Một số giải pháp thúc đẩy hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu của Việt Nam

ã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh x¨ng dÇu còng nh­ sù mÊt c©n ®èi gi÷a nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu, cuèi cïng lµ ®· ¶nh h­ëng lín ®Õn sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Ch­¬ng II: Ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y I. Quy tr×nh kinh doanh cña Tæng c«ng ty theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt 1. Xin giÊy phÐp nhËp khÈu X¨ng dÇu lµ mÆt hµng nhËp khÈu cã giÊy phÐp, chÞu sù qu¶n lý cña Bé th­¬ng m¹i. Cuèi mçi n¨m, Bé th­¬ng m¹i cÊp giÊy phÐp nhËp khÈu ®Ó tiªu thô trong n­íc cho Tæng c«ng ty trong n¨m tíi víi mét khèi l­îng nhÊt ®Þnh gäi lµ kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng. Khèi l­îng nµy ®­îc th«ng b¸o cho h¶i quan ë tÊt c¶ c¸c c¶ng khÈu trªn c¶ n­íc biÕt. Khi hµng nhËp khÈu vÒ, h¶i quan sÏ trõ vµo khèi l­îng trong giÊy phÐp ®· cho. NÕu nhËp hÕt khèi l­îng cho phÐp mµ Tæng c«ng ty muèn nhËp thªm th× Tæng c«ng ty ph¶i lµm ®¬n xin Bé th­¬ng m¹i. Vµ nÕu ®­îc sù ®ång ý th× Tæng c«ng ty míi tiÕp tôc ®­îc nhËp khÈu x¨ng dÇu víi khèi l­îng theo giÊy cÊp ®ã. Hå s¬ göi lªn Bé bao gåm: -§¬n xin phÐp nhËp khÈu: ghi râ chñng lo¹i nhËp, sè l­îng, cöa khÈu nhËp, thêi gian thùc hiÖn hîp ®ång. -PhiÕu h¹n ng¹ch -B¶n sao L/C -Hîp ®ång nhËp khÈu x¨ng dÇu TÊt c¶ nh÷ng hå s¬ trªn göi lªn Bé th­¬ng m¹i. Bé th­¬ng m¹i cÊp giÊy phÐp nhËp khÈu trong vßng 7 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc ®¬n ®óng thñ tôc quy ®Þnh. 2. Më L/C ViÖc viÕt ®¬n më L/C do phßng tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty chÞu tr¸ch nhiÖm vµ c¨n cø theo mÉu cña Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. Th«ng th­êng Tæng c«ng ty më L/C sau ngµy ký hîp ®ång mét ngµy ®Ó bªn b¸n kÞp thêi s¾p xÕp hµng ho¸. Lo¹i L/C th­êng lµ L/C kh«ng huû ngang (Irrivocable L/C), tr¶ chËm 30 ngµy. Trªn ®¬n ghi râ: tªn ng­êi më L/C lµ Petrolimex; tªn ng­êi h­ëng lîi (tøc ng­êi b¸n), trÞ gi¸ L/C lµ 100% trÞ gi¸ hîp ®ång. Chøng tõ xuÊt tr×nh gåm: +Ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i +Hèi phiÕu +VËn ®¬n s¹ch ®· bèc hµng +GiÊy chøng nhËn xuÊt xø (C/O) +GiÊy chøng nhËn sè l­îng vµ träng l­îng cña c¬ quan gi¸m ®Þnh ®éc lËp +GiÊy chøng nhËn b¶o hiÓm (nÕu cã) Mua b¸n x¨ng dÇu quèc tÕ, trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn ng­êi chuyªn chë cã thÓ mua b¸n x¨ng dÇu däc ®­êng. V× vËy, nÕu kh«ng xuÊt tr×nh vËn ®¬n gèc vµ c¸c chøng tõ giao hµng kh¸c th× ng­êi b¸n ph¶i ph¸t hµnh vµ xuÊt tr×nh th­ b¶o l·nh cña m×nh: LOI (Sell’s letter of Indeminity), ®ång thêi còng xuÊt tr×nh LOI cho ng©n hµng ®Ó thay thÕ t¹m thêi vËn ®¬n gèc hoÆc c¸c chøng tõ kh¸c. Trong th­ nµy ng­êi b¸n ph¶i ghi râ b¶o ®¶m quyÒn së h÷u ®ã cho ng­êi mua lµ Tæng c«ng ty vµ cam kÕt hä sÏ cè g¾ng cung cÊp hµng. Thêi gian xuÊt tr×nh chøng tõ trong vßng 21 ngµy sau ngµy vËn ®¬n nh­ng trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C. ViÖc më L/C chØ ¸p dông trong tr­êng hîp thanh to¸n b»ng L/C. 2. Thuª tµu chë hµng Do nhËp khÈu theo ®iÒu kiÖn FOB nªn Tæng c«ng ty lu«n giµnh quyÒn vËn t¶i. PhÇn lín Tæng c«ng ty dïng tÇu cña m×nh ®Ó vËn chuyÓn dÇu nhËp khÈu. HiÖn nay Tæng c«ng ty ®· cã mét tÇu vËn t¶i 30.000 DWT, mét tÇu 7.000 DWT, ba tÇu träng t¶i 23.000 DWT. Ngoµi ra Tæng c«ng ty cßn thuª tÇu chuyÕn th«ng qua m«i giíi theo h×nh thøc thuª ­ít nh­ng tr­êng hîp nµy rÊt Ýt do hiÖu qu¶ rÊt thÊp. Thùc tÕ cho thÊy Tæng c«ng ty chØ nhËp FOB víi khèi l­îng mµ tÇu cña m×nh cã thÎ chuyªn chë khi huy ®éng tèi ®a c«ng suÊt, khèi l­îng cßn l¹i Tæng c«ng ty nhËp theo ®iÒu kiÖn CIF hÆc CFR, nh­êng quyÒn vËn t¶i cho ng­êi b¸n. Bªn b¸n x¨ng dÇu cho Tæng c«ng ty th­êng lµ h·ng x¨ng dÇu lín, cã tªn tuæi. Nh÷ng h·ng nµy th­êng cã ®éi tÇu biÓn chuyªn chë víi c«ng suÊt lín, kh«ng ph¶i thuª tÇu th«ng qua m«i giíi nªn viÖc thuª tÇu cña Tæng c«ng ty cã chi phÝ thÊp h¬n. HÆc c¸c h·ng nµy thuª tÇu ®Þnh h¹n ®Ó chë hµng víi khèi l­îng lín cho nhiÒu n­íc trong cïng mét hµnh tr×nh nªn c­íc phÝ rÎ h¬n rÊt nhiÒu so víi Tæng c«ng ty ®i thuª. 3. Mua b¶o hiÓm ViÖc mua b¶o hiÓm cña Tæng c«ng ty c¨n cø vµo gi¸ nhËp khÈu x¨ng dÇu taôi thêi ®iÓm ®Çu quý, c¨n cø vµo l­îng nhËp FOB, CFR vµ tû lÖ phÝ b¶o hiÓm. Tæng c«ng ty ­íc tÝnh phÝ b¶o hiÓm cho tõng quý, trÝch mét sè tiÒn b»ng sè phÝ b¶o hiÓm ­íc tÝnh ®Ó mua b¶o hiÓm cho tõng quý mét. Cø mçi lÇn cã hµng nhËp cÇn mua b¶o hiÓm, Tæng c«ng ty göi ®¬n yªu cÇu b¶o hiÓm ®Õn PJICO. §Õn cuèi quý PJICO h¹ch to¸n thõa thiÕu víi Tæng c«ng ty vµ Tæng c«ng ty sÏ chuyÓn tiÒn mua b¶o hiÓm tiÕp cho quý sau. §iÒu kiÖn b¶o hiÓm th«ng th­êng lµ ®iÒu kiÖn C ¸p dông cho dÇu chë rêi, tû lÖ phÝ b¶o hiÓm lµ 0.027%. 4. KiÓm tra hµng nhËp khÈu Tæng c«ng ty tiÕn hµnh kiÓm tra hµng nhËp khÈu ngay tõ khi hµng cßn ë trªn tÇu vµ tÇu võa cËp bÕn c¶ng quy ®Þnh. Tr­íc tiªn kiÓm tra, niªm phong van th«ng biÓn, van dì qua boong vµ kiÓm tra tÊt c¶ c¸c khoang liªn quan ®Ó ph¸t hiÖn rß rØ cña dÇu. NÕu niªm phong kh«ng cßn nguyªn th× ph¶i lËp biªn b¶n gi¸m ®Þnh hÇm tÇu. Tham gia lËp biªn b¶n cã h¶i quan, ®¹i diÖn h·ng tµu, ®¹i diÖn Tæng c«ng ty, Vinacontrol. NÕu niªm phong cßn nguyªn vÑn th× tiÕn hµnh kiÓm tra chÊt l­îng vµ sè l­îng. Khi kiÓm tra chÊt l­îng vµ sè l­îng, Tæng c«ng ty mêi Vinacontrol ®Õn gi¸m ®Þnh, h¶i quan c¨n cø vµo kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh cña Vinacontrol ®Ó ghi vµo phÇn kÕt qu¶ kiÓm ho¸. KiÓm tra sè l­îng ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau: - §o chiÒu cao møc dÇu trong mçi khoang chøa hµng. Mçi khoang ph¶i ®o 3 lÇn, lÊy sè trung b×nh céng cña 3 lÇn ®o. - C¨n cø vµo b¶ng barem dung tÝch cña tõng khoang tra ra dung tÝch dÇu chøa trong khoang øng víi chiÒu cao cña møc dÇu. - §o nhiÖt ®é cña tõng khoang b»ng nhiÖt ®é kÕ: Th¶ nhiÖt ®é kÕ xuèng khoang dÇu tíi ®é s©u cÇn thiÕt vµ ng©m trong kho¶ng thêi gian tõ 15 ®Õ 30 phót. Khi lÊy nhiÖt kÕ lªn th× ®äc ngay ®Ó tr¸nh ¶nh h­ëng cña giã vµ nhiÖt ®é m«i tr­êng. NÕu nhiÖt ®é m«i tr­êng kh¸c biÖt trªn 6 ®é so víi trong bån th× ®o Ýt nhÊt hai lÇn. Tõ dung tÝch vµ nhiÖt ®é dÇu tõng khoang suy ra ®­îc dung tÝch dÇu tõng khoang ë ®iÒu kiÖn chuÈn 15 ®é. KiÓm tra vÒ chÊt l­îng ®­îc tiÕn hµnh theo ph­¬ng ph¸p lÊy mÉu. MÉu ®­îc lÊy theo tû lÖ: 1 trªn cïng, 2 ë gi÷a, 1 ë ®¸y. Cã tû lÖ nµy lµ do thùc tÕ x¨ng dÇu cã chÊt l­îng kh¸c nhau th× ph©n lo¹i còng kh¸c nhau. Líp x¨ng dÇu cã khèi l­îng riªng lín th× n»m ch×m xuèng d­íi, líp cã khèi l­îng riªng nhá th× næi lªn trªn.Tû lÖ 1:2:1 nh­ trªn ®­îc trén víi nhau sÏ ®¶m b¶o ®­îc tÝnh ®¹i diÖn cña mÉu. MÉu cña c¸c khoang ®­îc trén chung víi nhau t¹o thµnh mÉu cña l« hµng. MÉu nµy ®­îc mang ®i ph©n tÝch ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶. Thêi gian kiÓm tra hµng ho¸ th­êng quy ®Þnh lµ 6 giê. Sau khi kiÓm tra song Vinacotrol sÏ ghi kÕt qu¶ kiÓm tra vµo chøng th­ gi¸m ®Þnh vµ ký tªn , ®ãng dÊu.NÕu kh«ng cã sai sãt lín vÒ sè l­îng hoÆc chÊt l­îng Tæng c«ng ty sÏ rót x¨ng dÇu ra khái tÇu hµng vµ b¬m lªn bÓ chøa nhËp khÈu ®Ó kinh doanh trong n­íc. NÕu cã sai sãt lín Tæng c«ng ty ph¶i lËp c¸c chøng tõ ®Ó khiÕu n¹i. Trong tr­êng hîp phÝa n­íc ngoµi kh«ng c«ng nhËn kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh cña Vinacontrol, Tæng c«ng ty ph¶i mêi S.G.S (Societe General De Surveillance) lµ c«ng ty gi¸m ®Þnh cña Thuþ Sü ®­îc quèc tÕ c«ng nhËn ®Õn gi¸m ®Þnh. Sau khi gi¸m ®Þnh xong, S.G.S ghi kÕt qu¶ vµo chøng th­ gi¸m ®Þnh. §©y chÝnh lµ c¨n cø ®Ó Tæng c«ng ty khiÕu n¹i. 5. Lµm thñ tôc h¶i quan Ngay tõ khi tÇu ®Õn phao sè 0, h¶i quan ®· cö Ýt nhÊt hai ng­êi lªn tÇu ¸p t¶i hµng vÒ tËn kho. Tr­íc khi b¬m x¨ng dÇu tõ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i lªn bån, bÓ thuéc kho chøa th× Tæng c«ng ty ph¶i nép bé hå s¬ cho h¶i quan bao gåm: + Tê khai H¶i quan (gåm 3 b¶n chÝnh) + Hîp ®ång nhËp khÈu (1 b¶n sao) + B/L (mét b¶n sao) + Ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i (1 b¶n sao) + GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh cña Petrolimex (chØ nép mét lÇn khi ®¨ng ký lµm thñ tôc cho l« hµng nhËp khÈu ®Çu tiªn t¹i mçi ®iÓm lµm thñ tôc h¶i quan). Khi tæng c«ng ty vµ Vinacontrol kiÓm tra sè l­îng vµ chÊt l­îng hµng ho¸ vµ b¬m hµng lªn bån, nh©n viªn h¶i quan gi¸m s¸t chÆt chÏ toµn bé qu¸ tr×nh. Sau khi b¬m xong Tæng c«ng ty ph¶i nép thªm vµo bé hå s¬: + Chøng th­ gi¸m ®Þnh vÒ tªn hµng, khèi l­îng cña Vinacontrol. + Biªn b¶n gi¸m ®Þnh hµng ho¸ gi÷a chñ ph­¬ng tiªn vËn t¶i vµ Tæng c«ng ty. + GiÊy x¸c nhËn ®¹t ®­îc chÊt l­îng nhËp khÈu (hoÆc th«ng b¸o miÔn kiÓm tra chÊt l­îng) ®èi víi x¨ng dÇu thuéc danh môc kiÓm tra cña Nhµ n­íc vÒ kiÓm tra chÊt l­îng. Sau khi tiÕp nhËn bé hå s¬ ®Çy ®ñ vµ hîp lÖ, h¶i quan míi ®¨ng ký tê khai. KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cña Vinacontrol lµ c¨n cø ®Ó h¶i quan ghi vµo danh môc hµng ho¸ trong tê khai h¶i quan , sau ®ã hå s¬ ®­îc chuyÓn lªn l·nh ®¹o h¶i quan c¶ng biÓn ®Ó ký tªn vµ ®ãng dÊu. Sau cïng h¶i quan th«ng b¸o thuÕ vµ gi¶i phãng hµng nhËp khÈu ®Ó kinh doanh trong n­íc. 6. Thanh to¸n cho ng­êi b¸n. Hîp ®ång nhËp khÈu x¨ng dÇu th­êng qui ®Þnh thanh to¸n trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy vËn ®¬n. - NÕu thanh to¸n b»ng L/C: Trªn lý thuyÕt ng©n hµng ph¸t hµnh lµ ng­êi ký nhËn tr¶ tiÒn hèi phiÕu nh­ng thùc tiÔn t¹i Tæng c«ng ty x¨ng dÇu l¹i kh¸c. Tr×nh tù thanh to¸n diÔn ra nh­ sau: + Ng©n hµng nhËn ®­îc chøng tõ vµ kiÓm tra chøng tõ. + Ng©n hµng chuyÓn toµn bé chøng tõ cho Tæng c«ng ty ®Ó Tæng c«ng ty xem xÐt chÊp nhËn thanh to¸n hay kh«ng. NÕu chøng tõ hîp lÖ, Tæng c«ng ty sÏ ký chÊp nhËn thanh to¸n vµo hèi phiÕu, khi ®Õn h¹n thanh to¸n Tæng c«ng ty sÏ tr¶ tiÒn cho ng­êi b¸n qua Ng©n hµng. NÕu chøng tõ kh«ng hîp lÖ: chøng tõ cã sai sãt lín nh­ vËn ®¬n kh«ng s¹ch, sai sãt kh¸c lín vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, ®¬n gi¸, trÞ gi¸, th× Tæng c«ng ty tõ chèi thanh to¸n. NÕu chøng tõ cã sai sãt nh­ng kh«ing ph¶i lµ nh÷ng sai sãt nh­ trªn, Tæng c«ng ty sÏ chÊn nhËn thanh to¸n vµo hèi phiÕu. Nh­ vËy, viÖc quyÕt ®Þnh thanh to¸n hay kh«ng phô thuéc vµo Tæng c«ng ty chø kh«ng ph¶i vµo ng©n hµng ph¸t hµnh. NÕu ng©n hµng tù quyÕt ®Þnh thanh to¸n th× sÏ cã rñi ro lín v× Tæng c«ng ty kh«ng ký quÜ më L/C. Mét sè vËn ®¬n ghi theo lÖnh cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam chø kh«ng theo lÖnh cña ng©n hµng nªn hµng ho¸ trªn vËn ®¬n thuéc quyÒn së h÷u cña Tæng c«ng ty. C¸c yÕu tè trªn cho thÊy ng©n hµng sÏ ë thÕ bÊt lîi nÕu ng©n hµng ®øng ra thanh to¸n cho l« hµng thuéc quyÒn së h÷u cña Tæng c«ng ty trong khi kh«ng ch¾c ch¾n cã thu ®­îc tiÒn tõ Tæng c«ng ty hay kh«ng. VËy c©u hái ®Æt ra lµ: NÕu chøng tõ ng­êi b¸n xu¸t tr×nh hîp lÖ nh­ng Tæng c«ng ty kh«ng chÊp nhËn th× Ng©n hµng cã ph¶i chÊn nhËn thanh to¸n trªn hèi phiÕu kh«ng? Theo luËt, ng©n hµng ph¸t hµnh L/C sÏ ph¶i ký chÊp nhËn vµo hèi phiÕu sau ®ã ng©n hµng sÏ kiÖn Tæng c«ng ty. Nh­ng thùc tÕ th× Tæng c«ng ty lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc lín, kinh doanh ch©n chÝnh, tu©n thñ ®óng ph¸p luËt nªn Tæng c«ng ty ch­a bao giê tõ chèi thanh to¸n khi chøng tõ hîp lÖ. NÕu thanh to¸n theo ph­¬ng thøc TTR: Bé chøng tõ do ng­êi b¸n göi cho Tæng c«ng ty còng bao gåm c¸c chøng tõ nh­ trong thanh to¸n b»ng L/C. NÕu chøng tõ cã sai sãt nh­: VËn ®¬n kh«ng s¹ch, sai sãt lín vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, ®¬n gi¸, trÞ gi¸ th× Tæng c«ng ty tõ chèi kh«ng thanh to¸n. Tr­êng hîp cßn l¹i, Tæng c«ng ty ký chÊp nhËn thanh to¸n vµo hèi phiÕu. §Õn h¹n thanh to¸n Tæng c«ng ty xuÊt tr×nh bé chøng tõ t¹i Ng©n hµng vµ yªu cÇu Ng©n hµng chuyÓn tiÒn cho ng­êi b¸n. Bé chøng tõ nµy bao gåm: mét bé vËn ®¬n gèc ®Çy ®ñ gåm ba b¶n chÝnh: giÊy chøng nhËn sè l­îng, chÊt l­îng, giÊy chøng nhËn xuÊt xø (C/O). 7. KhiÕu n¹i Trong Tr­êng hîp nhËp khÈu cã tæn thÊt vÒ sè l­îng, träng l­îng th× Tæng c«ng ty ph¶i lËp vµ göi ngay bé hå s¬ khiÕu n¹i trong thêi h¹n khiÕu n¹i. Bé hå s¬ khiÕu n¹i bao gåm: + C¸c hå s¬ ph¸p lý ban ®Çu nh­ hîp ®ång, vËn ®¬n, ROROC + Chøng tõ gi¸m ®Þnh cña Vinacontrol (hoÆc cña S.G.S) bé hå s¬ ®­îc chuyÓn ®Õn ng­êi cã tr¸ch nhiÖm, cã thÓ lµ ng­êi xuÊt khÈu, ng­êi b¶o hiÓm hoÆc ng­êi vËn t¶i. II. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu x¨ng dÇu trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. 1. T×nh h×nh nhËp khÈu. 1.1. ThÞ tr­êng nhËp khÈu. Trong nh÷ng n¨m qua, mèi quan hÖ gi÷a Tæng c«ng ty víi c¸c b¹n hµng n­íc ngoµi kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ ®æi míi. Mèi quan hÖ ®ã kh«ng chØ dõng l¹i ë møc bu«n b¸n c¸c s¶n phÈm x¨ng dÇu, Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam cÇn thiÕt lËp víi nhãm b¹n hµng n­íc ngoµi trong c¸c lÜnh vùc hîp t¸c ®Çu t­, liªn doanh, hç trî tµi chÝnh vµ ®µo t¹o. ChÝnh v× vËy, cho ®Õn nay Tæng c«ng ty ®· thiÕt lËp mét danh môc lín c¸c nhµ cung cÊp x¨ng dÇu ®¸ng tin cËy vÒ nhiÒu khÝa c¹nh, danh môc tho¶ m·n ®­îc c¸c yÕu tè an toµn, ®a d¹ng vµ tr¸nh ®éc quyÒn trong viÖc b¸n hµng cho Tæng c«ng ty. Trong quan hÖ bu«n b¸n c¸c s¶n phÈm x¨ng dÇu Tæng c«ng ty chó träng vµo viÖc xiÕt chÆt quan hÖ víi c¸c h·ng tin cËy (bªn c¹nh viÖc ký hîp ®ång dµi h¹n). T­¬ng øng víi c¸c khu vùc thÞ tr­êng t¹i §«ng Nam ¸ (chñ yÕu lµ Singapore) cã c¸c h·ng cung cÊp næi tiÕng: SHEll, ESSO, TOTAl, HINGLEOIL, KUO OIL . . cung cÊp Diesel, x¨ng cao cÊp vµ Mazut, t¹i Trung §«ng lµ c«ng ty x¨ng dÇu quèc gia C«-oÐt cung cÊp Diesel (KPC) chuyªn cung cÊp Diesel, dÇu bay, dÇu ho¶, nhµ cung cÊp lín nhÊt tõ vïng §«ng B¾c ¸ lµ c«ng ty ho¸ dÇu quèc gia Trung Quèc (SINIPEC) cung cÊp x¨ng th«ng dông víi khèi l­îng nhá Diesel.ThÞ tr­êng nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam æn ®Þnh vµ thuËn lîi. Nh×n chung cã n¨m khu vùc chÝnh cung cÊp s¶n phÈm cho Tæng c«ng ty lµ Singapore, Trung §«ng, Trung Quèc, §«ng B¾c ¸, vµ §«ng ¢u. Trong ®ã mçi vïng cã mét ­u thÕ nhÊt ®Þnh, ®Æc biÖt thÞ tr­êng Singapore lµ cã triÓn väng nhÊt. Trong danh môc c¸c nhµ cung cÊp cña Tæng c«ng ty bao giê còng gåm chñ yÕu nh÷ng c«ng ty lín, th­êng xuyªn cã uy tÝn ®­îc sµng läc kü cµng qua thùc tiÔn mua b¸n, ®ång thêi vÉn cã chç ®øng cho c¸c c«ng ty v·ng lai tham gia trªn c¬ së ®¶m b¶o ®­îc c¸c yªu cÇu chÆt chÏ cña Tæng c«ng ty. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Tæng c«ng ty còng ®· thiÕt lËp quan hÖ víi c¸c b¹n hµng míi nh­ YOKONG PETRONAS, KPC vµ thÞ tr­êng còng ®­îc më réng sang c¸c n­íc xa h¬n nh­ Th¸i Lan, Malaysia, NhËt B¶n, Hµn Quèc. 1.2. KÕt qu¶ nhËp khÈu x¨ng dÇu trong thêi gian qua 1.2.1. KÕt qu¶ nhËp khÈu theo khu vùc thÞ tr­êng. §Õn nay Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam ®· cã mét hÖ thèng tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh x¨ng dÇu lín m¹nh ®ª phôc vô nhu cÇu quèc phßng, s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n­íc. ThÞ tr­êng nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty chñ yÕu lµ Singapore, Trung §«ng, §«ng B¾c ¸ vµ Trung Quèc. Trong ®ã Trung §«ng cung cÊp trªn 30% nhu cÇu vÒ Diesel qua KPC, dÇu ho¶ vµ Mazut qua Hinkong. Trung Quèc vµ §«ng B¾c ¸ cung cÊp x¨ng th«ng dông vµ mét khèi l­îng nhá Diesel. KÕt qu¶ ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau: B¶ng 5: KÕt qu¶ nhËp khÈu x¨ng dÇu theo khu vùc Tªn n­íc vµ khu vùc N¨m 1997 N¨m 1998 N¨m 1999 N¨m 2000 Khèi l­îng (MT) Tû träng (%) Khèi l­îng (MT) Tû träng (%) Khèi l­îng (MT) Tû träng (%) Khèi l­îng (MT) Tû träng (%) Singapore 1980000 47.09 1986000 45.47 2150000 47.78 2670000 48.55 Trung §«ng 1560000 37.10 1205000 27.59 1220000 27.11 1240000 22.55 Trung Quèc 500000 11.89 750000 17.17 850000 18.89 1030000 18.73 §«ng B¾c ¸ 43000 1.02 150000 3.43 160000 3.56 404000 7.35 §«ng ¢u 122000 2.90 277000 6.34 120000 2.67 156000 2.84 Tæng 4205000 100 4368000 100 4500000 100 5500000 100 Nguån: Phßng xuÊt nhËp khÈu Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam. §å thÞ 4: KÕt qu¶ nhËp khÈu x¨ng dÇu theo khu vùc Nguån x¨ng dÇu nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty chñ yÕu tõ Singapore: Th«ng qua c«ng ty Shell, ESSO, KUO, HINLEONG . . cung cÊp phÇn lín khèi l­îng Diesel, x¨ng cao cÊp, Mazut. N¨m 1997 nhËp 1980 triÖu tÊn, n¨m 1998 nhËp nhËp t¨ng h¬n lµ 6.000 MT (t­¬ng ®­¬ng 0,30%) so víi n¨m 1997 Tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2000 khèi l­îng nhËp khÈu tõ thÞ tr­êng nµy liªn tôc t¨ng lªn. ThÞ tr­êng Trung §«ng: n¨m 1997 Tæng c«ng ty nhËp khÈu 1.560.000 tÊn, n¨m 1998 nhËp khÈu gi¶m cßn 1.205.000 tÊn. Hai n¨m gÇn ®©y (tõ n¨m 1999 – 2000) khèi l­îng nhËp khÈu x¨ng dÇu tõ thÞ tr­êng nµy liªn tôc t¨ng tõ 1.220.000 tÊn n¨m 1999 (t¨ng 1,24% so víi n¨m 1998) lªn 1.240.000 tÊn n¨m 2000 ( t¨ng 1,64% so víi n¨m 1999), tuy vËy so víi n¨m 1997, khèi l­îng x¨ng dÇu nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty tõ khu vùc thÞ tr­êng nµy ®· gi¶m ®¸ng kÓ trong 3 n¨m gÇn ®©y (tõ 1998 – 2000). ThÞ tr­êng Trung Quèc: khèi l­îng nhËp khÈu x¨ng dÇu tõ thÞ tr­êng nµy liªn tôc gia t¨ng kÓ tõ n¨m 1997 –2000. N¨m 1997 nhËp 500.000 tÊn, ®Õn n¨m 2000 ®· t¨ng h¬n 50% lªn tíi 1.030.000 tÊn Trung Quèc cung cÊp x¨ng th«ng dông vµ Diesel. ThÞ tr­êng §«ng B¾c ¸: Khèi l­îng nhËp khÈu x¨ng dÇu tõ thÞ tr­êng nµy còng liªn tôc gia t¨ng tõ 43.000 tÊn n¨m 1997 lªn 404.000 tÊn n¨m 2000. MÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu tõ thÞ tr­êng nµy còng lµ x¨ng th«ng dông vµ Diesel. ThÞ tr­êng §«ng ¢u: khèi l­îng nhËp khÈu tõ thÞ tr­êng nµy kh«ng æn ®Þnh. N¨m 1997 nhËp 122.000 tÊn, n¨m 1998 nhËp t¨ng thªm 155.000 tÊn (t­¬ng ®­¬ng víi 127,05%) so víi n¨m 1997. N¨m 1999 nhËp 120.000 tÊn, gi¶m 157.000 tÊn (t­¬ng ®­¬ng 56,68%) so víi n¨m 1998. Vµ tíi n¨m 2000 khèi l­îng nhËp l¹i t¨ng lªn 36.000 tÊn so víi n¨m 1999. §¸nh gi¸ chung trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do nh÷ng bÊt æn ë thÞ tr­êng Trung §«ng vµ §«ng ¢u nªn viÖc nhËp khÈu x¨ng cña Tæng c«ng ty ®· gÆp nhiÒu khã kh¨n ë thÞ tr­êng nµy. Trong khi ®ã thÞ tr­êng Ch©u ¸ t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ thuËn tiªn cho viÖc nhËp khÈu x¨ng dÇu, nªn Tæng c«ng ty ®· chuyÓn h­íng nhËp khÈu x¨ng dÇu sang thÞ tr­êng Ch©u ¸, mÆt kh¸c vÉn gi÷ ®­îc mèi quan hÖ b¹n hµng cò víi c¸c n­íc §«ng ¢u vµ mét sè n­íc kh¸c. ViÖc chuyÓn h­íng nhËp khÈu ®· mang l¹i cho Tæng c«ng ty nh÷ng thµnh c«ng trong kinh doanh nh­ gi¶m chi phÝ nhËp khÈu, ®¶m b¶o nguån hµng nhËp khÈu æn ®Þnh, kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô trong n­íc ngµy mét t¨ng. 2.T×nh h×nh xuÊt khÈu: 2.1. Ph©n tÝch thÞ tr­êng xuÊt khÈu:. Vµo thËp kû 90, cïng víi nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt chÝnh trÞ, mèi quan hÖ gi÷a c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ c¸c doanh nghiÖp cña Lµo, Campuchia ®· ®­îc c¶i thiÖn. Nhê vËy Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam ®· trë thµnh nhµ cung cÊp chÝnh cho hai thÞ tr­êng nµy trong nh÷ng n¨m võa qua. Còng trong nh÷ng n¨m 1990, ViÖt Nam thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi, ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®­îc më réng, khèi l­îng xuÊt nhËp khÈu t¨ng, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, h×nh thµnh khu chÕ xuÊt, doanh nghiÖp chÕ xuÊt… Tõ ®ã h×nh thµnh thÞ tr­êng x¨ng dÇu cung cÊp cho t­ b¶n n­íc ngoµi, khu chÕ xuÊt vµ doanh nghiÖp chÕ xuÊt. Tõ 1/6/1997 Hång K«ng ®­îc trao tr¶ cho Trung Quèc. Sù kiÖn ®ã phÇn nµo gióp ViÖt Nam trë thµnh cöa ngâ trao ®æi, bu«n b¸n víi miÒn duyªn h¶i phÝa nam Trung Quèc vµ thÞ tr­êng t¸i xuÊt x¨ng dÇu sang Trung Quèc b¾t ®Çu ®­îc h×nh thµnh. Cã thÓ nãi cho ®Õn nay Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ trong viÖc chiÕm lÜnh vµ më réng thÞ tr­êng t¸i xuÊt víi bèn khu vùc thÞ tr­êng chÝnh, ho¹t ®éng t¸i xuÊt cña Tæng c«ng ty ngµy cµng ®­îc ®Èy m¹nh, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc t¨ng c­êng vÞ thÕ cña Tæng c«ng ty trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. MÆc dï vËy thÞ tr­êng t¸i xuÊt x¨ng dÇu ®· vµ ®ang tån t¹i nh÷ng yÕu tè c¹nh tranh quyÕt liÖt, thÞ phÇn t¹i mét sè khu vùc ®ang ngµy cµng bÞ thu hÑp. Ph©n tÝch t×nh h×nh tõng thÞ tr­êng sÏ cho thÊy râ h¬n ®iÒu nµy. 2.1.1. ThÞ tr­êng Campuchia. T­¬ng tù nh­ thÞ tr­êng ViÖt Nam, Campuchia ch­a ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ dÇu, toµn bé khèi l­îng x¨ng dÇu tiªu thô trong n­íc ®Òu tõ nhËp khÈu. Do néi chiÕn kÐo dµi, nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, nhu cÇu tiªu thô x¨ng dÇu chØ thùc sù t¨ng tr­ëng tõ n¨m 1993 khi Liªn hiÖp quèc tham gia g×n gi÷ hoµ b×nh t¹i Campuchia. BiÓu ®å 4: Khèi l­îng x¨ng dÇu t¸i xuÊt sang thÞ tr­êng Campuchia n¨m 1997-2000 Nguån: Phßng xuÊt nhËp khÈu – Tæng C«ng ty X¨ng dÇu ViÖt Nam Sè liÖu trªn cho thÊy s¶n l­îng x¨ng dÇu tr¸i xuÊt sang Campuchia ®· gi¶m ®i nhiÒu trong c¸c n¨m 1998-2000 so víi n¨m 1997. §Æc biÖt n¨m 1999 sè l­îng t¸i xuÊt ë tõng mÆt hµng ®Òu gi¶m so víi n¨m 1998, do vËy mÆc dï trong danh môc c¸c mÆt hµng t¸i xuÊt cã thªm FO (dÇu mazut) nh­ng tæng s¶n l­îng t¸i xuÊt vÉn chØ ®¹t 185.500 tÊn. Sang n¨m 2000 khèi l­îng t¸i xuÊt tuy cã gi¶m h¬n n¨m 1999 nh­ng bï l¹i, khèi l­îng dÇu mazut t¸i xuÊt ®· t¨ng h¬n 3 lÇn so víi n¨m 1999 lµm tæng s¶n l­îng t¸i xuÊt t¨ng 30.100 tÊn. Sù gi¶m sót vÒ s¶n l­îng vµ thÞ phÇn cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam t¹i thÞ tr­êng Campuchia lµ do mét sè nguyªn nh©n sau: Tr­íc hÕt do xu h­íng nhËp khÈu trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi vÒ c¶ng Sihanoukville ngµy cµng t¨ng, lµm gi¶m khèi l­îng nhËp khÈu th«ng qua ViÖt Nam. C¸c h·ng x¨ng dÇu quèc tÕ tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh t¹i Campuchia nh­ TOTAL, CALTEX, PETRONAS tr­íc ®©y th­êng mua mét phÇn cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam nay còng chuyÓn dÇn sang nhËp th¼ng vÒ c¶ng Sihanoukville. Thø hai: do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë Ch©u ¸, gi¸ thÕ giíi gi¶m xuèng møc kû lôc lµm gi¶m kim ng¹ch t¸i xuÊt. §ång Bath mÊt gi¸ nªn nguån x¨ng dÇu tõ Th¸i Lan th­êng cã tû träng thÊp…, kh¸ch hµng thÝch mua h¬n v× ®ãng thuÕ nhËp khÈu vµo Campuchia lµ theo tÊn. Mét yÕu tè n÷a lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh x¨ng dÇu kh¸c cña ViÖt Nam nh­ Petec, Petechim, Vinapco, Saigon Petro tiÕp tôc c¹nh tranh quyÕt liÖt víi Tæng c«ng ty b»ng chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ c¬ chÕ phôc vô linh ho¹t nªn thÞ phÇn cña Tæng c«ng ty t¹i ®©y ®· bÞ chia sÎ. 1.1.2. ThÞ tr­êng Lµo. Lµo lµ n­íc cã d©n sè t­¬ng ®èi Ýt, ®Þa h×nh chñ yÕu lµ ®åi nói, kinh tÕ ch­a cã g× ®¸ng kÓ, n«ng nghiÖp phô thuéc vµo thiªn nhiªn nªn tæng nhu cÇu cña Lµo cßn thÊp. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Lµo cã t¨ng c­êng x©y dùng c¶i t¹o c¬ s¬ h¹ tÇng, do ®ã tû lÖ t¨ng tr­ëng cña Lµo kh¸ cao so víi n¨m 1994 trë vÒ tr­íc. B¶ng 8: Khèi l­îng x¨ng dÇu t¸i xuÊt sang thÞ tr­êng Lµo cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam. §¬n vÞ tÝnh: MT Lo¹i 1997 1998 1999 2000 X¨ng 12578 10587 12641 14517 DO 13223 13230 16728 19113 Jet 4199 3283 2631 3070 Tæng KHÈI L­ÎNG 31997 29098 33999 38700 Nguån: Phßng xuÊt nhËp khÈu- Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam. Nh­ vËy c¸c mÆt hµng n¨m trong danh môc t¸i xuÊt sang thÞ tr­êng Lµo rÊt Ýt, chØ cã 3 mÆt hµng víi khèi l­îng rÊt khiªm tèn. Tuy nhiªn Tæng c«ng ty còng ®· nç lùc trong viÖc n©ng cao s¶n l­îng t¸i xuÊt sang thÞ tr­êng Lµo trong hai n¨m gÇn ®©y. Nh×n vµo b¶ng sè liÖu ta thÊy nhu cÇu nhËp khÈu x¨ng vµ DO cña Lµo ngµy cµng nhiÒu trong khi Jet l¹i gi¶m ®i. §èi t¸c ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng Lµo lµ c«ng ty x¨ng dÇu Lµo vµ cty x¨ng dÇu Vientiance qu©n ®éi Lµo. Do ®Þa h×nh khã kh¨n, thñ tôc giao b»ng ®­êng bé phøc t¹p c¸c doanh nghiÖp kinh doanh x¨ng dÇu kh¸c cña ViÖt Nam hÇu nh­ ch­a triÓn khai t¸i xuÊt sang thÞ tr­êng Lµo tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp Th¸i Lan cã nhiÒu ­u thÕ h¬n h¼n ViÖt Nam. Th¸i Lan lµ trung t©m läc ho¸ dÇu, vËn chuyÓn b»ng xe lín, thñ tôc h¶i quan ®¬n gi¶n, chÝnh s¸ch gi¸, c¬ chÕ b¸n hµng l¹i mÒm dÎo h¬n. Do vËy thÞ phÇn cña Tæng c«ng ty t¹i Lµo chØ chiÕm kho¶ng 15%. 2.1.3. ThÞ tr­êng Trung Quèc. Do c¬ cÊu s¶n phÈm ho¸ dÇu cña Trung Quèc kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu thô trong n­íc nªn hµng n¨m n­íc nµy ph¶i nhËp khÈu hµng triÖu tÊn Gas oil. Tõ th¸ng 6 n¨m 1997, Hång K«ng ®· ®­îc tro tr¶ cho Trung Quèc, lîi dông yÕu tè ®Þa h×nh, ViÖt Nam ®· trë thµnh cöa ngâ chung chuyÓn hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu c¸c tØnh Nam Trung Quèc. N¾m b¾t d­îc c¬ héi nµy, Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam ®· tæ chøc t×m hiÓu thÞ tr­êng, t¨ng c­êng viÖc xóc tiÕn b¸n hµng, tõng b­íc h×nh thµnh mäi thÞ tr­êng lín mang lîi Ých kinh tÕ ®¸ng kÓ, t¹o ®­îc viÖc lµm, tËn dông c¬ së vËt chÊt s½n cã mµ kh«ng cÇn ®Çu t­ míi. MÆt hµng t¸i suÊt chÝnh sang thÞ tr­êng Trung Quèc vµ Hång K«ng cña Tæng c«ng ty lµ DO víi khèi l­îng nh­ sau: n¨m 1997 lµ 28.000 MT; n¨m 1998: 170.000MT; n¨m1999:310.000MT; n¨m 2000: 238.000 MT. Tõ viÖc manh món t¸i xuÊt trong n¨m 1996, 1997 víi s¶n l­îng nhá ®Õn nay Tæng c«ng ty ®· ph¸t triÓn thÞ tr­êng nµy trë thµnh mét trong nh÷ng thÞ tr­êng t¸i suÊt khÈu chÝnh. S¶n l­îng t¸i xuÊt mÆt hµng DO cña Tæng c«ng ty sang thÞ tr­êng Trung Quèc-Hång K«ng ngµy mét t¨ng vµ t¨ng rÊt nhanh. N¨m 1999 ®¹t 310.000 t¨ng xÊp xØ 183% so víi n¨m 1998. Nh­ng ®Õn n¨m 2000 s¶n l­îng t¸i xuÊt l¹i gi¶m 72.000 tÊn. Do c¸c yÕu tè c¹nh tranh tiÒm Èn tõ khu vùc quèc tÕ nh­ §µi Loan, hoÆc c¸c khu kinh tÕ cña Trung Quèc. 2.1.4. ThÞ tr­êng tµu biÓn n­íc ngoµi Cïng víi sù gia t¨ng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, trao ®æi hµng ho¸, ®Çu t­ n­íc ngoµi trong ®ã cã viÖc h×nh thµnh c¸c khu chÕ xuÊt vµ doanh nghiÖp chÕ xuÊt ®· t¹o ra mét thÞ tr­êng tiªu thô x¨ng dÇu cña Tæng c«ng ty. M¶ng ho¹t ®éng nµy tuy kh«ng lín nh­ng còng chiÕm mét phÇn ®¸ng kÓ trong tæng doanh sè vµ lîi nhuËn t¸i xuÊt. B¶ng 9: Khèi l­îng t¸i xuÊt vµo khu chÕ xuÊt, doanh nghiÖp chÕ xuÊt vµ t­ b¶n n­íc ngoµi. §¬n vÞ: MT. MÆt hµng 1997 1998 1999 2000 KCX & DNCX TBNN KCX & DNCX TBNN KCX & DNCX TBNN KCX & DNCX TBNN DO 14923 12496 9520 14135 25721 15784 20218 9923 FO 3077 8604 8310 7465 10979 5921 4432 2077 Tæng khèi l­îng 3900 39430 58405 36650 Nguån: Phßng xuÊt nhËp khÈu- Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam. S¶n l­îng x¨ng dÇu b¸n cho thÞ tr­êng nµy t­¬ng ®èi æn ®Þnh trong hai n¨m 1997, 1998; n¨m 1999 s¶n l­îng b¸n t¨ng m¹nh lªn tíi 58.405 tÊn, t¨ng gÇn 150% so víi n¨m 1998, nguyªn nh©n lµ do Tæng c«ng ty ®· biÕt n¾m b¾t thêi c¬ khi ho¹t ®éng ®Çu t­ ë phÝa nam trë nªn nhén nhÞp nhÊt. N¨m 2000 s¶n l­îng t¸i xuÊt gi¶m m¹nh xuèng cßn 36.650 tÊn do c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp trong khu chÕ xuÊt chuyÓn dÇn tõ sö dông x¨ng dÇu sang sö dông ®iÖn. 2.2. §¸nh gi¸ chung vÒ kÕt qu¶ t¸i xuÊt trong thêi kú 1997-2000 B¶ng 10: Kim ng¹ch t¸i xuÊt theo khu vùc thÞ tr­êng thêi kú 1997-2000 ThÞ tr­êng 1997 1998 1999 2000 Campuchia 55.300 33.100 29.470 51.350 Lµo 8.200 5.410 7.300 11.200 Trung Quèc 4.800 23.200 54.000 63.200 KCX vµ DNCX 3.700 3.500 6.500 6.100 T­ b¶n n­íc ngoµi 2.870 2.800 3.100 2.700 Tæng kim ng¹ch 74.870 68.010 100.370 134.550 Nguån: Phßng xuÊt nhËp khÈu – Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam Nh×n chung kim ng¹ch t¸i xuÊt cña Tæng c«ng ty ®ang biÕn ®éng theo chiÒu h­íng tèt. MÆc dï phÇn lín c¸c mÆt hµng t¸i xuÊt do Nhµ n­íc quy ®Þnh møc gi¸ trÇn (møc gi¸ nµy th­êng thÊp h¬n møc gi¸ b¸n trªn thÞ tr­êng quèc tÕ), song kÕt qu¶ cho thÊy nç lùc chñ quan cña Tæng c«ng ty trong viÖc t¨ng doanh thu lµ rÊt lín. NÕu nh­ tr­íc ®©y thÞ tr­êng Campuchia ®ãng vai trß chñ ®¹o trong ho¹t ®éng t¸i xuÊt cña Tæng c«ng ty, th× giê ®©y vÞ chÝ ®ã ®· nh­êng cho thÞ tr­êng Trung Quèc-mét thÞ tr­êng lín vµ ®Çy triÓn väng. Tuy nhiªn, nÕu kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n ®· nªu ë trªn th× Campuchia vÉn tiÕp tôc lµ môc tiªu ho¹t ®éng chÝnh. C¸c khu vùc thÞ tr­êng cßn l¹i tuy kim ng¹ch t¸i xuÊt nhá nh­ng còng gãp phÇn lµm t¨ng doanh sè vµ lîi nhuËn t¸i xuÊt cña Tæng c«ng ty. III. Nh÷ng tån t¹i vµ nguyªn nh©n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng c«ng ty 1. Tån t¹i 1.1. VÒ phÝa c«ng ty chøc n¨ng: Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tÝch ®¹t ®­îc kinh doanh , Tæng c«ng ty vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ lµm ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña Tæng c«ng ty. §Ó ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng vµ ®Þnh h­íng cho nh÷ng n¨m tiÕp theo cÇn ph¶i nhËn râ nh÷ng tån t¹i cô thÓ nh­ sau: - MÆc dï l­îng x¨ng dÇu cho tiªu thô trong n­íc yªu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Tuy vËy, Tæng c«ng ty ch­a nhanh chãng më réng mÆt hµng kinh doanh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa ®Ó c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong ngµnh. Ngoµi ra mét sè mÆt hµng kinh doanh cña Tæng c«ng ty cßn kÐm hiÖu qu¶ nh­ dÇu nhên, nhùa ®­êng… -S¶n phÈm míi chØ dõng l¹i ë viÖc nhËp khÈu råi b¸n ngay, ch­a thùc hiÖn ®­îc viÖc pha chÕ trong n­íc. -Trong c¸c ph­¬ng thøc nhËp khÈu th× nhËp khÈu uû th¸c lµ Ýt nhÊt, nh­ng l¹i t¨ng lªn theo tõng n¨m. N¨m 1997 lµ 215.000 tÊn, n¨m 1998 lµ 230.500 tÊn n¨m 1999 lµ 250.000 tÊn vµ n¨m 2000 lµ265.000 tÊn. Theo h×nh thøc nhËp khÈu nµy th× Tæng c«ng ty chØ ®øng ra lo thñ thñ tôc giÊy tê vµ dïng t­ c¸ch ph¸p nh©n cña m×nh ®Ó ®øng ra nh©p hµng cho ®¬n vÞ uû th¸c. Nh­ vËy sÏ kh«ng tr¸nh khái rñi ro sau khi kÕt thóc hîp ®ång nÕu sè tiÒn Tæng c«ng ty thu ®­îc kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ cho dÞch vô nhËp khÈu . - C«ng t¸c nhËp khÈu cßn mét sè bÊt cËp: hµng vÒ ch­a ®óng tiÕn ®é dÉn ®Õn ®øt ch©n hµng, mét sè tÇu nhËp hµng ch­a ®¹t chÊt l­îng dÉn ®Õn tr­êng hîp tõ chèi nhËn hµng hoÆc ph¶i pha chÕ. -VÒ viÖc t¸i xuÊt : ThÞ tr­êng t¸i xuÊt cßn nhá bÐ, chñ yÕu míi cã ba khu vùc Lµo, campuchia vµ Nam Trung Quèc.T¸i xuÊt lµ ho¹t ®éng trung gian, h¬n n÷a x¨ng dÇu lµ mÆt hµng láng nªn mäi chi phÝ vÒ qu¶n lý, b¶o qu¶n, tån chøa, vËn chuyÓn ®Òu cao. Do vËy ho¹t ®éng t¸i xuÊt khã c¹nh tranh vÒ gi¸. - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn cao, n¨ng lùc c¹nh tranh cña Tæng c«ng ty cßn h¹n chÕ, sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n khi m«i tr­êng c¹nh tranh quyÕt liÖt h¬n vµ nhÊt lµ khi tiÕn hµnh héi nhËp trong nh÷ng n¨m tíi. - C¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh gi¸ ch­a linh ho¹t. Cã t×nh tr¹ng gi¸ cña Tæng c«ng ty qu¸ chªnh lÖch so víi gi¸ cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c trªn cïng ®Þa bµn. C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn chØ ®­îc t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ ë cïng mét thêi ®iÓm víi mét tû lÖ nhÊt ®Þnh do Tæng c«ng ty quy ®Þnh. Do vËy khi thÞ tr­êng cã sù biÕn ®éng ®ét ngét th× c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn kh«ng thÓ cã biÖn ph¸p ®èi phã kÞp thêi. - ViÖc s¾p xÕp, ®æi míi doanh nghiÖp mÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng nh­ng vÉn ch­a ®¹t ®­îc nh­ mong muèn: + HÖ thèng qu¶n lý cßn cång kÒnh trong khi ph¶i c¹nh tranh víi nh÷ng c«ng ty míi thµnh lËp cã hÖ thèng qu¶n lý linh ho¹t gän nhÑ + C¬ chÕ qu¶n lý cña Tæng c«ng ty ®· ®­îc xem xÐt, c¶i tiÕn nh­ng vÉn ch­a t¹o ra ®­îc m«i tr­êng míi, ch­a ph¸t huy hÕt c¸c tiÒm n¨ng, søc s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh . - C¬ së vËt chÊt mÆc dï ®· ®­îc n©ng cÊp, hiÖn ®¹i ho¸ nh­ng tr­íc sù c¹nh tranh cña c¸c ®èi t¸c kh¸c khi ®Çu t­ hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt Tæng c«ng ty cßn lóng tóng trong ®èi phã vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n; viÖc khai th¸c c¸c c¬ së ®­îc ®Çu t­ l¹i trë thµnh søc Ðp vÒ chi phÝ (nhê c¸c kho tuyÕn sau, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i…) gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. - Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò næi cém nhÊt trong nh÷ng n¨m qua lµ c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn hµng, c«ng nî ch­a ®­îc tèt dÉn ®Õn c¸c vô sù cè tµi chÝnh. Thùc tÕ nµy ®· ph¶n ¸nh hÖ thèng kiÓm tra, kiÓm so¸t yÕu kÐm, tr×nh ®é vµ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cña c¸n bé tµi chÝnh-kÕ to¸n h¹n chÕ cÇn ®­îc ph©n tÝch vµ kh¾c phôc. - ChiÕn l­îc ph¸t triÓn con ng­êi ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc, chÝnh s¸ch tuyÓn dông ®µo t¹o míi chØ ®¸p øng nhu cÇu bøc thiÕt tr­íc m¾t, ch­a quy ho¹ch vµ ®Çu t­ t­¬ng xøng víi yªu cÇu ph¸t triÓn l©u dµi. Tãm l¹i, c¸c nh©n tè hîp thµnh søc m¹nh cña Tæng c«ng ty chñ yÕu míi chØ ®¸p øng yªu cÇu hiÖn t¹i, ch­a t¹o ra sù ®ét biÕn vÒ chÊt cho sù ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy ®ßi hái Tæng c«ng ty ph¶i t×m ra nh÷ng ph­¬ng h­íng míi, nh÷ng gi¶i ph¸p míi trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. 1.2. VÒ phÝa c¬ chÕ: - MÆc dï chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña Nhµ n­íc ngµy cµng th«ng tho¸ng nh­ng c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®qang lµm cho c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam nãi riªng gÆp nhiÒu khã kh¨n. - Møc thuÕ cña Nhµ n­íc cßn ch­a phï hîp víi thùc tÕ. - Møc gi¸ t¸i xuÊt mét sè mÆt hµng do Nhµ n­íc quy ®Þnh cßn thÊp, ¶nh h­ëng tíi doanh lîi cña Tæng c«ng ty . 2. Nguyªn nh©n X¨ng dÇu lµ mÆt hµng cã nhiÒu ¶nh h­ëng lín ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. MÆt kh¸c kinh doanh x¨ng dÇu chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè trong n­íc vµ ngoµi n­íc, chñ quan vµ kh¸ch quan. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do sù biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng x¨ng dÇu thÕ giíi nªn ®· g©y khã kh¨n kh«ng nhá cho viÖc kinh doanh x¨ng dÇu cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam. Nguyªn nh©n n÷a lµ do sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ ngoµi n­íc. Bªn c¹nh ®ã c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc ch­a ph¸t huy tinh thÇn tù lËp; ®éi ngò c¸n bé phÇn nµo cßn h¹n chÕ vÒ chuyªn m«n. Riªng vÒ m¶ng t¸i xuÊt, n¨m 2000 ®¹t kh«ng cao, gi¶m 13,2% so víi n¨m 1999 do nh÷ng nguyªn nh©n sau: + Nguån x¨ng dÇu vµ c¸c s¶n phÈm ho¸ dÇu khan hiÕm, nguån ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu x¨ng dÇu khã kh¨n nªn nhiÒu khi Tæng c«ng ty ph¶i hy sinh lîi Ých doanh nghiÖp, h¹n chÕ t¸i xuÊt ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu x¨ng dÇu cho tiªu dïng néi ®Þa. + Gi¸ leo thang ¶nh h­ëng ®Õn lîi Ých cña c¸c nhµ nhËp khÈu, ®ång thêi g©y khã kh¨n cho viÖc ®µm ph¸n gi¸ t¸i xuÊt, khiÕn hä ph¶i gi¶m khèi l­îng nhËp khÈu . + Ch­a khai th¸c triÖt ®Ó thÞ tr­êng ®Ó ®Èy m¹nh t¸i xuÊt. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈux¨ng dÇu ViÖt nam I. Dù b¸o thÞ tr­êng x¨ng dÇu trong n­íc vµ trªn thÕ giíi trong thêi gian tíi 1. Dù b¸o thÞ tr­êng x¨ng dÇu thÕ giíi Víi tr÷ l­îng x¨ng dÇu cßn l¹i kho¶ng 140 tû tÊn (1.016 tû thïng) vµ khÝ ®èt lµ 140.000 m3 (4.933.000 tû Fit khèi). Tr÷ l­îng nµy ph©n bè kh«ng ®Òu trªn ch©u lôc vµ ®¹i d­¬ng, nhiÒu nhÊt lµ ë Trung CËn §«ng (65%) vµ Ýt nhÊt lµ ë vïng §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸- Australia (4,4%). NÕu kh«ng t×m thÊy tr÷ l­îng nµo n÷a, vµ nÕu møc tiªu thô vÉn nh­ hiÖn nay th× nguån dÇu má cã thÓ ®¸p øng loµi ng­êi trong vßng 40 n¨m n÷a. Trong thêi gian ®ã c¸c n­íc cã tr÷ l­îng x¨ng dÇu ë møc thÊp hoÆc võa ph¶i sÏ tiÕn hµnh nhËp khÈu dÇu th« lµm sè l­îng ng­êi mua cµng t¨ng. Bªn c¹nh ®ã nh÷ng khã kh¨n hiÖn h÷u vµ tiÒm Èn mµ c¸c tæ chøc hiÖp héi kinh doanh dÇu má lín trªn thÕ giíi ®· vµ sÏ ph¶i ®­¬ng ®Çu rÊt cã thÓ lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn gi¸ dÇu trªn thÕ giíi ngµy mét lªn cao. B¶ng 11: Tr÷ l­îng dÇu khÝ thÕ giíi (Tr÷ l­îng thu håi) Vïng DÇu th« KhÝ ®èt Tû tÊn % tr÷ l­îng toµn cÇu 100 tû m3 % tr÷ l­îng toµn cÇu B¾c Mü 11,7 8,5 8,4 6,1 Trung vµ Nam Mü 11,4 7,8 5,7 4,1 Ch©u ©u 2,3 1,7 5,5 4,0 Liªn X« (cò) 7,8 5,5 56,0 40,0 Trung CËn §«ng 89,2 64,9 45,2 32,4 Ch©u Phi 9,8 7,2 9,4 6,7 Ch©u ¸ vµ Australia 6,1 4,4 9,5 6,7 Nguån : Thêi b¸o Kinh tÕ 2000-2001 S¶n l­îng khai th¸c hµng n¨m, nhÊt lµ giai ®o¹n ®Çu thÕ kû 20 t¨ng rÊt nhanh. MÆc dï vËy gi¸ dÇu th« trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vÉn ë møc cao (25-28 USD/thïng). Sù kiÖn gi¸ dÇu cao còng cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc chø kh«ng ph¶i hoµn toµn tiªu cùc. §èi víi b¶n th©n ngµnh dÇu khÝ th× viÖc ®Çu t­ cho t×m kiÕm, th¨m dß, khai th¸c-chÕ biÕn ®­îc n©ng cao. HÖ qu¶ lµ trong vßng 5 ®Õn 10 n¨m tíi l¹i cã thªm c¸c má dÇu míi vµ gi¸ dÇu sÏ ®­îc kÐo xuèng, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh­ vËy trong thÕ kû 21 th× dÇu má vÉn ch­a ph¶i lµ b¸o ®éng "®á" cho tíi khi ng­êi ta t×m thÊy nguån n¨ng l­îng míi thay thÕ. B¶ng 12: Gi¸ thµnh khai th¸c mét thïng dÇu trªn thÕ giíi hiÖn nay §¬n vÞ tÝnh: USD/thïng Gi¸ Mü Ch©u Mü La Tinh T©y ¢u Trung CËn §«ng §«ng ¸-§«ng Nam ¸-Ch©u Phi Gi¸ thµnh khai th¸c 14,88 4,08 10,51 0,83 2,53 Gi¸ thµnh thÊp nhÊt vµ cao nhÊt 2-20 3-15 5-20 0,4-4 2-12 Nguån :Thêi b¸o kinh tÕ 2000-2001 Dù b¸o gi¸ dÇu tõ nay ®Õn n¨m 2010 kho¶ng 20-25 USD/thïng (dÇu cùc nÆng). §Õn n¨m 2100 sÏ cã nhiªn liÖu thay thÕ vµ phiÕn sÐt dÇu. Nh­ vËy trong thÕ kû 21 th× x¨ng dÇu vÉn lµ nguån n¨ng l­îng kh«ng thÓ thiÕu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cïng víi nh÷ng khã kh¨n ®· nªu ë trªn ch¾c ch¾n d·n ®Õn hËu qu¶ gi¸ dÇu t¨ng do tÝnh v« tæ chøc cña nÒn s¶n xuÊt thÕ giíi. Vµ do chu kú biÕn thiªn cña gi¸ dÇu mµ cung cã thÓ sÏ v­ît cÇu vµ gi¸ cã thÓ h¹. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè trªn ®©y ®Òu ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn thÞ tr­êng x¨ng dÇu cña ViÖt nam còng nh­ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong thêi gian tíi. CÊc nhµ kinh doanh x¨ng dÇu cÇn nghiªn cøu, n¾m b¾t thÞ tr­êng x¨ng dÇu thÕ giíi, nhanh chãng ®­a ra quyÕt ®Þnh cã tÝnh chiÕn l­îc trong kinh doanh, tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ cho ®Êt n­íc. 2. Dù b¸o thÞ tr­êng x¨ng dÇu ViÖt nam tõ nay ®Õn n¨m 2020 Cïng víi sù æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña khu vùc còng nh­ cña ®Êt n­íc, ®êi sèng nh©n d©n ngµy mét cao, nhu cÇu sö dông x¨ng dÇu trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi ngµy mét lín. Dù ®o¸n nhu cÇu vÒ x¨ng dÇu vµ c¸c s¶n phÈm x¨ng dÇu trong giai ®o¹n sau n¨m 2001 lµ 15 triÖu tÊn/n¨m vµ tiÕp tôc t¨ng cao cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, h¶i s¶n…Nhu cÇu vÒ dÇu khÝ ®èi víi sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n­íc trong nh÷ng n¨m tíi ngµy mét t¨ng. Trung t©m khoa häc c«ng nghÖ quèc gia ®· tÝnh to¸n cho biÕt vÒ dù b¸o nhu cÇu sö dông n¨ng l­îng cña ViÖt nam nh­ sau: B¶ng 13: Dù b¸o nhu cÇu x¨ng dÇu, khÝ ®èt cña ViÖt nam giai ®o¹n 2000-2020 N¨m 2000 2005 2010 2020 Nhu cÇu x¨ng dÇu 7,92 13,17 18 31,81 Nhu cÇu khÝ ®èt 2,8 4,5 8,8 16,7 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ 2000-2001 Sè liÖu trªn ®· cho chóng ta thÊy bøc tranh kh¸i qu¸t vÒ nhu cÇu dÇu khÝ cña n­íc ta trong vßng 20 n¨m tíi. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ víi tr÷ l­îng dÇu th« khai th¸c lín nh­ng s¶n phÈm tõ dÇu trong n­íc hÇu nh­ ch­a cã. §Õn n¨m 2004 nhµ m¸y läc dÇu sè mét cña ViÖt Nam míi cho ra s¶n phÈm trong khi nhu cÇu sö dông giµnh cho n¨m ®ã kho¶ng 7,9 triÖu tÊn. N¨m 2005 sÏ t¨ng lªn 13,17 triÖu tÊn, n¨m 2010 t¨ng lªn 18 triÖu tÊn vµ n¨m 2020 dù ®o¸n lµ 31,21 triÖu tÊn. Víi c«ng suÊt cña nhµ m¸y läc dÇu Dung QuÊt, s¶n l­îng 6,5 triÖu tÊn/n¨m vµo n¨m 2004, hoÆc sau ®ã cã thªm nhµ m¸y läc dÇu n÷a th× vÉn kh«ng ®ñ cung cÊp cho thÞ tr­êng trong n­íc vµ kh«ng cã xuÊt khÈu. Do vËy chóng ta vÉn ph¶i nhËp khÈu x¨ng dÇu phôc vô cho nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, tiªu dïng trong n­íc vµ kinh doanh t¸i xuÊt. Song sù ra ®êi cña nhµ m¸y läc dÇu t¹i ViÖt nam sÏ gi¶m bít g¸nh nÆng nhËp khÈu dÇu, t¨ng gi¸ trÞ nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. ViÖc ®æi míi trong kinh doanh, ®Ò ra ph­¬ng h­íng kinh doanh nãi chung ®èi víi Tæng c«ng ty lµ v« cïng cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, gãp phÇn thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ®Êt n­íc. 3. §Þnh h­íng ph¸t triÓn trong thêi gian tíi Trong nh÷ng n¨m tíi thÞ tr­êng x¨ng dÇu thÕ giíi cã thÓ diÔn biÕn phøc t¹p vµ bÊt ngê, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ vÉn tiÕp tôc diÔn ra. Vµ khi c¸c nÒn kinh tÕ b¾t ®Çu kh«i phôc, c¹nh tranh sÏ trë nªn quyÕt liÖt h¬n. Trong n­íc, nÒn kinh tÕ sÏ cßn tiÕp tôc khã kh¨n do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trong khu vùc. Kh¶ n¨ng ®Çu t­ vµo ViÖt nam vµ trao ®æi hµng ho¸ gi÷a ViÖt nam vµ c¸c n­íc cßn h¹n chÕ, tû lÖ t¨ng tr­ëng thÊp. Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam tr­íc nh÷ng ®ßi hái cña t×nh h×nh vµ sù chuyÓn ®éng chung cña nÒn kinh tÕ cÇn ph¶i n¨ng ®éng, cã sù v­¬n lªn râ rÖt, cã sù ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u ®Ó thùc sù lµ doanh nghiÖp ®ãng vai trß chñ ®¹o, chÞu tr¸ch nhiÖm chi phèi, dÉn d¾t, vµ lµ c«ng cô cña Nhµ n­íc trong viÖc ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng x¨ng dÇu. Vai trß chñ ®¹o cña Tæng c«ng ty kh«ng chØ thÓ hiÖn ë sè l­îng, chÊt l­îng vÒ dÞch vô hµng ho¸ b¸n ra mµ cßn thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng hç trî, liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c cïng chøc n¨ng trong viÖc tæ chøc kinh doanh x¨ng dÇu, ®¸p øng nhu cÇu æn ®Þnh thÞ tr­êng, b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. §Ó cã thÓ ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu x¨ng dÇu cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc th× Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam ph¶i trë thµnh Tæng c«ng ty quèc gia m¹nh vµ n¨ng ®éng víi trôc kinh doanh chÝnh lµ x¨ng dÇu, cïng víi nã lµ c¸c s¶n phÈm ®a d¹ng cña c«ng nghiÖp ho¸ dÇu nh­ gas, nhùa ®­êng, ho¸ chÊt; cã ®Çy ®ñ tiÒm n¨ng cña mét tËp ®oµn m¹nh víi c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm, t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh doanh vµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i. §Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc trªn Tæng c«ng ty cÈn triÓn khai theo c¸c ®Þnh h­íng lín nh­ sau: + §a d¹ng ho¸ cã chän läc c¸c lÜnh vùc kinh doanh trªn c¬ së ph¸t huy tèi ®a kinh doanh s¶n phÈm x¨ng dÇu, x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh hµng cã nhiÒu tiÒm n¨ng d­íi d¹ng c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn nh­ dÇu nhên, nhùa ®­êng, gas, c¸c s¶n phÈm ho¸ chÊt, c¬ khÝ, vËn t¶i viÔn d­¬ng. + §a d¹ng ho¸ së h÷u vèn th«ng qua viÖc tham gia vèn cña Tæng c«ng ty vµo mét sè lÜnh vùc kinh doanh mµ t¹i ®ã Tæng c«ng ty kh«ng thÓ vµ kh«ng cÇn thiÕt ph¶i së h÷u 100% vèn b»ng viÖc tham gia cæ phÇn víi n­íc ngoµi hoÆc liªn doanh, tham gia cæ phÇn víi c¸c c«ng ty trong n­íc. + TiÕp tôc hoµn thiÖn cÊu tróc kinh doanh x¨ng dÇu theo h­íng nh÷ng tæ hîp c¶ng kho, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®Ó t¨ng c¹nh tranh trong bu«n b¸n t¹i kho ®Çu mèi vµ kh¸ch hµng c«ng nghiÖp. §Èy m¹nh kinh doanh h­íng ngo¹i, cñng cè chç ®øng l©u dµi t¹i thÞ tr­êng Lµo, Campuchia, më réng thÞ tr­êng t¸i xuÊt sang Trung Quèc (khu vùc §«ng Nam vµ T©y Nam), t¨ng c­êng kinh doanh x¨ng dÇu trªn biÓn, tÝch cùc tham gia vµo qu¸ tr×nh bu«n b¸n x¨ng dÇu quèc tÕ. II. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu x¨ng dÇu cña ViÖt Nam: 1. Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng vµ b¹n hµng B¹n hµng vµ thÞ tr­êng lµ hai yÕu tè v« cïng quan träng, nã quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. BÊt cø mét doanh nghiÖp nµo muèn kinh doanh ®­îc cÇn ph¶i lËp ®­îc mèi quan hÖ vÒ thÞ tr­êng vµ b¹n hµng. §Ó cã thÓ tiªu thô ®­îc hµng ho¸, Tæng c«ng ty ph¶i ®­a ra nh÷ng ph­¬ng h­íng kinh doanh phong phó ®a d¹ng. C¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p sö dông ®Ó b¸n hµng nhanh, b¸n ®­îc nhiÒu, b¸n víi gi¸ cao, tiÕt kiÖm chi phÝ, tiÕt kiÖm thêi gian ®Òu ®­îc coi lµ ho¹t ®éng kinh doanh h÷u hiÖu. Mét ho¹t ®éng, mét qu¸ tr×nh kinh doanh hoµn chØnh th­êng b¾t ®Çu tõ viÖc ph¸t hiÖn vµ nghiªn cøu nhu cÇu thÞ tr­êng vµ kÕt thóc b»ng viÖc tho¶ m·n tèi ®a nhu cÇu thÞ tr­êng. Do vËy ph­¬ng ch©m cña Tæng c«ng ty lµ ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ nhu cÇu vÒ x¨ng dÇu cho toµn x· héi. Nghiªn cøu thÞ tr­êng ®­îc coi lµ c«ng viÖc quan träng nhÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng c«ng ty v× thÞ tr­êng lµ m«i tr­êng kinh doanh. Khi n¾m b¾t ®­îc thÞ tr­êng th× Tæng c«ng ty míi x©y dùng ®­îc ph­¬ng ¸n kinh doanh, t×m ra ®­îc nh÷ng kho¶ng trèng trªn thÞ tr­êng ®Ó x©m nhËp. Nhê cã chÝnh s¸ch nghiªn cøu thÞ tr­êng quy m«, nghiªn cøu c¬ cÊu nhu cÇu thÞ tr­êng mµ Tæng c«ng ty ®· cã nh÷ng ph­¬ng ¸n tiÕp cËn thÝch nghi vµ ®Þnh h­íng ®­îc ph­¬ng thøc kinh doanh cña m×nh. Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam sau h¬n 40 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, víi bÒ dµy kinh nghiÖm vµ truyÒn thèng ®· thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ bu«n b¸n x¨ng dÇu chÆt chÏ vµ ®¸ng tin cËy víi hÊu hÕt c¸c c«ng ty x¨ng dÇu lín nhÊt thÕ giíi, ®ång thêi giµnh ®­îc uy tÝn cao trªn thÞ tr­êng x¨ng dÇu. Tuy nhiªn ngoµi viÖc thiÕt lËp quan hÖ mua b¸n l©u dµi, ®a ph­¬ng ,Tæng c«ng ty cÇn ®Èy m¹nh h¬n viÖc t×m kiÕm b¹n hµng míi, thÞ tr­êng cung cÊp míi nh»m më réng ph¹m vi kinh doanh, chíp lÊy nh÷ng thêi c¬ tèt nhÊt. Tæng c«ng ty cÇn thiÕt lËp quan hÖ mua b¸n l©u dµi ®a ph­¬ng cã lùa chän víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi ®Ó ®¹t dd­îc gi¸ mua thÊp ®ång thêi æn ®Þnh nguån cung cÊp ngay c¶ khi cã biÕn ®éng lín trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Trong khi tiÕp tôc duy tr× thÞ tr­êng quen thuéc, cÇn x¸c lËp l¹i quan hÖ víi thÞ tr­êng Nga, t×m hiÓu kh¶ n¨ng ph¸t triÓn mua b¸n víi thÞ tr­êng Trung Quèc. Ngoµi c¸c thÞ tr­êng cung cÊp s¶n phÈm cho Tæng c«ng ty nh­ Singapore, Trung Quèc, §«ng B¾c ¸, khu vùc Trung §«ng, Tæng c«ng ty cÇn xem xÐt më réng nhËp khÈu tõ c¸c thÞ tr­êng nh­ c¸c vïng vÞnh §«ng Mü, thÞ tr­êng T©y-B¾c ¢u…®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Trung Quèc. Bªn c¹nh ®ã Tæng c«ng ty cÇn n¾m b¾t mäi diÔn biÕn trªn thÞ tr­êng ®Ó lùa chän nhµ cung cÊp sao cho cã lîi nhÊt, cÇn t×m hiÓu kü ®èi t¸c vµ quy ®Þnh chÆt chÏ c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång nhËp khÈu. 2. BiÖn ph¸p vÒ huy ®éng ®¶m b¶o nguån ngo¹i tÖ BÊt kú mét doanh nghiÖp nµo khi kinh doanh trªn thÞ tr­êng còng cÇn ph¶i cã vèn ®Ó d¶m b¶o chøc n¨ng thanh to¸n, më réng kinh doanh. Do khã kh¨n chung vÒ ngo¹i tÖ cña ®Êt n­íc, nªn Tæng c«ng ty mÆc dï cã tµi kho¶n ë ng©n hµng Vietcombank vµ cã quyÒn ®­îc mua ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸ cña m×nh nh­ng trong nhiÒu tr­êng hîp Tæng c«ng ty vÉn gÆp khã kh¨n trong kh©u huy ®éng nguån ngo¹i tÖ nµy. §Ó kh¾c phôc khã kh¨n trªn, Tæng c«ng ty cÇn cã c¸c biÖn ph¸p sau: - §Ò nghÞ Nhµ n­íc ­u tiªn giµnh mét l­îng ngo¹i tÖ thu ®­îc tõ xuÊt khÈu dÇu th« cho Tæng c«ng ty vay hoÆc trÝch mét phÇn ngo¹i tÖ tõ quü phô thu cho Tæng c«ng ty vay ®Ó tr¶ cho sè hµng ®· ®Õn kú thanh to¸n. - TiÕp tôc duy tr× ký hîp ®ång nhËp khÈu x¨ng dÇu víi ®iÒu kiÖn FOB. V× theo ®iÒu kiÖn nµy Tæng c«ng ty cã thÓ tËn dông ®­îc ®éi tÇu cña m×nh, tiÕt kiÖm ®­îc ngo¹i tÖ. - TËn dông vÞ trÝ ®Þa lý cña ViÖt nam, ®Èy m¹nh t¸i xuÊt x¨ng dÇu sang thÞ tr­êng c¸c n­¬c ®· quen thuéc nh­ Lµo, Campuchia, Nam Trung Quèc. - ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®· ra ®êi, Tæng c«ng ty cÇn tiªn phong trong lÜnh vùc nµy nh»m huy ®éng vèn trong nh©n d©n b»ng c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu,®ång thêi nhanh chãng x©y dùng vµ ®­a c«ng ty tµi chÝnh vµo ho¹t ®éng ®Ó qu¶n lý tµi chÝnh tèt h¬n. 3. C¸c gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu x¨ng dÇu 3.1. Tr­íc hÕt cÇn cã sù ®æi míi trong c«ng t¸c nhËp khÈu, t¹o nguån vèn vµ ®iÒu ®é hµng ho¸ ®Õn c¸c c¶ng ®Çu nguån. Theo ®ã: Tæ chøc giao dÞch vµ më réng quan hÖ, t×m c¸c nhµ cung cÊp míi cã tÝnh c¹nh tranh cao; duy tr× vµ t¨ng tû lÖ c¸c hîp ®ång nhËp khÈu dµi h¹n víi sù æn ®Þnh vÒ nguån, gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng, khai th¸c thÞ tr­êng Trung §«ng (ngoµi KPC). 3.2. Nghiªn cøu chÝnh s¸ch b¸n hµng, ®Çu t­ cho thÞ tr­êng Lµo, Campuchia ®Ó gi÷ v÷ng vµ gia t¨ng s¶n l­îng t¸i xuÊt, linh ho¹t vµ tranh thñ mäi c¬ héi ph¸t triÓn thÞ tr­êng t¸i xuÊt qua Trung Quèc…Bªn c¹nh ®ã, Tæng c«ng ty nªn nghiªn cøu vµ triÓn khai ph­¬ng thøc b¸n hµng chuyÓn khÈu. ThÝ ®iÓm tæ chøc giao dÞch bu«n b¸n trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ. Gi¶i ph¸p ®Þnh h­íng nµy, nÕu ®­îc chuyÓn ho¸ thµnh hiÖn thùc sÏ më ra sù ®ét ph¸ trong lÜnh vùc ph¸t triÓn thÞ tr­êng. 3.3. §¸nh gi¸ vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ kinh doanh ¸p dông thèng nhÊt trªn toµn quèc vµo thêi ®iÓm thÝch hîp nh»m x¸c lËp vµ c¶i thiÖn quan hÖ mua b¸n hµng ho¸, thanh to¸n néi bé trong Tæng c«ng ty, n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ sù chñ ®éng cña c¸c ®¬n vÞ trong viÖc tæ chøc kinh doanh, trong viÖc qu¶n lý vµ sö dông vèn, t¨ng cao tèc ®é chu chuyÓn tiÒn. 3.4. Cã sù thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch mÆt hµng, nhanh chãng tæ chøc chuyÓn ®æi c¸c mÆt hµng truyÒn thèng (DO 1%, x¨ng 83) sang c¸c chñng lo¹i cã phÈm chÊt cao h¬n (x¨ng kh«ng ch×, DO 0,5%…) nh»m sím x¸c lËp hÖ thèng kh¸ch hµng míi vµ dÉn d¾t thÞ tr­êng. 3.5.Quan t©m vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu, t¹o nguån vèn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu trªn c¬ së ph¸t huy kh¶ n¨ng hç trî cña c¸c c«ng ty thµnh viªn (®Ó t¹o nguån s¶n phÈm), quan hÖ b¹n hµng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ®Çu t­ c¬ së kinh doanh, ®Þnh h×nh vµ tæ chøc xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ, cã s¶n l­îng vµ æn ®Þnh. 4. Gi¶i ph¸p vÒ ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt, ®µo t¹o vµ sö dông ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn X¨ng dÇu lµ mét lo¹i hµng ho¸ cã tÝnh chÊt lý ho¸ ®Æc biÖt nh­: dÔ bay h¬i, dÔ ch¸y næ, rÊt ®éc h¹i…Do vËy, kinh doanh x¨ng dÇu ®ßi hái ph¶i cã mét hÖ thèng c¬ së vËt chÊt-kü thuËt ®Çy ®ñ, hiÖn ®¹i vµ tu©n thñ chÆt chÏ, nghiªm ngÆt c¸c quy tr×nh quy ph¹m vÒ phßng ch¸y ch÷a ch¸y, vÖ sinh m«i tr­êng, an toµn lao ®éng trong toµn bé qu¸ tr×nh kinh doanh. MÆc dï Tæng c«ng ty ®· cã mét hÖ thèng c¬ së vËt chÊt bÒ thÕ, ®¸p øng ®­îc mäi yªu cÇu vÒ kinh doanh x¨ng dÇu hiÖn nay. Tuy nhiªn mét sè cÇu c¶ng, kho bÓ, tÇu chë dÇu, xe bån, bÕn xuÊt do thêi gian sö dông ®· trë nªn cò kü l¹c hËu cÇn ®­îc söa ch÷a vµ bæ xung, thay thÕ. Hµng n¨m Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cÇn trÝch mét phÇn lîi nhuËn cña m×nh ®Ó ®Çu t­ n©ng cÊp vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt, tõ ®ã cã thÓ theo kÞp tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh trong khu vùc còng nh­ thÕ giíi.Trong ®ã Tæng c«ng ty cÇn l­u ý mét sè vÊn ®Ò sau: - §Çu t­ t¨ng thªm c«ng suÊt bèc, dì vµo c¶ng B12 (Qu¶ng Ninh) ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng tÇu, khã kh¨n cho viÖc nhËp hµng vµo kho. - §iÒu tiÕt ®éi tÇu vµo c¶ng mét c¸ch hîp lý h¬n, tr¸nh t×nh tr¹ng d­ thõa n¨ng lùc, chê viÖc lµm hoÆc kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. Ngoµi ®éi tÇu Petrolimex 01 (søc chë 22.000 tÊn), tÇu H¹ Long…cÇn ®Çu t­ thªm tÇu chë dÇu cã träng t¶i lín h¬n ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tù vËn chuyÓn khi nhËp x¨ng dÇu tõ c¶ng n­íc ngoµi. - Trang bÞ hÖ thèng vi tÝnh hiÖn ®¹i, thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh tin häc ho¸ trong toµn ngµnh, nèi m¹ng tõ trung t©m Tæng c«ng ty ®Õn c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn: kho dÇu, bé m¸y qu¶n lý c«ng ty, c¸c ®iÓm b¸n hµng. - HiÖn ®¹i ho¸ thiÕt bÞ ®ong rãt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, gi¶m chi phÝ hao hôt, trang bÞ dông cô ®o l­êng vµ ho¸ nghiÖm t¹i c¸c ®iÓm xuÊt hµng, b¶o ®¶m sù chÝnh x¸c sè l­îng, kiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng b¸n ra; coi ®©y võa lµ tr¸ch nhiÖm, võa lµ yÕu tè ®Ó thu hót kh¸ch hµng. VÒ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn: Thùc hiÖn tiªu chuÈn ho¸ c¸n bé vµ ®µo t¹o c¸n bé theo tiªu chuÈn trªn tõng bé phËn qu¶n lý vµ ë tõng kh©u c«ng viÖc, trong ®ã quy ®Þnh râ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ vµ tr×nh ®é nghiÖp vô. Chó ý ®µo t¹o c¸n bé ngo¹i th­¬ng am hiÓu luËt th­¬ng m¹i vµ c¸c th«ng lÖ bu«n b¸n quèc tÕ, cã kh¶ n¨ng vÒ ®µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹iI th­¬ng. KÕt luËn Kinh doanh nãi chung vµ kinh doanh x¨ng dÇu nãi riªng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ v« cïng khã kh¨n phøc t¹p, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi v­¬n lªn tù kh¼ng ®Þnh m×nh, n¨ng ®éng s¸ng t¹o, nhanh nhËy n¾m b¾t xu thÕ thÞ tr­êng , chíp lÊy thêi c¬ vµ quan träng h¬n n÷a lµ ph¶i ®Ò ra ®­îc nh÷ng quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c ®Ó t¹o ra nh÷ng kÕt qu¶ mong muèn. Tr¶i qua h¬n 45 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, víi nh÷ng kinh nghiÖm vµ b¶n lÜnh cña m×nh cïng víi sù nh¹y bÐn vµ n¨ng ®éng Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam th«ng qua c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ®· ®èng gãp cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc hµng ngh×n tû ®ång. Tæng c«ng ty ®· ph¸t huy tinh thÇn chñ ®éng, sím chuyÓn sang c¬ chÕ míi, ®¹t ®­îc nh÷ng tiÕn bé v­ît bËc, gi÷ vai trß chñ ®¹o, æn ®Þnh thÞ tr­êng ,gi¸ c¶, më réng m¹ng l­íi x¨ng dÇu phôc vô cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Vai trß chñ ®¹o cña Tæng c«ng ty kh«ng chØ giíi h¹n ë sè l­îng, chÊt l­îng dÞch vô b¸n ra mµ cßn thÓ hiÖn kh¶ n¨ng hç trî, liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp kh¸c cïng chøc n¨ng trong viÖc tæ chøc kinh doanh x¨ng dÇu nh»m ®¸p øng nhu cÇu æn ®Þnh thÞ tr­êng , ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. Tæng c«ng ty x¨ng dÇu lµ doanh nghiÖp ®i ®Çu trong c¸c lÜnh vùc ®æi míi c«ng nghÖ, c¬ së vËt chÊt kü thuËt, ph­¬ng thøc kinh doanh, më réng m¹ng l­íi b¸n hµng trªn ph¹m vi toµn quèc ®Ó hoµ nhÞp vµ ®ång bé víi c¬ së h¹ tÇng quèc gia. Nh÷ng g× Tæng c«ng ty ®¹t ®­îc kh«ng chØ cñng cè lßng tin cña c¸n bé c«ng nh©n viªn trong ngµnh mµ cßn lµ bµi häc cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c: cÇn ph¶i hiÓu biÕt thÞ tr­êng , hiÓu biÕt b¶n th©n m×nh, biÕt hµnh ®éng mét c¸ch s¸ng t¹o, cã tæ chøc míi cã thÓ gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh c«ng trong m«i tr­êng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. §Ó ®¶m b¶o ®­îc vai trß chñ ®¹o cña m×nh Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam ®· vµ ®ang tõng b­íc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn m×nh, t×m c¸c b­íc ®i thÝch hîp, häc tËp kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao trong kinh doanh, æn ®Þnh ho¹t ®éng vµ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng . Tµi liÖu tham kh¶o 1. B¸o c¸o tæng kÕt t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu c¸c n¨m 1996, 1997, 1998, 1999, 2000 vµ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô cña n¨m 2001, Phßng xuÊt nhËp khÈu -Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam 2. B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2000 cña Tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt nam 3. Thêi b¸o Kinh tÕ 1999, 2000, 2001 4. T¹p chÝ thèng kª n¨ng l­îng thÕ giíi cña PBA moco n¨m 2000 Môc lôc