Hình ảnh X quang bụng không chuẩn bị,
cũng khá gợi ý trong trường hợp xoắn cấp, đó là
hình ảnh bóng hơi dạ dày dãn to, giữa bụng, hạ
sườn trái hoặc trong lồng ngực, nếu có bất
thường cơ hoành, chiếm 90,9%. Sự hiện diện
mức khí dịch trong lồng ngực ở hai bình diện
khác nhau và sau tim, gợi ý xoắn dạ dày trong
lồng ngực(1). Mặt dù, hình ảnh X quang bụng
ngực khá gợi ý, nhưng chụp dạ dày thực quản
có cản quang (TOGD) vẫn còn cần thiết, được
xem như tiêu chuẩn vàng chẩn đoán xoắn dạ
dày, cho phép xác định dạng giải phẫu xoắn dạ
dày (trục tạng hay trục mạc treo), chống chỉ định
khi bệnh nhân bị sốc, viêm phúc mạc hay viêm
trung thất, cũng như nên tránh chụp, nếu bệnh
nhân nôn ói nhiều do nguy cơ hít chất cản quang
từ đó gây phù phổi cấp(1).
Xoắn dạ dày cấp hoặc xoắn cấp trên nền
mãn, đều được siêu âm gợi ý chẩn đoán và phù
hợp chẩn đoán sau mổ, chúng tôi ghi nhận dấu
hiệu dãn to ứ dịch trong dạ dày chiếm 11/11
(100%), mức dịch-dịch 10/11 (90,9%) và dấu hiệu
vách ngăn 9/11 (81,8%). Trong khi đó, trên phim
chụp bụng không chuẩn bị, ghi nhận bóng hơi
dạ dày dãn to, chiếm 10/11 (90,9%). Những đặc
điểm siêu âm trên rất gợi ý, ít nhất là dấu hiệu
tắc đường ra bao tử và khi có sự hiện diện vách
ngăn trong dạ dày, theo trục dọc, có mức dịch -
dịch, có giá trị cũng cố chẩn đoán xoắn dạ dày.
Trong lô nghiên cứu, có hai trường hợp xoắn dạ
dày cấp trên bệnh nhân thoát vị hoành, chúng
tôi đều ghi nhận những dấu hiệu siêu âm trên
trong lồng ngực bên trái. Mặt khác, có thể gặp
hình ảnh hai khoang chứa dịch, vị trí ngực bụng,
có dấu thắt ở giữa tạo hình ảnh hạt đậu “peanut
sign”, không thấy được sự liên tục giữa thực
quản và dạ dày(8).
9 trang |
Chia sẻ: hachi492 | Ngày: 25/01/2022 | Lượt xem: 184 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Xoắn dạ dày ở trẻ em đặc điểm lâm sàng và siêu âm, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010 1
XOẮN DẠ DÀY Ở TRẺ EM ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ SIÊU ÂM
Nguyễn Hữu Chí*, Đào Trung Hiếu**
TÓM TẮT
Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng và siêu âm xoắn dạ dày ở trẻ em.
Phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu các trường hợp xoắn dạ dày được can thiệp phẫu thuật và có siêu âm
trước mổ tại BV Nhi đồng I từ năm 2008 đến 2010.
Kết quả: Từ năm 2008 đến 2010, có 13 trường hợp xoắn dạ dày, trong đó 11 ca xoắn cấp và 2 ca xoắn mãn.
Tuổi từ 2 tháng đến 12 tuổi. Tỉ lệ nam/nữ là 4/9. Thời gian bệnh 1-10 ngày đối với xoắn cấp, 6 tháng đến 2 năm
đối với xoắn mãn. Nôn ói 100%, đau bụng 84,6%, chướng bụng vùng thượng vị 69,2%. Lách lạc chỗ 46%,
không lách 15,4%. Bất thường cơ hoành 15,4%. Trong xoắn dạ dày cấp, siêu âm ghi nhận dấu hiệu dãn to ứ dịch
trong dạ dày 100%, mức dịch-dịch 90,9%, dấu hiệu vách ngăn 81,8%; X quang bụng không chuẩn bị có bóng hơi
dạ dày dãn to chiếm 91%, trong đó có một trường hợp trong lồng ngực bên trái. Siêu âm trong chẩn đoán xoắn
dạ dày cấp đúng 84,6%. Hai trường hợp xoắn mãn, X quang bụng không chuẩn bị và siêu âm đều không phát
hiện, chẩn đoán bằng chụp dạ dày thực quản có cản quang.
Kết luận: Xoắn dạ dày cấp có thể được chẩn đoán dựa trên những dấu hiệu siêu âm đặc trưng. Trong
trường hợp xoắn mãn có thể được phát hiện bởi chụp dạ dày thực quản có cản quang.
Từ khoá: Xoắn dạ dày, trẻ em, siêu âm.
ABSTRACT
GASTRIC VOLVULUS IN CHILDREN: CLINICAL AND SONOGRAPHIC FINDINGS
Nguyen Huu Chi, Dao Trung Hieu* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 4 - 2010: 29 - 35
Objectives: The purpose of this study is to present the clinical and sonographic findings of gastric volvulus
in children.
Materials and methods: We reviewed all cases of gastric volvulus operated in our hospital and having
preoperative ultrasound from 2008 to 2010.
Results: From 2008 to 2010, there were 13 cases of gastric volvulus, of these, 11 acute and 2 chronic cases.
Age ranged from 2 months to 12 years. Male: female was 4:9. Illness duration were 1-10 days for acute volvulus
and 6 months to 2 years for chronic cases. Vomiting, abdominal pain and epigastric distension were 100%, 84.6%
and 69.2% respectively. Associated anomalies such as wandering spleen, asplenism and diaphragmatic anomaly
were 46%, 15.4% and 15.4% respectively. In acute gastric volvulus, ultrasound revealed dilated and fluid-filled
stomach in 100%, fluid-fluid level in 90.9% and longitudinal septal sign in 81.8%; Plain radiograph showed
single large gas bubble in 91%, one case had bubble in the left hemithorax. In acute cases, ultrasound diagnosed
correctly in 84.6%. Two chronic cases that ultrasound and plain radiograph did not detect were diagnosed with
UGI study.
Conclusions: Acute gastric volvulus can be diagnosed with specific sonographic findings. Chronic cases can
be detected with upper gastrointestinal series.
Key words: c.
* Khoa CĐHA Siêu âm Bệnh viện Nhi đồng I, ** khối ngoại Bệnh viện Nhi đồng I
Tác giả liên lạc: BSCK2. Nguyễn Hữu Chí, ĐT: 01286558536, Email: dr_huuchi@yahoo.com
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010 2
ĐẶT VẤN ĐỀ
Xoắn dạ dày ở trẻ em, một bệnh lý ngoại
khoa cấp cứu hiếm gặp và trong những trường
hợp xoắn cấp, cần được chẩn đoán và can thiệp
ngoại khoa kịp thời, nhằm tránh các biến chứng
nặng như hoại tử hoặc vỡ dạ dày, thậm chí có
thể gây tử vong.
Việc chẩn đoán xác định chủ yếu dựa vào
chụp dạ dày thực quản có cản quang, nhưng để
có chỉ định đúng và kịp thời, không phải lúc nào
cũng dễ dàng. Thực tế lâm sàng cho thấy, hầu
hết bệnh nhân đều được thực hiện siêu âm trước
vì đây là phương tiện hình ảnh sàng lọc đơn
giản, nhanh ở bệnh nhân bị hội chứng nôn ói và
hoặc đau bụng cấp và với những đặc điểm hình
ảnh siêu âm, có giá trị chẩn đoán và định hướng
chẩn đoán xoắn dạ dày. Do đó, chúng tôi tiến
hành nghiên cứu đề tài này, nhằm xác định
những đặc điểm lâm sàng và siêu âm trong xoắn
dạ dày ở trẻ em.
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
Dạ dày, bình thường được cố định vào ổ
bụng, bởi bốn dây chằng: dây chằng vị –đại
tràng, vị - gan, vị-hoành và vị - lách. Cùng với
môn vị, khúc nối dạ dày thực quản, các dây
chằng này sẽ cố định dạ dày, ngăn ngừa xoắn.
Sự khiếm khuyết dây chằng hoặc do dãn quá
mức, có thể gây xoắn dạ dày. Xoắn dạ dày ở trẻ
em, chiếm 45% các trường hợp được báo cáo
trên Y văn, thường do những bất thường cơ
hoành bẩm sinh như thoát vị hoành hoặc nhão
cơ hoành, hoặc hiếm hơn không lách hoặc lách
lạc chổ, do khiếm khuyết dây chằng vị lách(5,1).
Sự kết hợp xoắn dạ dày với hẹp phì đại cơ môn
vị ở trẻ em cũng được ghi nhận(7).
Xoắn dạ dày, khi dạ dày xoay quanh trục
dọc của nó, trục nối liền chỗ nối dạ dày-thực
quản với môn vị, làm cho bờ cong lớn dạ dày
di chuyển từ dưới lên trên, nằm cao hơn so với
bờ cong nhỏ, cho hình ảnh dạ dày lộn ngược
“upside-down”. Được gọi là xoắn dạ dày theo
trục tạng (organoaxial) (H1), chiếm 60% các
trường hợp(10). Khi dạ dày xoay vuông góc với
trục dọc của nó, còn gọi là xoắn theo trục mạc
treo (Mesenteroaxial) (H2), khi đó dạ dày nằm
trên mặt phẳng thẳng đứng, hang vị và môn vị
xoay ra trước, lên trên so với tâm vị, trong khi
bờ cong lớn vẫn còn nằm phía dưới. Xoắn dạ
dày theo trục mạc treo, chiếm 29%(2), thường
gặp ở trẻ nhỏ kèm dãn các dây chằng cố định
lách, không có khiếm khuyết cơ hoành. Có
khoảng 2% trường hợp xoắn thể hỗn hợp và
10% không xếp loại được, do trục xoắn không
theo một hướng nào.
Hình 1. Xoắn theo trục tạng
Hình 2. Xoắn theo trục mạc treo
Đặc điểm lâm sàng, tuỳ thuộc xoắn cấp hay
mãn, mức độ xoắn, xoắn trên hay dưới hoành.
Người ta phân biệt:
- Xoắn dạ dày mãn, chiếm 30%, bệnh cảnh
lâm sàng không đặc hiệu, đau bụng hay nặng
bụng sau ăn, dễ chịu hơn sau nôn ói và mau
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010 3
no, ợ hơi, khó thở, đau ngực từng lúc, viêm
phổi tái phát.
- Xoắn dạ dày bán cấp, những cơn đau
bụng xuất hiện và biến mất một các tự nhiên,
có thể xoắn dạ dày bán phần, dạng xoắn theo
trục mạc treo.
- Xoắn dạ dày cấp: Tam chứng kinh điển
Borchart: đau thượng vị và hoặc trong lồng
ngực đột ngột, chướng bụng kèm ói, không đặt
sonde dạ dày được, gợi ý nhiều đến xoắn dạ
dày. Khoảng 5%, xoắn dạ dày, đến trong giai
đoạn có biến chứng như xuất huyết tiêu hoá,
viêm phúc mạc hoặc viêm trung thất nặngỞ
trẻ em, xoắn cấp, khởi phát đột ngột, nôn ói
dịch không có lẫn mật, thường kèm đau thượng
vị, chướng bụng.
Theo Sarah K(9), bệnh cảnh lâm sàng có liên
quan chặt chẽ với dạng xoắn. Xoắn cấp, bệnh
cảnh nôn ói cấp, chướng bụng, kéo dài vài giờ
đến vài ngày. Thường xoắn theo trục mạc treo
hoặc hỗn hợp. Xoắn mãn hay xoắn từng lúc,
cũng như xoắn dạ dày ở trẻ sơ sinh, thường xoắn
theo trục tạng. Xoắn dạ dày ở trẻ sơ sinh, không
có bệnh cảnh lâm sàng đáng kể, có lẽ do ảnh
hưỡng hormon từ bà mẹ, gây dãn các dây chằng
cố định lách. Thường không có triệu chứng, phát
hiện ngẫu nhiên.
Theo Cribbs(4), xoắn dạ dày cấp có 69% kết
hợp các bất thường như nhão cơ hoành 25%,
thoát vị hoành 17%, ruột xoay bất toàn 7%, lách
di động, lạc chổ 6%, không lách 6%. 21% biểu
hiện trong tháng đầu, 37% từ 1-12tháng, 27%, từ
1-5 tuổi và 10% từ 6-12tuổi. Xoắn dạ dày mãn,
85% xoắn theo trục tạng và 71% ở trẻ dưới
12tháng, 16% từ 1-5tuổi, 7% từ 6-12tuổi. Có
khoảng 5% xoắn dạ dày cấp trên nền mãn. Dựa
trên bệnh sử và các triệu chứng lâm sàng, có thể
giúp xác định thể lâm sàng xoắn dạ dày. Trên
phim X quang ngực, một bóng hơi dạ dày dãn
to, ở dưới hoặc ngay trên cơ hoành, gợi ý xoắn
theo trục tạng, nếu bóng hơi nằm ngang hoặc
xoắn theo trục mạc treo, nếu bóng khí nằm
thẳng đứng(4), hoặc hiện diện mức khí dịch trong
lồng ngực ở hai mặt phẳng khác nhau, một bóng
khí to ở hạ sườn phải hoặc không có túi hơi dạ
dày. Theo Sarah(9), trên phim bụng không chuẩn
bị, trong trường hợp xoắn dạ dày cấp, có một số
dấu hiệu có giá trị gợi ý chẩn đoán như dãn to
dạ dày hình cầu kèm ít hơi trong ruột, xác định
tắc đường ra bao tử hoặc dấu hiệu vòm hoành
nâng cao và hai mức khí dịch trong dạ dày, hoặc
đảo ngược bờ cong lớn so với bờ cong nhỏ
Chụp dạ dày thực quản có cản quang
(TOGD), tiêu chuẩn vàng chẩn đoán xoắn dạ
dày, cho phép xác định dạng giải phẫu xoắn
dạ dày (trục tạng hay trục mạc treo), chống chỉ
định khi bệnh nhân bị sốc, viêm phúc mạc hay
viêm trung thất, cũng như nên tránh chụp, nếu
bệnh nhân nôn ói nhiều do nguy cơ hít chất
cản quang từ đó gây phù phổi cấp(1). Khi nghi
ngờ có dấu ischemie thành ruột, nên sử dụng
thuốc cản quang hoà tan trong nước. Hiếm khi
âm tính giả, có thể do xoắn dạ dày từng lúc.
Các hình ảnh có thể gặp như hình alpha đảo
ngược, hình omega, hình chữ U đảo ngược,
hình lộn ngược dạ dày,
Chụp điện toán cắt lớp, ít khi được thực hiện
trong bệnh lý này, nhưng cho phép xác định
dạng xoắn, nguyên nhân, đặc biệt đánh giá
thành ruột, xác định những dấu hiệu ischemie,
vùng hoại tử thành dạ dày
Theo Bedioui H(1), siêu âm bụng, không có
ích trong chẩn đoán, nhưng góp phần phát hiện
những bệnh lý khác kết hợp.
Việc điều trị, chủ yếu bằng can thiệp ngoại
khoa, tháo xoắn, cố định dạ dày.
ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Tất cả các trường hợp được chẩn đoán sau
mổ xoắn dạ dày có siêu âm trước mổ tại Bệnh
viện Nhi đồng I, từ 2008 đến 2010.
Phương pháp nghiên cứu
Hồi cứu.
Định nghĩa ca bệnh
Chẩn đoán xoắn dạ dày được xác định bởi
phim chụp dạ dày thực quản có cản quang hoặc
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010 4
bởi phẫu thuật viên.
Tiêu chuẩn chẩn đoán xoắn dạ dày trên
phim chụp dạ dày thực quản có cản quang, khi
dạ dày có hình ảnh lật úp lên trên (xoắn theo
trục tạng), môn vị nằm gần tâm vị, bờ cong lớn
nằm phía trên so với bờ cong nhỏ dạ dày (xoắn
theo trục mạc treo) hoặc khi có những đặc điểm
của xoắn theo trục tạng và trục mạc treo (xoắn
hỗn hợp).
KẾT QUẢ
Từ năm 2008 đến 2010, chúng tôi có 13 ca
xoắn dạ dày được phẫu thuật. Tuổi trung bình
từ 2 tháng đến 12 tuổi. Tỉ lệ nam/nữ (4/9). Thời
gian khởi bệnh trung bình 1-10 ngày đối với
xoắn dạ dày cấp, 6 tháng đến 2 năm, xoắn mãn.
Phân loại xoắn theo kết quả phẫu thuật, có 7 ca
xoắn theo trục mạc treo, 3 ca xoắn theo trục tạng,
2 ca không xác định và một ca xoắn trong lồng
ngực. Đặc điểm lâm sàng và các tật bẩm sinh
phối hợp, được trình bày trong bảng 1. Tất cả
bệnh nhân đều được siêu âm bụng vì nôn ói,
không có chẩn đoán lâm sàng gợi ý xoắn dạ dày.
Chẩn đoán siêu âm gợi ý xoắn dạ dày phù hợp
chẩn đoán sau mổ hoặc với kết quả chụp dạ dày
thực quản có cản quang là 11/13 (84,6%), hầu hết
xoắn cấp hay đợt cấp trên nền mãn. Hai ca siêu
âm không xác định chẩn đoán và đều là xoắn
mãn. Đặc điểm siêu âm, bảng 2.
Chụp X quang bụng không chuẩn bị, ghi
nhận có bóng hơi dạ dày dãn to 10/11 (90,9%),
trong đó 9 trường hợp bóng hơi dưới hoành và
một trong lồng ngực bên trái. 2 trường hợp xoắn
mãn, không ghi nhận bóng hơi dạ dày dãn.
Chụp dạ dày thực quản có cản quang, được
thực hiện 11/13 trường hợp, trong đó 7 ca xoắn
theo trục mạc treo và 2 ca xoắn theo trục tạng, 2
ca không xác định.
Bảng 1: Đặc điểm lâm sàng
Lâm sàng (n=13) Tật bẩm sinh phối hợp
Nôn ói 13 Bất thường lách
Đau bụng 8 Lách lạc chổ 6
Chướng bụng vùng
thượng vị
9 Không lách 2
Xuất huyết tiêu hoá 2 Không có dây
chằng vị lách
1
Đặt sonde dạ dày ra
dịch
11/12 Bất thường cơ hoành
Phân loại Thoát vị hoành
bẩm sinh
1
Xoắn dạ dày cấp 9 Thoát vị hoành sau
vỡ cơ hoành
1
Xoắn dạ dày cấp/mãn 2 Ruột xoay bất tồn
thể 900
2
Xoắn dạ dày mãn 2 Tim bẩm sinh tím 3
Bảng 2: Đặc điểm hình ảnh
Đặc ñiểm hình ảnh Xoắn cấp
n=9
Xoắn
cấp/mãn
n=2
Xoắn
mãn
n=2
Siêu âm (n=13)
Dãn ứ dịch dạ dày 9 2 0
Mức dịch trong dạ dày 8 2 0
Vách ngăn 7 2 0
X quang bụng không chuẩn bị (n=13)
Bóng hơi to dưới hoành 7 2 0
Bóng hơi to trong lồng
ngực
1 0 0
Dạ dày thực quản có cản quang (n=11)
Xoắn theo trục mạc treo 6 0 1
Xoắn theo trục tạng 1 1 0
Không xác ñịnh 1 0 1
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010 5
Hình 1: Lách lạc chỗ, nằm hông trái, BN không được
chụp TOGD, chẩn đoán xác định sau còn tưới máu.
mổ xoắn dạ dày theo trục mạc treo.
Hình 2: Bé gái 4 tuổi bị tứ chứng Fallot kèm hội chứng
Down, nhập viện vị nôn ói. Hình ảnh siêu âm, dãn to ứ
dịch dạ dày có mức dịch(*), vách ngăn(->), cho hình hạt
đậu.
Hình 3: Bé gái 3tuổi, nhập viện vì nôn ói, đau và chướng bụng vùng thượng vị. Dãn ứ dịch dạ, có mức dịch -
dịch (*) và vách ngăn trong dạ dày(). TOGD: xoắn dạ dày theo trục mạc treo. Chẩn đoán sau mổ. Xoắn dạ dày
theo trục mạc treo kèm khiếm khuyết dây chằng vị lách
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010 6
BÀN LUẬN
Xoắn dạ dày, một bệnh lý cấp cứu ngoại
khoa hiếm gặp, cần được chẩn đoán sớm và
can thiệp kịp thời để tránh các biến chứng
nặng như hoại tử thiếu máu thành dạ dày, vỡ
dạ dày, thậm chí có thể gây tử vong, chiếm
65% xoắn dạ dày cấp trước năm 1950(3). Trong
thực tế lâm sàng, chúng tôi cũng ghi nhận
nhiều ca vỡ dạ dày ở trẻ sơ sinh, nhưng không
được xác định có xoắn dạ dày hay không và
đây là vấn đề, chúng tôi sẽ quan tâm hơn về
sau, trong nghiên cứu về vỡ dạ dày ở trẻ sơ
sinh. Ngày nay tỉ lệ tử vong đã giảm, có lẽ do
cảnh giác trong chẩn đoán. Trong lô nghiên
cứu, không ghi nhận tử vong.
Bệnh cảnh lâm sàng, phụ thuộc xoắn cấp hay
mãn, mức độ xoắn, tắc đường ra bao tử trên hay
dưới hoành. Theo nghiên cứu, chúng tôi ghi
nhận nôn ói gặp trong hầu hết các trường hợp
13/13 (100%). Trong trường hợp xoắn dạ dày cấp
hay xoắn cấp trên nền mãn, chiếm 84,6% đau
bụng và chướng bụng vùng thượng vị chiếm
9/13 (69,2%), đặt sonde dạ dày ra nước trong
chiếm 90,9%, nhưng theo Borchardt, mô tả năm
1904, với tam chứng lâm sàng kinh điển: đau
bụng vùng thượng vị cấp tính kèm chướng
bụng, nôn ói khan, không đặt được sonde dạ
dày(1). Nói khác đi, trong lô nghiên cứu, chúng
tôi nhận thấy bệnh cảnh xoắn dạ dày cấp ở trẻ
em, không có đầy đủ tam chứng Borchardt, điều
này cũng được ghi nhận bởi tác giả Milind
Josshi(6). Tam chứng Borchardt được mô tả ở
người lớn còn ở trẻ em nôn ói ra nước và vẫn có
thể đặt sonde dạ dày được, điều đó phụ thuộc
vào dạng xoắn theo trục mạc treo hay trục tạng.
Hình ảnh X quang bụng không chuẩn bị,
cũng khá gợi ý trong trường hợp xoắn cấp, đó là
hình ảnh bóng hơi dạ dày dãn to, giữa bụng, hạ
sườn trái hoặc trong lồng ngực, nếu có bất
thường cơ hoành, chiếm 90,9%. Sự hiện diện
mức khí dịch trong lồng ngực ở hai bình diện
khác nhau và sau tim, gợi ý xoắn dạ dày trong
lồng ngực(1). Mặt dù, hình ảnh X quang bụng
ngực khá gợi ý, nhưng chụp dạ dày thực quản
có cản quang (TOGD) vẫn còn cần thiết, được
xem như tiêu chuẩn vàng chẩn đoán xoắn dạ
dày, cho phép xác định dạng giải phẫu xoắn dạ
dày (trục tạng hay trục mạc treo), chống chỉ định
khi bệnh nhân bị sốc, viêm phúc mạc hay viêm
trung thất, cũng như nên tránh chụp, nếu bệnh
nhân nôn ói nhiều do nguy cơ hít chất cản quang
từ đó gây phù phổi cấp(1).
Xoắn dạ dày cấp hoặc xoắn cấp trên nền
mãn, đều được siêu âm gợi ý chẩn đoán và phù
hợp chẩn đoán sau mổ, chúng tôi ghi nhận dấu
hiệu dãn to ứ dịch trong dạ dày chiếm 11/11
(100%), mức dịch-dịch 10/11 (90,9%) và dấu hiệu
vách ngăn 9/11 (81,8%). Trong khi đó, trên phim
chụp bụng không chuẩn bị, ghi nhận bóng hơi
dạ dày dãn to, chiếm 10/11 (90,9%). Những đặc
điểm siêu âm trên rất gợi ý, ít nhất là dấu hiệu
tắc đường ra bao tử và khi có sự hiện diện vách
ngăn trong dạ dày, theo trục dọc, có mức dịch -
dịch, có giá trị cũng cố chẩn đoán xoắn dạ dày.
Trong lô nghiên cứu, có hai trường hợp xoắn dạ
dày cấp trên bệnh nhân thoát vị hoành, chúng
tôi đều ghi nhận những dấu hiệu siêu âm trên
trong lồng ngực bên trái. Mặt khác, có thể gặp
hình ảnh hai khoang chứa dịch, vị trí ngực bụng,
có dấu thắt ở giữa tạo hình ảnh hạt đậu “peanut
sign”, không thấy được sự liên tục giữa thực
quản và dạ dày(8).
Xoắn dạ dày mãn (2/13), không ghi nhận
hình ảnh siêu âm đặc hiệu, cũng như phim bụng
không chuẩn bị và đều được chẩn đoán qua
chụp dạ dày thực quản có cản quang. Cho nên,
những trẻ có hội chứng nôn ói kéo dài, khi siêu
âm không có dấu hiệu gợi ý bất thường, cũng
nên chụp dạ dày thực quản có cản quang.
Hơn nữa, những bất thường kết hợp,
chúng tôi chỉ ghi nhận trong trường hợp xoắn
dạ dày cấp hoặc xoắn cấp trên nền mãn. Bất
thường lách chiếm 5/13 (63%) trong đó 6 ca
lách di động, lạc chổ (46%) và 2 ca không lách
(15,4%), theo tác giả Cribbs(10), chỉ chiếm 6%.
Qua siêu âm, chúng tôi phát hiện 8/9 ca có bất
thường lách, điều đó cho thấy vai trò siêu âm
trong việc phát hiện các bất thường kết hợp.
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010 7
Những bất thường khác như thoát vị hoành
2/13 (15,4%), ruột xoay bất toàn 2/13 (15,4%) và
dị tật tim bẩm sinh tím 3/13 (23%),
KẾT LUẬN
Xoắn dạ dày một bệnh lý cấp cứu ngoại
khoa hiếm gặp, cần nghĩ đến ở trẻ có biểu hiện
nôn ói cấp kèm đau bụng và chướng bụng
vùng thượng vị. Siêu âm có những đặc điểm
hình ảnh có giá trị gợi ý chẩn đoán xoắn dạ
dày cấp hay xoắn cấp trên nền mãn và để xác
định chẩn đoán có thể chụp dạ dày thực quản
có cản quang.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bedioui H, Bensafta Z, (2008): Volvulus gastrique: Diagnostic
et prise en charge thérapeutique, Presse Med, 37: p67-76.
2. Chafke N, Wihlm JM, et al, (1988): La hernie retro-costo-
xyphoidienne. Problèmes de diagnostic et de traitement.A
propos de huite observations. Ann chir, 42: p467-73
3. Cole BC, Dickinson SJ, (1971): Acute volvulus of the stomach
in infants and children. Da Surgery; 70(5): p707–717
4. Cribbs RK, Gow KW, Wulkan ML, (2008): Gastric Volvulus in
infants and children, Pediatrics, volume 122, 3: p752-758
5. Godshall D, Mossallam U, Rosenbaum R, (1999) Gastric
volvulus: Case report and review of literature, J Emerg Med,
17: p837-40.
6. Joshi M, Parelkar S, et al, (2010): Gastric volvulus in children:
Experience of 6 years at a tertiary care centre, Afr J Paediatr
Surg, (7): p2-4
7. Larricq J, (1998): Pathologie gastrique rare. EMC
Gastroentérologie, 9-031-B-10: 1-3.
8. Maconi G, Bianchi G, (2007): Ultrasound of the
Gastrointestinal Tract, p35
9. Sarah K, Oh BKH et al, (2008): Gastric volvulus in children:
The twists and turns of an unusual entity, Pediatr Radiol, 38:
p297-304.
10. Shivanand G, Seema S et al, (2003): Gastric volvulus: acute et
chronic presentation. Clin imaging, 27: p265-268.
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010 8
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010 9
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- xoan_da_day_o_tre_em_dac_diem_lam_sang_va_sieu_am.pdf