Vai trò của cộng hưởng từ tiền liệt tuyến với Endorectal Coil

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề HN KH KT BV Bình Dân 1 VAI TRÒ CỦA CỘNG HƯỞNG TỪ TIỀN LIỆT TUYẾN VỚI ENDORECTAL COIL Võ Hiếu Thành*, Nguyễn Ngọc Khôi*, Phan Thanh Hải* TÓM TẮT Mục đích: Đánh giá vai trò cộng hưởng từ (CHT) tiền liệt tuyến (TLT) với endorectal coil. Bệnh nhân và phương pháp: Chúng tôi phân tích đặc điểm hình ảnh 22 trường hợp chụp CHT của TLT với coil đặt trong trực tràng tại Trung Tâm Y Khoa Medic khoảng thời gian từ tháng 3 năm 2006 đến tháng 8 năm 2007. Kết quả: * Có 6 trường hợp khả sát CHT trước sinh thiết: 1 bệnh nhân có tổn thương ung thư TLT. 2 bệnh nhân TLT bình thường. 3 trường hợp ung thư xâm lấn túi tinh và di căn xương chậu- xương cùng. * 15 bệnh nhân có carcinoma TLT: 9 trường hợp ung thư còn trong vỏ bao. 6 ca ung thư xâm lấn túi tinh một hoặc hai bên. * 1 trường hợp nghi ngờ ung thư tái phát sau cắt trọn TLT đã được phát hiện. Kết luận: CHT của TLT với endocoil có thể phát hiện:. Tổn thương ung thư TLT. Đánh giá ung thư xâm lấn vỏ bao, hạch di căn, di căn xương. Tìm ung thư tái phát sau cắt trọn TLT. ABSTRACT THE ROLE OF THE PROSTATE MR IMAGING WITH ENDORECTAL COIL Vo Hieu Thanh, Nguyen Ngoc Khoi, Phan Thanh Hai * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 – Supplement of No 1 - 2008: 362 - 367 Purpose: The aim of the study is to estimate the role of the prostate MR imaging with endorectal coil. Patients and methods: We analyzed the imaging features of 22 cases who were performed the prostate MR imaging with endorectal coil at Medic medical Center during the period from March 2006 to August 2007. Results: * Prebiopsy: 6 cases. Malignant lesion in 1 patient.. Normal of the prostate in 2 cases.. 3 cases showed lesion extending into the seminal vesicles and bone metastases. 15 patients had carcinoma:. Lesion until within capsule in 9 cases.. 6 patients showed lesion extending into the seminal vesicles either bilaterally or unileterrally. 1 patient showed local recurrence. Conclusion: MR imaging of the prostate with endorectal coil can find: Malignant lesion identification of the prostate.. Evaluation of extracapsular extension of cancer, detection of possible lymph node spread and bone metastases. . Detected local recurrence after radical prostatectomy. ĐẶT VẤN ĐỀ Ung thư TLT hay gặp nhất, ung thư gây tử vong thứ hai ở người đàn ông Mỹ(1). Gần 8% đàn ông Mỹ được chẩn đoán ung thư TLT trong suốt cuộc đời của họ và 20% trong số đó chết vì bệnh lý này(1). Trước khi điều trị ung thư TLT, đánh gía ung thư đã xâm lấn khỏi vỏ bao hay chưa là một việc làm hết sức quan trọng. Điều này giúp chúng ta chọn phương pháp điều trị cho bệnh nhân và cũng giúp tiên lượng bệnh. Chẩn đoán ung thư TLT còn trong vỏ bao thì tỷ lệ sống còn của bệnh nhân sau 5 năm là 100%(1). Vậy kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh nào có thể * Trung tâm Y khoa Medic Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề HN KH KT BV Bình Dân 2 đánh giá đuợc ung thư đã xâm lấn khỏi vỏ bao hay chưa. Có nhiều kỹ thuật nhưng cộng hưởng từ với endorectal coil là kỹ thuật tốt nhất hiện nay có độ nhạy và đặc hiệu cao để đánh giá điều này. Ngoài ra, kỹ thuật này cũng có thể phát hiện tổn thương ác tính của TLT và ung thư tái phát sau cắt trọn TLT. BỆNH NHÂN VÀ PHƯƠNG PHÁP Bệnh nhân Tất cả 22 bệnh nhân đã được thực hiện cộng hưởng từ với endorectal coil tại Trung Tâm Y Khoa Medic trong khoảng thời gian từ tháng 3 năm 2006 đến tháng 8 năm 2007. Phương pháp Phương pháp nghiên cứu tiền cứu mô tả. Dụng cụ Hình bên trái: Hình ảnh coil chụp cộng hưởng từ TLT. Hình bên phải: Hình vẽ vị trí tương quan coil đặt trong lòng trực tràng. Hình ảnh cộng hưởng từ được phân tích: Nhằm giúp các bác sỹ lâm sàng đánh giá giai đoạn ung thư, chúng tôi phân tích hình ảnh thu được theo các bước sau: - Xác định xem có tổn thương TLT không? - Đánh giá ung thư TLT đã xâm lấn khỏi vỏ bao chưa? - Ung thư có xâm lấn túi tinh, bó mạch thần kinh? - Tìm hạch chậu và di căn xương. Hình ảnh giải phẩu bình thường của cộng hưởng từ TLT B: Bàng quang; C: Vùng trung tâm; T: Vùng chuyển tiếp; P: Vùng ngoại vi(1). Hình ảnh ung thư TLT Trên hình ảnh T2: Ung thư TLT có tín hiệu thấp tương phản với tính hiệu cao vùng ngoại vi hai bên TLT. Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề HN KH KT BV Bình Dân 3 Tuy nhiên, tổn thương có tín hiệu thấp vùng ngoại cũng có thể tổn thương lành tính (xuất huyết, viêm, nốt tăng sản). Khi đó, ta cần làm thêm MR spectroscopy, dynamic(1,2,3,11). KẾT QUẢ: Trong 22 trường hợp chúng tôi khảo sát kết quả ghi nhận: 1. Số bệnh nhân chưa có sinh thiết TLT: 6 trường hợp - 1 trường hợp nghi ngờ tổn thương ung thư trên CHT, kết quả sinh thiết carcinaoma TLT. - 2 trường hợp CTH khó đánh giá, kết quả sinh thiết không ung thư. - 3 trường hợp ung thư xâm lấn túi tinh và di căn xương chậu. 2. Số bệnh nhân đã biết ung thư TLT: 15 trường hợp - 9 trường hợp chưa xâm lấn ra khỏi vỏ bao, 7 trường hợp phù hợp kết quả phẩ thuật, 2 trường hợp bệnh nhân không đồng ý phẩu thuật. - 6 trường hợp xâm lấn túi tinh một hoặc hai bên. 3. Số bệnh nhân sau phẩu thuật cắt trọn TLT: 1 trường hợp - Phát hiện ung thư tái phát. BÀN LUẬN - Đối với những trường hợp chưa có sinh thiết TLT, tổn thương ung thư có thể phát hiện được nếu ung thư xuất hiện ở vùng ngoại biên. Khi ung thư xuất hiện ở vùng trung tâm hay chuyển tiếp việc tìm tổn thư ung thư khó hơn nhiều và đặc biệt khó khăn khi TLT đã cắt đốt nội soi trước đó. Trong nghiên cứu của chúng tôi có 2 trường hợp đã cắt đốt nội soi trước đó và cả hai trường hợp cho những hình ảnh không rõ ràng. - Những trường hợp đã biết ung thư TLT rồi, việc khảo sát CHT thì CTH với endorectal coil thực sự giúp ích rất nhiều trong việc đánh giá ung thư còn trong vỏ bao hay đã phá vỡ vỏ bao ra ngoài và hình ảnh khá rõ ràng. - Trong trường hợp ung thư TLT đã cắt trọn việc theo dõi thăm trực tràng, PSA máu định kỳ nếu phát hiện dấu hiệu nghi ngờ tái phát thì chỉ định CHT là một chọn lựa ưu tiên. KẾT LUẬN MRI tiền liệt tuyến với endorectal coil có vai trò: - Xác định tính chất tổn thương TLT. - Đánh gía ung thư xâm lấn vỏ bao. - Tìm ung thư tái phát sau điều trị cắt trọn TLT(6). MỘT SỐ TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG CHÚNG TÔI ĐÃ THỰC HIỆN TẠI MEDIC: Trường hợp 1 - Bệnh nhân 80 tuổi, tiểu khó, PSA: 12ng/ ml. - MRI: Tổn thương vùng ngoại vi bên trái. - Bệnh nhân được sinh thiết, kết quả: carcinoma TLT, Gleason 5 (2+3). Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề HN KH KT BV Bình Dân 4 Trường hợp 2 - Bệnh nhân 77 tuổi. Sau đốt nội soi TLT, Gleason 4 (2+2); - MRI: Ung thư TLT chưa xâm lấn vỏ bao. Trường hợp 3 - Bệnh nhân 64 tuổi, PSA: 20ng/ml; - MRI: Ung thư TLT phá vở vỏ bao, xâm lấn túi tinh và di căn xương cùng- chậu. Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề HN KH KT BV Bình Dân 5 Trường hợp 4 - Bệnh nhân 67 tuổi, sau cắt TLT toàn phần 3 năm, PSA: 12ng/ ml. - MRI: Ung thư TLT tái phát. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Claus FG., Hricak H, and Hattery RR.. Pretreatment Evaluation of Prostate Cancer: Role of MR Imaging and 1H MR Spectroscopy. RadioGraphics 2004;24:S167-S180. 2. Hricak H, Choyke PL., Eberhardt SC., Leibel SA., and Scardino PT., Imaging Prostate Cancer: A Multidisciplinary Perspective. Radiology 2007;243:28-53. 3. Ito H, and Kamoi K,. Visualization of prostate cancer using dynamic contrast-enhanced MRI: comparison with transrectal power Doppler ultrasound. British Journal of Radiology (2003) 76, 617-624. 4. Jager GJ., Severens JL.,. Prostate Cancer Staging: Should MR Imaging Be Used?-A Decision Analytic Approach. Radiology. 2000;215:445-451. 5. Schiebler ML, Schnall MD, Pollack HM. Current role of MR imaging in the staging of adenocarcinoma of the prostate. Radiology, Vol 189, 339-352. 6. Sella T, Schwartz LH., Suspected Local Recurrence after Radical Prostatectomy: Endorectal Coil MR Imaging. Radiology 2004; 231:379-385. 7. de Souza M.. The Postate. Endocavitary MRI of the Pelvis. Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề HN KH KT BV Bình Dân 6 8. Wang L, Mullerad M,. Prostate Cancer: Incremental Value of Endorectal MR Imaging Findings for Prediction of Extracapsular Extension. Radiology 2004;232:133-139. 9. Yu KK, Hricak H, Alagappan R. Detection of extracapsular extension of prostate carcinoma with endorectal and phased-array coil MR imaging: multivariate feature analysis. Radiology, Vol 202, 697-702. 10. Yu KK., Scheidler J. Prostate Cancer: Prediction of Extracapsular Extension with Endorectal MR Imaging and Three-dimensional Proton MR Spectroscopic Imaging. Radiology. 1999;213:481-488. 11. Zakian KL., Eberhardt S, Transition Zone Prostate Cancer: Metabolic Characteristics at 1H MR Spectroscopic Imaging- Initial Results. Radiology 2003;229:241-247. Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề HN KH KT BV Bình Dân 7