Thực tế, ở nước ta thời gian qua cũng đã có
sự chuyển biến tích cực về cải thiện môi trường
quản lý hành chính, giảm thiểu các thủ tục
rườm ra gây khó khăn cho môi trường kinh
doanh của các doanh nghiệp và công dân. Đáng
kể là trong xây dựng pháp luật lần đầu tiên đã
có quy định cụ thể về cấm các cơ quan từ cấp
Bộ, Ủy ban nhân dân các cấp không được đưa
ra các thủ tục hành chính trong ban hành văn
bản quy phạm pháp luật. Đặc biệt, khởi xướng
của Thủ tướng về xây dựng Chính phủ liêm
khiết, kiến tạo phát triển đã đem lại những đổi
mới rõ rệt từ phía các cơ quan công quyền
trong giải quyết công việc và phục vụ nhân
dân. Các biện pháp phòng ngừa hành chính
cũng đã được nhận thức, quy định và thực thi
trên thực tế khá chặt chẽ nhằm hạn chế tối đa
việc xâm phạm quyền, lợi ích của công dân
hoặc đem lại sự lạm dụng từ phía các chủ thể
có thẩm quyền. Mặc dù vậy, so với các yêu cầu
của xây dựng nhà nước pháp quyền, cải cách
thể chế hành chính và thực thi các qui định của
Hiến pháp năm 2013 vẫn còn nhiều việc chưa
giải quyết được hoặc bị hạn chế trên thực tế cần
phải chỉnh sửa. Nhìn chung, trong bối cảnh
hiện nay liên quan đến phạm trù quyền chủ
động của các chủ thể có quyền khiếu nại, khởi
kiện trong quá trình giải quyết tranh chấp hành
chính cần quan tâm tới một số điểm cơ bản sau:
- Về phía các cơ quan nhà nước, cần hướng tới
tạo lập một môi trường quản lý hành chính minh
bạch, công chức, viên chức trong thực thi công vụ
phải thực sự “phụng công thủ pháp”. Theo đó,
việc xác định nhiệm vụ cụ thể trên cơ sở phân cấp,
phân quyền trong công tác quản lý, chuyên môn
và cá thể hóa trách nhiệm, trách nhiệm pháp lý là
một khâu then chốt. Mặt khác, cần đề cao và tôn
trọng quyền công dân trong quản lý nhà nước,
tuyệt đối không gây cản trở hoặc vô cảm trước yêu
cầu chính đáng của người dân. Tiếp tục đẩy mạnh
cải cách thủ tục hành chính một cách thực chất,
đặc biệt là những thủ tục liên quan giữa công dân,
các tổ chức xã hội đối với Nhà nước trong quản lý
hành chính. Theo đó, tập trung giải quyết kịp thời,
hiệu quả đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân
đối với cán bộ, công chức và các thiết chế quản lý
hành chính nhà nước, tránh tình trạng đùn đẩy
trách nhiệm, thiếu rõ ràng và không đảm bảo thời
hiệu, thời hạn theo quy định.
5 trang |
Chia sẻ: hachi492 | Ngày: 22/01/2022 | Lượt xem: 198 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Quyền chủ động của người có quyền khiếu nại, khởi kiện trong quá trình giải quyết tranh chấp hành chính, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Soá 2/2018 - Naêm thöù Möôøi Ba
61
QUYỀN CHỦ ĐỘNG CỦA NGƯỜI CÓ QUYỀN KHIẾU NẠI, KHỞI KIỆN
TRONG QUÁ TRÌNH GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP HÀNH CHÍNH
Lê Vương Long1
Tóm tắt: Trong đời sống pháp lý, tranh chấp hành chính là một thực trạng xảy ra trên nhiều
phương diện của quản lý nhà nước. Do vậy, quá trình giải quyết tranh chấp hành chính dù bằng con
đường nào, hình thức gì cũng không kém phần phức tạp. Thực tế ở nước ta đã có nhiều trường hợp
khiếu nại, khiếu kiện vượt cấp, kéo dài và đem lại nhiều hệ lụy tiêu cực. Có nhiều nguyên nhân đem
lại, trong đó đáng kể là các bên tham gia quan hệ giải quyết tranh chấp hành chính chưa hiểu một
cách thấu đáo đặc trưng quyền, nghĩa vụ pháp lý của mình hoặc thụ động trong thực hiện nội dung
quyền chủ thể đã được pháp luật quy định. Bài viết tập trung nghiên cứu về quyền chủ động của các
cá nhân, tổ chức là đối tượng chịu tác động trực tiếp của quyết định hành chính, hành vi hành chính
bị khiếu nại, khởi kiện (sau đây gọi chung là người có quyền khiếu nại, khởi kiện) và ảnh hưởng của
việc thực hiện quyền chủ động đó đối với việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của họ trong giải
quyết tranh chấp hành chính.
Từ khóa: Tranh chấp hành chính, giải quyết tranh chấp, quyền khởi kiện
Nhận bài: Nhận bài: 05/01/2018; Hoàn thành biên tập: 12/03/2018; Duyệt đăng: 02/04/2018
Abstract: In legal field, administrative dispute happens on many aspects of state management.
Therefore, process of settling administrative dispute, through any way, any form is quite complicated.
In our country, there are many complaints, complaints sent to the higher level of the first authority,
time-consuming complaints and bringing negative subsequence. There are many reasons and one of
the reasons is that the parties involved in settling administrative dispute have not understood clearly
their rights, legal duties or they are not active in implementing the content regarding to subject right
regulated by the law. The article focuses on the right of being active of complained individuals,
organizations which are directly impacted by administrative decision, administrative act (hereafter
refer as persons having the right to sue, to make complaints and impact of implementing the right
of being active in protecting their legal rights, interests in solving administrative dispute.
Keywords: Administrative dispute, solving dispute, the right of making complaints
Date of receipt: 05/01/2018; Date of revision: 12/03/2018; Date of approval: 02/04/2018
1. Tranh chấp hành chính và giải quyết
tranh chấp hành chính
Trong các quan hệ xã hội nói chung, quan
hệ pháp luật nói riêng, sự bất đồng ý kiến giữa
các bên tham gia quan hệ có thể xảy ra về bất
cứ vấn đề gì, thường là về quyền, lợi ích có liên
quan. Sự bất đồng ý kiến như vậy được gọi
chung là tranh chấp. Trong quản lý hành chính
nhà nước cũng có thể xảy ra sự bất đồng ý kiến
giữa các bên có liên quan đến việc thực hiện
các quyết định hành chính hoặc hành vi hành
chính. Mặc dù hiện nay pháp luật không có quy
định nào chính thức gọi đó là tranh chấp hành
chính nhưng dưới góc độ khoa học thì thuật
ngữ tranh chấp hành chính đã được sử dụng để
chỉ những trường hợp bất đồng ý kiến nói trên
tương tự như việc sử dụng các thuật ngữ tranh
chấp dân sự, tranh chấp thương mại.
Để thực hiện quản lý hành chính, các cơ
quan, cán bộ, công chức có thẩm quyền ban hành
quyết định hành chính, thực hiện hành vi hành
chính. Quyết định hành chính là văn bản do cơ
quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm
quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban
hành để quyết định về một vấn đề cụ thể trong
hoạt động quản lý hành chính nhà nước được áp
dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng
cụ thể2. Hành vi hành chính là hành vi của cơ
1 Phó Giáo sư, Tiến sỹ, Trường Đại học Luật Hà Nội
2 Xem khoản 8 Điều 2 Luật Khiếu nại năm 2011; khoản 1 Điều 3 Luật Tố tụng hành chính năm 2015
HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP
62
quan hành chính nhà nước, của người có thẩm
quyền trong cơ quan hành chính nhà nước thực
hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ
theo quy định của pháp luật3.
Trong quan hệ pháp luật hành chính, sự bất
bình đẳng về tư cách chủ thể, phương thức thể
hiện ý chí của mỗi bên mang tính đặc thù của quan
hệ hành chính. Việc nhân danh Nhà nước đưa ra
các quyết định hành chính, thực hiện các hành vi
hành chính có thể chứa đựng khả năng làm
phương hại đến quyền, lợi ích hoặc buộc phải thực
thi một nghĩa vụ nào đó có thể dẫn đến sự phản
ứng từ các chủ thể có liên quan. Nói cụ thể, nó có
sự khác biệt với các loại tranh chấp trong các lĩnh
vực quan hệ dân sự, thương mại, hôn nhân và gia
đinh hoặc lao động. Tranh chấp hành chính trên
thực tế sẽ đem lại những hệ lụy như:
- Đối với Nhà nước, mục đích, ý chí thể hiện
trong việc ban hành các quyết định hành chính, thực
hiện hành vi hành chính cá biệt không được tôn
trọng thực thi, có hiệu lực, hiệu quả trên thực tế.
- Đối với chủ thể có liên quan có thể phát sinh
những nghĩa vụ hoặc gánh chịu thiệt hại hoặc bị
hạn chế những quyền, lợi ích từ quyết định, hành
vi hành chính của Nhà nước. Cùng với đó có thể
là sự phản ứng tiêu cực từ các chủ thể này đối với
Nhà nước về các tranh chấp hành chính đó.
Về nguyên tắc thì các tranh chấp hành chính
phát sinh phải được giải quyết để các bên có
được phương án tốt nhất trong thực hiện, bảo vệ
quyền và lợi ích của mình theo quy định của
pháp luật. Thực tế và quy định của pháp luật có
hai phương thức giải quyết tranh chấp hành chính
là giải quyết khiếu nại theo thủ tục hành chính
và giải quyết khiếu kiện theo thủ tục tư pháp.
2. Quyền chủ động của người có quyền
khiếu nại, khởi kiện
Về phương diện lý luận, quyền là khả năng
của chủ thể (cá nhân, tổ chức) được hưởng một
lợi ích, giá trị hoặc thực hiện một hành vi, tham
gia một quan hệ nào đó mà không bị chủ thể khác
cản trở, can thiệp. Trong đời sống xã hội, quyền
pháp lý là phạm trù có giới hạn. Trong các quan
hệ pháp luật, trừ quan hệ sở hữu còn nhìn chung
quyền, nghĩa vụ của chủ thể thường mang tính
đối lưu nghĩa là nó gắn với nhau trong việc thực
hiện trên thực tế. Quyền pháp lý không chỉ được
nhận diện dưới góc độ các quy định pháp luật mà
quan trọng hơn, cần quan tâm hơn là khả năng
hiện thực hóa nội dung các quyền trên thực tế
như thế nào. Dưới góc độ này, vai trò của chủ thể
có tính quyết định, nhà nước chỉ tạo lập một môi
trường cần thiết cho các chủ thể chủ động thực
hiện quyền của mình có hiệu quả.
Quyền chủ động ở đây không phải là một loại
quyền hay một quyền cụ thể mà là sự chủ động
của các bên tranh chấp lựa chọn thực hiện hay
không thực hiện và thực hiện như thế nào những
quyền nhất định trong giải quyết tranh chấp hành
chính một cách hợp pháp, tiết kiệm và hiệu quả
nhằm bảo đảm việc xử lý các tranh chấp được
khách quan trên thực tế. Về bản chất, quyền chủ
động thể hiện tính tự do ý chí của chủ thể trong
việc lựa chọn phương thức thực hiện hành vi của
mình được pháp luật quy định. Hay đó là quá
trình hiện thực hóa nội dung được pháp luật quy
định thông qua hành vi chủ động của chủ thể.
Thứ nhất, quyền chủ động quyết định có khiếu
nại, khởi kiện đối với quyết định, hành vi hành
chính hay không4. Như trên đã nói, tranh chấp
hành chính nảy sinh khi người chịu sự tác động
của quyết định hành chính, hành vi hành chính cho
rằng quyết định, hành vi đó trái pháp luật, xâm
phạm quyền, lợi ích hợp pháp của họ và khiếu nại,
khởi kiện là việc họ yêu cầu cơ quan nhà nước có
thẩm quyền bảo vệ quyền, lợi ích đã bị xâm hại
đó. Nếu vì lý do nào đó, người có quyền khiếu nại,
khởi kiện mặc dù cho rằng quyền, lợi ích của mình
bị xâm hại nhưng họ quyết định không khiếu nại,
khởi kiện thì tranh chấp hành chính chỉ tồn tại ở
dạng tiềm ẩn mà không thực sự bộc lộ trên thực tế.
Việc giải quyết tranh chấp trong trường hợp này
không được đặt ra. Điều đó có nghĩa là người có
quyền khiếu nại, khởi kiện tự mình chấp nhận việc
quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại (nếu
có) chứ không phải nhà nước từ chối bảo vệ
3 Xem khoản 9 Điều 2 Luật Khiếu nại năm 2011; khoản 3 Điều 3 Luật Tố tụng hành chính năm 2015
4 Xem Điều 8 Luật Tố tụng hành chính năm 2015
Soá 2/2018 - Naêm thöù Möôøi Ba
63
quyền, lợi ích của họ. Nếu người có quyền khiếu
nại, khởi kiện thực hiện việc khiếu nại, khởi kiện
thì tranh chấp hành chính đã chính thức được xác
nhận và cơ quan có thẩm quyền phải tiến hành giải
quyết tranh chấp. Khi giải quyết tranh chấp, nếu
thực sự quyền, lợi ích của người có quyền khiếu
nại, khởi kiện bị xâm hại thì quyền, lợi ích đó sẽ
được khôi phục.
Thứ hai, quyền chủ động lựa chọn khiếu nại
hoặc khởi kiện quyết định hành chính, hành vi
hành chính5. Lý do có sự tồn tại hai phương thức
giải quyết tranh chấp hành chính song song là bởi
vì mỗi phương thức giải quyết tranh chấp có
những ưu thế và hạn chế riêng. Giải quyết tranh
chấp bằng con đường hành chính có ưu thế chính
là người có thẩm quyền giải quyết tranh chấp ở
ngay trong hệ thống cơ quan hành chính, là
người có quyết định, hành vi bị khiếu nại hoặc
cấp trên của người có quyết định, hành vi bị
khiếu nại nên họ hiểu khá rõ vấn đề bị khiếu nại
là gì, điều kiện, hoàn cảnh nào dẫn đến việc ban
hành quyết định, thực hiện hành vi bị khiếu nại.
Nói cách khác, họ có những điều kiện cần thiết
để có thể hiểu quyết định, hành vi đó là đúng hay
sai nên có thể dễ dàng giải quyết khiếu nại hợp
tình, hợp lý. Tuy nhiên, giải quyết khiếu nại có
hạn chế là người giải quyết khiếu nại chính là
người có quyết định, hành vi bị khiếu nại hoặc
cấp trên của người có quyết định, hành vi đó nên
tính khách quan, vô tư trong giải quyết khiếu nại
khó được đảm bảo. Vì vậy, dù hiểu khá rõ về
quyết định, hành vi bị khiếu nại nhưng việc giải
quyết khiếu nại hay bị dây dưa, kéo dài ảnh
hưởng bất lợi đến việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp
pháp của người khiếu nại. Gần như ngược lại với
giải quyết khiếu nại, giải quyết vụ án hành chính
được thực hiện bởi tòa án nên có tính khách
quan, vô tư hơn cơ quan hành chính nhưng vì
không trực tiếp quản lý nên có thể không biết rõ
điều kiện, hoàn cảnh, yêu cầu của quản lí hành
chính liên quan đến quyết định, hành vi bị khiếu
nại. Với những ưu điểm và hạn chế của hai
phương thức giải quyết tranh chấp hành chính
như vậy thì tùy từng trường hợp mà khả năng bảo
vệ quyền, lợi ích của người có quyền khiếu nại,
khởi kiện của mỗi phương thức cũng khác nhau.
Theo quy định của pháp luật về khiếu nại trước
năm 2011 thì trước khi muốn khởi kiện vụ án
hành chính tại tòa án, người có quyền khiếu nại,
khởi kiện phải khiếu nại tới cơ quan hành chính,
sau khi khiếu nại đã được giải quyết lần đầu mà
người khiếu nại không đồng ý với cách giải quyết
của người giải quyết khiếu nại hoặc hết thời hạn
giải quyết khiếu nại lần đầu mà khiếu nại không
được giải quyết thì họ mới được quyền khởi kiện
vụ án tại tòa án. Quy định như thế này đã hạn chế
đáng kể khả năng lựa chọn phương thức giải
quyết tranh chấp nên cũng có khả năng ảnh
hưởng không tích cực đến việc bảo vệ quyền, lợi
ích của người có quyền khiếu nại, khởi kiện.
Theo pháp luật hiện hành, người có quyền khiếu
nại, khởi kiện có quyền chủ động rất lớn trong
việc lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp
hành chính. Ngay khi tranh chấp hành chính phát
sinh, người có quyền khiếu nại, khởi kiện có
quyền lựa chọn một trong hai phương thức giải
quyết tranh chấp. Trong trường hợp người có
quyền khiếu nại, khởi kiện đã lựa chọn khiếu nại
nhưng sau khi giải quyết khiếu nại lần đầu mà họ
không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại
hoặc hết thời hạn giải quyết khiếu nại mà khiếu
nại vẫn không được giải quyết thì họ vấn được
tiếp tục chủ động lựa chọn một trong hai phương
thức giải quyết tranh chấp để yêu cầu bảo vệ
quyền, lợi ích của mình. Thậm chí, sau khi giải
quyết khiếu nại lần hai, nếu người khiếu nại
không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại
hoặc hết thời hạn giải quyết khiếu nại mà khiếu
nại vẫn không được giải quyết thì họ vẫn được
quyền đưa tranh chấp ra tòa án để yêu cầu giải
quyết (khoản 1 Điều 7 Luật Khiếu nại năm
2011). Như vậy, nhà nước không còn áp đặt
phương thức giải quyết tranh chấp phải được lựa
chọn hay được ưu tiên lựa chọn nữa. Việc chủ
động lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp
nào thuộc về quyền của người có quyền khiếu
nại, khởi kiện tùy thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh
cụ thể của mỗi người, đặc biệt phụ thuộc vào
5 Xem Điều 7 Luật Khiếu nại năm 2011
HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP
64
nhận thức của họ cho rằng trong trường hợp
tranh chấp cụ thể đó phương thức giải quyết
tranh chấp nào có thể bảo vệ tốt nhất quyền, lợi
ích của họ.
Thứ ba, quyền chủ động nhờ luật sư bảo
vệ; nhờ luật sư, trợ giúp viên pháp lý tư vấn về
pháp luật hoặc ủy quyền cho luật sư, trợ giúp
viên pháp lý khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích
hợp pháp của mình. Trong đại đa số các trường
hợp, tranh chấp hành chính là tranh chấp nảy
sinh giữa cơ quan, cán bộ, công chức quyền lực
nhà nước với cá nhân, tổ chức khác. Trong
quan hệ giữa hai bên tranh chấp hành chính,
ngoài sự bất tương xứng về vị thế giữa các bên
đối với nhau thì còn thấy có sự khác biệt phổ
biến về mức độ am hiểu pháp luật, am hiểu về
quản lý nhà nước giữa các bên đó. Thông
thường, phía cơ quan, cán bộ, công chức am
hiểu pháp luật và quản lý nhà nước hơn phía
bên kia. Điều đó cũng có nghĩa là phía cá nhân,
tổ chức có nhiều hạn chế trong việc tự bảo vệ
quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Để giảm bớt
sự khác biệt này, đồng thời cũng là để tăng khả
năng bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người
có quyền khiếu nại, khởi kiện, pháp luật hiện
nay quy định người khiếu nại có quyền “Nhờ
luật sư tư vấn về pháp luật hoặc ủy quyền cho
luật sư khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích hợp
pháp của mình. Trường hợp người khiếu nại là
người được trợ giúp pháp lý theo quy định của
pháp luật thì được nhờ trợ giúp viên pháp lý tư
vấn về pháp luật hoặc ủy quyền cho trợ giúp
viên pháp lý khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích
hợp pháp của mình” (khoản 1 Điều 12 Luật
Khiếu nại năm 2011) và “Đương sự có quyền
tự bảo vệ hoặc nhờ luật sư hoặc người khác có
đủ điều kiện theo quy định của Luật này bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của mình” (khoản 1
Điều 19 Luật Tố tụng hành chính năm 2015).
Như vậy, nếu người có quyền khiếu nại, khởi
kiện tự tin vào sự hiểu biết và bản lĩnh của
mình trước cơ quan có thẩm quyền giải quyết
tranh chấp hành chính thì hoàn toàn có thể tự
mình thực hiện quyền nhưng nếu thấy sự hiểu
biết về pháp luật của mình không đủ để tự mình
bảo vệ quyền, lợi ích của mình thì có quyền tìm
kiếm sự giúp đỡ về mặt pháp luật từ những
người thực sự am hiểu pháp luật. Với sự giúp
đỡ của các chuyên gia về pháp luật như vậy
người có quyền khiếu nại, khởi kiện sẽ bảo vệ
hiệu quả hơn, chắc chắn hơn quyền, lợi ích
của mình trong quá trình giải quyết tranh chấp
hành chính.
Thứ tư, quyền chủ động rút khiếu nại, thay
đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện6. Sau khi
khởi kiện, người khởi kiện có quyền chủ động
thay đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện nếu xét thấy
yêu cầu ban đầu của mình chưa đầy đủ hoặc
chưa phù hợp. Bên cạnh đó, người khiếu nại,
khởi kiện có quyền rút khiếu nại, rút yêu cầu
khởi kiện vì bất cứ lý do gì. Ngược với quyền
chủ động quyết định khiếu nại, khởi kiện, quyền
rút khiếu nại, rút yêu cầu khởi kiện làm chấm
dứt tranh chấp hành chính. Điều đó có thể là do
người có quyền khiếu nại, khởi kiện nhận thấy
quyết định hành chính, hành vi hành chính mà
mình đã khiếu nại, khởi kiện không trái pháp
luật nên không có vấn đề xâm phạm quyền, lợi
ích của họ và tất nhiên không đặt ra vấn đề phải
bảo vệ những quyền, lợi ích đó. Cũng có thể
người có quyền khiếu nại, khởi kiện chấp nhận
sự thiệt hại mà họ cho rằng quyết định, hành vi
hành chính đã xâm hại nên không yêu cầu được
bảo vệ nữa. Dù trường hợp nào thì đây cũng là
sự chủ động chấm dứt tranh chấp mà không làm
trái nhu cầu, ý nguyện bảo vệ quyền, lợi ích cua
người có quyền khiếu nại, khởi kiện.
Thứ năm, quyền chủ động yêu cầu áp dụng
biện pháp khẩn cấp tạm thời7. Về nguyên tắc,
việc khiếu nại, khởi kiện không làm dừng việc
thực hiện quyết định, hành vi hành chính bị khiếu
nại, khởi kiện. Quá trình giải quyết khiếu nại,
giải quyết vụ án hành chính là quá trình xác định
quyết định, hành vi bị khiếu nại, khởi kiện trái
hay không trái pháp luật. Khi chưa có quyết định,
bản án có hiệu lực của người có thẩm quyền thì
6 Xem Điều 10 Luật Khiếu nại năm 2011, Điều 8 Luật Tố tụng hành chính năm 2015
7 Xem Điểm e khoản 1 Điều 12 Luật Khiếu nại năm 2011, khoản 10 Điều 55 Luật Tố tụng hành chính năm 2015
Soá 2/2018 - Naêm thöù Möôøi Ba
65
chưa kết luận về tính trái pháp luật của quyết
định, hành vi hành chính. Mặc dù, sau khi giải
quyết khiếu nại, giải quyết vụ án hành chính nếu
xác định được là quyết định, hành vi trái pháp
luật thì quyền, lợi ích đã bị xâm phạm bởi quyết
định, hành vi đó sẽ được khôi phục nhưng có
những trường hợp việc thi hành quyết định, thực
hiện hành vi bị khiếu nại, khởi kiện có thể gây ra
hậu quả khó khắc phục. Trong trường hợp này, để
giảm thiểu khả năng gây hậu quả khó khắc phục,
cũng đồng nghĩa với việc quyền, lợi ích của
người có quyền khiếu nại, khởi kiện có thể bị ảnh
hưởng bất lợi thì họ có quyền chủ động yêu cầu
người có thẩm quyền áp dụng biện pháp khẩn
cấp để ngăn chặn hậu quả có thể xảy ra do việc
thực hiện quyết định, hành vi hành chính. Các
biện pháp khẩn cấp tạm thời gồm: tạm đình chỉ
thi hành quyết định; tạm dừng việc thực hiện
hành vi hành chính; cấm hoặc buộc thực hiện
hành vi nhất định. Việc áp dụng biện pháp khẩn
cấp tạm thời không chỉ được thực hiện theo yêu
cầu của người có quyền khiếu nại, khởi kiện mà
còn được thực hiện khi chính cơ quan có thẩm
quyền xét thấy cần thiết. Điều đó chứng tỏ rằng
quyền chủ động yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn
cấp tạm thời rất có giá trị bảo vệ quyền, lợi ích
của người có quyền khiếu nại, khởi kiện.
Thực tế, ở nước ta thời gian qua cũng đã có
sự chuyển biến tích cực về cải thiện môi trường
quản lý hành chính, giảm thiểu các thủ tục
rườm ra gây khó khăn cho môi trường kinh
doanh của các doanh nghiệp và công dân. Đáng
kể là trong xây dựng pháp luật lần đầu tiên đã
có quy định cụ thể về cấm các cơ quan từ cấp
Bộ, Ủy ban nhân dân các cấp không được đưa
ra các thủ tục hành chính trong ban hành văn
bản quy phạm pháp luật. Đặc biệt, khởi xướng
của Thủ tướng về xây dựng Chính phủ liêm
khiết, kiến tạo phát triển đã đem lại những đổi
mới rõ rệt từ phía các cơ quan công quyền
trong giải quyết công việc và phục vụ nhân
dân. Các biện pháp phòng ngừa hành chính
cũng đã được nhận thức, quy định và thực thi
trên thực tế khá chặt chẽ nhằm hạn chế tối đa
việc xâm phạm quyền, lợi ích của công dân
hoặc đem lại sự lạm dụng từ phía các chủ thể
có thẩm quyền. Mặc dù vậy, so với các yêu cầu
của xây dựng nhà nước pháp quyền, cải cách
thể chế hành chính và thực thi các qui định của
Hiến pháp năm 2013 vẫn còn nhiều việc chưa
giải quyết được hoặc bị hạn chế trên thực tế cần
phải chỉnh sửa. Nhìn chung, trong bối cảnh
hiện nay liên quan đến phạm trù quyền chủ
động của các chủ thể có quyền khiếu nại, khởi
kiện trong quá trình giải quyết tranh chấp hành
chính cần quan tâm tới một số điểm cơ bản sau:
- Về phía các cơ quan nhà nước, cần hướng tới
tạo lập một môi trường quản lý hành chính minh
bạch, công chức, viên chức trong thực thi công vụ
phải thực sự “phụng công thủ pháp”. Theo đó,
việc xác định nhiệm vụ cụ thể trên cơ sở phân cấp,
phân quyền trong công tác quản lý, chuyên môn
và cá thể hóa trách nhiệm, trách nhiệm pháp lý là
một khâu then chốt. Mặt khác, cần đề cao và tôn
trọng quyền công dân trong quản lý nhà nước,
tuyệt đối không gây cản trở hoặc vô cảm trước yêu
cầu chính đáng của người dân. Tiếp tục đẩy mạnh
cải cách thủ tục hành chính một cách thực chất,
đặc biệt là những thủ tục liên quan giữa công dân,
các tổ chức xã hội đối với Nhà nước trong quản lý
hành chính. Theo đó, tập trung giải quyết kịp thời,
hiệu quả đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân
đối với cán bộ, công chức và các thiết chế quản lý
hành chính nhà nước, tránh tình trạng đùn đẩy
trách nhiệm, thiếu rõ ràng và không đảm bảo thời
hiệu, thời hạn theo quy định.
- Đối với công dân, thiết nghĩ quan trọng và
cơ bản nhất là mỗi người phải tự ý thức về quyền,
nghĩa vụ và trách nhiệm của bản thân trong quá
trình tham gia các hoạt động quản lý nhà nước
trên lĩnh vực để giảm thiểu các xung đột, tranh
chấp hành chính có thể xảy ra trên thực tế. Một
số lĩnh vực nhạy cảm như giải quyết tranh chấp
đất đai, đền bù giải phóng mặt bằngngười dân
cần tham khảo ý kiến chuyên môn, tư vấn pháp
lý để tiếp cận vấn đề, giải quyết tháo gỡ vướng
mắc đúng đắn, đặc biệt sử dụng quyền khiếu nại,
khởi kiện bằng những hành vi hợp pháp. Tránh
tình trạng vì thiếu hiểu biết, bị kích động đi khiếu
kiện dài ngày, nhiều lần hoặc tụ tập đông người
gây áp lực thiếu khách quan đối với các cơ quan
nhà nước./.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- quyen_chu_dong_cua_nguoi_co_quyen_khieu_nai_khoi_kien_trong.pdf