Tiểu luận Giải pháp nhằm giải quyết những thách thức và thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế của Việt Nam

µng tiªu dïng kh¸c sÏ ph¶i thö th¸ch vµ c¹nh tranh ®¸ng kÓ, ¸p lùc víi c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc sÏ liªn tôc vµ gia t¨ng nh­ ®èi víi ngµnh xi m¨ng, s¾t thÐp, ph©n hãa häc, ®­êng ... th× møc c¹nh tranh sÏ lµ rÊt lín. VÞ thÕ nguy hiÓm nhÊt ch¾c ch¾n sÏ thuéc vÒ c¸c ngµnh chÕ t¹o sö dông nhiÒu vèn nh­ ngµnh ®iÖn tö, « t«, ... Th¸ch thøc ®èi víi c¸c nhµ doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ hoÆc lµ ph¶i ®uæi kÞp vµ v­ît c¸c n­íc ASEAN vÒ chÊt l­îng, mÉu m·, gi¸ c¶ hµng hãa trong vßng 6 n¨m tíi (®Õn n¨m 2006) hoÆc lµ ph¸ s¶n vµ trao thÞ tr­êng ViÖt Nam cho c¸c ®èi thñ l¸ng giÒng. Th¸ch thøc nµy qu¶ thËt lµ rÊt lín, nÕu ®­îc l­îng hãa sÏ b»ng mét l­îng vèn ®Çu t­ khæng lå ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ Ýt nhÊt cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt ra kho¶ng 20% tæng sè mÆt hµng nãi trªn. III.3.Th¸ch thøc vÒ nh©n tè con ng­êi: Con ng­êi lu«n gi÷ vÞ trÝ trung t©m trong mäi ho¹t ®éng kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa, x· héi ...Trong qu¸ tr×nh tham gia AFTA, mét th¸ch thøc lín mµ ViÖt Nam gÆp ph¶i lµ nh©n tè vÒ con ng­êi do tr×nh ®é, kÓ c¶ c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ vµ cña c¸c doanh nh©n ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu ®Æt ra cña t×nh h×nh míi. NÕu chØ xÐt riªng vÒ thùc tr¹ng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong m«i tr­êng c¹nh tranh th× phÇn lín c¸c doanh nghiÖp cßn rÊt non trÎ, thiÕu vèn kinh doanh còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý, sù tÝn nhiÖm vµ bÒ dµy kinh nghiÖm. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp ®Òu míi b­íc vµo th­¬ng tr­êng nªn cã nhiÒu h¹n chÕ, thÓ hiÖn ë c¸c mÆt nh­: kinh doanh trªn diÖn mÆt hµng réng nh­ng thiÕu chuyªn ngµnh; m¹ng l­íi tiªu thô cßn mong manh; c¸c doanh nghiÖp cßn ch­a quan t©m vµ Ýt thµnh c«ng trong viÖc x©y dùng khèi c¸c kh¸ch hµng tin cËy vµ l©u bÒn; thiÕu th«ng tin vµ thiÕu hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­¬ng vµ kh¸ch hµng; thiÕu c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i d­íi nhiÒu h×nh thøc nh­ th«ng tin th­¬ng m¹i, hç trî triÓn l·m qu¶ng c¸o, t­ vÊn vÒ thÞ tr­êng, m«i tr­êng ®Çu t­, t×m ®èi t¸c kinh doanh ... Trong m«i tr­êng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt cña AFTA, sù kÐm hiÓu biÕt cña nh÷ng ng­êi tham gia trùc tiÕp vµo “cuéc ch¬i” sÏ lµm ph­¬ng h¹i ®Õn kh«ng nh÷ng lîi Ých cña doanh nghiÖp mµ cßn ¶nh h­ëng lín ®Õn lîi Ých quèc gia. Mét khÝa c¹nh kh¸c cÇn ®­îc quan t©m trong nh©n tè con ng­êi ®ã lµ tr×nh ®é cña lùc l­îng lao ®éng tham gia s¶n xuÊt trùc tiÕp. §Ó n©ng cao chÊt l­îng cña hµng hãa, t¨ng søc c¹nh tranh trong m«i tr­êng AFTA th× ng­êi lao ®éng ph¶i cã tay nghÒ cao, ý thøc chÊp hµnh kû luËt lao ®éng tèt. Tuy nhiªn hiÖn nay, phÇn lín lao ®éng ViÖt Nam ®­îc ®µo t¹o tõ thêi bao cÊp nªn kh¶ n¨ng thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ tr­êng cßn kÐm, tay nghÒ thÊp, ch­a rÌn luyÖn ®­îc t¸c phong lao ®éng c«ng nghiÖp nªn chÊt l­îng s¶n phÈm lµm ra ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng tiªu chuÈn ViÖt Nam vµ Quèc TÕ, s¶n phÈm khã cã thÓ th©m nhËp vµo nh÷ng thÞ tr­êng “khã tÝnh” cña c¸c n­íc ASEAN kh¸c. ChÝnh v× vËy, nh©n tè con ng­êi lµ mét nh©n tè cÇn ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu ®Ó chuÈn bÞ ®èi phã víi nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ViÖt Nam tham gia vµo AFTA. III.4.Th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi võa ph¶i chÞu t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë §«ng Nam ¸ võa ph¶i gi÷ v÷ng tiÕn tr×nh AFTA. Trong khi c¸c quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ gi÷a n­íc ta vµ c¸c n­íc thµnh viªn trong nhãm ASEAN-6 ®ang ph¸t triÓn thuËn lîi th× x¶y ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë §«ng Nam ¸ . Nh÷ng n­íc ph¶i chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ nhÊt cña khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ lµ Thailand, Indonesia, vµ Malaysia-nh÷ng n­íc bu«n b¸n vµ ®Çu t­ nhiÒu víi n­íc ta (chØ sau Singapore). Trªn bÒ mÆt x· héi, diÔn biÕn t×nh h×nh kinh tÕ vµ tµi chÝnh ViÖt Nam trong mÊy n¨m qua d­êng nh­ v« can tr­íc sãng giã cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trong khu vùc. Sù b×nh lÆng ®ã cã nguån gèc s©u xa tõ sù kÐm ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi riªng. §ång tiÒn ViÖt Nam ch­a ph¶i lµ ®ång tiÒn chuyÓn ®æi trong khu vùc. ViÖt Nam l¹i ch­a cã thÞ tr­êng chøng kho¸n, quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN bÞ khñng ho¶ng nÆng nÒ nhÊt cßn rÊt nhá ..., nªn ®· kh«ng thÓ g©y ra ph¶n øng d©y chuyÒn trong cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë khu vùc. V× thÕ, cã thÓ xem sù b×nh th­êng cña kinh tÕ ViÖt Nam tr­íc sãng lín cña khñng ho¶ng tµi chÝnh trong vïng chøng tá møc ®é héi nhËp cña ta vµo nÒn kinh tÕ khu vùc cßn ch­a bÐn rÔ vµo c¸c tÕ bµo kinh tÕ cña nã. Nãi c¸ch kh¸c, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë §«ng Nam ¸ hiÖn nay lµ lo¹i khñng ho¶ng cña c¸c lo¹i nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é mµ ë ®ã, thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng m¹nh, cã mèi liªn hÖ quèc tÕ cao vµ nh¹y c¶m. Tuy vËy do kinh ASEAN bÞ suy tho¸i, nhu cÇu hµng nhËp khÈu tõ ViÖt Nam ë c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN kh¸c còng ®· bÞ bÞ gi¶m xuèng. Theo ®¸nh gi¸ cña Bé Th­¬ng M¹i, khñng ho¶ng tµi chÝnh lµm n­íc ta thiÖt h¹i kho¶ng 350 triÖu ®« la do gi¶m bu«n b¸n víi c¸c n­íc ASEAN-6. §Çu t­ trùc tiÕp cña ASEAN-6 vµo ViÖt Nam còng gi¶m sót ®¸ng kÓ. Theo Bé KÕ Ho¹ch vµ §Çu T­, trong 9 th¸ng ®©u n¨m 1998, c¸c n­íc ASEAN-6 chØ cã 15 dù ¸n ®Çu t­ míi ®­îc cÊp giÊy phÐp víi sè vèn kho¶ng 803 triÖu ®« la Mü, trong ®ã 700 triÖu vèn cña c¸c nhµ ®Çu t­ Singapore ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp nh­ng ch­a muèn nhËn.1 TrÝch bµi viÕt cña Phïng Xu©n Nh¹ “§Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc ASEAN vµo ViÖt Nam: Thùc tr¹ng vµ nh÷ng khuyÕn nghÞ”, T¹p chÝ Nghiªn cøu §«ng Nam ¸ sè 4 n¨m 1998, trang 44. ¶nh h­ëng khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë §«ng Nam ¸ ®Æt ra cho ViÖt Nam mét sè th¸ch thøc míi: Ngµy nay, khi ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN vµ tham gia vµo tiÕn tr×nh AFTA, kinh tÕ ViÖt Nam ®· chÞu t¸c ®éng cña c¸c nÒn kinh tÕ khu vùc, c¶ tÝch cùc lÉn tiªu cùc, bÊt kÓ lµ chóng ta cã muèn ®iÒu ®ã hay kh«ng. §©y lµ th¸ch thøc hoµn toµn míi trong quan hÖ gi÷a nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay víi c¸c nÒn kinh tÕ khu vùc so víi thêi kú chiÕn tranh l¹nh. VÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt cña t­¬ng quan gi÷a kinh tÕ ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN kh¸c trong khu«n khæ AFTA chÝnh lµ thêi ®iÓm sau khi AFTA cã hiÖu lùc chung (n¨m 2003) vµ ViÖt Nam (n¨m 2006) mµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh hiÖn nay cã thÓ cã ý nghÜa rÊt kh«ng nhá ®èi víi côc diÖn cña t×nh h×nh. Theo nghÜa nµy, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ nh÷ng t¸c ®éng cña nã sÏ t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi mong muèn cña ViÖt Nam nh»m duy tr× tiÕn tr×nh tham gia AFTA. Tr­íc hÕt, dßng vèn ®Çu t­ tõ ASEAN ch¶y vµo ViÖt Nam sÏ ngµy cµng yÕu ®i do kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c nhµ ®Çu t­ bÞ suy gi¶m. Sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu FDI trªn thÕ giíi nãi chung vµ trong khu vùc nãi riªng dochiuj ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng mµ s©u s¾c thªm. Lµ n­íc hÇu nh­ chØ nhËn ®Çu t­ mét chiÒu tõ bªn ngoµi, ViÖt Nam sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n trong t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Sù suy gi¶m cña tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ minh chøng cho nhËn ®Þnh nµy. Gi¶m tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cã nghÜa lµ sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a ta vµ ASEAN ngµy cµng më réng, g©y rÊt nhiÒu bÊt lîi cho ta khi thùc hiÖn AFTA dÉn ®Õn kh¶ n¨ng ViÖt Nam trë thµnh thÞ tr­êng tiªu thô hµng hãa cã xuÊt xø tõ c¸c n­íc ASEAN kh¸c. Thø hai lµ sù ph¸ gi¸ ®ång tiÒn néi ®Þa cña nh÷ng n­íc chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña khñng ho¶ng ®· lµm chi phÝ ®Çu vµo cña hä rÎ ®i t­¬ng øng. Do ®ã, søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc trong ®ã cã thÞ tr­êng ViÖt Nam sÏ t¨ng lªn, khiÕn cho c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam tiÕp tôc bÞ thÊt thñ ngay trªn thÞ tr­êng néi ®Þa tr­íc søc tÊn c«ng cña hµng ngo¹i theo nhÞp tiÕn cña lÞch tr×nh AFTA. Thø ba, cuéc khñng ho¶ng t¹o ra ¸p lùc lín buéc c¸c n­íc ph¶i thùc hiÖn nh÷ng cuéc c¶i c¸ch triÖt ®Ó, thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ thiÕt chÕ tµi chÝnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ t¹o ra xung lùc míi mÎ vµ thùc sù cho giai ®o¹n “t¸i cÊt c¸nh” sau khñng ho¶ng. Do vËy, cuéc khñng ho¶ng trong khu vùc hãa ra l¹i g©y ra ¸p lùc c¹nh tranh cßn lín h¬n n÷a ®èi víi nÒn kinh tÕ cßn nhiÒu yÕu kÐm cña ViÖt Nam. Nh­ng ta kh«ng thÓ chèi bá hîp t¸c, kh«ng thÓ tõ bá tiÕn tr×nh AFTA v× nh÷ng lîi Ých l©u dµi mµ nã mang l¹i. VËy con ®­êng duy nhÊt lµ ph¶i tiÕp tôc c¶i c¸ch mét c¸ch toµn diÖn h¬n, nhanh chãng h¬n vµ triÖt ®Ó h¬n. VÒ phÇn m×nh, ng­êi viÕt muèn nhÊn m¹nh mét ®iÒu lµ, hiÖn naykh«ng chØ cã vÊn ®Ò c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam mµ mét th¸ch thøc lín nhÊt trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc mµ AFTA lµ c¬ chÕ quan träng nhÊt chÝnh lµ c¸c doanh nghiÖp-nh÷ng chñ thÓ ph¶i c¹nh tranh thùc sù trªn th­¬ng tr­êng. VËy nªn, nÕu kh«ng c¶i c¸ch triÖt ®Ó khu vùc nµy th× trong mét kho¶ng thêi gian kh«ng xa, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh g©y hËu qu¶ xÊu cho c¸c n­íc s¶n sinh ra nã cã thÓ kh«ng lín b»ng hËu qu¶ mµ nã trót lªn c¸c n­íc ASEAN yÕu h¬n, trong ®ã cã ViÖt Nam. Ch­¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng th¸ch thøc vµ thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam vµo AFTA. I.Ph¸t huy nguån lùc con ng­êi: Héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc trong hoµn c¶nh kh«ng giµu cã vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, nguån tµi chÝnh cßn h¹n hÑp, §¶ng ta ®· nhËn thøc mét c¸ch s©u s¾c r»ng con ng­êi lµ nguån lùc quan träng nhÊt. D©n sè ViÖt Nam hiÖn nay ®· lªn tíi h¬n 76 triÖu ng­êi, ®øng thø 12 trªn thÕ giíi, thø 7 trong sè 42 n­íc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng vµ thø hai trong ASEAN. Hµng n¨m, ë n­íc ta cã kho¶ng 1 triÖu thanh niªn tham gia vµo lùc l­îng lao ®éng. Lao ®éng trÎ (tõ 16 ®Õn 35 tuæi) chiÕm tíi 65% nguån nh©n lùc. 87% d©n sè ViÖt Nam biÕt ®äc biÕt viÕt. Trong sè 35 triÖu lao ®éng cã 4,8% ®· qua ®µo t¹o (chiÕm trªn 11% tæng lùc l­îng lao ®éng). Lao ®éng ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh, dÔ ®µo t¹o vµ cÇn cï chÞu khã. Tuy nhiªn, nguån nh©n lùc cña n­íc ta còng cã mét sè nh­îc ®iÓm . §ã chÝnh lµ sù mÊt c©n ®èi vÒ tr×nh ®é c¸n bé. N¨m 1999 sè ng­êi cã b»ng ®¹i häc chiÕm 1,5% d©n sè, trong khi ®ã 5,28% cã b»ng c«ng nh©n kü thuËt s¬ cÊp vµ trung häc chuyªn nghiÖp. Ngoµi ra tay nghÒ cña lùc l­îng lao ®éng ViÖt Nam cßn ch­a cao, ch­a tiÕp cËn ®­îc víi nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®ang diÔn ra m¹nh mÏ trªn thÕ giíi. §Ó cã thÓ cã mét nguån nh©n lùc ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc vµ qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc, Héi nghÞ lÇn thø hai Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng khãa VIII ®· ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p nh»m ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ. Nh÷ng biÖn ph¸p ®ã lµ: *T¹o ®iÒu kiÖn cho hÇu hÕt trÎ em d­íi n¨m tuæi ®Òu ®­îc häc c¸c ch­¬ng tr×nh nhµ trÎ, mÉu gi¸o, chuÈn bÞ ®ñ søc cÇn thiÕt ®Ó vµo c¸c tr­êng tiÓu häc. *§¶m b¶o 60% trÎ em ë ®é tuæi 11-15 ®­îc häc hÕt ch­¬ng tr×nh c¸c tr­êng phæ th«ng c¬ së, 40% trong ®é tuæi tõ 16 ®Õn 18 tuæi häc hÕt phæ th«ng trông häc. Sau ®ã, cè g¾ng ph©n phèi hîp lý sè l­îng häc sinh tèt nghiÖp trung häc vµo ®¹i häc vµ c¸c tr­êng trung cÊp, c¸c tr­êng chuyªn nghiÖp theo tû lÖ 50/50. *PhÊn ®Êu ®­a tû lÖ lao ®éng ®­îc ®µo t¹o lªn 20-25% trong tæng lùc l­îng lao ®éng (hiÖn nay tû lÖ nµy lµ 10%). *Thùc hiÖn phæ cËp tiÓu häc trong c¶ n­íc vµo n¨m 2000, phæ cËp phæ th«ng c¬ së vµo 2010 vµ phæ cËp trung häc vµo n¨m 2020. *PhÊn ®Êu tõ n¨m 2020 ®­a quy m« gi¸o dôc ®¹t møc t­¬ng ®­¬ng c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc. Song song víi ®µo t¹o, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, chóng ta cÇn kiªn quyÕt ®­a ra khái bé m¸y nh÷ng c¸n bé kÐm phÈm chÊt, c¸n bé kh«ng ®ñ n¨ng lùc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña ho¹t ®éng qu¶n lý kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta ph¶i tranh thñ sù hç trî kü thuËt cña Ban Th­ Ký ASEAN, c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN kh¸c trong viÖc gióp ta ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc ®Ó cã thÓ tham gia mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt vµo c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy. Trong c¸c kú häp chuyªn m«n trong khu«n khæ AFTA, c¸n bé cña ta cÇn cã kh¶ n¨ng ®Ó xö lý vÊn ®Ò t¹i chç thay cho viÖc ph¶i hái ý kiÕn trong n­íc nhiÒu khi lµm mÊt sù chñ ®éng, s¸ng t¹o bá lì c¬ héi. C¸n bé cña ta còng ph¶i ®­îc ®µo t¹o ®Ó n¾m v÷ng nh÷ng nghiÖp vô vÒ xuÊt nhËp khÈu, vÒ hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i quèc tÕ, vÒ thÞ tr­êng cña tõng ngµnh hµng chñ lùc cña ®Êt n­íc, vÒ ®Æc ®iÓm riªng cña thÞ tr­êng c¸c n­íc trong khu vùc, cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi th­¬ng vô ViÖt Nam ®Æt ë c¸c n­íc ASEAN ®Ó hµng hãa ViÖt Nam cã chç ®øng trong thÞ tr­êng nµy cò nh­ n©ng cao còng nh­ b¶o vÖ ®­îc c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc tr­íc nh÷ng th¸ch thøc khi ta héi nhËp vµo AFTA. II. Hoµn thiÖn thÓ chÕ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i song song víi viÖc ®¬n gi¶n hãa thñ tôc hµnh chÝnh. ThÓ chÕ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gåm cã hÖ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, quy ®Þnh vÒ qu¶n lý ho¹t ®éng th­¬ng m¹i; hiÖu lùc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vµ viÖc tæ chøc bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®«ng th­¬ng m¹i còng nh­ viÖc x©y dùng c¸c khu«n khæ ph¸p lý quèc tÕ cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. C¸c yÕu tè trªn cã mèi quan hÖ qua l¹i lÉn nhau. ChÝnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c ho¹t ®éng nµy ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp gi÷a c¬ quan lËp ph¸p, c¬ quan hµnh ph¸p vµ c¬ quan t­ ph¸p trong ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Sù héi nhËp cña n­íc ta vµo AFTA t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia s©u réng vµo th­¬ng tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh cña luËt lÖ kinh doanh quèc tÕ. Khã kh¨n cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp lµ vÒ mÆt luËt ph¸p gi÷a ta vµ c¸c n­íc ASEAN cã mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa. Sù kh¸c nhau nµy ®­îc lý gi¶i bëi luËn cø: mçi quèc gia cã mét truyÒn thèng lÞch sö, phong tôc tËp qu¸n vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn riªng, cã chÕ ®é chÝnh trÞ vµ thÓ chÕ Nhµ n­íc riªng, nªn hÖ thèng ph¸p luËt cña quèc gia còng ph¶n ¸nh tÝnh riªng biÖt ®ã. Nh­ng dï cã sù kh¸c nhau nh­ vËy, viÖc ®Èy m¹nh giao l­u kinh tÕ, th­¬ng m¹i víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi cña c¸c th­¬ng nh©n ViÖt Nam vÉn ®­îc khuyÕn khÝch trong qu¸ tr×nh héi nhËp. §Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc, ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn ®Èy m¹nh viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn mét khu«n khæ luËt ph¸p ®ång bé, thèng nhÊt vµ cã tÝnh thùc thi cao, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh th­¬ng m¹i: *Tr­íc hÕt, cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, quy ®Þnh vÒ qu¶n lý th­¬ng m¹i. C¸c ®¹o luËt vµ quy ®Þnh ®· ®­îc ban hµnh bao gåm luËt th­¬ng m¹i, luËt thuÕ xuÊt-nhËp khÈu, quy chÕ ph©n bæ h¹n ng¹ch, quy ®Þnh cña hÖ thèng ng©n hµng vÒ sö dông ngo¹i tÖ trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, quy ®Þnh vÒ c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ nhËp khÈu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Rµ so¸t l¹i danh môc c¸c mÆt hµng khuyÕn khÝch xuÊt nhËp khÈu, c¸c mÆt hµng h¹n chÕ xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c mÆt hµng cÊm xuÊt nhËp khÈu ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh l¹i trong tõng thêi kú. Coi träng viÖc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh thÓ chÕ hãa, cô thÓ hãa c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt thµnh c¸c quy ®Þnh cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc vµ c¸c quy ®Þnh cã tÝnh chÊt liªn ngµnh. TiÕp tôc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cßn thiÕu nh­ luËt chèng b¸n ph¸ gi¸, luËt më réng xuÊt khÈu vµ luËt kiÓm so¸t nhËp khÈu.TÝch cùc phª chuÈn c¸c C«ng ­íc quèc tÕ vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc ®Ó t¹o c¬ së ph¸p lý réng h¬n cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña c¸c doanh nghiÖp. YÕu tè nµy ®ßi hái ph¶i t¨ng c­êng vai trß cña Quèc héi vµ ChÝnh phñ trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i. *Thø hai, t¨ng c­êng thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i cÇn ®­îc thùc hiÖn nghiªm mih, h¹n chÕ ®Õn møc cao nhÊt nh÷ng vi ph¹m ph¸p luËt th­¬ng m¹i. §iÒu nµy cÇn ®­îc thùc hiÖn dùa trªn c¬ së t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña c¬ quan hµnh ph¸p trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i. Hoµn thiÖn tõng b­íc bé m¸y b¶o vÖ ph¸p luËt th­¬ng m¹i vµ c¸c c¬ quan xö lý c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i, ®Æc biÖt lµ cÇn c¶i tiÕn ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña c¬ quan träng tµi th­¬ng m¹i trong viÖc b¶o vÖ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i ®Ó b¶o ®¶m kû c­¬ng, trËt tù trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i. *Thø ba, c¶i tiÕn bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu theo h­íng tinh gi¶n c¸c lo¹i thñ tôc hµnh chÝnh trong th­¬ng m¹i, tõ kh©u ®Çu ®Õn kh©u cuèi cïng kÓ c¶ viÖc qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i chÝnh thøc vµ phi chÝnh thøc, c¸c ho¹t ®éng t¹m nhËp-t¸i xuÊt, chuyÓn khÈu ... Ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng, quyÒn h¹n cña c¸c bé phËn trong bé m¸y qu¶n lý th­¬ng m¹i nh­ Bé Th­¬ng M¹i, Côc qu¶n lý th­¬ng m¹i biªn giíi, Tæng Côc H¶i Quan trong viÖc xÐt duyÖt yªu cÇu nhËp khÈu, cÊp giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu ... MÆc dï chñ tr­¬ng cña chóng ta lµ tù do hãa th­¬ng m¹i, nh­ng trªn thùc tiÔn vÉn cßn nhiÒu trë lùc k×m h·m sù thùc thi chñ tr­¬ng ®ã. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n vÉn cßn gÆp ph¶i nhiÒu rµng buéc, khã kh¨n bëi c¬ chÕ “cÊp”, “ph¸t”, “xin”, “cho”. Do ®ã cã t×nh tr¹ng cè “xin” ®Ó ®­îc “cho” ®­îc “cÊp”, ®­îc “ph¸t” c¸c quyÒn ®­îc ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ®­îc ­u tiªn b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc tr­íc t×nh h×nh hµng ngo¹i c¹nh tranh, ®­îc miÔn gi¶m hoÆc tho¸i thuÕ ... ®· trë thµnh hiÖn thùc phæ biÕn, tõ ®ã lµm n¶y sinh nhiÒu tÖ n¹n tiªu cùc trong c¸c ho¹t ®éng th­¬ng tr­êng nh­ ®· ®Ò cËp ®Õn. Thùc tr¹ng nµy nÕu tiÕp tôc kÐo dµi, râ rµng sÏ trë thµnh mét bÊt lîi thÕ bëi kh«ng thÓ c¹nh tranh næi trong t×nh tr¹ng chóng ta ngµy cµng réng cöa ®Ó hµng ngo¹i nhËp vµo tr­íc lµn sãng tù do hãa th­¬ng m¹i toµn cÇu, trong ®ã cã khèi l­îng ngµy cµng lín h¬n hµng hãa cña ASEAN, khi mµ ch­¬ng tr×nh CEPT trong khu«n khæ cña AFTA cã hiÖu lùc thùc thi toµn phÇn víi ViÖt Nam. III.Hoµn chØnh hÖ thèng thuÕ quan, c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ vµ thñ tôc h¶i quan: HiÖn t¹i, biÓu thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh cña ViÖt Nam gåm 97 ch­¬ng vµ 3098 nhãm mÆt hµng, møc thuÕ nhËp khÈu cao nhÊt lµ 60% vµ møc thÊp nhÊt lµ 0%. Møc thuÕ nhËp khÈu trung b×nh ®¬n gi¶n tÝnh cho tÊt c¶ c¸c mÆt hµng lµ 11,9%; møc thuÕ trung b×nh ®¬n gi¶n tÝnh cho c¸c mÆt hµng cã thuÕ lµ 17,3%, thuÕ suÊt trung b×nh theo kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 13,4%. HÖ thèng thuÕ cÇn ®­îc hoµn chØnh theo h­íng: *Thùc hiÖn c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ: thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu trong ®ã cÇn chia thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu thµnh ba lo¹i: thuÕ suÊt th«ng th­êng, thuÕ suÊt ­u ®·i, thuÕ suÊt ­u ®·i ®Æc biÖt. *Hoµn thiÖn danh môc biÓu thuÕ phï hîp víi danh môc HS 6 ch÷ sè. *Xem xÐt ®iÒu chØnh gi¶m dÇn thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu theo môc tiªu cña AFTA. *Quy ®Þnh vÒ tiÕp tôc gi¶m thuÕ quan nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu cña ASEAN vÒ tù do th­¬ng m¹i vµo n¨m 2020. VÒ c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ, ViÖt Nam ®ang ¸p dông mét sè lo¹i h×nh nh­: cÊm nhËp khÈu, h¹n ng¹ch, qu¶n lý mét sè mÆt hµng cã c©n ®èi víi s¶n xuÊt vµ nhu cÇu trong n­íc, quyÒn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, qu¶n lý chuyªn ngµnh ... v× lý do ®¶m b¶o an ninh, x· héi, søc kháe, ®êi sèng ®éng thùc vËt, m«i tr­êng. Tr­íc m¾t cÇn: *ChuyÓn quyÒn xÐt cÊp quyÒn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu sang chÕ ®é ®¨ng ký kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. *ChuyÓn c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý chuyªn ngµnh sang qu¶n lý theo tiªu chuÈn kü thuËt vµ chÊt l­îng. *PhÇn lín trong tæng sè c¸c mÆt hµng ®ang chÞu sù qu¶n lý b»ng giÊy phÐp nhËp khÈu hoÆc h¹n chÕ ®Þnh l­îng ®­îc chuyÓn sang h×nh thøc giÊy phÐp tù ®éng phôc vô thèng kª, gi¸m s¸t; chØ gi÷ l¹i qu¶n lý theo c¸c h×nh thøc nµy ®èi víi nh÷ng mÆt hµng liªn quan ®Õn søc kháe con ng­êi, ®éng thùc vËt, an ninh quèc phßng ... *Gi¶m bít ®Õn møc tèi ®a chÕ ®é nhËp khÈu theo ®Çu mèi. B·i bá chÕ ®é nhËp khÈu qua ®Çu mèi ®èi víi ph©n bãn, x¨ng dÇu. ViÖt Nam ®· ban hµnh biÓu thuÕ nhËp khÈu dùa trªn nguyªn t¾c ph©n lo¹i vµ m· hµng hãa cña tæ chøc H¶i Quan ThÕ Giíi HS 1992. HiÖn nay, ViÖt Nam ®ang cïng víi c¸c n­íc ASEAN nghiªn cøu x©y dùng biÓu thuÕ chung H¶i Quan ASEAN dùa trªn danh môc HS 96 cña Tæ Chøc H¶i Quan ThÕ Giíi (WCO). Tõ 1996 ®Õn nay, H¶i Quan ViÖt Nam ®· vµ ®ang phèi hîp víi c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c cña ASEAN ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¶i tæ hÖ thèng H¶i Quan. C¸c biÖn ph¸p cô thÓ cÇn ®­îc thùc hiÖn lµ: *§iÒu hßa thèng nhÊt danh môc biÓu thuÕ quan cña c¸c n­íc ASEAN. *§iÒu hßa thèng nhÊt c¸c hÖ thèng x¸c ®Þnh trÞ gi¸ h¶i quan ®Ó tÝnh thuÕ. *§iÒu hßa thèng nhÊt quy tr×nh thñ tôc h¶i quan ASEAN. *XuÊt b¶n s¸ch h­íng dÉn vÒ c¸c quy tr×nh thñ tôc h¶i quan cña c¸c n­íc. *TriÓn khai hÖ thèng luång xanh ®Ó nhanh chãng hoµn thµnh c¸c hÖ thñ tôc h¶i quan cho c¸c s¶n phÈm cña CEPT. IV. §iÒu chØnh c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu víi ASEAN theo h­íng ­u tiªn xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng ta cã lîi thÕ so víi c¸c n­íc trong khu vùc ®ång thêi t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng hãa s¶n xuÊt trong n­íc. N¨m 1995 (lµ n¨m tr­íc khi VN tham gia AFTA) kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi ASEAN ®¹t 3,3 tû USD ( chiÕm 24,3% tæng kim ng¹ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam). §Õn n¨m 1997, tøc lµ hai n¨m tõ khi ViÖt Nam tham gia AFTA, con sè nµy t¨ng lªn 5 tû USD, ®¹t tû lÖ t¨ng tr­ëng h¬n 51%.1 TrÝch pháng vÊn «ng Tr­¬ng §×nh TuyÓn, BTBé TM, Thêi b¸o KTVN sè 99 ngµy 12/12/1998,trang 3. Nh­ vËy lµ thÞ tr­êng ASEAN ngµy cµng trë thµnh mét thÞ tr­êng quan träng ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc. Tr­íc m¾t chóng ta cÇn t¨ng c­êng tû träng cña nh÷ng nhãm ngµnh hµng ta cã thÕ m¹nh trong xuÊt khÈu sang ASEAN. §ã lµ nh÷ng ngµnh hµng mµ trong thêi gian tr­íc m¾t nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam dùa trªn c¸c nguån tµi nguyªn, nguån lao ®éng dåi dµo, cã thÓ tiÕp thu tay nghÒ nhanh cã thÓ ph¸t huy t¸c dông nhiÒu nhÊt.C¸c ngµnh cô thÓ cña nhãm nµy bao gåm: *C¸c mÆt hµng n«ng s¶n: g¹o, cµ phª, chÌ, ... *MÆt hµng thñy s¶n: t«m ®«ng l¹nh, mùc ®«ng l¹nh, mùc kh«, ... *Ngµnh hµng dÖt may: quÇn ¸o, v¶i sîi, t¬, giÇy dÐp ... *Ngµnh hµng cao su. §ång thêi chóng ta còng ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé phï hîp ®èi víi mét sè ngµnh s¶n xuÊt cßn non trÎ nh­ng cã tiÒm n¨ng ë trong n­íc nh­ ngµnh hµng rau qu¶, ngµnh hµng thùc phÈm chÕ biÕn, ngµnh hµng c¸c s¶n phÈm s÷a, ngµnh hµng ®iÖn-®iÖn tö, ngµnh hµng c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ, ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu, ngµnh hµng hãa chÊt, ngµnh hµng xi m¨ng, ... C¸c biÖn ph¸p ®ã lµ: *Hç trî vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n tèt ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm. *Thóc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa mét sè doanh nghiÖp ®Ó cã thªm vèn ®Çu t­ chiÒu s©u, ph¸t triÓn s¶n xuÊt; *Rµ so¸t l¹i quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt trong n­íc vµ nhËp khÈu ®èi víi mét sè s¶n phÈm cã tÝn hiÖu d­ thõa trªn thÞ tr­êng ®Ó ®iÒu hµnh tèt mèi quan hÖ cung-cÇu, t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn; *TËp trung hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c trung t©m c«ng nghiÖp ë c¸c thµnh phè lín ph¸t triÓn nhanh, kÓ c¶ c«ng nghiÖp trung ­¬ng trªn ®Þa bµn vµ c«ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng. YÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó cã thÓ chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng hãa lµ tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o v­¬n m¹nh ra thÞ tr­êng ngoµi n­íc cña chÝnh c¸c doanh nghiÖp. Tù do hãa th­¬ng m¹i trong AFTA ®«ng nghÜa víi viÖc më cöa thÞ tr­êng vµ c¹nh tranh kh«ng chØ gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi nhau mµ cßn gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi doanh nghiÖp n­íc ngoµi. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn x¸c ®Þnh l¹i chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕp cËn víi nh÷ng ph­¬ng ph¸p qu¶n lý míi, c«ng nghÖ míi, ®Æc biÖt t×m c¸ch n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¶m gi¸ thµnh, coi träng c«ng t¸c tiÕp thÞ c¶ ë thÞ tr­êng trong n­íc lÉn thÞ tr­êng n­íc ngoµi. §iÒu cÇn chó ý lµ khi tham gia AFTA, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c mÆt hµng ®Òu c¾t gi¶m thuÕ vµ lo¹i bá hoµn toµn c¸c hµng rµo phi thuÕ. Trong tiÕn tr×nh gi¶m thuÕ quan vµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, ChÝnh phñ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh c¸c lé tr×nh hîp lý ®Ó gióp c¸c ngµnh hµng non yÕu cã ®ñ kh¶ n¨ng v­¬n lªn, thÝch nghi víi m«i tr­êng c¹nh tranh. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc cÇn ph¶i quan t©m ®Õn c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh»m gióp cho doanh nghiÖp cã c¬ héi më réng thÞ tr­êng vµ t×m kiÕm b¹n hµng. C¸c doanh nghiÖp ®i sau mét b­íc so víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi trong viÖc ¸p dông c«ng nghÖ vµ c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý míi, do ®ã sÏ gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh khi ph¶i c¹nh tranh víi hµng hãa nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ASEAN. Nh­ng chóng ta vÉn cã nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, cã tiÕng vang ngay c¶ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ nh­ H¶i Hµ, Biti’s; c¸c xÝ nghiÖp may mÆc xuÊt khÈu nh­ May 10, §øc Giang, ViÖt TiÕn; mét sè xisw nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng nh­ Sø Thiªn Thanh, Sø Thanh Tr× ... ChÝnh hä ®· tr­ëng thµnh lªn trong m«i tr­êng c¹nh tranh. Do ®ã cã thÓ nãi doanh nghiÖp ViÖt Nam hoµn toµn cã ®ñ kh¶ n¨ng v­¬n lªn ®uæi kÞp c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. §iÒu quan träng lµ ph¶i cã sù phèi hîp nhÊt qu¸n vµ khuyÕn khÝch cao ®é cña c¸c cÊp c¸c ngµnh nh»m kh¬i dËy tiÒm n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. §Æc biÖt lµ ph¶i xö lý trong dµi h¹n mèi quan hÖ gi÷a b¶o hé hîp lý s¶n xuÊt trong n­íc víi viÖc b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng, tõng b­íc ®­a doanh nghiÖp vµo m«i tr­êng c¹nh tranh, h×nh thµnh c¬ chÕ ®Ó thùc hiÖn ph­¬ng ch©m “B¶o hé cã ®iÒu kiÖn, cã chän läc, cã thêi gian” nh­ nghÞ quyÕt Trung ¦¬ng IV kh¼ng ®Þnh. KÕt luËn Ngµy nay, toµn cÇu hãa, khu vùc hãa c¸c nÒn kinh tÕ trë thµnh mét xu h­íng tÊt yÕu vµ chñ ®¹o chi phèi mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi cho dï ®ã lµ n­íc ph¸t triÓn hay ®ang ph¸t triÓn. Toµn cÇu hãa, khu vùc hãa lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ ph¸t triÓn trªn quy m« khu vùc vµ toµn cÇu, bao gåm trong nã hai qu¸ tr×nh ph¸t triÓn song song lµ tù do hãa kinh tÕ vµ héi nhËp quèc tÕ. ViÖc ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña Tæ chøc HiÖp Héi c¸c Quèc Gia §«ng Nam ¸ lµ mét sù kiÖn träng ®¹i, lµ mét b­íc ®i lÞch sö cña d©n téc ViÖt Nam vµ còng lµ b­íc ®i tÊt yÕu cña chóng ta trªn con ®­êng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc. Sù kiÖn ®ã ®· mang l¹i cho d©n téc ta nh÷ng triÓn väng lín , nh­ng ®ång thêi còng ®Æt ViÖt Nam tr­íc nh÷ng th¸ch thøc míi cÇn ®­îc gi¶i quyÕt. Cã thÓ dÉn ra nh÷ng c¬ héi mµ chóng ta cã thÓ tËn dông. §ã lµ: mét bèi c¶nh quèc tÕ vµ trong n­íc thuËn lîi khi ta gia nhËp AFTA, lîi thÕ c¹nh tranh cña ViÖt Nam so víi mét sè n­íc trong khu vùc, kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ tõ ASEAN còng nh­ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy cña ViÖt Nam. Khi tham gia AFTA, dï muèn hay kh«ng ViÖt Nam còng ph¶i ®èi phã víi c¸c th¸ch thøc. §ã lµ: sù chªnh lÖch kh¸ lín vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù kh¸c biÖt vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ gi÷a ViÖt Nam vµ mét sè n­íc ASEAN kh¸c, c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc sÏ ph¶i chÊp nhËn sù c¹nh tranh gay g¾t cña hµng hãa nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ASEAN kh¸c, th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi võa ph¶i chÞu nh÷ng t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc võa ph¶i gi÷ v÷ng tiÕn tr×nh AFTA vµ nh÷ng h¹n chÕ cña lùc l­îng lao ®éng tr­íc nh÷ng ®ßi hái cña héi nhËp. Ng­êi viÕt còng ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ vÒ ph¸t huy nguån nh©n lùc; hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt trong th­¬ng m¹i, hÖ thèng thuÕ quan, phi quan thuÕ; ®iÒu chØnh c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu ... nh»m kh¾c phôc nh÷ng th¸ch thøc vµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam. §æi míi kinh tÕ cïng víi sù héi nhËp ngµy cµng s©u vµ réng vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· ®Æt n­íc ta lªn bÖ phãng vµo thÕ kû 21. Víi nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc vµ nç lùc cña toµn thÓ d©n téc, ch¾c ch¾n trong mét t­¬ng lai kh«ng xa, ViÖt Nam cã thÓ “s¸nh vai víi c¸c c­êng quèc n¨m ch©u” nh­ B¸c Hå tõng mong ®îi. Phô lôc Tuyªn bè Singapore n¨m 1992 vÒ viÖc thµnh lËp AFTA (Th«ng qua t¹i Héi nghÞ th­îng ®Ønh c¸c n­íc ASEAN lÇn thø t­ t¹i Singapore ngµy 27-28/1/1992) 1. Chóng t«i, nh÷ng ng­êi ®øng ®Çu Nhµ n­íc vµ ChÝnh phñ c¸c Quèc gia ASEAN rÊt vui mõng tr­íc nh÷ng thµnh tùu mµ ASEAN ®¹t ®­îc trong 25 n¨m qua vµ tin r»ng hîp t¸c ASEAN vÉn cã vai trß sèng cßn ®èi víi thÞnh v­îng cña nh©n d©n c¸c Quèc gia ASEAN. 2. Sau khi ®iÓm l¹i nh÷ng thay ®æi s©u s¾c vÒ chinh trÞ vµ kinh tÕ quèc tÕ tõ khi chÊm døt chiÕn tranh l¹nh vµ xem xÐt c¸c t¸c ®éng cña c¸c thay ®æi ®ã ®èi víi ASEAN, chóng t«i tuyªn bè : ASEAN sÏ n©ng cao h¬n n÷a hîp t¸c chÝnh trÞ vµ kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o hßa b×nh vµ phån vinh ë khu vùc; ASEAN sÏ kh«ng ngõng phÊn ®Êu b¶o vÖ lîi Ých tËp thÓ cña m×nh ®Ó ®èi phã víi sù h×nh thµnh nh÷ng nhãm kinh tÕ m¹nh mÏ, réng lín trong c¸c n­íc ph¸t triÓn, th«ng qua viÖc thóc ®Èy chÕ ®é kinh tÕ quèc tÕ më vµ khuyÕn khÝch hîp t¸c kinh tÕ khu vùc; ASEAN sÏ t×m kiÕm c¸c lÜnh vùc ®Ó ®­a c¸c Quèc gia thµnh viªn tham gia vµo c¸c lÜnh vùc hîp t¸c míi trong c¸c vÊn ®Ò an ninh; ASEAN sÏ x©y dùng quan hÖ chÆt chÏ h¬n trªn c¬ së h÷u nghÞ vµ hîp t¸c víi c¸c n­íc §«ng D­¬ng sau khi cã gi¶i ph¸p vÒ Cambodia. Ph­¬ng h­íng hîp t¸c kinh tÕ ASEAN Trong lÜnh vùc hîp t¸c kinh tÕ, chóng t«i ®· nhÊt trÝ; §Ó t¨ng c­êng h¬n n÷a cè g¾ng chung nh»m ph¸t triÓn hîp t¸c kinh tÕ trong ASEAN, ASEAN sÏ th«ng qua nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ míi thÝch hîp nh­ ®· nªu trong HiÖp ®Þnh khung vÒ t¨ng c­êng hîp t¸c kinh tÕ cña ASEAN nh»m duy tr× t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ASEAN, vÊn ®Ò c¬ b¶n ®èi víi æn ®Þnh vµ thinh v­îng cña khu vùc; ASEAN sÏ thiÕt lËp khu vùc mËu dÞch tù do trong ASEAN, sö dông Ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung nh­ lµ c¬ chÕ chÝnh trong vßng 15 n¨m b¾t ®Çu tõ 1-1-1993 víi møc thuÕ ­u ®·i cuèi cïng cã hiÖu lùc tõ 0 ®Õn 5%. C¸c Quèc gia thµnh viªn ®· x¸c ®Þnh 15 nhãm s¶n phÈm sÏ ®­îc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh CEPT vÒ gi¶m thuÕ quan nhanh gåm : . DÇu thùc vËt; Xi m¨ng; Hãa chÊt; D­îc liÖu; Ph©n bãn vµ chÊt dÎo; S¶n phÈm cao su; S¶n phÈm da thuéc; Bét gi©ý; Hµng dÖt; S¶n phÈm ®å gèm vµ kÝnh; §¸ qóy vµ ®å trang søc; §ång thái; Hµng ®iÖn tö; §å gç vµ song m©y. ASEAN sÏ t¨ng c­êng ®Çu t­, liªn kÕt vµ bæ sung c«ng nghiÖp th«ng qua ¸p dông c¸c biÖn ph¸p míi vµ c¶i tiÕn còng nh­ t¨ng c­êng nh÷ng tháa thuËn ®· cã trong ASEAN vµ t¹o ra kh¶ n¨ng linh ho¹t cho c¸c h×nh thøc vÒ hîp t¸c c«ng nghiÖp míi; ASEAN sÏ cñng cè vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a hîp t¸c trong lÜnh vùc thi tr­êng vèn vµ sÏ khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho chu chuyÓn tù do vèn vµ c¸c nguån tµi chÝnh kh¸c; ASEAN sÏ t¨ng c­êng hîp t¸c khu vùc ®Ó cã m¹ng l­íi h¹ tÇng c¬ së vËn t¶i vµ th«ng tin an toµn, cã hiÖu qu¶ vµ c¶i tiÕn; ASEAN còng sÏ tiÕp tôc c¶i tiÕn vµ ph¸t triÓn hÖ th«ng viÔn th«ng vµ b­u chÝnh gi÷a c¸c n­íc ®Ó ®¶m b¶o cã nh÷ng dÞch vô cã chÊt l­îng cao, cã hiÖu qu¶ vµ h­íng vµo kh¸ch hµng; ASEAN sÏ cã nç lùc chung ®Ó t¨ng c­êng, thóc ®Èy th­¬ng l­îng bu«n b¸n vÒ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña ASEAN nh»m n©ng cao thÕ c¹nh tranh cña c¸c Quèc gia ASEAN vµ ®Ó duy tr× viÖc më réng xuÊt khÈu hµng n«ng nghiÖp cña ASEAN trªn thÞ tr­êng quèc tÕ; ASEAN nhËn thøc r»ng c¸c tháa thuËn tiÓu khu vïng víi nhau hoÆc gi÷a c¸c Quèc gia thµnh viªn ASEAN vµ c¸c nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶i ASEAN cã thÓ bæ sung cho hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn cña ASEAN; ASEAN nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc t¨ng c­êng vµ thiÕt lËp hîp t¸c víi c¸c n­íc kh¸c, c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc hoÆc ®a ph­¬ng, còng nh­ Hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ -Th¸i B×nh D­¬ng (APEC) vµ DiÔn ®µn kinh tÕ §«ng ¸ . §èi víi APEC, ASEAN coi träng môc tiªu c¬ b¶n cña APEC lµ duy tr× t¨ng tr­ëng vµ n¨ng ®éng cña khu vùc Ch©u ¸ -Th¸i B×nh D­¬ng. §èi víi EAEC, ASEAN nhËn thÊy r»ng tham kh¶o ý kiÕn vÒ c¸c vÊn ®Ò cïng quan t©m gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸, khi cã nhu cÇu, cã thÓ gãp phÇn më réng hîp t¸c gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thóc ®Èy mét hÖ thèng bu«n b¸n toµn cÇu më vµ tù do; ASEAN còng nhËn thøc ®­îc r»ng c¸c lÜnh vùc hîp t¸c phi thuÕ quan vµ v­ît ra ngoµi biªn giíi ®Ó hç trî cho viÖc tù do hãa thuÕ quan cã tÇm quan träng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn mËu dÞch vµ ®Çu t­ khu vùc. ASEAN sÏ th¨m dß thªm hîp t¸c trong nh÷ng lÜnh vùc nµy ®Ó ®­a ra nh÷ng khuyÕn nghÞ ®ã cho Héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 5; ASEAN sÏ tiÕp tôc phèi hîp cè g¾ng cña m×nh ®Ó thóc ®Èy du lÞch, ®Æc biÖt lµm cho N¨m du lÞch ASEAN 1992 thµnh c«ng; ASEAN sÏ tiÕp tôc ®Èy m¹nh hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc kh¸c kiªn quan ®Õn kinh tÕ nh­ chuyÓn giao khoa häc vµ c«ng nghÖ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; ASEAN sÏ t¨ng c­êng hîp t¸c vµ cã hµnh ®«ng tËp thÓ trong c¸c DiÔn ®µn quèc tÕ vµ liªn khu vùc, còng nh­ trong c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸c nhãm khu vùc. ASEAN còng sÏ tiÕp tôc ®Èy m¹nh quan hÖ víi c¸c bªn ®èi tho¹i vµ c¸c n­íc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm kh¸c nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng hãa trong khu vùc vµ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò hµng hãa quèc tÕ; ASEAN nhËn thøc r»ng ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng ®ßi hái ph¶i cã ®Çu t­ ®¸ng kÓ vÒ n¨ng l­îng. Do c¸c Quèc gia thµnh viªn ®ang tiÕp tôc c«ng nghiÖp hãa vµ t¨ng c­êng c¬ së c«ng nghiÖp, ASEAN sÏ tËp trung vµ t¨ng c­êng hîp t¸c trong vÊn ®Ò an ninh n¨ng l­îng , tiÕt kiÖm vµ t×m kiÕm c¸c nguån nhiªn liÖu thay thÕ; ASEAN nhËn thøc râ tÝnh bæ sung cho nhau cña c¸c c¬ héi th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ vµ do ®ã khuyÕn khÝch t¨ng c­êng hîp t¸c vµ trao ®æi gi÷a c¸c khu vùc t­ nh©n cña ASEAN vµ xem xÐt c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó cã ®Çu t­ lín h¬n gi÷a c¸c Quèc gia ASEAN; ASEAN sÏ tiÕp tôc ®Ò cao c¸c nguyªn t¾c th­¬ng m¹i tù do vµ më nªu trong HiÖp ®Þnh chung vÒ th­¬ng m¹i vµ thuÕ quan (GATT) vµ phÊn ®Êu duy tr× vµ t¨ng c­êng hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng më; ASEAN sÏ cïng nhau lµm viÖc ®Ó b¶o ®¶m r»ng vßng ®µm ph¸n U-ru-goay tËp trung gi¶i quyÕt c¸c lo ng¹i vµ lîi Ých chñ yÕu cña c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN vµ cã mét c¸ch ®Ò cËp thùc tÕ trong viÖc sö dông v¨n b¶n. Dù th¶o cuèi cïng vµo ngµy 20-12-1991 lµm c¬ së hîp lý cho viÖc hoµn thµnh th­¬ng l­îng. ASEAN m¹nh mÏ ®Ò nghÞ c¸c n­íc bu«n b¸n lín gi¶i quyÕt c¸c bÊt ®ång vÒ n«ng nghiÖp còng nh­ viÖc sö dông v¨n b¶n Dù th¶o cuèi cïng nh»m kÕt thóc sím vµ th¾ng lîi vßng ®µm ph¸n U-ru-goay. Nguån : HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ -Bé ngo¹i giao-Vô ASEAN-NXB chÝnh trÞ quèc gia-Hµ néi 1995. HiÖp ®Þnh vÒ ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) cho khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) Singapore, ngµy 28-1-1992 §iÒu 1. C¸c ®Þnh nghÜa “CEPT” cã nghÜa lµ ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung vµ lµ møc thuÕ cã hiÖu lùc, ®­îc tháa thuËn ­u ®·i cho ASSEAN, ®­îc ¸p dông cho c¸c lo¹i hµng hãa cã xuÊt xø tõ c¸c quèc gia thµnh viªn ASEAN vµ ®­îc x¸c ®Þnh ®Ó ®­a vµo ch­¬ng tr×nh CEPT theo c¸c ®iÒu 2(5) vµ 3; “Hµng rµo phi thuÕ quan” cã nghÜa lµ c¸c biÖn ph¸p kh«ng ph¶i thuÕ quan, trªn thùc tÕ ng¨n cÊm hoÆc h¹n chÕ viÖc nhËp khÈu hoÆc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm gi÷a c¸c Quèc gia thµnh viªn; “H¹n chÕ sè l­îng” cã nghÜa lµ c¸c cÊm ®o¸n hoÆc h¹n chÕ th­¬ng m¹i víi c¸c Quèc gia thµnh viªn kh¸c, dï lµ b»ng h¹n ng¹ch, giÊy phÐp hoÆc c¸c biÖn ph¸p cã b¶n chÊt t­¬ng tù, kÓ c¶ c¸c biÖn ph¸p vµ c¸c yªu cÇu hµnh chÝnh h¹n chÕ th­¬ng m¹i; “H¹n chÕ ngo¹i tÖ” cã nghÜa lµ c¸c biÖn ph¸p ®­îc c¸c Quèc gia thµnh viªn sö dông d­íi h×nh thøc h¹n chÕ hoÆc c¸c thñ tôc hµnh chÝnh kh¸c vÒ ngo¹i tÖ t¹o ra h¹n chÕ cho th­¬ng m¹i. “PTA” cã nghÜa lµ tháa thuËn vÒ ­u ®·i th­¬ng m¹i ASEAN ®­îc quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh vÒ tháa thuËn ­u ®·i th­¬ng m¹i ASEAN, ký t¹i Manila ngµy 24-2-1977 vµ trong NghÞ ®Þnh th­ vÒ t¨ng c­êng më réng ­u ®·i thuÕ quan theo tháa thuËn vÒ ­u ®·i th­¬ng m¹i ASEAN (PTA) ký t¹i Manila ngµy 15-12-1987. “Danh môc lo¹i trõ’ cã nghÜa lµ danh môc liÖt kª c¸c s¶n phÈm ®­îc lo¹i ra khái diÖn ¸p dông ­u ®·i thuÕ quan trong ch­¬ng tr×nh CEPT. “S¶n phÈm n«ng nghiÖp” cã nghÜa lµ: Nguyªn liÖu n«ng nghiÖp th«-c¸c s¶n phÈm ch­a chÕ biÕn ®­îc kª trong c¸c ch­¬ng 1 ®Õn 24 cña hÖ thèng c©n ®èi (HS) vµ c¸c nguyªn liÖu n«ng nghiÖp th«-c¸c s¶n phÈm ch­a chÕ biÕn t­¬ng tù ®­îc nªu trong c¸c ®Ò môc cña hÖ thèng c©n ®èi; C¸c s¶n phÈm ®· qua s¬ chÕ nh­ng h×nh thøc kh«ng thay ®æi nhiÒu so víi s¶n phÈm gèc. §iÒu 2. C¸c ®iÒu kho¶n chung TÊt c¶ c¸c Quèc gia thµnh viªn sÏ tham gia ch­¬ng trinh CEPT. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c s¶n phÈm ®Ó ®­a vµo ch­¬ng tr×nh CEPT sÏ dùa trªn c¬ së c¸c lÜnh vùc, tøc lµ theo m· 6 ch÷ sè cña HS. Cho phÐp lo¹i trõ kh«ng ®­a vµo ¸p dông mét sè s¶n phÈm cô thÓ theo m· 8-9 ch÷ sè cña HS ®èi víi nh÷ng Quèc gia thµnh viªn t¹m thêi ch­a s½n sµng ®Ó ®­a c¸c s¶n phÈm ®ã vµo ch­¬ng tr×nh CEPT. C¨n cø vµo ®iÒu 1 (3) cña HiÖp ®Þnh khung vÒ t¨ng c­êng hîp t¸c kinh tÕ cña ASEAN, ®èi víi c¸c s¶n phÈm cô thÓ “nh¹y c¶m” ®èi víi mét Quèc gia thµnh viªn, Quèc gia ®ã ®­îc phÐp lo¹i trõ s¶n phÈm nµy ra khái ch­¬ng tr×nh CEPT, nh­ng ph¶i tõ bá c¸c ­u ®·i ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm ®ã mµ HiÖp ®Þnh nµy ®· quy ®Þnh. HiÖp ®Þnh nµy sÏ ®­îc xem xÐt l¹i vµo n¨m thø 8 sau ki thùc hiÖn quyÕt ®Þnh vÒ Danh môc lo¹i trõ cuèi cïng hoÆc cã söa ®æi ®èi víi HIÖp ®Þnh nµy. Mét s¶n phÈm ®­îc coi lµ cã xuÊt xø tõ Quèc gia thµnh viªn ASEAN nÕu trong néi dung cña s¶n phÈm ®ã chøa Ýt nhÊt 40% hµm l­îng cã xuÊt xø tõ mét Quèc gia thµnh viªn ASEAN. TÊt c¶ c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o, kÓ c¶ hµng hãa c¬ b¶n, n«ng s¶n chÕ biÕn vµ c¸c s¶n phÈm n»m ngoµi ®Þnh nghÜa theo HiÖp ®Þnh nµy th× sÏ n»m trong ph¹m vi ¸p dông cña ch­¬ng tr×nh CEPT. Nh÷ng s¶n phÈm nµy sÏ nghiÔm nhiªn ®­îc ®­a vµo Ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 4 cña HiÖp ®Þnh. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm thuéc diÖn PTA, sÏ ¸p dông Ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan quy ®Þnh t¹i ®iÒu 4 cña HiÖp ®Þnh nµy, cã xem xÐt tíi thuÕ quan sau khi ®· ¸p dông møc ­u ®·i thuÕ quan thÊp nhÊt (MOP: Margin of Preferences) kÓ tõ ngµy 31-12-1992. C¸c s¶n phÈm thuéc diÖn PTA mµ kh«ng chuyÓn sang ch­¬ng tr×nh CEPT sÏ tiÕp tôc ®­îc h­ëng MOP tõ ngµy 31-12-1992. C¸c quèc gia thµnh viªn mµ møc thuÕ quan ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®· ®­îc tháa thuËn gi¶m tõ 20% vµ thÊp h¬n tõ 0-5%, mÆc dï ®· ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc lµ 0-5%, sÏ ®­îc coi lµ ®· hoµn thµnh c¸c nghÜa vô theo HiÖp ®Þnh nµy vµ vÉn sÏ ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i. §iÒu 3.Ph¹m vi c¸c s¶n phÈm HiÖp ®Þnh nµy ®­îc ¸p dông ®èi víi mäi s¶n phÈm chÕ t¹o, kÓ c¶ s¶n phÈm c¬ b¶n, n«ng s¶n chÕ biÕn vµ nh÷ng s¶n phÈm n»m ngoµi ®Þnh nghÜa “ hµn n«ng s¶n” ®­îc quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh nµy. N«ng s¶n ®­îc läa trõ khái ch­¬ng trinh CEPT. §iÒu 4. Ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan C¸c quèc gia thµnh viªn tháa thuËn ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc nh­ sau: Gi¶m thuÕ quan hiÖn nay xuèng cßn 20% trong thêi h¹n tõ 5 n¨m tíi 8 n¨m, kÓ tõ ngµy 1-1-1993 tïy thuéc vµo ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan do t­ng Quèc gia thµnh viªn quyÕt ®Þnh, vµ sÏ ®­îc th«ng b¸o khi b¾t ®Çu ch­¬ng tr×nh. KhuyÕn khÝch c¸c Quèc gia thµnh viªn ¸p dông møc c¾t gi¶m hµng n¨m theo c«ng thøc (X-20)% hoÆc 8, trong ®ã X lµ thuÕ quan hiÖn hµnh t¹i mçi Quèc gia thµnh viªn. Sau ®ã gi¶m møc thuÕ 20% hoÆc thÊp h¬n trong thêi h¹n 7 n¨m. Møc c¾t gi¶m tèi thiÓu lµ 5% l­îng ®­îc c¾t gi¶m. Ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan sÏ ®­îc c¸c Quèc gia thµnh viªn quyÕt ®Þnh vµ tuyªn bè khi b¾t ®Çu ch­¬ng tr×nh. §èi víi c¸c s¶n phÈm víi møc thuÕ hiÖn nay lµ 20% hoÆc thÊp h¬n kÓ tõ ngµy 1-1-1993, c¸c Quèc gia thµnh viªn sÏ quyÕt ®Þnh ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan, vµ c«ng bè ngµy b¾t ®Çu ¸p dông ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m. Hai hoÆc nhiÒu Quèc gia thµnh viªn cã thÓ tháa thuËn c¾t gi¶m thuÕ quan xuèng cßn 0-5% cho c¸c s¶n phÈm cô thÓ víi tèc ®é nhanh h¬n khi b¾t ®Çu ch­¬ng tr×nh. C¨n cø theo ®iÒu 4(1)(b) vµ 4(1)(c) cña HiÖp ®Þnh nµy, c¸c s¶n phÈm ®· ®¹t tíi hoÆc ®ang cã møc thuÕ suÊt lµ 20% hoÆc thÊp h¬n, sÏ nghiÉm nhiªn ®­îc h­ëng ­u ®·i. C¸c ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan trªn ®©y kh«ng ng¨n c¶n c¸c Quèc gia thµnh viªn c¾t gi¶m ngay lËp tøc møc thuÕ quan cña m×nh xuèng cßn 0-5% hoÆc ¸p dông mét ch­¬ng tr×nh rót ng¾n viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan. §iÒu 5. C¸c ®iÒu kho¶n kh¸c A.C¸c h¹n chÕ vÒ sè l­îng vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan C¸c Quèc gia thµnh viªn sÏ xãa bá c¸c h¹n chÕ vÒ sè l­îng ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm trong Ch­¬ng tr×nh CEPT sau khi ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i ¸p dông cho nh÷ng s¶n phÈm ®ã. C¸c Quèc gia thµnh viªn sÏ dÇn dÇn xãa bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan trong thêi h¹n 5 n¨m sau khi ®­îc h­ëng c¸c chÕ ®é ­u ®·i. B. C¸c h¹n chÕ vÒ ngo¹i tÖ C¸c Quèc gia thµnh viªn sÏ coi lµ ngo¹i lÖ ®èi víi c¸c h¹n chÕ ngo¹i tÖ liªn quan tíi thanh to¸n cho c¸c s¶n phÈm trong ch­¬ng tr×nh CEPT còng nh­ ®èi víi viÖc chuyÓn c¸c kho¶n thanh to¸n ®ã vÒ n­íc mµ kh«ng g©y ph­¬ng h¹i tíi c¸c quyÒn cña m×nh theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu XVIII cña HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i (GATT) vµ c¸c ®iÒu kho¶n cã liªn quan trong HiÖp ®Þnh vÒ Qòy tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) C. C¸c lÜnh vùc hîp t¸c kh¸c C¸c Quèc gia thµnh viªn sÏ xem xÐt c¸c biÖn ph¸p kh¸c liªn quan ®Õn c¸c lÜnh vùc hîp t¸c trong ph¹m vi biªn giíi nh»m bæ sung vµ hç trî cho tù do hãa th­¬ng m¹i. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy bao gåm c¶ viÖc th«ng nhÊt c¸c tiªu chuÈn chung, c«ng nhËn kÕt qu¶ kiÓm chøng hµng hãa, xãa bá c¸c hµng rµo ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi, tham kh¶o ý kiÕn trong kinh tÕ vÜ m«, ¸p dông nguyªn t¾c c¹nh tranh lµnh m¹nh, b×nh ®¼ng, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn. D. Duy tr× c¸c chÕ ®é ­u ®·i C¸c Quèc gia thµnh viªn sÏ kh«ng xãa bá hoÆc g©y tæn h¹i tíi bÊt cø ­u ®·i nµo ®· ®­îc tháa thuËn th«ng qua viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh­ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ theo h¶i quan, hoÆc c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ th­¬ng m¹i kh¸c, trõ tr­êng hîp ®­îc quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh nµy. §iÒu 6. C¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp NÕu do viÖc nhËp khÈu mét s¶n phÈm cô thÓ ®­îc ¸p dông theo ch­¬ng tr×nh CEPT t¨ng lªn mµ g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng hoÆc ®e däa g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc s¶n phÈm c¹nh tranh t­¬ng tù ë quèc gia thµnh viªn nhËp khÈu ®ã th× Quèc gia thµnh viªn nµy cã thÓ, trong ph¹m vi vµ trong mét thêi gian cÇn thiÕt, nh»m ng¨n chÆn hoÆc ®Ó gi¶i quyÕt ¶nh h­ëng ®ã, cã thÓ t¹m thêi ®×nh chØ ¸p dông c¸c ­u ®·i mµ kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö, theo ®iÒu 6(3) cña HiÖp ®Þnh nµy. ViÖc t¹m ®×nh chØ ¸p dông ­u ®·i ®ã ph¶i phï hîp víi quy ®Þnh cña GATT. Mét Quèc gia thµnh viªn nÕu thÊy cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông hoÆc t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ vÒ sè l­îng hay bÊt kú biÖn ph¸p nµo kh¸c ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu nh»m môc ®Ých ng¨n chÆn nguy c¬ hoÆc chÊm døt sù gi¶m sót nghiªm träng dù tr÷ tiÒn tÖ cña m×nh, cã thÓ lµm viÖc ®ã theo ph­¬ng c¸ch b¶o ®¶m c¸c gi¸ trÞ cña c¸c ­u ®·i ®· ®­îc tháa thuËn, kh«ng lµm ph­¬ng h¹i ®Õn c¸c nghÜa vô quèc tÕ hiÖn cã. Trong tr­êng hîp ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp theo tinh thÇn cu¶ ®iÒu nµy, cÇn th«ng b¸o ngay c¸c biÖn ph¸p ®ã cho Héi ®ång ®­îc ®Ò cËp tíi t¹i ®iÒu 7 cña HiÖp ®Þnh nµy vµ cã thÓ sÏ cã tham kh¶o ý kiÕn ®èi víi c¸c biÖn ph¸p ®ã nh­ quy ®Þnh trong ®iÒu 8 cña HiÖp ®Þnh nµy. §iÒu 7. C¸c tháa thuËn vÒ thÓ chÕ Nh»m c¸c môc tiªu cña HiÖp ®Þnh nµy, c¸c Bé tr­ëng kinh tÕ ASEAN (AEM) sÏ thµnh lËp mét Héi ®ång cÊp Bé tr­ëng bao gåm mçi Quèc gia thµnh viªn mét ng­êi ®­îc chØ ®Þnh vµ Tæng th­ ký ASEAN. Ban th­ ký ASEAN sÏ hç trî cho AEM. Trong khi thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh, Héi ®ång cÊp Bé tr­ëng nµy còng sÏ ®­îc sù hç trî cña Héi nghÞ c¸c quan chøc cao cÊp kinh tÕ (SEOM) C¸c quèc gia thµnh viªn cã c¸c tháa thuËn song ph­¬ng vÒ c¾t gi¶m thuÕ quan theo ®iÒu 4 cña HiÖp ®Þnh nµy sÏ ph¶i th«ng b¸o cho c¸c Quèc gia thµnh viªn kh¸c vµ cho Ban Th­ ký ASEAN vÒ c¸c tháa thuËn ®ã. Ban Th­ ký ASEAN sÏ theo dâi vµ b¸o c¸o cho SEOM vÒ viÑc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh nµy theo ®iÒu 3(2)(8) cña HiÖp ®Þnh thµnh lËp Ban Th­ ký ASEAN. C¸c Quèc gia thµnh viªn sÏ hîp t¸c víi Ban Th­ ký ASEAN trong viÖc thùc thi c¸c chøc n¨ng cña m×nh. §iÒu 8. Tham kh¶o ý kiÕn C¸c Quèc gia thµnh viªn sÏ dµnh mäi c¬ héi cho viÖc tham kh¶o ý kiÕn vÒ bÊt cø khiÕu n¹i nµo cña mét Quèc gia thµnh viªn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò thùc hiÖn HiÖp ®Þnh nµy. Héi ®ång ®­îc ®Ò cËp tíi t¹i ®iÒu 7 cña HiÖp ®Þnh nµy cã thÓ xin ý kiÕn chØ ®¹o cña AEM trong tr­êng hîp kh«ng thÓ t×m ra mét gi¶i ph¸p tháa ®¸ng trong c¸c cuéc tham kh¶o ý kiÕn tr­íc ®ã. C¸c Quèc gia thµnh viªn, nÕu cho r»ng mét Quèc gia thµnh viªn kh¸c kh«ng thùc hiÖn ®óng c¸c nghÜa vô cña m×nh, dÉn tíi viÑc xãa bá hoÆc lµm suy gi¶m c¸c lîi Ých mµ hä ®­îc h­ëng, nh»m ®¹t ®­îc sù ®iÒu chØnh tháa ®¸ng vÊn ®Ò, cã thÓ khiÕu n¹i hoÆc ®Ò nghÞ víi Quèc gia thµnh viªn ®ã vµ Quèc gia thµnh viªn nµy cÇn xem xÐt tháa ®¸ng khiÕu n¹i hoÆc ®Ò nghÞ nãi trªn. Mäi bÊt ®ång gi÷a c¸c Quèc gia thµnh viªn trong viÖc gi¶i thÝch hoÆc ¸p dông HiÖp ®Þnh nµy sÏ ®­îc gi¶i quyÕt trªn tinh thÇn hßa gi¶i h÷u nghÞ ®Õn møc cao nhÊt gi÷a c¸c bÕn cã liªn quan. Trong tr­êng hîp kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc mét c¸ch h÷u nghÞ , vÊn ®Ò ®ã sÏ ®­îc tr×nh lªn Héi ®ång ®· ®­îc ®Ò cËp t¹i ®iÒu 7 cña HiÖp ®Þnh vµ nÕu cÇn thiÕt, lªn AEM. §iÒu 9. C¸c ngo¹i lÖ chung Trong HiÖp ®Þnh nµy kh«ng cã ®iÒu kho¶n nµo ng¨n c¶n bÊt kú Quèc gia thµnh viªn nµo cã hµnh ®éng vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p mµ Quèc gia ®ã thÊy cÇn thiÕt nh»m b¶o ®¶m an ninh quèc gia, b¶o vÖ ®¹o ®øc x· héi, cuéc sèng cña con ng­êi, ®éng vËt vµ c©y trång, søc kháe còng nh­ c¸c gi¸ trÞ lÞch sö vµ kh¶o cæ cña m×nh. Nguån:ñy ban kÕ ho¹ch Nhµ n­íc-Trung t©m th«ng tin-“Hßa nhËp vµo thÞ tr­êng ASEAN”-1995, trang 101 ®Õn trang 109. ViÖt Nam-ASEAN Nh÷ng mèc quan träng -Ngµy 22-7-1992, t¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng ngo¹i giao ASEAN lÇn thø 25 t¹i Manila (Philipines), ViÖt Nam chÝnh thøc ký HiÖp ­íc th©n thiÖn vµ hîp t¸c §«ng Nam ¸ (HiÖp ­íc Bali), trë thµnh quan s¸t viªn cña ASEAN. -N¨m 1993, ASEAN ®­a ra s¸ng kiÕn thµnh lËp DiÔn ®µn khu vùc ASEAN (ARF) ®Ó bµn c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ vµ an ninh khu vùc. Th¸ng 7 n¨m 1994, ARF 1 häp t¹i Bangkok (Thailand) víi sù tham gia cña 18 thµnh viªn gåm 6 n­íc ASEAN vµ 12 n­íc kh¸c lµ Mü, NhËt B¶n, Nga, Trung Quèc, Canada, Australia, New Zealand, Hµn Quèc, Lµo, Papua New Guinea vµ EU. ViÖt Nam ®· tham dù Héi nghÞ nµy. -N¨m 1994, ViÖt Nam tham gia vµo 5 lÜnh vùc cña ñy ban hîp t¸c chuyªn ngµnh ASEAN bao gåm khoa häc-c«ng nghÖ, v¨n hãa th«ng tin, ph¸t triÓn x· héi, chèng ma tóy vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, c«ng chøc hµnh chÝnh. ViÖt Nam còng tham gia 5 dù ¸n hîp t¸c cô thÓ chuyªn ngµnh vÒ thñ c«ng, du lÞch, phßng ngõa ma tóy, ®µo t¹o nh©n viªn du lÞch. -Ngµy 17-10-1994, ViÖt Nam chÝnh thøc göi ®¬n xin gia nhËp ASEAN. -Ngµy 28-7-1995, t¹i Bandar Seri Begawan, thñ ®« Brunei Darussalam, Héi nghÞ Bé tr­ëng ngo¹i giao ASEAN chÝnh thøc kÕt n¹p ViÖt Nam lµm thµnh viªn thø 7 cña ASEAN. -Tõ ngµy 15-12-1995, ViÖt Nam tham gia HiÖp ®Þnh khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) -Ngµy 25-12-1995, ViÖt Nam dù Héi nghÞ cÊp cao ASEAN lÇn thø 5 víi t­ c¸ch thµnh viªn chÝnh thøc. -Ngµy 01-01-1996, ViÖt Nam chÝnh thøc tham gia HiÖp ®Þnh ¦u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) ®Ó ph¸t triÓn AFTA víi lé tr×nh 1996-2006. -Th¸ng 3-1996, ViÖt Nam dù cuéc gÆp ¸-¢u (ASEM) lÇn thø nhÊt diÔn ra t¹i Bangkok (Thailand) vµ trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc s¸ng lËp c¬ chÕ hîp t¸c liªn lôc ®Þa nµy. -Th¸ng 4-1996, ViÖt Nam ký HiÖp ®Þnh hîp t¸c trong c«ng nghiÖp (AICO) víi néi dung chñ yÕu lµ dµnh ­u ®·i thuÕ quan vµ c¸c ­u ®·i kh¸c cho c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp liªn doanh gi÷a c¸c n­íc ASEAN víi nhau hoÆc víi n­íc ngoµi nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo ASEAN. -Th¸ng 7-1997, t¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng ngo¹i giao ASEAN lÇn thø 29 t¹i Kuala Lumpur (Malaysia), ViÖt Nam ®­îc ph©n c«ng lµm ®iÒu phèi viªn phô tr¸ch quan hÖ ASEAN-Nga vµ ASEAN-New Zealand. Qua mét n¨m thùc hiÖn, ViÖt Nam ®­îc ASEAN vµ c¸c bªn ®èi tho¹i ®¸nh gi¸ tèt vÒ c­¬ng vÞ ®iÒu phèi viªn nµy. -Ngµy 18-10-1998, t¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng kinh tÕ ASEAN lÇn thø 30 t¹i Manila (Philipines), ViÖt Nam tham gia ký HiÖp ®Þnh vÒ Khu vùc ®Çu t­ ASEAN (AIA). Môc ®Ých cña HiÖp ®Þnh lµ nh»m thóc ®Èy ®Çu t­ trong néi bé ASEAN vµ thu hót vèn tõ bªn ngoµi vµo ASEAN. -Ngµy 15 vµ 16-12-1998, ViÖt Nam ®¨ng cai Héi NghÞ CÊp cao ASEAN lÇn thø 6 víi sù tham gia cña 9 n­íc thµnh viªn cña ASEAN, mét sè n­íc quan s¸t viªn bªn ®èi tho¹i. Héi nghÞ CÊp cao Hµ Néi diÔn ra d­íi chñ ®Ò “§oµn kÕt, hîp t¸c v× mét ASEAN hßa b×nh, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn ®ång ®Òu”. H«i nghÞ sÏ th«ng qua mét sè v¨n kiÖn quan träng, trong ®ã cã ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng Hµ Néi thùc hiÖn tÇm nh×n ASEAN 2020 vµ Tuyªn bè Hµ Néi nªu bËt nguyÖn väng vµ quyÕt t©m cña c¸c n­íc ASEAN, cñng cè ®oµn kÕt vµ ®Èy m¹nh hîp t¸c song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng ®­a ASEAN v÷ng b­íc vµo thÕ kû 21. Nguån : Tµi liÖu tham kh¶o cña Th«ng tÊn x· VN “ASEAN mét tæ chøc hîp t¸c nhiÒu mÆt”,sè 12-1998,p.31-32. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o I.S¸ch: 1.§¶ng Céng S¶n ViÖt Nam, “V¨n KiÖn §¹i Héi §¹i BiÓu Toµn Quèc LÇn Thø VIII”, Nhµ XuÊt B¶n ChÝnh TrÞ Quèc Gia, Hµ Néi 1996. 2.Chñ biªn Ph¹m Nguyªn Long, “ASEAN-Nh÷ng vÊn ®Ò vµ xu h­íng”, Trung T©m Khoa Häc X· Héi vµ Nh©n V¨n Quèc Gia-ViÖn Nghiªn Cøu §«ng Nam ¸, Nhµ XuÊt B¶n Khoa Häc X· Héi, 1997. 3.Chñ nhiÖm ViÖn sü Vâ §¹i L­îc, PTS Lª Bé LÜnh vµ PTS T« Thanh Toµn, “C¬ cÊu tæ chøc vµ thñ tôc cña ViÖt Nam trong quan hÖ víi ASEAN”, ViÖn Kinh TÕ ThÕ Giíi , Hµ Néi 1996. 4.ñy Ban KÕ Ho¹ch Nhµ N­íc-Trung T©m Th«ng Tin, “Hßa nhËp vµo thÞ tr­êng ASEAN”, Hµ Néi 1995. 5.NguyÔn Xu©n Th¾ng, “Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN vµ tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam”, Nhµ XuÊt B¶n Thèng Kª, Hµ Néi 1999. 6.Bé Tµi ChÝnh, “LÞch tr×nh gi¶m thuÕ cña ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn khu vwc mËu dÞch tù do ASEAN-AFTA”, Hµ Néi 1998. 7.ViÖn Kinh TÕ ThÕ Giíi, “Tù do hãa th­¬ng m¹i vµ hîp t¸c kinh tÕ ë ASEAN”, NXB Khoa Häc X· Héi, 1995. 8.PTS NguyÔn §×nh H­¬ng vµ GS.PTS Vò §×nh B¸ch ®ång chñ biªn, “Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam-ASEAN vµ chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam”, NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia, 1999. 9.§Ò tµi nghiªn cøu Output 3.1 thuéc VIE 95/015-Hç trî ViÖt Nam gia nhËp ASEAN, Chñ nhiÖm ViÖn sü Vâ §¹i L­îc, “ChÝnh s¸ch hîp t¸c ASEAN vµ nh÷ng ­u tiªn, ViÖn Kinh TÕ ThÕ Giíi, Hµ Néi 1996. 10.Th«ng TÊn X· ViÖt Nam, “ASEAN-Mét tæ chøc hîp t¸c nhiÒu mÆt”,Tµi liÖu tham kh¶o sè 12 n¨m 1998. 11.Bé Ngo¹i Giao, “Héi nhËp quèc tÕ vµ gi÷ v÷ng b¶n s¾c”, NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia, Hµ Néi 1995. II.Tµi LiÖu: 1.PTS NguyÔn Hång S¬n, “Lîi thÕ c¹nh tranh cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi”, Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 1/1997, trang 26. 2.NguyÔn Träng Xu©n, “ChÝnh s¸ch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ASEAN vµ ®æi míi chÝnh s¸ch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam”, Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 5/1997, trang 46. 3.Bµi pháng vÊn Thø tr­ëng Bé NN vµ PTNT NguyÔn Quang Hµ, “TÝch cùc, chñ ®éng tham gia AFTA”, ViÖt Nam vµ §«ng Nam ¸ ngµy nay sè Xu©n MËu DÇn th¸ng 1/1998, trang 6. 4.§ç ThÞ Liªn V©n, “Nh×n l¹i ASEAN sau hai n¨m khñng ho¶ng”, Nghieen cøu §«ng Nam ¸ sè th¸ng 4/1999, trang 28. 5.GS.TS NguyÔn Duy Qóy Gi¸m §èc Trung T©m KHXH & NVQG, “ViÖt Nam vµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë §«ng Nam ¸ ”, Nghiªn cøu §«ng Nam ¸ sè th¸ng 5/1999, trang 3. 6.Bµi pháng vÊn «ng Vò Khoan, Thø tr­ëng th­êng trùc Bé Ngo¹i Giao, ñy viªn ñy ban quèc gia tæ chøc Héi nghÞ ASEAN VI, “V× mét ASEAN hßa b×nh, æn ®Þnh ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ®ång ®Òu”, Thêi B¸o Kinh TÕ ViÖt Nam sè 100 ngµy 16/12/1998, trang 3. 7.Bµi pháng vÊn «ng Tr­¬ng §×nh TuyÓn, Bé tr­ëng Bé Th­¬ng M¹i, “Héi nhËp ASEAN, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng hãa”, Thêi B¸o Kinh TÕ ViÖt Nam sè 99 ngµy 12/12/1998, trang 3. 8.V.Tr©n, “Toµn cÇu hãa kinh tÕ thÕ giíi vµ chñ nghÜa khu vùc Ch©u ¸-TiÕn tr×nh vµ nh÷ng th¸ch thøc”, Ngo¹i Th­¬ng ngµy 8-14/10/1999, trang 22. 9.Vò Ngäc Uyªn, “Quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam-ASEAN:TriÓn väng sau th¸ng 7”, Nghiªn Cøu Kinh TÕ sè 206, trang 35. 10.PTS Lª Bé LÜnh, “ASean trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi”, Nh÷ng VÊn §Ò Kinh TÕ ThÕ Giíi sè 5 n¨m 1997, trang 10.