Tư pháp hình sự người chưa thành niên khái niệm và những đặc điểm cơ bản

HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP 16 TƯ PHÁP HÌNH SỰ NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN KHÁI NIỆM VÀ NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN Hoàng Minh Đức1 Tư pháp là thuật ngữ được sử dụng phổ biến trong hệ thống pháp luật của các quốc gia trên thế giới và ở Việt Nam. Tuy nhiên, thuật ngữ tư pháp được hiểu trên nhiều bình diện, với những ý nghĩa khác nhau. Dưới góc độ khoa học pháp lý tồn tại những quan điểm khác nhau xung quanh vấn đề nguồn gốc, nội hàm, bản chất, nội dung, các bộ phận cấu thành cũng như ý nghĩa của nó. Theo Từ điển tiếng Việt thông dụng, “Tư pháp là việc xét xử theo pháp luật”2. Theo nghĩa Hán Việt, tư pháp là “trông coi và bảo vệ”3. Theo quan điểm của Rouseau J.J: “Tư pháp là cơ quan thiêng liêng nhất và được coi trọng nhất vì nó bảo vệ luật, mà luật do cơ quan quyền lực tối cao ban hành và do chính phủ chấp hành”4. Vì thế, ở nghĩa pháp lý chung nhất thì tư pháp là một ý tưởng cao đẹp về một nền công lý, đòi hỏi việc giải quyết các tranh chấp trong xã hội phải đúng pháp luật, phù hợp với lẽ phải, công bằng, bình đẳng và đảm bảo sự tin cậy đối với sự phát triển an toàn của mỗi công dân và của toàn xã hội. Ngoài ra, tư pháp còn được coi là một bộ phận cấu thành của quyền lực nhà nước. Ở Việt Nam, quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, được tập trung vào cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân là Quốc hội. Vì vậy, quyền lực nhà nước là thống nhất không thể phân chia. Trên cơ sở đó, quyền tư pháp được hiểu theo quan điểm của “nguyên tắc tập quyền” như hầu hết các nhà nước xã hội chủ nghĩa đã thể hiện. Đó là một trong ba bộ phận hợp thành quyền lực nhà nước, bao gồm quyền xét xử 1 Tiến sỹ, Trường Đại học Cảnh sát nhân dân 2 Nguyễn Như Ý (2001), Từ điển tiếng Việt thông dụng, Nxb Giáo dục, Hà Nội, Tr.840. 3 Dương Thị Thanh Mai (1996), Giáo dục pháp luật qua hoạt động tư pháp, Luận án Phó tiến sĩ Luật học, Hà Nội, Tr.46. 4 Rouseau. J.J. (1992), Bàn về khế ước nước xã hội, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, Tr.23. Tóm tắt tiếng Việt: Tư pháp hình sự người chưa thành niên là việc thực hiện quyền lực nhà nước thông qua hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và các hoạt động bổ trợ tư pháp của hệ thống các cơ quan chức năng có thẩm quyền và các tổ chức có liên quan để phán xét, phân xử về tính hợp pháp của các hành vi do người chưa thành niên thực hiện, những xung đột nảy sinh trong các quan hệ pháp luật hình sự, nhằm bảo vệ lợi ích của của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và của người chưa thành niên. Bài viết tập trung phân tích, luận giải, làm sáng tỏ khái niệm và các đặc điểm đặc trưng của tư pháp hình sự người chưa thành niên. Từ khóa: Tư pháp hình sự, Người chưa thành niên, Người chưa thành niên phạm tội Nhận bài: 01/01/2017; Hoàn thành biên tập: 02/2/2017; Duyệt đăng: 03/3/2017 Tóm tắt tiếng Anh: Abstract: Criminal Justice for adolescents is the implementation of state through the activities such as prosecution, investigation, prosecution, adjudication, judgment execution and judicial support activities in the system of competent authorities and related organizations to judge, arbitrate on the legality of acts carried out by adolescents, conflicts emerged in the relation of criminal law. It is also a tool to protect interests of the State, the legitimate rights and interests of organizations and adolescents. This article focuses on analyzing, interpreting, clarifying concepts and the unique characteristics of the criminal justice for adolescents. Keywords: Criminal Justice, Adolescents, adolescent offenders Soá 2/2017 - Naêm thöù Möôøi Hai 17 của Tòa án và các quyền năng khác của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Cơ quan thi hành án và các cơ quan bổ trợ tư pháp hợp thành quyền tư pháp nhằm bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tôn trọng và duy trì nền công lý5. Trên cơ sở những quan điểm đã nêu, cần khẳng định rằng, về thực chất tư pháp là hoạt động tố tụng. Vì vậy, nội dung khái niệm tư pháp phải bao hàm các thuộc tính: là lĩnh vực thực hiện quyền lực nhà nước; được tiến hành bằng hoạt động xét xử của Tòa án và hoạt động áp dụng pháp luật của hệ thống các cơ quan chức năng có thẩm quyền và các tổ chức liên quan theo quy định của pháp luật; nhằm giải quyết các vụ án một cách khách quan, đúng đắn. Với cách tiếp cận lịch sử của vấn đề tư pháp, quyền tư pháp, hoạt động tư pháp, xuất phát từ kết quả của những nghiên cứu đã được thực hiện, trên cơ sở phân tích và luận giải một cách biện chứng, khoa học, thực tiễn, chúng tôi cho rằng, tư pháp là lĩnh vực thực hiện quyền lực nhà nước thông qua hoạt động xét xử và áp dụng pháp luật của hệ thống các cơ quan chức năng có thẩm quyền và các tổ chức liên quan để phán xét, phân xử tính hợp pháp của các hành vi, giải quyết các vụ án, các xung đột của các quan hệ xã hội theo quy định của pháp luật nhằm bảo vệ lợi ích của của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân. Điều 40 Công ước Liên hợp quốc về Quyền trẻ em có ghi: “Các quốc gia thừa nhận quyền của mọi trẻ em bị cho là tố cáo hay bị công nhận là đã vi phạm luật hình sự được đối xử phù hợp với việc cổ vũ ý thức của trẻ em Cách đối xử cũng phải tính đến lứa tuổi của trẻ em và đến điều mong muốn làm sao thúc đẩy sự tái hòa nhập vào việc đảm đương một vai trò xây dựng trong xã hội trẻ em”6. Đặc biệt, Công ước cũng đã nêu ra 05 nguyên tắc chung mà các quốc gia thành viên phải tuân thủ khi xây dựng chính sách, luật pháp và thực thi pháp luật liên quan đến bất kỳ trẻ em nào dưới 18 tuổi, bao gồm: Nguyên tắc lợi ích tốt nhất của trẻ em; nguyên tắc không phân biệt đối xử; quyền sống, sinh tồn và phát triển; quyền được lắng nghe của trẻ em; và nhân phẩm của trẻ em. Có thể khẳng định, do người chưa thành niên chưa có sự phát triển đầy đủ về thể chất và tinh thần, nên là đối tượng cần phải được xã hội quan tâm chăm sóc, giáo dục và bảo vệ đặc biệt. Hoạt động tố tụng hình sự liên quan đến người chưa thành niên cần phải tiến hành để vừa bảo vệ các lợi ích cơ bản của xã hội, đồng thời chú trọng bảo vệ quyền, lợi ích của người chưa thành niên, phù hợp với đặc điểm về tâm, sinh lý của họ và hướng tới mục tiêu giáo dục, giúp đỡ người chưa thành niên phát triển lành mạnh. Chính vì vậy, chính sách xử lý người chưa thành niên phạm tội luôn là vấn đề được ghi nhận và thực hiện trong pháp luật hình sự nước ta. Ở các giai đoạn khác nhau, nội dung các quy định cụ thể có thể khác nhau nhưng nhìn chung chúng đều được xây dựng trên cơ sở cân nhắc các yếu tố gắn với đặc thù của người chưa thành niên phạm tội. Từ phân tích như trên, chúng tôi cho rằng, Tư pháp hình sự người chưa thành niên - Một bộ phận của tư pháp nói chung, là việc thực hiện quyền lực nhà nước thông qua hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và các hoạt động bổ trợ tư pháp của hệ thống các cơ quan chức năng có thẩm quyền và các tổ chức có liên quan để phán xét, phân xử về tính hợp pháp của các hành vi do người chưa thành niên thực hiện, những xung đột nảy sinh trong các quan hệ pháp luật hình sự, nhằm 5 Nguyễn Huy Hoàn (2005), Đảm bảo quyền con người trong hoạt động tư pháp ở Việt Nam hiện nay, Luận án tiến sĩ Luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. 6 Công ước Liên hợp quốc về Quyền trẻ em năm 1989. 18 HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP bảo vệ lợi ích của của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và của người chưa thành niên. Tư pháp hình sự người chưa thành niên có một số đặc điểm cơ bản sau đây: Thứ nhất, tư pháp hình sự người chưa thành niên là lĩnh vực thực hiện quyền lực của Nhà nước thông qua việc xét xử và áp dụng pháp luật đối với người chưa thành niên. Tư pháp hình sự người chưa thành niên là một bộ phận của tư pháp nói chung, cho nên đây là hoạt động thể hiện quyền lực nhà nước. Nhà nước thông qua các cơ quan và các nhà chức trách có thẩm quyền, thực hiện quá trình xét xử và áp dụng pháp luật đối với người chưa thành niên theo quy định của pháp luật. Tư pháp hình sự người chưa thành niên thể hiện vai trò của Nhà nước trong việc giải quyết các quan hệ pháp luật chứa đựng quyền và nghĩa vụ của Nhà nước, các tổ chức xã hội, công dân và quyền, lợi ích hợp pháp cũng như trách nhiệm pháp lý của người chưa thành niên tập trung ở lĩnh vực hình sự. Tư pháp hình sự người chưa thành niên là vấn đề có ý nghĩa chính trị, xã hội, pháp lý và thực tiễn sâu sắc. Không phải ngẫu nhiên mà vấn đề người chưa thành niên lại là chủ đề nhận được nhiều sự quan tâm của cộng đồng quốc tế, mà bởi lẽ người chưa thành niên chính là tương lai của mỗi dân tộc, là chủ nhân kế tục sự nghiệp phát triển của mỗi quốc gia, là đối tượng cần và nhất thiết cần phải được sự quan tâm, ưu ái đặc biệt, chăm sóc chu đáo về mọi mặt, sự bảo vệ thích hợp về mặt pháp lý trước cũng như sau khi ra đời. Như vậy, có thể khẳng định rằng, về thực chất tư pháp hình sự người chưa thành niên chính là toàn bộ quá trình tiến hành tố tụng hình sự, tiến hành các hoạt động truy cứu trách nhiệm hình sự, nhận thức và áp dụng pháp luật hình sự đối với người chưa thành niên của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, trong đó, hoạt động giữ vai trò nền tảng, trọng tâm là hoạt động xét xử của Tòa án. Thứ hai, tư pháp hình sự người chưa thành niên được tiến hành dựa trên cơ sở các quy định của pháp luật về quyền trẻ em, về trách nhiệm pháp lý, về trình tự, thủ tục tố tụng đặc biệt đối với người chưa thành niên. Có thể khẳng định, trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay thì yêu cầu có tính bắt buộc là phải nhận thức đúng đắn về sự cần thiết của việc thực thi quản lý xã hội bằng pháp luật, pháp luật phải được đặt ở vị trí trung tâm, phải được tôn trọng ở mức độ cao nhất, đầy đủ nhất. Điều 8 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 quy định: “Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ”. Tư pháp hình sự người chưa thành niên, với tư cách là lĩnh vực thực hiện quyền lực nhà nước, không thể và không còn sự lựa chọn nào tốt hơn việc phải được tiến hành dựa trên quy định của pháp luật hình sự về người chưa thành niên (pháp luật hình sự, pháp luật tố tụng hình sự, pháp luật thi hành án hình sự, pháp luật về phòng ngừa tội phạm). Đây chính là điều kiện cần thiết đảm bảo về mặt pháp lý cho việc xác lập, thực hiện các quyền và nghĩa vụ của các chủ thể khi tham gia vào việc phán xét, phân định về tính hợp pháp trong hành vi của người chưa thành niên, giải quyết thỏa đáng xung đột của các quan hệ xã hội nhằm bảo vệ lợi ích của của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và của người chưa thành niên. Việt Nam đang quyết tâm xây dựng một môi trường pháp lý an toàn, nhân văn có khả năng xác lập, duy trì và đảm bảo các quyền của con người nói chung, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân nói riêng, trong đó có quyền của người chưa thành niên. Thực tiễn những năm qua cho thấy, Việt Nam là một trong những quốc gia tiên phong và luôn thể hiện những nỗ lực rất lớn trong các hoạt động đấu tranh bảo vệ quyền con người, thực hiện các cam kết quốc tế về tư pháp hình sự người Soá 2/2017 - Naêm thöù Möôøi Hai 19 chưa thành niên. Việt Nam đã từng bước hoạch định chính sách hình sự phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi đặc thù của người chưa thành niên phạm tội, đã hiện thực hóa quan điểm, tư tưởng nhân đạo, tiến bộ về đường lối xử lý đối với người chưa thành niên phạm tội trong các quy định của pháp luật hình sự, pháp luật tố tụng hình sự, pháp luật thi hành án hình sự cũng như pháp luật về phòng ngừa tội phạm, đã xây dựng được được một hệ thống pháp luật hình sự tương đối đầy đủ, hoàn chỉnh. Đây chính là cơ sở pháp lý cho việc tiến hành các hoạt động phán xét, phân xử hành vi của người chưa thành niên cũng như việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội, đảm bảo phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, phát hiện chính xác, nhanh chóng và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội và giáo dục cải tạo người chưa thành niên phạm tội trở thành công dân có ích cho xã hội. Như vậy, cơ sở pháp lý của tư pháp hình sự người chưa thành niên là hệ thống pháp luật hình sự thực định của Nhà nước ta phù hợp với tinh thần của Công ước Liên hợp quốc về Quyền trẻ em cũng như các văn kiện pháp luật quốc tế quy định về quyền trẻ em và xử lý vấn đề liên quan đến người chưa thành niên vi phạm pháp luật, người chưa thành niên bị tước quyền tự do. Đó là Hiến pháp, Luật trẻ em, Bộ luật hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật thi hành án hình sự và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan khác. Đây chính là yếu tố đảm bảo hiệu quả cho quá trình thực thi quyền lực nhà nước trong các hoạt động liên quan đến tư pháp hình sự người chưa thành niên hiện tại cũng như trong tương lai. Thứ ba, tư pháp hình sự người chưa thành niên bao gồm hoạt động xét xử của Tòa án và các hoạt động liên quan đến xét xử đối với người chưa thành niên. Tư pháp hình sự người chưa thành niên là quá trình thực hiện pháp luật một cách triệt để, nghiêm minh, đúng đắn của các cơ quan Nhà nước, các tổ chức, đoàn thể và của công dân, trong đó, hoạt động áp dụng pháp luật của hệ thống các cơ quan tư pháp có vai trò rất quan trọng thông qua việc tổ chức cho các chủ thể khác thực hiện các quy định của pháp luật. Đó là, hoạt động xét xử của Tòa án trực tiếp phán xét, phân xử tính hợp pháp của các hành vi của người chưa thành niên, giải quyết các vụ án hình sự; và các hoạt động liên quan gồm hoạt động điều tra, chứng minh và hoạt động thi hành các bản án và quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Các hoạt động này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và được tiến hành theo trình tự thủ tục do pháp luật quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của người chưa thành niên, của Nhà nước, tổ chức và công dân, hỗ trợ cho công cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật, góp phần đưa các nguyên tắc được thừa nhận chung của Nhà nước pháp quyền vào đời sống thực tế. Có thể khẳng định, khi thực hiện các nội dung cơ bản có liên quan đến lĩnh vực tư pháp hình sự người chưa thành niên đòi hỏi phải có sự tham gia của hệ thống các cơ quan tư pháp hình sự có thẩm quyền, các tổ chức bổ trợ tư pháp. Hoạt động của các cơ quan, tổ chức này có mối quan hệ hỗ trợ lẫn nhau nhằm hướng đến mục đích chung là xử lý công minh, chính xác, nghiêm khắc, triệt để, nhân đạo hành vi phạm tội của người chưa thành niên. Kết quả hoạt động của mỗi cơ quan, tổ chức là tiền đề, cơ sở để tiến hành các hoạt động truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội nói chung, đồng thời, là khuôn mẫu để so sánh, kiểm nghiệm tính đúng đắn của các quyết định tố tụng đã được áp dụng, kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong quá trình tiến hành các nội dung công việc thuộc chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan, kịp thời phát hiện HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP 20 và khắc phục những thiếu sót, sai lầm (nếu có) nhằm hướng tới việc bảo đảm tốt nhất quyền lợi của người chưa thành niên cũng như uy tín đối với xã hội của hệ thống các cơ quan, tổ chức đó. Hoạt động của các cơ quan tư pháp hình sự, tổ chức bổ trợ tư pháp từng bước thiết lập các cơ chế để đảm bảo quyền của người chưa thành niên, trong đó, cơ chế bảo đảm quyền của người chưa thành niên bằng Tòa án giữ vị trí trung tâm và có những nét đặc thù riêng xuất phát từ bản chất, chức năng, nhiệm vụ và vai trò của Tòa án. Thứ tư, hệ thống cơ quan tư pháp hình sự người chưa thành niên bao gồm các cơ quan tiến hành tố tụng và các tổ chức bổ trợ tư pháp, trong đó Tòa án giữ vị trí trung tâm. Hệ thống tổ chức bảo đảm việc áp dụng pháp luật trong hoạt động tư pháp hình sự người chưa thành niên là các cơ quan tư pháp gồm Tòa án, Viện kiểm sát, Cơ quan điều tra, Cơ quan thi hành án và các tổ chức tư pháp bổ trợ như Luật sư, Công chứng, Giám định tư pháp. Trong hệ thống đó, Tòa án giữ vị trí trung tâm, các cơ quan, tổ chức khác có vai trò phối hợp để đảm bảo cho các hoạt động phân xử, phán xét của Tòa án được chính xác, đúng pháp luật, có ý nghĩa tích cực trong việc bảo vệ các lợi ích của Nhà nước, tổ chức xã hội, của công dân. Để bảo đảm cho Tòa án nhân dân thực hiện có hiệu quả chức năng xét xử đối với người chưa thành niên, Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 đã bổ sung vào cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân cấp cao, Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân cấp huyện Tòa gia đình và người chưa thành niên. Việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên như vậy thực sự có ý nghĩa trên nhiều phương diện7, cụ thể là: Là dấu ấn quan trọng và là một trong những thành công của tiến trình cải cách tư pháp, là bước đi cụ thể nhằm triển khai có hiệu quả các chủ trương, quan điểm của Đảng và pháp luật của Nhà nước về bảo vệ, phát triển gia đình; bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em nói chung và xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật nói riêng; góp phần thực hiện những mục tiêu đề ra trong các Văn kiện, Nghị quyết của Đảng về cải cách tư pháp, đặc biệt là Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, trong đó có yêu cầu về đổi mới, hoàn thiện tổ chức và hoạt động của hệ thống Tòa án; hoạt động tư pháp mà trọng tâm là hoạt động xét xử được tiến hành có hiệu quả và hiệu lực cao. Đưa ra được những biện pháp xử lý và những thủ tục tố tụng riêng biệt phù hợp với đặc thù sinh lý của trẻ em, người chưa thành niên. Mặc dù, Bộ luật Tố tụng hình sự nước ta có một chương riêng quy định thủ tục tố tụng đặc biệt đối với người chưa thành niên phạm tội nhưng nhìn chung thủ tục đó thiếu toàn diện hoặc còn mang tính hình thức, chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Trên thực tế, tình hình người chưa thành niên vi phạm pháp luật nói chung và người chưa thành niên phạm tội nói riêng vẫn diễn biến hết sức phức tạp, thủ đoạn phạm pháp ngày càng tinh vi, xảo quyệt, tác động xấu đến sự ổn định của trật tự an toàn xã hội. Đưa ra được những biện pháp pháp lý để hỗ trợ, bảo vệ từ phía Tòa án, xuất phát từ tình hình ngày càng nhiều người chưa thành niên bị xâm hại đặc biệt là những trường hợp bị xâm hại về tình dục, bóc lột sức lao động, bạo hành trong gia đình; xuất phát từ yêu cầu nâng cao hiệu quả công tác giải quyết các vấn đề gia đình có liên quan đến quyền và lợi ích của người chưa thành niên; nâng cao vai trò, trách nhiệm của cha mẹ trong việc chăm sóc, bảo vệ và giáo dục con là người chưa thành niên. 7 Ban Cán sự Đảng Tòa án nhân dân tối cao (2013), Đề án thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên ở Việt Nam, Hà Nội. Soá 2/2017 - Naêm thöù Möôøi Hai 21 Thúc đẩy việc xây dựng hệ thống thu thập, lưu trữ các thông tin và số liệu về các vụ việc liên quan đến gia đình và người chưa thành niên, giúp cho các cơ quan xây dựng pháp luật và hoạch định chính sách có những thông tin chính xác để đề ra những biện pháp thích hợp trong đấu tranh phòng ngừa người chưa thành niên vi phạm pháp luật, công tác chăm sóc, bảo vệ các quyền lợi chính đáng của trẻ em nói chung và người chưa thành niên nói riêng cũng như công tác bảo vệ và phát triển gia đình Việt Nam. Là bước đi cụ thể để thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam về bảo vệ các quyền của trẻ em, người chưa thành niên đã được ghi nhận trong các văn kiện quốc tế mà Việt Nam là thành viên cũng như phù hợp với thông lệ quốc tế của nhiều nước trên thế giới. Trong giai đoạn hiện nay, để tạo điều kiện cho Tòa án nhân dân thực hiện có hiệu quả chức năng xét xử, Nhà nước cần hoàn thiện các văn bản pháp luật có liên quan đến tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân, trong đó chú ý đến việc quy định để nâng cao chất lượng của đội ngũ Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân, tăng cường xây dựng cơ sở vật chất cho ngành Tòa án, xây dựng ngành Tòa án nhân dân vững mạnh về mọi mặt, xứng đáng là trụ cột của toàn bộ nền tư pháp. Thứ năm, tư pháp hình sự người chưa thành niên có quan hệ chặt chẽ với các hoạt động lập pháp, hành pháp. Với tư cách là một bộ phận của tư pháp nói chung, tư pháp hình sự người chưa thành niên có quan hệ với các hoạt động lập pháp và hành pháp trên các bình diện, đó là: tính thống nhất (phân công), phối hợp và sự chế ước lẫn nhau của các nhánh quyền lực. Tư pháp hình sự người chưa thành niên thông qua hoạt động tài phán để bảo vệ hệ thống pháp luật và thực tiễn thực thi pháp luật, đồng thời kiểm tra, đánh giá tính hợp hiến, mức độ phù hợp của quy phạm pháp luật hình sự cũng như sự đúng đắn của quá trình áp dụng các quy phạm pháp luật có liên quan đến quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của người chưa thành niên trong thực tiễn. Xét ở khía cạnh hoạt động thực hiện pháp luật trong thực tiễn cho thấy, điều quan trọng có tính cốt yếu, cơ bản trước tiên là phải xây dựng được hệ thống pháp luật hình sự đối với người chưa thành niên một cách đầy đủ, thống nhất, đồng bộ, có tính minh bạch và trình độ kỹ thuật pháp lý cao, bởi lẽ các hoạt động giải thích, tuyên truyền và hiện thực hóa pháp luật hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội đều phát sinh từ hoạt động lập pháp. Ý chí của Đảng và Nhà nước quyết định chính sách hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội trước khi được thực hiện trong thực tiễn phải được củng cố trong pháp luật. Hoạt động lập pháp là quá trình thường xuyên hoàn thiện và củng cố các chuẩn mực, các quy tắc quan hệ pháp luật phản ánh ý chí của nhân dân. Trong chính sách hình sự đối với người chưa thành niên, đạo luật hình sự là hình thức chủ yếu thể hiện khách quan ý chí của Đảng và Nhà nước (đại diện cho đông đảo quần chúng nhân dân trong xã hội). Bởi vậy, việc lập pháp cần phải phản ánh được tối đa bối cảnh và những đòi hỏi của xã hội, đồng thời, có khả năng tác động hiệu quả nhất đến các quan hệ xã hội được pháp luật hình sự bảo vệ. Hoạt động lập pháp hình sự đối với người chưa thành niên phải tuân theo một quy trình rất chặt chẽ do Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định. Điều đó đảm bảo cho hoạt động lập pháp hình sự do nhiều người, nhiều chủ thể khác nhau tham gia, nhưng đều thể hiện đúng đắn, thống nhất ý chí của nhân dân lao động, đều phản ánh được quan điểm, chủ trương, phương hướng có tính chất chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, nhất là thể chế hóa được tinh thần nhân đạo cao cả thể hiện trong chính sách hình sự đối với người chưa thành niên. Thông qua các giai đoạn của quy trình lập pháp, các giá trị HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP 22 mà xã hội có, xã hội cần và xã hội ủng hộ được phân tích, đánh giá để ghi nhận và thể chế hóa trong pháp luật. Chính vì vậy, việc quy định thành luật quy trình ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và việc tuân thủ nghiêm chỉnh các quy định này là đòi hỏi của nguyên tắc pháp chế và xây dựng Nhà nước pháp quyền trong tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước ta. Nắm vững quy trình lập pháp hình sự và phân tích đánh giá các giá trị xã hội trong các giai đoạn của quy trình lập pháp hình sự chẳng những đảm bảo cho hoạt động này tuân thủ nghiêm chỉnh pháp luật mà còn là nhân tố đảm bảo cho việc nâng cao chất lượng của đạo luật hình sự được ban hành. Tư pháp hình sự người chưa thành niên là lĩnh vực thực hiện quyền lực Nhà nước, là lĩnh vực thuộc về thực tiễn áp dụng pháp luật. Do vậy, thực hiện pháp luật mà chủ yếu nhất là áp dụng pháp luật hình sự quá trình hiện thực hóa chính sách hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội, đưa nội dung các quy định của pháp luật đã được ban hành vào thực tiễn công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án đối với người chưa thành niên, vào quá trình phán xét, phân xử về tính đúng đắn, hợp pháp trong hành vi xử sự của người chưa thành niên, về trách nhiệm pháp lý của người chưa thành niên. Quá trình áp dụng pháp luật hình sự là quá trình rất phức tạp, rất đa dạng do đó một mặt phải duy trì và giữ vững quan điểm, chủ trương, phương hướng có tính chất chỉ đạo đã được thể hiện trong chính sách hình sự đối với người chưa thành niên, nguyên tắc pháp chế, công bằng, nhân đạo xã hội chủ nghĩa, tính thống nhất của pháp luật và chính sách hình sự đối với người chưa thành niên, mặt khác, phải đảm bảo phúc đáp được yêu cầu cụ thể của tình hình và sự chuyển biến linh hoạt, mềm dẻo trong đối sách nhằm phục vụ có hiệu quả cho hoạt động thực tiễn. Tư pháp hình sự người chưa thành niên như đã luận giải có liên quan trực tiếp đến hoạt động thực thi pháp luật hình sự của các chủ thể, hiện thực hóa pháp luật hình sự đối với người chưa thành niên trong thực tiễn, ngoài việc phải tăng cường công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật hình sự, thì đòi hỏi tiếp theo cũng không kém phần quan trọng là phải tuyên truyền, giải thích pháp luật, một hình thức thực hiện chính sách hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội, là việc triển khai thực hiện các quy định của pháp luật tùy thuộc vào hoàn cảnh và lịch sử cụ thể nhằm đảm bảo tinh thần của quy phạm pháp luật được hiện thực hóa trong thực tiễn. Giải thích pháp luật hình sự là hoạt động của các chủ thể có thẩm quyền theo một quy trình pháp lý nhằm xác định chính xác ý nghĩa, nội dung pháp luật để nhận thức, thực hiện pháp luật đúng đắn, thống nhất. Như vậy, có thể thấy việc thực hiện quyền lực nhà nước là nội dung cốt lõi của tư pháp hình sự người chưa thành niên không phải là hoạt động đơn lẻ, tồn tại biệt lập mà ngược lại điều kiện, cơ sở, nền tảng và hiệu quả của nó có sự liên hệ mật thiết, gắn bó chặt chẽ, cấu kết một cách tự nhiên với hoạt động lập pháp, hành pháp, giải thích, tuyên truyền pháp luật và nếu xét ở khía cạnh này, bản thân các hoạt động lập pháp, hành pháp, giải thích, tuyên truyền pháp luật đối với người chưa thành niên cũng chính là quá trình thực hiện pháp luật đối với đối tượng người chưa thành niên. Ý nghĩa mối quan hệ giữa tư pháp người chưa thành niên với các hoạt động lập pháp, hành pháp, giải thích, tuyên truyền pháp luật nằm ẩn sâu và có hàm ý sâu sắc. Vì lẽ đó, việc nghiên cứu tìm hiểu và luận giải nội dung, bản chất, giá trị thực tiễn của mối quan hệ này thực sự là vấn đề đáng được quan tâm trong bối cảnh hiện nay. Trên đây là ý kiến cá nhân về một số vấn đề có liên quan đến tư pháp hình sự người chưa thành niên. Xin nêu ra để trao đổi cùng các nhà khoa học./.