mua ị ờ ượ ự thu c kháng sinh đ ch a b nh n u ố ể ữ ệ ế không có đ n thu c c a bác sĩ ơ ố ủ chuyên khoa. 1.HIV là gì ???? • Khái ni m:ệ HIV là “ virut gây suy gi m mi n d ch ng i”. ả ễ ị ở ườ HIV đ c l y t nh ng ch đ u c a c m t ượ ấ ừ ữ ữ ầ ủ ụ ừ ti ng Anh “ ế Human Immunodeficiency Virus”. Khi virut này xâm nh p c th s làm suy gi m ậ ơ ể ẽ ả h th ng mi n d ch c a c th .ệ ố ễ ị ủ ơ ể • Virut HIV có d ng hình ạ c u, đ ng kính ầ ườ kho ng 1/1.00000 mm. ả T ngoài vào trong HIV ừ c u t o b i 3 l p:ấ ạ ở ớ • Ngoài cùng là m t ộ màng lipit kép g n v i ắ ớ các gai có b n ch t là ả ấ glicoprotein. • L p protein ngoài.ớ • Trong cùng là ph n lõi ầ virut hình tr , bao g m ụ ồ l p protein lõi và b ớ ộ gen c a virut g m 2 ủ ồ s i ARN g n v i ợ ắ ớ enzym sao mã ng c.ượ • Sau khi xâm nh p vào c th , HIV g n vào th ậ ơ ể ắ ụ th CD4 có trên màng t bào Lympho T, ti p đó ể ế ế ARN c a HIV s xâm nh p vào trong t bào. ủ ẽ ậ ế • D i tác d ng c a enzym sao chép ng c, ARN ướ ụ ủ ượ t o thành s i kép đôi AND.ạ ợ • AND đi qua màng t bào r i g n vào AND c a t ế ồ ắ ủ ế bào Lympho T tr giúp và t n t i d i d ng ở ồ ạ ướ ạ provirus. • Sau m t th i gian, provi ho t hóa và b t tăng ộ ơ ạ ắ sinh b ng cách sao mã đ t o ARN virut m i.ằ ể ạ ớ • Các ARN virut m i đ ng th i làm c nhi m v ớ ồ ờ ả ệ ụ cuadr ARN thông tin, d ch mã đ t o ra các ị ể ạ protein m i.ớ • Các ARN virut m i và các protei l p ráp l i và ớ ấ ạ t o thành nh ng HIV m i.ạ ữ ớ • Các HIV m i đi ra kh i t bào Lympho tr ớ ỏ ế ở giúp. • Do cùng m t lúc có vô s HIV m i hình ộ ố ớ thành và đi ra kh i t bào Lympho nen t ỏ ế ế bào Lympho b suy ki t và cu i b phá ị ệ ố ị h y. ủ • Các HIV m i đ c hình thành ti p t n ớ ượ ế ấ công các t bào Lympho tr giúp khác.ế ở • HIV cũng xâm nh p vào Lympho B và đ i ậ ạ th c bào vì trên màng chúng có m t l ng ự ộ ượ nh t đ nh th th CD4.ấ ị ụ ể • Do HIV h y t bào Lympho T tr giúp, mà ủ ế ợ t bào có nhi m v kh i đ ng h th ng ế ệ ụ ở ộ ệ ố mi n d ch tiêu di t vi trùng nên h th ng ễ ị ệ ệ ố mi n d ch c th b suy ki t d n.ễ ị ơ ể ị ệ ầ • Cu i cùng HTMD c a c th không kh ố ủ ơ ể ả năng tiêu di t m m b nh.ệ ầ ệ • B t kì m t tác nhân gây b nh nào ( vk, ấ ộ ệ virut, n m, ký sinh trùng ) đ u xâm nh p ấ ề ậ vào c th d dàng và gây b nh.ơ ể ể ệ • Nh ng lo i b nh sinh ra do HTMD suy ữ ạ ệ gi m nh v y g i là “ b nh c h i”. ả ư ậ ọ ệ ơ ộ • Các b nh c h i nh : lao, th ng hàn, ệ ơ ộ ư ươ herpes, tiêu ch y, viêm não, ly amíp, n m ả ấ Canđiđa, viêm ph i, ung th Kaposi …ổ ư • Do nhi u b nh có th cùng xu t hi n khi ề ệ ể ấ ệ HTMD suy gi m nên ng i ta g i là “H i ả ườ ọ ộ ch ng suy gi m mi n d ch m c ph i”.ứ ả ễ ị ắ ả • Ng i nhi m HIV là tên g i chung t t c nh ng ườ ệ ọ ấ ả ữ ng i mang virut HIV trong c th , còn AIDS là ườ ơ ể ng i đã giai đo n cu i cùng c a nhi m HIV, ườ ở ạ ố ủ ễ khi HTMD suy gi m.ả • S phá h y HTMD di n ra th i gian dài. Th i gian ự ủ ễ ờ ờ t khi nhi m HIV đ n khi phát tri n thành AIDS ừ ễ ế ể trung bình là 7-10 năm. • Kho ng 20% ng i nhi m HIV s phát tri n ả ườ ễ ẽ ể thành AIDS trong vòng 5 năm t khi nhi m và ừ ễ kho ng 50% phát tri n thành AIDS sau 10 năm. ả ể So v i ng i l n, tr em có HIV th ng di n ớ ườ ớ ẻ ườ ễ bi n b nh nhanh h n và n u không đi u tr ế ệ ơ ế ề ị ph n l n tr t vong trong vòng vài năm.ầ ớ ẻ ử • H u h t nh ng ng i nhi m HIV v n s ng ầ ế ữ ườ ễ ẫ ố kh e m nh, không có tri u ch ng gì trong ỏ ạ ệ ứ nhi u năm. Không th bi t đ c ai b nhi m ề ể ế ượ ị ễ HIV qua b ngoài c a h . Th máu là cách duy ề ủ ọ ử nh t bi t m t ng i nhi m HIV hay không.ấ ế ộ ườ ễ B NH NHÂN HIVỆ • AIDS là nh ng ch đ u c a c m t ti ng ữ ữ ầ ủ ụ ừ ế Anh “ Acquired Immunodefiency Symdrome”, d ch sang ti ng Vi t là “ ị ế ệ H i ch ng suy gi m mi n d ch m c ộ ứ ả ễ ị ắ ph iả ” ( H i ch ng đây có nghĩa là m t ộ ứ ở ộ nhóm tri u ch ng có th g p nhi u ệ ứ ể ặ ở ề b nh )ệ Ngư iờ bị b nh ệ AIDS • Suy gi m mi n d ch có nghĩa là gi m ho c ả ễ ị ả ặ thi u s b o v c a c th ch ng l i b nh ế ự ả ệ ủ ơ ể ố ạ ệ t t. M c ph i có nghĩa là nhi m ph i, không ậ ắ ả ễ ả ph i do di truy n). Do tên ti ng Vi t dài và ả ề ế ệ khó nh nên U ban qu c gia phòng ch ng ớ ỷ ố ố AIDS c a Vi t Nam s d ng t AIDS trong ủ ệ ử ụ ừ các văn b n hành chính đ g i tên b nh suy ả ể ọ ệ gi m mi n d ch do HIV gây ra.ả ễ ị • AIDS là do lo i virut có tên là HIV gây ra.ạ • Khi b AIDS thì HTMD trong c th b phá ị ơ ể ị h y, c th m t kh năng ch ng đ các ủ ơ ể ấ ả ố ỡ b nh truy n nhi m và ung th , vì v y ệ ề ễ ư ậ các lo i vi trùng gây b nh xâm nh p vào ạ ệ ậ c th và gây nhi u b nh khác nhau và ơ ể ề ệ cu i cùng gây t vong cho ng i b nh.ố ử ườ ệ 3. Kh năng s ng sót c a HIVả ố ủ • nhi t đ phòng ( kho ng 25Ở ệ ộ ả oC), HIV có th s ng đ c 7 ngày.ể ố ượ • Trong b m kim tiêm dính máu c a ng i ơ ủ ườ có HIV, có th s ng vài ngày.ể ố • HIV ch t nhi t đ cao. Nhi t đ càng cao ế ở ệ ộ ệ ộ HIV càng nhanh ch t. HIV b tiêu di t hoàn ế ị ệ toàn sau khi đun sôi 20 phút. • HIV b tiêu di t trong các ch t gi t t y, các ị ệ ấ ặ ẩ hóa ch t thông th ng nh n c javen, ấ ườ ư ướ c n, chloramin, chlorne … HIV b tiêu di t ồ ị ệ hoàn toàn khi ngâm 20 phút trong dung d ch javen ho c dung d ch chloramin ị ặ ị 0,5%. 4.Các giai đo n ti n tri n c a HIVạ ế ể ủ Giai đo n nhi m b nh không tri u ch ngạ ễ ệ ệ ứ Giai đo n này b t đ u t khi nhi m HIV cho ạ ắ ầ ừ ễ đ n khi b t đ u xu t hi n nh ng tri u ch ng ế ắ ầ ấ ệ ữ ệ ứ c a AIDS và th ng kéo dài t 5 đ n 10 ủ ườ ừ ế năm. Giai đo n này ng n hay dài tùy thu c vào ạ ắ ộ t ng ng i. N u ng i nhi m HIV m c thêm ừ ườ ế ườ ễ ắ các b nh khác thì giai đo n này s rút ng n ệ ạ ẽ ắ l i. ạ Trong giai đo n này, ng i nhi m HIV v n ạ ườ ễ ẫ c m th y kh e m nh và không có bi u hi n ả ấ ỏ ạ ể ệ tri u ch ng b nh nào rõ r t.ệ ứ ệ ệ • Tuy nhiên HIV có th lây truy n t ng i ể ề ừ ườ b nh sang ng i khác.ệ ườ • giai đo n này, n u xét nghi m máu Ở ạ ế ệ đ tìm kháng th ch ng HIV thì k t qu ể ể ố ế ả là d ng tính ( tr giai đo n c a s ) ươ ừ ạ ử ổ nghĩa là có HIV trong c th .ơ ể • N u ng i nhi m HIV không đi xét ế ườ ễ nghi m thì không th bi t là mình đã ệ ể ế nhi m HIV.ễ • Trong giai đo n nhi m HIV không tri u ạ ễ ệ ch ng có giai đo n c a s .ứ ạ ử ổ • Giai đo n c a s là giai đo n tính t khi ạ ử ổ ạ ừ HIV xâm nh p vào c th và xét nghi m ậ ơ ể ệ máu giai đo n này đ tìm kháng th HIV ở ạ ể ể thì k t qu là âm tính ( HIV-). ế ả • Giai đo n này có th kéo dài cho đ n tháng ạ ể ế th 3 ho c tháng th 6 ( t 3 đ n 6 tháng). ứ ặ ứ ừ ế • Chính vì v y k t qu xét nghi m âm tính ậ ế ả ệ không ch ng minh đ c r ng ng i đó có ứ ượ ằ ườ nhi m HIV hay không.ễ Giai đo n AIDSạ • Là giai đo n cu i c a nhi m HIV, khi mà HTMD ạ ố ủ ễ c a c th g n nh là b suy ki t hoàn toàn.ủ ơ ể ầ ư ị ệ • giai đo n này xu t hi n các tri u ch ng lâm Ở ạ ấ ệ ệ ứ sàng rõ r t giúp ch n đoán đúng ng i b AIDS. ệ ẩ ườ ị Ng i đã chuy n sang giai đo n AIDS thì ch a ườ ể ạ ữ không kh i và d n đ n t vong. ỏ ẫ ế ử • Th i gian t lúc xu t hi n các tri u ch ng c a ờ ừ ấ ệ ệ ứ ủ AIDS đ n khi ch t th ng không quá 2 năm. ế ế ườ N u không đ c đi u tr đ y đ b nh nhân có ế ượ ề ị ầ ủ ệ th t vong trong kho ng 1 năm.ể ử ả Ngư iờ bị b nh AIDSệ • Ng i ta có th phân bi t giai đo n nhi m ườ ể ệ ạ ễ không tri u ch ng và giai đo n AIDS ệ ứ ạ b ng xét nghi m đ m t bào Lympho T ằ ệ ế ế tr giúp. ợ • Khi s l ng t bào Lympho T tr giúp ố ượ ế ợ gi m d i 200 t bào/ mmả ướ ế 3 thì có th ể ch n đoán b nh chuy n sang giai đo n ẩ ệ ể ạ AIDS. • c giai đo n nhi m b nh không tri u Ở ả ạ ễ ệ ệ ch ng và giai đo n AIDS, HIV có th lây ứ ạ ể truy n t ng i b nh sang ng i khác.ề ừ ườ ệ ườ 5.Các d u hi u và tri u ch ng ấ ệ ệ ứ khi nhi m HIV/AIDSễ • Sau khi HIV xâm nh p c th ng i, không ậ ơ ể ườ th y có d u hi u và tri u ch ng c a AIDS ấ ấ ệ ệ ứ ủ trong vòng 5 đ n 10 năm. Tuy nhiên cũng có ế th có vài tri u ch ng ban đ u nh b cúm ể ệ ứ ầ ư ị n ng.ặ • Khi HTMD suy gi m thì các d u hi u và tri u ả ấ ệ ệ ch ng c a AIDS b t đ u phát tri n. Các d u ứ ủ ắ ầ ể ấ hi u và tri u ch ng khi b AIDS có th là:ệ ệ ứ ị ể M t m i kéo dài nhi u tu n mà không có ệ ỏ ề ầ nguyên nhân rõ ràng. Sút cân ( gi m trên 10% tr ng l ng c th ả ọ ượ ơ ể sau hai tháng). Tiêu ch y kéo dài mà không rõ nguyên nhân.ả S t kéo dài mà không rõ nguyên nhân, run, n ố ớ l nh, vã m hôi t đ m và kéo dài nhi u ạ ồ ướ ẫ ề tu n.ầ Nh ng v t b m tím xu t hi n trên da, các v t ữ ế ầ ấ ệ ế có th s ng lên, không đau nh ng c ng và lan ể ư ư ứ r ng.ộ Ho khan kéo dài không ph i do l nh và th ả ạ ở ngày càng khó khăn. S ng h ch, đ c bi t là các h ch c và nách.ư ạ ặ ệ ạ ở ổ Ng a kh p ng i không rõ nguyên nhân.ứ ắ ườ N i m n r p toàn thân ( do virut Herpes).ổ ụ ộ Nh v y, AIDS không ph i là m t ư ậ ả ộ b nh mà là m t h i ch ng, m t ệ ộ ộ ứ ộ t p h p nhi u d u hi u và tri u ậ ợ ề ấ ệ ệ ch ng b nh x y ra g n nh đ ng ứ ệ ả ầ ư ồ th i ng i b nh.ờ ở ườ ệ 6.Đ ng lây truy n c a HIVườ ề ủ • D ch có r t nhi u HIVị ấ ề : máu t 1000 – ừ 10.000 virut/ml máu • D ch có khá nhi u HIVị ề : tinh d ch ị (nam), d ch ti t âm đ o (n ).ị ế ạ ữ • D ch có ít HIVị : s a m , n c i, th c ữ ẹ ướ ố ứ ăn nôn ra có ch a máu.ứ • D ch không có ho c r t ít HIVị ặ ấ : m ồ hôi, n c b t, n c m t d ch nôn không ướ ọ ướ ắ ị có máu, n c ti u, phân.ướ ể Trong c th ng i nhi m HIV/AIDS thì l ng HIV ơ ể ườ ễ ượ trong d ch c th là khác nhau c th là :ị ơ ể ụ ể • HIV lây truy n ch y u qua 3 con đ ng ề ủ ế ườ HIV/AIDS Đ ng tình d c ườ ụ Đ ng t m ườ ừ ẹ con Đ ng truy n máuườ ề Tình d c ụ không an toàn Tiêm chích Truy nề t m ừ ẹ sang con Truy n ề máu Lây truy n HIV qua đ ng tình ề ườ d c (QHTD )ụ • Đây là đ ng lây ườ chính c a AIDS, ủ ở nhi u n c nó ề ướ chi m đ n 70-80% ế ế các tr ng h p ườ ợ nhi m HIV. ễ • HIV có th lây ể truy n qua đ ng ề ườ tình d c b ng các ụ ằ cách khác nhau nh :ư • Quan h tình d c ệ ụ không an toàn gi a ữ nam và n ho c ữ ặ QHTD đ ng gi i ồ ớ ( nam v i nam, ớ ho c n v i n ) ặ ữ ớ ữ đ u có kh năng ề ả lây truy n HIV n u ề ế m t trong hai ng i ộ ườ có HIV/AIDS. Lây truy n HIV qua đ ng tình ề ườ d c (QHTD )ụ • Ngõ vào c a HIV là qua ủ niêm m c và các v t sây ạ ế sát li ti trong b ph n ộ ậ sinh d c do đ ng tác ụ ộ giao h p gây ra. ợ • Kh năng lây b nh s ả ệ ẽ cao h n n u giao h p ơ ế ợ qua h u môn vì niêm ậ m c h u môn m ng h n ạ ậ ỏ ơ nhi u so v i niêm m c ề ớ ạ âm đ o khi n d sây sát ạ ế ễ h n. ơ • Đó là lí do t i sao lúc đ u AIDS xu t hi n ạ ầ ấ ệ r m r gi i đ ng tính nam.QHTD không ầ ộ ở ớ ồ an toàn v i nhi u ng i thì nguy c nhi m ớ ề ườ ơ ễ HIV càng cao. QHTD v i ng i nhi m HIV ớ ườ ễ dù ch m t l n v n có th b lây.ỉ ộ ầ ẫ ể ị • Nh ng ng i có viêm loét đ ng sinh d c, b ữ ườ ườ ụ ị b nh l u, giang mai d b lây nhi m HIV h n ệ ậ ễ ị ễ ơ nh ng ng i không m c các b nh này. ữ ườ ắ ệ • Do đ c đi m c th nên ph n có nguy c ặ ể ơ ể ụ ữ ơ cao h n so v i nam gi i v lây nhi m HIV và ơ ớ ớ ề ễ m c b nh LTQĐTD. Khi đã mang HIV, ngoài ắ ệ nh ng chú ý nh nh ng ng i có HIV khác, ữ ư ữ ườ ph n còn c n quan tâm h n đ n nh ng v n ụ ữ ầ ơ ế ữ ấ đ v kinh nguy t, v đ ng sinh s n, v n đ ề ề ệ ề ườ ả ấ ề thai nghén và phòng lây nhi m cho con.ễ HIV lây truy n qua đ ng máu:ề ườ • Chi m kho ng 20% các tr ng h p trên ế ả ườ ợ th gi i. HIV lây truy n qua đ ng máu ế ớ ề ườ theo các cách khác nhau: • Tiêm chích: Dùng ph i kim tiêm, ng ả ố tiêm có ch a HIV và ứ không kh trùng đúng ử cách. • Nh ng ng i tiêm ữ ườ chích ma túy theo đ ng tĩnh m ch, ườ ạ dùng chung kim tiêm, ng tiêm r t d nhi m ố ấ ễ ễ HIV. • Truy n máu: ề nh n ph i ậ ả máu truy n ề đã nhi m ễ HIV. HIV lây truy n qua đ ng máu:ề ườ • S d ng các d ng c y t ( dao, d ng c ử ụ ụ ụ ế ụ ụ nh răng, kim châm c u, tiêm phòng ổ ứ vacxin,…) d ng c xăm da, c t l , c o ụ ụ ắ ể ạ m t, c o râu, s a s c đ p nh c t mí ặ ạ ử ắ ẹ ư ắ m t, hút m , xăm môi…không đ m b o ắ ỡ ả ả vô trùng đúng cách có th truy n HIV gi a ể ề ữ các b nh nhân ( ho c khách hàng) v i ệ ặ ớ nhau ho c do chính ng i th c hi n vì vô ặ ườ ự ệ ý đ các d ng c bén nh n ( kim, dao, ể ụ ụ ọ kéo…) đâm ph i.ả Dùng chung các đ ồ dùng cá nhân có th ể dây dính máu v i ớ ng i nhi m HIV: dao ườ ễ c o, bàn ch i đánh ạ ả răng, đ dùng c t ồ ắ móng tay, dao lam… da b xây xát dính ị máu , m , d ch ti t ủ ị ế sinh d c c a ng i ụ ủ ườ nhi m HIV.ễ • Ví dụ: ng i n h sinh khi đ đ , tay có ườ ữ ộ ỡ ẻ v t th ng ti p xúc tr c ti p v i n c i, ế ươ ế ự ế ớ ướ ố máu c a ng i s n ph nhi m HIV.ủ ườ ả ụ ễ HIV lây truy n qua đ ng máu:ề ườ • Th tinh nhân t o, ghép c quan c a ụ ạ ơ ủ ng i cho đã b có HIV.ườ ị • M t b máu, d ch ti t c a ng i nhi m ắ ị ị ế ủ ườ ễ HIV b n vào.ắ • Vi t nam t l nhi m HIV qua đ ng Ở ệ ỉ ệ ễ ườ tiêm chích ma túy là cao nh t, chi m ấ ế kho ng 60-65%.ả Lây truy n HIV t m sang con ề ừ ẹ trong quá trình mang thai • Nguy c tr s sinh b lây ơ ẻ ơ ị nhi m HIV t m có HIV/AIDS ễ ừ ẹ là kho ng 20-30%ả • S lây truy n HIV t m sang ự ề ừ ẹ con x y ra trong lúc mang thai ả do HIV t máu ng i m đi qua ừ ườ ẹ nhau thai sang thai nhi. 75% trong s này lây truy n trong ố ề giai đo n cu i thai kì và đ con. ạ ố ẻ • Kho ng 10% lây nhi m HIV m ả ễ ẹ sang con x y ra tr c 3 tháng ả ướ cu i thai kì.ố Lây truy n HIV t m sang con ề ừ ẹ trong quá trình mang thai • S lây truy n cho tr x y ra khi sinh con. ự ề ẻ ả Khi đ con, do n c i, d ch t cung, âm ẻ ướ ố ị ử đ o có ch a HIV th m qua v t xây xát r t ạ ứ ấ ế ấ nh trên c th con ho c chui vào m t, ỏ ơ ể ặ ắ mũi, mi ng đ a tr .ệ ứ ẻ • S a c a nh ng ng i m có HIV/AIDS có ữ ủ ữ ườ ẹ th là ngu n lây truy n HIV cho đ a tr khi ể ồ ề ứ ẻ bú s a m . nuôi con b ng s a m c a ữ ẹ ằ ữ ẹ ủ ng i m có HIV gây nguy c lây nhi m t ườ ẹ ơ ễ ừ 10-15%. • Đây t ng là m t câu h i gây nhi u tranh cãi ừ ộ ỏ ề trong nh ng năm tr c đây. ữ ướ • Vi c đánh giá chính xác nguy c lây nhi m HIV ệ ơ ễ qua oral sex g p ph i r t nhi u tr ng i, vì 1 ặ ả ấ ề ở ạ ng i có quan h tình d c theo đ ng mi ng, ườ ệ ụ ườ ệ th ng kèm theo quan h tình d c qua h u ườ ệ ụ ậ môn. • Và khi lây nhi m th c s x y ra, r t khó đ xác ễ ự ự ả ấ ể nh n hành vi tình d c nào th c s đã gây ra s ậ ụ ự ự ự lây nhi m.ễ • Đ ng th i, QHTD qua đ ng mi ng kèm theo ồ ờ ườ ệ r t nhi u đ ng y u t : loét mi ng, ch y máu ấ ề ồ ế ố ệ ả n u răng, đau, l loét c quan sinh d c và ướ ở ở ơ ụ các b nh STDsệ Oral sex có gây lây nhi m HIV/AIDS hayễ không? • M t nghiên c u năm 1996-1999 trên ộ ứ 102 ng i nh n (receptive fellatio) ườ ậ trong quan h tình d c đ ng mi ng, ệ ụ ườ ệ ghi nh n 8 trong 102 ng i đã nhi m ậ ườ ễ HIV/AIDS qua đ ng ph ng th c lây ườ ươ ứ nhi m này.ễ • Nghiên c u khác đ c ti n hành t i ứ ượ ế ạ Hà Lan ng i cho (insertive fellatio), ở ườ nhi m HIV/AIDS đ c ghi nh n 4/102 ễ ượ ậ ng i ườ Đ ng không lây truy n ườ ề HIVAIDS HIVAIDS không lây qua nh ng ữ ti p xúc ế thông th ngườ do không có các đi u ki n ề ệ c n đ lây nhi m b nh:ầ ể ễ ệ • Ho, h t h i, nói chuy n.ắ ơ ệ • B t tay, xoa bóp, ôm p, ng i c nh, n m ắ ấ ồ ạ ằ c nh.ạ • Hôn xã giao,hôn yêu tr con. Nh ng ph i ẻ ư ả c n th n đ i v i ki u hôn sâu, nh t là ẩ ậ ố ớ ể ấ trong mi ng đang có v t loét, ch y máu ệ ế ả chân răng. Đ ng không lây truy n ườ ề HIVAIDS • Ăn u ng chung chén, đũa, ly, tách trong ố nhà hay nhà hàng, ch .ợ • Dùng chung qu n áo, khăn t m,ầ ắ • Dùng chung các công c lao đ ngụ ộ • Dùng chung nhà v sinh, ng i chung gh ệ ồ ế ( xe buýt, tàu h a…)ỏ • B i b b i công c ng ho c h b i.ơ ở ể ơ ộ ặ ồ ơ • Côn trùng, mu i không làm lây truy n HIVỗ ề • HIV không gây b nh cho gia súc nên gia ệ súc không truy n HIV sang ng i.ề ườ 7.Xét nghi m HIVệ PH NGƯƠ PHÁP TR CỰ Ti PẾ PH NGƯƠ PHÁP GIÁN Ti PẾ Ph ng pháp tr c ti pươ ự ế o Là tìm tr c ti p HIV b ng các kĩ thu t nh ự ế ằ ậ ư phân l p vi rút b ng nuôi c y t bào; Phát ậ ằ ấ ế hi n kháng nguyên virut trong máu; Tìm ệ ch t li u di truy n (ấ ệ ề ARN và ADN Provirus) c a virut HIV b ng kĩ thu t PCR ủ ằ ậ (Plymerase Chain Reaction). o Các ph ng pháp xét nghi m tr c ti p ươ ệ ự ế này đ c s d ng trong các tr ng h p ượ ử ụ ườ ợ sau : • Chu n đoán nhi m HIV tre s sinh - con ẩ ễ ở ̉ ơ c a ng i nhi m HIV; đ c làm XN lúc 2 ủ ườ ễ ượ tháng và 6 tháng, nh ng ph i làm l i lúc ư ả ạ 9,12,18 tháng. • Chu n đoán HIV giai đo n s m, tr c 3 ẩ ở ạ ớ ướ tháng ( th i kì c a s ), kho ng 2 tu n sau ờ ử ổ ả ầ khi có hành vi nguy c .ơ • Các ph ng pháp này đòi h i XN ky thu t ươ ỏ ̃ ậ cao nh Vi n Pasteur TP HCM.ư ệ Ph ng pháp gián ti pươ ế • Là tìm kháng th kháng HIV trong máu. Khi có ể m m b nh xâm nh p, c th s sinh ra kháng ầ ệ ậ ơ ể ẽ th ch ng l i chuyên bi t cho t ng lo i m m ể ố ạ ệ ừ ạ ầ b nh. ệ • V i HIV, sau khi xâm nh p vào c th , h mi n ớ ậ ơ ể ệ ễ d ch cũng sinh ra kháng th ch ng l i HIV. ị ể ố ạ • Tuy nhiên, ph i m t m t kho ng th i gian ả ấ ộ ả ờ ch ng 2-12 tu n, đôi khi có th lên đ n 6 ừ ầ ể ế tháng, c th ng i b nhi m m i sinh đ ơ ể ườ ị ễ ớ ủ kháng th đ XN phát hi n ra.ể ể ệ o Đi u này có nghĩa là XN tìm kháng th ề ể này th c hi n t t nh t sau hành vi nguy ự ệ ố ấ c lây nhi m HIV t 3 tháng, v i nh ng ơ ễ ừ ớ ữ ng i có u ng thu c d phòng sau ườ ố ố ự ph i nhi m c n XN l n cu i cách 6 ơ ễ ầ ầ ố tháng. K thu t XN tìm kháng th g m ỹ ậ ể ồ có các lo i XN sau:ạ Ph ng pháp gián ti pươ ế • SERODIA-HIV1/2, SFD-HIV1/2: xét nghi m ng ng ệ ư k t h t vi l ng s d ng sinh ph m SFD HIV ½ ế ạ ượ ử ụ ẩ PA – u đi m:Ư ể • D làm, th c hi n nhanh, có k t qu trong 30 ễ ự ệ ế ả phút. • Không c n máy móc, d ng c đ t ti n.ầ ụ ụ ắ ề • Có th làm hàng lo t ho c ít m u.ể ạ ặ ẫ • Đ c k t qu b ng m t th ng.ọ ế ả ằ ắ ườ • Đ đ c hi u cao.ộ ặ ệ – Nh c đi m:ượ ể do đ c đi m r t nh y nên d cho ặ ể ấ ạ ễ k t qua d ng tính gi .ế ̉ ươ ả Ph ng pháp gián ti pươ ế ELISA ( Enzyme Linker Immuno Sorbent Assay) mi n d ch g n men ELISAễ ị ắ • u đi m:Ư ể – XN đ ng th i nhi u m u.ồ ờ ề ẫ – Có th dùng may t đ ng làm gi m thao tác cá ể ́ ự ộ ả nhân – Đ c k t qu không ph thu c vào ch quan ọ ế ả ụ ộ ủ ng i làm XN.ườ – D li u k t qu l u đ c, thu n l i cho vi c ữ ệ ế ả ư ượ ậ ợ ệ ki m tra chât l ngể ́ ượ • Nh c đi m:ượ ể – Th i gian th c hiên XN lâu h n, k thu t ph c ờ ự ơ ỹ ậ ứ t p; có k t qu sau 2-3 ngày.ạ ế ả – Nhân viên XN ph i đ c đào t o kĩ.ả ượ ạ Ph ng pháp gián ti pươ ế TEST NHANH HAY CÒN G I LÀ TH NGHI M Ọ Ử Ệ NHANH • u đi m:Ư ể – Cho k t qu nhanh sau 10-15 phút.ế ả – Ph ng ti n có giá tr t i phòng c p c u.ươ ệ ị ạ ấ ứ – Đ c k t qu b ng m t th ng, không c n ọ ế ả ằ ắ ườ ầ trang b máy móc.ị • Nh c đi m:ượ ể – Không phù h p cho nh ng n i XN có m u s ợ ữ ơ ẫ ố l ng l n.ượ ớ – Đ đ c hi u cao nh ng kém nh y h n ELISA ộ ặ ệ ư ạ ơ dê cho k t qu d ng tính gi .ế ả ươ ả – H n ch s d ng trong sàng l c đ u tiên.ạ ế ử ụ ọ ầ Ph ng pháp gián ti pươ ế WESSTERN BLOT (WB) Đi sâu vào phân tích thành ph n kháng th ầ ể HIV và không nh n l m v i kháng th c a ậ ầ ớ ể ủ các b nh khác.ệ Lo i XN này đ c th c hi n cho nh ng ạ ượ ự ệ ữ tr ng h p có k t qu XN không xác đ nh ườ ợ ế ả ị nhi u l n. tuy nhiên ph ng ti n trang b ề ầ ươ ệ ị đ làm WB r t t n kém, k thu t ph c t p ể ấ ố ỹ ậ ứ ạ h n và giá m c g p 5-6 l n so v i các XN ơ ắ ấ ầ ớ tìm kháng th khác.ể Các lo i XN HIV khác ạ • XN n c ti u, n c b t; ch a đ c ướ ể ướ ọ ư ượ khuy n khích áp d ng vì n ng đ kháng ế ụ ồ ộ th HIV trong n c b t và n c ti u r t ể ướ ọ ướ ể ấ th p nên d b sai sót.ấ ễ ị • Quy đ nh v th c hi n XN phát hi n HIV ị ề ự ệ ệ c a B Y t ” Th c hi n ph i h p 3 lo i ủ ộ ế ự ệ ố ớ ạ XN khác nhau trên cùng 1 m u máu đ có ẫ ể k t qu chính xác nh t”.ế ả ấ Thi t b th nhanh HIV t i nhàế ị ử ạ • Nh ng thu n l i chính c a d ng c th ữ ậ ợ ủ ụ ụ ử HIV t i nhà là d thao tác, cho k t qu ạ ễ ế ả nhanh, b o đ m bí m tả ả ậ • T t c các b c th đ u làm t i nhà, ấ ả ướ ử ề ạ không c n ph i đi b t c n i đâu đ nh n ầ ả ấ ứ ơ ễ ậ k t qu . ế ả • V i d ng c th HIV t i nhà (Rapid ớ ụ ụ ử ạ Tester) ng i th có th hòan toàn yên ườ ử ể tâm vì k t qu chính xác đáng tin c y s ế ả ậ ẽ có ngay trong vòng kho ng 5 phút.ả • Cách s d ng r t đ n giãn, không c n ử ụ ấ ơ ầ ph i thao tác trong phòng thí nghi m ả ệ ho c ng i có trình đ chuyên môn.ặ ườ ộ • B c 1: r a tay th t s ch b ng xà phòng ướ ử ậ ạ ằ và n c.ướ • B c 2: v n m n p và kéo ra.ướ ặ ở ắ • B c 3: đâm đ u nh n vào ngón tay cho ướ ầ ọ máu chãy ra. • B c 4: nh 1 gi t máu lên d ng c th ướ ỏ ọ ụ ụ ử nh hình bên d i.ư ướ • B c 5: nh thêm 2 gi t thu c trong ng ướ ỏ ọ ố ố vào m u máu cho hoà vào nhau.ẫ • B c 6: đ c k t qu sau 10 phút ướ ọ ế ả K t qu XN HIV:ế ả K t qu XN HIV:ế ả K t qu XN d ng tính, ký hi u (+ )ế ả ươ ệ – Là đã b nhi m HIV nh ng không cho bi t ng i đó ị ễ ư ế ườ đang trong giai đo n nào c a nhi m HIV.ạ ủ ễ – Mu n bi t ng i nhi m HIV đã vào giai đo n AIDS ố ế ườ ễ ạ hay ch a, c n ph i d a vào bi u hi n c a b nh ư ầ ả ự ể ệ ủ ệ ho c làm XN đ m s l ng t bào Lympho T4 trong ặ ế ố ượ ế máu. – S l ng t bào lympho T4 ng i bình th ng là ố ượ ế ở ườ ườ 800-1200mm 3 máu, còn c a ng i giai đo n AIDS ủ ườ ở ạ thì xu ng d i ố ướ 200/mm 3 máu. • Riêng đ i v i tr em d i 18 tháng n u XN ố ớ ẻ ướ ế d ng tính thì có hai kh năng:ươ ả –Có th tr em đó không b nhi m HIV. ể ẻ ị ễ Kháng th ch ng HIV có trong máu tr em ể ố ẻ là do m truy n qua nhau thai sang con ẹ ề khi còn trong giai đo n thai nhi.ạ –Có th tr em đó b nhi m HIV do Hiv t ể ẻ ị ễ ừ máu m đi qua nhau thai vào c th tr ẹ ơ ể ể em khi còn trong giai đo n thai nhi.ạ K t qu XN âm tínhế ả , ký hi u (-): có hai ệ kh năngả – Ch a b nhi m HIVư ị ễ – Đã nhi m HIV nh ng có th còn trong th i ễ ư ể ờ kì c a s nên XN ch a phát hi n đ c. Vì ử ổ ư ệ ượ th , b n nên XN HIV l i sau 3 tháng, 6 ế ạ ạ tháng tính t khi nghi ng b lây nhi m và ừ ờ ị ễ su t th i gian này, ph i tránh nh ng hành ố ờ ả ữ vi có nguy c b lây b nh và ph i dùng bao ơ ị ệ ả cao su khi QHTD vì 2 lí do sau: • M t, n u th c s ch a b nhi m, dùng ộ ế ự ự ư ị ễ bao cao su s b o v đ c b n thân ẽ ả ệ ượ ả trong su t th i gian đ i ra kh i” th i kì c a ố ờ ợ ỏ ờ ử s ” đ làm XN. N u không dùng thì có th ổ ể ế ể b lây HIV và” th i kì c a s ” ph i tính l i ị ờ ử ổ ả ạ t l n quan h này.ừ ầ ệ • Hai, n u b n thân đã nhiêm HIV, bao cao ế ả ̃ su s giúp không b nhi m thêm HIV và ẽ ị ễ phòng tránh lây lan cho ng i khác ườ • K t qu XN không xác đ nh:ế ả ị k t qu XN ế ả không xác đ nh là không kh ng đinh đ c ị ẳ ượ tình tr ng nhi m hay không nhi m HIV. ạ ễ ễ Nguyên nhân th ng do: b c m cúm ườ ị ả trong vòng 30 ngày qua, m i d c truy n ớ ượ ề máu ho c do c y ghép n i t ng, b viêm ặ ấ ộ ạ ị kh p mãn tính, viêm gan m n, viêm đôt ớ ạ s ng, ung thu, b nh th n, do ph n ng ố ệ ậ ả ứ d ng tính gi c a XN ho c còn trong ươ ả ủ ặ th i kì c a s .ờ ử ổ 8.Xét nghi m HIV có l i gì?ệ ợ • N u bi t nhi m HIV, ng i b nh có th :ế ế ễ ườ ệ ể – Có k ho ch phù h p cho b n thân và cho ế ạ ợ ả nh ng ng i mình quan tâm.ữ ườ – Có th đi u ch nh l i s ng đ phòng ng a các ể ề ỉ ố ố ể ừ b nh c h i, h c cách x trí các tri u ch ng ệ ơ ộ ọ ử ệ ứ b nh th ng g p đ tránh b m n ng, có ch ệ ườ ặ ể ị ố ặ ế đ ăn u ng phù h p đ đ m b o s c kh e ộ ố ợ ể ả ả ứ ỏ cho b n thân.ả –Có bi n pháp phòng ng a tránh lây nhi m ệ ừ ễ HIV cho ng i thân và ng i khác.ườ ườ –Có th chu n b đi u tr trong giai đo n ti p ể ẩ ị ề ị ạ ế theo nh tim bác sĩ chuyên khoa đi u tr ư ề ị HIV/AIDS, chu n b ti n, chuân b cho ẩ ị ề ị ng i thân v tâm lý và tài chính…ườ ề –N u ng i b nh là ph n , thì ng i ph ế ườ ệ ụ ữ ườ ụ n c n có qu t đ nh không mang thai. ữ ầ ế ị Nh ng n u ng i ph n nhi m HIV có thai ư ế ườ ụ ữ ễ thì c đi u tr ARV d gi m nguy c lây ầ ề ị ể ả ơ nhi m HIV cho đ a con.ễ ứ 9.Nh ng ng i nào nên đ c t ữ ườ ượ ư v n xét nghi m HIVấ ệ • Dùng chung b m kim tiêm, ho c v t s c ơ ặ ậ ắ nh n đã dính máu c a ng i nhi m HIV ọ ủ ườ ễ ho c c a ng i mà mình không bi t ch c ặ ủ ườ ế ắ ch n v tình tr ng nhi m HIV.ắ ề ạ ễ • B máu ho c d ch sinh d c c a ng i ị ặ ị ụ ủ ườ nhi m HIV ho c c a ng i mà mình ễ ặ ủ ườ không bi t ch c ch n v tình tr ng nhi m ế ắ ắ ề ạ ễ HIV ti p xúc v i v t th ng h và m t.ế ớ ế ươ ở ắ • Có QHTD mà không s d ng bao cao su ử ụ ho c bao cao su b rách, th ng v i m t ặ ị ủ ớ ộ ng i nhi m HIV ho c v i ng i mà mình ườ ễ ặ ớ ườ không bi t ch c ch n v tình tr ng nhi m ế ắ ắ ề ạ ễ HIV • Nh n máu truy n mà không bi t ch c ậ ề ế ắ ch n v tình tr ng nhi m HIV c a ng i ắ ề ạ ễ ủ ườ cho máu. • Con nh c a bà m nhi m HIV.ỏ ủ ẹ ễ • Ph n mang thai.ụ ữ • HIV/AIDS gây h u qu nghiêm tr ng đ i v i s ậ ả ọ ố ớ ự phát tri n kinh t , đ i s ng văn hóa chính tr và ể ế ờ ố ị xã h i c a đ t n c.ộ ủ ấ ướ • Đa s nh ng ng i có HIV/AIDS là nh ng ng i ố ữ ườ ữ ườ đ tu i lao đ ng sung s c. S m c b nh và t ở ộ ổ ộ ứ ự ắ ệ ử vong c a h có nh h ng tr c ti p đ n lao ủ ọ ả ưở ự ế ế đ ng s n xu t ra c a c i v t ch t và tinh th n ộ ả ấ ủ ả ậ ấ ầ cho xã h i. ộ • Đ phòng ch ng s lây lan và ch a tr cho ể ố ự ữ ị nh ng ng i có HIV/AIDS, xã h i ph i chi tr ữ ườ ộ ả ả nhi u ti n c a và s c l c. Đi u đó s nh h ng ề ề ủ ứ ự ề ẽ ả ưở đ n s phát tri n kinh t văn hóa xã h i c a đ t ế ự ể ế ộ ủ ấ n c.ướ 10.Tác h i c a HIV/AIDS đ i v i cá nhân ạ ủ ố ớ và xã h i ộ 11.Cách phòng tránh HIV/AIDS • Cách phòng ng a HIV lây qua đ ng tình d c:ừ ườ ụ –Dùng bao cao su đúng cách khi quan h tình ệ d c qua đ ng âm đ o.ụ ườ ạ –Tránh ti p xúc v i d ch mà máu c a c quan ế ớ ị ủ ơ sinh d c c a b n tình trong tr ng h p ụ ủ ạ ườ ợ QHTD không giao h p: vu t ve, m m tr n, ợ ố ơ ớ … –T t nh t là s ng chung th y m t v m t ố ấ ố ủ ộ ợ ộ ch ng và c hai đ u ch a b nhi m HIVồ ả ề ư ị ễ Cách phòng tránh HIV/AIDS • Cách phòng HIV lây qua đ ng máu:ườ – V tiêm chích, nên s d ng các d ng c dùng l n ề ử ụ ụ ụ ầ r i b .ồ ỏ – Các lo i d ng c ph u thu t ( dao, kéo, k p, ạ ụ ụ ẫ ậ ẹ k m…), d ng c ch a răng, d ng c tiêm chích ề ụ ụ ữ ụ ụ ( kim, b m tiêm th y tinh…), kim châm c u, c t l … ơ ủ ứ ắ ể dùng xong ph i kh trùng tr c khi s d ng l i.ả ử ướ ử ụ ạ – Khi lao đ ng, ch i th thao… có s va ch m v i ộ ơ ể ự ạ ớ vùng máu ch y c a ng i khác thì sát trùng v t ả ủ ườ ế th ng b ng ch t kh trùng ( n c oxy già, c n..) ươ ằ ấ ử ướ ồ r i băng l i c n th n.ồ ạ ẩ ậ • Không nên dùng chung đ dùng cá nhân ( ồ bàn ch i đánh răng, dao c o râu, ho c ả ạ ặ các d ng c làm móng…)ụ ụ • Ch nên truy n máu khi th t c n thi t, khi ỉ ề ậ ầ ế c n truy n ch nh n máu đã xét nghi m ầ ề ỉ ậ ệ HIV. Theo quy đ nh v an toàn truy n ị ề ề máu do B Y t ban hành thì ch nên ộ ế ỉ truy n đúng thành ph n máu mà c th ề ầ ơ ể đang c n, h n ch s d ng máu toàn ầ ạ ế ử ụ ph n.ầ • Phòng ng a lây truy n t m sang con:ừ ề ừ ẹ – Đ n các phòng khám và t v n tr c, trong khi ế ư ấ ướ mang thai, và sau khi sinh con. – S d ng thu c d phòng lây truy n HIV cho m ử ụ ố ự ề ẹ và con (ARV…) – Áp d ng các bi n pháp đi u tr d phòng trong ụ ệ ề ị ự khi đ .ẻ – Tuân theo các t v n v bi n pháp nuôi con cho ư ấ ề ệ bà m nhi m HIV. Nên s d ng s a thay th ẹ ễ ử ụ ữ ế cho s a m .ữ ẹ – Tuân th các quy trình khám và xét nghi m cho ủ ệ tr đ n 18 tháng đ kh ng đ nh tình tr ng ẻ ế ể ẳ ị ạ nhi m HIV.ễ 12.Chăm sóc và đi u tr cho ề ị ng i có HIV/AIDSườ a.Thu c đi u tr HIV/AIDS ố ề ị –M c dù ch a có ph ng th c h u hi u tr ặ ư ươ ứ ữ ệ ị h t b nh, nh ng ng i nhi m HIV/AIDS v n ế ệ ư ườ ễ ẫ có th kéo dài giai đo n nhi m HIV không ể ạ ễ tri u ch ng n u s c kh e h đ c chăm sóc ệ ứ ế ứ ỏ ọ ượ t t v tinh th n và th ch t.ố ề ầ ể ấ –Hi n nay đã s n xu t đ c m t só thu c ệ ả ấ ượ ộ ố kháng kháng HIV sao chép ng c, giúp kéo ượ dài cu c s ng c a ng i nhi m HIV :ộ ố ủ ườ ễ Chăm sóc và đi u tr cho ng i ề ị ườ có HIV/AIDS • Stavudine (d4T), Popinavir (LPV), Nelfinavir (NFV), Efavirenz (EFV)… • Các thu c này có th gây ra các tác d ng ố ể ụ ph nghiêm tr ng, t l kháng thu c cao ụ ọ ỉ ệ ố nên c n tuân th nguyên t c đi u tr ầ ủ ắ ề ị nghiêm ng t. Ngoài ra các thu c này r t ặ ố ấ đ t ti n nên nh ng ng i nghèo nhi m ắ ề ữ ườ ễ HIV khó có th đ ti n mua thu c.ể ủ ề ố Chăm sóc và đi u tr cho ng i ề ị ườ có HIV/AIDS • Vi t nam đang có ch ng trình h tr ệ ươ ỗ ợ nh ng ng i nhi m HIV ti p c n v i các ữ ườ ễ ế ậ ớ lo i thu c kháng vi rut v i giá r . các ạ ố ớ ẻ thu c này tuy có tác d ng làm gi m m t ố ụ ả ậ đ HIV trong máu nh ng ph i s d ng ộ ư ả ử ụ su t đ i. Khi ng ng s d ng thu c, m t ố ờ ừ ử ụ ố ậ đ vi rút l i tăng lên và làm suy gi m h ộ ạ ả ệ th ng mi n d ch.ố ễ ị b. Ng i nhi m HIV c n chăm ườ ễ ầ sóc b n thân nh th nào?ả ư ế • Th c hi n các biên pháp v sinh cá nhân, ự ệ ệ t m r a thay qu n áo th ng xuyên.ắ ử ầ ườ • Tránh ti p xúc v i các ngu n lây b nh ế ớ ồ ệ nh phân đ ng v t, phân ng i. không ư ộ ậ ườ b i l i trong các ngu n n c có ô nhi m ơ ộ ồ ướ ễ ch t th i c a ng i và đ ng v t.ấ ả ủ ườ ộ ậ • U ng n c đã đun sôi ho c đã qua ti t ố ướ ặ ệ trùng. • Không ăn các lo i đ ng v t còn s ng hay ạ ộ ậ ố ch a đ c n u chín kĩ. ư ượ ấ • R a s ch rau qu tr c khi dùng.ử ạ ả ướ • Tránh u ng r u và hút thu c lá.ố ượ ố • S d ng bao cao su t đ u khi QHTD.ử ụ ừ ầ • Tránh ti p xúc v i nh ng ng i b th y đ u, ế ớ ữ ườ ị ủ ậ gi i leo, ho c có tri u ch ng ho.ờ ặ ệ ứ • Luy n t p th d c th thao đ tăng c ng ệ ậ ể ụ ẻ ể ườ s c kh e và tránh bu n phi n lo l ng.ứ ỏ ồ ề ắ • V n ti p t c làm vi c bình th ng. ngh ng i ẫ ế ụ ệ ườ ỉ ơ khi c m th y m t m i và đ m b o ng đ ả ấ ệ ỏ ả ả ủ ủ th i gian.ờ • Không bi t l p v i ng i trong gia đình và ệ ậ ớ ườ b n bè, có th chia s v tình tr ng c a ạ ể ẻ ề ạ ủ mình v i ng i thân.ớ ườ • Không cho máu và mô. • Không s d ng chung b m kim tiêm v i ử ụ ơ ớ ng i khác, dùng b m kim tiêm s ch.ườ ơ ạ • Không dùng chung bàn ch i đánh răng, dao ả c o râu ho c các d ng c đâm qua da nh ạ ặ ụ ụ ư kim xăm tr , kim chích.ổ • Bà m nhi m HIV nên đ c t v n v vi c ẹ ễ ượ ư ấ ề ệ cho con bú b ng s a m .ằ ữ ẹ • Dùng thu c theo ch đ nh c a th y thu c.ố ỉ ị ủ ầ ố Chăm sóc tr nhi m HIV/AIDSẻ ễ • Tr nhi m HIV giai đo n đàu n u v n kh e m nh, ẻ ễ ạ ế ẫ ỏ ạ có th đi nhà tr , đi h c nh nh ng tr khác. Tuy ể ẻ ọ ư ữ ẻ nhiên khi tr b t đ u có tri u ch ng b nh n ng ẻ ắ ầ ệ ứ ệ ặ nên đ tr nhà vì h mi n d ch c a tr đã suy ể ẻ ở ệ ễ ị ủ ẻ y u, tr s đe b t n công b i các vi khuân gây ế ẻ ẽ ị ấ ở b nh t các tr khác truy n sang.ệ ừ ẻ ề • Ch ng ng a cho tr nhi m HIV v n c n thi t vì ủ ừ ẻ ễ ẫ ầ ế giúp tr tránh đ c 6 b nh nguy hi m: Lao, B ch ẻ ượ ệ ể ạ h u, Ho gà, U n ván, B i li t, và S i. L ch ch ng ầ ố ạ ệ ở ị ủ ng a v n áp d ng đ y đ cho tr nhi m HIV ừ ẫ ụ ầ ủ ẻ ễ không tri u ch ng, nh ng đ i v i tr đã có tri u ệ ứ ư ố ớ ẻ ệ ch ng AIDS thì không đ c ch ng ng a Lao.ứ ượ ủ ừ c. Thái đ đ i v i ng i nhi m ộ ố ớ ườ ễ HIV/AIDS • Nhi m HIV có th do nhi u nguyên nhân, r t nhi u ễ ể ề ấ ề tr ng h p h là n n nhân c a s thi u c n tr ng nh ườ ợ ọ ạ ủ ự ế ẩ ọ ư nh n máu truy n có HIV, s d ng d ng c có dính ậ ề ử ụ ụ ụ máu c a ng i nhi m HIV, m truy n cho con qua ủ ườ ễ ẹ ề nhau thai ho c khi sinh đ … Nh ng ng i nhi m HIV/ặ ẻ ữ ườ ễ AIDS th ng có nhi u ch n đ ng v tâm lý nh s hãi.ườ ề ấ ộ ề ư ợ • Lo l ng, chán n n, tuy t v ng… d d n đ n các hành ắ ả ệ ọ ễ ẫ ế vi tiêu c c: t t ho c s ng buông th , b t c n… ự ự ử ặ ố ả ấ ầ • Do đó h r t c n đ c s h tr , c m thông và uan ọ ấ ầ ượ ự ỗ ợ ả tâm c a m i ng i xung quanh, tình th ng yêu và ủ ọ ườ ươ chăm sóc c a gia đình, cách đ i x công b ng, không ủ ố ử ằ phân bi t, không kỳ th và không h t h i c a xã h i s ệ ị ắ ủ ủ ộ ẽ khi n ng i nhi m HIV/AIDS d n d n bình tâm tr l i, ế ườ ễ ầ ầ ơ ạ s ng có l i cho b n thân, gia đình, xã h i và tránh lây ố ợ ả ộ lan cho ng i khác.ườ • Ng i nhi m HIV giai đo n không tri u ch ng v n ườ ễ ở ạ ệ ứ ẫ có th s ng, h c t p và làm vi c nh bao nhiêu ể ố ọ ậ ệ ư ng i khác trong th i gian dài tr c khi chuy n ườ ờ ướ ể sang giai đo n AIDS. H n n a, h cũng không th ạ ơ ữ ọ ể truy n b nh cho ng i