Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam vào thị trường Mỹ

sau: (xem b¶ng 13) B¶ng sè 13: So s¸nh møc gi¸ cã MFN vµ kh«ng cã MFN ¸o s¬ mi MFN Kh«ng MFN Gi¸ tr­íc thuÕ 12 USD 12 USD ThuÕ 20,7% 45% Gi¸ sau thuÕ 14,484 USD 17,4 USD Cïng lµ mét chiÕc ¸o s¬ mi nÕu ®­îc h­ëng MFN th× møc thuÕ suÊt ®¸nh vµo lµ 20,7%, cßn nÕu kh«ng ®­îc h­ëng MFN th× møc thuÕ suÊt lµ 45% chªnh lÖch nhau ®Õn 24,3%. Gi¶ sö gi¸ cña mét chiÕc ¸o s¬ mi ch­a tÝnh thuÕ lµ 12 USD. Th× gi¸ b¸n cña chiÕc ¸o ®ã sau khi tÝnh thuÕ lÇn l­ît lµ:14,484 USD vµ 17,4 USD h¬n nhau 2,916 USD (xÐt vÒ sè tuyÖt ®èi) vµ h¬n nhau 20,13% (xÐt vÒ sè t­¬ng ®èi). §©y lµ vÝ dô vÒ mét mÆt hµng cã møc chªnh lÖch thuÕ suÊt ch­a ph¶i lµ lín l¾m. Cßn cã rÊt nhiÒu mÆt hµng møc chªnh lÖch thuÕ suÊt rÊt lín. Do vËy, ViÖt Nam míi chØ xuÊt sang MÜ mét sè c¸c mÆt hµng chÝnh cã møc chªnh lÖch vÒ thuÕ suÊt kh«ng lín l¾m (cã thÓ c¹nh tranh ®­îc), thuéc c¸c lo¹i (category) sau ®©y (xem b¶ng 14) c¸c lo¹i mÆt hµng cã tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu trong tæng kim ng¹ch t¨ng bao gåm: S¬ mi nam, bÐ trai DK cotton, s¬ mi n÷ bÐ g¸i DK cotton, quÇn nam bÐ trai cotton vµ mét sè mÆt hµng kh¸c. Cã nhiÒu tõ n¨m 2001 trë vÒ tr­íc khong b¸n ®­îc hoÆc cã tû träng kh«ng ®¸ng kÓ th× ®Õn n¨m 2002 vµ nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2003 ®· bÊn ®­îc thËm chÝ cã tû träng kim ng¹ch trong tæng sè kh¸ lín, ch¼ng h¹n nh­ quÇn n÷ bÐ g¸i cotton, quÇn nam bÐ trai cotton,… vµ mét sè mÆt hµng kh¸c (xem b¶ng phô lôc sè 2 &3) B¶ng sè 14: Nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam vµo MÜ §¬n vÞ: triÖu USD Cat Tªn hµng N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 KN TT KN TT KN TT Toµn bé 49,87 - 59,34 - 975 - 340 S¬ mi nam kh«ng DK cotton 13,268 26,6 10,515 17,72 25,363 2,60 338 S¬ mi nam, bÐ trai DK cotton 6,943 13,92 10,063 16,96 105,552 10,83 339 S¬ mi n÷, bÐ g¸i DK cotton 5,733 11,49 8,002 13,49 129,572 13,29 331 G¨ng tay cotton 5,425 10,88 4,706 7,93 2,771 0,28 648 QuÇn n÷, bÐ g¸i v¶i tæng hîp 1,933 3,88 4,064 6,85 29,396 3,01 641 S¬ mi n÷ kh«ng DK v¶i t.hîp 0,393 0,79 1,781 3,00 8,855 0,91 348 QuÇn n÷, bÐ g¸i cotton 1,337 2,68 1,546 2,61 129,875 13,32 647 QuÇn nam v¶i tæng hîp 3,427 6,87 0,598 1,01 35,254 3,62 347 QuÇn nam, bÐ trai cotton 1,442 2,89 0,733 1,24 73,467 7,54 Nguån: HiÖp héi DÖt may ViÖt Nam (KN- kim ng¹ch xuÊt kh¶u; TT- tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu/ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu) ViÖt Nam xuÊt khÈu mét sè c¸c mÆt hµng dÖt kim nh­: g¨ng tay, s¬ mi trÎ em...(chiÕm kho¶ng 85% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng MÜ) vµ mÆt hµng dÖt kim nh­: s¬ mi trÎ em; s¬ mi nam, n÷; g¨ng dÖt kim,... Hµng may mÆc dÖt thoi th­êng chiÕm phÇn lín trong gi¸ trÞ xuÊt khÈu nh­ng tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng may mÆc dÖt kim l¹i cao h¬n. ThÞ tr­êng MÜ cã nhu cÇu rÊt lín vÒ hµng dÖt kim, nh­ng së dÜ ViÖt Nam ch­a xuÊt khÈu sang MÜ ®­îc nhiÒu s¶n phÈm dÖt kim trong nh÷ng n¨m qua do møc chªnh lÖch thuÕ nh­ ®· nãi ë trªn lµ rÊt cao. MÆt kh¸c, do cã sù kh¸c biÖt trong tiªu chuÈn vÒ sîi dÖt vµ quy tr×nh r¸p s¶n phÈm nh­, ng­êi tiªu dïng MÜ th­êng ­a thÝch c¸c s¶n phÈm ¸o pull liÒn tay (kh«ng r¸p tay) nªn yªu cÇu khæ v¶i ®Ó s¶n xuÊt ph¶i lµ v¶i khæ réng (2,2 mÐt). Tãm l¹i, tiÒm n¨ng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam lµ rÊt lín ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng ë c¸c thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch. ThÞ tr­ßng MÜ lµ thÞ tr­êng lý t­ëng kh«ng chØ lµ môc tiªu th©m nhËp cña riªng ViÖt Nam, chÝnh v× vËy tr­íc mét thÞ tr­êng khæng lå nh­ thÞ tr­êng MÜ, c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu c¬ héi nh­ng th¸ch thøc còng kh«ng ph¶i lµ nhá. IV . ®¸nh gi¸ chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng MÜ, giai ®o¹n 1997-2002 1. Nh÷ng thuËn lîi cña xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng MÜ Thùc tÕ cho thÊy, xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam ®· t¨ng tr­ëng kh«ng ngõng trong nh÷ng n¨m qua vµ chiÕm tû träng ngµy cµng lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (®øng thø hai sau dÇu th« tõ 7/2002 trë vÒ tr­íc vµ dÉn ®Çu tõ 7/2002 trë l¹i ®©y), ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nµy cã phÇn ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng MÜ; ho¹t ®éng nµy ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thµnh c«ng v× ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, ®ã lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü ®· t¨ng lªn nhanh chãng trong nh÷ng n¨m qua ®Æc biÖt lµ n¨m 2002 vµ nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2003 trong ®iÒu kiÖn kÐm thuËn lîi h¬n, vµ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi hµng ho¸ cña c¸c quèc gia kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ Trung Quèc- quèc gia võu gia nhËp WTO. C¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®ang dÇn ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng Mü vµ tõng b­íc th©m nhËp s©u h¬n vµo thÞ tr­êng nµy. NÕu nh­ tr­íc ®©y, c¸c doanh nghiÖp chØ cã thÓ xuÊt khÈu hµng ho¸ sang Mü th«ng qua trung gian, c¸c doanh nghiÖp th­êng xuyªn bÞ ®éng trong viÖc t×m kiÕm ®èi t¸c, th× nay hä kh«ng nh÷ng ®· chñ ®éng h¬n trong vÊn ®Ò nµy, mµ cßn tiÕn hµnh nhiÒu h×nh thøc nh­: xuÊt khÈu trùc tiÕp cho nhµ nhËp khÈu Mü, tiÕn hµnh liªn doanh, liªn kÕt víi n­íc ngoµi... C¸c doanh nghiÖp ngµy cµng n¨ng ®éng h¬n trong qu¸ tr×nh hîp t¸c víi c¸c doanh nghiÖp Mü vÒ th­¬ng m¹i, tham gia vµo c¸c héi chî, vµ lËp c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn cña m×nh t¹i Mü. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- MÜ thùc thi thùc sù trë thµnh ®iÓm tùu lµ nh©n tè t¸c ®éng tÝch cùc nhÊt ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ph¸t huy hÕt n¨ng lùc cña m×nh nhÊt lµ trªn thÞ tr­êng MÜ. Tãm l¹i, kÕt qu¶ lín nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng Mü lµ thiÕt lËp ®­îc quan hÖ vÒ th­¬ng m¹i gi÷a doanh nh©n hai n­íc ViÖt Nam vµ Hoa Kú. Mét sè doanh nghiÖp ®ang dÇn ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng Mü, hµng dÖt may cña ViÖt Nam còng ®· ®­îc ng­êi tiªu dïng Mü biÕt ®Õn vµ tin dïng. NhiÒu doanh nghiÖp ®· cã kh¶ n¨ng ®¶m nhËn nh÷ng ®¬n ®Æt hµng lín, hoÆc mét sè doanh nghiÖp ®· n¨ng ®éng trong viÖc cïng nhau ®¶m nhiÖm nh÷ng ®¬n ®Æt hµng lín tõ MÜ chÝnh v× ®iÒu nµy mµ n¨m 2002 dÖt may ViÖt Nam ®­îc coi lµ thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng MÜ. DÖt may ViÖt Nam ®¹t ®­îc kÕt qu¶ trªn ®©y mét phÇn b¾t nguån tõ nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh, nh÷ng thuËn lîi cã thÓ kÓ ®Õn lµ: Thø nhÊt, xuÊt ph¸t tõ mét thùc tÕ kh¸ch quan lµ vô khñng bè 11/9/2001 t¹i MÜ, ®©y lµ ®iÒu may ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam nãi riªng trong c¸i rñi cña ng­êi MÜ, v× c¸c doanh nghiÖp MÜ kh«ng muèn ký kÕt hîp ®ång lµm ¨n víi nh÷ng n¬i kh«ng æn ®Þnh chÝnh trÞ (ch¼ng h¹n nh­ xu h­íng chuyÓn dÞch nh÷ng ®¬n hµng tõ c¸c n­íc thiÕu an toµn vµ kh«ng æn ®Þnh chÝnh trÞ nh­ Pakistan, Thæ NhÜ Kú, Indonesia...sang ViÖt Nam). ViÖt Nam lµ n­íc ®· ®­îc céng ®ång quèc tÕ ®¸nh gi¸ lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng æn ®Þnh vµ cã møc ®Çu t­ t¨ng. Cïng víi nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®­îc trong quan hÖ ngo¹i giao víi MÜ(®· ®Ò cËp ë trªn), céng thªm viÖc ViÖt Nam cã trªn 1 triÖu ViÖt kiÒu t¹i MÜ, hµng ho¸ ViÖt Nam cµng cã thªm nhiÒu ®iÒu kiÖn th©m nhËp vµo thÞ tr­êng MÜ, trong ®ã cã hµng dÖt may. Thø hai, hµng dÖt may ViÖt Nam cã chÊt l­îng tèt, gi¸ rÎ; ®èi víi nhãm “hµng hiÖu” vÉn phï hîp víi thÞ tr­êng MÜ. HiÖn nay, nhiÒu nhµ kinh tÕ cho r»ng, hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh×n chung ®· cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn c¶ b×nh diÖn gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng so víi nhiÒu nhµ xuÊt khÈu lín kh¸c vµo thÞ tr­êng MÜ. BiÓu hiÖn cña viÖc nµy lµ tiÕn ®é xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang MÜ ®· diÔn rÊt khÈn tr­¬ng trong suèt n¨m 2002 vµ nh÷ng th¸ng n¨m 2003, (®¬n cö trong quý I/2003 hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu sang MÜ ®¹t 500 triÖu USD, t¨ng vµi tr¨m % so víi cïng kú n¨m 2001). Thø ba, mét n¨m sau khi thùc hiÖn hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt –MÜ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®Æc biÖt ®èi víi hµng dÖt may bëi c¸c nhµ kinh doanh MÜ ®· nhËn thÊy c¸i lîi tõ viÖc kinh doanh hµng dÖt may ViÖt Nam, biÓu hiÖn cña viÖc nµy lµ ®· cã rÊt nhiÒu nhµ nhËp khÈu vµ b¸n lÎ hµng dÖt may tõ kh¾p n¬I trªn n­íc MÜ ®· cïng göi mét bøc th­ ®Õn ®¹i diÖn th­¬ng m¹i MÜ yªu cÇu chÝnh phñ kh«ng nªn ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi mÆt hµng dÖt may nhËp khÈu tõ ViÖt Nam. Ngay chÝnh nh÷ng ng­êi ®¹i diÖn th­¬ng m¹i tõ phÝa MÜ còng kh«ng ®ång t×nh viÖc ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi ViÖt Nam, «ng Richard G.Lugar, Chñ tÞch Uû ban ®èi ngo¹i, thuéc Th­îng ViÖn Hoa Kú, ®· ®Ò nghÞ xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn h¬n nh÷ng ¶nh h­ëng cña viÖc ¸p dông h¹n ng¹ch dÖt may ®èi víi ViÖt Nam; theo «ng, c¸c lo¹i h¹n ng¹ch vµ thuÕ quan mµ MÜ ¸p dông ®èi víi hµng dÖt may nhËp khÈu khiÕn ng­êi tiªu dïng n­íc nµy chÞu thiÖt kho¶ng 20 tû USD mçi n¨m, «ng còng cho r»ng h¹n ng¹ch cã thÓ dÉn ®Õn sù thiÕu hôt dÖt may, nhu cÇu tiªu dïng MÜ sÏ kh«ng ®­îc tho¶ m·n ®Çy ®ñ trong n¨m 2004. Nh­ vËy, ¸p dông h¹n ng¹ch dÖt may ®èi víi ViÖt Nam chÝnh lµ ®I ng­îc víi lîi Ých cña nhiÒu nhµ doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng MÜ (theo th«ng tin VIETNAMNET). §©y chÝnh lµ mÊu chèt t©m lý trong kinh doanh ®Ó c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam còng nh­ nh÷ng ng­êi gi÷ träng tr¸ch ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh dÖt may víi MÜ tËn dông nh»m t¨ng møc h¹n ng¹ch cho ViÖt Nam Trªn ®©y lµ ba lîi thÕ næi bËt ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng MÜ, tuy nhiªn nh÷ng lîi thÕ nµy chØ ®­îc ph¸t huy khi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n mµ yªu cÇu thùc tÕ ®ßi hái xuÊt ph¸t tõ thÞ tr­êng MÜ vµ ngay t¹i thùc tr¹ng ngµnh dÖt may ViÖt Nam. 2. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng MÜ HiÖn nay, ViÖt Nam vµ MÜ ®· hoµn thµnh viÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh song ph­¬ng gi÷a hai n­íc, vµ HiÖp ®Þnh ®· cã hiÖu lùc, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo MÜ sÏ ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ quan nh­ ®­îc h­ëng quy chÕ MFN, vµ rÊt cã thÓ sÏ ®­îc h­ëng quy chÕ NTR hoÆc GSP. Tõ ®©y, th¸ch thøc vÒ rµo c¶n th­¬ng m¹i ®· ®­îc lo¹i bá; tuy nhiªn, MÜ lu«n ®­îc ®¸nh gi¸ lµ b¹n hµng khã ch¬i, trªn thùc tÕ n¶y sinh rÊt nhiÒu vÊn ®Ò xung quanh viÖc ChÝnh phñ MÜ t×m c¸ch h¹n chÕ hµng dÖt may ViÖt Nam nhËp khÈu vµo MÜ. Thø nhÊt, thÞ tr­êng MÜ ®ßi hái chÊt l­îng vÒ c¬ së vËt chÊt s¶n xuÊt rÊt cao (®¸p øng c¸c tiªu chuÈn SA8000, ISO 9000,...). Trong khi ®ã, ®Çu n¨m 2002 HiÖp héi dÖt may vµ giµy dÐp MÜ(AAFA) ®Õn th¨m c¸c nhµ m¸y hµng ®Çu ViÖt Nam; ®oµn ®Ó l¹i b¶n nhËn xÐt 34 ®iÓm, chØ cã 9 ®iÓm tèt, cßn l¹i 25 ®iÓm ch­a ®¹t yªu cÇu. Mét trong nh÷ng ®iÓm ch­a ®¹t yªu cÇu lµ quy m« s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a ®ñ lín, l¹i ph©n t¸n, nªn kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c hîp ®ång lín. Tõ ®©y, ®Æt ra yªu cÇu vÒ vèn ®Çu t­ cho ngµnh dÖt may. TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 5/2002, tæng vèn ®Çu t­ cña VINATEX ®¹t gÇn 4000 tû ®ång; tuy nhiªn so víi yªu cÇu th× cßn rÊt thÊp. Trong 10 n¨m tíi, theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ kinh tÕ th× ®Çu t­ cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ph¶i ë møc 2-4 tû USD míi ®¹t ®­îc møc t¨ng tèc mµ chÝnh phñ ®Æt ra. Trªn thùc tÕ, ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp dÖt may, ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp may cßn rÊt thÊp (phÇn lín sè vèn d­íi 5 tû ®ång) trong khi ®ã hµng xuÊt khÈu sang MÜ cã tÝnh c¹nh tranh m¹nh h¬n lµ c¸c s¶n phÈm may mÆc, yªu cÇu ®Æt ra lµ c¸c doanh nghiÖp may cÇn ph¶i ®Çu t­ thªm vèn. C¸c doanh nghiÖp may ngoµi quèc doanh vµ c¸c c«ng ty cã vèn n­íc ngoµi chiÕm phÇn lín n¨ng lùc s¶n xuÊt (vÒ s¶n l­îng), nh­ng c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty nµy l¹i chñ yÕu dùa vµo nguån vèn tù cã, trong khi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vèn vay ë ng©n hµng lµ chñ yÕu (kho¶ng 60%). §iÒu nµy cho thÊy v× nh÷ng lý do kh¸c nhau mµ tÝn dông ch­a ®Õn tay ®­îc ng­êi s¶n xuÊt. §©y lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn tÝnh ®Õn khi xem xÐt kh¶ n¨ng më réng quy m« s¶n xuÊt vµ ®æi míi trang thiÕt bÞ cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy trong t­¬ng lai. Trong ®Çu t­ cho ngµnh dÖt may cßn cã t×nh tr¹ng ®Çu t­ kh«ng hîp lý, thiÕu ®ång bé, n¬i nhiÒu, n¬i Ýt, dÉn ®Õn cã ®Þa ph­¬ng kh«ng sö dông hÕt c«ng suÊt, cã n¬i l¹i kh«ng ®­îc ®Ç t­. Bªn c¹nh ®ã, xu h­íng chung lµ c¸c doanh nghiÖp chØ muèn ®Çu t­ m¸y mãc ®Ó s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng quen thuéc nh­ ¸o s¬ mi, jacket, quÇn ¸o ngñ... mµ kh«ng chÞu ®Çu t­ vµo nh÷ng mÆt hµng cao cÊp mµ h¬n nh­ bé veston, hoÆc nh÷ng s¶n phÈm hîp thêi trang mµ nhu cÇu thÞ tr­êng ®ßi hái. ChÝnh ®iÒu nµy dÉn ®Õn cã doanh nghiÖp kh«ng sö dông hÕt c«ng suÊt. Cã nhiÒu doanh nghiÖp chØ lo ®Çu t­ nh÷ng thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®¾t tiÒn mµ thiÕu mét tr×nh ®é qu¶n lý vµ sö dông nã dÉn ®Õn l·ng phÝ, kh«ng sö dông hÕt c«ng suÊt. Còng ph¶i nãi thªm lµ, vÉn cßn t×nh tr¹ng chiÕm dông vèn cao ë mäi lo¹i doanh nghiÖp, trong ®ã ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, vµ c«ng ty cæ phÇn cã vèn ngoµi quèc doanh. §©y lµ nh÷ng biÓu hiÖn thiÕu lµnh m¹nh vÒ tµi chÝnh, cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nî nÇn d©y d­a, dÉn ®Õn nguy c¬ ph¸ s¶n ë mét sè doanh nghiÖp dÖt may, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Thø hai, søc c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng MÜ tuy ®· cã nh­ng ch­a cao. Mét sè liÖu kh¶o s¸t cña Trung t©m Kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng cho thÊy, trong sè gÇn 1000 doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng, chØ cã kho¶ng 50 doanh nghiÖp (tû lÖ 5%) cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ ®Æc biÖt lµ trªn thÞ tr­êng MÜ. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cña ®iÒu nµy lµ do n¨ng suÊt lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cßn thÊp (chØ b»ng 50-70% cña Singapore, Malaixia, Th¸i Lan...). N¨ng xuÊt lao ®éng kh«ng cao chñ yÕu do trong c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ch­a cã ®­îc nguån nh©n lùc cao. Lao ®éng trong ngµnh dÖt may ®­îc c¸c nhµ chuyªn m«n ®¸nh gi¸ lµ cã tr×nh ®é v¨n ho¸ võa thÊp võa kh«ng ®ång ®Òu; tû lÖ lao ®éng cã v¨n ho¸ cÊp 1: 21%, cÊp 2: 61%, cÊp 3: 14%, tèt nghiÖp cÊp 3: 4%. VÒ chuyªn m«n, tõ chuyÒn tr­ëng trë nªn cã b»ng trung cÊp: 10,5% ,cao ®¼ng: 8,2%, ®¹i häc: 6,5%, vµ kh«ng cã b»ng cÊp chÝnh quy chiÕm 74,8%. VÒ h×nh thøc ®µo t¹o tõ chuyÒn tr­ëng trë nªn chØ cã 12,5% ®­îc ®µo t¹o chÝnh quy tr­íc khi nhËn viÖc, 12,7% ®­îc ®µo t¹o t¹i chøc, 14,5% ®­îc ®µo t¹o ng¾n h¹n, trong khi cã tíi 60,3% ch­a hÒ ®­îc ®µo t¹o bªn ngoµi (sè liÖu trªn ®©y ®­îc trÝch l¹i tõ t¹p chÝ Th­¬ng nghiÖp thÞ tr­êng sè th¸ng 5/2002). V¨n ho¸ thÊp; tay nghÒ thÊp; thiÕu hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch lao ®éng, kü thuËt; thêi gian lµm viÖc nhiÒu kh«ng cßn thêi gian ®Ó häc... nh÷ng h¹n chÕ nµy dÉn tíi kh«ng Ýt tr­êng hîp ph¶n øng d©y chuyÒn kh«ng ®¸ng cã trong quan hÖ gi÷a ng­êi qu¶n lý vµ ng­êi lao ®éng nh­ ®×nh c«ng, l·n c«ng, øng xö thiÕu v¨n minh do bÞ kÝch ®éng hoÆc ngé nhËn bÞ bãc lét, lîi dông... VÒ phÝa lùc l­îng qu¶n lý, do v¨n ho¸ thÊp, tay nghÒ thÊp, khiÕn viÖc tæ chøc ®iÒu hµnh, tæ chøc s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶... TÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n trªn t¹o thµnh mét vßng luÈn quÈn mµ ngµnh dÖt may nhÊt lµ may gia c«ng ch­a cã biÖn ph¸p th¸o gì h÷u hiÖu, vµ hÖ qu¶ lµ ngµnh dÖt may viÖc nhiÒu, nh­ng hiÖu qu¶ vÉn thÊp. Thø ba, hiÖn nay s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam vÉn ch­a thuéc diÖn c¸c s¶n phÈm cã hÖ thèng ­u ®·i phæ cËp (GSP) cña MÜ; ®iÒu kiÖn ®Ó ®­îc h­ëng GSP lµ ngoµi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam ®¹t ®­îc MFN (®· cã), lµ thµnh viªn cña IMF(®· ®¹t ®­îc )vµ WTO (ch­a ®¹t ®­îc ) th× cÇn thªm ®iÒu kiÖn s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam ®­îc xuÊt khÈu tõ chÝnh ViÖt Nam vµ ViÖt Nam ph¶i s¶n xuÊt ®­îc toµn bé hay Ýt nhÊt lµ trªn 30% gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n phÈm dÖt may. MÆt kh¸c, MÜ th­êng ¸p dông h×nh thøc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu theo h×nh thøc FOB . §©y lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam, v× hiÖn nay nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo cho ngµnh dÖt may phÇn lín vÉn ph¶i nhËp khÈu.Thùc tÕ cho thÊy nguyªn liÖu ®ãng vai trß quan träng vµ cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt s¶n phÈm dÖt may. Nguyªn liÖu chÝnh cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam gåm: b«ng x¬, x¬ tæng hîp, len, ®ay, t¬ t»m, x¬ liber, c¸c lo¹i ho¸ chÊt c¬ b¶n kh¸c vµ thuèc nhuém... trong ®ã quan träng nhÊt b«ng x¬ vµ x¬ sîi tæng hîp. Do kh«ng chñ ®éng ®­îc nguån nguyªn liÖu (90% nguyªn liÖu sö dông cho ngµnh dÖt ph¶i nhËp tõ n­íc ngoµi) nªn ngµnh dÖt ViÖt Nam th­êng xuyªn ph¶i chÞu søc Ðp nÆng nÒ cña viÖc t¨ng gi¸ nguyªn liÖu trªn thÕ giíi. MÆt kh¸c, nguån nguyªn liÖu phô thuéc vµo nhËp khÈu nh­ng l¹i kh«ng thèng nhÊt ë mét vµi ®Çu mèi cã chøc n¨ng nhËp mµ do nhiÒu ®Çu mèi, thËm chÝ kh«ng ph¶i ngµnh dÖt vÉn ®øng ra nhËp vµ ph©n phèi b«ng sîi theo nhiÒu lo¹i gi¸ kh¸c nhau, ®Çu c¬ lµm biÕn ®éng gi¸ ®Çu vµo khiÕn ®Çu ra kh«ng æn ®Þnh. Trong khi ®ã, ViÖt Nam míi chØ s¶n xuÊt ®­îc c¸c lo¹i x¬ dÖt chÝnh lµ b«ng vµ t¬ t»m, nh­ng còng chØ cung cÊp cho ngµnh dÖt kho¶ng 4000 tÊn/n¨m, ®¸p øng ®­îc 2,5% c«ng xuÊt hiÖn cã. Nguyªn liÖu cho ngµnh may xuÊt khÈu còng trong t×nh tr¹ng t­¬ng tù -nhËp khÈu lµ chñ yÕu – cã tíi 60%(1) kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc lµ ®Ó chi tr¶ cho cho viÖc mua nguyªn liÖu phô kiÖn n­íc ngoa×, gi¸ trÞ gia c«ng chiÕm tíi 80%(1) kim ng¹ch xuÊt khÈu may mÆc. §iÒu nµy dÉn ®Õn gi¸ trÞ gia t¨ng lîi nhuËn thu vÒ cßn qu¸ thÊp ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ kh«ng thuËn lîi cho viÖc kinh doanh theo h×nh thùc FOB (c¸c sè liÖu trªn ®©y ®­îc trÝch l¹i tõ TC PTKT sè th¸ng 5/2002; (1)- trÝch l¹i tõ TC-KTPT sè33/2000). Thø t­, thÞ tr­êng MÜ lµ mét thÞ tr­êng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ t­¬ng ®èi tù do vµ kh¸ dÔ tÝnh, c¸c ®èi t¸c cña MÜ khi vµo ®­îc thÞ tr­êng MÜ råi sÏ ph¶i ®­¬ng ®Çu víi sù c¹nh tranh khèc liÖt cña c¸c ®èi thñ kh¸c. Doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam còng kh«ng tho¸t khái quy luËt ®ã. T¹i thÞ tr­êng MÜ, hµng dÖt may ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c s¶n phÈm t­¬ng tù (c¶ vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm) cña c¸c ®èi thñ nÆng ký ph¶i kÓ ®Õn nh­ : Trung Quèc, Mexico, Hongkong, Phi-lip-pin, Pakistan,§µi Loan, Ên §é... §Æc biÖt lµ Trung Quèc khi n­íc nµy võa míi trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. Trªn thùc tÕ, s¶n phÈm dÖt may cïng lo¹i cña Trung Quèc vµ cña Mexico rÎ h¬n tõ 1,5-2,5 (2)lÇn so víi hµng dÖt may ViÖt Nam t¹i thÞ tr­êng MÜ, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do hµng dÖt may ViÖt Nam vÉn bÞ ®¸nh thuÕ nhËp khÈu cao do ViÖt Nam ch­a lµ thµnh viªn cña WTO nªn ch­a ®­îc h­ëng chÕ ®é GSP cña MÜ ((2)-trÝch l¹i tõ t¹p chÝ Th­¬ng nghiÖp thÞ tr­êng sè 3+4/2001). Thø n¨m, nhu cÇu hµng dÖt may ë MÜ lµ rÊt cao, thÞ hiÕu kh¸ch hµng rÊt phong phó, ng­êi tiªu dïng lu«n muèn thay ®æi mèt, mÉu m·, nhiÒu kh¸ch hµng kh«ng muèn m×nh mÆc mét bé ®å gièng hÖt mét ng­êi kh¸c trong cïng mét buæi tiÖc hoÆc mét buæi d¹ héi hoÆc ngay c¶ ngoµi ®­êng... ng­êi MÜ lu«n muèn sù ®éc ®¸o, t«n thê c¸i t«i ngay c¶ trong c¸ch ¨n mÆc. Trong khi ®ã, vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam, c«ng t¸c thiÕt kÕ mÉu mèt cßn yÕu, ch­a ®­îc chó träng ®óng møc. MÆc dï ViÖt Nam cã ®éi ngò c¸c nhµ thiÕt kÕ trÎ, giµu n¨ng lùc, thÕ nh­ng mÉu m· thiÕt kÕ ch­a thËt sù ®i vµo cuéc sèng, chñ yÕu cßn nÆng vÒ phÇn tr×nh diÔn, cßn thêi trang hµng ngµy phÇn lín l¹i ®­îc s­u tÇm tõ c¸c catalogue n­íc ngoµi, kh©u thiÕt kÕ cßn nhiÒu h¹n chÕ, mÉu m· nghÌo nµn, ch­a x©y dùng ®­îc th­¬ng hiÖu mang nÐt ®Æc tr­ng vµ ®¹t tÇm cì quèc tÕ. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn hµng dÖt may ViÖt Nam dï ®· cã ­u thÕ nh­ng vÉn ch­a thÓ tù chñ ®Ó th©m nhËp vµ ph¸t triÓn m¹nh trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ nãi chung vµ trªn thÞ tr­êng MÜ nãi riªng. Ng­êi MÜ mµ ®Æc biÖt lµ c¸c th­¬ng nh©n næi tiÕng lµ tiÕt kiÖm thêi gian, hä rÊt chó träng hiÖu qu¶ cña c«ng viÖc, nhÞp ®é cuéc sèng cao, khiÕn hä kh«ng cã nhiÒu thêi gian dµnh cho viÖc mua s¾m cho dï hä cã nhu cÇu lín. V× vËy hµng dÖt may muèn b¸n ®­îc trªn thÞ tr­êng nµy th× kh©u tiÕp thÞ vµ dÞch vô hËu m·i ph¶i rÊt tèt. Tuy nhiªn hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cßn ch­a cã kinh nghiÖm vµ thô ®éng trong ho¹t ®éng tiÕp thÞ, ch­a cã chiÕn l­îc tiÕp thÞ cho hµng dÖt may ViÖt Nam. C«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i ch­a kÕt hîp khai th¸c sö dông triÖt ®Ó 4 c«ng cô: qu¶ng c¸o, xóc tiÕn b¸n hµng, b¸n hµng trùc tiÕp vµ tuyªn truyÒn. VÊn ®Ò khã kh¨n cuèi cïng cã ®Ò cËp ®Õn lµ: Hµng dÖt may ViÖt Nam nhËp khÈu vµo MÜ ngoµi viÖc ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn thuÕ, h¹n ng¹ch vµ visa, nép c¸c b¶n kª khai vÒ xuÊt xø hµng ho¸, tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ ho¸ ®¬n nhËp, c¸c quy ®Þnh vÒ nh·n m¸c hµng ho¸, tu©n theo c¸c quy ®Þnh vÒ hµng dÔ ch¸y (C¸c s¶n phÈm nhËp khÈu kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c quy ®Þnh cña ChÝnh Phñ Hoa Kú sÏ bÞ gi÷ l¹i vµ cã thÓ bÞ ph¹t hay bÞ tÞch thu); th× cßn cã thÓ ph¶i chÞu mét rñi ro khã l­êng tr­íc ®­îc, ®ã lµ viÖc MÜ th­êng khÐo lÐo vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt (xÐt vÒ khÝa c¹nh ph¸p luËt) mµ kh¸ch hµng cña hä, nhÊt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cßn ch­a n¾m ®­îc t­êng tËn, nh»m h¹n chÕ l­îng hµng ho¸ nhËp vµo thÞ tr­êng MÜ. Minh chøng hiÖn h÷u cho ®iÒu nµy lµ vô con c¸ basa ViÖt Nam chinh phôc ng­êi tiªu dïng Hoa Kú nh­ng l¹i v­íng rÊt nhiÒu hµng rµo cña luËt ph¸p MÜ. §iÒu mµ chÝnh phñ MÜ muèn lµm lµ b¶o vÖ ®­îc nh÷ng doanh nghiÖp trong n­íc s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng t­¬ng tù. Tuy nhiªn, nÕu theo ®óng nh­ nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· tháa thuËn trong hiÖp ®Þnh song ph­¬ng (theo c¸ch “fairplay”) th× chÝnh phñ MÜ sÏ ch¼ng lµm g× ®­îc ngoµi viÖc ®øng nh×n c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i gång hÕt søc m×nh ®Ó c¹nh tranh víi hµng ngo¹i nhËp. Nh­ng sù viÖc th­êng kh«ng ®¬n gi¶n nh­ ng­êi ta nghÜ, chÝnh phñ MÜ lu«n cã c¸ch riªng cña hä- theo c¸ch cña ng­êi thèng so¸i hay nãi kh¸c ®i lµ hä th­êng thÝch ch¬i theo kiÓu kÎ m¹nh lÊn ¸t kÎ yÕu. Cô thÓ hµng dÖt may lµ mét phÇn cña GATT vµ WTO hiÖn nay cßn ¸p dông. Cho nªn nh÷ng ®iÒu mµ doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ch­a ®Ó ý l¾m vÒ mét hiÖp ­íc dÖt may theo quy ®Þnh cña GATT hay lµ ®­îc GATT ®ång ý mµ hiÖn nay, WTO vÉn ¸p dông cho ®Õn n¨m 2005. Thùc tÕ, MÜ ®ang cïng ph¸I ®oµn ViÖt Nam ®µm ph¸n vÒ viÖc ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam nhËp khÈu vµo MÜ trong n¨m 2004. §©y qu¶ lµ bÊt lîi lín cho dÖt may ViÖt Nam, ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n nµy, ViÖt Nam kh«ng con con ®­êng nµo kh¸c lµ ph¶i khÈn tr­¬ng ra nhËp WTO Tãm l¹i, thÞ tr­êng MÜ lµ mét thÞ tr­êng ®Çy triÓn väng ®èi víi hµng ho¸ ViÖt Nam nãi chung vµ ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam nãi riªng, tr­íc mét thÞ tr­êng khæng lå nµy th× ngµnh dÖt may ViÖt Nam cã v« vµn nh÷ng c¬ héi. Tuy nhiªn, ®Ó ®Æt ch©n ®­îc lªn m¶nh ®Êt mµu mì nµy qu¶ ®· lµ c«ng phu, nh­ng ®Ó trô l¹i ®­îc th× trë ng¹i nhiÒu mµ gian lan còng n¾m. Nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n nªu trªn chØ lµ nh÷ng vÊn ®Ò næi cém nhÊt, trªn thùc tÕ cßn rÊt nhiÒu ®iÒu phøc t¹p mµ doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chñ ®éng t×m hiÓu ®Ó ®¹t ®é am t­êng trong nh÷ng hîp ®ång lµm ¨n víi thÞ tr­êng tiªu thô lín nhÊt thÕ giíi nµy. Ch­¬ng III ®Þnh h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng MÜ I. quy ho¹ch tæng thÓ vµ chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn cña chÝnh phñ cho ngµnh dÖt may Ngµy 23/4/2001 Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt vµ ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 55/2001/Q§-TTg vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn hµng dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 víi c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cëi më cho ngµnh dÖt may ph¸t triÓn. C¸c chØ tiªu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh theo giai ®o¹n ®­îc ®Ò ra nh­ sau:(xem b¶ng 15). §Ó gióp cho ngµnh dÖt may ®¹t ®­îc môc tiªu, ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh 55/2001/Q§-TTg. T¹i ®iÒu 2 cña QuyÕt ®Þnh nªu râ 6 ®iÓm hç trî cho ngµnh trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010 cô thÓ nh­ sau: 1. Nhµ n­íc hç trî tõ nguån vèn ng©n s¸ch, vèn ODA ®èi víi c¸c dù ¸n quy ho¹ch vïng pgh¸t triÓn vïng nguyªn liÖu trång b«ng, trång r©u t»m, nu«i t»m; ®Çu t­ c¸c c«ng tr×nh xö lý n­íc th¶i; quy ho¹ch c¸c côm c«ng nghiÖp dÖt may; x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®èi víi c¸c côm c«ng nghiÖp míi; ®µo tµo nghiªn cøu cña c¸c viÖn, tr­êng, trung t©m nghiªn cøu chuyªn ngµnh dÖt may. 2. C¸c dù ¸n ®Çu vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt: sîi, dÖt, in nhuém hoµn tÊt, nguyªn liÖu dÖt, phô liÖu may vµ c¬ khÝ may: 2.1.§­îc vay vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc, trong ®ã 50% víi møc l·i suÊt b»ng 50% møc l·i suÊt quy ®Þnh hiÖn hµnh t¹i thêi ®iÓm rót vèn, thêi h¹n vay 12 n¨m, cã 3 n¨m ©n h¹n; 50% cßn l¹i ®­îc vay theo quy ®Þnh cña Quü hç trî ph¸t triÓn. B¶ng 15: C¸c chØ tiªu ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Õn 2010 ChØ tiªu §¬n vÞ §Õn 2005 §Õn 2010 1. S¶n xuÊt: _ B«ng x¬ _ X¬ sîi tæng hîp _ Sîi c¸c lo¹i _ V¶i lôa thµnh phÈm _ DÖt kim _ May mÆc 2. Kim ng¹ch xuÊt khÈu 3. Sö dông lao ®éng 4. Tû lÖ gi¸ trÞ sö dông nguyªn vËt liÖu néi ®Þa trªn s¶n phÈm may xuÊt khÈu 5. _ Nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn _ Vèn ®Çu t­ më réng _ Vèn ®Çu t­ chiÒu s©u Trong ®ã: VINATEX 6. Vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn trång b«ng TÊn TÊn TÊn TriÖu m2 TriÖu sp TriÖu sp TriÖu USD TriÖu ng­êi % TØ ®ång TØ ®ång TØ ®ång TØ ®ång TØ ®ång 30.000 60.000 150.000 800 300 780 4.000-5.000 2,5-3 > 50 35.000 23.200 11.800 12.500 80.000 120.000 300.000 1.400 500 1.500 8.000-9.000 4-4,5 >75 30.000 20.000 10.000 9.500 1.500 Nguån: VINATEX, trÝch l¹i tõ TC PTKT th¸ng 5/2002 2.2. §­îc coi lµ lÜnh vùc ­u ®·i ®Çu t­ vµ ®­îc h­ëng ­u ®·i ®Çu t­ theo quy ®Þnh cña LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. 3. Bé tµi chÝnh nghiªn cøu tr×nh ChÝnh phñ ®Ó tr×nh Th­êng vô Quèc Héi cho ¸p dông c¬ chÕ ®èi víi v¶i vµ phô liÖu may s¶n xuÊt trong n­íc nÕu b¸n cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt gia c«ng hµng xuÊt khÈu t¹i ViÖt Nam ®­îc h­ëng møc thuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nh­ ®èi víi hµng xuÊt khÈu. 4. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc s¶n xuÊt sîi dÖt, in nhuém hoµn tÊt, nguyªn liªu dÖt phô liÖu may: 4.1 trong tr­êng hîp ccÇn thiÕt, ®­îc ChÝnh phñ b¶o l·nh khi mua thiÕt bÞ tr¶ chËm, vay th­¬ng m¹i cña c¸c nhµ cung cÊp hoÆc tæ chøc tµi chÝnh trong n­íc vµ quèc tÕ. 4.2 §­îc cÊp l¹i tiÒn thu sö dông vèn trong thêi gian 5 n¨m (2001-2005) ®Ó t¸i ®Çu t­. 4.3 §­îc ­u tiªn cÊp bæ xung mét lÇn ®ñ 30% vèn l­u ®éng ®èi víi tõng doanh nghiÖp. 5. Dµnh toµn bä nguån thu phÝ h¹n ng¹ch vµ ®Êu thÇu h¹n ng¹ch cho dÖt may cho viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, trong ®ã cã chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng tham gia c¸c tæ chøc dÖt may quèc tÕ, cho c«ng t¸c xóc tiÝen th­¬ng m¹i vµ ®µo t¹o cho ngµnh dÖt may. 6. ChÝnh phñ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng MÜ. Bé tµi chÝnh chñ tr×, phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan nghiªn cøu vµ tr×nh ChÝnh phñ chÝnh s¸ch hç trî thÝch hîp hµng dÖt may xuÊt khÈu sang MÜ Nh­ vËy cã thÓ thÊy ngµnh dÖt may rÊt ®­îc sù quan t©m cña ChÝnh phñ ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010 ngµnh dÖt may cÇn cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®ång bé, nh»m tËn dông ®­îc nh÷ng lîi thÕ cña ngµnh, sù hç trî cña ChÝnh phñ, ®Ó më réng cho ®­îc thÞ tr­êng cña m×nh th«ng qua ho¹t nh÷ng ®éng nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may nãi chung vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng MÜ nãi riªng. II. Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng MÜ VÒ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng MÜ, ®· cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®­îc ®Ò cËp trong rÊt nhiÒu bµi nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy. Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña bµi viÕt (nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn), t¸c gi¶ m¹nh d¹n ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p d­íi hai gãc ®é nh­ sau: 1. Mét sè gi¶i ph¸p tõ phÝa doanh nghiÖp Râ rµng, tr­íc m¾t cßn nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc, nh­ng ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng tiÒm n¨ng xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng MÜ lµ rÊt lín vµ nhu cÇu cña thÞ tr­êng nµy còng rÊt lín. Do vËy c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p chiÕn l­îc ®Ó th©m nhËp vµ më réng thÞ tr­êng t¹i MÜ. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã lµ: Thø nhÊt, c¸c doanh nghiÖp dÖt may cÇn dïng nguån vèn cña m×nh (vèn tù cã, vèn huy ®éng tõ ng©n hµng hoÆc tõ hç trî cña ChÝnh phñ) ®Çu t­ vµo c¸c kh©u yÕu cña ngµnh nh­: lÜnh vùc c«ng nghÖ cÇn ®æi míi vµ sö dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn, n©ng cÊp söa ch÷a c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã,...Nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« s¶n xuÊt ch­a ®ñ lín, ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c ®¬n ®Æt hµng lín, cÇn më réng quy m« s¶n xuÊt hoÆc s¸p nhËp víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Ó cã tiÒm lùc m¹nh. Kh©u qu¶n lý ë c¸c doanh nghiÖp dÖt may còng cÇn ph¶i s¾p xÕp bè chÝ l¹i theo h­íng gän nhÑ vµ linh ho¹t ®Ó gi¶m thiÓu chi phÝ vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp sao cho cã hiÖu qu¶ h¬n. Nh÷ng viÖc lµm ®ã, mét mÆt gióp doanh nghiÖp ph¸t triÓn theo chiÒu s©u vµ bÒn v÷ng h¬n; mÆt kh¸c ®¸p øng yªu cÇu, ®ßi hái, quy ®Þnh cña thÞ tr­êng MÜ nh­: yªu cÇu ®Æt hµng sè l­îng lín, ®¸p øng c¸c tiªu chÈn vÒ chÊt l­îng, quy c¸ch s¶n phÈm, mÉu m·, c¸c yªu cÇu vÒ ®¸p øng tiªu chuÈn SA8000, ISO 9000, ISO 14000... Thø hai, ®Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm dÖt may trªn thÞ tr­êng MÜ nãi riªng vµ thÞ tr­êng s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam nãi chung, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña ngµnh, doanh nghiÖp cÇn ®Çu t­ chiÒu s©u vµo tiÒm n¨ng con ng­êi theo h­íng ®µo t¹o ®éi ngò ng­êi lao ®éng, lùc l­îng qu¶n lý ®ñ n¨ng lùc, tr×nh ®é. Cô thÓ, ngµnh cÇn ph¶i nhanh chãng xóc tiÕn quy ho¹ch hÖ thèng tr­êng, trung t©m d¹y nghÒ dÖt may (tõ thiÕt kÕ, kü thuËt, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i ...). §©y lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh chiÕn l­îc cho toµn ngµnh chø kh«ng chØ riªng cho viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng MÜ Thø ba, ®Ó cã ®­îc sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong viÖc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ quan nhËp khÈu hµng dÖt may cña MÜ trong thêi gian tíi, ngay tõ b©y giê c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nguyªn liÖu ®Çu vµo cho ngµnh dÖt may nh­ hiÖn nay. Cô thÓ, c¸c doanh nghiÖp dÖt vµ c¸c doanh nghiÖp may cÇn liªn kÕt chÆt chÏ, phèi hîp víi nhau, cïng nhau v¹ch ra nh÷ng gi¶i ph¸p chiÕn l­îc vÒ ph¸t triÓn nguån nguyªn liÖu trong n­íc; nh­ chiÕn l­îc vÒ viÖc quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn trång b«ng. Cïng nhau nghiªn cøu ®Ó ®­a ra ph­¬ng ¸n tèi ­u vÒ néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm ®ång thêi ®Ò nghÞ ChÝnh phñ ViÖt Nam hç trî cho kÕ ho¹ch cña m×nh. Thø t­, V× kh©u yÕu cña ngµnh may ViÖt Nam lµ thiÕt kÕ mÉu, h¬n n÷a nhu cÇu vÒ mÉu mèt t¹i thÞ tr­êng MÜ l¹i rÊt cao nªn c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶i tù m×nh hoÆc cïng nhau hoÆc kªu gäi sù trî gióp cña chÝnh phñ ®Çu t­ ph¸t triÓn ®éi ngò nh÷ng nhµ thiÕt kÕ mÉu chuyªn nghiÖp. §éi ngò nµy ph¶i ®­îc ®µo t¹o bµi b¶n vµ ph¶i trùc tiÕp kh¶o s¸t thÞ hiÕu mèt t¹i thÞ tr­êng mµ doanh nghiÖp kinh doanh, víi thÞ tr­êng MÜ th× viÖc thÞ s¸t thÞ tr­êng cµng quan träng h¬n bëi ®©y lµ thÞ tr­êng rÊt thùc dông, mÉu mèt cÇn ph¶i ®i vµo cuéc sèng cña ng­êi tiªu dïng, ph¶i thuËn tiÖn vµ phï hîp trong c«ng viÖc, phï hîp víi nhÞp ®é cuéc sèng cao cña ng­êi d©n. §éi ngò nµy cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó t×m ra nh÷ng s¶n phÈm víi tû lÖ sö dông nguyªn phô liÖu trong n­íc ë møc cao h¬n, ph¶i phï hîp víi thÞ tr­êng MÜ nh­ng vÉn gi÷ ®­îc b¶n s¾c riªng nh»m x©y dùng cho ®­îc nh·n hiÖu riªng cho s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam. Cã nh­ vËy, hµng dÖt may ViÖt Nam míi cã thÓ chiÕm lÜnh ®­îc sù ­u ¸i cña kh¸ch hµng vµ míi thùc sù ®i vµo tiÒm thøc cña kh¸ch hµng. Thø n¨m, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng yÕu kÐm trong ho¹t ®éng maketing, c¸c doanh nghiÖp cÇn tæ chøc hÖ thèng th«ng tin kÞp thêi vÒ nhu cÇu vµ ph¸t hiÖn nhu cÇu míi trªn thÞ tr­êng MÜ nh­ viÖc ®Æt c¸c trô së chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i MÜ cã c¸c bé phËn Marketing ho¹t ®éng víi nhiÖm vô nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ chµo hµng, tiÕp thÞ... C¸c doanh nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh tiÕn ®é tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö, tiÕp thÞ s¶n phÈm, chñ ®éng trong kh©u vËn chuyÓn, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, lµm lµnh m¹nh ho¸ tµi chÝnh, thiÕt lËp ®Çu mèi th­¬ng m¹i, t×m ®èi t¸c kinh doanh trªn thÞ tr­êng MÜ. §Æc biÖt, c¸c doanh nghiÖp nªn t×m kiÕm c¸c hîp ®ång ®Ó trë thµnh nhµ thÇu cung cÊp thay v× lµm gia c«ng nh»m tèi ­u ho¸ lîi nhuËn tõ xuÊt khÈu. Cô thÓ ph­¬ng ph¸p tèi ­u ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam lµ ký c¸c hîp ®ång cho c¸c c«ng ty b¸n lÎ t¹i MÜ. Cuèi cïng, c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ cã chøc n¨ng, HiÖp héi c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng may mÆc ViÖt Nam cÇn cã vai trß tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc hç trî cung cÊp th«ng tin vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng, giíi thiÖu ®èi t¸c cho c¸c doanh nghiÖp. HiÖp héi cÇn ®ãng vai trß c¬ quan ®iÒu phèi, trªn c¬ së tù nguyÖn ®iÒu tiÕt sè l­îng vµ møc gi¸ gi÷a c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng c¹nh tranh néi bé, g©y thiÖt h¹i cho chÝnh c¸c doanh nghiÖp . 2. Nhãm gi¶i ph¸p tõ phÝa ChÝnh phñ 2.1. C¸c chÝnh s¸ch vÒ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn 2.1.1. T¹o nguån vèn §Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc t¨ng tèc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ngµnh dÖt may cÇn kho¶ng 35.000 tû ®ång tõ nay ®Õn n¨m 2005 vµ 30.000 tû ®ång cho giai ®o¹n 2006 - 2010 (xem b¶ng 14). §©y lµ sè vèn lín, cÇn ph¶i huy ®éng tõ nhiÒu nguån vµ tõ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ: Nhµ n­íc, t­ nh©n, vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. §Çu t­ cña Nhµ n­íc tËp trung vµo nh÷ng c«ng tr×nh träng ®iÓm, c¸c xÝ nghiÖp dÖt, nhuém hoµn tÊt cã quy m« s¶n xuÊt lín, s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu. Hµng n¨m chÝnh phñ nªn dµnh mét phÇn vèn ODA cho ngµnh dÖt may víi l·i suÊt ­u ®·i, ®Ó mua nguyªn liÖu (b«ng, sîi,...) dù tr÷ vµ ®Çu t­ vµo c¸c c«ng tr×nh võa vµ nhá, nghiªn cøu vµ t¹o mÉu thêi trang. a. Vèn trong n­íc ViÖc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ph¶i ®­îc ®Èy m¹nh h¬n n÷a ®Ó t¹o nguån vèn ®Çu t­ cho ngµnh dÖt may ph¸t triÓn mét c¸ch chñ ®éng, n¨ng ®éng. Mét gi¶i ph¸p ®Ó th¸o gì c¸c v­íng m¾c hiÖn nay ®ang c¶n trë qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ngµnh dÖt may lµ, tiÕn hµnh ngay tõ ®Çu víi c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp míi ë c¸c ®Þa ph­¬ng theo h×nh thøc hîp t¸c gi÷a Tæng c«ng ty dÖt may vµ ®Þa ph­¬ng. b. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi §èi víi ngµnh dÖt ®ßi hái cã nguån ®Çu t­ lín, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi d­íi mäi h×nh thøc nh­: c¸c xÝ nghiÖp liªn doanh, cæ phÇn hay 100% vèn n­íc ngoµi. §èi víi ngµnh may, tuy c¸c doanh nghiÖp may trong n­íc hiÖn nay ®· cã ®ñ kh¶ n¨ng gia c«ng c¸c s¶n phÈm, nh­ng nÕu ViÖt Nam muèn cã mét ngµnh c«ng nghiÖp may thùc sù h­íng tíi xuÊt khÈu trùc tiÕp th× vÉn nªn thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc may, ­u tiªn c¸c dù ¸n s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc. C¸c s¶n phÈm may cña c¸c doanh nghiÖp nµy víi c¸c ­u thÕ vÒ c«ng nghÖ, nguyªn liÖu, mÉu m· sÏ më ®­êng cho s¶n phÈm may víi nh·n hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. Thu hót sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ chøc m«i tr­êng thÕ giíi cho “s¶n phÈm c«ng nghiÖp xanh vµ s¹ch”. HiÖn c¸c doanh nghiÖp dÖt ®ang rÊt khã kh¨n trong viÖc t×m nguån ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ dÖt, nhuém theo c¸c quy ®Þnh ISO 9000 vµ ISO 14000. Bªn c¹nh ®ã, chÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n s¶n xuÊt s¶n phÈm míi theo tiªu chuÈn TMQ, ISO 14000, ISO 9000. TriÓn khai vµ t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN (AICO), nh»m thu hót c«ng nghÖ míi trong n­íc vµ hîp t¸c ph¸t triÓn. 2.1.2. Quy m« ®Çu t­ Ph¸t triÓn ngµnh may d­íi h×nh thøc c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­ hiÖn nay lµ mét xu h­íng hîp lý. C¸c doanh nghiÖp kÐo sîi, dÖt, nhuém hoµn tÊt nªn tæ chøc s¶n xuÊt theo quy m« lín. C¸c nhµ m¸y dÖt cã quy m« lín, trang thiÕt bÞ ®ång bé míi ®ñ kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu cho nh÷ng l« hµng lín ®ñ tiªu chuÈn kü thuËt, tiªu chuÈn chÊt l­îng cho may xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp may xuÊt khÈu víi quy m« 350 - 500 ®¬n vÞ thiÕt bÞ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao. Nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« d­íi 350 ®¬n vÞ thiÕt bÞ th× khã ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c ®¬n hµng lín, khã cã kh¶ n¨ng chÞu nh÷ng chi phÝ vÒ giao nhËn, vËn t¶i còng nh­ tiÕp cËn thÞ tr­êng, cÇn cã sù ®ì ®Çu vÒ kü thuËt, thÞ tr­êng hoÆc bao tiªu s¶n phÈm. Trong khi c¸c doanh nghiÖp may cã quy m« qu¸ lín th­êng kh«ng sö dông ®­îc hÕt n¨ng lùc thiÕt bÞ, ®ång thêi khã chuyÓn ®æi c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm míi. VÒ viÖc ph©n bæ ®Çu t­ sao cho cã hiÖu qu¶ ph¶i ®­îc tÝnh trªn ph¹m vi toµn ngµnh, tËp trung cho ngµnh dÖt vµ s¶n xuÊt phô liÖu may. §Çu t­ chän läc theo mÆt hµng cã thÕ m¹nh nh»m t¹o kh¶ n¨ng liªn kÕt, hîp t¸c vµ khai th¸c tèt h¬n n¨ng lùc thiÕt bÞ. Ngoµi ra, chÝnh s¸ch ®Çu t­ vèn cña nhµ n­íc ®èi víi ngµnh dÖt may cÇn ph¶i chó ý ®Õn c¸c vÊn ®Ò sau: - Nhµ n­íc cÇn cung cÊp ®ñ ®Þnh møc vèn l­u ®éng cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may quèc doanh, b»ng c¸ch bæ sung vèn l­u ®éng b»ng vèn ng©n s¸ch. - Cho phÐp doanh nghiÖp gi÷ l¹i lîi nhuËn sau thuÕ ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn. - Ng©n hµng nªn níi láng ®iÒu kiÖn cho vay phï hîp víi tèc ®é t¨ng cña gi¸. CÇn ®æi míi c¬ cÊu vèn vay, t¨ng vèn trung vµ dµi h¹n. 2.2. C¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ Gi¶m thuÕ VAT cho hµng sîi, dÖt xuèng 5%. Kh«ng thu thuÕ VAT ngay t¹i cöa khÈu ®èi víi nguyªn liÖu, vËt t­ nhËp khÈu. ViÖc hoµn thuÕ t¹m nhËp t¸i xuÊt cÇn ph¶i tiÕn hµnh nhanh h¬n, tr¸nh t×nh tr¹ng chiÕm dông vèn cña nhµ xuÊt khÈu kÐo dµi (trong thùc tÕ hiÖn nay diÔn ra qu¸ chËm). Nhµ n­íc nªn quy ®Þnh c¬ quan nµo thu thuÕ th× cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ thuÕ ®Ó c¸c doanh nghiÖp kh«ng ph¶i gâ cöa nhiÒu n¬i ®ßi thuÕ. ¸p dông m· thuÕ mét c¸ch nhÊt qu¸n ®èi víi chÊt trî vµ vËt liÖu phô cho ngµnh dÖt (vËt t­ nµo cã m· sè thuÕ ngµnh dÖt th× kh«ng ¸p dông theo m· c¸c ngµnh kh¸c). MiÔn thuÕ phÇn lîi nhuËn ®­îc dïng ®Ó t¸i ®Çu t­ vµo ngµnh dÖt. 2.3. TÝn dông vµ trî cÊp xuÊt khÈu TÝn dông vµ trî cÊp xuÊt khÈu lµ c«ng cô h÷u hiÖu cña nhµ n­íc ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng ho¸. §èi víi ngµnh dÖt may nªn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: - Thµnh lËp quü b¶o hiÓm vµ quü hç trî xuÊt khÈu chung cho c¶ n­íc, ®ång thêi cho phÐp Tæng c«ng ty DÖt may thµnh lËp quü b¶o hiÓm riªng cña ngµnh nh»m hç trî cho c¸c doanh nghiÖp khi gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cã biÕn ®éng, còng nh­ khi gÆp rñi ro trong viÖc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. - ChÝnh phñ hç trî c¸c doanh nghiÖp th«ng qua c«ng cô l·i suÊt. Mét ®iÒu quan träng lµ, nhµ n­íc cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh­ th­ëng h¹n ng¹nh, th­ëng khuyÕn khÝch cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng xuÊt khÈu nh­ng cã kh¶ n¨ng t×m vµ giíi thiÖu thÞ tr­êng, vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia xuÊt khÈu trùc tiÕp. T¹o ®iÒu kiÖn cÊp vèn cho c¸c doanh nghiÖp cã s¶n phÈm, cã thÞ tr­êng nh­ng thiÕu vèn. - ChÝnh phñ cÇn cÊp tÝn dông ­u ®·i cho ngµnh ®Ó ph¸t ®éng nh÷ng vïng trång b«ng réng lín. Ph¸t triÓn vïng trång b«ng cã ý nghÜa rÊt lín, ®¸p øng nguån nguyªn liÖu c¬ b¶n, tr¸nh ®­îc nh÷ng bÊt lîi vµ thÕ bÞ ®éng khi x¶y ra nh÷ng biÕn ®éng vÒ gi¸ trªn thÞ tr­êng nguyªn liÖu thÕ giíi. - ChÝnh phñ còng cÇn hç trî cho c¸c doanh nghiÖp may xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü b»ng, c¸ch dïng quü hç trî xuÊt khÈu trÞ gi¸ cho c¸c l« hµng mua ®øt b¸n ®o¹n, trùc tiÕp xuÊt khÈu vµo Mü. 2.4. Tæ chøc hÖ thèng th«ng tin, hç trî t×m hiÓu thÞ tr­êng, xóc tiÕn xuÊt khÈu VÒ nguyªn t¾c c¬ b¶n hÖ thèng th«ng tin cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn sau: ®¬n gi¶n, râ rµng, liªn tôc, th­êng xuyªn, thèng nhÊt vÒ tiªu chÝ th«ng tin, phï hîp víi tËp qu¸n quèc tÕ. Th«ng tin ph¶i ®­îc nèi trùc tiÕp tõ c¬ quan cung cÊp ®Õn c¬ quan sö dông th«ng tin theo mét m¹ng ®iÒu hµnh th«ng tin riªng. CÇn thiÕt lËp mét m¹ng th«ng tin c¬ b¶n gi÷a c¸c C¬ quan Qu¶n lý kinh tÕ Nhµ n­íc, cô thÓ gi÷a Tæng côc H¶i quan, Bé Th­¬ng m¹i, Tæng côc Thèng kª, Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam, Ban vËt gi¸ ChÝnh phñ.(xem s¬ ®å 3) S¬ ®å 3: S¬ ®å tæ chøc hÖ thèng th«ng tin ChÝnh phñ C¸c Bé, Ngµnh qu¶n lý kinh tÕ cña ChÝnh phñ Tæng côc H¶i Quan C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt may do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt may do c¸c Bé, Ngµnh qu¶n lý C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt may do ChÝnh phñ qu¶n lý §a d¹ng ho¸ th«ng tin xung quanh m¹ng c¬ b¶n, cô thÓ ph¸t triÓn c¸c th«ng tin ë c¸c Bé, Ngµnh nãi trªn. - C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt may thuéc ®Þa ph­¬ng qu¶n lý, do chi côc H¶i quan ë ®Þa ph­¬ng thu thËp vµ xö lý th«ng tin, nèi m¹ng víi Tæng côc H¶i quan. - C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt may thuéc ChÝnh phñ hoÆc c¸c Bé, Ngµnh qu¶n lý, khi thùc hiÖn xuÊt nhËp khÈu ë c¶ng nµo do chi côc H¶i quan ®Þa ph­¬ng ®ã tËp hîp vµ b¸o c¸o vÒ Tæng côc H¶i quan (qua m¹ng néi bé). - VÒ néi dung b¸o c¸o nªn quy ®Þnh râ: mÆt hµng xuÊt khÈu hay nhËp khÈu, sè l­îng, gi¸ c¶, ®¬n vÞ tÝnh, ngµy nhËn hµng hay rêi c¶ng. Ngoµi ra, H¶i quan nªn cÊp cho nh÷ng doanh nghiÖp x­a nay lµm ¨n nghiªm chØnh mét chøng chØ "xanh" ®Ó gi¶m bít h¬n n÷a phiÒn hµ trong thñ tôc h¶i quan. §èi víi hÖ thèng th«ng tin khoa häc c«ng nghÖ cÇn ®­îc thùc hiÖn theo gi¶i ph¸p d­íi ®©y: HÖ thèng th«ng tin khoa häc cña ngµnh ph¶i mang tÝnh hÖ thèng, tøc lµ ph¶i ®¶m b¶o ®­îc viÖc phôc vô th«ng tin khoa häc c«ng nghÖ ë mäi cÊp ®é, tõ cÊp tæng c«ng ty ®Õn cÊp c«ng ty thµnh viªn ®Õn c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp. HÖ thèng th«ng tin nµy nªn lµ hÖ thèng th«ng tin më. Tr­íc hÕt ph¶i tæ chøc ®Çu mèi th«ng tin ë cÊp ®é tæng c«ng ty, sau ®ã tiÕp nhËn dÇn c¸c ®Çu mèi kh¸c. Tªn gäi chung ë c¸c ®Çu mèi th­êng lµ “Trung t©m th«ng tin t­ liÖu”. ë mçi cÊp, mçi trung t©m th«ng tin t­ liÖu ®­îc x©y dùng víi quy m« võa ph¶i, ®¶m b¶o cho yªu cÇu phôc vô khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ võa ph¶i ë diÖn réng l¹i võa ph¶i chuyªn s©u. S¬ ®å 4: S¬ ®å tæ chøc hÖ thèng th«ng tin khoa häc Trung t©m th«ng tin t­ liÖu Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt nam Trung t©m th«ng tin t­ liÖu c«ng ty Phßng th«ng tin t­ liÖu viÖn Ban th«ng tin t­ liÖu Phßng ban th«ng tin t­ liÖu nhµ m¸y Phßng ban th«ng tin t­ liÖu nhµ m¸y Phßng th«ng tin t­ liÖu 1 Phßng th«ng tin t­ liÖu 2 Ban th«ng tin t­ liÖu 1 Ban th«ng tin t­ liÖu 2 T¹o nguån th«ng tin Xö lý b¶o qu¶n th«ng tin Phôc vô th«ng tin Dï ë cÊp ®é quy m« nµo th× ho¹t ®«ng th«ng tin còng xoay quanh mèi quan hÖ: S¬ ®å 5: Mèi quan hÖ cña ho¹t ®éng th«ng tin ChÝnh phñ nªn nhanh chãng xóc tiÕn viÖc thµnh lËp mét c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i, bè trÝ ®¹i diÖn th­¬ng m¹i, phßng tr­ng bµy hµng xuÊt khÈu th­êng trùc, cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü. C¬ quan nµy ®ãng vai trß cung cÊp th«ng tin vµ m«i giíi hµng xuÊt nhËp khÈu cho c¶ hai bªn. T¨ng c­êng vai trß cña c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i trong vµ ngoµi n­íc, hç trî doanh nghiÖp trong c«ng t¸c marketing. Bªn c¹nh viÖc t×m hiÓu cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, gi¸ c¶, ®Æc ®iÓm kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, còng nh­ b¶n s¾c truyÒn thèng d©n téc Mü còng cÇn cã chÝnh s¸ch tiÕp cËn, khai th«ng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng víi tõng ph©n ®o¹n thÞ tr­êng. Ho¹t ®éng t×m hiÓu thÞ tr­êng th­êng v­ît qu¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. C¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ph¶i n¾m b¾t vµ cung cÊp kÞp thêi c¸c th«ng tin vÒ sù thay ®æi gi¸ c¶, tû gi¸, quy ®Þnh h¶i quan, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i... cña n­íc nhËp khÈu. Giíi thiÖu s¶n phÈm ViÖt Nam, t×m hiÓu nhu cÇu mÆt hµng cña ng­êi tiªu dïng. T×m hiÓu xu h­íng thêi trang, cung cÊp th«ng tin vÒ mÉu, mèt. Giíi thiÖu th«ng tin qu¶ng c¸o c¸c phô liÖu may do ViÖt Nam s¶n xuÊt. T×m hiÓu, tiÕp cËn hÖ thèng ph©n phèi hµng dÖt may cña Mü, vµ gióp doanh nghiÖp tiÕp cËn víi c¸c nhµ nhËp khÈu trùc tiÕp. C¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cßn cã nhiÖm vô gióp c¸c doanh nghiÖp trong n­íc t×m hiÓu, tiÕp cËn ®èi t¸c n­íc ngoµi, n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc tham gia triÓn l·m, héi chî. Khi giíi thiÖu s¶n phÈm t¹i c¸c héi chî triÓn l·m, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã s½n danh môc c¸c ®èi t¸c ®· ®­îc nghiªn cøu chän läc tõ tr­íc. HiÖp héi DÖt may ViÖt Nam ph¶i ph¸t huy ®­îc vai trß cña m×nh, xóc tiÕn giao dÞch ®­îc víi HiÖp héi DÖt may Mü, thùc hiÖn nghiªm tóc LuËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, nh·n hiÖu, mÉu m·. Thµnh lËp c¸c trung t©m th­¬ng m¹i ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp trong phèi hîp ®Çu t­, th«ng tin, thÞ tr­êng, gi¸ c¶, t­ vÊn khoa häc c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o nh©n lùc. 2.5. Nguyªn liÖu vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm Quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu c¸c lo¹i t¬, sîi thiªn nhiªn cho ngµnh dÖt, vµ cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu, t¹o nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh cho sù ph¸t triÓn ngµnh dÖt, ®ång thêi ®Æt c¬ së cho sù h×nh thµnh vµ s¶n xuÊt sîi ho¸ häc. KÕt hîp víi ngµnh s¶n xuÊt ho¸ chÊt ®Ó cung cÊp thuèc nhuém vµ c¸c ho¸ chÊt kh¸c cho ngµnh dÖt. KhuyÕn khÝch ®Çu t­ cho s¶n xuÊt phô liÖu vµ s¶n xuÊt v¶i ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu còng nh­ gi¶m bít sù phô thuéc. §ång thêi x©y dùng hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch sö dông nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc (chÝnh s¸ch thuÕ, hµm l­îng néi ®Þa cña s¶n phÈm xuÊt khÈu). B«ng: Ph¶i cã chiÕn l­îc ®ång bé vÒ c¬ chÕ tæ chøc gi÷a vïng nguyªn liÖu vµ chÕ biÕn. Nh÷ng chÝnh s¸ch lín cña nhµ n­íc vÒ c©y b«ng, ®Çu t­ khoa häc kü thuËt cho gièng, phßng chèng s©u bÖnh, x©y dùng vïng träng ®iÓm ®a canh, cñng cè hÖ thèng khuyÕn n«ng, x©y dùng gi¸ vµ b¶o hiÓm gi¸, n©ng cao chÊt l­îng c©y b«ng, khuyÕn khÝch n«ng d©n më réng diÖn tÝch trång b«ng ®Æc biÖt khai th¸c vïng ®Êt T©y Nguyªn cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. Môc tiªu ®Õn n¨m 2005 sÏ n©ng s¶n l­îng lªn 30.000 tÊn b«ng x¬ (n¨m 2001 lµ 10.000 tÊn) ®¸p øng ®­îc 30% nguyªn liÖu cho ngµnh dÖt. T¬ t»m: ViÖt Nam míi xuÊt khÈu nguyªn liÖu lµ chÝnh, nªn trong t­¬ng lai cÇn cã c«ng nghÖ chÕ biÕn s¶n phÈm cã chÊt l­îng ®Ó xuÊt khÈu ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. §Õn n¨m 2010 phÊn ®Êu ®¹t tõ 8.000 - 10.000 tÊn/n¨m. X¬ PE vµ t¬ PE: Dù kiÕn ®Õn n¨m 2010 c¶ t¬ vµ x¬ PE sö dông lªn tíi gÇn 20 v¹n tÊn. Víi quy m« 5 - 6 tÊn/n¨m cho mét c«ng tr×nh th× hiÖn t¹i hai c«ng tr×nh 100% vèn n­íc ngoµi lµ Hualon vµ Samsung ®ñ cho tù tóc trong n­íc hiÖn nay. ViÖt Nam ®ang ®i vµo x©y dùng c«ng tr×nh läc dÇu Dung QuÊt, cho nªn vÒ nguyªn liÖu x¬ vµ t¬ PE ®Õn 2010 lµ triÓn väng. Nh»m ®¸p øng vµ ®ãn ®Çu yªu cÇu ngµy cµng cao vÒ m«i tr­êng an toµn s¶n xuÊt, ngay tõ b©y giê ph¶i cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ cho s¶n xuÊt dÖt “xanh - s¹ch” theo c¸c tiªu chuÈn ISO 9000 vµ ISO 14000. Khi vµo thÞ tr­êng Mü nh·n hiÖu lµ cùc kú quan träng, nªn rÊt cÇn sù hç trî cña nhµ n­íc cho c«ng t¸c ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸, nh·n hiÖu th­¬ng m¹i. Cã chÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch ®Çu t­ cho kh©u thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt hµng mÉu, ®Çu t­ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé... 2.6. ChÝnh s¸ch tæ chøc qu¶n lý Kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp trong c«ng t¸c qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu, c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh - thuÕ, vèn ­u ®·i ®Çu t­... C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ ®ang g©y nhiÒu trë ng¹i cho c¸c nhµ ®Çu t­, còng nh­ cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nh»m t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, t¹o thÕ m¹nh trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua hÖ thèng chÝnh s¸ch hîp lý, th«ng tho¸ng. Tæ chøc s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp dÖt may trªn ph¹m vi c¶ n­íc, theo ph­¬ng ch©m g¾n vïng c«ng nghiÖp dÖt víi vïng nguyªn liÖu, c«ng nghiÖp may víi c¸c trung t©m tiªu thô vµ xuÊt khÈu. Cô thÓ lµ: - G¾n vïng c«ng nghiÖp dÖt may víi c¸c vïng c«ng nghiÖp kh¸c nh»m tËn dông lao ®éng, mèi quan hÖ liªn ngµnh. - G¾n c¸c c«ng tr×nh míi vÒ kÐo sîi vµ dÖt v¶i tæng hîp víi khu vùc quy ho¹ch cña nhµ n­íc vÒ dÇu khÝ; c¸c c«ng tr×nh chÕ biÕn kÐo sîi dÖt t¬ t»m víi vïng nguyªn liÖu d©u t»m. - G¾n c«ng nghiÖp dÖt may (lµ c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng) vµo c¸c trung t©m d©n c­, võa ®Ó tËn dông lao ®éng t¹i chç, võa tËn dông ®iÒu kiÖn h¹ tÇng giao th«ng, dÞch vô, v¨n ho¸, th«ng tin, vËn chuyÓn, ... - G¾n c«ng nghiÖp dÖt may quy m« nhá, xÝ nghiÖp cæ phÇn, xÝ nghiÖp t­ nh©n vµ c¸c hé c¸ thÓ víi vïng lµng nghÒ truyÒn thèng ®Ó ph¸t huy m¹nh mäi thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia ph¸t triÓn ngµnh. - G¾n c«ng nghiÖp dÖt may thµnh khu c«ng nghiÖp liªn hoµn nguyªn liÖu, sîi, dÖt, may, dÞch vô,... gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn nguyªn liÖu, s¶n phÈm, n©ng cao m¹ng l­íi c«ng nghiÖp ho¸ vµ cã ®iÒu kiÖn gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2.7. ChÝnh s¸ch vÒ lao ®éng, ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc CÇn cã chÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch vµ thu hót c¸c häc sinh cã ®ñ kh¶ n¨ng theo häc ngµnh c«ng nghÖ may, c«ng nghiÖp dÖt. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu kü s­ dÖt may trÇm träng hiÖn nay. §Çu t­ cho c¸c tr­êng d¹y nghÒ, ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt theo d©y chuyÒn hiÖn ®¹i, ®µo t¹o ®éi ngò c«ng nh©n cã tay nghÒ cao thùc sù trë thµnh thÕ m¹nh cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Më c¸c tr­êng ®µo t¹o chÝnh quy thiÕt kÕ mÉu s¶n phÈm. ¦u tiªn ®µo t¹o c¸c chuyªn gia vÒ thiÕt kÕ mÉu thêi trang vµ marketing. CÇn cã chÝnh s¸ch hç trî ®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm, nguån thu nhËp æn ®Þnh cho ng­êi lao ®éng. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng do c¸c kü s­ c«ng nghÖ vµ c«ng nh©n cã tay nghÒ bÞ hót sang c«ng ty liªn doanh. Tõng b­íc t¹o lËp c¬ së ®Ó cã thÓ xuÊt khÈu trùc tiÕp sang Mü c¸c s¶n phÈm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam. 2.8. Hoµn thiÖn c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu - CÇn ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc nhËp khÈu phô liÖu, nguyªn liÖu, nhËp hµng mÉu, nhËp b¶n vÏ ®Ó thùc hiÖn c¸c hîp ®ång gia c«ng hiÖn nay vÉn cßn r­êm rµ, mÊt nhiÒu thêi gian, g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp . - §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hoµn thuÕ nhËp khÈu, vµ x©y dùng møc thuÕ chi tiÕt cho c¸c lo¹i nguyªn liÖu nhËp khÈu. C¶i tiÕn thñ tôc hoµn thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng nguyªn phô liÖu cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c may xuÊt khÈu. §ång thêi tÝnh phÇn “xuÊt khÈu t¹i chç” nµy vµo tû lÖ s¶n phÈm xuÊt khÈu quy ®Þnh t¹i giÊy phÐp ®Çu t­. Gi¶m khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong viÖc thùc hiÖn quy ®Þnh nµy, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m ®Çu tiªn s¶n xuÊt ch­a æn ®Þnh. - Cho phÐp doanh nghiÖp xuÊt khÈu nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi nguyªn liÖu ®Çu vµo sau khi s¶n xuÊt, thay v× ph¶i nép ngay khi hµng vÒ. KÕt luËn §Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ môc tiªu quan träng cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. §iÒu nµy ®· ®­îc §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII §¶ng céng s¶n ViÖt nam kh¼ng ®Þnh, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é cao, lµ tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng MÜ chØ lµ mét phÇn rÊt nhá trong chiÕn l­îc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi nãi riªng vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc nãi chung. Tuy nhiªn, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng MÜ lµ viÖc lµm kh«ng ph¶i mét sím mét chiÒu, ®ã lµ c¶ qu¸ tr×nh mµ trong ®ã cÇn ph¶i cã sù lç lùc thùc hiÖn chiÕn l­îc, hoµn thµnh chØ tiªu kÕ ho¹ch cña toµn ngµnh dÖt may ViÖt Nam vµ cÇn ph¶i cã thêi gian. Nh­ng nh÷ng thuËn lîi vµ nh÷ng thêi c¬ mµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cã ®­îc t¹i thÞ tr­êng MÜ l¹i kh«ng tån t¹i m·i m·i, nã sÏ tr«i ®i nÕu nh­ c¸c doanh nghiÖp kh«ng kÞp thêi tËn dông ®­îc. Nh÷ng khã kh¨n mµ doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam vÊp ph¶i kh«ng thÓ ngay mét lóc gi¶i quyÕt ®­îc mäi viÖc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng khã kh¨n xuÊt ph¸t tõ phÝa ®èi t¸c. Nh÷ng biÖn ph¸p mµ t¸c gi¶ ®­a ra, cã thÓ chØ phï hîp víi tõng doanh nghiÖp, còng cã thÓ ¸p dông cho toµn ngµnh hoÆc lµ gîi ý cho c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ. Nh­ng ®Ó t×m ra mét biÖn ph¸p tèi ­u kh«ng ph¶i lµ chuyÖn dÔ, nã phô thuéc phÇn lín tõ phÝa doanh nghiÖp. Tuy vËy, víi ph¹m vi cña bµi viÕt vµ nh÷ng biÖn ph¸p ®· ®Ò ra, t¸c gi¶ hy väng gãp phÇn nhá bÐ gióp c¸c doanh nghiÖp dÖt may t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt cho doanh nghiÖp m×nh ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ tiÒm n¨ng nhÊt hiÖn nay, ®ã lµ thÞ tr­êng MÜ./.