Những điều bạn cần biết về đau thắt ngực ổn định

TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 57 - 2011 83 CHUYEÂN ÑEÀ CHO NGÖÔØI BEÄNH Những điều bạn cần biết về Đau Thắt Ngực ổn định GS.TS. Nguyễn Lân Việt ; Ths. Nguyễn Ngọc Quang (Viện Tim Mạch Việt Nam) Bạn được bác sĩ chẩn đoán có cơn đau thắt ngực ổn định (do bệnh tim - mạch vành). Vậy thế nào là cơn đau thắt ngực và bạn cần làm gì để chung sống với căn bệnh này? Những hiểu biết về bệnh của bạn sẽ giúp bạn có một cuộc sống đầy đủ và chủ động hơn. Đau ngực do bệnh mạch vành hay còn gọi là cơn đau thắt ngực là một cảm giác khó chịu vùng ngực thường tái phát nhiều lần. Một cơn đau thắt ngực điển hình thường có những tính chất sau: đó là cảm giác thắt lại, nặng, tức, đau ngực hay cảm giác sức ép khó chịu hay nén chặt ở ngực thường kéo dài vài phút, hay gặp ở vùng ngực bên trái, giữa ngực hay sau xương ức. Đôi khi cơn đau này lan ra một hoặc cả hai tay, xuyên ra sau lưng, lên cổ, hàm hoặc đau vùng bụng dưới xương ức. Cơn đau cũng có thể gây ra cảm giác tê ở vai, cánh tay hay cổ tay. Người bệnh thường có cảm giác đau khi vận động, đi lại hoặc khi gắng sức, đỡ khi nghỉ ngơi. Cơn đau cũng có thể xuất hiện kể cả khi nghỉ ngơi hay khi bạn xúc động mạnh. Cơn đau thắt ngực xảy ra khi cơ tim không được cung cấp đủ máu và ôxy để đáp ứng nhu cầu hoạt động của nó. Đó là nguyên nhân tại sao bạn cảm thấy đau ngực trong khi hoạt động thể lực hoặc khi xúc động. Đây là những lúc nhịp tim và huyết áp của bạn tăng nên cơ tim cần nhiều ôxy hơn. Trong thực tế, bệnh động mạch vành có thể chia ra hai dạng chính: Đau thắt ngực ổn định và Hội chứng mạch vành cấp (bao gồm Nhồi Máu Cơ Tim). Hội chứng mạch vành cấp là một cấp cứu và bạn cần phải được đưa đến bệnh viện ngay. Đau thắt ngực ổn định có thể diễn biến thành hội chứng vành cấp bất kể khi nào. Do vậy, nếu bạn đau ngực nhiều, kéo dài, nặng nề hoặc mới xảy ra thì nên được tham vấn ở bệnh viện. Đau thắt ngực ổn định và nhồi máu cơ tim: tại sao và có gì khác nhau ? Cơn đau ngực và nhồi máu cơ tim đều có một nguyên nhân chung là hậu quả của tình trạng xơ vữa động mạch. Sự tích tụ những mảng chất béo như cholesterol trong động mạch vành hình thành các mảng xơ vữa trên thành mạch, lâu ngày lớn dần lên và gây hẹp, tắc lòng mạch. Khi một mảng xơ vữa được coi là “không ổn định”, bị nứt lớp vỏ phủ bên trên sẽ làm khởi động quá trình đông máu, hình thành cục huyết khối gây tắc đột ngột lòng mạch vành và dẫn đến nhồi máu cơ tim. Xơ vữa động mạch có thể xuất hiện rất sớm, từ lứa tuổi thanh niên của mỗi người. Tới độ tuổi trung niên, thành mạch của mọi người hầu như đều bị xơ vữa ở một mức độ nhất định. Tuy nhiên, tình trạng tổn thương đáng kể (hẹp vừa – nhiều hay tắc) thường gặp hơn ở những người có yếu tố nguy cơ cao (xin tham khảo thêm bài Kiểm soát các yếu tố CHUYÊN ĐỀ CHO NGƯỜI BỆNH84 nguy cơ của bệnh tim mạch). Cả đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim đều là hậu quả của sự giảm sút dòng máu đến nuôi cơ tim. Tuy nhiên, trong đau thắt ngực, triệu chứng thường xuất hiện khi quả tim phải làm việc nhiều hơn như tăng co bóp, đập nhanh hơn trong điều kiện cơ thể gắng sức. Khi đó, lưu lượng dòng máu qua các động mạch vành vốn có tổn thương bị giảm tức thời nên gây ra triệu chứng đau ngực. Khi nghỉ ngơi thì hết đau và trong chuyên môn các bác sỹ còn gọi là đau thắt ngực ổn định. Trong nhồi máu cơ tim, dòng máu đến nuôi một vùng cơ tim đột ngột bị tắc nghẽn do cục máu đông hay huyết khối. Vùng cơ tim được nuôi dưỡng bởi động mạch vành đó bị tổn thương nặng nề, các tế bào bị chết và hoại tử và biểu hiện ra là cơn đau ngực thường dữ dội và kéo dài hơn. Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, những hậu quả nghiệm trọng có thể xảy ra. Tuy nhiên, trong một số trường hợp (người có tiền sử tiểu đường, người già ...) bệnh nhân có thể chỉ xuất hiện cơn đau ngực đầu tiên khi bị nhồi máu cơ tim hoặc đôi khi không rõ đau nên còn gọi là ‘’Đau thắt ngực thầm lặng’’. Cơ chế bù trừ của cơ thể Cơ thể bạn có một cơ chế bù trừ để tăng dòng máu đến nuôi vùng cơ tim khi động mạch vành chi phối bị tổn thương (hẹp khít, tắc). Một số mạch máu nhỏ nối từ các động mạch vành gần đó tới phía sau vị trí hẹp/ tắc của động mạch tổn thương có thể giãn ra để cung cấp thêm máu đến vùng cơ tim thiếu máu. Những mạch nhỏ này được gọi là tuần hoàn bàng hệ. Nếu tuần hoàn bàng hệ phát triển tốt, triệu chứng đau ngực có thể không nghiêm trọng thậm chí giảm hoặc mất triệu chứng đau ngực. Khi có tuần hoàn bàng hệ, mức độ tổn thương cơ tim do tắc mạch cũng được hạn chế phần nào. Phát hiện các biểu hiện của bệnh lý mạch vành Thông thường, bác sĩ có thể nghi ngờ bạn có bệnh mạch vành từ đặc điểm cơn đau ngực của bạn. Trong phần lớn trường hợp, thăm khám thường quy và điện tâm đồ lúc nghỉ có thể hoàn toàn bình thường. Đó là lí do tại sao bác sĩ của bạn chỉ định cho bạn làm thêm một số nghiệm pháp gắng sức để tăng khả năng phát hiện bệnh lý mạch vành. Ghi điện tâm đồ, làm siêu âm tim, chụp xạ hình tưới máu cơ tim trước và trong lúc bạn đang gắng sức có thể giúp phát hiện được tình trạng bị thiếu oxy của cơ tim tại vùng có mạch tổn thương. Chẩn đoán một cơn đau ngực đôi khi rất khó, thậm chí cả sau khi bạn đã làm đầy đủ các thăm dò kể trên. Trong trường hợp đó, bác sĩ của bạn có thể cho bạn làm chụp cắt lớp đa dãy (MSCT) động mạch vành hoặc chụp động mạch vành chọn lọc qua da tùy theo sự đánh giá và cân nhắc cụ thể của bác sỹ đối với từng trường hợp. Chụp động mạch vành chọn lọc qua da bằng đường ống thông là một phương pháp ghi lại hình ảnh động mạch vành sau khi được tiêm thuốc cản quang vào lòng mạch dưới màn hình X-quang. Kết quả chụp động mạch có thể cho biết động mạch vành bị hẹp hay tắc nghẽn hoàn toàn, vị trí và mức độ tổn thương và đồng thời, bác sỹ có thể tiến hành can thiệp đặt stent động mạch vành trong những trường hợp tổn thương phù hợp cho can thiệp. Điều trị nội khoa Nitroglycerin Nitroglycerin có tác dụng rất tốt làm giảm triệu chứng hay dự phòng cơn đau ngực. Khi TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 57 - 2011 85 có triệu chứng đau ngực, người bệnh thường được uống ngậm một viên thuốc nhỏ ở dưới lưỡi hay xịt thuốc dưới lưỡi. Thuốc cũng có dạng cao dán dùng để dán trước ngực khi người bệnh có cơn đau thắt ngực. Nếu bác sỹ đã chỉ định bạn cần phải dùng thuốc thuộc nhóm Nitroglycerin, bạn cần nhớ luôn mang thuốc theo bên mình. Một điều cũng rất quan trọng là phải sử dụng thuốc đúng như chỉ định của bác sĩ. Trước khi bắt đầu một hoạt động có thể gây ra cơn đau thắt ngực, bạn có thể dùng một viên thuốc để dự phòng. Khi cơn đau ngực của bạn không hết kể cả sau khi bạn dừng công việc vài phút hay cơn đau ngực xảy ra khi bạn đang nghỉ ngơi, hãy uống một viên thuốc và sau đó, bạn nên tới bác sĩ càng sớm càng tốt để đánh giá lại tình trạng của bạn cũng như điều chỉnh lại chế độ điều trị hiện tại. Hãy hỏi bác sĩ xem bạn cần phải làm gì nếu thuốc không hết cơn đau hay nếu cơn đau bắt đầu xuất hiện dày hơn và nặng hơn. Những cơn đau với tính chất trên thường là báo hiệu tình trạng không ổn định của mảng xơ vữa và có thể sẽ dẫn đến những hậu quả nặng nề như nhồi máu cơ tim nếu không có chế độ điều trị thích hợp. Một vài lời khuyên khi dùng Nitroglycerin - Nếu cơn đau của bạn không hết sau 15 phút nghỉ ngơi, hãy uống 1 viên nitroglycerin sau mỗi 5 phút và gọi cấp cứu ngay. Nếu bạn không gọi được xe cấp cứu, hãy nhờ ai đó đưa bạn đến khoa cấp cứu ở bệnh viện gần nhất ngay lập tức. - Dùng Nitroglycerin ngậm dưới lưỡi thường xuyên có thể làm cho vùng niêm mạc dưới lưỡi của bạn rộp nhẹ hay bị “nhiệt”. - Bạn có thể yêu cầu chuyển sang loại thuốc nitroglycerin dạng xịt hoặc miếng dán có tác dụng kéo dài. Chi phí cho các thuốc này thường cao hơn so với dạng thuốc viên. Một số bệnh nhân khi bắt đầu dùng Ni- troglycerrin có thể gặp cảm giác đau hay nặng đầu. Thường thì những triệu chứng này sẽ hết đi sau khi bệnh nhân uống thuốc này một vài lần. Nếu những triệu chứng trên vẫn còn và không giảm đi, hãy nói với bác sĩ của bạn để giảm liều nếu có thể. Các loại thuốc điều trị khác Ngoài Nitroglycerin, bạn còn cần dùng thêm Aspirin. Đây là thuốc cơ bản trong điều trị các bệnh lý mạch vành. Dùng Aspirin lâu dài đã được chứng minh làm giảm nguy cơ dẫn đến nhồi máu cơ tim cũng như tỷ lệ tử vong ở người có cơn đau thắt ngực. Một loại thuốc khác có thể được dùng là thuốc nhóm chẹn beta giao cảm. Những loại thuốc này giảm gánh nặng cho tim do làm giảm nhịp tim, giảm sức co bóp cơ tim và hạ huyết áp. Thuốc có tác dụng phòng cơn đau thắt ngực rất tốt. Tuy nhiên, cần dùng theo đúng chỉ định của bác sỹ. Một nhóm thuốc tương tự với nhóm chẹn beta giao cảm là thuốc chẹn kênh canxi. Thuốc cũng có tác dụng phòng đau thắt ngực do làm chậm nhịp tim và giảm co bóp cơ tim. Ngoài ra, thuốc còn làm giãn động mạch vành, giống như tác dụng của Nitroglycerin. Bạn cũng được bác sỹ cho dùng các loại thuốc để chữa tăng huyết áp, rối loạn lipid máu (đặc biệt là nhóm statin), chữa đái tháo đường nếu bạn có các rối loạn này đi kèm. Can thiệp động mạch vành qua da Nếu điều trị bằng thuốc không kiểm soát được cơn đau ngực của bạn, bác sĩ có thể khuyên bạn nên can thiệp động mạch vành qua da. Kỹ thuật này có thể giúp mở thông các dòng máu bị hẹp/tắc, tăng cường dòng máu tới nuôi cơ tim được nuôi bởi động mạch bị tổn thương. CHUYÊN ĐỀ CHO NGƯỜI BỆNH86 Trong can thiệp động mạch vành qua da, bác sĩ làm thủ thuật đưa một ống thông nhỏ (catheter) từ động mạch đùi hoặc động mạch quay (ở cổ tay) vào trong động mạch chủ của bạn để đưa tới các động mạch vành tại tim. Sau khi đã chụp để đánh giá mức độ tổn thương động mạch vành, bác sỹ có thể quyết định cần phải can thiệp. Khi đó, một ống thông đặc biệt một đầu mang một quả bóng chịu được áp lực cao được đưa đến nơi mạch máu bị hẹp tắc. Bác sỹ sẽ bơm căng quả bóng này lên để ép chặt mảng xơ vữa vào thành mạch, giúp nong rộng lòng mạch máu. Sau đó, quả bóng sẽ được làm xẹp lại và rút ra theo hệ thống ống thông. Tuy nhiên, nếu nong bóng đơn thuần, lòng mạch có nhiều nguy cơ bị tái hẹp. Để giảm bớt tình trạng này, ngày nay, phần lớn các trường hợp can thiệp động mạch vành đều được đặt một hoặc một vài giá đỡ (stent) ở vị trí tổn thương để giữ cho lòng mạch được thông thoáng. Stent là một giá đỡ được làm bằng một hợp kim đặc biệt, có thể được phủ các loại thuốc chống tái hẹp (stent bọc thuốc) hoặc không. Stent được đặt bên ngoài một quả bóng nhỏ của ống thông mang stent, tương tự như ống thông mang bóng nong động mạch vành. Khi đưa đến vị trí tổn thương, bác sỹ làm thủ thuật sẽ bơm căng bóng, stent được mở rộng và nằm lại đó, đóng vai trò của một giá đỡ để giữ lòng mạch không co hẹp lại. Số lượng stent cần đặt sẽ phụ thuộc vào độ dài kích thước vùng tổn thương mạch máu của bạn. Tuy nhiên, không phải cứ đặt stent xong là mọi vấn đề được giải quyết. Tái hẹp là một vấn đề của việc đặt stent. Hiện nay, các loại stent bọc thuốc được sử dụng để hạn chế sự phát triển các tế bào cơ trơn thành mạch gây hẹp lòng mạch trở lại. Nhưng như vậy cũng chỉ làm tỷ lệ tái hẹp giảm xuống chứ không phải đã giải quyết tuyệt đối. Điều quan trọng nhất là sau khi can thiệp động mạch vành, dù bạn có được đặt stent hay không, cho dù bác sỹ sử dụng loại stent gì để đặt cho bạn, bạn cũng cần uống thuốc đều theo chỉ dẫn của bác sỹ, đặc biệt là các thuốc có tác dụng chống ngưng kết tiểu cầu (Aspirin và các loại thuốc khác). Thời gian sử dụng các thuốc này sẽ phụ thuộc vào loại stent bác sỹ đã đặt cho bạn. Luôn nhớ rằng Aspirin sẽ là loại thuốc bạn cần dùng kéo dài suốt đời. Trong vòng 4 tuần sau khi đặt stent, bạn cần tránh làm chụp cộng hưởng từ trừ khi bác sỹ của bạn thấy cần phải làm như vậy. Đối với các loại máy dò kim loại như thiết bị tại các sân bay, stent không có ảnh hưởng gì. Phẫu thuật Trong trường hợp hệ thống động mạch vành của bạn bị tổn thương nhiều vị trí hay không phù hợp cho can thiệp, bạn có thể được chỉ định cần phẫu thuật để bắc cầu nối chủ – vành. Đây là phương pháp tạo một cầu nối đi từ động mạch chủ đến phía sau vị trí tổn thương của mạch vành nhằm cấp máu cho vùng cơ tim đang thiếu máu. Cầu nối thường làm từ động mạch hay tĩnh mạch của chính bạn. Mỗi một động mạch bị tắc sẽ cần ít nhất một cầu nối (Xin tham khảo thêm phần “Phẫu thuật bắc cầu nối chủ - vành”). Những điều cần biết trong cuộc sống khi có cơn đau thắt ngực Bạn có thể thay đổi cách sống của mình để giảm nguy cơ tái phát cơn đau thắt ngực. Những lời khuyên dưới đây có thể giúp bạn có cuộc sống dễ chịu hơn và khoẻ mạnh hơn. Kiểm soát hoạt động thể lực Hoạt động thể lực đều đặn giúp kiểm soát cân nặng, và giảm bớt căng thẳng. Điều này cũng giúp những người mắc bệnh tăng huyết áp và đái tháo đường kiểm soát được tốt hơn TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 57 - 2011 87 con số huyết áp và mức đường máu của mình. Ngoài ra, hoạt động thể lực đều đặn cũng là hình thức giúp tim của bạn dần thích nghi với các trạng thái hoạt động hàng ngày của bạn và do đó, sẽ làm giảm triệu chứng đau ngực. Đầu tiên, hãy bắt đầu bằng các động tác nhẹ nhàng. Đau ngực thường giảm dần đi khi bạn có chế độ luyện tập phù hợp và đều đặn. Hãy trao đổi với bác sĩ của bạn về hình thức luyện tập và lượng vận động thể lực như thế nào là tốt cho bạn. Nếu trong quá trình vận động bạn lại có triệu chứng tức ngực hoặc đau ngực xảy ra, hãy nói với bác sĩ của bạn để xem xét và có sự điều chỉnh lượng vận động thể lực cho phù hợp. Một nguyên tắc vận động cho những người có bệnh mạch vành là bắt đầu từ mức độ vận động thấp rồi tăng chậm sau mỗi 4 tuần. Hãy nhớ những loại vận động thể lực, mức độ hay thời gian vận động thể lực nào làm bạn đau ngực để tránh những hoạt động đó. Một người có thể đi bộ được khoảng hơn một kilomet mà không mệt mỏi nếu đi theo tốc độ trung bình, nhưng người đó cũng có thể bị đau ngực khi đi nhanh chỉ khoảng nửa dãy phố. Người có bệnh mạch vành cũng có thể quan hệ tình dục nhưng nếu có cơn đau thắt ngực xảy ra, hãy xin ý kiến tư vấn từ bác sĩ của bạn. Đôi khi, dùng Nitroglycerin có thể dự phòng cơn đau thắt ngực trước khi quan hệ tình dục. Nhiều bệnh nhân cũng xuất hiện đau ngực khi thay đổi thời tiết hay sau khi ăn một bữa quá no. Nếu điều này xảy ra, hãy tránh các hoạt động gắng sức sau khi ăn tiệc, khi thời tiết lạnh hoặc gió nhiều và mặc ấm khi bạn đi ra ngoài Những hoạt động mang tính đột ngột, bất thường sẽ không tốt cho sức khoẻ của bạn. Tránh các sang chấn tinh thần (stress) Bất kỳ một cảm xúc mãnh liệt nào bao gồm cả quá vui mừng hay quá tức giận đều có thể gây ra đau ngực. Bạn cần học cách kiểm soát tình cảm của mình để kiểm soát được cơn đau thắt ngực. Hãy phát hiện những tình huống hàng ngày thường gây căng thẳng để tránh và cố gắng kiểm soát cảm xúc của mình. Tránh những công việc mang nhiều áp lực và những thời gian biểu dầy đặc. Hãy biết sử dụng sức mạnh của tập thể. Tất nhiên là rất khó để là người không bao giờ gặp căng thẳng. Nhưng hãy cố gắng đoán trước những tình huống này và sử dụng Nitroglycerin trước để giúp dự phòng cơn đau ngực. Ngồi thiền và các bài tập thư giãn là cách rất tốt để giúp bạn luôn giữ được bình tĩnh. Nếu thường xuyên mệt mỏi căng thẳng, bạn có thể trao đổi với bác sĩ để xem xét về việc dùng thêm thuốc an thần. Trong các trường hợp này, thuốc an thần khá an toàn và hiệu quả để kiểm soát cơn đau ngực nếu bạn làm theo lời khuyên của bác sĩ. Tránh các thói quen ăn uống không có lợi cho sức khoẻ Cũng giống như vận động, tiêu hóa cũng làm cho tim của bạn phải tăng cường làm việc. Bạn nên cố gắng tránh ăn những bữa ăn quá no và thức ăn quá nhiều năng lượng làm bạn thấy khó tiêu. Nên nghỉ ngơi thư giãn sau khi ăn. Nếu bạn thường xuất hiện đau ngực sau khi ăn, bạn có thể dùng Nitroglycerin trước khi dùng bữa. Tình trạng thừa cân nặng cũng không tốt cho hệ mạch vành của bạn. Đau ngực thường giảm đi khi bạn giảm được số cân thừa. Thậm chí, nếu bạn bạn không thừa cân thì bác sĩ cũng sẽ khuyên bạn nên ăn ít các thực phẩm CHUYÊN ĐỀ CHO NGƯỜI BỆNH88 chứa nhều chất béo bão hòa và cholesterol. Hạn chế uống rượu Nếu bạn thường uống rượu, hãy uống điều độ. Điều này có nghĩa là chỉ dùng 1 đến 2 ly nhỏ mỗi ngày với nam giới và chỉ một nửa lượng này đối với nữ. Tốt nhất là uống rượu vang đỏ. Uống quá nhiều rượu có thể gây nguy hiểm bởi vì nó có nhiều ảnh hưởng đến hệ tim mạch. Nếu bạn chưa từng uống rượu, đừng bắt đầu tập uống. Nếu đang cố gắng giảm cân, càng không nên uống nhiều rượu bởi rượu cung cấp rất nhiều năng lượng. Quan điểm hiện nay cũng không khuyến khích bạn uống bia. Bỏ thuốc lá và tránh khói thuốc Hút thuốc lá có hại cho tất cả mọi người. Nếu bạn bị đau thắt ngực, dừng hút thuốc lá là điều then chốt. Hút thuốc làm các mạch máu co lại, tim đập nhanh hơn, giảm lượng oxy trong máu của bạn và thành mạch dễ bị tổn thương hơn. Tất cả những ảnh hưởng này làm cho cơn đau thắt ngực dễ xảy ra và nặng nề hơn, tăng nguy cơ dẫn đến nhồi máu cơ tim. Nếu bạn không hút thuốc nhưng người thân trong gia đình của bạn thường xuyên hút, hãy khuyên họ bỏ thuốc. Nếu bạn cần sự tư vấn để bỏ thuốc, hãy trao đổi với bác sĩ về chương trình thích hợp với bạn. Kiểm soát tốt các bệnh lý kèm theo Nếu bạn có các bệnh như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, bạn cần kiểm soát tốt những bệnh lý đó để tránh làm các tổn thương mạch vành của bạn nặng nề hơn. Tích tụ mảng xơ vữa trên thành mạch là cơ chế bệnh sinh chính gây hẹp lòng mạch. Chế độ ăn giảm mỡ, giảm cholesterol là một trong những biện pháp cơ bản của điều trị không dùng thuốc. Các thuốc nhóm statin không những là thuốc làm giảm mỡ máu mà còn có tác dụng chống viêm, ổn định mảng xơ vữa, được chỉ định cho các trường hợp có tổn thương mạch vành. Huyết áp cao làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tim mạch, suy tim và những rối loạn mạch máu khác. Nó cũng làm tăng gánh nặng cho tim, dễ xuất hiện cơn đau thắt ngực. Kiểm soát huyết áp là vấn đề cực kỳ quan trọng. Vì vậy, bạn cần tuân thủ tốt chế độ điều trị mà bác sĩ đã đề ra. Đái tháo đường cũng là một trong các yếu tố nguy cơ chính của bệnh mạch vành. Tình trạng đường huyết không được kiểm soát tốt thường làm nặng nề hơn các tổn thương thành mạch, hạn chế khả năng thích nghi, phục hồi của vùng cơ tim thiếu máu. Tình trạng thiếu máu cơ tim thầm lặng (không biểu hiện bằng triệu chứng đau thắt ngực) cũng thường gặp ở những người mắc bệnh đái tháo đường. Kiểm soát tốt đường huyết là một trong những vấn đề chính cần quan tâm ở bệnh nhân đái tháo đường có bệnh mạch vành. Hãy cố gắng, kiên trì và bạn sẽ thành công !