Nghiên cứu tôn giáo - Khái quát về các giai đoạn phát triển của cao đài dại đạo Chiều Minh Tam Thanh vô vi

   NGUY
N TH ÁNH NGÀ (*) KHÁI QUÁT V CÁC GIAI ON PHÁT TRIN CA CAO ÀI I O CHIU MINH TAM THANH VÔ VI Tóm t t: Cao
ài
i
o Chiu Minh Tam Thanh Vô Vi do ông Ngô Vn Chiêu sáng lp cui nm 1926, là phái Cao
ài duy nht tu hành theo dòng t . Tín  ca phái Cao
ài này chuyên tâm thc hành nghi l ca pháp môn, chú trng trau di c hnh, ít quan tâm n lun thuyt. Sau nhiu nm hot ng, n nm 2009, Cao
ài
i
o Chiu Minh Tam Thanh Vô Vi ã c Ban Tôn giáo Chính ph công nhn t cách pháp nhân. Bài vit này góp phn làm rõ hn v s hình thành và các giai on phát trin ca phái Cao
ài này. T khóa: o Cao
ài, Cao
ài
i
o Chiu Minh Tam Thanh Vô Vi, Ngô Vn Chiêu. 1. Vài nét v s ra i ca Cao ài Ngày 30/7/1924, ông Ngô V
n Chiêu c iu v Sài Gòn làm vic  Phòng Thng m i. T i ây, ông Ngô V
n Chiêu ã cùng các ông Vng Quan K , Nguyn V
n Hoài, Võ V
n Sang và oàn V
n B n lp àn c (hình thc  i Ngc c xut x t Trung Quc)  nhà ông Vng Quan K (thánh tht Cu Kho). àn c này có biu tng th, có bàn th riêng, không còn ph thuc các àn c khác. ây là s kin “ánh du s hoàn thành s mnh t o dng  o Cao ài”(1). àn c t i nhà ông Vng Quan K sau ó ã thu hút thêm c các ông Nguyn Thành Cng, Nguyn Thành Diêu, Nguyn Hu c, Lê V
n B y và Võ V
n Mân, nhng ho t ng còn  ph m vi mt nhóm tu, ch cha phát trin thành mt tôn giáo. Ngày 25/7/1925,  Sài Gòn xut hin àn c mi bng tc xây bàn t trng phái Thông Linh hc Phng Tây gm các ông Cao Qu nh C, Ph m Công Tc, Cao Hoài Sang. Hình thc àn c này phát trin khá nhanh và m nh trong b phn trí thc, công chc ca chính quyn Pháp. êm Noel n
m 1925, c bút tuyên b cho phép thành lp mt tôn giáo mi có tên gi y  là Cao ài  i  o Tam K Ph  (thng gi tt là  o Cao ài). êm 13/2/1926 (mùng mt T!t Nguyên án n
m Bính Dn), c bút ã chn ông Ngô V
n Chiêu làm ch tôn giáo mi này  dìu dt các môn  và phân công nhim * . ThS., Trng Chính tr" Thành ph Cn Th. 
   54 v cho tng ngi. ây c xem là “Thánh giáo u tiên và là ngày k# nim khai  o Cao ài v c ph hóa”(2). Ngày 21/2/1926, c bút ã chn 13 ngi có s m ng lp ra  o Cao ài(3). Sau khi hp nht hai nhóm c bút,  o Cao ài phát trin nhanh, thu hút thêm c nhiu công chc, trí thc, nghip ch, in ch  Nam B nh Nguyn Ngc Tng, Lê Bá Trang, Nguyn Ngc Th, Lâm Th" Thanh, Nguyn V
n "nh, Nguyn V
n Tng; chc sc uy tín ca Ng$ Minh Chi  o nh Trn  o Quang, Lê V
n L"ch.  có th ho t ng công khai, ngày 7/10/1926, các nhà lãnh  o  o Cao ài ã g%i Tuyên ngôn (28 ngi ký tên, trong ó có 18 công chc Pháp, 05 in ch, 03 nhà s, 02 hng chc, u g&p g' nhau qua àn c) !n Thng c Nam K Le Fol, ính kèm là T Khai Tch
o vi 247 ch ký ca tín . M&c dù cha nhn c s chp thun ca chính quyn, nhng môn  u tiên ã t chc l ra mt long trng t i chùa Gò Kén (T Lâm t), t(nh Tây Ninh, vào ngày 15 tháng 10 n
m Bính Dn (1926) chính thc ra i  o Cao ài. 2. Các giai on phát trin ca Cao ài i o Chiu Minh Tam Thanh Vô Vi Cui n
m 1926, ngay sau khi  o Cao ài ra i, do không mun truyn bá  o pháp cho nhiu ngi (ph ), nên ông Ngô V
n Chiêu ã v Cn Th tìm ngi truyn trao bí pháp (tuyn /t ) lp ra Cao ài  i  o Chi!u Minh Tam Thanh Vô Vi (t ây xin c vi!t tt là Chi!u Minh Tam Thanh). u n
m 1927, ông  i tên t Ngô V
n Chiêu thành Ngô Minh Chiêu. T n
m 1927 !n nay, l"ch s% Chi!u Minh Tam Thanh tr i qua ba giai o n sau ây: Giai
on 1927 - 1938: o khai Nhóm Cao ài do ông Ngô Minh Chiêu khi xng h n ch! thu nhn tín . Nhng ngi mà ông ng ý truyn pháp c xem là ngi có “c
n c” tu hành và ph i c s chp thun qua hình thc xin keo; a phn tp trung  Cn Th; sau này lp nên mt àn c  "a phng này có tên là Chi!u Minh Tam Thanh Vô Vi (gi tt là Chi!u Minh àn Cn Th). Ngày 17/5/1927, các tín  ca Chi!u Minh àn Cn Th là Võ V
n Thm, Lê Công Phng, Nguyn V
n Hu nh cùng nhau mua hai m nh t nm bên ng t Cn Th i Cái R
ng, t ng din tích là 4,5 m)u  lp ngh*a "a Chi!u Minh. Cui n
m 1934, mt s tín  ca Chi!u Minh Tam Thanh ã ng ra xây dng T ình Thánh c  Cn Th. Các àn c u tiên c thành lp khi ông Ngô Minh Chiêu (thng c tín  Chi!u Minh Tam Thanh gi là c Tôn s) còn t i th! là: àn Chi!u Minh
 
  !"# $%&' 55 Cn Th, àn Phú Lâm (nay là qun 6, Thành ph H Chí Minh), àn Chi!u Minh Ch Ln (nay là qun 11, Thành ph H Chí Minh), àn Minh C nh (Tây Ninh). Nhng àn c này u âm thm ho t ng c lp và cha khai báo vi chính quyn. Ngày 18/4/1932 (ngày 13 tháng 3 n
m Nhâm Thân), ông Ngô Minh Chiêu viên t"ch. Ngày 3/8/1934, Hi Thanh Chiêu din ra t i Th o L (Cn Th), tín  Chi!u Minh Tam Thanh 
ng àn mng ông Ngô Minh Chiêu c v" Ngôi hai Giáo ch. Các àn c ca Chi!u Minh Tam Thanh thi gian này nhìn chung ti!p tc phát trin. Trong khi mt vài àn c khép l i sau khi ch àn mt i, thì nhiu àn c khác khai sinh nh: àn Long +n và àn Long Hoa (Thành ph H Chí Minh), àn Cn c (Long An), àn Linh B%u (Cn Th), àn Thánh c Quy Nguyên (V*nh Long), àn Chi!u Minh Giáo Tòa (V*nh Long), àn Huyn Quang (à N,ng), àn Sui Cát (Khánh Hòa),v.v !n n
m 1932, Chi!u Minh Tam Thanh có 13 àn c, trong ó có Chi!u Minh àn Cái Vn ca Bùi Quang Huy, Chi!u Minh àn R ch S-i ca Lê Minh Giác, Chi!u Minh t Ba Xe ca Võ Hng Sa, Chi!u Minh t Tân Lc ca Lê Phú Hu, Chi!u Minh àn M. Khánh ca Trn V
n Cht, Chi!u Minh àn Long Tuyn ca Nguyn V
n Khá, Chi!u Minh àn Nhn Ngh*a ca Nguyn V
n Trng, Chi!u Minh àn Phong Hòa ca Trn Hu Phú, Chi!u Minh àn V*nh Hòa Hng ca Hu nh V
n B%u. Lê Ngh*a Phng và Nguyn 
ng Dinh lp hai nhà àn Chi!u Minh t i làng Thành Li. Nguyn Quang Diu lp Chi!u Minh àn Tân Qi, Nguyn Hu V/n lp B%u C nh àn t i làng Tân Qui(4). u n
m 1935, các tín  àn Long +n  Sài Gòn chuyn v T ình th pháp. N
m 1936, nhà àn Trc Ti!t Tàng Th c t o lp trên mt gò t gia th%a rung rng 5 m)u t i Th Thiêm ca ông Nguyn Háo Vinh, ch Nhà in Xa Nay. Chính ni ây ã hu c ti!p c trn b Kinh
i Tha chn giáo. Vào n
m 1937, khi hp tác vi Cao ài Liên Hòa T ng Hi, Chi!u Minh Tam Thanh có 27 àn c(5). Nh vy, trong giai o n này, Chi!u Minh Tam Thanh thu nhn tín , m nhà àn, không thành lp t chc giáo hi, không có chc sc nh các chi phái Cao ài ph , c$ng không thu nhn tin b c, l vt ca thp phng bá tính. Các tín  t tu hành theo phng châm “chánh k(, hóa nhân”  v/n toàn i và  o, theo gng ca ông Ngô Minh Chiêu khi còn t i th! “sáng lo vic nc, chiu trình công phu”. Giai
on 1939 - 1950: o chuyn Ngày 14 tháng 3 n
m K# Mão (1939), Huynh trng Minh Hun qua i. Sau tang l, các nam tín  Chi!u Minh Tam Thanh ã ri T ình. Tình hình này kéo dài !n n
m 1945. Sau khi thc dân Pháp tái chi!m, trong iu kin (
   56 chi!n s bùng n , lo n l c khp ni, bà Minh Hng ph i ri T ình t n c ra ch Cn Th. T ình, th o l, vn tc b" hoang tàn  nát. Bàn th,  th cúng b" quân Pháp ch i h!t. Sau này, bà Võ H nh Ti!t (con gái ông bà Hi ng Thm) i tìm òi l i. Lúc u quân Pháp không ch"u tr , nhng vi thái  cng quy!t ca bà, chúng ph i cho xe ch tr l i. Khi còn t i th!, ông Ngô Minh Chiêu d y tín  Chi!u Minh Tam Thanh tùy theo thi c ca  o và duyên phn ca m0i ngi mà hóa . V l i, theo chi phái Cao ài này, trong vic tu hành ch( trng phn vô vi  o pháp, còn phn hu hình cn có nhng ch( là phn nh-. Nhng do nhn thc khác nhau, m0i ni hành  o theo cách hiu riêng, nên có nhng im không hp nhau v hình thc bên ngoài (cúng bái, th phng, l phc,). M&t khác, vì iu kin nhp  o rt kht khe, ph i chp nhn ba kh (quy y, công phu, kh o kh ), ph i c chp thun qua th tc xin keo, nên s ngi !n vi Chi!u Minh Tam Thanh không nhiu. Trong giai o n này, tuy ho t ng trong iu kin khó kh
n do chi!n tranh lo n l c, thi!u s thng nht v cách hành  o, nhng tín  Chi!u Minh Tam Thanh v)n kiên trì công phu t"nh luyn. Bi, h quan nim, tu theo Chi!u Minh Tam Thanh là cách gi i thoát tinh thn, vì ây là phái  o dân ch và thc t!. Giai
on 1951- nay: o thành Giai on 1951 - 1990: Ngày 15 tháng 8 n
m Canh Dn (1950), t i àn Phú Lâm, Giáo ch Cao ài ban Thánh lnh, k t Trung thu n
m Tân Mão (1951), Chi!u Minh Tam Thanh s1 bc vào thi k ch(nh nguyên lp giáo, lp “Quy iu ni l” (Ni quy), xem ây là lut  o thng nht trong toàn phái  các àn c c
n c tu hành. N
m 1951, T ình Thánh c ã c hai bà Minh Hng và Minh  i xây ct ln th hai trên nn t c$, din tích nh- hn vì tài chính eo h/p sau chi!n tranh. Thi im này, ni b Chi!u Minh Tam Thanh c$ng nh ngoài th! s có nhiu thay  i, úng nh Thánh ngôn ã d y, “bên trong ri rm, bên ngoài lo n li”. Sau tang l ca ông Ngô Minh Chiêu, ông Phán Quý không th Tam Thanh na, mà chuyn qua th Tam giáo, t ó có danh hiu “Chi!u Minh Tam giáo”, lp àn c riêng t i Xóm Chài (Cn Th). Là nhà Nho hc rng, Tây hc cao, l i lun  o ho t bát, nên ông Quý lôi kéo qua Tam giáo gn 300 tín , ngh*a là gn h!t tín  Chi!u Minh Tam Thanh  Cn Th. Tuy nhiên, s phân hóa trong ni b Chi!u Minh Tam Thanh rõ nht t sau n
m 1954. Mt s tín  phái Cao ài này mun phát trin phng thc tu hành ca ông Ngô Minh Chiêu bng cách m rng thu nhn tín  và c i cách th t c$ng nh t chc, nên ã thành lp nhánh riêng, ly tên là Chi!u Minh Long Châu, &t T ình t i xã Tân Phú
 
  !"# $%&') 57 Th nh, huyn Châu Thành, t(nh Hu Giang. Mt s àn c  Cn Th nh Chi!u Minh T, Chi!u Minh Giáo Tòa, Chi!u Minh +n Giáo, nay tr thành thánh tht, thánh t"nh ca các nhóm Cao ài ph . T ó cho !n ngày nay, Chi!u Minh Long Châu va tu tp theo tuyn/t , va theo ph . N
m 1960,  ghi du ni phát nguyên  o Cao ài, ông Minh Truyn xung Cn Th g&p bà Minh Trình (bà Hi ng Thm) trình bày d "nh xây mt ngôi chùa trên nn c$ ca Quan Âm T  Phú Quc có cùng kích thc, hình th vi tên gi chùa Cao ài Hi Thánh. N
m 1965, t i Cn Th, ông Minh Huyên ng ra lo vic xây ct T ình ln th ba, vi s tr giúp ca các ông Minh Ting, Minh Lc. Trong các ngày 22-24/4/1967 (các ngày 13-15 tháng Ba n
m inh Mùi), chùa Cao ài Hi Thánh (Phú Quc) c% hành L vía Ngôi hai Giáo ch Cao ài vi s tham d ca các phái oàn: Giáo hi Trung ng Cao ài Thng nht (Minh Tân), Giáo hi Tin Giang (Liên chi Cao ài duy nht), C quan Ph thông Giáo lý Cao ài giáo Vit Nam, Tòa Thánh B ch Y Chn Lý Kiên Giang, Thánh tht Bình Hòa Gia "nh, Thanh An T Bình Dng (Minh Thin), C quan Siêu hình (àn Thin c, Sài Gòn), Trúc Lâm Thánh c Thin in (V*nh Long), Linh Tiêu Cc (Phú Quc). Ngày 14 tháng 5 n
m inh Mùi (1967), ông Minh Huyên mi các ch àn Chi!u Minh Tam Thanh v hu àn riêng bit v c Quy Nguyên, tt c 93 v" v d. Trong kì àn này, c bút ban Thánh lnh quy tông. Theo ó, tín  ca Chi!u Minh Tam Thanh ph i tr l i i kh
n en và th Thiên bàn. Mt s v" không tuân theo thánh lnh và không v T ình. Ngày 14/01/1968 (rm tháng Ch p n
m inh Mùi), àn hi Phú Quc c t chc gm: àn Long Hoa, àn Ch Ln, àn T ình, àn Long +n, àn Minh C nh, àn Phú Quc. Trong àn hi này, c bút ban cho àn Chi!u Minh Dng ông hai ch “Khai Nguyên”. Nh vy, sau khi N i quy (1951) c xây dng và Hoàn ch(nh, Ban Ch(nh giáo c lp ra  iu hành thì l  o Chi!u Minh Tam Thanh c t chc thng nht và nn n!p; gia các àn c ca phái Cao ài này không còn  cp !n vic quy tông hay vic c i cách, m0i ni t lo vic tu hành trong àn c ca mình và gi mi liên giao vi nhau. Trong giai o n này, do hu qu ca chi!n tranh, nên các tín  ca Chi!u Minh Tam Thanh tu t i gia là ch y!u, ít có d"p  thc hành các l  o t i các àn c. Do kinh t! kit qu, phái Cao ài này c$ng không có iu kin in n kinh sách  tng nim trong các bu i cúng t thi, nên các tín  ph i hc thuc lòng sau khi nghe nhng ngi ch( d)n. *
   58 N
m 1975, t nc thng nht, tín  Chi!u Minh Tam Thanh n "nh i sng, ti!p tc 2n tu vi mong mun có cuc sng êm /p  trn gian, cuc i xng áng ni cõi thiêng liêng. Ông Minh Ting, bà Minh N, ông Minh Lc, bà Minh Mu chuyn i "nh c  nc ngoài. Bà Minh D* tuy già y!u v)n óng góp tài chính cho T ình. Sau mt s vic lng cng, các v" cùng nhau thành lp Ban Qu n lý  t gi i quy!t công vic ca T ình. Giai on 1990 - nay: T n
m 1990, s  i mi nhn thc v tôn giáo và công tác tôn giáo ca  ng và Nhà nc Vit Nam ã t o iu kin cho Chi!u Minh Tam Thanh phát trin tr l i. N
m 1998, Chi!u Minh Tam Thanh c 3y ban nhân dân t(nh Cn Th công nhn t cách pháp nhân. !n nay, Chi!u Minh Tam Thanh luôn gi chân truyn ca c Cao ài. Ngi tu theo phái Cao ài này sinh ho t trong xã hi nh nhng ngi dân thng. Phn vô vi trong ni giáo tâm truyn theo bí pháp v)n gi nghiêm nên s ngi c tuyn chn không nhiu, không xây chùa, không thuy!t gi ng, không sc màu l phc.  t chc giao lu, t o s oàn k!t thng nht, n
m 2005, Ban Qu n lý T ình Thánh c lp danh sách các àn c Chi!u Minh Tam Thanh, trình V Cao ài, Ban Tôn giáo Chính ph xin t cách pháp nhân. N
m 2006, ln u tiên mt oàn  i biu tín , chc vic Chi!u Minh Tam Thanh ra th ô Hà Ni, vi!ng L
ng Bác, chào Ban Tôn giáo Chính ph và c hng d)n th tc 
ng ký ho t ng, th
m 3y ban Trung ng M&t trn T quc Vit Nam và các di tích l"ch s%  các t(nh, thành ph Min Bc. Trong n
m này, in 1.000 quyn
i tha chn giáo ca Chi!u Minh Tam Thanh ã c Ban Tôn giáo Chính ph cho phép n tng. N
m 2009, sau nhng cuc trao  i, giao lu ã có 9/13 àn c ang ho t ng t Min Trung tr vào (ch y!u là Nam B) nht trí oàn k!t trên tinh thn gìn gi pháp môn tu hành ca Tôn s Ngô Minh Chiêu. Các àn c ã thng nht so n th o Quy ch Pháp môn Chiu Minh Tam Thanh vi mc tiêu làm cho  o pháp chân truyn ca Tôn s Ngô Minh Chiêu ngày càng  i mi, tín  hòa hp vi nhau, giúp ' l)n nhau ngày càng bn vng. Chín àn c ã công c% ngi ng u pháp môn trình Ban Tôn giáo Chính ph, Ban Tôn giáo (S Ni v) Thành ph Cn Th, ng thi xin thành lp Ban Hành l Pháp môn Trung ng - Hi ng iu hành Pháp môn và t chc  i hi  i biu ln th nht nhim k 2010 - 2015. Ngày 15/12/2009, Ban Tôn giáo Chính ph cp giy chng nhn ho t ng tôn giáo cho Chi!u Minh Tam Thanh, gm 08 àn c (còn 05 àn c cha ng thun nên cha c công nhn).
 
  !"# $%&' 59 Trong các ngày 25 - 26/4/2010, t i Hi trng T ình Thánh c (Thành ph Cn Th),  i hi  i biu ln th nht nhim k 2010 - 2015 Chi!u Minh Tam Thanh c t chc long trng, vi s hin din ca 160  i biu  i din 8 àn c.  i hi ã biu quy!t bu 18 v" trong Ban Hành l Pháp môn Trung ng. Bà Hu nh Th" Tín c bu làm Trng ban Hành l Pháp môn Trung ng. Bà Nguyn Th" Ngc ip, Trng ban Qu n lý T ình Thánh c c bu làm Chánh Hi trng Hi ng iu hành Pháp môn.  i hi ã thông qua Phng hng hành o và Quy ch hot ng trong c nhim k . Vi vic t chc thành công  i hi  i biu ln th nht nhim k 2010 - 2015, tuy không xây dng t chc giáo hi, nhng Chi!u Minh Tam Thanh ã thng nht ho t ng ca các àn c, hng d)n tín  gi vng chân truyn ca Tôn s Ngô Minh Chiêu và ho t ng trong khuôn kh Hi!n pháp và pháp lut nc Cng hòa xã hi ch ngh*a Vit Nam. Nhng n
m gn ây, Chi!u Minh Tam Thanh ã có nhiu óng góp tích cc cho  o và i, nht là các ho t ng t thin xã hi, c chính quyn "a phng ghi nhn là n v" có nhiu thành tích trong cuc vn ng “Hc tp và làm theo tm gng  o c H Chí Minh”, nên ã t&ng thng nhiu bng khen, giy khen./. CHÚ THÍCH 1. Trung tâm Khoa hc Xã hi và Nhân v
n Quc gia, Vin Nghiên cu Tôn giáo (1995), Bc u tìm hiu o Cao
ài, Nxb. Khoa hc Xã hi, Hà Ni: 105. 2. Cao ài  i  o Chi!u Minh Tam Thanh Vô Vi (2007), Lch s Quan ph Ngô Vn Chiêu, Nxb. Tôn giáo, Hà Ni: 41. 3. Bao gm các ông: Ngô V
n Chiêu, Vng Quan K , Nguyn V
n Hoài, Võ V
n Sang, oàn V
n B n, Lê V
n Trung, Lê V
n Gi ng, Lý Trng Quý, Cao Qu nh C, Ph m Công Tc, Cao Hoài Sang, Nguyn Trung Hu và Trng Hu c. 4-5. Chiu Minh lc s, TÀI LIU THAM KHO 1. Cao ài  i  o Chi!u Minh Tam Thanh Vô Vi (2007), Quy iu n i l, Nxb. Tôn giáo. 2. Cao ài  i  o Chi!u Minh Tam Thanh Vô Vi (2007), Lch s quan ph Ngô Vn Chiêu (1878 – 1932), Nxb. Tôn giáo. 3. Cao ài  i  o Chi!u Minh Tam Thanh Vô Vi, Báo cáo tng kt nm 2010. 4. Cao ài  i  o Chi!u Minh Tam Thanh Vô Vi (2010), Quy ch Pháp môn Cao
ài
i
o Chiu Minh Tam Thanh Vô Vi, Nxb. Tôn giáo. 5. Cao ài  i  o Chi!u Minh Tam Thanh Vô Vi (2012), N i quy hot ng ca Pháp môn Cao
ài Chiu Minh Tam Thanh Vô Vi, Nxb. Tôn giáo. 6. ng Tân (1967), Lch s Cao
ài
i
o Tam K Ph
, quyn 1: phn vô vi (1920 - 1932), Cao Hiên xut b n. 7. Trung tâm Khoa hc xã hi và Nhân v
n Quc gia, Vin Nghiên cu Tôn giáo (1995), Bc u tìm hiu o Cao
ài, Nxb. Khoa hc xã hi. (
   60 GENERAL IDEAS OF DEVELOPMENTAL STAGES OF CAO ÀI I O CHIU MINH TAM THANH VÔ VI (CHIU MINH SECT) Cao
ài
i
o Chiu Minh Tam Thanh Vô Vi (Chiu Minh sect) was founded by Ngô Vn Chiêu in 1926. Believers of this sect only practice its rites and improve morality, they are not interested in theory. After many years Cao
ài
i
o Chiu Minh Tam Thanh Vô Vi was recognized legal person status by the Government Committee for Religious Affairs in 2009. This article contributes to bringing out the establishment and developmental stages of this Cao Dai persuasion. Key Words: Cao
ài, Cao
ài
i
o Chiu Minh Tam Thanh Vô Vi, Ngô Vn Chiêu